ΘΔΜΑ ΠΣΤΥΗΑΚΖ: ΓΗΑΣΑΔΗ ΦΣΩΥΔΗΑ ΚΑΗ ΚΟΗΝΩΝΗΚΟΤ ΑΠΟΚΛΔΗΜΟΤ

Transcript

1 ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ χολή Γιοίκησης & Οικονομίας Σμήμα Λογιστικής ΘΔΜΑ ΠΣΤΥΗΑΚΖ: ΓΗΑΣΑΔΗ ΦΣΩΥΔΗΑ ΚΑΗ ΚΟΗΝΩΝΗΚΟΤ ΑΠΟΚΛΔΗΜΟΤ ΔΠΗΒΛΔΠΟΤΑ ΚΑΘΖΓΖΣΡΗΑ: ΥΑΣΕΖΦΩΣΗΟΤ ΔΒΑΣΖ ΦΟΗΣΖΣΡΗΑ: ΣΗΑΣΑΚΖ ΑΗΚΑΣΔΡΗΝΖ Α.Μ Καβάλα 2010

2 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΧΝ ΔΗΑΓΧΓΖ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1: ΦΣΧΥΔΗΑ ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΔΝΝΟΗΑ ΚΑΗ ΜΔΣΡΖΖ ΣΖ ΦΣΧΥΔΗΑ...ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΓΗΑΚΡΗΔΗ ΦΣΧΥΔΗΑ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ Ζ ΓΗΑΗΧΝΗΖ ΣΖ ΦΣΧΥΔΗΑ ΟΦΔΗΛΔΣΑΗ ΚΑΗ ΣΟΝ ΔΓΚΔΦΑΛΟ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΚΑΗ ΦΣΧΥΔΗΑ ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ Ζ ΚΑΣΑΣΑΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ...ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΤΠΟΛΟΓΗΜΟ ΦΣΧΥΔΗΑ. ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΔΠΗΠΣΧΔΗ ΣΖΝ ΤΓΔΗΑ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΣΟ "ΚΟΚΚΗΝΟ" ΣΑ ΝΟΗΚΟΚΤΡΗΑ...ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ Ζ ΚΑΣΑΣΑΖ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΔΝΧΖ...ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΟΗ ΛΟΓΟΗ ΣΖ ΠΑΓΚΟΜΗΑ ΦΣΧΥΔΗΑ...ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΟΡΗΜΔΝΟΗ ΑΡΗΘΜΟΗ ΥΔΣΗΚΑ ΜΔ ΣΖ ΦΣΧΥΔΗΑ ΚΑΗ ΣΗ ΑΡΡΧΣΗΔ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΑΠΟΚΛΔΗΜΟ ΓΤΝΑΗΚΧΝ...ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΣΑ ΑΗΣΗΑ ΣΖ ΦΣΧΥΔΗΑ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΟΗ ΤΝΔΠΔΗΔ ΣΖ ΦΣΧΥΔΗΑ...ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΟΚΣΧΒΡΗΟΤ: ΠΑΓΚΟΜΗΑ ΖΜΔΡΑ ΚΑΣΑ ΣΖ ΦΣΧΥΔΗΑ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΠΟΛΗΣΗΚΔ ΜΔΗΧΖ / ΠΟΛΗΣΗΚΔ ΔΝΗΥΤΖ ΣΖ ΦΣΧΥΔΗΑ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΤΠΑΡΥΟΤΝ ΔΠΑΡΚΔΗ ΠΟΡΟΗ ΓΗΑ ΝΑ ΔΞΑΛΔΗΦΘΔΗ Ζ ΦΣΧΥΔΗΑ;... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2: ΚΟΗΝΧΝΗΚΟ ΑΠΟΚΛΔΗΜΟ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΤΝΓΔΖ ΦΣΧΥΔΗΑ ΚΑΗ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟΤ ΑΠΟΚΛΔΗΜΟΤ...ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΔΝΝΟΗΑ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟΤ ΑΠΟΚΛΔΗΜΟΤ...ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΣΑ ΔΠΗΠΔΓΑ ΣΟΤ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟΤ ΑΠΟΚΛΔΗΜΟΤ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΟΗ ΓΗΑΒΑΘΜΗΔΗ ΣΟΤ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟΤ ΑΠΟΚΛΔΗΜΟΤ.. ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟ ΑΠΟΚΛΔΗΜΟ Χ ΠΑΡΔΜΠΟΓΗΖ ΣΖΝ ΑΠΟΡΡΟΦΖΖ ΓΖΜΟΗΟΤ ΚΑΗ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟΤ ΠΛΟΤΣΟΤ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΚΑΣΖΓΟΡΗΔ ΚΟΗΝΧΝΗΚΑ ΑΠΟΚΛΔΗΜΔΝΧΝ ΑΣΟΜΧΝ ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΑΗΣΗΑ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟΤ ΑΠΟΚΛΔΗΜΟΤ...ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ.

3 2.8. ΤΝΔΠΔΗΔ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟΤ ΑΠΟΚΛΔΗΜΟΤ.ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ TO ΜΔΓΔΘΟ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟΤ ΑΠΟΚΛΔΗΜΟΤ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ O ΚΟΗΝΧΝΗΚΟ ΑΠΟΚΛΔΗΜΟ ΣΧΝ ΓΤΝΑΗΚΧΝ.. ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ Ο ΚΟΗΝΧΝΗΚΟ ΑΠΟΚΛΔΗΜΟ Χ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΟ ΣΧΝ ΤΓΥΡΟΝΧΝ ΚΟΗΝΧΝΗΧΝ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3: ΑΝΔΡΓΗΑ ΚΑΗ ΦΣΧΥΔΗΑ, ΝΟΗΚΟΚΤΡΗΑ ΜΔ ΑΝΔΡΓΑ ΜΔΛΖ. ΤΣΖΜΑ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΠΡΟΣΑΗΑ....ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΑΝΔΡΓΗΑ ΚΑΗ ΚΗΝΓΤΝΟ ΦΣΧΥΔΗΑ...ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΔΗΟΓΖΜΑ ΚΑΗ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΣΧΝ ΑΝΔΡΓΧΝ ΚΑΗ ΣΧΝ ΟΗΚΟΓΔΝΔΗΧΝ ΣΟΤ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΤΣΖΜΑ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΠΡΟΣΑΗΑ ΑΠΟ ΣΖΝ ΑΝΔΡΓΗΑ...ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΑΝΔΡΓΗΑ ΚΑΗ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟ ΑΠΟΚΛΔΗΜΟ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ: ΜΗΑ ΠΡΧΣΖ ΠΡΟΔΓΓΗΖ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4: ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΟ ΚΟΜΜΑΣΗ ΔΠΗΣΖΜΟΝΗΚΟΤ ΤΠΟΒΑΘΡΟΤ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΔΤΡΧΠΑΨΚΟ ΠΑΝΔΛ ΝΟΗΚΟΚΤΡΗΧΝ (EUROPEAN COMMUNITY HOUSEHOLD PANEL, ECHP)... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΔΡΔΤΝΑ ΔΗΟΓΖΜΑΣΟ ΚΑΗ ΤΝΘΖΚΧΝ ΓΗΑΒΗΧΖ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΜΔΣΡΖΖ ΣΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΉ ΑΝΗΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΣΖ ΦΣΧΥΔΗΑ: ΑΝΗΟΣΖΣΑ Χ «ΠΡΟ ΣΗ» ΚΑΗ «ΜΔΣΑΞΤ ΠΟΗΧΝ»... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΔΚΣΗΜΖΖ ΣΖ ΦΣΧΥΔΗΑ ΣΖΝ Δ.Δ.... θάλμα! Γεν έσει οπιζηεί ζελιδοδείκηηρ ΓΗΑΥΡΟΝΗΚΖ ΔΞΔΛΗΞΖ, ΟΜΑΓΔ ΤΦΖΛΟΤ ΚΗΝΓΤΝΟΤ.. θάλμα! Γεν έσει οπιζηεί ζελιδοδείκηηρ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗΖ... θάλμα! Γεν έσει οπιζηεί ζελιδοδείκηηρ. ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5: ΚΟΗΝΧΝΗΚΟ ΑΠΟΚΛΔΗΜΟ: ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΚΑΗ ΠΡΧΣΟΒΟΤΛΗΔ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ "ΓΗΚΣΤΟ" ΓΗΑ ΣΖ ΦΣΧΥΔΗΑ ΚΑΗ ΣΟΝ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟ ΑΠΟΚΛΔΗΜΟ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ "ΓΗΚΣΤΟΤ"... θάλμα! Γεν έσει οπιζηεί ζελιδοδείκηηρ ΑΝΑΚΑΣΑΝΟΜΖ ΚΑΗ ΑΝΘΡΧΠΗΝΑ ΓΗΚΑΗΧΜΑΣΑ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΟΗΚΟΓΔΝΔΗΑ: ΣΟ ΚΛΔΗΓΗ ΓΗΑ ΣΖΝ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΔΝΧΜΑΣΧΖ ΚΑΗ ΣΖΝ ΑΝΣΑΓΧΝΗΣΗΚΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΖ ΓΝΧΖ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ : ΣΟ ΔΤΡΧΠΑΨΚΟ ΔΣΟ ΓΗΑ ΣΖΝ ΚΑΣΑΠΟΛΔΜΖΖ ΣΖ ΦΣΧΥΔΗΑ & ΣΟΤ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟΤ ΑΠΟΚΛΔΗΜΟΤ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ.

4 5.5. ΟΗ ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΓΗΑ ΣΖΝ ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗΖ ΣΖ ΦΣΧΥΔΗΑ Δ ΠΑΓΚΟΜΗΑ ΚΛΗΜΑΚΑ ΟΗ ΠΡΧΣΟΒΟΤΛΗΔ ΣΟΤ ΟΖΔ ΚΑΗ ΟΗ ΣΟΥΟΗ ΣΖ ΥΗΛΗΔΣΗΑ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΣΡΑΣΖΓΗΚΔ ΚΑΣΑΠΟΛΔΜΖΖ ΣΖ ΦΣΧΥΔΗΑ ΚΑΗ ΣΟΤ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟΤ ΑΠΟΚΛΔΗΜΟΤ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΚΔΦΑΛΑΗΟ 6: ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ...ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΗΚΔ ΠΑΡΑΣΖΡΖΔΗ...ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ Ζ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΚΡΗΖ ΑΤΞΑΝΔΗ ΣΖ ΦΣΧΥΔΗΑ ΚΑΗ ΣΖΝ ΑΝΗΟΣΖΣΑ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ ΑΠΟ ΣΖΝ ΚΟΗΝΧΝΗΑ ΣΖ ΑΦΘΟΝΗΑ ΠΔΡΑΑΜΔ ΠΛΔΟΝ ΣΖΝ ΚΟΗΝΧΝΗΑ ΣΧΝ ΑΚΡΟΣΖΣΧΝ... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ...ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 1... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 2... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 3... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 4... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 5... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 6... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 7... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 8... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 9... ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΦΑΛΜΑ! ΓΔΝ ΔΥΔΙ ΟΡΙΣΔΙ ΔΛΙΓΟΓΔΙΚΣΗ. ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΥΔΓΙΑΓΡΑΜΜΑΣΧΝ ΥΔΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 1: Πνζνζηφ παηδηψλ πνπ δνπλ θάησ απφ ην φξην ηεο θηψρεηαο 6 ΥΔΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2: Πνιιαπιή νηθνλνκηθή απνζηέξεζε θηψρεηα ζε ρψξεο ηεο Δπξψπεο, ην ΥΔΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 3: Κξηηήξηα-δηαζηάζεηο απνθιεηζκνχ πνπ έρνπλ κειεηεζεί γηα ηελ Διιάδα θαη % θηλδχλνπ ζε θάζε δηάζηαζε...7

5 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΠΙΝΑΚΧΝ ΠΗΝΑΚΑ 1: Φησρφο θαη κε θησρφο αλά επίπεδν εθπαίδεπζεο..9 ΠΗΝΑΚΑ 2: Πνζνζηφ θησρνχ θαη κε θησρνχ πιεζπζκνχ ζε ζρέζε κε ην ζπλνιηθφ αλά επίπεδν εθπαίδεπζεο ΠΗΝΑΚΑ 3: Μέηξα εθπαηδεπηηθήο θηλεηηθφηεηαο απφ ηε γεληά ηνπ παηέξα ζηε γεληά ησλ παηδηψλ ΠΗΝΑΚΑ 4: Μέηξα εθπαηδεπηηθήο θηλεηηθφηεηαο απφ ηε γεληά ηεο κεηέξαο ζηε γεληά ησλ παηδηψλ...11 ΠΗΝΑΚΑ 5: Φηάλεη ν κηζζφο ζαο γηα ην λνηθνθπξηφ ζαο; 19 ΠΗΝΑΚΑ 6: Κίλδπλνο θηψρεηαο (Δπξσπατθφ Πάλει Ννηθνθπξηψλ 2000) ΠΗΝΑΚΑ 7: ρεηηθφο θίλδπλνο θηψρεηαο (Δπξσπατθφ Πάλει Ννηθνθπξηψλ 2000)..56 ΠΗΝΑΚΑ 8: Οκάδεο θαη πνζνζηά θηλδχλνπ..68 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΓΡΑΦΗΜΑΣΧΝ ΓΡΑΦΖΜΑ 1: Δθηίκεζε θηψρεηαο: ΓΡΑΦΖΜΑ 2: Γηάξθεηα θηψρεηαο απφ ην 1996 έσο ην ΓΡΑΦΖΜΑ 3: Οη πινχζηνη Ακεξηθαλνί θάλνπλ ηελ δηαθνξά ΓΡΑΦΖΜΑ 4: Πνζνζηφ θηλδχλνπ θηψρεηαο ΓΡΑΦΖΜΑ 5: Κίλδπλνο εηζνδεκαηηθήο θηψρεηαο ζηελ Δ.Δ. ην ΓΡΑΦΖΜΑ 6: Κίλδπλνο θηψρεηαο θαηά φξην θηψρεηαο (ζε PPS) ζε ρψξεο ηεο Δ.Δ., ην ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΓΙΑΓΡΑΜΜΑΣΧΝ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 1: Γηαζηάζεηο νηθνλνκηθήο απνζηέξεζεο...69

6 ΔΙΑΓΧΓΗ / 1 ΔΙΑΓΧΓΗ Ζ Διιάδα βξίζθεηαη ζε ζπλζήθεο πιήξνπο αζθπμίαο ηφζν ζε επίπεδν θηψρεηαο φζν θαη θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ. Πφζνπο αλζξψπνπο βιέπνπκε θαζεκεξηλά γχξσ καο λα δεηηαλεχνπλ γηα ιίγα ρξήκαηα γηα λα θξνληίζνπλ ηνλ εαπηφ ηνπο ή ηελ νηθνγέλεηα ηνπο; Αξθεηνχο! Αθφκα θαη ζήκεξα. Βξηζθφκαζηε ζηνλ 21 ν αηψλα θαη αθφκα ππάξρνπλ άλζξσπνη πνπ πεηλνχλ. Άλζξσπνη πνπ απφ αλάγθε δεηηαλεχνπλ έλα θνκκάηη ςσκί. Άλζξσπνη πνπ δνπλ ζηε θηψρεηα. Κάζε άλζξσπνο, παληνχ ζηνλ θφζκν, έρεη ην δηθαίσκα λα δεη κε αμηνπξέπεηα. Απηφ ζεκαίλεη φηη φινη ζα πξέπεη λα έρνπλ πξφζβαζε ζε επαξθή ζηέγε, ηξνθή, λεξφ, πγηεηλή, ζηελ παηδεία θαη ζηελ πγεία. Δίλαη επξέσο γλσζηφ πσο έλα απφ ηα πξνβιήκαηα πνπ καζηίδεη εδψ θαη ρξφληα ηε ρψξα καο είλαη ε θηψρεηα πνπ ζπλεπάγεηαη θαη ηνλ θνηλσληθφ απνθιεηζκφ ησλ αηφκσλ απηήο ηεο θαηεγνξίαο. Ζ αιιειέλδεηε εμέιημε ησλ θαηλνκέλσλ ηεο θηψρεηαο θαη ηνπ απνθιεηζκνχ εδψ θαη δεθαεηίεο επηβάιιεη λα ιεθζεί ππφςε θαη ν θνηλσληθφο απνθιεηζκφο. Ζ ππνρξέσζε ελφο ζχγρξνλνπ θξάηνπο δηθαίνπ είλαη λα παξέρεη ζπλζήθεο αζθάιεηαο ζηελ θαζεκεξηλή δσή ηνπ πνιίηε. ζν πεξηζζφηεξν ην θξάηνο ππεξαζπίδεηαη ηα αηνκηθά δηθαηψκαηα θαη ηηο ειεπζεξίεο, ηφζν πεξηζζφηεξν εκπεδψλεηαη θαη ην αίζζεκα αζθάιεηαο. πνηα κέηξα θαη αλ ιεθζνχλ πξέπεη λα αληηκεησπίζνπλ ηε θηψρεηα θαη ηνλ απνθιεηζκφ σο δίπηπρν αδηαίξεην. πσο θάζε πξφβιεκα έηζη θαη απηά έρνπλ θάπνηα αίηηα γηα ηελ εκθάληζε ηνπο θαζψο επίζεο θαη ζπλέπεηεο ζην ζχλνιν ησλ αλζξψπσλ πνπ καζηίδνπλ. ην πιαίζην ησλ ξαγδαίσλ νηθνλνκηθψλ, ηερλνινγηθψλ θαη θνηλσληθψλ κεηαβνιψλ πνπ ζεκεηψζεθαλ ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, ε θηψρεηα θαη ν θνηλσληθφο απνθιεηζκφο απνηεινχλ θαηλφκελα ηα νπνία ηείλνπλ λα πάξνπλ ηδηαίηεξα αλεζπρεηηθέο δηαζηάζεηο ζηηο ζχγρξνλεο θνηλσλίεο. Ζ χπαξμε ηνπο ζπλδέεηαη κε θαηαζηάζεηο αλεπάξθεηαο εηζνδήκαηνο, απνζηέξεζεο πιηθψλ θαη θνηλσληθψλ πφξσλ, πεξηνξηζκνχ ησλ θνηλσληθψλ δηθαησκάησλ θαη αδπλακίαο ησλ πνιηηψλ λα εμαζθαιίζνπλ έλα επίπεδν δηαβίσζεο ηέηνην πνπ ζα ηνπο επηηξέπεη λα ζπκκεηέρνπλ ελεξγά ζην θνηλσληθφ γίγλεζζαη. (Κνηλσληθέο αληζφηεηεο θαη θνηλσληθφο απνθιεηζκφο, Ίδξπκα. Καξάγεσξγα, 6ν Δπηζηεκνληθφ πλέδξην 1996). Ζ έθηαζε θαη ε βαξχηεηα ησλ θνηλσληθψλ πξνβιεκάησλ πνπ αλαθχπηνπλ σο απνηέιεζκα ησλ παξαπάλσ πεξηνξηζκψλ απνηέιεζαλ ην έλαπζκα ηνπ πξνβιεκαηηζκνχ πνπ βξίζθεηαη ζην επίθεληξν ηεο παξνχζαο εξγαζίαο. Πξφθεηηαη γηα κηα ζπιινγηθή πξνζπάζεηα, ε νπνία απνζθνπεί ζηελ θξηηηθή δηεξεχλεζε βαζηθψλ παξακέηξσλ ηεο θηψρεηαο θαη ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ, ζπλδπάδνληαο ηφζν ηε ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε φζν θαη ηελ εκπεηξηθή ηεθκεξίσζε. Ζ εκβάζπλζε ησλ θνηλσληθψλ αληζνηήησλ, ε αχμεζε ηεο αλεξγίαο θαη ηεο θηψρεηαο φπσο θαη ε επέθηαζε ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ είλαη δεηήκαηα ζηα νπνία ε εξγαζία θαιείηαη λα δψζεη απαληήζεηο. Οη θνηλσληθέο αληζφηεηεο θαη ν θνηλσληθφο απνθιεηζκφο ζα εμεηαζζνχλ φρη κφλν σο θνηλσληθά γεγνλφηα, αιιά θαη σο εμεγεηηθά ζρήκαηα ηεο θνηλσληθήο πξαγκαηηθφηεηαο. Θα αληηκεησπηζζνχλ νη ζεσξεηηθέο δπζθνιίεο πνπ ζπλεπάγεηαη ε αλάιπζε ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ, νη ακθηζβεηήζεηο ζε φηη αθνξά ηε ρξήζε ηνπ φξνπ θαη ην επηζηεκνληθφ ηνπ θαζεζηψο. Θα ζπδεηεζνχλ επίζεο νη ζρέζεηο κεηαμχ θνηλσληθψλ αληζνηήησλ θαη απνθιεηζκνχ.

7 ΔΙΑΓΧΓΗ / 2 Παξαθάησ ζα αλαιχζνπκε εθηελέζηεξα θαη απφ φιεο ηηο πιεπξέο, ηηο δηαζηάζεηο ηεο θηψρεηαο θαη ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ. Παξνπζηάδεηαη ε έληαζε ησλ πξνβιεκάησλ ζηε ρψξα καο. θνπφο ηεο έξεπλαο είλαη ε δηεμνδηθή κειέηε ησλ θαηλνκέλσλ κε απψηεξν ζθνπφ ηελ πξνζπάζεηα εχξεζεο κέηξσλ θαηά ησλ δχν απηψλ θαηλνκέλσλ. Αξρηθά, ζα μεθηλήζνπκε δίλνληαο ηνλ νξηζκφ ηεο θηψρεηαο θαη ηηο θαηεγνξίεο απφ ηηο νπνίεο απνηειείηαη. ε δεχηεξε θάζε, ζα αζρνιεζνχκε παξνπζηάδνληαο αλαιπηηθά ηηο αηηίεο πνπ νδήγεζαλ ζηελ εκθάληζε ηεο θηψρεηαο θαη ηηο ζπλέπεηεο πνπ πθίζηαηαη ε θνηλσλία. ηε ζπλέρεηα, ζα αλαθεξζνχκε ζηνλ θνηλσληθφ απνθιεηζκφ, ηε ζεκαληηθφηεξε ζπλέπεηα ηεο θηψρεηαο. Έπεηηα ζα δνζεί ν νξηζκφο ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ, ζα γίλεη ε θαηεγνξηνπνίεζή ηνπ θαη ζα ζρνιηαζηνχλ νη αηηίεο αιιά θαη νη ζπλέπεηεο. Θα γίλεη εθηελήο αλαθνξά γηα ηα εζσηεξηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ αλζξψπσλ πνπ ζεσξνχληαη θησρνί θαη θνηλσληθά απνθιεηζκέλνη. Σέινο, πξνηείλνληαη κέηξα εμάιεηςεο ησλ δπν θνηλσληθψλ πξνβιεκάησλ. Δπηπξνζζέησο, παξνπζηάδνληαη παξαδείγκαηα πξσηνγελψλ εξεπλψλ, πνπ πξνζπαζνχλ λα δηεξεπλήζνπλ ηε θχζε θαη ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ ζηελ ειιεληθή θνηλσλία θαη λα εληνπίζνπλ ηηο θνηλσληθέο νκάδεο πνπ πιήηηνληαη απφ απηφλ.

8 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΦΣΧΥΔΙΑ 1.1. ΔΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΜΔΣΡΗΗ ΣΗ ΦΣΧΥΔΙΑ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΦΣΧΥΔΙΑ/ 3 Γηαθνξεηηθέο ππνζέζεηο γηα ηνλ νξηζκφ ηεο θηψρεηαο θπξηαξρνχλ ζην δηάινγν γχξσ απφ ηελ επηζηεκνληθή κεζνδνινγία γηα ηε κειέηε ηνπ θαηλνκέλνπ. Πνιινί νξηζκνί είλαη αζαθήο ή ζπγρένπλ ηηο αηηίεο κε ηα απνηειέζκαηα. Δπηπιένλ, δηαησλίδνπλ ηε ιαλζαζκέλε άπνςε φηη νη αλάγθεο πνπ πξέπεη λα πξνζδηνξηζηνχλ σο βάζε γηα ηε κέηξεζε ηεο θηψρεηαο δηαθέξνπλ αλάκεζα ζηηο θησρέο θαη ηηο πινχζηεο ρψξεο. Αληίζεηα, ε αλάπηπμε έγθπξσλ «κέηξσλ ζχγθξηζεο» ηεο έθηαζεο θαη έληαζεο ηνπ θαηλνκέλνπ ζε δηάθνξεο ρψξεο, θαη θπξίσο αλάκεζα ζηηο πινχζηεο θαη ηηο θησρέο ρψξεο, απνηειεί πξνυπφζεζε γηα ηνλ θαζνξηζκφ πξνηεξαηνηήησλ πνιηηηθήο. Έλαο νξηζκφο πνπ επηηξέπεη ηηο δηεζλείο ζπγθξίζεηο κπνξεί λα ζπκβάιεη ζηελ επίηεπμε ζπκθσλίαο ζε επίπεδν επηζηεκνληθήο αλάιπζεο γχξσ απφ ηνλ θαζνξηζκφ ησλ εηζνδεκαηηθψλ νξίσλ ζε θάζε ρψξα πνπ είλαη απαξαίηεηα γηα λα απνθχγεη θαλείο ηελ πνιιαπιή απνζηέξεζε θαη έλδεηα (ή, αθφκε, ηνλ πξφσξν ζάλαην). πσο ραξαθηεξηζηηθά ηνλίδνπλ νη Gordon et al.: «νη θνηλσλίεο είλαη εμνηθεησκέλεο κε φξηα θηλδχλνπ πνπ πξνζδηνξίδνληαη κέζα απφ ηελ επηζηεκνληθή αλάιπζε, φπσο γηα παξάδεηγκα γηα ηελ αθηηλνβνιία, ηελ πεξηβαιινληηθή κφιπλζε, ην παγθφζκην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ κε ηνλ ίδην ηξφπν ζα κπνξνχζε λα αληηκεησπηζηεί θαη ε θηψρεηα». πλήζσο ζπλδέεηαη κε ηελ έιιεηςε πξφζβαζεο ζε βαζηθνχο πφξνπο πνπ πεξηιακβάλνπλ ην θαγεηφ, ην πφζηκν λεξφ, ηελ πγηεηλή θαη ηελ εθπαίδεπζε. Σν ιεμηθφ αλαθέξεη ηελ θηψρεηα ζαλ κηα θαηάζηαζε έιιεηςεο ρξεκάησλ, αγαζψλ θαη κέζσλ γηα επηβίσζε. Σα ηππηθά φξηα ηεο θηψρεηαο φπσο ηα βάδεη ην ζχζηεκα «60% ηνπ κέζνπ κηζζνχ» απνηεινχλ θνξντδία θαη γεινηφηεηα. Γειαδή έλα δεπγάξη ρσξίο παηδηά πνπ δνπιεχεη κε 700 ην κήλα, ν θαζέλαο είλαη πάλσ απφ ηα φξηα, άξα θαιχπηνπλ ηηο αλάγθεο ηνπο, άξα δελ είλαη θησρνί. Έλα άιιν δήηεκα είλαη ηη ζεκαίλεη θηψρεηα ζηηο κέξεο καο, πσο αληηιακβαλφκαζηε ηε θηψρεηα ζε έλα αλεπηπγκέλν θαπηηαιηζηηθφ θξάηνο. Δίλαη απιά ε αθξαία κνξθή ηεο ε πείλα, ή ε πιήξε αλέρεηα θαη έλδεηα; Ννκίδσ πσο ζα πξέπεη λα δνχκε ζηα ζνβαξά κνξθέο ηεο θηψρεηαο πνπ καο απνθιείνπλ απφ ηελ πξφζβαζε ζε ηνκείο θαη θαηεγνξίεο ηνπ ζχγρξνλνπ πνιηηηζκνχ, θηψρεηα πνιηηηζηηθή, κνξθσηηθή, ηερλνινγηθή, γισζζηθή, θιπ. (Κνιιηάο Γ. θαη Καηζνξίδαο Γ., 2002). Τπάξρνπλ δηάθνξεο πξνζεγγίζεηο ζηνλ νξηζκφ ηεο θηψρεηαο νη νπνίεο έρνπλ έλαλ θνηλφ ζηφρν: ην ραξαθηεξηζκφ θαη ηνλ εληνπηζκφ λνηθνθπξηψλ θαη αηφκσλ πνπ πζηεξνχλ ζε δηαζέζηκνπο ρξεκαηηθνχο θαη κε πφξνπο κε απνηέιεζκα λα κε κπνξνχλ λα ζπκκεηέρνπλ θαηά αλεθηφ βαζκφ ζηελ θνηλσληθννηθνλνκηθή δσή ηεο πεξηνρήο πνπ δνπλ. Ζ πζηέξεζε απηή ζεκαίλεη φηη ε έλλνηα ηεο θηψρεηαο απνηειείηαη απφ ζηνηρεία πνηνηηθά (ειιηπείο κε ρξεκαηηθνί πφξνη) αιιά θαη πνζνηηθά (αλεπαξθείο ρξεκαηηθνί πφξνη). Ο νξηζκφο απηφο δίλεηαη απφ ηελ Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή Δπηηξνπή (Ο.Κ.Δ.). Ζ πνηνηηθή δηάζηαζε ηεο θηψρεηαο αλαθέξεηαη ζηελ αδπλακία πξφζβαζεο ηνπ αηφκνπ ζηηο βαζηθέο θνηλσληθέο πνιηηηθέο, πνιηηηζηηθέο θαη επαγγεικαηηθέο επθαηξίεο θαη δπλαηφηεηεο κηαο ζπγθεθξηκέλεο θνηλσλίαο ζε κηα ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή πεξίνδν. Ζ πνζνηηθή δηάζηαζε ηεο θηψρεηαο ζεκαίλεη ηελ έιιεηςε πφξσλ πνπ δηαζθαιίδεη ηνπο φξνπο θαη ηηο πξνυπνζέζεηο πνπ νξίδνπλ ην ειάρηζην επίπεδν δσήο.

9 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΦΣΧΥΔΙΑ/ ΓΙΑΚΡΙΔΙ ΦΣΧΥΔΙΑ Ζ έλλνηα ηεο θηψρεηαο δηαθξίλεηαη ζε πέληε θαηεγνξίεο: 1. Απόλςηη θηώσεια Απφιπηε θηψρεηα είλαη ην πνζνζηφ ηνπ πιεζπζκνχ πνπ δεη κε ιηγφηεξν απφ Υ επξψ (ή δνιάξηα) ηελ εκέξα. Ζ δεκνθηιέζηεξε ζηαηηζηηθή ηνπ είδνπο, είλαη ην πνζνζηφ ηνπ πιεζπζκνχ πνπ δεη κε ιηγφηεξν απφ έλα δνιάξην ηελ εκέξα, ζε ηηκέο ηνπ Δίλαη βέβαηα πξνθαλέο φηη απηφ ην φξην είλαη απζαίξεην, αιιά αο ην δερηνχκε ζαλ έλα κέηξν ζχγθξηζεο. Δίλαη πάλησο ζίγνπξν, ζε θάζε πεξίπησζε θαη γηα φινπο ηνπο εξεπλεηέο φηη ην ηδαληθφ πνζνζηφ απφιπηεο θηψρεηαο είλαη 0%. Οχηε 2%, νχηε 5%, αιιά 0! (Xavier, 2002). χκθσλα κε ηελ πξνζέγγηζε ηνπ Rowntree, γηα λα ζεσξεζεί κηα νηθνγέλεηα θησρή ζα πξέπεη ην εηζφδεκα ηεο θαη γεληθά νη πφξνη ηεο, λα κελ είλαη επαξθείο γηα ηελ αγνξά ησλ ειάρηζησλ αλαγθαίσλ αγαζψλ, φπσο ηξνθή, έλδπζε, ζηέγε πνπ ζπλεζίδνπλ λα έρνπλ νη πεξηζζφηεξεο νηθνγέλεηεο. Πξνζπάζεηεο έρνπλ γίλεη γηα ηε βειηίσζε ηεο έλλνηαο ηεο απφιπηεο θηψρεηαο γηα λα είλαη πην ζαθήο φζν αλαθνξά ζην ηη πξέπεη λα πεξηιακβάλεη ην «θαιάζη» ησλ θησρψλ. χκθσλα κε ηνλ Orshansky, σο απφιπηνη θησρνί ζεσξνχληαη εθείλνη πνπ δαπαλνχλ γηα ηξφθηκα πάλσ απφ θάπνην πςειφ πνζφ ηνπ εηζνδήκαηνο ηνπο ή επηιέγεηαη έλα «θαιάζη» ηξνθίκσλ θαη ην ηξηπιάζην ηνπ θφζηνπο απηνχ ζεσξείηαη σο ΓΡΑΜΜΖ ΦΣΏΥΔΗΑ. Καη ζηηο δχν ζεσξίεο φκσο, ππάξρεη ν εμήο πξνβιεκαηηζκφο: δελ κπνξνχλ λα πξνζδηνξηζζνχλ αληηθεηκεληθά πνηα είλαη ηα απνιχησο αλαγθαία αγαζά γηα ηελ επηβίσζε ηνπ αλζξψπνπ, αθνχ απηά εμαξηψληαη απφ ην ζχζηεκα αμηψλ θάζε νηθνγέλεηαο θαη απφ ηηο ζπλήζεηεο ηεο θνηλσλίαο φπνπ δηαλέκεη ε θάζε νηθνγέλεηα. 2. σεηική θηώσεια ρεηηθή θηψρεηα, νξίδεηαη ζαλ ην κέξνο ηνπ πιεζπζκνχ πνπ έρεη εηζφδεκα ρακειφηεξν απφ έλα νξηζκέλν πνζνζηφ ηνπ κέζνπ εηζνδήκαηνο ζηελ ρψξα (ζπλήζσο 50%). Γηα παξάδεηγκα, αλ ην κέζν εηζφδεκα ζε κηα ρψξα είλαη επξψ, ν δείθηεο ζρεηηθήο θηψρεηαο ζα είλαη ίζνο κε ην πνζνζηφ ησλ αλζξψπσλ πνπ έρνπλ εηζφδεκα ρακειφηεξν απφ 500 επξψ. Ο δείθηεο ηεο ζρεηηθήο θηψρεηαο ρξεζηκνπνηείηαη αξθεηά ζπρλά αιιά παξεμεγείηαη ζρεδφλ θάζε θνξά πνπ παξνπζηάδεηαη ζηα ΜΜΔ. Γηα παξάδεηγκα φηη κηα ρσξά έρεη κεγαιχηεξν δείθηε ζρεηηθήο θηψρεηαο απφ κηα άιιε δελ ζεκαίλεη φηη έρεη πξαγκαηηθά πεξηζζφηεξνπο θησρνχο, ζεκαίλεη κφλν φηη έρεη κεγαιχηεξεο αληζφηεηεο! Αιιά νη «θησρνί» ηεο ρσξάο κε ηελ κεγάιε αληζφηεηα κπνξεί λα ήηαλ πινχζηνη ζηελ άιιε ρψξα (Xavier, 2002). Απηφ είλαη θαη ην πην παξεμεγεκέλν κέγεζνο. Ζ ζρεηηθή θηψρεηα νξίδεηαη ζαλ έλα πνζνζηφ ηνπ κέζνπ εηζνδήκαηνο (ζπλήζσο 50%). Δδψ έρνπκε έλα πξφβιεκα. Σν ηδαληθφ κέγεζνο ηεο ζρεηηθήο θηψρεηαο δελ είλαη 0%, γηα πνιινχο ινγνχο (Xavier, 2002).

10 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΦΣΧΥΔΙΑ/ 5 Οηθνλνκνιφγνη ηεο παιηάο επνρήο φξηζαλ ην ειάρηζην φξην δηαβίσζεο φρη κφλν ηα αλαγθαία αγαζά πνπ επηβάιινληαη γηα ηελ επηβίσζε ηνπ αλζξψπνπ, αιιά θαη απηά πνπ ζεσξνχληαη απαξαίηεηα απφ ηνλ πνιηηηζκφ θαη ηα έζηκα ηεο θάζε θνηλσλίαο. Άξα ην πνηα αγαζά θαη θαηά ηη βαζκφ ζα πξέπεη λα έρεη θάπνηνο γηα λα κε ζεσξείηαη θησρφο εμαξηάηαη πάληα απφ ην ηη έρνπλ νη ππφινηπνη ζηε ζπγθεθξηκέλε θνηλσλία (Xavier, 2002). Έλαο πην ηππνπνηεκέλνο νξηζκφο ηεο ζρεηηθήο θηψρεηαο είλαη πσο ζαλ φξην θηψρεηαο νξίδεηαη εηζφδεκα ίζν κε ην κηζφ ηνπ κέζνπ εηζνδήκαηνο ηνπ πιεζπζκνχ ζηε ζπγθεθξηκέλε ρψξα. πλεπψο, φπνηνπ ην εηζφδεκα βξίζθεηαη θάησ απφ ην φξην απηφ ζεσξείηαη θησρφο θαη φζσλ ην εηζφδεκα μεπεξλάεη ην φξην δε ζεσξνχληαη θησρνί. Ζ αλππαξμία απηνχ ηνπ εηζνδήκαηνο ζπλεπάγεηαη ηελ αδπλακία ησλ αηφκσλ απηψλ λα ζπκκεηέρνπλ ελεξγά ζηελ θνηλσληθή θαη πνιηηηζηηθή δσή θαη ππάξρεη ν θίλδπλνο απνμέλσζεο ηνπο. 3. Δπίζημη θηώσεια Ζ πξνζέγγηζε ηεο θηψρεηαο απηήο παίξλεη ζαλ φξην πξνζδηνξηζκνχ θάπνηνπ σο θησρνχ, ην πνζφ πνπ ε θνηλσληθή αζθάιηζε ή νη θνξνινγηθέο αξρέο ζεσξνχλ σο ηέηνην. Σν ειάρηζην εγγπεκέλν εηζφδεκα πνπ έρεη ζεζκνζεηεζεί ζηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο ηεο ΔΟΚ κπνξεί λα ζεσξεζεί σο ηέηνην φξην θηψρεηαο (Xavier, 2002). Βαζηθφ πιενλέθηεκα απηήο ηεο κεζφδνπ είλαη πσο ιφγσ φηη ην φξην θηψρεηαο είλαη ζεζκνζεηεκέλν, ε θνηλσλία είλαη ππνρξεσκέλε λα θξνληίδεη λα κελ ππάξρνπλ άηνκα θάησ απφ ην φξην. 4. Τποκειμενική θηώσεια Απηφ ην είδνο θηψρεηαο ζηεξίδεηαη ζηελ αληίιεςε ηνπ θφζκνπ γηα ην εάλ ππάξρεη θηψρεηα θαη πφζε. Τπνζέηεη πσο ν θαιχηεξνο θξηηήο γηα ηελ αμηνιφγεζε απηψλ ησλ εξσηεκάησλ είλαη ν ίδηνο ν θφζκνο. Ζ κέζνδνο απηή πιενλεθηεί ησλ άιισλ επεηδή δελ θαζνξίδεηαη απζαίξεηα ε έλλνηα απφ ηνπο εηδηθνχο αιιά ηνλ ξφιν ηνπο έρνπλ αλαιάβεη φινη νη πνιίηεο πνπ γλσξίδνπλ ηελ θαηάζηαζε θαιχηεξα, αθνχ ηε βηψλνπλ θαζεκεξηλά. κσο ε κέζνδνο απηή έρεη θαη έλα κεηνλέθηεκα. ηαλ ξσηνχληαη νη πνιίηεο κε πνην εηζφδεκα λνκίδνπλ φηη ζα κπνξνχλ λα αληαπεμέιζνπλ πιήξσο ζηηο αλάγθεο ηεο επνρήο, ε απάληεζε ηνπο εμαξηάηαη απφ δηάθνξνπο παξάγνληεο θαη πξέπεη λα ιάβνπλ ππφςε ηνπο ην πξνεγνχκελν θαη ην ηξέρνλ εηζφδεκα ηνπο, ηηο πξνζδνθίεο ηνπο γηα ην κέιινλ θαη ηελ θνηλσληθννηθνλνκηθή νκάδα πνπ αλήθνπλ. 5. Παιδική θηώσεια Σα παηδηά είλαη θαη απηά ζχκαηα ηεο θηψρεηαο! Σε βηψλνπλ απφ κηθξή ειηθία κε ηε ζηέξεζε πιηθψλ, πλεπκαηηθψλ θαη ζπλαηζζεκαηηθψλ πφξσλ πνπ θξίλνληαη απαξαίηεηα γηα ηελ επηβίσζε, ηε ζσζηή αλάπηπμε ηνπο θαη ηελ επηηπρεκέλε ηνπο πνξεία ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπο. Ζ θηψρεηα ζηέθεηαη θαη ζε απηά φπσο θαη ζηνπο ελήιηθεο, εκπφδην γηα λα απνιαχζνπλ ηα δηθαηψκαηα ηνπο, λα εθκεηαιιεπηνχλ πιήξσο φιεο ηηο δπλαηφηεηεο ηνπο, αθφκα θαη λα ζπκκεηέρνπλ ζε φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο ζαλ πιήξε θαη ίζα κε φινπο κέιε.

11 ΥΩΡΔ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΦΣΧΥΔΙΑ/ 6 Τπάξρνπλ πνιιέο δηαζηάζεηο θηψρεηαο θαη ηδηαίηεξα ηεο παηδηθήο πνπ δελ νθείινληαη απνθιεηζηηθά απφ ην ρακειφ εηζφδεκα. Τπάξρνπλ δηάθνξα πξάγκαηα πνπ φηαλ ηα ζηεξεζεί έλα παηδί κπνξεί λα έρνπλ επηπηψζεηο πάλσ ηνπο είηε βξαρππξφζεζκα είηε καθξνπξφζεζκα. Δλδεηθηηθφ ζηνηρείν κηαο πνιηηηζκέλεο θνηλσλίαο αιιά θαη κέζν γηα ηελ αληηκεηψπηζε νξηζκέλσλ πξνβιεκάησλ πνπ επεξεάδνπλ ηελ πνηφηεηα ηεο δσήο ζηα νηθνλνκηθά αλαπηπγκέλα θξάηε ζεσξείηαη ε πξνζηαζία ησλ παηδηψλ απφ ηελ αθξαία θηψρεηα θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ ηεο αλάπηπμεο θαη ηνπ ζρεκαηηζκνχ ηνπο (Παξάξηεκα 1). Αλαιχνληαο φκσο ηνλ αθφινπζν πίλαθα ε παξαπάλσ ζεσξία θαηαξξίπηεηαη θαζψο απνδεηθλχεη φηη ην πνζνζηφ ησλ παηδηψλ πνπ δνπλ θάησ απφ ηα φξηα ηεο θηψρεηαο έρεη παξνπζηάζεη αχμεζε ζηηο πεξηζζφηεξεο αλαπηπγκέλεο νηθνλνκίεο ηνπ θφζκνπ. ρεδηάγξακκα 1: Πνζνζηφ παηδηψλ πνπ δνπλ θάησ απφ ην φξην θηψρεηαο ζηηο ρψξεο ηνπ νξγαληζκνχ νηθνλνκηθήο ζπλεξγαζίαο θαη αλάπηπμεο (ΟΟΑ). Ζ θαηάηαμε ησλ ρσξψλ. Σν πνζνζηφ ησλ παηδηψλ πνπ δνπλ ζε «ζρεηηθή» θηψρεηα νξίδεηαη σο λνηθνθπξηά κε εηζφδεκα θάησ ηνπ 50% ηνπ εζληθνχ κέζνπ εηζνδήκαηνο. Ποπηογαλία 27,7% ΖΠΑ 21,9% Ηηαλία Μεξικό Ηπλανδία Νέα Εηλανδία Ζνωμένο Βαζίλειο Καναδάρ Αςζηπαλία Ηαπωνία Πολωνία Ηζπανία Δλλάδα 16,6% 16,3% 15,7% 15,6% 15,4% 14,9% 14,7% 14,3% 13,3% 12,7% 12,4% Αςζηπία Γεπμανία Ολλανδία Λοςξεμβούπγο Οςγγαπία Γαλλία Βέλγιο Γημοκπαηία Τζεσίαρ Δλβεηία 10,2% 10,2% 9,8% 9,1% 8,8% 7,7% 7,5% 6,8% 6,8% Σοςηδία Νοπβηγία Φιλανδία Γανία 4,2% 3,4% 2,8% 2,4% ΠΑΙΓΙΚΗ ΦΣΩΥΔΙΑ

12 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΦΣΧΥΔΙΑ/ 7 Ζ Διιάδα (12,4%), ε Ηξιαλδία (15,7%), ε Ηηαιία (16,6%), ε Πνξηνγαιία (15,6%) θαη ε Ηζπαλία (13,3%), φρη κφλν θαηακεξίδνπλ κηθξφ πνζνζηφ ησλ θξαηηθψλ δαπαλψλ ζε θνηλσληθέο παξνρέο γεληθά, αιιά απηέο νη παξνρέο παίδνπλ κηθξφηεξν ξφιν ζηελ πξνζηαζία ησλ νηθνγελεηψλ ρακεινχ εηζνδήκαηνο. ε απηέο ηηο πέληε ρψξεο, πνπ παξνπζηάδνπλ πςειά πνζνζηά παηδηθήο θηψρεηαο, νη θξαηηθνί πφξνη πνπ πξννξίδνληαη γηα εθείλνπο πνπ έρνπλ ρακειά εηζνδήκαηα επηθεληξψλνληαη ζε αλζξψπνπο ειηθίαο άλσ ησλ 50 εηψλ. (Αλαδεκνζίεπζε απφ ην: blogspot.com) (Παξάξηεκα 2).

13 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΦΣΧΥΔΙΑ/ Η ΓΙΑΙΧΝΙΗ ΣΗ ΦΣΧΥΔΙΑ ΟΦΔΙΛΔΣΑΙ ΚΑΙ ΣΟΝ ΔΓΚΔΦΑΛΟ Ζ θηψρεηα θέξλεη άγρνο, απηφ επεξεάδεη ηδηαίηεξα δχν πεξηνρέο ηνπ εγθεθάινπ θαη κεηψλεη έηζη ηελ ηθαλφηεηα ηεο κλήκεο ησλ παηδηψλ, πξάγκα πνπ δπζθνιεχεη ηε κάζεζε ηνπο, κε ζπλέπεηα, φηαλ κεγαιψζνπλ, λα πζηεξνχλ απφ πιεπξάο γλψζεσλ θαη ε θηψρεηα ηνπο λα αλαπαξάγεηαη. Απηφο κε δπν ιφγηα είλαη ν θαχινο θχθινο πνπ ζπκβάιιεη, καδί κε άιινπο παξάγνληεο αζθαιψο, ζην λα δηαησλίδεηαη ε θνηλσληθή αληζφηεηα, ζχκθσλα κε λέα έξεπλα (Σν Υξήκα,2009α, ζει.16). Οη εξεπλεηέο επηβεβαίσζαλ φηη ηα θησρά παηδηά έρνπλ φλησο βηψζεη επί ρξφληα απμεκέλα επίπεδα άγρνπο θαηά ηελ αλάπηπμε ηνπο ζε ζρέζε κε ηα παηδηά ηεο κεζαίαο ηάμεο. ζα παηδηά έρνπλ πεξάζεη φιε ηε δσή ηνπο ζηε θηψρεηα, κπνξνχλ θαηά κέζσ φξν λα θξαηήζνπλ 8,5 αληηθείκελα ζηε κλήκε ηνπο νπνηαδήπνηε ζηηγκή, έλαληη 9,4 αληηθεηκέλσλ ελφο παηδηνχ κεζαίαο ηάμεο, ελψ φζα παηδηά είραλ κεηθηέο νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο εκπεηξίεο, βξίζθνληαη θάπνπ ζηε κέζε. Οη επηπηψζεηο απηέο ζηνλ εγθέθαιν ζεκαίλνπλ φηη ηα θησρά παηδηά καζαίλνπλ δπζθνιφηεξα, ζπλεπψο δελ είλαη παξάμελν πνπ ζπρλά ηα πάλε ρεηξφηεξα ζην ζρνιείν θαη φρη ζπάληα, αδπλαηνχλ φηαλ κεγαιψζνπλ λα ζπάζνπλ πηα ηηο αιπζίδεο ηεο θηψρεηαο (Σν Υξήκα,2009α, ζει.16). Σν άγρνο πνπ βηψλνπλ νη θησρνί, πεγάδεη θπξίσο απφ ην γεγνλφο φηη βξίζθνληαη ζηνλ «πάην» ηεο θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο θιίκαθαο. Οη άλζξσπνη ζην θαηψηεξν κέξνο ηεο θνηλσληθννηθνλνκηθήο ηεξαξρίαο βηψλνπλ πνιχ πεξηζζφηεξν ζηξεο ζηελ θαζεκεξηλή δσή ηνπο ζε ζρέζε κε φζνπο βξίζθνληαη ζηελ θνξπθή θαη νη ζπλέπεηεο είλαη νξαηέο ζηελ πγεία ηνπο (Σν Υξήκα,2009α, ζει.16).

14 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΦΣΧΥΔΙΑ/ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΚΑΙ ΦΣΧΥΔΙΑ ηνπο πίλαθεο 1 4 θαηαγξάθνληαη νη επηπηψζεηο ηνπ επηπέδνπ εθπαίδεπζεο ησλ κειψλ ησλ λνηθνθπξηψλ θαη ζηε κεηαβίβαζή ηεο απφ γελεά ζε γελεά. Πίλαθαο 1: Δπίπεδν εθπαίδεπζεο θαη θαηαλνκή ηνπ πιεζπζκνχ αλά θαηεγνξία. Φησρφο θαη κε θησρφο αλά επίπεδν εθπαίδεπζεο ζπλνιηθά. ΔΠΙΠΔΓΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΚΑΣΑΝΟΜΗ ΤΝΟΛΙΚΟΤ ΠΛΗΘΤΜΟΤ ΚΑΣΑΝΟΜΗ ΦΣΧΥΟΤ ΠΛΗΘΤΜΟΤ ΚΑΣΑΝΟΜΗ ΜΗ ΦΣΧΥΟΤ ΠΛΗΘΤΜΟΤ Γελ πήγε ζρνιείν 3,4 8,6 1,9 Γελ ηειείσζε ην δεκνηηθφ 9,8 23 6,2 Γεκνηηθφ 29,2 41,1 26 Γπκλάζην 12, ,2 Λχθεην / Δμαηάμην γπκλάζην ΣΔΛ, ΣΔ, Πνιπθιαδηθφ ιχθεην 20,5 9,7 23,5 5,1 2,1 5,9 ΗΔΚ ή Αλψηεξε ζρνιή 4,4 1,4 5,1 ΣΔΗ, ΚΑΣΔΔ 4,4 1,1 5,3 ΑΔΗ 9, Μεηαπηπρηαθφ 0,5 0 0,7 Γηδαθηνξηθφ 0,2 0 0,2 ΤΝΟΛΟ Πεγή:

15 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΦΣΧΥΔΙΑ/ 10 Πίλαθαο 2: Πνζνζηφ θησρνχ θαη κε θησρνχ πιεζπζκνχ ζε ζρέζε κε ην ζπλνιηθφ αλά επίπεδν εθπαίδεπζεο. ΔΠΙΠΔΓΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΠΟΟΣΟ ΦΣΧΥΟΤ ΠΛΗΘΤΜΟΤ ΠΟΟΣΟ ΜΗ ΦΣΧΥΟΤ ΠΛΗΘΤΜΟΤ Γελ πήγε ζρνιείν 54,2 45,8 Γελ ηειείσζε ην δεκνηηθφ 50,1 49,9 Γεκνηηθφ Γπκλάζην 18,3 81,7 Λχθεην / Δμαηάμην γπκλάζην ΣΔΛ, ΣΔ, Πνιπθιαδηθφ 8,8 91,2 ιχθεην ΗΔΚ ή Αλψηεξε ζρνιή 7 93 ΣΔΗ, ΚΑΣΔΔ 5,4 94,6 ΑΔΗ 4,2 95,8 Μεηαπηπρηαθφ 1,4 98,6 Γηδαθηνξηθφ ΤΝΟΛΟ ΣΑΔΙ ΓΙΑΓΔΝΔΑΚΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΚΙΝΗΣΙΚΟΣΗΣΑ Πίλαθαο 3: Μέηξα εθπαηδεπηηθήο θηλεηηθφηεηαο απφ ηε γεληά ηνπ παηέξα ζηε γεληά ησλ παηδηψλ ΜΔΣΡΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΚΙΝΗΣΙΚΟΣΗΣΑ ΦΣΧΥΟ ΠΛΗΘΤΜΟ ΜΗ ΦΣΧΥΟ ΠΛΗΘΤΜΟ Δθπαηδεπηηθή ζηαζηκφηεηα Δθπαηδεπηηθή νιηθή θηλεηηθφηεηα Δθπαηδεπηηθή αλνδηθή θηλεηηθφηεηα Δθπαηδεπηηθή θαζνδηθή θηλεηηθφηεηα 31,5 22,4 68,5 77,6 62,6 72,3 6,2 5 Πεγή:

16 Πίλαθαο 4: Μέηξα εθπαηδεπηηθήο θηλεηηθφηεηαο απφ ηε γεληά ηεο κεηέξαο ζηε γεληά ησλ παηδηψλ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΦΣΧΥΔΙΑ/ 11 ΜΔΣΡΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΚΙΝΗΣΙΚΟΣΗΣΑ ΦΣΧΥΟ ΠΛΗΘΤΜΟ ΜΗ ΦΣΧΥΟ ΠΛΗΘΤΜΟ Δθπαηδεπηηθή ζηαζηκφηεηα Δθπαηδεπηηθή νιηθή θηλεηηθφηεηα Δθπαηδεπηηθή αλνδηθή θηλεηηθφηεηα Δθπαηδεπηηθή θαζνδηθή θηλεηηθφηεηα 26 16, ,4 71,2 80,6 2,8 2,7 Δηδηθφηεξα, απφ ηνπο παξαπάλσ ηέζζεξηο πίλαθεο πξνθχπηεη: Ο ξφινο ηεο εθπαίδεπζεο είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφο γηα ηε κείσζε ηεο θηψρεηαο. Σν 83,7% ησλ θησρψλ είλαη αλαιθάβεηνη, έρνπλ ηειεηψζεη κεξηθέο ηάμεηο ηνπ δεκνηηθνχ, δεκνηηθφ ή γπκλάζην, ελψ ην αληίζηνηρν πνζνζηφ γηα ηνπο κε θησρνχο εθηηκάηαη ζην 47,3% (Πίλαθαο 1). Οη κε θησρνί πνπ έρνπλ ηειεηψζεη ππνρξεσηηθή εθπαίδεπζε, θαηά αλψηεξν επίπεδν, είλαη 0,70 θνξέο πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο αληίζηνηρνπο θησρνχο. Οη κε θησρνί, πνπ έρνπλ ηειεηψζεη κεηαπηπρηαθφ είλαη 24 θνξέο πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο αληίζηνηρνπο θησρνχο. Δπίζεο, νη κε θησρνί πνπ έρνπλ ηειεηψζεη ην Λχθεην είλαη 3 θνξέο πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο αληίζηνηρνπο θησρνχο, ελψ νη κε θησρνί πνπ έρνπλ ηειεηψζεη ΑΔΗ είλαη 7,7 θνξέο πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο αληίζηνηρνπο θησρνχο (Πίλαθαο 1). Απφ ηα παξαπάλσ απνδεηθλχεηαη φηη φζν πςειφηεξν επίπεδν εθπαίδεπζεο έρεη απνθηεζεί απφ ηα κέιε ηνπ λνηθνθπξηνχ ηφζν κηθξφηεξε είλαη ε πηζαλφηεηα λα απεηιεζνχλ απφ θηψρεηα. Σα αληίζηνηρα πνζνζηά, γηα επίπεδν εθπαίδεπζεο πςειφηεξν ηεο ππνρξεσηηθήο (ιχθεην έσο θαη δηδαθηνξηθφ), εθηηκψληαη γηα ηνπο κελ θησρνχο ζην 16,3% ελψ γηα ηνπο κε θησρνχο ζην 52,7% (Πίλαθαο 1). Σν 54,2% απηψλ πνπ δελ έρνπλ πάεη θαζφινπ ζρνιείν (αλαιθάβεηνη) απεηιείηαη απφ θηψρεηα. Σν αληίζηνηρν πνζνζηφ ηζρχεη θαη γηα άηνκα πνπ έρνπλ ηειεηψζεη ΑΔΗ, ην νπνίν κεηψλεηαη δξαζηηθά ζην 4,2% (Πίλαθαο 2). ην θησρφ πιεζπζκφ παξαηεξείηαη κεγαιχηεξε εθπαηδεπηηθή ζηαζηκφηεηα 1, ήηνη πνζνζηφ 31,5% σο πξνο ην επίπεδν εθπαίδεπζεο ηνπ παηέξα θαη 26% σο πξνο ην επίπεδν εθπαίδεπζεο ηεο κεηέξαο. ην κε θησρφ πιεζπζκφ ηα αληίζηνηρα πνζνζηά είλαη 22,4% θαη 16,6% (Πίλαθεο 3 θαη 4).

17 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΦΣΧΥΔΙΑ/ 12 ε πνζνζηφ 68,5% σο πξνο ην επίπεδν εθπαίδεπζεο ηνπ παηέξα θαη 74% σο πξνο ην επίπεδν εθπαίδεπζεο ηεο κεηέξαο, ηα κέιε ησλ λνηθνθπξηψλ πνπ απεηινχληαη απφ θηψρεηα παξνπζηάδνπλ εθπαηδεπηηθή θηλεηηθφηεηα 2. Σα αληίζηνηρα πνζνζηά ηζρχνπλ γηα κέιε λνηθνθπξηψλ πνπ δελ απεηινχληαη απφ θηψρεηα θαη εθηηκψληαη ζε 77,6% θαη 83,4% (Πίλαθεο 3 θαη 4). Ζ θαζνδηθή θαη αλνδηθή εθπαηδεπηηθή θηλεηηθφηεηα 3 ησλ κειψλ ησλ λνηθνθπξηψλ πνπ απεηινχληαη απφ θηψρεηα εθηηκάηαη ζε πνζνζηφ 6,2% θαη 62,6% αληίζηνηρα ζε ζρέζε κε ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν ηνπ παηέξα θαη ζε πνζνζηφ 8,2% θαη 71,2% αληίζηνηρα ζε ζρέζε κε ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν ηεο κεηέξαο. Σα αληίζηνηρα πνζνζηά θαζνδηθήο θαη αλνδηθήο εθπαηδεπηηθήο θηλεηηθφηεηαο ησλ κειψλ ησλ λνηθνθπξηψλ, πνπ δελ απεηινχληαη απφ ηε θηψρεηα, εθηηκψληαη ζε 5% θαη 72,3% θαη 2,7% θαη 80,6% αληίζηνηρα (Πίλαθεο 3 θαη 4). Σέινο, επηζεκαίλεηαη φηη γηα ηελ εμαγσγή νξζψλ ζπκπεξαζκάησλ ζρεηηθά κε ηε δηαγελεαθή κεηαβίβαζε ηεο θηψρεηαο, ζα πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε ηα ηζηνξηθά γεγνλφηα (Α θαη Β Παγθφζκηνο πφιεκνο, εκθχιηνη θιπ.), ε νηθνγελεηαθή επέλδπζε ζε εθπαηδεπηηθφ θεθάιαην κεηά ηνλ πφιεκν, θαζψο θαη νη ξπζκνί αλάπηπμεο ηεο ρψξαο. 1.Δθπαηδεπηηθή ζηαζηκφηεηα: Δθπαηδεπηηθφ επίπεδν ησλ κειψλ ηνπ λνηθνθπξηνχ ίδην αθξηβψο κε απηφ ησλ γνλέσλ ηνπο. 2.α.Οιηθή εθπαηδεπηηθή θηλεηηθφηεηα: Πνζνζηηαία αλαινγία ησλ κειψλ ηνπ λνηθνθπξηνχ πνπ δηαθέξεη απφ απηφ ησλ γνλέσλ ηνπο. 2.β.Καζνδηθή εθπαηδεπηηθή θηλεηηθφηεηα: Πνζνζηηαία αλαινγία ησλ κειψλ ηνπ λνηθνθπξηνχ πνπ θζάλνπλ ζε ρακειφηεξν επίπεδν απφ απηφ ησλ γνλέσλ ηνπο. 3.Αλνδηθή εθπαηδεπηηθή θηλεηηθφηεηα: Πνζνζηηαία αλαινγία ησλ κειψλ ηνπ λνηθνθπξηνχ πνπ θζάλνπλ ζε πςειφηεξν επίπεδν απφ απηφ ησλ γνλέσλ ηνπο.

18 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΦΣΧΥΔΙΑ/ Η ΚΑΣΑΣΑΗ ΣΗΝ ΔΛΛΑΓΑ Ζ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή επηδείλσζε ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ νδήγεζε ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο ζπλέπεηεο ηεο δηεζλνχο νηθνλνκηθήο θξίζεο πνιινχο ζπκπνιίηεο καο ζην νηθνλνκηθφ θαη θνηλσληθφ πεξηζψξην. Γελ θαιχπηνληαη βαζηθέο αλάγθεο ηνπο θαη έρνπλ θάζε ιφγν λα δηεθδηθνχλ κε δπλακηθφ ηξφπν ηελ άκεζε θαη νπζηαζηηθή βειηίσζε ηεο θαηάζηαζεο ηνπο. Σα ηειεπηαία ρξφληα ην πνζνζηφ ηεο θηψρεηαο ζηελ Διιάδα, δειαδή ην πνζνζηφ ησλ αλζξψπσλ πνπ έρνπλ εηζφδεκα κηθξφηεξν απφ ην 60% ηνπ κέζνπ εηζνδήκαηνο, αθνινπζεί αλνδηθή πνξεία. Απηφ δελ ζεκαίλεη απαξαίηεηα φηη γηλφκαζηε θησρφηεξνη. Γηφηη, αλ ηα εηζνδήκαηα φζσλ βξίζθνληαη ζηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία απμάλνληαη ηαρχηεξα απ' φηη ζην παξειζφλ, ηφηε ην κέζν εηζφδεκα αλεβαίλεη θαη αλαπφθεπθηα ν αξηζκφο φζσλ έρνπλ εηζφδεκα θάησ απφ ην 60% ηνπ κέζνπ εηζνδήκαηνο κεγαιψλεη. ηελ θαηεγνξία απηή αλήθνπλ θαηά θχξην ιφγν νη ζπληαμηνχρνη, νη νπνίνη, σο επί ην πιείζηνλ, εηζπξάηηνπλ πεληρξέο ζπληάμεηο. Καη επεηδή είκαζηε κηα γεξαζκέλε ρψξα, ην θαηλφκελν απηφ εληείλεηαη. Βεβαίσο, φζν ε ζπλνρή ηεο επξχηεξεο νηθνγέλεηαο παξακέλεη ηζρπξή ηα πξαγκαηηθά πξνβιήκαηα ζα είλαη πεξηνξηζκέλα. Ζ Διιάδα, καδί κε ηηο άιιεο ρψξεο ηνπ επξσπατθνχ λφηνπ θαη ηελ Ηξιαλδία, εκθαλίδεη έλα απφ ηα κεγαιχηεξα πνζνζηά θηψρεηαο ζηελ Δ.Δ., πνπ ππεξβαίλεη ην 20%. ηελ Διιάδα, επίζεο, αληίζεηα κε άιιεο ρψξεο, ε κεγάιε ειηθία απνηειεί ηνλ ζνβαξφηεξν επηβαξπληηθφ παξάγνληα θηλδχλνπ θηψρεηαο. Ζ δηαθνξά ηνπ ζρεηηθνχ πνζνζηνχ απφ ηνλ επξσπατθφ κέζν φξν είλαη πνιχ κεγάιε: 28,1% ζηελ Διιάδα έλαληη 17% ζηελ ΔΔ-25 ην κσο, επαλεξρφκελνη ζην πξφβιεκα ηεο ζηαηηζηηθήο απνηχπσζεο κηαο θαηάζηαζεο θαη ρσξίο λα ζέινπκε ζε θακία πεξίπησζε λα ππνβαζκίζνπκε ηα φλησο ππαξθηά πξνβιήκαηα, πξέπεη ηαπηφρξνλα λα ζεκεηψζνπκε φηη νη θησρνί θαη νη ειηθησκέλνη ζηελ Διιάδα κέλνπλ ζε δηθφ ηνπο ζπίηη ζε πνιχ κεγαιχηεξν βαζκφ απφ φηη ζηε ππφινηπε Δπξψπε. Σν πνζνζηφ θηψρεηαο ζα εκθαληδφηαλ ζαθψο ρακειφηεξν αλ ζπλππνινγηδφηαλ παξάγνληεο φπσο ε ηδηνθαηνίθεζε (ην πνζνζηφ ζα κεησλφηαλ θαηά 3%), ν αξηζκφο ησλ ειηθησκέλσλ ζε γεξνθνκεία, ην αδήισην εηζφδεκα ησλ κεηαλαζηψλ (νη νπνίνη μεπεξλνχλ ην 10% ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ), ην κεγάιν πνζνζηφ απηναπαζρφιεζεο θαη ε κεγάιε έθηαζε ηεο παξανηθνλνκίαο. ε θάζε πεξίπησζε ζπγθξηηηθήο αλάιπζεο, ζα πξέπεη λα ηνλίδεηαη ν θξίζηκφο ξφινο πνπ παίδνπλ ηα ηζρπξά νηθνγελεηαθά θαη ζπγγεληθά δίθηπα γηα ην επίπεδν θνηλσληθήο πξνζηαζίαο θαη αιιειεγγχεο ζηελ Διιάδα θαη ηηο άιιεο ρψξεο ηνπ επξσπατθνχ λφηνπ, έλαληη άιισλ, πεξηζζφηεξν ζεζκνζεηεκέλσλ θαζεζηψησλ θνηλσληθήο πξφλνηαο (Σξάληαο Ν., 2004). Βεβαίσο είλαη απνγνεηεπηηθφ ην γεγνλφο φηη ε Διιάδα έρεη ηε ρεηξφηεξε επίδνζε ζηελ Δπξψπε φζνλ αθνξά ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο. Ο δείθηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ θνηλσληθψλ παξνρψλ θπκαίλεηαη ζην 13 φηαλ ν κέζνο φξνο ηεο ΔΔ-15 είλαη 37,5% (Δurostat, 2004). χκθσλα κε ην άξζξν ηνπ δεκνζηνγξάθνπ Γηψξγνπ Κχξηζνπ (2009, 10) νη ππεξβνιηθέο δηεθδηθήζεηο ήηαλ ν θαλφλαο ησλ πεξαζκέλσλ ηεηξαεηηψλ. Ξαθληθά δηαπηζηψζακε φηη ππάξρεη ηεξάζηηνο αξηζκφο εξγαδνκέλσλ πνπ ακείβνληαη θάησ απφ ηα φξηα πνπ πξνζδηνξίδνπλ νη ζπιινγηθέο ζπκβάζεηο εξγαζίαο θαη είλαη αλαζθάιηζηνη, ζην έιενο κηαο αδίζηαθηεο εξγνδνζίαο.

19 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΦΣΧΥΔΙΑ/ 14 Γηαπηζηψζακε επίζεο φηη ππάξρνπλ ζην δεκφζην έλα ζσξφ ζπκβαζηνχρνη πνπ πιεξψλνληαη κε θαζπζηέξεζε 6, 9 θαη 12 κελψλ, παξά ην γεγνλφο φηη αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία ησλ ιεγφκελσλ κε πξνλνκηνχρσλ θαη ηα θέξλνπλ δχζθνια βφιηα. Υηιηάδεο ζπληαμηνχρνη πξέπεη λα πεξηκέλνπλ κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα γηα ηελ θαηαβνιή ηνπ εθάπαμ, άιινη αγσληνχλ γηα ηελ ίδηα ηε ζχληαμε, ελψ ην επίπεδν ηαηξνθαξκαθεπηηθήο ηνπο πεξίζαιςεο πέθηεη ζπλερψο. Μεηά απφ δεθαεηίεο αξθεηά δπλακηθήο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο, πνπ ζπλδπάζηεθε κε ππεξβνιηθέο δηεθδηθήζεηο, ν κηζφο πεξίπνπ πιεζπζκφο ηεο Διιάδαο δίλεη κάρε γηα λα επηβάιεη ην ζεβαζκφ ησλ βαζηθψλ νηθνλνκηθψλ θαη θνηλσληθψλ δηθαησκάησλ ηνπ. Ο Γηάλλεο Γξεγνξίνπ, Κνηλσληνιφγνο θαη πξφεδξνο ηεο One Earth ζε ζπλέληεπμε ηνπ αλαθέξεη φηη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ θησρψλ ζηε ρψξα καο θαηαιακβάλνπλ άηνκα ηξίηεο ειηθίαο θαη άηνκα πξνεξρφκελα απφ ηηο ιεγφκελεο επάισηεο νκάδεο ηνπ πιεζπζκνχ, φπσο είλαη ηα άηνκα κε αλαπεξία, κνλνγνλετθέο νηθνγέλεηεο, θιπ. Ζ θηψρεηα ζηελ Διιάδα δελ κπνξεί λα ζπγθξηζεί κε απηή πνπ βηψλνπλ νη πιεζπζκνί ησλ αλαπηπζζφκελσλ ρσξψλ. Τπάξρεη δηαθνξά ζην λα δεηο κε ιίγα ρξήκαηα θαη λα βηψλεηο ηνλ θνηλσληθφ απνθιεηζκφ γηαηί κε ην λα πεζαίλεηο δελ έρεηο θαζαξφ λεξφ θαη επαξθή ηξνθή (Παξάξηεκα 3). Μεγάια αζηηθά θέληξα ηεο ρψξαο καο θαη παξακεζφξηεο πεξηνρέο απνθηνχλ ηξηηνθνζκηθά ραξαθηεξηζηηθά. Ζ εμέιημε απηή έρεη ζεκαληηθέο ζπλέπεηεο γηα ηελ νηθνλνκία, ηελ θνηλσλία, αιιά θαη γηα ηε δηεζλή ζέζε ηεο Διιάδαο. Γελ κπνξεί λα ππάξμεη πνηνηηθή ηνπξηζηηθή αλάπηπμε νχηε θαλ ζσζηή νξγάλσζε ησλ αζηηθψλ θέληξσλ κε δηάθνξεο ζπκκνξίεο κεηαλαζηψλ, ιαζξνκεηαλαζηψλ λα δξνπλ αλεμέιεγθηα. Άιινη θαηαιακβάλνπλ ηηο δηαζηαπξψζεηο ησλ νδψλ, άιινη ηα πεδνδξφκηα θαη ηηο πιαηείεο ησλ πην εκπνξηθψλ πεξηνρψλ, ελψ νη πην αδίζηαθηνη νξγαλψλνπλ ην εκπφξην λαξθσηηθψλ θαη γπλαηθψλ ζε κεγάιε θιίκαθα, γηα ιίγα ρξήκαηα. Ζ Διιάδα θηλδπλεχεη λα βπζηζηεί ζε έλα ηξηηνθνζκηθνχ ηχπνπ αηκαηεξφ ράνο ιφγσ θηψρεηαο. χκθσλα κε ζηνηρεία ην επίπεδν θηψρεηαο ζηελ Διιάδα είλαη απφ πςειφηεξα ζηελ επξσπατθή έλσζε θαη αγγίδεη ην 21%, δειαδή 2,2 εθαηνκκχξηα άηνκα. ηελ πξάμε απηφ ζεκαίλεη φηη φινη απηνί νη πνιίηεο δνπλ κε εηζφδεκα πνπ αληηζηνηρεί ζε ιηγφηεξν ηνπ 60% ηνπ κέζνπ εζληθνχ εηζνδήκαηνο. Αλ ε ειιεληθή νηθνλνκία ζπλέρηδε λα βαδίδεη θαη λα αλαπηχζζεηαη ζην πεξηβάιινλ πνπ είρε δηακνξθσζεί ηα ηειεπηαία 15 ρξφληα, νη αλεζπρίεο γηα ηελ εμάπισζε ηεο θηψρεηαο ζα ήηαλ ζπγθξαηεκέλεο. Χζηφζν ηνλ ηειεπηαίν ρξφλν θαη ηδηαίηεξα απφ ηηο αξρέο ηνπ 2008 ην ζθεληθφ πνπ είρακε ζπλεζίζεη έρεη αιιάμεη άξδελ. Ζ ηηκή ηνπ πεηξειαίνπ νδεχεη πξνο ηα 150 δνιάξηα ην βαξέιη θαη φια δείρλνπλ φηη δελ πξφθεηηαη λα επηζηξέςεη ζε δηςήθην αξηζκφ. Δπθνιφηεξα ζεσξείηαη φηη ζα πιεζηάζεη ηα 200 δνιάξηα παξά ηα 100 δνιάξηα ην βαξέιη. ηα χςε έρνπλ εθηηλαρζεί θαη νη ηηκέο ησλ πξψησλ πιψλ θαη ησλ ηξνθίκσλ, θαζψο πιένλ ε θεξδνζθνπία έρεη ηνλ πξψην ιφγν θαη ζηηο αγνξέο απηέο.

20 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΦΣΧΥΔΙΑ/ 15 Ζ άλνδνο ησλ ηηκψλ έρεη επαλαθέξεη ζηηο νηθνλνκίεο ηνπ πιαλήηε ην θάληαζκα ηνπ πιεζσξηζκνχ, πνπ θαηαηξψεη ην πξαγκαηηθφ εηζφδεκα ησλ κηζζσηψλ, ελψ ηελ ίδηα ζηηγκή ε θξίζε ζηηο κεγάιεο νηθνλνκίεο ηνπ πιαλήηε, φπσο ζηηο ΖΠΑ θαη ζηελ επξσδψλε, έρεη επεξεάζεη θαη ζα ζπλερίζεη λα επεξεάδεη αξλεηηθά ηελ αλάπηπμε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. ια απηά δεκηνπξγνχλ έλα κείγκα πνπ επαλαθέξεη ζηελ ειιεληθή θαζεκεξηλή πξαγκαηηθφηεηα ην εξψηεκα αλ θαη θαηά πφζνλ ε θηψρεηα απνηειεί πιένλ ελ δπλάκεη απεηιή γηα ηελ Διιάδα. ια απηά δεκηνπξγνχλ έλα κείγκα πνπ επαλαθέξεη ζηελ ειιεληθή θαζεκεξηλή πξαγκαηηθφηεηα ην εξψηεκα αλ θαη θαηά πφζνλ ε θηψρεηα απνηειεί πιένλ ελ δπλάκεη απεηιή γηα ηελ Διιάδα (Παξάξηεκα 4). Σν αίζζεκα αλαζθάιεηαο πνπ θαηαιακβάλεη ηνπο Έιιελεο ηνλ ηειεπηαίν θαηξφ έρεη ηηο ξίδεο ηνπ ζηε βαζχηεξε αγσλία ησλ επλνκνχκελσλ πνιηηψλ νπνηαζδήπνηε δεκνθξαηηθήο ρψξαο: φηη θάπνηνο ζα ηνπο ζηεξήζεη ηα θεθηεκέλα. Γειαδή ηελ ηάμε, ηελ πεξηνπζία, ηε δσή. Γηα φια ηα παξαπάλσ ππάξρνπλ -θαη- πνιηηηθέο επζχλεο, νη νπνίεο ζα απνδνζνχλ ζηελ θαιχηεξε πεξίπησζε απφ ηνπο ςεθνθφξνπο θαη ζηε ρεηξφηεξε απφ ηελ ηζηνξία. Αθήλνληαο απηέο ζηελ άθξε φκσο, είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο ζε πξνζσπηθφ θαη ζπιινγηθφ επίπεδν λα κελ επηηξέςνπκε ζηελ αλαζθάιεηα θαη ηε θηψρεηα λα εδξαησζεί ζηηο ζθέςεηο καο θαη λα ηελ αθήζνπκε έμσ απφ ηηο ελέξγεηεο καο. Δηδάιισο, ε πνξεία καο ζα είλαη δξακαηηθή. Αθνχ ζα έρνπκε θαιιηεξγήζεη βαζηά ηελ θαρππνςία θαη ηελ ερζξφηεηα απέλαληη ζε νπνηνλδήπνηε δηαθέξεη απφ εκάο ζηελ φςε, ζην ζξήζθεπκα, ζηελ ηδενινγία ζα ηε ζηξέςνπκε ν έλαο ελάληηα ζηνλ άιιν, ζα ηε βάινπκε ζηηο νηθνγέλεηεο καο, ζηηο δνπιεηέο καο, ζηηο ζρέζεηο καο. Θα ηηκσξνχκε εθ πξννηκίνπ θαη ρσξίο λα ζηνηρεηνζεηείηε «θαηεγνξία» ηηο παληαρνχ παξνχζεο ζθηέο ερζξψλ, πνπ ζα κνηάδνπλ ηξνκαθηηθά κε εκάο ηνπο ίδηνπο (ηέβε Μ., 2009). Λφγσ ησλ παξαηεξνχκελσλ νηθνλνκηθψλ, δεκνγξαθηθψλ θαη θνηλσληθψλ αιιαγψλ, ηα ζέκαηα δηαλνκήο θαη αλαδηαλνκήο ηνπ εηζνδήκαηνο, θαζψο θαη ηεο θηψρεηαο, δελ παχνπλ πνηέ λα απαζρνινχλ ηνπο πνιίηεο είηε επεηδή πξνζπαζνχλ λα ηα ηεθκεξηψζνπλ θαη λα ηα εξκελεχζνπλ, είηε εξεπλψληαο γηα ηηο επηδξάζεηο ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο ζε απηά ηα κεγέζε. Απφ ην ηέινο πεξίπνπ ηνπ 1970 έρεη αξρίζεη ε ζηαζηκφηεηα ζηελ νηθνλνκία ηεο ρψξαο καο. Οη έληνλεο νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο αληζφηεηεο είλαη πξαγκαηηθφηεηα ζε ρψξεο φισλ ησλ πνιηηηθψλ ρξσκαηηζκψλ θαη βξίζθνληαη ζε φια ηα ζηάδηα αλάπηπμεο. Σν γεγνλφο απηφ δελ είλαη κφλν απνηέιεζκα έιιεηςεο πφξσλ, αιιά θπξίσο έιιεηςεο βνχιεζεο, ακέιεηαο θαη δηαθξίζεσλ πνπ δηαπξάηηνπλ θπβεξλήζεηο αιιά θαη δηεζλή νηθνλνκηθά ηδξχκαηα φπσο ε Παγθφζκηα Σξάπεδα. Σν «θξαρ» ηνπ 1929 νδήγεζε ζην θιείζηκν ηξαπεδψλ θαη πξνθάιεζε ηελ ππνρψξεζε ηνπ Αθαζάξηζηνπ Δγρψξηνπ Πξντφληνο θαηά 35% θαη εθηφμεπζε πξνζσξηλά ην πνζνζηφ αλεξγίαο πάλσ απφ ην 30%. Με βάζε ηηο πξνγλψζεηο ησλ εηδηθψλ ηνπ Γηεζλνχο Ννκηζκαηηθνχ Σακείνπ νη εθηηκήζεηο γηα ηελ Διιάδα θάλνπλ ιφγν γηα ππνρψξεζε ηνπ ξπζκνχ αλάπηπμεο απφ 3,5% ην 2008 ζε 2% ην Δπεηδή νη εηδηθνί έρνπλ απνθηήζεη ηελ ηάζε λα δηαςεχδνληαη ζπλερψο απφ ηηο αξλεηηθέο εμειίμεηο δελ κπνξνχκε λα απνθιείζνπκε κηα αθφκε πην δχζθνιε πνξεία ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο ηα επφκελα ρξφληα. Ήδε νη πξψηεο ζπλέπεηεο ηεο δηεζλνχο θξίζεο είλαη καδί καο. Ο δείθηεο θαηαλαισηηθήο εκπηζηνζχλεο θαηαξξέεη, κε απνηέιεζκα λα πηνζεηνχλ νη θαηαλαισηέο κηα πνιχ πξνζεθηηθή ζηάζε αθφκε θαη ζηελ «ζπάηαιε» Διιάδα (Κχξηζνο Γ., 2009).

21 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΦΣΧΥΔΙΑ/ 16 Γπζηπρψο, ε εζληθή εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή κε ηελ παξνχζα κνξθή ηεο αδηθεί ηηο κεηνλεθηηθέο πεξηνρέο ελψ είλαη απηή πνπ πξέπεη λα ηεξαξρεί, λα πξνηάζζεη, λα ζηεξίδεη, λα ηνπο επηκνξθψλεη φινπο ρσξίο δηαθξίζεηο. Μαδί κε ηε ζπκκεηνρή ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο νθείινπλ θαη νη δχν λα εζηηάζνπλ ην ελδηαθέξνλ ηνπο κε πξνηεξαηφηεηα ζηηο πεξηνρέο φπνπ νη πνηνηηθνί θαη πνζνηηθνί δείθηεο είλαη ζε δπζκελή θαηάζηαζε. Παξά ηνπο γξήγνξνπο ξπζκνχο αλάπηπμεο θαηά ηε δεθαεηία , δελ ππήξμε θαλέλα αληίθξηζκα, ηφζν ζηα επίπεδα θαη ηνλ θίλδπλν θηψρεηαο φζν θαη ζηελ αληζνθαηαλνκή ηνπ εηζνδήκαηνο ζηε ρψξα καο ηελ ίδηα πεξίνδν. Ζ Διιάδα θαηέρεη κία απφ ηηο πςειφηεξεο ζέζεηο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε αθνχ ην πνζνζηφ ηνπ πιεζπζκνχ πνπ βξίζθεηαη θάησ απφ ηα φξηα ηεο θηψρεηαο θηάλεη ην 21%, δειαδή ζρεδφλ δχν εθαηνκκχξηα Έιιελεο. ηελ Διιάδα, ην πνζνζηφ ηνπ πιεζπζκνχ πνπ βξίζθεηαη ζηα φξηα ηεο θηψρεηαο κεηψλεηαη κε ηηο θνηλσληθέο παξνρέο ζην 20%, ελψ ρσξίο απηέο ηηο παξνρέο είλαη 23%. Σα ηειεπηαία 30 ρξφληα, ελψ ππήξμε ζηελ Διιάδα ζεκαληηθή νηθνλνκηθή αλάπηπμε, ε θαηάζηαζε ησλ νηθνλνκηθά εππαζψλ νκάδσλ δελ παξνπζίαζε αλάινγε βειηίσζε, δηφηη κφλν ην 20,4% απφ ηελ αχμεζε ηεο θαηαλάισζεο ήηαλ πξνο φθεινο ησλ θησρψλ. Ζ πεξηθέξεηα κε ηελ κεγαιχηεξε θηψρεηα είλαη ε Ήπεηξνο κε πνζνζηφ 37%, έπεηαη ε ηεξεά Διιάδα κε 32% θαη αθνινπζνχλ ε Πεινπφλλεζνο θαη ε Γπηηθή Διιάδα κε 31%. Αληηζέησο, νη πεξηθέξεηεο κε πνζνζηφ πιεζπζκνχ θάησ απφ ην φξην ηεο θηψρεηαο είλαη ε Αηηηθή κε 12%, ε Κξήηε κε 18% θαη ηα λεζηά ηνπ Αηγαίνπ κε πνζνζηφ 22%. Παξάιιεια παξαηεξείηαη φηη ζηελ Ήπεηξν θαη ηελ Αλαηνιηθή Μαθεδνλία θαη Θξάθε ν κηζφο πιεζπζκφο ησλ αγξνηηθψλ πεξηνρψλ δεη θάησ απφ ηα φξηα ηεο θηψρεηαο, δειαδή ζε ζχλνιν θαηνίθσλ ησλ αγξνηηθψλ πεξηνρψλ ηεο Ζπείξνπ νη βξίζθνληαη θάησ απφ ηε γξακκή ηεο θηψρεηαο κε πνζνζηφ 57,8% (Μεηξνπφιηηαλ, 2009). ηελ Πάηξα, νη θαηαγεγξακκέλνη θησρνί, απφ ηνλ Κνηλσληθφ Σνκέα ηνπ Γήκνπ, αλέξρνληαη ζε άηνκα θαη ζπλζέηνπλ πεξίπνπ νηθνγέλεηεο. ηνλ αξηζκφ απηφ δελ πεξηιακβάλνληαη νη «εκίθησρνη» ησλ 400 επξψ κεληαίσο ή ηα «πεξηζσξηαθά» άηνκα. Γλσξίδσ πξνζσπηθά νηθνγέλεηεο πνπ δνπλ ρσξίο νχηε παξνρή λεξνχ - είλαη θνκκέλν ιφγσ απιήξσησλ ινγαξηαζκψλ - ζην ζπίηη. Γλσξίδσ επίζεο φηη ν Γήκνο, κέρξη πξηλ πεξίπνπ 5εηίαο, επέηξεπε ηε ξνή ηνπ λεξνχ γηα κηα εκέξα ην κήλα ζηηο νηθνγέλεηεο απηέο, ηα ηειεπηαία φκσο 2 έηε δελ ην θάλεη πηα ιφγσ πιεζψξαο αλάινγσλ πεξηζηαηηθψλ. Οη άλζξσπνη απηνί ζηηίδνληαη πεξηζηαζηαθά απφ ηελ ειεεκνζχλε ζπκπνιηηψλ, Γήκνπ θαη Δθθιεζίαο. Δπηπιένλ, ζην θέληξν ηεο πφιεο φιν θαη ζπρλφηεξα βιέπεη θαλείο άζηεγνπο λα θνηκνχληαη ζην δξφκν. Τπάξρεη άξαγε θάπνηα πξφβιεςε γηα ην κέιινλ φισλ απηψλ; (Μεηξνπφιηηαλ, 2009). Ζ θηψρεηα ζεξίδεη ηελ Διιάδα θαη φκσο θαλείο δε βνεζά ζηελ αληηκεηψπηζε ηεο. ε αληίζεζε απμάλνληαη νη ζπληειεζηέο ΦΠΑ θαηά κηα κε δχν πνζνζηηαίεο κνλάδεο, απμάλεηαη ν εηδηθφο θφξνο θαπζίκσλ θαηά 10% θαη επίζεο απμάλεηαη ν θνξνινγηθφο ζπληειεζηήο απφ ην 40% ζην 45% γηα εηζνδήκαηα άλσ ησλ επξψ (Μεηξνπφιηηαλ, 2009).

22 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΦΣΧΥΔΙΑ/ ΤΠΟΛΟΓΙΜΟ ΦΣΧΥΔΙΑ Σν φξην ηεο θηψρεηαο ππνινγίδεηαη ζε 60% ηνπ δηάκεζνπ εζληθνχ εηζνδήκαηνο θάζε ρψξαο. Έηζη ζηελ Διιάδα ην φξην γηα έλα λνηθνθπξηφ κε δχν παηδηά ππνινγίδεηαη ζε κνλάδεο αγνξαζηηθήο δχλακεο, ελψ ην κέζσ επίπεδν ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θηάλεη ηηο κνλάδεο. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ην φξην ηεο θηψρεηαο δελ έρεη απφιπηε ηηκή, αιιά ππνινγίδεηαη θάζε ρξφλν κε βάζε ην εζληθφ εηζφδεκα. χκθσλα κε κηα ζρεηηθή κειέηε πνπ αμηνινγεί φια ηα εζληθά ζρέδηα δξάζεο γηα ηε θηψρεηα θαη ηνλ θνηλσληθφ απνθιεηζκφ ε Διιάδα έξρεηαη πξψηε κε ηνλ πςειφηεξν δείθηε θηψρεηαο κεηαμχ ησλ ρσξψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Ζ Δπξσπατθή επηηξνπή ζπκπέξαλε πσο ην 20% ηνπ πιεζπζκνχ ηεο Διιάδαο θαη θπξίσο εππαζείο θνηλσληθέο νκάδεο φπσο είλαη νη άλεξγνη, νη κνλνγνλετθέο θαη πνιχηεθλεο νηθνγέλεηεο θαη νη ειηθησκέλνη, απεηινχληαη απφ ηνλ θίλδπλν ηεο θηψρεηαο θαη ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ, ελψ ν κέζνο φξνο ζηηο ππφινηπεο θνηλνηηθέο ρψξεο είλαη θαηά πέληε κνλάδεο κηθξφηεξνο. κσο ε Κνκηζηφλ παξαηεξεί πσο ππάξρεη ζηε ρψξα καο ζεκαληηθή αχμεζε ησλ θνηλσληθψλ δαπαλψλ ζε ζρέζε πξνο ην ΑΔΠ κε παξάιιειε βειηίσζε ησλ καθξννηθνλνκηθψλ ζπλζεθψλ θαη αχμεζε ηνπ ξπζκνχ απαζρφιεζεο ΔΠΙΠΣΧΔΙ ΣΗΝ ΤΓΔΙΑ χκθσλα κε κηα έξεπλα πνπ δεκνζηεχζεθε ζηελ ΑΤΓΖ ζηηο 25/2/2008, νη θνηλσληθέο πνιηηηθέο έρνπλ ζεκαληηθφ αληίθηππν ζηελ πγεία ησλ πνιηηψλ. Έηζη, ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία πνπ έρεη ζπγθεληξψζεη ε Κνκηζηφλ, ην πνζνζηφ ησλ Διιήλσλ πνπ δελ επηζθέπηνληαη γηαηξφ ή δελ έρνπλ θαξκαθεπηηθή αγσγή εμαηηίαο ηεο ηηκήο ησλ επηζθέςεσλ, ησλ θαξκάθσλ, ησλ κεγάισλ απνζηάζεσλ πνπ βξίζθνληαη απφ ηα λνζνθνκεία ή ηέινο ησλ κεγάισλ πξνζεζκηψλ αλακνλήο γηα λα εμαζθαιίζνπλ έλα ξαληεβνχ είλαη ζηα ρακειά εηζνδεκαηηθά ζηξψκαηα ζπγθξηηηθά κε ηηο ηνπο άιινπο θνηλνηηθνχο ιανχο πνιχ πςειφ (8,5% ζηνπο πνιχ θησρνχο θαη κφιηο 0,8% ζηνπο δηαζέηνληεο ηθαλνπνηεηηθά εηζνδήκαηα). Σέινο, ε Κνκηζηφλ ζηελ ίδηα πάληα έθζεζή ηεο θαηαγξάθεη κία γεληθή αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ ησλ ειηθίαο εηψλ πνπ ζπλερίδνπλ λα εξγάδνληαη θαη δελ βγαίλνπλ ζηε ζχληαμε. Δηδηθά ζηελ Διιάδα ην πνζνζηφ απηφ πνπ ήηαλ ην 2000 ηεο ηάμεο ηνπ 39% απηήο ηεο ειηθηαθήο νκάδαο απμήζεθε ην 2006 ζην 42,3% (κέζνο θνηλνηηθφο φξνο 36,9% - 43,5% αληίζηνηρα).

23 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΦΣΧΥΔΙΑ/ ΣΟ "ΚΟΚΚΙΝΟ" ΣΑ ΝΟΙΚΟΚΤΡΙΑ ηνηρεία ζνθ πεξηιακβάλνληαη ζηελ «Δηήζηα Έθζεζε Οηθνλνκηθψλ θαη Κνηλσληθψλ Γεηθηψλ γηα ηα Διιεληθά Ννηθνθπξηά ην 2008» ηεο εηαηξείαο VPRC. χκθσλα κε ηα επξήκαηα ηεο έξεπλαο ην 24% ηνπ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο δεη θάησ απφ ην φξην ηεο θηψρεηαο, κε ηνλ εθηηκψκελν αξηζκφ ησλ θησρψλ λα αλέξρεηαη ζηνπο ζπλαλζξψπνπο καο. Γηα ην 2007 ην πνζνζηφ αλέξρνληαλ ζην 18%. Σν 21% ηνπ πιεζπζκνχ δελ έρεη ηελ νηθνλνκηθή δπλαηφηεηα γηα επαξθή ζέξκαλζε (δειαδή άλζξσπνη), ελψ ην 35% ( άλζξσπνη) είραλ δπζθνιία ηνπο ηειεπηαίνπο 12 κήλεο λα αληαπεμέιζνπλ ζηνπο ινγαξηαζκνχο θνηλήο σθέιεηαο (ειεθηξηθφ ξεχκα, θ.ιπ.) ( ιε ε έξεπλα κε ηα αλεζπρεηηθά ηεο ζηνηρεία δεκνζηνπνηήζεθε κέζσ ηνπ ξαδηφθσλνπ ηνπ Alpha 98,9). ε λνηθνθπξηά κε κέιε άηνκα βξηζθφληνπζαλ ζε θίλδπλν θηψρεηαο ην έηνο 2006, ζχκθσλα κε ηελ «έξεπλα εηζνδήκαηνο θαη ζπλζεθψλ δηαβίσζεο ησλ λνηθνθπξηψλ 2007» ηεο Δζληθήο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο ηεο Διιάδνο (ΔΤΔ) (Σν Υξήκα, 2009β). χκθσλα κε ηελ ΔΤΔ πξφθεηηαη γηα δεηγκαηνιεπηηθή έξεπλα εηζνδήκαηνο θαη ζπλζεθψλ δηαβίσζεο ησλ λνηθνθπξηψλ έηνπο 2007 κε ρξνληθή πεξίνδν αλαθνξάο εηζνδήκαηνο ην έηνο 2006 (Σν Υξήκα, 2009β). χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο ΔΤΔ ην έηνο απηφ ην 20% ηνπ πιεζπζκνχ βξηζθφηαλ ζηνλ θίλδπλν θηψρεηαο σο «θαηψθιη θηλδχλνπ θηψρεηαο αλά άηνκν είλαη επξψ» θαη ην «θαηψθιη θηλδχλνπ θηψρεηαο γηα λνηθνθπξηά κε δχν ελήιηθεο θαη δχν εμαξηψκελα παηδηά είλαη επξψ» (Σν Υξήκα, 2009β). Δπίζεο ε έξεπλα έδεημε φηη νη ζπληάμεηο κεηψλνπλ ην πνζνζηφ θηψρεηαο θαηά 18.3 πνζνζηηαίεο κνλάδεο, ελψ ηα θνηλσληθά επηδφκαηα κεηψλνπλ ην πνζνζηφ θηψρεηαο θαηά 3.5 πνζνζηηαίεο κνλάδεο. Σέινο, ην ζχλνιν ησλ θνηλσληθψλ κεηαβηβάζεσλ κεηψλεη ην πνζνζηφ ηεο θηψρεηαο θαηά 21.8 πνζνζηηαίεο κνλάδεο (Σν Υξήκα, 2009β). Σν πνζνζηφ θηλδχλνπ θηψρεηαο είλαη πςειφηεξν ζηηο γπλαίθεο ζε ζρέζε κε ηνπο άλδξεο (21% θαη 20% αληίζηνηρα). Σα κνλνπξφζσπα λνηθνθπξηά κε ζήιπ κέινο απεηινχληαη απφ ηε θηψρεηα κε πνζνζηφ 29%, ελψ ηα αληίζηνηρα κε άξξελ κέινο κε πνζνζηφ 25% (Σν Υξήκα, 2009β). Ο θίλδπλνο θηψρεηαο γηα παηδηά 0 17 εηψλ αλέξρεηαη ζην 23%, πνζνζηφ πνπ ζπλαληάηε επίζεο γηα άηνκα ειηθίαο άλσ ησλ 65 εηψλ. Δμάιινπ, ην πνζνζηφ θηλδχλνπ θηψρεηαο ησλ εξγαδφκελσλ αλέξρεηαη ζε 14%, ην κε εξγαδφκελσλ ζε 25% θαη ησλ άλεξγσλ ζε 35% (Σν Υξήκα, 2009β). Πεξηζζφηεξα απφ έλα ζηα ηξία λνηθνθπξηά ζηελ Διιάδα βξίζθνληαη αληηκέησπα κε ηε θηψρεηα. χκθσλα κε ηα επξήκαηα ηνπ Δπξσβαξφκεηξνπ πνπ δεκνζηεχζεθε ζηηο Βξπμέιιεο θαη κε απνθιεηζηηθφ ζέκα ηε θηψρεηα ζηηο θνηλνηηθέο ρψξεο, ην 35% ησλ Διιήλσλ δειψλεη φηη ηα βγάδνπλ «δχζθνια» πέξα κε ηνλ κηζζφ ηνπο. Πξφθεηηαη γηα ην πςειφηεξν πνζνζηφ πνπ θαηαγξάθεη ην Δπξσβαξφκεηξν κεηαμχ ησλ 16 ρσξψλ ηεο Δπξσδψλεο, ελψ ν αληίζηνηρνο κέζνο φξνο ζηελ επξσδψλε δελ ππεξβαίλεη ην 12%.

24 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΦΣΧΥΔΙΑ/ 19 Μφλν ην 11% ησλ εξσηεζέλησλ Διιήλσλ δειψλεη φηη δελ αληηκεησπίδεη πξφβιεκα λα ηα βγάιεη πέξα κε ηνλ κηζζφ ηνπ (ΔΔ: 30%), ελψ ην 54% ησλ ζπκπαηξησηψλ καο δειψλεη φηη ηα βγάδεη κε κεγάιν θφπν πέξα (ΔΔ: 56%). Σν 84% ησλ Διιήλσλ ζεσξεί φηη ε θηψρεηα έρεη απμεζεί ζεκαληηθά ζηε ρψξα ηνπο θαηά ηελ ηειεπηαία ηξηεηία (ΔΔ: 73%). Σα πςειφηεξα πνζνζηά αλεζπρίαο κπξνζηά ζηε θηψρεηα πνπ ρηππάεη ηελ πφξηα ηνπο ηα εκθαλίδνπλ κέζα ζηελ Κνηλφηεηα νη Οχγγξνη (96%), νη Βνχιγαξνη (92%), νη Ρνπκάλνη (90%), νη Λεηνλνί (89%), νη Πνξηνγάινη (88%), νη Γάιινη (86%) θαη νη Έιιελεο (84%). ηελ -ζρεηηθά- αληίζεηε πιεπξά βξίζθνληαη φζνη δελ αλεζπρνχλ πνιχ έληνλα κπξνζηά ζηελ πξννπηηθή λα πέζνπλ ζε θαηάζηαζε θηψρεηαο, φπσο είλαη νη Γαλνί πνπ εθηηκνχλ ζε πνζνζηφ 68% φηη ε θηψρεηα ζηε ρψξα ηνπο δελ έρεη πάξεη κεγάιεο δηαζηάζεηο. Καη ζπκθσλνχλ καδί ηνπο νη Κχπξηνη (65%) θαη νη νπεδνί (61%) (Σν Έζλνο Οηθνλνκία, 2009). Σν 25% πεξίπνπ ησλ εξσηεζέλησλ (θάπνπ ην ¼) ζεσξνχλ φηη είλαη θάπνηνο θησρφο φηαλ δεη απνθιεηζηηθά κε ηα θξαηηθά, δεκνηηθά βνεζήκαηα θαη ηηο θνηλσληθέο παξνρέο. Γηα έλα άιιν φκσο 25%, θηψρεηα ζεκαίλεη φηαλ δελ είλαη ζε ζέζε θάπνηνο λα αγνξάζεη ηα βαζηθά ηξφθηκα (Σν Έζλνο Οηθνλνκία, 2009). Γχξσ ζηα 80 εθαηνκκχξηα Δπξσπαίνη, δειαδή ην 16% ηνπ πιεζπζκνχ ηεο Κνηλφηεηαο, ππνινγίδεηαη φηη δνπλ θάησ απφ ην φξην ηεο θηψρεηαο. ηελ Διιάδα ην πνζνζηφ απηφ θζάλεη ζην 20% ηνπ πιεζπζκνχ. Δλδεηθηηθφ ηεο αληίιεςεο γηα ηε θηψρεηα είλαη ην γεγνλφο φηη ην 25% ησλ θνηλνηηθψλ πνιηηψλ πηζηεχεη πσο νη θησρνί είλαη θησρνί δηφηη απιψο γελλήζεθαλ θησρνί θαη δελ ην απνδίδνπλ ζε άιινπο νηθνλνκηθνχο, θνηλσληθνχο θαη πνιηηηθνχο ιφγνπο (Γαξάηνο Γ., Σν Έζλνο Οηθνλνκία, 2009). Πίλαθαο 5: Φηάλεη ν κηζζφο ζαο γηα ην λνηθνθπξηφ ζαο; Δχθνια Γχζθνια Έηζη θαη έηζη Διιάδα 11% 35% 54% Πνξηνγαιία 21% 15% 62% Κχπξνο 23% 23% 54% ινβαθία 24% 13% 63% Μάιηα 24% 9% 65% Ηηαιία 24% 13% 61% Γαιιία 25% 12% 62% Ηζπαλία 28% 10% 60% Ηξιαλδία 30% 10% 54% ινβελία 33% 13% 54% Βέιγην 38% 11% 50% Φηιαλδία 43% 3% 53% Απζηξία 43% 6% 50% Γεξκαλία 45% 9% 45% Λνπμεκβνχξγν 47% 5% 46% Οιιαλδία 50% 8% 40% Δπξσδψλε 30% 12% 56%

25 1.9. Η ΚΑΣΑΣΑΗ ΣΗΝ ΔΤΡΧΠΑΨΚΗ ΔΝΧΗ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΦΣΧΥΔΙΑ/ 20 Ίζσο κηα απφ ηηο πην πνιπρξεζηκνπνηεκέλεο απηαπάηεο ησλ ερζξψλ ηεο ειεχζεξεο νηθνλνκίαο θαη ησλ αλνηρηψλ αγνξψλ είλαη φηη ην ακεξηθαληθφ κνληέιν παξάγεη αληζφηεηεο, θηψρεηα θαη εμαζιίσζε. Παιαηφηεξα κάιηζηα ηελ πξνζδηφξηδαλ θαη πνζνηηθά ζην έλα ηξίην ηνπ πιεζπζκνχ (νη πεξίθεκεο ζεσξίεο ηεο θνηλσλίαο ησλ δχν ηξίησλ). ια απηά θπζηθά ράξε ζηνλ δαηκνληθφ λενθηιειεπζεξηζκφ. Βέβαηα ηειεπηαία δελ αθνχκε πνιιέο ηέηνηεο ππεξβνιέο δηφηη ε αιήζεηα γίλεηαη φιν θαη πην δχζθνιν λα αιινησζεί (Παξάξηεκα 5). ηελ Δπξσπατθή Έλσζε ε ζρεηηθή θηψρεηα νξίδεηαη σο ην πνζνζηφ ηνπ πιεζπζκνχ πνπ δεη κε εηζφδεκα ρακειφηεξν απφ 60% ηνπ δηάκεζνπ εηζνδήκαηνο ελψ ζηελ Διιάδα ην πνζνζηφ απηφ ππεξβαίλεη ην 20%. χκθσλα κε έξεπλεο ππνινγίζηεθε φηη ν αξηζκφο ησλ θησρψλ ζηηο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο αλέξρεηαη ζε 50 εθαηνκκχξηα, έλαο αξηζκφο πνπ έρεη απμεηηθή ηάζε, αξθεί λα ιάβεη ππφςε ηνπ θάπνηνο πσο ην 1975 αλεξρφηαλ ζε 38 εθαηνκκχξηα, ελψ δέθα ρξφληα κεηά αλέβεθε θαηά έμη εθαηνκκχξηα, δειαδή ήηαλ 44 εθαηνκκχξηα. Οη αληηζηνηρίεο απηψλ ησλ εθαηνκκπξίσλ επί ηνπ πιεζπζκνχ είλαη 12,8% ην 1975 θαη 13,9% ην 1985 (Παξάξηεκα 6). χκθσλα κε έξεπλα ηνπ πξαθηνξείνπ Bloomberg, ην ΑΔΠ ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ αλακέλεηαη λα ζπξξηθλσζεί ην 2009 θαηά 1,5%, ελψ ν δείθηεο ηεο αλεξγίαο, πνπ ζήκεξα βξίζθεηαη ζην 7,2% ζα θηάζεη ζην ηέινο ηνπ έηνπο ζην 8,4%, ην πςειφηεξν πνζνζηφ ησλ ηειεπηαίσλ 26 ρξφλσλ (Free Sunday, 2009). Τπάξρνπλ άλζξσπνη θάησ απφ ην φξην ηεο θηψρεηαο ζηηο ΖΠΑ, νη νπνίνη αληηζηνηρνχλ ζην 12% πεξίπνπ. Ση νξίδεηαη φκσο σο φξην θηψρεηαο; Υνληξηθά, ζεσξείηαη θάπνηνο θάησ απφ ην φξην απηφ φηαλ έρεη εηζφδεκα ιηγφηεξν απφ ην κηζφ ηνπ κηζνχ ηνπ κέζνπ εηζνδήκαηνο ηεο ρψξαο. Απηφ φκσο είλαη απιά κηα ζηαηηζηηθή θαηαλνκή. Γελ είλαη ζε ζέζε λα πεξηγξάςεη ηελ αγνξαζηηθή δχλακε θαη ην βηνηηθφ επίπεδν πνπ εμαζθαιίδεη ην εηζφδεκα απηφ, πξάγκα πνπ απνδεηθλχεηαη απφ ηα πνζνζηά θαηνρήο ζεηξάο θαηαλαισηηθψλ αγαζψλ (απηνθίλεηα, ηειενξάζεηο, ςπγεία, θ.ά.), ηδηνθαηνίθεζεο, πξνζδφθηκνπ επηβίσζεο θηι. Πρ. γηα κηα ηεηξακειή νηθνγέλεηα κε 2 παηδηά ην φξην είλαη 18,660$, πνζφ πνπ επηηξέπεη κηα δηαβίσζε πνπ ζηηο πεξηζζφηεξεο απφ ηηο ππφινηπεο ρψξεο ηνπ πιαλήηε ζα ραξαθηεξίδνληαλ ππεξπνιπηειήο (Παιαηνιφγνο, 2009). Αο δνχκε ιίγα γξαθήκαηα κε ζηαηηζηηθά ζηνηρεία: Σα επίζεκα ζηνηρεία ηεο ακεξηθαληθήο ζηαηηζηηθήο ππεξεζίαο δείρλνπλ ηελ ηάζε κείσζεο ηεο θηψρεηαο θαη φρη ηελ αχμεζε ησλ αληζνηήησλ. Ζ κφλε θαηεγνξία πνπ απμάλεηαη ην πνζνζηφ θηψρεηαο είλαη νη λένη θαη απηφ θπξίσο ιφγσ ηεο κεζφδνπ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε ζπιινγή ησλ ζηνηρείσλ.