ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΦΤΥΟΛΟΓΙΚΗ ΤΠΟΣΗΡΙΞΗ

Transcript

1 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΦΤΥΟΛΟΓΙΚΗ ΤΠΟΣΗΡΙΞΗ Ενημερωτικό Δελτίο / Σεύχος 8 / Οκηώβριος - Γεκέμβριος 2013 Κείμενα - Δπιμέλεια: Άγγελος ανδραβέλες ΕΤΥΕ ΤΜΠΟΙΟ Έρνληαο σο ζηφρν εθηφο απφ ηελ θαζεκεξηλή παξέκβαζε ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ησλ ζρνιείσλ, θαη ηε δηεχξπλζε ηνπ ζρεηηθνχ επηζηεκνληθνχ πξνβιεκαηηζκνχ, νξγαλψζακε ζηηο 13, 14, θαη 15 Γεθεκβξίνπ, ζπκπφζην κε ηίηιν "Μεηαλαζηεπηηθέο δηαδξνκέο: ζρνιηθνί ζηαζκνί θαη ςπρνθνηλσληθέο απνζθεπέο". Φηάλνληαο ζην θαηψθιη ηνπ 2014 θηάλνπκε επίζεο ζην ηέινο κηαο πνξείαο ηξηψλ πεξίπνπ ρξφλσλ κέζα ζηα νπνία ε νκάδα ηεο Γξάζεο 6 έβαιε φιεο ηηο δπλάκεηο ηεο γηα λα θηάζεη ζε θάζε ζρνιείν πνπ έλησζε ηελ αλάγθε λα θαιέζεη ηε βνήζεηά καο. Με ηελ επθαηξία ηεο ενξηαζηηθήο πεξηφδνπ ησλ Υξηζηνπγέλλσλ φινη νη ζπλεξγάηεο ζα ζέιακε λα ζαο επρεζνχκε ηα ρξφληα πνπ έξρνληαη λα είλαη γηα φινπο καο εμίζνπ δεκηνπξγηθά θαη λα καο ζπκίδνπλ φηη πάληα ππάξρνπλ κνλνπάηηα πνπ καο νδεγνχλ ζε φκνξθνπο θφζκνπο. Ο Δπηζηεκνληθψο Τπεχζπλνο θ.. Παξαζθεπφπνπινο Δηδηθφηεξα νη ζηφρνη καο ήηαλ : α) ε δηάρπζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο 3εηνχο δξάζεο καο ζηα ζρνιεία β) ε παξνπζίαζε ησλ πνιιαπιψλ πνηνηηθψλ θαη πνζνηηθψλ εξεπλεηηθψλ πνξηζκάησλ απφ ηηο παξεκβάζεηο καο γ) ε αλάπηπμε θαη ε δηεχξπλζε ηνπ πξνβιεκαηηζκνχ ζε ζρέζε κε ηε κεηαλάζηεπζε θαη ηα πνιιά πξφζσπα ηνπ θνηλσληθνχ θαη ζρνιηθνχ απνθιεηζκνχ δ) ν εκπινπηηζκφο ηνπ ζρεηηθνχ επηζηεκνληθνχ δηαιφγνπ απφ επηζηήκνλεο ηεο εζληθήο θαη δηεζλνχο θνηλφηεηαο θαη ε) ε έκθαζε ζηε δηθηχσζε κεηαμχ ησλ θνξέσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζην ρψξν ηεο ςπρνθνηλσληθήο ππνζηήξημεο θαη ησλ δηθαησκάησλ ησλ κεηαλαζηψλ. Θεσξψληαο ηνπο παξαπάλσ ζηφρνπο σο εμαηξεηηθά ζεκαληηθνχο, παξνπζηάδνπκε εδψ φιεο ηηο πεξηιήςεηο ησλ εηζεγήζεσλ ηνπ ζπκπνζίνπ ζελ. 1

2 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Παξαζθεπή 13/12/13 15:00 16:00: Δγγξαθέο 16:00 16:30: Υαηξεηηζκνί θαη έλαξμε ηνπ πκπνζίνπ. Α. Αλαζηαζηάδε-πκεσλίδε,. Παληειηάδνπ,. Παξαζθεπφπνπινο, Τπνπξγείν Παηδείαο Γηαρεηξηζηηθή Αξρή ΔΠΑ 16:30 18:30: Πξνγξάκκαηα Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο: Θεζκηθφ πιαίζην, πξνυπνζέζεηο θαη εθαξκνγή ζην ζρνιείν Πξνεδξείν - πδήηεζε: Α. Αλαζηαζηάδε- πκεσλίδε. Παληειηάδνπ: Πιαίζην ησλ Πξνγξακκάησλ Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο ζηα ειιεληθά πνιππνιηηηζκηθά ζρνιεία. Α. Γηνβαδνιηάο: Γηαπνιηηηζκηθέο Γεμηφηεηεο ησλ Φπρνιφγσλ ζε Πνιππνιηηηζκηθά Πιαίζηα. Μ. Τςειάληεο: Τινπνίεζε Πξνγξάκκαηνο Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο ζην δηαπνιηηηζκηθφ ζρνιείν: Μία εκπεηξηθή θαηαγξαθή. 18:30 19:30: Πξνζθεθιεκέλε Οκηιία Πξνεδξείν - πδήηεζε: Η. Μπίκπνπ-Νάθνπ A. Phoenix: Migration, children's wellbeing and schooling. 19:30 20:00: Γηάιεηκκα 20:00 21:30: Δξγαζηήξην: Μεηαλάζηεπζε θαη θηλεκαηνγξάθνο: Πνιηηηζκηθέο ηαπηφηεηεο ησλ παηδηψλ/ λέσλ ζηα/ κε ηα ΜΜΔ. Η. Μπίκπνπ-Νάθνπ & Γ. Παπαδφπνπινο άββαην 14/12/13 10:00 12:00: Οη νπηηθέο ηεο εηεξφηεηαο: Φπρνθνηλσληθή, λνκηθή, θνηλνηηθή θαη πνιηηηθή δηάζηαζε Πξνεδξείν - πδήηεζε: Κ. Αξβαλίηεο Η. Μπίκπνπ-Νάθνπ &. Βεξβεξίδνπ: Σα πνιππνιηηηζκηθά ζρνιεία σο αζθαιείο θνηλσληθνί ρψξνη ησλ παηδηψλ θαη ησλ λέσλ: Γπλαηφηεηεο θαη πξνθιήζεηο απφ ηελ εθαξκνγή ησλ Πξνγξακκάησλ Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο. Λ. Μπαιηζηψηεο: Ζ δηάθξηζε νκνγελψλ αιινγελψλ: Θεζκηθέο απνζαθελίζεηο θαη απνηίκεζε ησλ πνιηηηθψλ πνπ αζθήζεθαλ. Ν. Γθησλάθεο: Φπρηθή αλζεθηηθφηεηα θαη θνηλσληθφ θεθάιαην: Σν παξάδεηγκα ηνπ ζρεδίνπ δξάζεο "10/16". Κέληξν Ζκέξαο Βαβέι. Μ. Γηθαίνπ: Δκείο θαη νη Άιινη ζην πιαίζην ηεο θξίζεο: Μηα πνιηηηθή θνηλσληνςπρνινγηθή πξνζέγγηζε. 12:00 13:00: Πξνζθεθιεκέλε Οκηιία Πξνεδξείν - πδήηεζε: Η. Μπίκπνπ-Νάθνπ Ρ. Παπαδφπνπινο: Ζ έλλνηα ηνπ ηξαχκαηνο ζε πξφζθπγεο: Αθνχζηα απψιεηα νηθείνπ ρψξνπ. Φπρνθνηλσληθέο πξνζεγγίζεηο. 13:00 13:30: Γηάιεηκκα 13:30 15:30: Αλαζηνραζηηθή πξάμε θαη κεηαλάζηεπζε: επνπηεία, πξφιεςε, θαλνληζηηθέο επηινγέο θαη "ζπκβησηηθφ" ζρνιείν Πξνεδξείν - πδήηεζε: Κ. Σζηηζειίθεο & Δ. Δθκεθηδηάλ Κ. Ληαλνχ & Π. Υαηδειάκπνπ: Εεηήκαηα επνπηείαο θαη πνιηηηζκηθή επάξθεηα ησλ ςπρνιφγσλ ζηα ζρνιεία. Θ. Υαηδεπέκνπ: Γηαζεκαηηθά ςπρνεθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα πξφιεςεο ηεο ςπρνθνηλσληθήο πγείαο ησλ καζεηψλ, κε έκθαζε ζηελ απνδνρή ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο. πλεξγαζία Δθπαηδεπηηθψλ θαη Δπαγγεικαηηψλ Φπρηθήο Τγείαο. Γ. Σζηνχθαο: Οη ηειεπηαίεο λνκνζεηηθέο εμειίμεηο ζην πεδίν ηεο κεηαρείξηζεο αιινδαπψλ. Γ. πξξή: Γηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε θαη κεηαλάζηεπζε: Μηα παξέα καζεηψλ ζρνιηάδεη. ζελ. 2

3 15:30 16:00: Γηάιεηκκα 16:00 18:00: Γηεξγαζίεο έληαμεο ζηελ κεηαλάζηεπζε: απφ ην παηδί θαη ηελ νηθνγέλεηα ζηελ πνιηηηθή πξαθηηθή Πξνεδξείν - πδήηεζε: Α. ηνγηαλλίδνπ & Φ. Αξγπξνχδε Υ. Αζεκφπνπινο: Φπρνθνηλσληθέο αλάγθεο αιινδαπψλ παηδηψλ θαη ησλ νηθνγελεηψλ ηνπο: Ζ εκπεηξία απφ ηηο παξεκβάζεηο ησλ Πξνγξακκάησλ Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο ζηα ζρνιεία. Α. Σάθεο: Παηξησηηζκφο θαη 2ε γεληά κεηαλαζηψλ. Ξ. Υξπζνρφνπ & Ζ. Γηαθνιακπξηαλνχ: Τπνθεηκεληθφ Αίζζεκα Δπεμίαο, απφςεηο γηα πνιππνιηηηζκηθφηεηα θαη πξφζεζε γηα πνιηηηθή ζπκκεηνρή: πγθξηηηθή Μειέηε Διιήλσλ Καη Μεηαλαζηψλ Δθήβσλ ζηελ Διιάδα θαη εθήβσλ ζηελ Απζηξαιία.. Παληαδή: 17 ρξφληα κε ηνπο κεηαλάζηεο: Ζ εκπεηξία ηεο PRAKSIS. 16:00 18:00: Δξγαζηήξην: "Γηαθνξεηηθφηεηα ζηε ζρνιηθή θαζεκεξηλφηεηα". Έ. Παπακηραήι 18:00 19:00: Πξνζθεθιεκέλε Οκηιία Πξνεδξείν - πδήηεζε: Η. Μπίκπνπ-Νάθνπ Christina del Barrio: Adolescents of an immigrant origin living in Spain: sense of belonging and wellbeing at school. Κυριακή 15/12/13 10:00 11:30: Πξνζθεθιεκέλεο Οκηιίεο Πξνεδξείν - πδήηεζε: Η. Μπίκπνπ-Νάθνπ Μ. Εεκπχιαο: Οη πνιηηηθέο ηνπ θφβνπ θαη ηεο ελζπλαίζζεζεο: πλαηζζεκαηηθή ακθηζπκία ζε "θηινμελνχκελα" παηδηά θαη νη ιφγνη ησλ λέσλ γηα ηνπο κεηαλάζηεο ζηελ Κχπξν (The politics of fear and empathy: Emotional ambivalence in host children and youth s discourses about migrants in Cyprus). Δ. Παπακηραήι: Οη ιφγνη Διιήλσλ Κππξίσλ εθπαηδεπηηθψλ ζρεηηθά κε ηελ πνιπκνξθία θαη ηνλ ξαηζηζκφ: Γπλαηφηεηεο θαη Πξνθιήζεηο γηα ηελ Γηαπνιηηηζκηθή Δθπαίδεπζε (Greek-Cypriot teachers discourses of diversity and racism: Opportunities and Challenges for Intercultural Education). 11:30 13:30: Φπρηθή αλζεθηηθφηεηα, αλζξψπηλα δηθαηψκαηα, εζληθέο ηαπηφηεηεο θαη ζεζκηθέο πξαθηηθέο ζηελ κεηαλάζηεπζε Πξνεδξείν - πδήηεζε: Γ. Απγέξε & Τ. Βξεηηνχ Φ. Μφηηε-ηεθαλίδε & Α. Παπαζαλαζίνπ: Ζ πξνζαξκνγή παηδηψλ κεηαλαζηψλ θαη παιηλλνζηνχλησλ κέζα απφ ην πξίζκα ηνπ κνληέινπ ηεο ςπρηθήο αλζεθηηθφηεηαο. Κ. Σζηηζειίθεο: Μεηαλάζηεο: κεηαμχ δηθαησκάησλ θαη απνθιεηζκψλ. Δ. Φίγγνπ & Α. Μπάθα: ηξαηεγηθέο θνηλσληθήο έ- ληαμεο θαη ηαπηφηεηεο ζην ιφγν κεηαλαζηψλ καζεηψλ θαη εθπαηδεπηηθψλ. Δ. Παζηά & Έ. Γειαζηνπνχινπ: Εεηήκαηα αηηνχλησλ δηεζλή πξνζηαζία: Ζ εκπεηξία ηνπ Διιεληθνχ πκβνπιίνπ γηα ηνπο Πξφζθπγεο ζηε Θεζζαινλίθε. ζελ. 3

4 13:30 14:30: Γηάιεηκκα 14:30 16:00: Απφ ηελ εθπαίδεπζε ζηελ εξγαζία: Πξνζδνθίεο θαη ζπλεξγαζία γηα θνηλσληθή αιιαγή Πξνεδξείν - πδήηεζε: Α. Γηνβαδνιηάο & Μ. Ενπγθφο Γ. Φηιηππάηνπ: Πιαίζην ζπλεξγαζίαο ζρνιηθψλ ςπρνιφγσλ θαη εθπαηδεπηηθψλ: Πξνθιήζεηο θαη θαιέο πξαθηηθέο. Γ. αθθά & Α. Φάιηε: H έξεπλα δξάζεο σο κέζν ελδπλάκσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηε δηαρείξηζε ηεο πνιππνιηηηζκηθήο ηάμεο. Γ. Κεζζίζνγινπ: Αλήθεηλ, Αλαγλψξηζε, Δξγαζία : θέςεηο γηα ηε δεχηεξε γεληά κεηαλαζηψλ κε αθνξκή κηα κειέηε πεξίπησζεο. 16:00 16:30: Κιείζηκν Δξγαζηψλ πκπνζίνπ 16:30 18:00: Δξγαζηήξην: Δθπαηδεπηηθνί θαη Δπαγγεικαηίεο Φπρηθήο Τγείαο ζρεδηάδνπλ έλα δηαζεκαηηθφ ςπρνεθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα γηα ηελ απνδνρή ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο θαη ηελ πξφιεςε ηνπ ξαηζηζκνχ. Θ. Υαηδεπέκνπ ΠΕΡΙΛΗΦΕΙ ΣΧΝ ΑΝΑΚΟΙΝΧΕΧΝ Πιαίζην ησλ Πξνγξακκάησλ Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο ζηα ειιεληθά πνιππνιηηηζκηθά ζρνιεία. Παληειηάδνπ, Καζεγήηξηα Δηδηθήο Αγσγήο, Σκήκα Φηινζνθίαο θαη Παηδαγσγηθήο, Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο Σξία ρξφληα επθαηξηψλ θαη δπζθνιηψλ ζηελ εθαξκνγή ελφο ζπλεθηηθνχ, απνθεληξσκέλνπ, επηζηεκνληθά ζρεδηαζκέλνπ θαη δηαξθψο απηναμηνινγνχκελνπ πξνγξάκκαηνο ςπρνινγηθήο ππνζηήξημεο ζε ειιεληθά ζρνιεία πνπ θνηηνχλ θαη αιινδαπνί ή παιηλλνζηνχληεο καζεηέο. ηε ζχληνκε απηή παξνπζίαζε, αλαδεηθλχεηαη ν αξρηθφο ζρεδηαζκφο θαη νη αξρέο πάλσ ζηηο νπνίεο δνκήζεθαλ νη παξεκβάζεηο ςπρνινγηθήο ππνζηήξημεο ζηα ζρνιεία. Δπηπιένλ, παξνπζηάδνληαη πνζνηηθά δεδνκέλα ζρεηηθά κε ην πεξηερφκελν ησλ παξεκβάζεσλ, ην έξγν ησλ ζηειερψλ ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη ηνπο ηξφπνπο δηαζθάιηζεο ηεο πνηφηεηαο ησλ παξεκβάζεσλ ζην ζχλνιν ηεο δξάζεο. Ηδηαίηεξε έκθαζε δίλεηαη ζηελ επηζηεκνληθή ηαπηφηεηα ησλ παξεκβάζεσλ αιιά θαη ζηνπο πεξηνξηζκνχο ηεο θαζεκεξηλήο ζρνιηθήο θαη θνηλσληθήο πξαγκαηηθφηεηαο. νπδάλα Παληειηάδνπ ζελ. 4

5 Γηαπνιηηηζκηθέο Γεμηφηεηεο ησλ Φπρνιφγσλ ζε Πνιππνιηηηζκηθά Πιαίζηα Α. Γηνβαδνιηάο, Δπίθ. Καζεγεηήο πκβνπιεπηηθήο Φπρνινγίαο, Σκήκα Φπρνινγίαο, Παλεπηζηήκην Κξήηεο Ζ πιεηνςεθία ησλ θπξίαξρσλ ζεσξεηηθψλ θαη ζεξαπεπηηθψλ πξνζεγγίζεσλ ζηελ Φπρνινγία είλαη βαζηζκέλεο ζε έλα ζχλνιν θπξίσο κνλν-πνιηηηζκηθψλ, δπηηθψλ εηθαζηψλ γχξσ απφ ηελ έλλνηα ηνπ εαπηνχ, ησλ δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ θαη γεληθφηεξα ηνπ α- μηνινγηθνχ ζπζηήκαηνο ηνπ αηφκνπ. Σα ηειεπηαία ρξφληα δηαθαίλεηαη ε αλάγθε γηα ζπλεηδεηνπνίεζε κέζα ζηνπο θφιπνπο ηεο Δθαξκνζκέλεο Φπρνινγίαο (Κιηληθήο, πκβνπιεπηηθήο θαη ρνιηθήο) φηη απηέο νη εηθαζίεο πεξηνξίδνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ παξεκβάζεσλ ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο. Παξάιιεια, έρεη ηνληζζεί ε ζεκαζία ηεο επίγλσζεο απφ ηε κεξηά ησλ επαγγεικαηηψλ ςπρνιφγσλ ησλ πξνζσπηθψλ ηνπο πνιηηηζκηθψλ πεπνηζήζεσλ θαη πξνθαηαιήςεσλ θαζψο θαη ηεο αλάπηπμεο θαηάιιεισλ δεμηνηήησλ ζηελ αιιειεπίδξαζε κε άηνκα απφ δηαθνξεηηθά πνιηηηζκηθά πιαίζηα. Ζ ζπγθεθξηκέλε παξνπζίαζε ζηνρεχεη λα δψζεη έκθαζε ζηε ζεκαληηθφηεηα ηεο αλάπηπμεο ηεο απηνεπίγλσζεο ησλ Φπρνιφγσλ φζνλ αθνξά ηηο εηθαζίεο, ηηο αμίεο θαη ηηο πξνθαηαιήςεηο γχξσ απφ πνιηηηζκηθά ζέκαηα (π.ρ. κε πνην ηξφπν είλαη δπλαηφλ ην δηθφ ηνπο πνιηηηζκηθφ ππφβαζξν λα επεξεάδεη ηε ζπκβνπιεπηηθή δηαδηθαζία), κέζα απφ ηε ζπδήηεζε ησλ βαζηθψλ δεμηνηήησλ επηξξνήο ππφ ην πξίζκα ηεο Γηαπνιηηηζκηθήο πκβνπιεπηηθήο. Ηδηαίηεξα ηνλίδεηαη ε εθαξκνγή ησλ ζπγθεθξηκέλσλ δεμηνηήησλ ζηα ζρνιηθά πιαίζηα. Τινπνίεζε Πξνγξάκκαηνο Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο ζην δηαπνιηηηζκηθφ ζρνιείν: Μία εκπεηξηθή θαηαγξαθή M. Τςειάληεο, Γάζθαινο Γηεπζπληήο 3 νπ Γεκνηηθνχ ρνιείνπ Πεξαίαο, Θεζζαινλίθεο Οη θνηλσληθννηθνλνκηθέο ζπλζήθεο κέζα ζηηο νπνίεο ιεηηνπξγεί ην ζρνιείν, κε ηηο ηπρφλ αιιαγέο, επεξεάδνπλ θαηά πνιχ ηε δηακφξθσζε ηνπ ζρνιηθνχ πεξηβάιινληνο παξνρήο παηδείαο θαη εθπαίδεπζεο ζηνπο καζεηέο ηνπ. Δίλαη θαηαγεγξακκέλν φηη νη πξνθιήζεηο πνπ θαιείηαη λα αληηκεησπίζεη ην ζχγρξνλν πνιππνιηηηζκηθφ ζρνιείν, θάζε ρξφλν είλαη κεγαιχηεξεο θαη πνιππινθφηεξεο. Ζ πινπνίεζε πξνγξακκάησλ ςπρνινγηθήο ππνζηήξημεο θαη ν δηνξηζκφο ζρνιηθψλ ςπρνιφγσλ γηα ηνλ ζπγθεθξηκέλν ζθνπφ, ζηηο ζρνιηθέο κνλάδεο, απνηειεί κία πξαγκαηηθή αλάγθε θη έλα πάγην, αλεθπιήξσην δπζηπρψο, αίηεκα φιεο ηεο εθπαηδεπηηθήο θνηλφηεηαο εδψ θαη θαηξφ. Πξνθεηκέλνπ ην ζρνιείν λα κπνξέζεη λα θαιχςεη ηηο παηδαγσγηθέο αλάγθεο ησλ καζεηψλ, ηδηαηηέξσο ησλ αιινδαπψλ θαη παιηλλνζηνχλησλ, λα αληηκεησπίζεη επηηπρψο φιεο ηηο ηδηαίηεξεο πεξηπηψζεηο ζπκπεξηθνξάο θαη παξάιιεια ζηα πιαίζηα ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο ελφο «αλνηρηνχ» ζρνιείνπ λα έρεη ακθίδξνκε αληαιιαγή κε ηνπο γνλείο ηνπ, απαηηείηαη λα ζπλεξγαζηεί κε εμσηεξηθνχο επηζηεκνληθνχο θνξείο πνπ κπνξνχλ λα είλαη αξσγνί ζε απηή ηελ πξνζπάζεηα. Απηή ήηαλ ε αληίιεςε πνπ νδήγεζε ζηε ζπλεξγαζία φ- ισλ ησλ κειψλ ηεο ζρνιηθήο θνηλφηεηαο ηνπ 3 νπ Γεκνηηθνχ ρνιείνπ Πεξαίαο (καζεηέο/ηξηεο, γνλείο/θεδεκφλεο θαη εθπαηδεπηηθνχο) κε ηελ Πξάμε "Δθπαίδεπζε Αιινδαπψλ θαη Παιηλλνζηνχλησλ Μαζεηψλ" θαη ηελ πινπνίεζε ηνπ Πξνγξάκκαηνο Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο. Ζ δηακνξθσκέλε απφ έηε ζρνιηθή θνπιηνχξα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο, ε παξάιιειε πινπνίεζε άιισλ δξάζεσλ ηεο Πξάμεο, ε πιήξεο, κέζα απφ ζπγθεθξηκέλεο πξαθηηθέο, έληαμε θαη ελζσκάησζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ζην πεξηβάιινλ ηνπ ζρνιείνπ δεκηνχξγεζαλ ηηο επλντθέο γηα ηελ επηηπρή πινπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπλζήθεο πνπ απέθεξαλ θαη ηα κέγηζηα δπλαηά σθέιηκα απνηειέζκαηα. ζελ. 5

6 Migration, children's well being and schooling Ann Phoenix, Thomas Coram Research Unit, Institute of Education, University of London Wellbeing has become increasingly prominent in policy agenda and research in various disciplines and various countries. It has become common to link wellbeing with a range of childhood outcomes and can now be said to be a trope for the conditions necessary to ensuring that children maximise their potential and can live happy, successful lives that contribute to society. It is linked to a range of desirable health, social and educational outcomes, including optimal development in childhood and over the life course. Schooling is clearly central both to children s psychosocial experiences of the present and to their possible futures and so to their wellbeing and their wellbecoming. Yet, although the word is now much used in policy and academic work, there is debate about what threatens children s chances of experiencing wellbeing. As Morrow (2009) suggests, however, children s wellbeing needs to be contextualised within the structural, political and economic pressures and constraints on children s lives. Yet, work on children s wellbeing has generally not considered the ways in which the relationships produced through transnational migration are a key feature of children s. Little is known about the ways in which racialisation and ethnicisation affects children s and their family s wellbeing and how they fit into and experience their societies and schooling. This paper aims to throw light on the impact of migration, racialisation and ethnicisation on young people s wellbeing. It first critically engages with debates about wellbeing as a concept before considering how ethnicity, gender and social class intersect in ways that impact on children and young people s wellbeing. The paper draws on data from studies of masculinities, consumption and adults looking back on their childhoods to consider children and young people s accounts of their experiences as well as work from other studies. Δξγαζηήξην: Μεηαλάζηεπζε θαη θηλεκαηνγξάθνο: Πνιηηηζκηθέο ηαπηφηεηεο ησλ παηδηψλ/λέσλ κε/ζηα ΜΜΔ Η. Μπίκπνπ-Νάθνπ, Δπηζηεκνληθή Τπεχζπλε Τπνδξάζεο 6.2, Αλαπι. Καζεγήηξηα Κιηληθήο Φπρνινγίαο, Παηδαγσγηθφ Σκήκα Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο, ΑΠΘ & Γ. Παπαδφπνπινο, Δθπαηδεπηηθφο, Τπνςήθηνο Γηδάθηνξαο, Σκήκα Κηλεκαηνγξάθνπ, ΑΠΘ Σα ΜΜΔ απνηεινχλ έλα απμαλφκελν πεδίν άζθεζεο γηα ηηο θνηλσληθέο ζρέζεηο ησλ παηδηψλ κε ηνπο γχξσ ηνπο θαη κε ηνπο θνηλσληθνχο ζεζκνχο θαη καο παξέρνπλ έλαλ ηξφπν γηα λα κειεηήζνπκε ηηο δσέο θαη ηηο εκπεηξίεο ησλ λέσλ. Ο ζθνπφο ηνπ εξγαζηεξίνπ α- θνξά: α) ηελ αλάιπζε ησλ ηξφπσλ κε ηνπο νπνίνπο ν θηλεκαηνγξάθνο/ληνθπκαληέξ δηαπξαγκαηεχνληαη πνιηηηζκηθέο ηαπηφηεηεο θαη κεηαλαζηεπηηθέο δηαδξνκέο ζηηο θνηλσληθέο ζρέζεηο ησλ λέσλ απφ ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζε ζρνιηθέο θαη εμσζρνιηθέο θνηλφηεηεο, β) ηελ εθπαίδεπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηνπο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο ηα παηδηά θαη νη λένη έρνπλ πξφζβαζε, θαηαλννχλ, αλαιχνπλ, εξκελεχνπλ θαη κε ηε ζεηξά ηνπο παξάγνπλ λένπο ηξφπνπο επηθνηλσλίαο κέζσ ηεο ρξήζεο ησλ λέσλ ΜΜΔ θαη γ) ηελ εθπαίδεπζε ησλ ζπκκεηερφλησλ εθπαηδεπηηθψλ ψζηε λα δηαζθαιίδνπλ ηελ επάξθεηα θαη ηελ θξηηηθή ρξήζε θαη ζέαζε ησλ λέσλ ΜΜΔ απφ ηα παηδηά/λένπο γηα ζέκαηα μελνθνβίαο θαη ξαηζηζκνχ. Μέγηζηνο αξηζκφο ζπκκεηερφλησλ άηνκα. Ann Phoenix ζελ. 6

7 Σα πνιππνιηηηζκηθά ζρνιεία σο αζθαιείο θνηλσληθνί ρψξνη ησλ παηδηψλ θαη ησλ λέσλ: Γεδνκέλα απφ ηα Πξνγξάκκαηα Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο Η. Μπίκπνπ-Νάθνπ, Δπηζηεκνληθή Τπεχζπλε Τπνδξάζεο 6.2, Αλαπι. Καζεγήηξηα Κιηληθήο Φπρνινγίαο, Παηδαγσγηθφ Σκήκα Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο, ΑΠΘ &. Βεξβεξίδνπ, Φπρνιφγνο, Οκάδα Έξγνπ Γξάζεο 6 «Πξνγξάκκαηα Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο» Πψο κπνξνχκε λα βξνχκε ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο νη ζρνιηθέο ηάμεηο απνηεινχλ αζθαιείο θαη θαινδερνχκελνπο ρψξνπο γηα ηνπο κεηαλάζηεο καζεηέο; Πψο αλαγλσξίδνπκε ηνπο πξνζσπηθνχο δξφκνπο ζηνπο νπνίνπο κεηαθηλήζεθαλ ηα παηδηά θαη νη νηθνγέλεηέο ηνπο θαη ηνπο αμηνπνηνχκε ζην ζρνιείν; Ση κπνξεί λα πξνζθέξεη έλα Πξφγξακκα Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο ζε κεηαλάζηεο καζεηέο ή ζε φινπο ηνπο καζεηέο ελφο δηαπνιηηηζκηθνχ ζρνιείνπ; ηελ παξνπζίαζε ζα πξνζπαζήζνπκε λα απαληήζνπκε ζηα παξαπάλσ εξσηήκαηα, κε βάζε ηελ ηξηεηή ε- θαξκνγή ησλ Πξνγξακκάησλ Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο ζε 105 ζρνιεία κε απμεκέλν αξηζκφ κεηαλαζηψλ καζεηψλ ζε φιε ηελ Διιάδα. Παηξησηηζκφο θαη 2ε γεληά κεηαλαζηψλ Α. Σάθεο, Δπίθνπξνο Καζεγεηήο Ννκηθήο ρνιήο ΑΠΘ Πνιινί ζπκπνιίηεο καο ζεψξεζαλ ηελ απφθηεζε ηεο Διιεληθήο ηζαγέλεηαο απφ ηα παηδηά ησλ κεηαλαζηψλ πνπ γελλήζεθαλ ζηελ Διιάδα σο έλα πιήγκα ζηελ εζληθή καο ηαπηφηεηα θαη ηάρζεθαλ ελαληίνλ ηνπ ζρεηηθνχ λφκνπ επηθαινχκελνη ηνλ παηξησηηζκφ ηνπο. Σν πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο θξίλνληαο θαηά πιεηνςεθία ηνλ λφκν απηφ αληηζπληαγκαηηθφ θάλεθε λα ηνπο δηθαηψλεη. Ζ αληίιεςε φκσο γηα ην έζλνο θαη ηελ παηξίδα, πνπ δηαπλέεη απηέο ηηο απφςεηο, πέξα απφ ηνλ ζπληεξεηηζκφ ηεο, έρεη ζνβαξά πξνβιήκαηα αθ' εαπηήο. Βξίζθεη ζηήξηγκα ζε ζνιέο θαη αζηαζείο κεηαθπζηθέο ηδέεο πνπ, ζηελ πξάμε, δίλνπλ άιινζη ζηε δεζπνηεία πνπ πνηθηιψλπκεο ειίη αζθνχλ ζηελ πνιηηηθή θαη θνηλσληθή δσή ηνπ ηφπνπ. Κπξίσο φκσο ε αληίιεςε απηή, αζχκβαηε κε ην βαζχηεξν πεξηερφκελν ησλ ζπληαγκαηηθψλ επηινγψλ ηεο δεκνθξαηίαο καο, απνηειεί κηα ζνβαξή ηξνρνπέδε ζηνλ πξαγκαηηθφ εθδεκνθξαηηζκφ ηεο πνιηηηθήο καο δσήο θαη έλα δηαξθή παξάγνληα εγθισβηζκνχ καο ζε κηα επίπιαζηε ηδηνπξνζσπία. Ζ δεκνθξαηία σζηφζν, γηα λα ππάξμεη πξαγκαηηθά, έρεη αλάγθε απφ ηνλ παηξησηηζκφ φζν θαη απφ έλα έζλνο, έλα έζλνο φκσο πνιηηηθφ θαη φρη κεηαθπζηθφ, πνπ ζπγθξνηείηαη δειαδή κέζα απφ ηνλ θνηλφ θαη ακνηβαίν ζεβαζκφ κεηαμχ πξνζψπσλ ειεχζεξσλ θαη ίζσλ, αζρέησο θαηαγσγήο ή άιιεο θνηλήο κεηαθπζηθήο πξφζδεζεο. Άλλα Μπίκπνπ ζελ. 7

8 Φπρηθή αλζεθηηθφηεηα θαη θνηλσληθφ θεθάιαην: Σν παξάδεηγκα ηνπ ζρεδίνπ δξάζεο "10/16", Κέληξν Ζκέξαο Βαβέι Ν. Γθησλάθεο, ςπρνιφγνο, επηζη. ππεχζπλνο Κέληξνπ Ζκέξαο Βαβέι Με αθνξκή ηε δηαπίζησζε φηη κεηαλάζηεο θαη πξφζθπγεο βξίζθνληαη ζε ηδηαίηεξα επάισηεο ζέζεηο ελψ ηαπηφρξνλα έρνπλ αλαπηχμεη επηηπρψο ηελ ςπρηθή ηνπο αλζεθηηθφηεηα, ζρεδηάζηεθε απφ ην Κέληξν Ζκέξαο Βαβέι έλα ζχλνιν παξεκβάζεσλ (ζρέδην δξάζεο «10/16») ζε ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή ηεο Αζήλαο (Κπςέιε θαη φκνξεο ζπλνηθίεο) γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ αλαγθψλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ θξίζε ε νπνία δηαπεξλά ηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή θαηάζηαζε ηεο ρψξαο ζε απηή ηελ θαηεγνξία πιεζπζκνχ. Σν ζρέδην αλαπηχρζεθε θαηά ηε δηεηία Ηνχληνο 2011-Ηνχιηνο 2013 ράξηλ δσξεάο ηνπ Ηδξχκαηνο ηαχξνο Νηάξρνο (Πξφγξακκα «Πξναγσγή ςπρηθήο πγείαο παηδηψλ, λέσλ θαη εθήβσλ»). Οη ζηφρνη ηνπ ζρεδίνπ ήηαλ: α) ελίζρπζε ηεο ςπρηθήο αλζεθηηθφηεηαο παηδηψλ ειηθίαο εηψλ θαη β) αληηκεηψπηζε πξνβιεκάησλ ςπρηθήο πγείαο ζε παηδηά κεηαλαζηψλ ειηθίαο εηψλ. Ζ κεζνδνινγία ζηεξίρζεθε ζηηο αξρέο ηεο θνηλνηηθήο εξγαζίαο [πξφηππα Σνπηθήο Αλάπηπμεο θαη Κνηλσληθνχ ρεδηαζκνχ] θαη ηεο ελδπλάκσζεο ηεο θνηλφηεηαο. Αμηνπνηήζεθαλ πφξνη πνπ δηαζέηεη ε θνηλφηεηα θαηεπηηξέπνπλ ηελ νξγάλσζε απαληήζεσλ γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ φζσλ πιήηηνληαη απφ ηελ θξίζε. Οη δξάζεηο επεθηείλνληαλ ζε φιεο ηηο βαζκίδεο πξφιεςεο. Έκθαζε δφζεθε ζηε δεκηνπξγία δηθηχσλ ζπλεξγαζίαο αλάκεζα ζε θνξείο (πγείαο, ςπρηθήο πγείαο, εθπαίδεπζεο, θνηλσληθήο κέξηκλαο, εξγαζίαο θηι) θαη ζηελ ππνζηήξημε πξσηνβνπιηψλ πνπ ε ίδηα ε θνηλφηεηα αλαιακβάλεη. Μεηαμχ ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ ζρεδίνπ ζπκπεξηιακβάλνληαη: ραξηνγξάθεζε θνηλνηηθψλ πφξσλ θαη αλαγθψλ, εθαξκνγή πνιπεπίπεδσλ παξεκβάζεσλ ζε ζρνιεία ηεο πεξηνρήο, παξνρή ππεξεζηψλ δεπηεξνβάζκηαο θαη ηξηηνβάζκηαο πξφιεςεο ζε παηδηά θαη νηθνγέλεηεο, δεκηνπξγία θαη ιεηηνπξγία δηθηχνπ θνξέσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ςπρνθνηλσληθψλ αλαγθψλ. Χο ζπκπέξαζκα ζα κπνξνχζακε λα αλαθέξνπκε πσο ε πνιππινθφηεηα ησλ θαηλνκέλσλ πνπ ζπλδένληαη κε ηελ θξίζε απαηηεί αληίζηνηρεο πνιππινθφηεηαο νξγάλσζε ησλ απαληήζεσλ. Δίλαη ζεκαληηθφ νη απαληήζεηο ζε φζνπο πιήηηνληαη απφ ηελ θξίζε λα ιακβάλνπλ ππφςε θαη λ απεπζχλνληαη ζηελ πνηθηιία ησλ αλαγθψλ πνπ έρνπλ νη άλζξσπνη, εηδηθά φζεο αθνξνχλ ζε πιηθέο ζπλζήθεο δηαβίσζεο, απαζρφιεζε, πγεία, ειεχζεξν ρξφλν, εθπαίδεπζε, δειαδή ζηνπο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ζεηηθά ή αξλεηηθά ηελ ςπρηθή πγεία Δκείο θαη νη Άιινη ζην πιαίζην ηεο θξίζεο: Μηα πνιηηηθή θνηλσληνςπρνινγηθή πξνζέγγηζε Μ. Γηθαίνπ, Καζεγήηξηα Κνηλσληθήο Φπρνινγίαο, Σκήκα Φπρνινγίαο, Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο Δπηζεκαίλνληαο ηηο πνηθίιεο ρξήζεηο θαη αιιαγέο ηεο ελλνηνινγηθήο ηαπηφηεηαο ησλ φξσλ «εκείο θαη άιινη», ε εηζήγεζε ζπδεηάεη ηηο ζχγρξνλεο κνξθέο ζπγθξφηεζεο νκαδνπνηήζεσλ θαη δηρνηνκηθψλ θαηεγνξηνπνηήζεσλ ζηνλ θνηλσληθφ ρψξν θαη ηηο ζπλδέεη κε γεληθφηεξα δεηήκαηα απξαμίαο ή αληίζεηα, ελεξγνχο αληίδξαζεο ηνπ πνιίηε απέλαληη ζηηο αιιαγέο πνπ επηβάιινληαη απφ ηηο ζπλζήθεο ηεο θξίζεο. ε απηφ ην πιαίζην, ηίζεληαη εξσηήκαηα θαη δηαηππψλνληαη πξνηάζεηο γηα ηε ζχκπξαμε ηνπ πνιηηηθνχ κε ην θνηλσληθφ ζε κηα πξνζπάζεηα απνλνκηκνπνίεζεο ησλ πξαθηηθψλ πνπ επηβάιινληαη απφ ην λενθηιειεχζεξν νηθνλνκηθφ κνληέιν. ζελ. 8

9 Ζ έλλνηα ηνπ ηξαχκαηνο ζε πξφζθπγεο: Αθνχζηα απψιεηα νηθείνπ ρψξνπ. Φπρνθνηλσληθέο πξνζεγγίζεηο Ρ. Παπαδφπνπινο, Καζεγεηήο ζην Κέληξν γηα ηηο Φπραλαιπηηθέο πνπδέο, Παλεπηζηήκην ηνπ Essex, Γηεπζπληήο ηνπ Κέληξνπ γηα ην Σξαχκα, ην Άζπιν θαη ηνπο Πξφζθπγεο, Μ. Βξεηαλία ε απηή ηελ παξνπζίαζε ζα πξνζπαζήζσ λα παξνπζηάζσ ηα θπξία ραξαθηεξηζηηθά ηνπ κνληέινπ ςπρνθνηλσληθήο θξνληίδαο πνπ αλαπηχμακε θαη εθαξκφδνπκε ζε δηάθνξα πξνγξάκκαηα επηδψλησλ πνιηηηθήο βίαο θαη θαηαζηξνθψλ. Δηδηθά, ζα αλαθεξζψ ζηα θαηλφκελα ηεο απνδηνξγάλσζεο ηαπηνηήησλ, ηνπ "λνζηαιγηθνχ απνπξνζαλαηνιηζκνχ" θαη ζην "πιέγκα ηνπ ηξαχκαηνο θαη αληημνφηεηαο" ("Trauma - Adversity Grid"), ην νπνίν πξνζθέξεη έλα ρξήζηκν πιαίζην θαηαλφεζεο ηεο πνιππινθφηεηαο απηψλ ησλ θαηλνκέλσλ. Σν πξνηεηλφκελν πιέγκα επηθεληξψλεηαη θαη εληζρχεη ηε δηάθξηζε φρη κφλν ησλ αξλεηηθψλ επηπηψζεσλ ηεο αληημνφηεηαο αιιά θαη ησλ ζεηηθψλ, φπσο είλαη ε αλζεθηηθφηεηα θαη ε "Αλάπηπμε πνπ ελεξγνπνηείηαη απφ ηελ αληημνφηεηα" (Adversity Activated Development). Εεηήκαηα επνπηείαο θαη πνιηηηζκηθή επάξθεηα ησλ ςπρνιφγσλ ζηα ζρνιεία Κ. Ληαλνχ, Φπρνιφγνο, Οκάδα Έξγνπ & Δπφπηξηα Φπρνιφγσλ Γξάζεο 6 «Πξνγξάκκαηα Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο» & Π. Υαηδειάκπνπ, Φπρνιφγνο, Ο- κάδα Έξγνπ Γξάζεο 6 «Πξνγξάκκαηα Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο» Αλαηξέρνληαο ζην πεδίν εθαξκνγήο ηεο Γξάζεο 6 θαη εηδηθφηεξα ζηελ επνπηεία ησλ ςπρνιφγσλ πνπ ζπκκεηείραλ ζηα Πξνγξάκκαηα Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο (ΠΦΤ) θαηά ηε δηεπξπκέλε εθαξκνγή ηνπο ζε ζρνιεία κε απμεκέλα πνζνζηά κεηαλαζηψλ καζεηψλ ην ζρνιηθφ έηνο , εζηηάδνπκε ζηα δεηήκαηα πνπ αλαδχζεθαλ κέζα απφ ηελ θαηαγξαθή ησλ επνπηεηψλ θαη ην ιφγν ησλ ςπρνιφγσλ ζε ζρέζε κε ηε κεηαλάζηεπζε. Σα απνηειέζκαηα πνπ πξνθχπηνπλ αληαλαθινχλ αθελφο ζέκαηα ξφινπ ζην ζρνιηθφ πιαίζην, ηελ απνπζία κηαο θνπιηνχξαο ζπλεξγαζίαο ςπρνιφγσλ, ζρνιείσλ θαη θνηλφηεηαο, αιιά θαη ηελ απνπζία κηαο θνπιηνχξαο εκπινθήο ησλ ςπρνιφγσλ κε ζέκαηα πνιππνιηηηζκηθφηεηαο θαη πνιηηηζκηθήο επάξθεηαο. Αθεηέξνπ, κέζα απφ ηε δηαπξαγκάηεπζε αληίζηνηρσλ αηηεκάησλ πξφιεςεο θαη παξέκβαζεο απφ καζεηέο, γνλείο θαη εθπαηδεπηηθνχο πξνθχπηεη φηη ην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη ε επνπηεία ιεηηνχξγεζαλ σο ρψξνο αζθάιεηαο, αλάπηπμεο πξνζψπσλ θαη ζρέζεσλ θαη ηειηθά ζχλδεζεο ηεο πνιηηηζκηθήο επάξθεηαο κε ηε ζεσξεηηθή πιαηθφξκα ησλ ΠΦΤ. Ρέλνο Παπαδφπνπινο Κπξηαθή Ληαλνχ ζελ. 9

10 Γηαζεκαηηθά ςπρνεθεπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα πξφιεςεο ηεο ςπρνθνηλσληθήο πγείαο ησλ καζεηψλ κε έκθαζε ζηελ απνδνρή ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο: πλεξγαζία Δθπαηδεπηηθψλ θαη Δπαγγεικαηηψλ Φπρηθήο Τγείαο Θ. Υαηδεπέκνπ, Δηδηθφο Παηδαγσγφο, χκβνπινο Φπρηθήο Τγείαο, Δπφπηεο Φπρνιφγσλ Γξάζεο 6 «Πξνγξάκκαηα Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο» Ζ αλαγλψξηζε, ε απνδνρή, ν ζεβαζκφο θαη ε αιιεινζπκπιεξσκαηηθή δηαρείξηζε ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο (ζε ζέκαηα θνπιηνχξαο, εζληθφηεηαο, ζξεζθείαο, ε- ιηθίαο, γέλνπο, ζεμνπαιηθήο ηαπηφηεηαο, ζσκαηηθψλ θαη πλεπκαηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, αμηψλ, κνξθσηηθνχ επηπέδνπ, θνηλσληθν-νηθνλνκηθνχ επηπέδνπ θιπ.) ζην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ απνηεινχλ βαζηθά ζπζηαηηθά ηεο ςπρηθήο θαη ηεο θνηλσληθήο αλάπηπμεο ησλ παηδηψλ, ελψ ε έιιεηςή ηνπο ζπκβάιεη ζηελ εκθάληζε αλάινγσλ πξνβιεκάησλ. Σν ζρνιείν δηακνξθψλεη ηηο αλαπαξαζηάζεηο ησλ παηδηψλ γηα ην δηαθνξεηηθφ θαη, θαη επέθηαζε, ηε δεκηνπξγία ζηεξενηχπσλ. Σν ηέινο ηεο ιαλζάλνπζαο ειηθίαο θαη ε εθεβεία είλαη ε θαηάιιειε επνρή ψζηε ην ζρνιείν λα ζπκβάιεη ζηελ θαιιηέξγεηα θιίκαηνο απνδνρήο ηνπ δηαθνξεηηθνχ, αλαπηχζζνληαο νιηζηηθέο παξεκβάζεηο πξφιεςεο. Ζ πξναγσγή ηεο ςπρηθήο πγείαο ζην ζρνιείν απνηειεί ζπγθξνηεκέλε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία δηεπηζηεκνληθνχ θαη δηαζεκαηηθνχ ραξαθηήξα. Αμηνπνηεί ηε βησκαηηθή, ελεξγεηηθή, ζπλεξγαηηθή κάζεζε, δε ζηνρεχεη κφλν ζηε γλσζηηθή θαηαλφεζε, αιιά δίλεη έκθαζε ζηελ αιιειεπίδξαζε θαη ζηε ζρέζε, ζηελ ελίζρπζε ηεο απηνπεπνίζεζεο ησλ καζεηψλ θαη ζηελ αλάπηπμε θνηλσληθψλ δεμηνηήησλ. Απηφ ζεκαίλεη κηα αλνηρηή ςπρνεθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία πνπ εμειίζζεηαη αλάινγα κε ηηο εθάζηνηε ζπλζήθεο, πξνβιήκαηα θαη ελδηαθέξνληα ησλ ζπκκεηερφλησλ. Χζηφζν, ε πινπνίεζε ςπρνεθπαηδεπηηθψλ παξεκβάζεσλ ζην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ απαηηεί ηε ζεζκνζεηεκέλε ζπλεξγαζία εθπαηδεπηηθψλ θαη επαγγεικαηηψλ ςπρηθήο πγείαο θαη σο εθ ηνχηνπ δελ είλαη εχθνιε ππφζεζε. Δθπαηδεπηηθνί θαη Δπαγγεικαηίεο Φπρηθήο Τγείαο θαηαλνψληαο ηελ δηαθνξεηηθφηεηά ηνπο θαη αμηνπνηψληαο ηε δπλακηθή ηεο ζπκπιεξσκαηηθφηεηαο κπνξνχλ απφ θνηλνχ λα ζρεδηάζνπλ θαη λα πινπνηήζνπλ, ζε έλα θιίκα απνδνρήο θαη ζπλεξγαζίαο, δηαζεκαηηθά ςπρνεθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα πξφιεςεο ζην ζρνιηθφ ρψξν. Οη ηειεπηαίεο λνκνζεηηθέο εμειίμεηο ζην πεδίν ηεο κεηαρείξηζεο αιινδαπψλ Γ. Σζηνχθαο, Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο ζην πλήγνξν ηνπ Πνιίηε Ζ εηζήγεζε αλαθέξεηαη ζην πεξηερφκελν ηνπ «Κψδηθα Μεηαλάζηεπζεο θαη Κνηλσληθήο Έληαμεο» ηνπ νπνίνπ ην θείκελν δεκνζηνπνηήζεθε ζηα κέζα Ο- θησβξίνπ θαη αλακελφηαλ λα ςεθηζηεί απφ ηε Βνπιή εληφο ηνπ Ννεκβξίνπ. Με ηνλ ελ ιφγσ Κψδηθα επηρεηξείηαη θαη` αξράο ε ζπγθέληξσζε ζε εληαίν θείκελν ησλ βαζηθψλ λνκνζεηηθψλ θεηκέλσλ (λ.3386/2005 πεξί ηεο εηζφδνπ θαη δηακνλήο αιινδαπψλ, π.δ.131/2006 γηα ηελ νηθνγελεηαθή επαλέλσζε, π.δ.150/2006 γηα ηνπο επί καθξφλ δηακέλνληεο θ.α.) πνπ ζπγθξνηνχλ ηελ πθηζηάκελε λνκνζεζία ζην πεδίν ηνπ δηθαίνπ αιινδαπψλ θαη εηδηθφηεξα ηνπ δηθαίνπ πνπ ξπζκίδεη ην θαζεζηψο εηζφδνπ θαη δηακνλήο ησλ πνιηηψλ ηξίησλ ρσξψλ. Μεγαιχηεξεο ζεκαζίαο, πάλησο, είλαη ε ηξνπνπνίεζε ηεο πθηζηάκελεο λνκνζεζίαο θαη ε εηζαγσγή ζηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε νξηζκέλσλ λέσλ θαλνληζηηθψλ επηινγψλ ζε εμαηξεηηθήο θξηζηκφηεηαο δεηήκαηα φπσο ην θαζεζηψο δηακνλήο ησλ πνιηηψλ ηξίησλ ρσξψλ πνπ δνπλ θαη εξγάδνληαη ζηελ Διιάδα επί ζεηξά εηψλ, αιιά θαη ε κεηαρείξηζε ησλ παηδηψλ ηεο ιεγφκελεο «δεχηεξεο γεληάο». ζελ. 10

11 Γηα ηνπο καθξνρξφληα δηακέλνληεο κεηαλάζηεο πξνσζείηαη πιένλ κε νπζηαζηηθφ ηξφπν ε ρνξήγεζε ησλ αδεηψλ δηακνλήο επί καθξφλ δηακέλνληνο ζχκθσλα κε ηελ αληίζηνηρε επξσπατθή νδεγία 2003/109/ΔΚ, ελψ γηα ηε δεχηεξε γεληά επηιέγεηαη ε πξνψζεζε κηαο εηδηθήο άδεηαο δηακνλήο κε ειαρηζηνπνίεζε ησλ απαηηνχκελσλ πξνυπνζέζεσλ απφθηεζήο ηεο. Χζηφζν, παξά ηηο θαη` αξρήλ εππξφζδεθηεο απηέο εμειίμεηο, παξακέλεη πάληα ζε εθθξεκφηεηα ην κεγάιν δήηεκα ηεο πξφζβαζεο ησλ κεηαλαζηψλ θαη ηδίσο ησλ παηδηψλ ηεο δεχηεξεο γεληάο ζηελ ειιεληθή ηζαγέλεηα. Γηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε θαη κεηαλάζηεπζε: Μηα παξέα καζεηψλ ζρνιηάδεη Γ. πξξή, Μέινο ηεο Διιεληθήο Έλσζεο γηα ηα Γηθαηψκαηα ηνπ Αλζξψπνπ θαη πξφεδξνο ηεο νξγάλσζεο πκβίσζε Μία απφ ηηο βαζηθέο παξακέηξνπο γηα ηελ θνηλσληθή έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ είλαη ε εθπαίδεπζε, κε ηελ έλλνηα ηνπ πεξηβάιινληνο πνπ θξίλεηαη παηδαγσγηθά θαη θνηλσληθά ρξήζηκν λα εθνδηάδεη φινπο ηνπο καζεηέο κε γλψζεηο γηα ηελ πνιηηηζκηθή εηεξφηεηα θαη ηνλ πινπξαιηζκφ θαη λα θαιιηεξγεί δεμηφηεηεο θαη ηθαλφηεηεο δηαπνιηηηζκηθήο επηθνηλσλίαο θαη αιιειεπίδξαζεο, αλεμάξηεηα απφ ην εζληθφ, εζλνηηθφ, γισζζηθφ, ζξεζθεπηηθφ θαη θπιεηηθφ ππφβαζξφ ηνπο. Έλα πεξηζηαηηθφ βίαο ζε κηα γεηηνληά ηεο Θεζζαινλίθεο πξηλ ρξφληα, κηα βηληεντζηνξία κέζα απφ ηε καηηά δχν εθπαηδεπηηθψλ Αιβαληθήο θαηαγσγήο θαη ε ζπδήηεζε κηαο παξέαο ζπκκαζεηψλ γηα ην ζπκβάλ απνηεινχλ ην έλαπζκα γηα λα εμεηαζζεί ε παηδαγσγηθή θαη θνηλσληθή αμία, σζηφζν, ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο, πνπ δελ κπνξεί παξά λα εηδσζεί παξάιιεια κε ηε γεληθφηεξε εληαμηαθή δηαδηθαζία θαη ηηο πνιηηηθέο έληαμεο (ή ηελ απνπζία ηνπο) θαη κέζα απφ ηεο γεληθφηεξεο θνηλσληθέο ζπλζήθεο. Φπρνθνηλσληθέο αλάγθεο αιινδαπψλ παηδηψλ θαη ησλ νηθνγελεηψλ ηνπο: Ζ εκπεηξία απφ ηηο παξεκβάζεηο ησλ Πξνγξακκάησλ Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο ζηα ζρνιεία Υ. Αζεκφπνπινο, Δπίθ. Καζεγεηήο Κνηλσληθήο Δξγαζίαο ΣΔΗ Αζήλαο, Δπφπηεο Φπρνιφγσλ Γξάζεο 6 «Πξνγξάκκαηα Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο» Ζ κεηαλάζηεπζε είλαη κία πνιχπινθε θαηάζηαζε πνπ επεξεάδεη φιε ηελ νηθνγέλεηα. Μεηά ηελ εγθαηάζηαζε ζην λέν πεξηβάιινλ, αξρίδεη λα βηψλεη ηηο απψιεηεο καδί κε ην πνιηηηζκηθφ ζνθ πνπ ζηε ζπλέρεηα κεηαθέξεηαη ζηελ επφκελε γεληά, ησλ παηδηψλ πνπ δνπλ αλάκεζα ζε δχν πνιηηηζκνχο. Οη πξνθιήζεηο γηα ηα παηδηά θαη ηηο νηθνγέλεηεο ησλ κεηαλαζηψλ είλαη πνιιέο: πξφβιεκα ηεο γιψζζαο, δπζθνιίεο ζηελ αλάπηπμε πνιηηηζκηθήο ηαπηφηεηαο, αληηζηξνθή ξφισλ παηδηψλ γνλέσλ κε πξνβιήκαηα γνλενπνίεζεο ησλ παηδηψλ, πξνβιήκαηα νξίσλ θαη θαλφλσλ ζηελ νηθνγέλεηα, παξεκπφδηζε ζηηο ζρέζεηο πνπ αλαπηχζζνπλ ηα παηδηά, πςειέο πξνζδνθίεο επηηπρίαο, κεηαηξαπκαηηθφ ζηξεο, άξλεζε πξνζαξκνγήο ζηελ πξννπηηθή κεηεγθαηάζηαζεο, πξνβιήκαηα απφ ην λνκηθφ θαζεζηψο, θνηλσληθννηθνλνκηθά πξνβιήκαηα. Οη δπζθνιίεο απηέο θαζνξίδνπλ ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ζρνιείσλ κε κεγάια πνζνζηά αιινδαπψλ καζεηψλ, ζηα νπνία αλαπηχρζεθαλ νη ςπρνθνηλσληθέο παξεκβάζεηο ηνπ Πξνγξάκκαηνο «Γηάπνιηο» (Πξνγξάκκαηα Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο). Οη παξεκβάζεηο αθνξνχζαλ ηελ πξναγσγή ηεο ςπρνθνηλσληθήο πγείαο ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ θαη α- λαπηχρζεθαλ ζηνπο άμνλεο ηεο πξφιεςεο, κε πξνγξάκκαηα γηα ηνπο καζεηέο, ηνπο γνλείο θαη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηε ιεηηνπξγία ζπκβνπιεπηηθήο π- πεξεζίαο, κε απεπζείαο βνήζεηα ζην παηδί θαη ζηνπο γνλείο γηα λα βνεζήζνπλ ην παηδί. ζελ. 11

12 Ζ δηαπνιηηηζκηθή απηή εξγαζία ζην ζρνιείν απαηηεί απφ ηνπο επαγγεικαηίεο ςπρηθήο πγείαο εθηίκεζε θαη θαηαλφεζε ησλ δηθψλ ηνπο πνιηηηζκηθψλ πεπνηζήζεσλ, απνδνρή ηεο αλάγθεο δηαξθνχο κάζεζεο ζε ζρέζε κε ηηο πνιιέο εθθάλζεηο ηεο πνιππνιηηηζκηθφηεηαο θαη ρξήζε ησλ γλψζεσλ απηψλ ζην έξγν ηνπο. Ζ δηάθξηζε νκνγελψλ-αιινγελψλ: Θεζκηθέο απνζαθελίζεηο θαη απνηίκεζε ησλ πνιηηηθψλ πνπ αζθήζεθαλ Λ. Μπαιηζηψηεο, Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο ζην πλήγνξν ηνπ Πνιίηε, Πάληεην Παλεπηζηήκην Δμεηάδνληαη νη πνιηηηθέο ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο κεηά ην Πνηέο πνιηηηθέο αζθήζεθαλ απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1990 σο ζήκεξα, πνηεο δηαθνξνπνηήζεηο ππήξμαλ ηφζν ζε ζρέζε κε ηηο δχν κεγάιεο νκάδεο «νκνγελψλ» φζν θαη ζε ζρέζε κε ηνπο «αιινγελείο». Απνηεινχλ νη «αιινγελείο» κηα εληαία νκάδα; Πψο επέδξαζαλ νη πνιηηηθέο απηέο ζε ζρέζε κε ηελ θάζε νκάδα θαη ζε ηη βαζκφ ζρεηίδνληαη κε ηελ έληαμή ηνπο; Σέινο ζα γίλεη αλαθνξά ζηε κεηάβαζε απφ κηα εζληθή κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή ζε κηα ππεξεζληθή, δειαδή επξσπατθή, θαη ηη πξνβιέπεη, πνχ ζηνρεχεη ζε ζρέζε κε ηελ έληαμε. Τπνθεηκεληθφ Αίζζεκα Δπεμίαο, απφςεηο γηα πνιππνιηηηζκηθφηεηα θαη πξφζεζε γηα πνιηηηθή ζπκκεηνρή: πγθξηηηθή κειέηε ειιήλσλ θαη κεηαλαζηψλ εθήβσλ ζηελ Διιάδα θαη εθήβσλ ζηελ Απζηξαιία Ξ. Υξπζνρφνπ & Ζ. Γηαθνιακπξηαλνχ, Σκήκα Φπρνινγίαο, Πάληεην Παλεπηζηήκην Κνηλσληθψλ θαη Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Σν εξψηεκα πνπ ζα καο απαζρνιήζεη είλαη νη παξάγνληεο πνπ πξνβιέπνπλ ην ππνθεηκεληθφ αίζζεκα επεμίαο, ηελ πξφζεζε γηα πνιηηηθή ζπκκεηνρή θαη ηηο απφςεηο γηα ηελ πνιππνιηηηζκηθφηεηα Διιήλσλ θαη Αιινδαπψλ καζεηψλ ζηελ Διιάδα, θαζψο θαη λέσλ ζηελ Απζηξαιία θπξίσο Διιεληθήο θαηαγσγήο. Χο παξάγνληεο πξφβιεςεο ζεσξνχκε ηε ζέζε ζηελ θνηλσλία (νξηδφκελε απφ ηελ πξνζιακβαλφκελε ζέζε ηεο νηθνγέλεηαο ζε ζρέζε κε άιιεο, ηελ πξνζιακβαλφκελε επαισηφηεηα ηεο αηνκηθήο ζέζεο θαη ηελ απην-αλαθεξφκελε ζρνιηθή επίδνζε), ηελ θνηλσληνςπρνινγηθή ζέζε ηνπ λένπ (νξηδφκελε απφ ηελ ηαχηηζε κε ηελ εζλνηηθή ηνπ νκάδα, ηελ ηαχηηζή ηνπ κε ηε ρψξα ππνδνρήο ή ηε γεληθφηεξε θνηλσλία θαη ηελ ηαχηηζή ηνπ κε ηε ζξεζθεπηηθή ηνπ νκάδα) θαη ηδενινγηθέο απφςεηο φπσο ε πξφζιεςε δηθαηνζχλεο θαη θνηλσληθήο θηλεηηθφηεηαο θαη νη απφςεηο γηα ηηο δηαδηθαζίεο επηπνιηηηζκνπνίεζεο. ηε κειέηε πήξαλ κέξνο 469 Έθεβνη ζηελ Διιάδα (270 Διιεληθήο θαηαγσγήο θαη 199 Αιινδαπνί) θαη 232 έθεβνη ζηελ Απζηξαιία (145 Διιεληθήο θαηαγσγήο). Ζ παξνπζίαζε ησλ απνηειεζκάησλ ζα θσηίζεη πηπρέο ηεο έ- ληαμεο ησλ εθήβσλ ζε δηαθνξεηηθά θνηλσληθνπνιηηηθά ζπζηήκαηα ζε ζπλζήθεο πνιηηηζκηθήο πνιιαπιφηεηαο. Εεκπχιαο Μηραιίλνο ζελ. 12

13 17 ρξφληα κε ηνπο κεηαλάζηεο: Ζ εκπεηξία ηεο PRAKSIS. Παληαδή, ΜΚΟ PRAKSIS, Κνηλσληθή Λεηηνπξγφο, πληνλίζηξηα Πξνγξακκάησλ Θεζζαινλίθεο Γηαθνξεηηθέο ηζηνξίεο κεηαλάζηεπζεο, κεηαλαζηεπηηθή πνιηηηθή, δηαδηθαζίεο έληαμεο θαη πξνβιήκαηα θαζεκεξηλφηεηαο. Οη θνηλσληθέο αλάγθεο, ε πγεία, ε εξγαζία, νη γνλείο ζηελ παηξίδα θαη ε πξνζαξκνγή. Σν πιαίζην ακθηζβήηεζεο θαη δηακαξηπξίαο πνπ α- θνξά ζηελ παξνπζία κεηαλαζηψλ ζηηο ζχγρξνλεο πφιεηο. Σα δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ζηνλ άλζξσπνκεηαλάζηε θαη ε δηαδηθαζία ππνζηήξημεο ζηα ΠνιπΨαηξεία ηεο PRAKSIS ζηε βάζε ηεο ππεξάζπηζεο θαη δηεθδίθεζεο ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ. Δξγαζηήξην: Γηαθνξεηηθφηεηα ζηε ζρνιηθή θαζεκεξηλφηεηα Έ. Παπακηραήι, χκβνπινο Αγσγήο Τγείαο, Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην Κχπξνπ - Τπνπξγείν Παηδείαο θαη Πνιηηηζκνχ θνπφο ηνπ εξγαζηεξίνπ είλαη ν αλαζηνραζκφο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε ζέκαηα δηαθνξεηηθφηεηαο ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα ελδπλακψζνπλ ηα παηδηά γηα λα κπνξνχλ λα αληεπεμέιζνπλ ζε ππάξρνπζεο ή πηζαλέο κειινληηθέο θαηαζηάζεηο αληζφηεηαο ή αδηθίαο. Οη εθπαηδεπηηθνί ζα έξζνπλ ζε επαθή κε έλλνηεο φπσο ζηεξεφηππα θαη ξαηζηζκνί ζε ζεσξεηηθφ θαη βησκαηηθφ επίπεδν κέζα απφ ζπδεηήζεηο, debates, ζελάξηα, πξνβνιέο video, quiz θαη άιιεο δξαζηεξηφηεηεο. ην εξγαζηήξη ζα αμηνπνηεζνχλ δξαζηεξηφηεηεο απφ ην Δγρεηξίδην Δθπαίδεπζεο ζηα Αλζξψπηλα Γηθαηψκαηα γηα παηδηά Μικπή Πςξίδα-Compasito (πκβνχιην ηεο Δπξψπεο) θαη ηνλ Οδεγφ Δθπαηδεπηηθνχ Αγσγήο Τγείαο γηα ηε δηαπνιηηηζκηθφηεηα θαη δηαθνξεηηθφηεηα Ανακαλύπηονηαρ ηον Ελέθανηα (Τπνπξγείν Παηδείαο θαη Πνιηηηζκνχ Κχπξνπ). Μέγηζηνο αξηζκφο ζπκκεηερφλησλ 25 άηνκα. Adolescents of an immigrant origin living in Spain: sense of belonging and wellbeing at school Christina del Barrio, Καζεγήηξηα Αλαπηπμηαθήο Φπρνινγίαο θαη Δθπαίδεπζεο, Σκήκα Φπρνινγίαο, Universidad Autonoma de Madrid, Ηζπαλία Migratory movements in modern societies are related to an increase of students of immigrant origen in secondary education schools in many countries. For these adolescents, the task of identity construction can be more challenging compared to other adolescents who are not exposed to multicultural contexts. The contact with both the cultures of their country of origen and the country they re actually living in confronts them with various possibilities of identification. Studies within the frameworks of theories of social identity (e.g., Tajfel & Turner, 1986) and identity construction (e.g., Erikson, 1968) tried to establish the degree in which minority groups value and wish to conserve their original culture and simultaneously to get into touch with the hegemonic group. Nevertheless, a methodological bias appears in most of the research, i.e. the country of the participants family origin is refered to as their country. In addition, more should be known about the integration of these students in secondary education, in particular, their sense of well-being and the quality of interactions with peers in school. We collected data by means of questionnaires in a sample of 248 adolescents and performed in-depth semi-structured interviews with a small part of them. The participants families were of Moroccan, Latin- American and Eastern European origin. Results showed that during the completion of the questionnaire students went through serious reflection on their ethnic identity: 40% changed their initial idea (answering to the first question) from belonging to only one country to more than one (responding to one of the last questions). Effects were found due to geographical origin and length of stay in the new country, pointing to a high percentage of adolescents of an Eastern European origin and living longer in Spain more identified with Spain. ζελ. 13

14 At the same time, most of the participants felt happy or proud about their families original country. The interviewed students stated to feel well in the school and not to encounter any problems with their peers. In order to find out whether this could be related to a general positive view of this school s moral atmosphere, a questionnaire with items of the SMAQ s subscales (Host et al., 1998) was completed by a sample of 100 students. Results point to a relation between school moral atmosphere and the integration of students exposed to multiple ethnic/national contexts. Οη πνιηηηθέο ηνπ θφβνπ θαη ηεο ελζπλαίζζεζεο: πλαηζζεκαηηθή ακθηζπκία ζε "θηινμελνχκελα" παηδηά θαη νη ιφγνη ησλ λέσλ γηα ηνπο κεηαλάζηεο ζηελ Κχπξν (The politics of fear and empathy: Emotional ambivalence in host children and youth s discourses about migrants in Cyprus) Μ. Εεκπχιαο, Αλαπιεξσηήο Καζεγεηήο Παηδαγσγηθήο, Αλνηρηφ Παλεπηζηήκην Κχπξνπ This presentation looks at the emotion discourses used by 30 Greek-Cypriot children and youth interviewees, who describe their feelings about migrant presence in Cyprus. It looks at how migrant representations and narratives are highly emotional constructions that children and youth utilize to make sense of their views about how migrants are different or similar to themselves. In particular, the presentation focuses on the simultaneous contradictory positions and feelings of fear and empathy, on one hand feeling fearful about the presence of migrants and its consequences, while also being compassionate and understanding towards migrants and their struggles to make a living. Two important implications for intercultural education are discussed. First, it is suggested that it is valuable to acknowledge that the emotional work required from host children and youth in their interactions with migrants should not be taken for granted. Second, rather than painting a negative or positive image of children and youth s responses to migrants - which categorizes children and youth in simplistic ways - it might be more productive to examine how their emotions are linked to ambivalent discourses and inform actions in negotiating the presence of the other and one s sense of belonging. Οη ιφγνη Διιήλσλ-Κππξίσλ εθπαηδεπηηθψλ ζρεηηθά κε ηελ πνιπκνξθία θαη ην ξαηζηζκφ: Γπλαηφηεηεο θαη Πξνθιήζεηο γηα ηε Γηαπνιηηηζκηθή Δθπαίδεπζε (Greek-Cypriot teachers discourses of diversity and racism: Opportunities and Challenges for Intercultural Education) Έ. Παπακηραήι, χκβνπινο Αγσγήο Τγείαο, Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην Κχπξνπ-Τπνπξγείν Παηδείαο θαη Πνιηηηζκνχ The presentation draws on ethnographic research which indicates that intercultural education in Greek- Cypriot primary schools is implemented in a context where institutional, teachers and children s discourses and everyday practices contribute to the differential ethnicized, gendered, and religioned racialization of minoritized children as individuals and groups. The research findings suggest that Greek- Cypriot teachers constructions of diversity and denials of racism inhibit them from recognizing, intervening and challenging racializing discourses and practices within their classrooms. The rare instances of resistance by teachers and children to the predominant colourblindness assumptions emerge as spaces of ambivalence. Against this backdrop, the new curriculum, first implemented in 2011, introduces learning objectives specifically related to diversity, stereotyping and discrimination in the context of the new lesson of Health Education. Learning objectives include the critical engagement with concepts such as multiculturalism and diversity; the recognition and deconstruction of stereotypes in children s immediate environments; and, the awareness of the negative consequences of every form of exclusion. ζελ. 14

15 This paper discusses that, despite the lack of substantial teacher training on issues of diversity and racism, the new curriculum provides teachers with certain pedagogical tools in order to deal with diversity. Will it also manage to expand the narrow spaces of ambivalence identified by research and, thus, provide teachers with the ability to challenge discourses of racism and stereotypes? Ζ πξνζαξκνγή παηδηψλ κεηαλαζηψλ θαη παιηλλνζηνχλησλ κέζα απφ ην πξίζκα ηνπ κνληέινπ ηεο ςπρηθήο αλζεθηηθφηεηαο Φ. Μφηηε-ηεθαλίδε, Καζεγήηξηα Φπρνινγίαο, Δ- ζληθφ θαη Καπνδηζηξηαθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ & Α. Παπαζαλαζίνπ, Κιηληθή Φπρνιφγνο, Οκάδα Έξγνπ Τπνδξάζεο 6.1 Μεηαλάζηεο: κεηαμχ δηθαησκάησλ θαη απνθιεηζκψλ Κ. Σζηηζειίθεο, Αλαπιεξσηήο Καζεγεηήο, Παλεπηζηήκην Μαθεδνλίαο, Πξφεδξνο ηεο Διιεληθήο Έλσζεο γηα ηα Γηθαηψκαηα ηνπ Αλζξψπνπ Ζ αλαθνίλσζε εμεηάδεη ηελ ζρέζε θξάηνο δηθαίνπ δηθαηψκαηα - κεηαλάζηεο σο πξνο ηνπο απνδέθηεο ησλ δηθαησκάησλ, αιιά θαη κε αλαθνξά ζηνπο θνξείο άζθεζεο εμνπζίαο απφ ηελ πιεπξά ηνπ θξάηνπο (λνκνζεηηθή-εθηειεζηηθή-δηθαζηηθή) σο κηα κεηαβιεηή πνπ ζπλερψο ηίζεηαη ππφ δηαπξαγκάηεπζε/ακθηζβήηεζε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θξίζεο. Ζ δηρνηφκεζε πνιίηεο - αιινδαπφο επαλαθέξεη ζην πξνζθήλην ηελ αλάγθε ελλνηνιφγεζεο ησλ ζπλφισλ «εκείο - νη άιινη» ζε κηα λέα ζρέζε φπνπ ε ζπκπεξίιεςε-απνθιεηζκφο ζε λνκηθέο θαηεγνξίεο θαη πξαγκαηηθφηεηεο επηηεινχληαη κε λένπο ππφ δηακφξθσζε φξνπο. Σέινο, ζα ζπδεηεζεί ε δπλακηθή ηεο δηεθδίθεζεο ησλ δηθαησκάησλ ππέξ ησλ δηθαηνχρσλ θαη απφ ηνπο δηθαηνχρνπο σο κνριφο δηακφξθσζεο ησλ παξαπάλσ. ηξαηεγηθέο θνηλσληθήο έληαμεο θαη ηαπηφηεηεο ζην ιφγν κεηαλαζηψλ καζεηψλ θαη εθπαηδεπηηθψλ Δ. Φίγγνπ & Α. Μπάθα, Λέθηνξεο, Σκήκα Φπρνινγίαο ΑΠΘ Παξνπζηάδνληαη εξεπλεηηθά επξήκαηα πνπ αθνξνχλ ηηο αλαπαξαζηάζεηο καζεηψλ θαη εθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ θνηλσληθή έληαμε ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ θαη ηε ζπλχπαξμε ζην ρψξν ηνπ ζρνιείνπ. Γηα ηηο αλάγθεο ηεο έξεπλαο πξαγκαηνπνηήζεθαλ 29 νκάδεο ε- ζηίαζεο ζηηο νπνίεο ζπκκεηείραλ 238 καζεηέο θαη 70 εθπαηδεπηηθνί, ζε 7 πφιεηο ηεο Διιάδαο. Οη ζπδεηήζεηο αλαιχζεθαλ κε βάζε ηηο αξρέο ηεο ξεηνξηθήο ςπρνινγίαο θαη ηεο αλάιπζεο ιφγνπ. Ζ αλάιπζε έ- δεημε φηη ζην ιφγν ησλ εθπαηδεπηηθψλ ε έληαμε αλαπαξίζηαηαη σο αλαπφθεπθηε θαη επηζπκεηή «πνιηηηζκηθή αθνκνίσζε». Χζηφζν, εθθξάδνληαη θφβνη φηη απηή είλαη κηα δηαδηθαζία «α-θχζηθε» ε νπνία αλαδεηθλχεη κηα ππνηηκεκέλε θνηλσληθή ηαπηφηεηα. Ο ιφγνο ησλ κεηαλαζηψλ καζεηψλ, απφ ηελ άιιε, αλαδεηθλχεη κηα επξεία γθάκα ζηξαηεγηθψλ έληαμεο πνπ πνηθίιιεη απφ ηελ πηνζέηεζε πνιηηηζκηθψλ πξνηχπσλ ηεο ρψξαο ππνδνρήο θαη ηε δπζθνιία ηαχηηζεο κε ηε ρψξα πξνέιεπζεο κέρξη θαη ηε δηεθδίθεζε ηεο επηινγήο ηαπηνπνίεζεο ηφζν κε ηε ρψξα ππνδνρήο φζν θαη κε ηε ρψξα πξνέιεπζεο. ηηο νκάδεο ησλ καζεηψλ ρξεζηκνπνηήζεθαλ νη έλλνηεο ηνπ ξαηζηζκνχ θαη ηεο πξνθαηάιεςεο θαη απνηέιεζαλ αληηθείκελν επηρεηξεκαηνινγηθήο αληηπαξάζεζεο. Οη καζεηέο θηλεηνπνίεζαλ ηηο έλλνηεο απηέο γηα λα ζηηγκαηίζνπλ ζπγθεθξηκέλα πεξηζηαηηθά θαη πξνβιεκαηίζηεθαλ γχξσ απφ ηα φξηα θαη ην πεξηερφκελφ ηνπο. Αληίζεηα, ζηηο νκάδεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ εληνπίζηεθε ε ηάζε ν ξαηζηζκφο λα παξνπζηάδεηαη σο θαηλφκελν πνπ, ελψ ελδεκεί ζηελ θνηλσλία εθηφο ηνπ ζρνιείνπ, δελ επεξεάδεη «ζηελ πξάμε» ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ καζεηψλ. ζελ. 15

16 Εεηήκαηα αηηνχλησλ δηεζλή πξνζηαζία: Ζ εκπεηξία ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ γηα ηνπο Πξφζθπγεο ζηε Θεζζαινλίθε Δ. Παζηά, δηθεγφξνο, Διιεληθφ πκβνχιην γηα ηνπο Πξφζθπγεο - Γξαθείν Θεζζαινλίθεο & Έ. Γειαζηνπνχινπ, θνηλσληθή ιεηηνπξγφο, Διιεληθφ πκβνχιην γηα ηνπο Πξφζθπγεο - Γξαθείν Θεζζαινλίθεο ηελ αλαθνίλσζή καο ζα αλαπηχμνπκε ηφζν ηα θνηλσληθά φζν θαη ηα λνκηθά δεηήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ νη πξφζθπγεο θαη νη αηηνχληεο άζπιν αιινδαπνί πνπ δηακέλνπλ ζηε Θεζζαινλίθε, κέζα απφ ηελ α- λαθνξά ζε πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά. Πιαίζην ζπλεξγαζίαο ζρνιηθψλ ςπρνιφγσλ θαη εθπαηδεπηηθψλ: Πξνθιήζεηο θαη θαιέο πξαθηηθέο Γ. Φηιηππάηνπ, Δπίθνπξε Καζεγήηξηα, Παηδαγσγηθφ Σκήκα Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο, Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο O ξφινο ηνπ ζρνιηθνχ ςπρνιφγνπ ζηηο εηεξνγελείο πνιηηηζκηθά ηάμεηο είλαη ηδηαίηεξα ζχλζεηνο. Ο ζρνιηθφο ςπρνιφγνο θαιείηαη λα αληαπνθξηζεί ζε πνιιαπιέο πξνθιήζεηο θαη αηηήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ ηδηαηηεξφηεηα ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πνιππνιηηηζκηθψλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ (Ingraham, 2000 Nastasi, 2006). Ζ ιεηηνπξγηθφηεηα ηνπ ζρνιηθνχ ςπρνιφγνπ ζηε ζρνιηθή θνηλφηεηα εμαξηάηαη ηφζν απφ ηνλ απηνθαζνξηζκφ ηνπ, φζν θαη απφ ηνπο ξφινπο πνπ ηνπ απνδίδνπλ νη εκπιεθφκελνη ζην ζρνιηθφ ζχζηεκα (εθπαηδεπηηθνί, καζεηέο, γνλείο) (Gilman & Gabriel, 2004 Gilmore & Chandy, 2007 Thilking & Jimerson, 2006). Σν πψο αληηιακβάλνληαη ηα κέξε ηνπ παξαπάλσ ζπζηήκαηνο, θαη ηδηαίηεξα νη εθπαηδεπηηθνί, ην ξφιν ηνπ ζρνιηθνχ ςπρνιφγνπ απνηειεί ζεκαληηθφ παξάγνληα γηα ηε κεηαμχ ηνπο ζπλεξγαζία (Μπίκπνπ-Νάθνπ & ηνγηαλλίδνπ, 2006). Ζ παξνχζα αλαθνίλσζε αθνξά δεδνκέλα πνπ πξνέθπςαλ απφ 105 ζρνιεία πνπ ζπκκεηείραλ ηφζν ζηελ πηινηηθή φζν ζηε δηεπξπκέλε θάζε ηνπ Πξνγξάκκαηνο Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο (Γξάζε 6), ην νπνίν εληάζζεηαη ζηελ Πξάμε «Δθπαίδεπζε Αιινδαπψλ θαη Παιηλλνζηνχλησλ καζεηψλ» (ΔΠΑ ). ηφρνο ηεο παξνχζαο κειέηεο είλαη ε δηεξεχλεζε: (α) ησλ αληηιήςεσλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ην ξφιν ηνπ ζρνιηθνχ ςπρνιφγνπ ζε ζρνιεία κε απμεκέλν πιεζπζκφ αιινδαπψλ καζεηψλ (β) ηεο λνεκαηνδφηεζεο ηνπ ξφινπ ηνπ ζρνιηθνχ ςπρνιφγνπ ζηα παξαπάλσ ζρνιηθά πιαίζηα απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο ςπρνιφγνπο θαη (γ) ησλ πξνθιήζεσλ αιιά θαη ησλ πξαθηηθψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε έλα πιαίζην θαιήο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ εθπαηδεπηηθψλ θαη ςπρνιφγσλ. Σα εξεπλεηηθά δεδνκέλα πξνέξρνληαη απφ εθπαηδεπηηθνχο ζε ζρνιεία κε απμεκέλν αξηζκφ αιινδαπψλ καζεηψλ απφ δηάθνξεο πεξηνρέο ηεο Διιάδαο (π.ρ. ηελ Αηηηθή, ηε Θεζζαιία, ηε Θεζζαινλίθε, ηελ Κξήηε, ηε ηεξεά Διιάδα, ηελ Πεινπφλλεζν, ην Νφηην Αηγαίν) θαη απφ ηνπο ζρνιηθνχο ςπρνιφγνπο πνπ εθάξκνζαλ ην πξφγξακκα ςπρνινγηθήο παξέκβαζεο ζηα παξαπάλσ ζρνιεία. Δξεπλεηηθά εξγαιεία απνηέιεζαλ νη νκαδηθέο ζπλεληεχμεηο κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηα εκεξνιφγηα/ζπλφςεηο ησλ ζρνιηθψλ ςπρνιφγσλ. Πξαγκαηνπνηήζεθε πνηνηηθή αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ θαη παξνπζηάδνληαη νη θχξηνη άμνλεο πνπ απνηππψλνπλ ηηο δηαθνξέο κεηαμχ εθπαηδεπηηθψλ θαη ςπρνιφγσλ γηα ηνλ πξνζδνθψκελν θαη πξαγκαηηθφ ξφιν ησλ δεχηεξσλ ζηα πνιππνιηηηζκηθά ζρνιεία ηεο έξεπλαο. Σέινο, ζπδεηνχληαη νη παξάγνληεο εθείλνη πνπ απνηεινχλ πξφθιεζε γηα ην έξγν ηνπ ςπρνιφγνπ ζην ζρνιηθφ πιαίζην, αιιά θαη νη θαιέο πξαθηηθέο πνπ δεκηνπξγνχλ έλα πξφζθνξν θιίκα ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ παξαπάλσ εκπιεθνκέλσλ γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ ςπρνινγηθψλ παξεκβάζεσλ ζε πνιππνιηηηζκηθά ζρνιεία. ζελ. 16

17 H έξεπλα δξάζεο σο κέζν ελδπλάκσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηε δηαρείξηζε ηεο πνιππνιηηηζκηθήο ηάμεο Γ. αθθά, Παηδαγσγηθφ Σκήκα Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο, Γεκνθξίηεην Παλεπηζηήκην Θξάθεο & Α. Φάιηε, Σκήκα Πξνζρνιηθήο Αγσγήο, Αιεμάλδξεην ΣΔΗ Θεζζαινλίθεο Ζ εηζήγεζε αθνξά ζηε δηεξεχλεζε ησλ δπλαηνηήησλ πξφθιεζεο θνηλσληθήο αιιαγήο ζηελ πνιππνιηηηζκηθή ηάμε κέζσ ηεο έξεπλαο δξάζεο. Σν πξφγξακκα πνπ παξνπζηάδεηαη έρεη σο αθεηεξία ηελ παξαδνρή φηη (α) φηαλ ε επηκφξθσζε αθνξά ζηελ πξνεηνηκαζία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ λα δηαρεηξηζηεί ηελ ε- ζλνπνιηηηζκηθή εηεξνγέλεηα ηεο ζρνιηθήο ηάμεο, κεηαηξέπεηαη ζε κηα πεξίπινθε δηαδηθαζία ε νπνία α- πνζθνπεί ηφζν ζηελ αιιαγή ζηάζεσλ θαη πεπνηζήζεσλ φζν θαη ζηελ αιιαγή πξαθηηθψλ ζε αηνκηθφ (εθπαηδεπηηθφο) θαη ζπιινγηθφ επίπεδν (ζρνιηθή κνλάδα), θαζψο θαη (β) νη παξαπάλσ δηεξγαζίεο γίλνληαη αθφκα πην πεξίπινθεο θαζψο δηαπιέθνληαη κε ζέκαηα πνιηηηζκηθήο θαη επαγγεικαηηθήο ηαπηφηεηαο ή δεηήκαηα ηδενινγίαο ή/θαη εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο. Σν ζπγθεθξηκέλν πξφγξακκα πινπνηήζεθε ζε πηινηηθφ επίπεδν ην (ΔΠΔΑΔΚ) θαη επηθεληξψζεθε ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο πολιηιζμικήρ ενημεπόηηηαρ ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαζψο θαη ηελ ενδςνάμωζή ηνπο ζε φ,ηη αθνξά ηε δηαρείξηζε ηεο ζχγρξνλεο πνιππνιηηηζκηθήο ηάμεο (α) κέζσ ηεο επεμεξγαζίαο ησλ γλψζεψλ ηνπο, ησλ πεπνηζήζεσλ, ησλ ζπλαηζζεκάησλ θαη ησλ εκπεηξηψλ ηνπο θαη (β) κέζσ ηεο άζθεζήο ηνπο ζηελ έξεπλα-δξάζε θαη ηεο ε- κπινθήο ηνπο ζε δξαζηεξηφηεηεο πνπ απνζθνπνχζαλ ζηελ πινπνίεζε παξεκβάζεσλ ζηε ζρνιηθή ηάμε, ζηελ θνηλφηεηα ησλ γνλέσλ ή ζηελ επξχηεξε θνηλφηεηα. Αληιψληαο απφ ηελ παξάδνζε ηεο Κνηλσληθήο Φπρνινγίαο ζε φηη αθνξά ηελ έξεπλα δξάζεο θαζψο θαη απφ ηελ θξηηηθή παηδαγσγηθή ζεσξία, πεξηγξάθνληαη νη ζηφρνη θαη ηα επηκέξνπο εξσηήκαηα ηεο έξεπλαο θαζψο θαη ε κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε. Απφ ηελ πινπνίεζε θάλεθε φηη ε ζχδεπμε έξεπλαο θαη δξάζεο έσο έλα βαζκφ κπνξεί λα θηλεηνπνηήζεη ηε δηαδηθαζία αιιαγήο ζηηο θνηλσλην-ςπρνινγηθέο δηεξγαζίεο θαη λα ζπληειέζεη ζηελ ςπρνινγηθή θαη επαγγεικαηηθή ελδπλάκσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Δ- πίζεο θάλεθαλ νη πεξηνξηζκνί ηεο έξεπλαο δξάζεο γηα ηελ θηλεηνπνίεζε αιιαγψλ ζην ρψξν ηνπ ζρνιείνπ. "Αλήθεηλ, Αλαγλψξηζε, Δξγαζία": θέςεηο γηα ηε δεχηεξε γεληά κεηαλαζηψλ κε αθνξκή κηα κειέηε πεξίπησζεο Γ. Κεζζίζνγινπ, Τπ. Γηδ. Κνηλσληθήο Φπρνινγίαο, Α.Π.Θ. Ζ εηζήγεζε πνπ ζα παξνπζηαζηεί αληιεί ην πιηθφ ηεο απφ ηα εκπεηξηθά δεδνκέλα ηεο έξεπλαο πνπ δηεμήγαγα ζηα πιαίζηα ηεο δηδαθηνξηθήο κνπ δηαηξηβήο ζρεηηθά κε ηελ θνηλσληθνςπρνινγηθή θαηαζθεπή ηεο θνηλσληθήο ηαπηφηεηαο λέσλ εξγαδνκέλσλ ζηελ Διιάδα πνπ απαζρνινχληαη ζε επηζθαιείο εξγαζίεο. Οη πιεξνθνξεηέο θαη πιεξνθνξήηξηεο πνπ ζπκκεηείραλ ζηηο πνηνηηθέο ζπλεληεχμεηο, εηψλ 18-26, απαζρνινχληαλ πξνζσξηλά, επνρηαθά, παξάλνκα ή/θαη κεξηθψο, ζπλζήθεο πνπ απνθαινχληαη επηζθαιείο. Ζ νκάδα απηή απνηειείην απφ λέεο θαη λένπο πνπ είηε είραλ Διιεληθή ηζαγέλεηα, είηε ήηαλ κέιε ηεο δεχηεξεο γεληάο, δειαδή παηδηά ησλ κεηαλαζηψλ ζηελ Διιάδα. ηελ εηζήγεζε απηή ζα ζπδεηήζσ ζέκαηα πνπ πεξηζηξέθνληαη γχξσ απφ ηε ζρέζε ηεο επηζθαινχο εξγαζίαο κε ηελ έληαμε/απνθιεηζκφ ζηελ θνηλσλία ηεο δεχηεξεο γεληάο, ηελ απφδνζε δηθαησκάησλ, ηελ ππνθεηκεληθή αίζζεζε ηνπ αλήθεηλ, ηελ αλαγλψξηζε απφ ηελ εξγαζία θαη ηηο πξνζδνθίεο γηα ην κέιινλ. ζελ. 17

18 Σελ αθνξκή ζα ηε δψζεη ε πεξηγξαθηθή κειέηε πεξίπησζεο ελφο θαιιηηέρλε Αιβαληθήο θαηαγσγήο πνπ κεγάισζε θαη δεκηνπξγεί ζην Διιεληθφ ζέαηξν, ηνπ Έλθε Φεδνιιάξη, ν νπνίνο ζπκκεηείρε ζηελ έ- ξεπλα θαη ζπκθψλεζε λα αλαθεξζεί επψλπκα γηα απηή ηελ εηζήγεζε. H παξνχζα έξεπλα έρεη ζπγρξεκαηνδνηεζεί απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε (Δπξσπατθφ Κνηλσληθφ Σακείν - ΔΚΣ) θαη απφ εζληθνχο πφξνπο κέζσ ηνπ Δπηρεηξεζηαθνχ Πξνγξάκκαηνο «Δθπαίδεπζε θαη Γηα Βίνπ Μάζεζε» ηνπ Δζληθνχ ηξαηεγηθνχ Πιαηζίνπ Αλαθνξάο (ΔΠΑ) Δξεπλεηηθφ Υξεκαηνδνηνχκελν Έξγν: Ζξάθιεηηνο ΗΗ. Δπέλδπζε ζηελ θνηλσλία ηεο γλψζεο κέζσ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλσληθνχ Σακείνπ. Δξγαζηήξην: Δθπαηδεπηηθνί θαη Δπαγγεικαηίεο Φπρηθήο Τγείαο ζρεδηάδνπλ έλα δηαζεκαηηθφ ςπρνεθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα γηα ηελ απνδνρή ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο θαη ηελ πξφιεςε ηνπ ξαηζηζκνχ Ζ εθαξκνγή νιηζηηθψλ ςπρνεθπαηδεπηηθψλ παξεκβάζεσλ ζην ζρνιείν, πέξα απφ ηηο πξνζσπηθέο παηδαγσγηθέο επηινγέο ηνπ θάζε εθπαηδεπηηθνχ, απαηηεί θαη ηε ζεζκνζεηεκέλε ζπλεξγαζία κε ηνπο επαγγεικαηίεο ςπρηθήο πγείαο θαη σο εθ ηνχηνπ δελ είλαη εχθνιε ππφζεζε. Υξεηάδεηαη λα δεκηνπξγεζεί θαη λα εδξαησζεί κηα απνηειεζκαηηθή θνπιηνχξα ζπλεξγαζίαο κεηαμχ εθπαηδεπηηθψλ θαη επαγγεικαηηψλ ςπρηθήο πγείαο. θνπφο ηνπ εξγαζηεξίνπ είλαη νη ζπκκεηέρνληεο λα εμνηθεησζνχλ κέζα απφ έλα παξάδεηγκα ζην ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε ελφο δηαζεκαηηθνχ ςπρνεθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο γηα ηελ απνδνρή ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο θαη ηελ πξφιεςε ηνπ ξαηζηζκνχ. Σν εξγαζηήξην κπνξνχλ λα παξαθνινπζήζνπλ εθπαηδεπηηθνί θαηά 70% θαη θαηά 30% επαγγεικαηίεο ςπρηθήο πγείαο. Μέγηζηνο αξηζκφο ζπκκεηερφλησλ 35 άηνκα. Θ. Υαηδεπέκνπ, Δηδηθφο Παηδαγσγφο, χκβνπινο Φπρηθήο Τγείαο, Δπφπηεο Φπρνιφγσλ Γξάζεο 6 «Πξνγξάκκαηα Φπρνινγηθήο Τπνζηήξημεο» Ζ πνιππνιηηηζκηθή πξαγκαηηθφηεηα θαη ε πνιπκνξθία ηνπ δεκφζηνπ ζρνιείνπ, επηβάιινπλ ηε δηακφξθσζε ελφο ηζρπξνχ ζρνιηθνχ παηδαγσγηθνχ πεξηβάιινληνο, ηθαλνχ λα ζπκβάιιεη ζηελ απνδνρή ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο, ζηελ πξφιεςε ηνπ ξαηζηζκνχ θαη ζηελ πξνψζεζε ηεο ςπρνθνηλσληθήο αλάπηπμεο ησλ καζεηψλ. Σν ζρνιείν νθείιεη λα ζρεδηάζεη ςπρνεθπαηδεπηηθέο δηαδηθαζίεο αμηνπνηψληαο δηαζεκαηηθά ην πεξηερφκελν ησλ κνξθσηηθψλ αγαζψλ θαη ησλ γλσζηηθψλ α- ληηθεηκέλσλ ηεο θάζε ηάμεο. Οη ζεσξίεο πνπ πιαηζηψλνπλ ηηο παξαπάλσ δηαδηθαζίεο είλαη (α) ηεο δηαζεκαηηθήο πξνζέγγηζεο ηεο γλψζεο θαη (β) ηεο ςπρνεθπαίδεπζεο ησλ παηδηψλ ζην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ. Christina del Barrio ζελ. 18

19 ΚΑΛΕ ΠΡΑΚΣΙΚΕ ηελ πξνζπάζεηά καο λα ππνζηεξηρζεί θαη κειινληηθά νπνηαδήπνηε παξέκβαζε ςπρνθνηλσληθήο ππνζηήξημεο ησλ αιινδαπψλ θαη παιηλλνζηνχλησλ καζεηψλ, έρνπκε εθδψζεη 5 ηεχρε Καιήο Πξαθηηθήο, ηα πεξηερφκελα ησλ νπνίσλ παξνπζηάδνληαη παξαθάησ. Γηα φζνπο/εο ελδηαθέξνληαη λα ηα κειεηήζνπλ, ζα είλαη πξνζβάζηκα ζηε ζειίδα Δράςεισ Πρόλθψθσ: Κάθε μζρα και πιο κοντά θ ζννοια τθσ ςχζςθσ ςτθ ςυνεργαςία του ςχολικοφ ψυχολόγου με τουσ εκπαιδευτικοφσ πιλοτικι εφαρμογι ςχολείο αςτικήσ περιοχήσ Μανώλησ Ζουγκόσ, Ψυχολόγος Δρϊςη 6: Πρόγραμμα Ψυχολογικόσ Υποςτόριξησ Πρϊξη: «Εκπαύδευςη αλλοδαπών και παλιννοςτούντων μαθητών» (ΕΣΠΑ ) Θεςςαλονύκη 2013 Δράςεισ Πρόλθψθσ: Κάθε μζρα και πιο κοντά η ϋννοια τησ ςχϋςησ ςτη ςυνεργαςύα του ςχολικού ψυχολόγου με τουσ εκπαιδευτικούσ ζελ. 19

20 χτίηοντασ ομάδεσ ςτο ςχολείο βιωματικι μάκθςθ και εμψφχωςθ ομάδων ςτο ςχολικό πλαίςιο Σχολείο πιλοτικισ εφαρμογισ Γυμνάςιο νηςιωτικήσ περιοχήσ τησ Ελλάδασ, Σχολική χρονιά Παντελζρθ Ευεποίνα, ψυχολόγοσ «ακοφγοντασ τον Άλλο μζςα από τθν ομάδα» Πρόγραμμα Πρόλθψθσ-Προςζγγιςθσ τθσ Διαφορετικότθτασ Γυμνάςιο Βόλου, Σχολική χρονιά Ελιςάβετ Εκμεκτηιάν, Διδάκτωρ Ψυχολογίασ Πεξηερφκελα: βησκαηηθή κάζεζε θαη εκςχρσζε νκάδσλ ζην ζρνιηθφ πιαίζην 1. Σν ζρνιείν σο θνξέαο πξφιεςεο-βησκαηηθή κάζεζε θαη εκςχρσζε νκάδσλ 1.1 Οη βησκαηηθέο κέζνδνη ζηελ εθπαίδεπζε 1.2 Ζ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηε βησκαηηθή κάζεζε 2. Γεληθέο νδεγίεο εθαξκνγήο 2.1 Ζ νκάδα, ε εμέιημή ηεο θαη ν ξφινο ηνπ εκςπρσηή 2.2 Γηάξθεηα θαη κέγεζνο νκάδαο 3. Απφ ηε ζεσξία ζηελ πξάμε: Παξνπζίαζε ζεηξάο ζπλαληήζεσλ εθπαίδεπζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηε βησκαηηθή κάζεζε θαη ηελ εκςχρσζε νκάδσλ 3.1 ηφρνο 3.2 πλνπηηθή παξνπζίαζε 3.3 Αλαιπηηθή παξνπζίαζε 4. Βηβιηνγξαθία «αθνχγνληαο ηνλ Άιιν κέζα απφ ηελ νκάδα» 1. Δηζαγσγή 2. Θεσξεηηθέο Πξνζεγγίζεηο 3. Πεξηγξαθή Πξνγξάκκαηνο Πξφιεςεο 3.1. Πιαίζην θαη κέζα πινπνίεζεο ηνπ Πξνγξάκκαηνο 3.2. Πεξηγξαθή ζπλαληήζεσλ 4. Απνηίκεζε Πξνγξάκκαηνο Πξφιεςεο 5. Βηβιηνγξαθία ζελ. 20

21 Πεξηερφκελα: βλζποντασ τθ μετανάςτευςθ Πξφγξακκα πξφιεςεο γηα ηελ θαηαλφεζε θαη απνδνρή ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο θαη ηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ ξαηζηζκνχ Σχολείο πιλοτικισ εφαρμογισ Γυμνάςιο Θεςςαλονίκησ, ςχολική χρονιά Κωνςταντίνοσ Φραγκιαδάκθσ, Ψυχολόγοσ Γξάζε πξφιεςεο γηα ηελ εθεβεία, ηε ζεμνπαιηθφηεηα θαη ηηο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο. Xξήζε ηεο κεζφδνπ photolangage Σχολείο πιλοτικισ εφαρμογισ Δημοτικό Σχολείο Θεςςαλονίκησ, Σχολική χρονιά: Υπατία Βρεττοφ, Ψυχολόγοσ Μεηαλάζηεπζε, δηαθνξεηηθφηεηα θαη θηλεκαηνγξάθνο Δημοτικά & Γυμνάςιο Αθήνασ Εφθ Αβδελίδου, Σχολική Ψυχολόγοσ Πξφγξακκα πξφιεςεο γηα ηελ θαηαλφεζε θαη απνδνρή ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο θαη ηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ ξαηζηζκνχ 1. Δηζαγσγή 2. Πξφγξακκα Πξφιεςεο 2.1. Θεσξεηηθφ Πιαίζην 2.2. Πεξηγξαθή Πξνγξάκκαηνο 2.3. πλνπηηθή Παξνπζίαζε πλαληήζεσλ 2.4. Πεξηγξαθή θαη Απνηίκεζε πλαληήζεσλ 3. Απνηίκεζε πξνγξάκκαηνο 4. Βηβιηνγξαθία Γξάζε πξφιεςεο γηα ηελ εθεβεία, ηε ζεμνπαιηθφηεηα θαη ηηο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο Xξήζε ηεο κεζφδνπ Photolangage 1. Δηζαγσγή 2. Σν ζρνιείν σο θνξέαο πξφιεςεο 2.1. Ζ έλλνηα ηεο ςπρηθήο αλζεθηηθφηεηαο 2.2. χλδεζε ηεο πξφιεςεο κε κηα δξάζε γηα ηελ εθεβεία, ηε ζεμνπαιηθφηεηα θαη ηηο ζρέζεηο 2.3. «Δλ αξρή ελ ν Λφγνο»: Πψο δηακνξθψζεθε ην αίηεκα 2.4. Γεληθέο κεζνδνινγηθέο αξρέο 3. Ζ Οκάδα Photolangage 3.1. Θεσξεηηθά ζεκεία 3.2. Οη ζπλαληήζεηο κε ηνπο καζεηέο ηεο Σ ηάμεο 4. «Σα αδχλακα ζεκεία καο»: Απνηίκεζε ηνπ Πξνγξάκκαηνο Πξφιεςεο 4.1. Ζ εμέιημε ηεο νκάδαο 4.2. Ζ ζχλδεζε ηεο δξάζεο κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο 5. Βηβιηνγξαθία H ρξήζε ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ ζηε ζρνιηθή ηάμε γηα ζέκαηα κεηαλάζηεπζεο θαη δηαθνξεηηθφηεηαο 1. Δηζαγσγή 2. Σα πξνγξάκκαηα πξφιεςεο ςπρηθήο πγείαο ζην ζρνιείν 3. Ζ ρξήζε ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ ζηελ Δθπαίδεπζε 4. Πνιππνιηηηζκηθφηεηα θαη αμηνπνίεζε ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ ζηελ ηάμε 5. H ρξήζε ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ ζηελ ζρνιηθή ηάμε γηα ζέκαηα κεηαλάζηεπζεο θαη δηαθνξεηηθφηεηαο 6. Αλαιπηηθή παξνπζίαζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ζηελ ηάμε 7. Βηβιηνγξαθία ζελ. 21

22 THE END Απφ φινπο θαη φιεο, φζνπο/εο ζπκκεηείραλ ζηε Γξάζε 6, έλα κεγάιν επραξηζηψ γηα ηε ζπκκεηνρή, ην ελδηαθέξνλ θαη ηελ ηφζν ζεηηθή αλαηξνθνδφηεζε απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, ηνπο καζεηέο θαη ηνπο γνλείο ησλ ζρνιείσλ εθαξκνγήο. ζελ. 22

23 ΔΡΑΗ 6: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΦΤΥΟΛΟΓΙΚΗ ΤΠΟΣΗΡΙΞΗ Αργονασηών & Φιλελλήνων, , Βόλος Σελ.: Fax: θορέας σλοποίεζες ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΘΔΑΛΙΑ ζσνεργαδόμενοι θορείς ΑΡΙΣΟΣΔΛΔΙΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΧΝ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΚΡΗΣΗ