Mundarija Kirish...2 I. Arxetektura qurilish qismi Loyihalash uchun boshlang`ich ma`lumotlar Qurilish tumanini iqlimiy va geofizik

Transcript

1

2

3 3

4 Mundarija Kirish I. Arxetektura qurilish qismi.. 4. Loyihalash uchun boshlang`ich ma`lumotlar Qurilish tumanini iqlimiy va geoizik xarakteristikalari.. 6 I. Yong`inga qarshi talablar I.3 Sanoat binosini sanitary gigenik talablari I.4 Ishlab chiqarishning texnologik jarayoni II Bosh tarx III Bosh tarxning (texnik iqtisodiy ko`rsatkichlar)... IV Sanoat binosini hajmiy rejaviy yechmi... IV. Sanoat binosi uchun TIK (texnik iqtisodiy ko`rsatkichlar) IV.. Sanoat binosini konstruktiv yechimi... 3 IV..3 Asosiy konstruktiv elementlari....7.konstruksiya qismi Ikki nishabli tuynukli yopma osti to sinlarini loyhalash to risidagi umumiy malumotlar..... Ikki nishabli oldindan zo riqtirilgan tuynukli temir biton to sini hisoblash to singa tushadigan yuklarni xisoblash To sinni normal kesin bo yicha mustaxkamlash hisoblash Kesm yuzalarning geometrik xarakteristikalari Oldindan zo riqtirilgan armaturalarda kuchlanishlarning yo qotishini aniqlash to sida normal yoriqlar paydo bo lishini aniqlash 40.8To sini qiya kesim bo yicha mustahkamlika hisoblash Qiya yoriqlarni paydo bo lishiga hisoblash Oldindan zo riqtirilgan yopma plitalarning xisob Boshlang ich malumotlar Plita tokchasining xisobi Ko ndalang qovurg adagi xisobiy oraliq, yuklar va zo riqishlar Ko ndalang qovurg ani kesimlar mustaxkamligi bo yicha xisoblash Ko ndalang qovurg ani og ma kesim bo yicha mustaxkamlikka xisoblash Bo ylama qovurg alardagi xisobiy oraliq, yuklar va zo riqishlar Bo ylama qovurg alarni normal kesim bo yicha mustaxkamlikka xisoblash Qurilishni ishlab chiqarishni tashkil etish qismi Qurilish bosh tarxi Qurilishni bosh tarxini loyihalash Omborlar yuzalarni hisoblash Mayshiy xonalarni hisoblash Vaqtinchalik binolar hisobi Vaqtinchalik yo llarni hisoblash Qurilish maydonini elektr ta minoti Qurilish maydonini vaqtinchalik suv ta minoti Yong in shitlarini joylashtirish qoidalari Texnik iqtisodiy ko rsatkichi Qurilishda mehnat muhoazasi qismi Mexnat muxoazasi xuquqiy me yoriy asoslari Qurilish tashkil etish ishlаrini аmаlgа оshiruvchi ishchilаr loyixasida mехnаt muхоаzаsini yoritilishi Qurilish mantaj ishlаrini аmаlgа оshiruvchi ishchilаr uchun mехnаt muхоаzаsini ishlab chiqarish Foydalanilgan adabiyotlar 78 4

5 Kirish Mamlakatimizda barqaror va samarali iqtisodiyotni rivojlantirish borasida amalga oshirilib kelinayotgan islohotlar bugungi kunda o`zining natijalarini namoyon etmoqda. Jumladan, qisqa vaqt ichida iqtisodiyotda chuqur tabiiy o`zgarisharni amalga oshirish, aholi daromadlarini o`sishini yaxshilash, samarali tashqi iqtisod hamda investetsiya jarayonlarini kuchaytirish, qishloq xo`jaligini isloh qilishda ahamiyatli yutuqlar qo`lga kiritildi. Keyingi 5 yilda O`zbekistonda o`sish suratlari o`rtacha yiliga 5% ni tashkil etmoqda. Iqtisodiyotimizda yuz berayotgan jiddiy tarkibiy va siat o`zgarishlarini 000 yilda mamlakatimizda yalpi ichki mahsulotni shakllantirishda sanoat ishlab chiqarishni ulushi 4.4% ni tashkil etgan bo`lsa bu ko`rsatkich 0-yilga kelib 4.% ni tashkil etmoqda bu deyarli iqtsodiyotning to`rtdan biri demakdir. O`tgan yili aoliyat ko`rsatayotgan korxonalarni modernizatsya qilish texnik va texnologik qayta jihozlash hamda zamonaviy, yuksak texnologiyalarga asoslangan yangi ishlab chiqarishni tashkil etishi tezlashtirish borasida aol investetsiya syosati yurgizishga alohida etibor qaratildi. 0-yilda moliyalashtirishning barcha manbalari hisobidan umumiy qiymati 0 miliard 800 mln dollardan ortiq capital qiymatlar o`zlashtirildi bu 00 yilga nisbatan. % ga ko`p demakdir. Investetsiyalarning yalpi ichki mahsulotdagi ulushi 3.9 % ni tashkil etgani mamlakatimizda investetsiya jarayonlari jadal rivojlanayotganidan dalolat beradi. I qtisodiyotning real sektriga qariyib milliard 900 mln dollar hajmida xorijiy investetsiyalar jalb etildi, ularning 78.8 % to`g`ridan to`g`ri investetsyalardir. 05 yil va undan keyin kishloq joylarida namunaviy loyihalar asosida xususiy uy-joylarni qurish bo`yicha dasturni amalga oshirish masalalariga alohida etibor berish lozim, qishloq joylarida xususiy uy-joylarni qurish bo`yicha keng ko`lamli dastur ishlab chiqarilgandan beri, ya`ni so`nggi yilda 5 mingdan ziyod oila yangi uy-joylarga ega bo`ldi, o`tgan yilning o`zidayoq namunaviy loyihalar 5

6 asosida. mln metr kvadratga teng bo`lgan maydonda 7400 ta uy-joy qurib o`z egalariga topshirildi. Bu ishlar uchun 576 miliard dollarlik investetsya jalb qilindi bularning 63% dan ziyodi markazlashtirilgan mablag`lar Qishloq qurilish bank mablag`lari tashkil etadi. Joriy yilda esa. mln kvadrat metrdan ortiq bo`lgan 850 ta yakka tartibda uy joy qurish rejalashtirilgan bu o`tgan yilga nisbatan 5% ga ko`p demakdir. Yuqoridagilarga muvoiq ravishda 45km suv o`tkazmalari, 60km eletr liniyalari, 375 gaz tarmoqlari, 306 km ichki yo`llar qurish rejalashtirilgan. Men o`z bilimlarimdan kelib chiqga holda shuni aytishim mumkinki, eng rivojlangan mamlakatlarni iqisodiyotini asosini sanoat ishlab chiqarish tashkil etadi ya`ni bu mamlakatlar xomashyo emas tayor mahsulot eksport qiladi natijada katta iqtisodiy samaraga erishadi, bizning mamlakatimizda ham ko`rinib turibdiki sanoat ishlab chiqarishi o`rtacha hisobda yiliga % ga oshmoqda, umid qilamizki bu yanada rivojlanadi va kunlar kelib mamlakatimiz iqtisodini asosiy oizlarini sanoat ishlab chiqarishi tashkil etadi. 6

7 Arxitektura-qurilish qismi 7

8 . Loyihalash uchun boshlang ich malumotlar Qurilish tumani tavsii.. jadvalda keltirilgan Jadval. Tavsi nomi Qiymati va o lchami Manbaa. Qurilish joyi Andijon [topshiriqdan]. Iqlimiy tuman II [ ] 3. Eng issiq oyning o rtacha maksimal harorati 4. Eng sovuq oyning o rtacha minimal harorati +43C [ ] -7 C [ ] 5. Zamin gruntlari Supesi [topshiriqdan] 6. Grunt muzlashiining meyoriy chuqurligi 70 sm gacha [ ] 7. Grunt osti suvlarining agressivlik darajasi va chuqurligi suglenik 3 m [topshiriqdan] 8. Qor qoplami og irligining meyoriy qiymati 9. SHamol bosimining meyoriy Qiymati 0,5 KPa [ ] 0,38 kpa [ ] 0. Qurilish tumani seysmikligi 8 [ 3 ]. Qurilish maydoni seysmikligi 8 8

9 . Shamol gulini qurish uchun kerak bo lgan malumotlar. Shamol guli qurish uchun kerak bo lgan malumotlar.-jadvalida keltirilgan Jadval. Oy Rumblar boyicha yonalishi Takrorlanuvchanligi % iyul Sh Sh Shq JShq J JG G GSh Shq Tezligi, m/s a) iyul oyi uchun shamol gul. Rasm.-.. Yoz oylari uchun shamol guli. 9

10 ..Yong inga qarshi qo yilgan talablar Sanoat binolarini loyihalashda yong inga qarshi meyorlarni hisobga olish muhim hisoblanadi. Meyoriy hujjatlarda ko zda tutilgan yong inga qarshi chora tadbirlar.3 jadvalida keltirilgan. Jadval.3 Tavsi nomi Qiymati va o lchami Manbaa. Binoning javobgarlik sini II [4 ]. Yong in va portlash havi bo yicha xonalarning kategoriyasi II a) Bino mexanik yig ish bolimi b) Kran oqi va kabinalarining tamirlash joyi v) Dvigitellarni tamirlash joyi g )Detallar nuqsonlarini aniqlash joyi d) Elektr jixozlarni tamirlash joyi e) Boyash joyi j) Detallarni sinash joyi V G A A B B V [4 ] 3. Binoning portlab yonish havi bo yicha kategoriyasi B [ 4] 0

11 4. Binoning o tga chidamlilik darajasi III b [ 4] 5. Asosiy qurilish konstruksiyalarining yong inbardoshlilikning minimal chegarasi: a) ustunlar b) osma panellar v) stropilali konstruksiyalar g) yopma plitalar s 0,5s 0,75 s 0,5 s [ 4] 6. Evakuatsiya chiqish eshiklarining talab etilgan soni 7. Eng uzoq ish joyidan eng yaqin bo lgan evakuatsiya eshigigacha bo lgan masoa Kamida [4 ] 7 m [4 ] 8. Evakuatsiya yo lining eni Kamida,5 m [ 4] 9. Eshikning eni Kamida 0,6 m [ 4]

12 .3.Binoning sanitar gigienik talablari. Andijon shaxridagi temir yo l transportini temir beton buyumlari zavodining bosh binosini loyixalash echimi, undagi ishchilar uchun yaxshi shart sharoitlar yaratib berishga qaratilgan talablarga javob berishi kerak. Sanitar-gigienik talablar.4-jadvalida keltirilgan. Jadval -.4 Tavsi nomi Qiymati o lchami va Manbaa. Inshoot sanitar sini III [8 ]. Himoya qatlamining qalinligi 500 m [ 8] 3. Ishlab chiqarish jarayonlarining og irlik darajasi 4. Ko rish qobiliyatiga bog liq bo lgan ishlarning razryadi 5. Qutblar bo yicha yo l qo yilgan yo nalish O rtacha og irlik [ 8] IV [ 7 ] Bo ylama o qlarni meridianning 45 0 [ 5] 0 0 ga yo naltirish kerak

13 .4.Ishlab chiqarishning texnologik jarayoni. Andijon shaxridagi temir yo l transportini temir beton buyumlari zavodining bosh binosini loyixalash. - Quvur ishlab chiqarish. - Quvurlarni tekshirish bo limi. - Tayyorlash bo limi. - Agregat-oqimli ishlab chiqarish. - Armatura tayyorlash. - Metall ombor. Andijon shaxridagi temir yo l transportini temir beton buyumlari zavodining bosh binosida joylashgan bolimlar ozaro bir-biri bilan bog langan. II.Bosh tarh Qurilish maydoni to g ri to rt burchak shaklga ega bo lib, uning tarhdagi o lchami 57m x90 m. Qurilish hududining umumiy maydoni.98ga tashkil etadi. Qurilish hududida quydagi obektlar mavjud : Andijon shaxridagi temir yo l transportini temir beton buyumlari zavodining bosh binosi, mamuriy maishiy bino, boshqarish binosi, Elekt taminoti atomabil qoyish joyi, Texnikaviy ombor, O t o chiruchi texnika va xovuzlar, Omborxona, Net maxsulotlarini ombori, Asbob uskunalar saqlanadigan joy, Kirish yo llari, Sanoat binosi hududiga kirish qoravulxona orqali amalga oshiriladi. Andijon shaxridagi temir yo l transportini temir beton buyumlari zavodining bosh binosini oldi tomonida dekorativ gulllar va ko kulamzorlashtirilgan maydoncha mavjud. Qoravulxonadan atomobil 3

14 kranlarining tamirlash zavodining bosh binosiga qarab harakatlanish yo lida mamuriy maishiy bino joylashgan bo lib, uning tarzi markaziy maydonga yo naltirilgan. Hududdagi barcha bo sh maydonlar ko kalamzorlashtirilgan. Boshqaruv binosi ong tomonida avora bo lib, u dam olish hududidagi mikroiqlimni yaxshilashga va yong inga qarshi maqsadlarda oydalanish uchun mo ljallangan. Ishchilarning dam olib hordiq chiqarishi uchun ko kalamzorlashtirish hududida sport maydonchalari mavjud. III.Bosh tarhning texnik iqtisodiy ko rsatkichlari ) Muassasa maydoni.9ga ) Qurilish maydoni m 3) Yo llar maydoni m 4) Ko kalamzorlashtirish oizi 30 % 5) Qurilish koeitsienti 33,% IV.Andijon shaxridagi temir yo l transportini temir beton buyumlari zavodining bosh binosini hajmiy rejaviy echimi Andijon shaxridagi temir yo l transportini temir beton buyumlari zavodining bosh binosini loyixalash. Uning oraliqlarining eni 8 m dan, jami 36 m ni tashkil etadi. Binoning tarhdagi o lchami: o qlarda - 36 m x 7 m; umumiy gabariti 36 m x 7,9 m. O rta va chetki qator ustunlarining qadami 6 m. Stropil konstruksiyalarning pastki qismigacha bo lgan balandlik: ikkita 8 m oraliqlar uchun 0,8 m. 8 m li bitta orliqda yuk ko tarish qobiliyati 0 t bo lgan koprikli kran bilan jihozlangan. 4

15 Asosiy maydonda mexanik yig ish bolimi joylashtiriladi. U ikki kirish darvozasi orqali tashqari bilan bevosita aloqaga ega. Kran oqi va kabinalarining tamirlash joyi, dvigitellarni tamirlash joyi, detallar nuqsonlarini aniqlash joyi, elektr jixozlarni tamirlash joyi, boyash joyi, detallarni sinash joylari bilan bog langan. Kran oqi va kabinalarining tamirlash joyi bo limi binoning chetki (eni 8 m bo lgan)oralig ida joylashgan. Dvigitellarni tamirlash joyi bo limiga ishchilar kirishi bir tomondan amalga oshiriladi. Ushbu bo lim mexanik yig ish bolimi bilan bog langan. Andijon shaxridagi temir yo l transportini temir beton buyumlari zavodining bosh binosini tashqariga chiqish eshiklar umumiy soni 3ta. Binoning perimetri bo yicha yong in vaqtida evakuatsiya qilinadigan ikkita vertikal Yong in narvon lari: LP- va zinasi.tom qoplamasi uzunligi bo yicha og ma va metall panjaradan iborat to siqlarga ega. Andijon shaxridagi temir yo l transportini temir beton buyumlari zavodining bosh binosini asadi lenta shaklida joylashgan panellar va 4 ta oyna qoplapamasidan iborat. Oyna o lchamlari yorug lik texnikasi hisobidan aniqlanadi. Binoni tashqi pardozi quydagicha qabul qilamiz. Paneli devorlarning tashqi tomoni alkapon yordamida qoplanib, toq jigarrang va sariq yordamida qoplangan. Oyna romlari moyli bo yoq yordamida kok qilib silikatli bo yoq yordamida bo yaladi. Sanoat binosi pollari barcha xonalar uchun bir xil bo ladi. Pol qatlamlari: zamin asos grunti, tayyorlovchi qatlam qalinligi 00 mm bo lgan B45 sinli beton, oraliq qatlam qalinligi 40 mm bo lgan M00 markali qum sement qorishmasi, yopma - qalinligi 5 mm bo lgan dekorativ beton. 5

16 IV..Andijon shaxridagi temir yo l transportini temir beton buyumlari zavodining bosh binosini texnik iqtisodiy ko rsatkichlari. ) Qurilish maydoni 646, m ) Umumiy maydon m 3) Qurilish hajmi m 3 4) K = ) K = 0.08 IV... Andijon shaxridagi temir yo l transportini temir beton buyumlari zavodining bosh binosini konstruktiv echimi Andijon shaxridagi temir yo l transportini temir beton buyumlari zavodining bosh binosini to liq temirbeton karkasdan iborat. Bino bir qavatli va ikki oraliqli. Bino oraliqlarining ikkitasi 36 m, bittasi esa 8 m. Chetki va o rta ustunlar qadami 6 m.chetki qator ustunlarini bo ylama o qqa bog lanishi nolli qilib qabul qilingan. O rta qator ustunlari markaziy o qqa bog langan. Asosiy yuk ko taruvchi ustun va yordamchi ustunni o rnatish uchun yon devordan 500 mm ga siljitilgan. Bino konstruktiv elementlarini tashqi va ichki haroratning o zgarishidan yuzaga keladigan deormatsiyadan himoyalash maqsadida ko ndalang harorat choki ko zda tutilgan. Bino oralig ining eni 36 m ikkinchisi esa 8 m bo lib, ularning stropila ostki qismigacha bo lgan balandligi 9.60 m. Binoning ko ndalang yo nalishdagi ustuvorligini bir va ikki oraliqli ramalar bilan taminlanadi. Ushbu ramalar tayanuvchi stoykalar poydevorga mahkamlanadi. Binoning ko ndalang yo nalishdagi ustuvorligi poydevorga mahkamlangan stoykalar va ularga tayanuvchi bir va ikki oraliqli ramalar bilan va stoykalarga sharnirli bog langan 6

17 stropil konstruksiyalar bilan taminlanadi. Karkasning azoviy bikrligi maxsus gorizontal va vertikal bog lanishlar yordamida amalga oshiriladi. Poydevorlar stakan shaklida bo lib, quyma temirbetondan ishlanadi. Poydevor tovoni minus,650 chuqurlikda o rnatiladi. Poydevor tepasi minus 0,50 m belgida olinadi. Poydevor tovoni o lchamlari quydagicha qabul qilingan: chetki qatordagi asosiy yuk ko taruvchi ustun ostiga 36 m oraliq uchun -, m x,7 m, 8 m oraliq uchun,8 m x,4 m; o rta qator ustun ostiga,4 m x 3,6 m; yon tomondagi axverk stoykasi ostiga,8 m x,8 m, ichki axverk stoykalari ostiga,5 m x,5 m. Poydevor to sinlari I.45-I seriya bo yicha qabul qilingan. Ular trapetsiya shaklidagi kesimga ega. Poydevor to sinining yuqori belgisi minus 0,030. Poydevor to sinlari temirbeton poydevor zinasiga tayanadi. Poydevor gidroizolyasiyasi issiq bitumni surtish orqali amalga oshiriladi. Osma panel va poydevor to sini orasida gorizontal yo nalishda joylashgan sement qum qorishmasidan iborat bo lgan gidroizolyasiya qatlami mavjud. Asosiy yuk ko taruvchi ustunlar I seriyaga ega bo lib, ular K08-4-S va 9K08-5-S- markada, shuningdek I.43-3 seriyada quydagicha markada: K 7-. Poydevor stakaniga ustunlarni kirish chuqurligi 050 mm. Faxverkli ustunlar I seriyaga ega bo lib, quydagicha markada ishlangan: 4KF 7-3, 4KF84-4, 8KF33-4, 8KF39-5, 6KF

18 Ustunlarni o zaro bog lagichlari seriyaga ega bo lib, SV-36, SV-47, SV-97, SV-00 markada bajarilgan. YUk ko taruvchi yopma konstruksiyalari uzunligi 36 m bo lgan temirbeton segmentli erma ( ПК-0-9/78 серия ва 3ФС4-4К7 маркали) va uzunligi 8 m bo lgan stropila to sini (I.46-3серия ва IБДР -4В марка)dan iborat. Stropila konstruksiyalari bo yicha bog lagichlar.463-3s seriyaga ega bo lib, quydagicha markalarda bo ladi : ВС-7, ВС-8, ВС-40, ВС-9, ВС-3, ГС-45, ГС-49, С-3. Qurilish tumani seysmikligi 7 ball bo lganda ustunlarni o zaro bog lash 4 sxemaga asosan bajariladi. Usutuni poydevor stakaniga mahkamlash mayda to ldiruvchiga ega bo lgan, kamida B5 sinli beton bilan bog lovchi ustunlar uchun esa kamida B,5 sinli beton bilan bajarilishi kerak. Seysmikligi 9 ball bo lgan binoning bo ylama yo nalishdagi ustunlari ustidagi stropil balkalar tayanch qismlariga vertikal bog lagichlar o rnatiladi. Ushbu ustunlar ustki qismi esa tirgak bilan mahkamlanadi. Kran osti to sinlari I seriya bo yicha qabul qilinib, B6-I-I markaga ega. To sinlarning balandligi 500 mm. Kran osti relslarini mahkamlanishi KP-70 ko ra GOST asosan bajariladi. Rels ustki qismi 8,5 m belgida joylashgan. Osma devor panellari engil betondan I.030.-/88 серия boyicha ПС 63..3,0-Л, ПС 60..3,0-Л, ПС ,0-Л, ПС ,0- Л, ПС ,0-Л, ПС ,0-Л markalarda ishlangan. Panel 8

19 devorlari orasidagi tirqishlarni markasi M50 bo lgan sementli qorishma bilan to ldiriladi. Yopma plitalar GOST bo yicha qoburg ali qilib, ПГ- 3AIVT markada qabul qilingan. Barcha plitalar E-4A elektrod yordamida uch tomonidan payvand qilinadi. Bino tomi og ma qilinadi. Tom qoplamasi tarkibi: pardan himoya qatlami, qalinligi 00 mm bo lgan penobeton plitalardan iborat issiqdan himoya qatlami, qalinligi 0 mm bo lgan qum sement qorishmasi, uch qavatli ruberoid gilami va mastikali graviy qatlami. Oqava suvlarning tomdan ketishi ichki tomonga bo lib, 4 ta voronka orqali amalga oshiriladi. Voronkalar orasidagi masoa 4- m. Binoning perimetri bo ylab yong in vaqtida evakuatsiya qilinadigan narvonlar 00 m interval oralig ida joylashtiriladi. Bundan tashqari onarga ko tarilish va quyi sathdan yuqori sathga ko tarilish uchun mo ljallangan narvonlar mavjud. To siqlar I seriya bo yicha ПГ T, ПГ T, ПГ T-Д markada bo ladi. Ular temirbeton ustunlarga mahkamlanadi. Pollar barcha xonalar uchun bir xil bo ladi. Pol qatlamlari: zamin asos grunti, tayyorlovchi qatlam qalinligi 00 mm bo lgan B5 sinli beton, oraliq qatlam qalinligi 40 mm bo lgan M00 markali qum sement qorishmasi, yopma - qalinligi 5 mm bo lgan dekorativ beton. 9

20 Deraza o rinlari to g ri to rtburchak shaklida bo ladi. Quyi yarus balandligi 5,4 m. Deraza bir qavatli oynadan ishlanadi. Darvoza Вр 4,9x5,4 markada shirli bo lib, uning balandligi 5,4 m va eni,7m. IV..3. Sanoat binosining asosiy konstruktiv elementlarini tanlash Sanoat binosining asosiy konstruktiv elementlarini tanlashni.5- jadvaldan olinadi..5-jadval Konstruksiya nomi Eskiz Markasi O lchamlari, mm x00 mm Orta qator uchun:3000 Poydevor FA -6 x400mm Faxerka uchun: 500x500 mm 0

21 Chetki ustun K-III- 0,. H=0500m m h=3800mm a=800mm b=400mm c=380mm 3 Orta ustuni K-III-30,3 KE-0-49 H=0500m m h=3800mm a=800mm b=400mm c=600mm

22 PG- 4AIIIvT-P- L=5970 B=980 Tom yopma C plitalari.43-5, L= Devor paneli vыp. PSL30-,x6 PSL30- B=3000 H=00 H=800,8x6

23 KONSTRUKTIV HISOBLAR QISMI 3

24 ..Ikki nishabli, tuynukli yopma osti to`sinlarini loyihalash to`grisida umumiy ma`lumotlar Yopma osti temir beton to`sinlari asosan m va 8 m ravoqli sanoat binolarini yopishda qo`llaniladi. To`sinlarning o`rta qismini ko`ndalang kesim yuzasi yo`g`ri burchakli, tavr yoki qo`shtavr, tayanch zona qismi esa to`g`ri to`rtburchak shaklida olinadi. Ko`p hollarda ikki nishabli to`sinlarni devorlari o`rata qismi siniq ko`pburchakli shaklida tuynukli qilib olinadi (yengillashtirish maqsadida). Bu teshiklarni har birini yuzasi m bo`ladi. Shuning uchun tuynukli to`sinlarni gorizontal holatda tayorlanadi. Ulardagi teshiklar to`sin vaznini yengillashtirish bilan birga betonni tejashda hamda har xil kommunikatsiyalarni o`tkazishga ham xizmat qiladi. Bu to`sinlar B0 B60 sinli og`ir betonlardan tayorlanadi. To`silarning uzunligi m va undan ortiq bo`lgani uchun, ular o`ta mustaxkam armaturalar bilan jihozlanadi va oldindan zo`riqtiriladi. Zo`riqtirilgan armaturalar siatida B-II,Bp-II, K-7, A-IV, A-V, A-VI va oddiy armaturalar siatida A-I, A-II, A-III, Bp-I sinli armaturalar qo`llaniladi. Doimiy va vaqtincha ta`sir etuvchi yuklar to`singa tom yopmalarining qobirg`alari yordamida tayanch qismi orqali to`singa to`plangan yuk siatida ta`sir etdi. Agar to`plangan yuklarni 5 ta va undan ortiq bo`lsa, unda teng taralgan yuk bilan almashtirishga ruxsat etiladi. Bunda yorug`lik va havo almashinuvi onlarini hamda osma transport vositalaridan tushadigan yuklar to`plangan yig`iq yuklar ta`sirida olinadi. Ikki nishabli tuynukli to`sinning geometrik o`lchamlari va armaturalanish tarxi rasmlarda keltirilgan. To`sin o`rta qismini balandligi h= ( ) l ga teng qilinib, ustki 0 5 kamarning qiyaligi i= 0 5 oralig`ida, tayanch qismi balandligi esa h= mm oralig`ida. To`sinning ostkli kamarining enini o`lchami oldindan zo`riqtirilgan armaturalarning joylanish shartiga ko`ra, b= mm oralig`da olinadi. To`sinning siqiluvchi kamarini balandligi quyidagi shart asosida olinadi h`>μk 0 R s R b () bu yerda armaturalash koeitsenti bo`lib to`sin devorlaridagi tuynuklarni hisobga olingan holda. 4

25 Yig`ma stropila to`sinlari ta tayanchga erkin tayangan holda deb hisoblanadi.(4-b rasm) Bunda to`sinni uzunli quyidagicha topiladi (4a-rasm) l o =l-δ-c () bu xildagi to`sinlar ko`p oraliqli statik noaniq va tugunlari bikr birlashtirilgan uzluksiz qator ramalardan iborat deb qaraladi.bu ramalardagi zo`riqish va deormatsiyalar EHM yordamida topiladi. Biroq loyihalashda uni soddalashtirilgan holda uni tuynukli to`sin tarzida hisoblash ham mumkin (4b-rasm).Ikki nishabli to`sinlarda to`sinning eng havli qismi o`rtasida emas, balki tayanch qismidan L=( )l masoada bo`ladi. Bo`ylama ishchi armaturaning yuzasi shu kesim uchun topilgan eguvchi moment qiymatlari (5-rasm) va u quyidagi ormula orqali topiladi: M=0.5 qx(l 0 -x) (3) To`sin kesimlarining geometrik xarakteristikalarini aniqlash jarayonida, elastik-plastik qarshilik momentlarini (w pl va w`pl ) hisoblashda qo`llaniladigan, kesim yuzasi shaklini hisobga oluvchi koeitsent γ ni bunday to`sinlar uchun jadvaliy qiymati yo`qligi tuayli w pl va w`pl ni hisoblash quyidagicha, ya`ni quyida keltirilgan to`sin kesimining no`l chizig`ini aniqlovchi tenglama (4) orqali bajariladi. Bunda, kesimning yuqori qismi siqilishiga w pl ishlaydi deb aniqlanadi. S`BO +αs`so -αs so = (h x) A bt (4) bu yerda: S`BO -kesim yuzasidagi beton siqilish zonasining neytral o`qga nisbatan statik moment; αs`so -kesim yuzasidagi siqiluvchi zonada joylashgan armaturaning neytral o`qga nisbatan statik moment; αs so -kesim yuzasidagi cho`ziluvchi zonada joylashgan armaturaning neytral o`qga nisbatan statik moment; A bt -cho`ziluvchi zonadagi betonning kesim yuzasi. 5

26 ..Ikki nishabli oldindan zo`riqtirilgan tuynukli temir beton to`sinni hisobi To sin, havo namligi % li va agressiv bo lmagan muhitli yopiq binoni qurishda qo llaniladi. U oldindan zo riqtirilgan bo lib, ishchi armaturasi stend tirgovichlari yordamida mexanik usulda tortilib taranglanadi. Stend tirgovichlarining oralig i 0 m ga teng. To sin gorizontal holatda tayyorlanadi va qotish jarayonida unga atmosera bosimi ostida harorat orqali ishlov beriladi. Shuning uchun taranglanayotgan armatura bilan tirgovichlar orasidagi haroratning arqi t=65 o C ga teng bo ladi -rasm. 8 m li tuynukli to sinning geometrik o lchamlari Hisoblash uchun berilgan kerakli ma lumotlar To sinning uzunligi l=8 m, qiyaligi i, tayanch zona balandligi h=900, eni в=40 mm, хususiy vazni 9kN, ustun qadami 6 m, cho ziluvchi kamarning balandligi h=360mm olinadi. Siqiluvchi kamarning balandligi () ormula shartiga 680 binoan h 0, mm, hamda armatura karkaslarining joylanish 5,3 shartiga asosan h =30 mm ga teng qilib olinadi. Ishlatiladigan beton sini В35, zo riqtirilgan armatura sini А-V. Og ir beton sini В35, [] 6

27 R b =9,5MPa; R bt =,3 MPa R b = 9,5 0,9 7,55MPa; R bt =,3 0,9=,7MPa; R b,ser =5,5MPa; R bt,ser =,95MPa; Е b =34,5 0 3 MPa. Ish sharoiti koeitsienti b 0, 9; Tortilgan armaturani bo shatib yuborilgan holatdagi betonning mustahkamligi: R bp =0,8 В=0,8 30=4MPa. Bunda quyidagi qiymatlar В0vа В5 sinlari oralig ida interpolyatsiya yo li bilan olinadi.[6] R bp,ser =6,MPa; R bt,p,ser =,54 MPa; Е b =6,4 MPa. Taranglangan armatura sini A-V R s =680MPa; R s,ser =785 MPa; E s =9 0 4 MPa Oddiy armaturalar sini A-II (R s =80MPa diametri 0 40 mm li sterjenilar uchun; R s =80MPa; (R sw =5 MPa diametri 6 8 mm li sterjenlar uchun; E s = 0 4 MPa); A-I (R s =5MPa, R sw =75MPa) ва B p -I(R s =360MPa; E s =7 0 4 MPa) []. Taranglangan armaturada hosil bo ladigan kuchlanish Kuchlanish miqdori quyidagi shartga ko ra aniqlanadi []. bundan MPa sp P R s, ser R s, ser 785 sp 747 sp 740MPa,05,05 qilib qabul qilamiz..3.to singa tushadigan yuklarni hisoblash To sinning hisobiy uzunligi () ormula bo yicha topiladi. l 8 0,04 0,3 7, 7m To singa ta sir etuvchi yuklarning hisobi - 0 jadvalda keltirilgan: 7

28 .-jadval Yuk turlari Me yoriy yuk,kn/m Yuk bo yicha ishonchlilik koe.γ Hisobiy yuk kn/m Doimiy yuk: Atmosera ta siridan himoya qiladigan qatlam (bitum mastikasi bilan yopishtirilgan 3 qavatli ruberoid) 0,, 0, Tsement qorishmasi (δ=5 mm ρ=8kn/m 3 ) 0,30, 0,36 Issiqlik ta siridan himoya qiladigan qatlam (δ=00 mm ρ=5kn/m 3 ) 0,5, 0,60 Bug ta siridan himoya qiladigan qatlam 0,05, 0,06 Tom yopmasidagi temirbeton plitadan tushadigan yuk (3х6 m).,78,,95 JAMI:,73 3,08 Vaqtinchalik yuk: Qor og irligi 0,7,4 0,998 Umumiy yuk miqdori: 3,43 4,06 To sinning m uzunligiga tushadigan yuk qiymatini aniqlash: To liq yuklarning me yoriy qiymati:q n =3,43 6+5,=5,7 kn/m 8

29 Uzoq muddat ta sir etuvchi yuklarning qiymati: q nl =,73 6+5,=,5 kn/m To liq yuklarning hisobiy qiymati: q=4,06 6+5,63=9,99kN/m bu yerda balkani m uzunlikdagi vaznining me yoriy qiymati. q n =9/7,96=5, kn/m hisobiy qiymati: q=5,,=5,63 kn/m To sinning ko rsatilgan har bir hisobiy kesimlari uchun (3) ormula bo yicha eguvchi moment qiymatlari topiladi.quyida misol tariqasida - kesimda (х=,95 m) hosil bo ladigan eguvchi momentlar qiymatini hisoblash keltirilgan.uzoq muddat ta sir qiladigan me yoriy yukning qiymatidan (γ = bo lgan holda) hosil bo ladigan moment. M - =0,5 q nl х(l 0 -x)=0,5,5,95 (7,7-,95)=467,7kNm To liq yukning me yoriy qiymatidan hosil bo ladigan eguvchi moment M - =0,5 5,7,95 (7,7-,95)=559, knm To liq yukning xisobiy qiymatidan hosil bo ladigan eguvchi moment (γ > bo lgan holda) M - =0,5 9,99,95 (7,7-,95)=65 knm Xuddi shuningdek -, 3-3 va 4-4 kesimlar uchun (x masoani o zgartirgan holda) eguvchi moment qiymati topiladi. Ularning qiymatlari knm birligida - jadvalda keltirilgan.kesim bo yicha eguvchi momentlarning qiymati.-jadval Kesim Masoa х, m Uzoq muddatli yuklar, (γ =) To liq yuklar γ = γ > -,95 467,7 559, 65-5,9 748,4 849,6 043, ,85 84,9 006,4 74, ,55 785, 938,5 095, 9

30 -rasm 3-rasm 30

31 .4.To sinni normal kesim bo yicha mustahkamlikka hisoblash To sinning normal kesimi bo yicha mustahkamligi eng havli kesim uchun aniqlanadi (4-4 kesim) Kesim balandligi (30 0,377700) h h0 ( 0,37 l) i mm450mm bu yerda i - to sin ustki kamarining qiyaligi δ=30 mm h 0 =890 mm to sin uchining balandligi Kesimning ishchi balandligi h 0 =h-a=450-80=70 mm Siqilish zonasida beton kesim yuzasining ishlashini xarakterlovchi koeitsient. a 0,008 R 0,85 0,0087,55 0,709 b bu yerda a 0, 85 koeitsient, og ir betonlar uchun. Taranglangan armaturadagi qo shimcha kuchlanish sp topiladi, buning uchun: a) ankerlarning deormatsiyalanishi natijasida oldindan uyg otilgan kuchlanishning l 3,95 4 kamayishi aniqlanadi. 3 Es 90 4, 7MPa; l 8000 bu yerda armatura diametri). l,5 0,5 d,5 0,58 3, 95mm (d=8mm mo ljallangan ishchi b) po lat qolipning deormatsiyalanishi natijasida kuchlanishning kamayishi. 5 30МPa ( agar qolip to g risidagi ma lumotlar bo lmagan taqdirda). v) betonning siqilishga qadar, armaturaning to g ri tortilishini hisobga oluvchi koeitsient γ sp > bo lganda ( 3 bilan 5 larni nazarga olgan holda) taranglangan armaturadagi kuchlanish qiymati quyidagicha aniqlanadi , 4, ,, МPa sp sp bu yerda sp - taranglangan armaturadagi kuchlanishning chegaraviy holatidan og ish qiymati, lekin u 0, dan kam bo lmasligi lozim []. Shuning uchun sp=0, deb olamiz. sp ning qiymati quyidagi ormula orqali aniqlanadi: sp 594,3 sp МPа 0. R 680 s 3

32 Taranglangan armaturada nisbiy chegaraviy oquvchanlik chegarasidagi kuchlanish ni aniqlashda va shu armaturadagi oldindan uyg otilgan sr kuchlanishlarning umumiy kamayishi noma lum bo lsa, u holda olinadi: topiladi sp 3 sp quyidagicha =0,6 R s =0,6 680=408 MPa. U holda sr quyidagi ormula orqali Ishlash sharoiti sr Rs 400 sp sp МPа bo yicha koeitsienti b 0, 9, shuning uchun МПа deb olinadi, ( b bo lgan holda esa sc, и 400МPа balandligi quyidagicha aniqlanadi: 0,709 R 0, ,709 SR sc, и, 500, sc, и 500 teng). Siqiluvchi kesim yuzasining nisbiy

33 Balkaning mustahkamligi bo yicha sharti: M=976,8 0 5 knsm<r b b h (h 0-0,5h )= =7,5 (00) 4 3 (7-0,5 3)= knsm Shart bajarildi, demak xolis o q yuqori kamarning balandligi oralig ida bo lgan masoadan o tadi. U holda α m koeitsientning qiymatini aniqlaymiz: M R b h b , 0 7, ,6 Bu qiymatga asosan 3.-jadval [3] dan 0,8; 0, 9 qiymati olinadi. 0,8 0,568 0,57 shart bajarildi. R Zo riqtirilgan armatura А-V uchun ish sharoiti bo yicha koeitsienti s6 aniqlanadi. 0,8 6 ( ) s,5 (,5 ),0,5 R 0,568 bu yerda koeitsienti armaturaning siniga bog liq bo lib, A-V armatura uchun s6 =,5 deb qabul qilamiz []. Ishchi armatura yuzasi quyidagi ormuladan topiladi. A sp s6 M R h s , 0,sm,56800,97(00) Qabul qilamiz 5Ø 8 А-V, A sp =0>0,8 sm.5.kesim yuzalarining geometrik xarakteristikalari Geometrik xarakteristikalar -rasmda ko rsatilgan kesimlar uchun aniqlanadi (masalan 4-4 kesim uchun aniqlaymiz). Beton kesimining yuzasi: A hb см b i 33

34 Bo ylama armaturalarning kesim yuzalari 5Ø 8 А-V, A sp =,sm zo riqtiriladigan armatura; 4Ø 5 Вр-I, A s =0,785sm kesimning pastki qismidagi oddiy armatura; 4Ø А-III, A s =4,5sm kesimning yuqori qismidagi oddiy armatura; u holda A sp +A s +A s =+0,785+4,5=7,4 sm Armatura yuzasini quyidagi shart bo yicha tekshiriladi: 0,008 A b =0,008 63=3,06 sm <7,4 sm demak, to sinning keltirilgan kesim yuzasini hisoblanganda armaturalar yuzasini hisobga olgan holda aniqlanadi. A-V E,9 0 3, Eb s sinli armatura uchun 6, 3 Bp-I sinli armatura uchun 5 5,7 0, 0 5,48 A-III sinli armatura uchun 6, , 0 3, 0 Keltirilgan kesim yuzasi (4-4 kesim uchun, -rasm). A red A b Asp As 3A 6,3, 5,480,785 6,774,5 74, 7 s 63 sm Keltirigan kesim yuzasining element ostki qirrasiga nisbatan olingan statik momenti: S red,00 bh ( h 0.5h 677 4,5(45 0,5 3) 9986sm ) bh 0,5h A 3 0,5h A 0,5h 43(45 0,5 3) 4360,5 36 6,3,0,5 36 5,480,7850,5 36 sp s A ( h 0,5h Keltirilgan kesim yuzasining og irlik markazidan, to uning ostki qirrasiga qadar bo lgan masoa: y Sred A 9554,0 0 0 red 734,5 68,9sm Keltirilgan kesim yuzasining og irlik markaziga nisbatan olingan inertsiya momenti: 3 s ) 34

35 3 3 b( h ) bh I red bh ( h y0 0,5h ) bh ( y0 0.5h ) Asp ( y0 0,5h ) 3 3 As ( y0 0.5h ) 3 As ( h y0 0,5h ) 4 43(45 68,9 0,5 3) (68,9 0,5 36) 6,3, (68,9 0,5 36) 5,48 0,785 (68,9 0,5 36) 4 6,77 4,5 (45 68,9 0,5 3) sm Keltirilgan kesim yuzasini elementning ostki qirrasiga nisbatan olingan qarshilik momenti: W red I y red sm 68,9 3 Kesimning pastki qismi cho zilgan holdagi nol chizig ining holati (4) ormula asosida aniqlanadi. S b.0 S s. o S s. o ( h x) A bt S S s. o s. o Bu yerda: bx 0.5x 4 x 0.5 x x b( h S b 0 A ( x 0.5h 3 ( h 0.5h. ) 6,77 4,5( х 0,5 3) 30,6х 489,6 x) A ( h 0.5h 5,480,785(45 0,5 36 х) ,6х A bt A bh s sp s x) 436 4(3 х) 63 4х. x) 6,3,(45 0,5 36 х) Topilgan qiymatlarni o rniga qo yib, quyidagilarni topamiz. (45 х) (63 4х) х 7,8х 444, ,7 х 57583, х 48,3см h 3sm 5330,4 Hisob boshida, A bt ni topishda X<h deb olingan edi. Endi A bt, S b.o va X qiymatlariga aniqlik kiritamiz. A S bt b. o bh bh см ( x 0.5h ) 43( x 0.53) 768x 88 Topilgan qiymatlarni ormula (4) ga qo yib X qiymatini topamiz. 35

36 45 х 768x 88 30,6х ,6х х 49sm 74, Balkaning pastki qismidagi cho ziluvchi tolalarning chetki qirrasi uchun keltirilgan kesim yuzasining qarshilik momenti (cho ziluvchi betonning noelastik deormatsiyasini hisobga olgan holda) W pl ( I I I h x ) ( ,9) b. o s. o s. o Sb. o Bu yerda, I b.o -nol chizig iga nisbatan beton kesim yuzasi siqiluvchi zonasining inertsiya momenti va u quyidagicha topiladi. I b( h b. o bh ( x 0.5h ) 4 43(49 0,5 3) I s. o ) - nol chizig iga nisbatan A sp vа A s armatura yuzalarining keltirilgan inertsiya momenti I s. o A sp ( h x 0,5h 5,480,785( ,5 36) I ) A ( h x 0,5h s 47886sm ) sm 6,3,( ,5 36) Nol chizig iga nisbatan A s armatura yuzasining keltirilgan inertsiya momenti: s. o 3As x 0,5h ) 6,774,5(49 0,5 3) 3333, 9 ( sm Nol chizig iga nisbatan cho ziluvchi zonadagi beton yuzasining statik momenti S b.o quyidagi ormula bo yicha topiladi. S 3 b. o bh ( h x 0,5h ) 436( ,5 36) 6739sm, Keltirilgan kesim yuzasining yuqori qirrasiga nisbatan olingan qarshilik momenti 4 4 sm 3 W red I red h y sm (45 68,9) 3 Kesim yuzasini yuqori qismi cho zilganda, nol chizig ining holatini (4) ormula orqali aniqlanadi. 36

37 S b. o S b. o ( x 0,5h 78,60х 4475; S b. o bh ( x 0,5h A А ( h 0,5h 3 sp s ) 436( x 0,5 36) 864x 555; ) A ( x 0,5h s ) 6,3,( х 0,5 36) 5,480,785( х 0,5 36) x) 677 4,5(45 0,5 3 х) ,6х; Bunda x>h deb araz qilib A bt topiladi A bt bh sm Topilgan sonlarni (4) ormulaga qo yib x qiymatini aniqlaymiz, ( 45 x) х ,66х-343, ,8х= х=56,4sm, Keltirilgan kesim yuzasining cho zilgan zonasini yuqori qirrasiga nisbatan olingan qarshilik momenti W kabi aniqlanadi, W pl, pl I b. o I I s. o s. o b. o pl 3 bh bh ( x 0,5h ) A ( h x 0,5h ) 3 ( I s 5,480,785(56,4 0,5 36) S W A sp b. o ( x 0,5h bh ( h x 0,5h ) I s. o I h x s. o (56,4 0,5 36) 6,77 4,5(45 56,4 0,5 3) A ( x 0,5h s ) S 5896,6 b. o ) 6,3,(56,4 0,5 36) ) 43(45 56,4 0,5 3) 55757см 36733см 687,4см ( ,4 5896,6) см 45 56, To sinning 0-0 kesim yuzasi bo yicha geometrik xarakteristikalari yuqorida ko rsatilgan 4-4 kesim kabi aniqlanadi. 0-0; -; a - a ; - va 3-3, 4-4 kesimlarining geometrik xarakteristikalarining qiymatlari 3-jadvalda keltirilgan. 37

38 .3-jadval Kesim yuzalarining geometrik xarakteristikalari Kesim yuzasining geometrik xarakteristi ka-lari Birlik o lchovl ari Кесиmlar а - а h sm 9, A red sm , 306, 3445, 74, 74,7 y 0 sm 45 57,0 33,45 3,5 77,6 68,9 I red sm , , , , W red sm , , , W red sm ,3 549, ,8 864, W pl sm , , , , W pl sm 3 593, 6 86, ,3 8689, ,

39 .6. Oldindan zo riqtirilgan armaturalarda kuchlanishlarning yo qotishini aniqlash Yo qotishlar ikki hil bo ladi: birlamchi va ikkilamchi. Birlamchi yo tolishlar. Mexanik usulda taranglangan sterjenli armaturalar kuchlanishning relaksatsiyasi natijasida yo qotish. 0, 0 0, МPa sp 54. Betonning issiqlik ishlov berilishi jarayonida taranglangan armatura bilan stend tirgaklari orasidagi harorat arqi natijasida hosil bo ladigan yo qotishlar.,5 t,5 65 8, МPa bu yerda t - armatura bilan stend tirgaklari orasidagi harorat arqi.. Ankerlarning deormatsiyalanishi natijasida hosil bo ladigan yo qotish. 4,7МPа 3 (normal kesimning xisobiga qar.) 4. Armaturaning egri chiziqli moslamalariga ishqalanishi natijasida yo qotish. 4 0, chunki zo riqtirilgan armatura to g ri chiziq bo ylab joylashtirilgan. 5. Temir qolipning deormatsiyalanishi natijasida yo qotishi MPa (normal kesimning hisobiga qar.) 6. Betonning tob tashlashi tuayli yo qotish - 6 ni aniqlash uchun, sp vа 5 yo qotishlarni nazarga olgan holda, oldindan uyg otilgan kuchlanish hamda zo riqish aniqlanadi. sp P sp sp A , 4, , МPа sp 3 533,, 646, 0 5 N Hisoblash ishlari to sin kesim yuzalarining geometrik xarakteristikalariga bog liq holda bajariladi (4-4 kesim). R kuchi qo yilgan nuqtadan keltirilgan kesim yuzasining og irlik markazigacha bo lgan masoa. eop y0 0,5h 68,9 0, ,9см 509mm 39

40 Armatura A sp bo shatilganda betonda P kuchning siqishi natijasida hosil bo ladigan siqilish kuchlanishi, ( ysp e op bo lgan hol uchun) P A 6 Peop Mg ysp 646, 0 646, , МPa bp red I 04 4 red 74, Bu yerda M g - to sin vaznidan hosil bo ladigan eguvchi moment. (х=0,37l 0 ) q 5, Mg x o l x 0,37 7,77,7 0,37 7,7 87kHM 870 Nmm n 6 Beton kesim yuzasining yuqori qirrasida P kuchi ta siri ostida hosil bo ladigan kuchlanish. P A 6 Pope Mg h y0 646, 0 646, , bp red I 7 4 red 74, U holda koeitsientining qiymati quyidagicha topiladi 0,5 0,05R 0,5 0,054 0,85 0,8 bo lgani uchun, bp 0,8 deb qabul qilamiz. МPa R bp bp 5,04 0, 0,8 4 u holda yo qotishlar 6 6 0,85 40 R bp bp 0,85 40 R bp bp 5,04 0, ,МPa 4 5,7 0, ,48МPa 4 Birlamchi yo qotishlarning umumiy qiymati los , 4,7 30 7, 4МPa. Ikkilamchi yo qotishlar. Betonnning kirishishi natijasida hosil bo ladigan yo qotishlar. 8 35МPa [] 40

41 Birlamchi yo qotishlarni hisobga olingan holda taranglangan armaturadagi kuchlanish. sp sp los МPa Beton kesim yuzasining yuqori va pastki qismlarida joylashgan armaturalarda hosil bo ladigan kuchlanishlar. 7, s 6 МПа МPа s 6 8, 07 P Kuchlanish P va uning elkasi e opl splasp s As s As 56,(00) 7, 0,785(00) 8,07 4,5(00) e opl spl A sp y sp A y s P s s A s s y s 56,(00) 50,9(0) 8,07 4,5(00) 60,(0) 7, 0,785(00) 50,9 (0) yerda ys ysp y0 0,5h 689 0, mm y s h y 0,5h , mm 0 56mm bu Betonning kesim yuzasida hosil bo ladigan siqiluvchi kuchlanishlar. P ( P e A Mg ) y ( ) 50,9(0) 6 op sp sp 4, 95 4 I red 74,7(00) P s A red ( P e op,66мпа,7 МPа Mg )( h y I red 0 ) ( ,7(00) МPа )( ) Betonda P kuchining siqish ta sirida tob tashlashi natijasida hosil bo lgan yo qotish. R sp bp Bu turdagi yo qotish quyidagi ormula orqali topiladi: sp 9 0,8550 R bp sp 9 0,8550 R bp 4,95 0, 0,75 4 4,95 0,8550 6МPа 4,7 0,8550 9,03МPа 4, chunki 4

42 Ikkilamchi yo qotishlarning umumiy qiymati los МPа Jami yo qotishlar los los los МPа To sinning hisobiy kesimlari 0-0, -, - va 3-3 uchun yo qotishlar 6, 9, los va los yuqorida ko rsatilgan tarzda hisoblanadi. Balkaning 0-0 kesim yuzasi bo yicha armaturalardagi kuchlanishlarning yo qotishini aniqlash 4-4 kesim kabi bajariladi Berilgan kesimlar bo yicha aniqlangan 6, 6 ; 9, 9 ; los va los qiymatlari 4- jadvalda keltirilgan..4-jadval Kuchlanish, MPa Kesim ,6 0,7 3 5,78 7, 6 5,3 0 0,95 8, ,4 6, ,4 9,03 los,5 08 0,68 4 los ,4 6,5 6 Kesim yuzalari bo yicha yo qotishlar 4

43 .7. To sinda normal yoriqlar paydo bo lishini aniqlash Bu hisobni 4-4 kesim uchun bajaramiz. To liq yo qotishlarni nazarga olgan holda zo riqish P va uning yelkasi e op aniqlanadi.p =σ SP A SP -σ S A S - σ S A S =48,5,(00)-68, 0,785(00)-5, 4,5(00)=47836,9N; e op sp A sp ( y o 0,5h ) A ( y 48,5,(00)68,9(0)- 0,5 s s o 0,5h P ) ( h y 0,5h ) 36,0(0) - 68, 0,785(00)68,9(0)- 0,536,0(0) 47836,9 s A s o 5, 4.5(00) [45(0) 68.9(0) (0)] 504mm 47836,9 σ sp =γ sp (σ sp -σ los )=0.9(740-75)=48,5MPa Bu yerda γ sp taranglashgan kuchlanishni aniqlashda oydalaniladigan koeitsient. γ sp =0,9 deb olamiz. Kirishish va tob tashlash deormatsiyalari natijasida pastki bo ylama taranglanmagan armaturadagi kuchlanish σ s =σ 6 +σ 8 +σ 9 =7,+35+6=68,MPa Balkaning yuqori qismidagi armaturada hosil bo ladigan kuchlanish. σ s =σ 6 +σ 8 +σ 9 =8, ,03=5,MPa P A red Betonning yuqori tolalarida hosil bo ladigan kuchlanish. σ b = ( P e M )( h y 5 ) 47836,9 (47836, ) 45(0) 68,9(0) 74,7(00) op r o 4 I red,58mpa. To liq yuk ta siridan 4-4 kesim yuzasida hosil bo ladigan eguvchi moment miqdori M=938,5MPa (γ = bo lgan hol uchun) Keltirilgan kesim yuzasining og irlik markazidan to yadro kesimining yuqori nuqtasiga qadar bo lgan masoa. 43

44 r =φ W А red red ,7(00) 4496mm Bu yerda koeitsient φ=,6- R b b, ser,58,6 5,5 =,0> Shuning uchun φ= deb qabul qilinadi. Yoriq paydo bo lishi oldidan kesim yuzasi qabul qila oladigan eguvchi moment M crc =R bt,ser W pl +M rp =, = Nmm Bu yerda M rp yadro kesimining yuqori nuqtasiga nisbatan P kuchidan (γ sp = 0,9 bo lgan hol uchun) olingan eguvchi moment. Endi yoriq paydo bo lish shartini tekshiramiz. M rp =P (e op +r )=47836,9( )= Nmm Demak, cho ziluvchi zonada yoriqlar paydo bo lmas ekan. M r = Hmm<M crc =398,x0 5 Hmm.8. To sinni qiya kesim bo yicha mustahkamlikka hisoblash Qiya kesim to sinning tayanch nuqtasidan boshlanadi. Bunda, ko ndalang kuchni tayanch nuqtasidagi qarshilik kuchiga teng deb qabul qilsa bo ladi. Q g v) l n ( 0 Bunda ko ndalang armatura ikki qator qo yiladi, n= Ø 6 A-III, A sw =0,83 sm, qadami S=5sm deb olingan, To sinning qiya kesimi boshlanishidagi balandligi h h o = h 0,5h =9-80= 73 mm. 9 mm ishchi balandligi esa, Qiya kesim mustaxkamligini ta minlash sharti. 44

45 7,7 Q 6,75 0,95 4,9kH 4900N , Q 4900H 0,3 w brbbho 0,3,040,847 9,5 N Bu yerda w - xomut ta sirini hisobga oluvchi koeitsient, w 5w, 3 E E s b ,774 A sw 0,83 w 0,00 topilgan qiymatlarni o z o rniga qo yamiz, bs 40 Bunda 5 6,774 0,00,04, 3 w b brb 0,00,9 9,5 0,84 Og ir betonlar uchun koeitsient 0, 0. Shunday qilib, to sinning ko ndalang kesimi o lchamlari talablariga mos keladi. Mustaxkamlik sharti bajarildi. Mustahkamlik shartiga ko ra, ko ndalang armatura hisob bo yicha aniqlanadi. Q= 4900 H > b3 (+ n ) b R bt,ser bh o = 0,6(+0,3)0,9,34073 = 679. N. bu yerda koeitsient b3 = og ir beton uchun n - bo ylama kuchlarning ta sirini hisobga oluvchi koeitsient, bu yerda N=P n 0, b P R bh bt o , 0,9 0,5 0,9, ,3,3,5 n Shart bajarilmadi., Q=4900N>679.H ko ndalang armatura xisob bo yicha olinadi. Balkaning qiya kesimi bo yicha mustaxkamlik tenglamasi Q Q Q q c sw b sw o R bh b n bt 0 c 45

46 Bu yerda h0 ctg - qiya kesim oxiridagi ishchi balandlik, - to sinning ustki qismi bilan gorizontal chiziq orasidagi burchak. To sinning uzunlik birligiga to g ri keladigan ko ndalang zo riqish qiymati aniqlanadi. sterjenlardagi RswAsw 5 (00) 0,83 qsw 849N / sm S 5 Bu yerda n= kesim yuzasidagi ko ndalang armaturalar soni. Bunda quyidagi shart tekshiriladi. q sw = 849< b3 n Rbt bb = 0,6 0,3,3 00 0,9 4 = N/sm Shart bajarildi. Eng noqulay bo lgan qiya kesim uzunligi aniqlanadi. 4, i tg 0,083 b sm C o q sw 0 h o b b n n b R b bt 73, 47 bh bt sm 0 R btg ( 0,3) 0,9,3 4 73, ( 0,3) 0,9,3 4 0, C o ning qiymati C o =50 sm qilib olinadi. Qiya kesimni mustaxkamlikka hisoblash. Q q sw c s b ( 0,3) 0,9, , 50 n c o b R bt bh o N. Shunday qilib Q=4900H<Q =4498 N. Shart bajarildi, demak qiya kesim mustaxkamligi etarli darajada. 46

47 .9. Qiya yoriqlarni paydo bo lishiga hisoblash Xisobni to sin tayanch yuzasining og irlik markazi uchun bajaramiz (bunda, = n =0,95 qilib olinadi, 5-5 kesimga qarang). Maksimal qirquvchi kuchning me yoriy qiymati, 7,7 Q , N. Bu kesim, 0-0 kesimga juda yaqin bo lganligi tuayli uning -jadvalda keltirilgan qiymatlaridan oydalanamiz. QS , red Urinma kuchlanish 6,97N / sm bi red bu yerda S red =bh(y o -0,5h)=49,(47,-0,59,)= 383, sm 3 Р kuchi ta siri ostida betonda hosil bo lgan siqilish kuchlanishi x b P A red N / sm 93 Endi asosiy bosh cho ziluvchi kuchlanishlarni topamiz. mt x 0,00 R bt, ser x xy,95мpа ,97 333,08,08N / Shart bajarildi, demak balkada qiya yoriqlar paydo bo lmaydi. sm 47

48 5-rasm To sinning armaturalash sxemas 48

49 3. Oldindan zo riqtirilgan yopma plitalarning xisobi 3.. Boshlang ich malumotlar Oralig i 8m va ustunlar qadami 6m bo lgan binoni yopish uchun 3x6 m li yig ma temirbeton qovurg ali yopma plitalar qo llanilgan.plita o zi bilan ko p oraliqli bir qatorli qovurg alar orasiga joylashgan plita xisoblanadi. O rta qisimlari 4ta tomonidan qistirilgan, chekka qisimlari esa 3ta tomonidan qistirilgan va yon tomon qovurg alariga erkin tayangan. Plita bitta payvandlangan simto r bilan armaturalanadi.u qalinligining o rtasiga joylashtiriladi. PlitaВ30,sinli og ir betondan tayyorlanadi B30, b = 0,9; R b = 7 МПа, R bt =, МПа, R b,ser = МПа, R bt,ser =,8 МПа, E b = МПа. Beton issiqlik bilan ishlov beriladi. Zo riqtiriladigan armature sini А-V, R s = 680 МПа, R s,ser = 785 МПа, E s =,9 0 5 МПа. Zo riqtirilmaydigan bo ylama armature ko ndalang qovurg a uchun А-III, diamerti d >0 мм. R s = 365 МПа. Plita simto ri,ko ndalang va montajga oid armaturalar sini Вр-I agar d =3 мм R s = 375 МПа; agar d = 4 мм R s = 370 МПа; agar d = 5 мм R s = 360 МПа; E s =,7 0 5 МПа. Plitada yoriqlar xosil bo lishi ruxsat etiladi. Armaturani oldindan zo riqtirish usuli-eliktrotermik, avtomatlashtirilgan, qolip tqyanchlariga. Oldindan zo riqtirish miqdori yo qotilarsiz σ sр = 550 МПа.Betonga issiqlik bilan ishlov beriladi.. 49

50 T/r 3.. Plita tokchasining xisobi Yuk yig ish jadvali. jadval 3.. Yuklar nomi Doimiy yuklar:. Bitum mastikasiga yotqizilgan shag al δ = 0 мм, γ= 000 кg/м 3. O rama chilam 3ta qavat linokrom δ = мм, γ= 4 кg/м 3. Sment qumli qorishmadan stayajka γ = 5 мм, δ = 800 кг/м 3 4. Isitgich penaplastir δ3 = 40 кg/м 3, γ = 90 мм 5. Sment qumlii qorishmadan stayajka δ4 = 0 мм, γ = 800 кg/м 3 6. Yig ma temir beton qovurg ali plit, Miyyoriy yuk N н, кn/м Ishonch lilik koeise nti. γ Xisobiy Yuk Nр, кн/м 0,96,3 0,55 0,47,3 0,9 0,65,3 0,344 0,036, 0,043 0,353,3 0,459,54,,694 o lchami 3х6 m Vaqtinchalik yuk: Qorga oid yuk,7 0,74,4 Jami Xisobiy oraliqlar: - o rta uchastkalar uchun: l sm; l 98 (,5 0,5) 74 sm; 0 4,7 5,4 l l , Chetki uchastkalar uchun: l 0 48,5 7,5 9/ 5, 5 sm; l 98 (,5 0,5) 74 sm: 0 l l ,5,8 3 50

51 .-rasm. Plitaga tasir qiluvchi momentlar xisobiy sxemasiva belgilanishi: a-o rta uchastkalar uchun, b-chetki uchastkalar uchun.. Qalinligi 30mm li plita massasini etiborga oluvchi м ga xisoblab doimiy yuk : g g h,5 9,8 n,54 0,03,5, 9,80,95,3кН/м. Xisobiy eguvchi momentlarni ikkita yuklash qolibi nasilsi bo yicha aniqlaymiz.doimiy va vaqtinchalik (qorga oid) yukdan. g vl 0 Muvozanat sharti: 3l l M M M l M M M l, 0 0 I I 0 II II 0 Momentlar orasidagi quyidagi munosabatlarni qabul qilamiz: М /М = 0,4; М = М I = M va o rta uchastkalarni ko rib chiqamiz ; М = М II = M II = 0,4М. g v l Muozanat sharti: 0 3 l l 4 l,6 l M,3,4,4 3,74,4 4,74,6,4 0 0 M 0,40 кнм; Chetki uchastkalar uchun momentlar o rtasidagi xuddi shu nisbatni qabul qilamiz va yon tomon qovurg asida М = 0 ekanini etiborga olamiz. Muozanat shartini quyidagicha yozish : 0 3 l l 3 l,6 l M 0 g v mumkin,3,4,55 3,74,55 M 0,4 кн м. 3,74,6,55. Doimiy va vaqtinchalik to rlangan yuk tasirida xisoblashda (ishchi asbob uskunalar bilan turganda). Muozanat sharti: g l 0 l 0 3l 0 l0 F M M I M I l0 M M II M II l0 o rtasidagi nisbat xuddi o shanday. 0 l momentlar 5

52 O rta oraliqlar uchun: g l0 l0,3,4,4 3l 0 l0 F 3,74,4,4 М 0,57 кн м; 4l0,6l 0 4,74,6,4 Chetki oraliqlar uchun: g l0 l0,3,55,55 3l 0 l0 F 3,74,4,4 М 0,7 кн м 3l 0,6l 0 3,74,6,55. Nisbatlardan kelib chiqib aniqlaymiz: М = М I = 0,4 кн м; М = М II = M II = 0,4 0.4=0,68 кн м. Armatura yopma plita bo ylab yo naltirilgan. Plitaning minimal ishchi balandligi, armato ra sim to ri plita qalinligini o rtasida joylashganda va armato ra diametric 4mm bo lgandaquyidagi ormuladan aniqlanadi: h d 30 4 h 3 0 mm. Betonni siqilgan zonasini tavsii: 0,008 Rb 0,85 0,0087 0,9 0,776, qayirda 0, 85- og ir beton uchun.,9 500, u xolda siqilgan zona nisbiy balandligi chegaraviy qiymati: b 0 sc, u 0,776 0,585 ; 6 0,9 М 0,9 0, , R m 0,. sr R 5, b b h0 sc, u, 500, Siqilgan zona balandligi: 0,46 0,58 m 0,58 R 0,585 0,5 0,5 0,58 0,9. А Armatura kesimi maydoni: M 6 0,9 0, ,93 s Rs h0 Armaturalash koeisenti: А s b h 0 87,9 0, ,9 min mm. 0,0005 Qabul qilamiz armatura 5 Вр-I qadam 00 mm, А s = 99 mm > 87,9sm. Yopma plitaga ko ndalang yo nalgan armatura. Armatura diametrini etiborga oluvchi plitaning minimal ishchi balandligi 3mm: h d 30 3 h 3,5 0 mm. Beton siqilish zonasi tavsii: 0,008 R 0,85 0,0087 0,9 0,776, qayirda 0, 85-og ir beton uchun. b 5

53 b 0,9 sc, u 500, u xolda siqilish zonasi nisbiy balandligining chegaraviy 0,776 qiymati: 0, ,776 sr, 500, sc, u 6 0,9 М 0,9 0,68 0 m 0,054. R b h 5,3 0003,5 b 0 R ; Siqilish zonasining nisbiy balandligi: 0,054 0,056, m 0,056 R 0,58 0,5 0,5 0,056 0,97. Armatura kesimining maydoni: 6 M 0,9 0,68 0 Аs 30,97 mm. Rs h ,973,5 Armaturalash koeisenti: А 30,97 s 0,003 min 0,0005 Qabul qilamiz armatura 3 Вр-I с b h 0003,5 0 qadami 00 mm, А s = 35,3 mm > 3 mm. Plitani armaturalash uchun qabul 5Bp I 00 3Bp I 00 qilamiz C 970x5950, simto r С konstruktiv jixatdan qabul qilinadi. Rasm... Plita tokchasini armaturalash uchun С payvandlangan simto r. 3.3.Ko ndalang qovurg adagi xisobiy oraliq, yuklar va zo riqishlar. Eng ko p yuk tasir etuvchi o rta ko ndalang qovurg ani xisoblaymiz. Epyuralar shaklining trpetsiyasimonligi qovurg aga konturi bo yicha tayangan plitalar tayanishi bilan tushuntiriladi l l 74 sm xisobiy oraliq quyidagicha

54 Rasm.3. Ko ndalang qovurg aning xisobiy sxemasi. a-doimiy va qorga oid yuklar, b-doimiy va to plangan yukdan.ko ndalang qovurg aning m massasi n 0, 95 xisobga olganda 0,05 0,09 g (0,5 0,03),5, 9,80,95 0,6 кн/m Plita va ezolyatsiyalovchi gilam massasidan yuk: g,3,5 3, 465кН/m Xisobiy qorga oid yuk: s,4,5 3, 6кН/m Xisobiy doimiy va qorga oid yukdan zo riqishlar: ( g M кн m g 8 s) l 0 ( g s) l 4 (0,6 3,465 3,6),74 8 (3,465 3,6),5 4 6,7 ( g (0,6 3,465 3,6),74 (3,465 3,6),5 g s) l0 ( g s) l Q 7,3 кн 4 4 Doimiy va to plangan yukdan zo riqish: M кн ( g m g 8 ) l 0 g l 4 F l 5 0 (0,6 3,465),74 8 3,465,5 4,4,74 4,56 5 ( g g ) l0 g l 4 (0,6 3,465),74 3,465,5 F,4 7,8 4 Q кн Kelgusi xisoblashlarda zo riqishlarning birinchi kombinasiyasi bo yicha xisoblarni bajaramiz. 3.4.Ko ndalang qovurg ani kesimlar mustaxkamligi bo yicha xisoblash Ko ndalang qovurg a h = 50 mm, tokchasi qalinligi h 30 mm, nisbat h / h 3/5 0, 0, bo lgani uchun tavrsimon kesim tokchasini xisobiy kengligi : 54