ΣΙΤΑΡΙ: Το χρυσάφι της γης

Transcript

1 ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΝΑΒΡΑΣ ΣΙΤΑΡΙ: Το χρυσάφι της γης Εργασία από τους μαθητές της Α και Β τάξης στην Ευέλικτη Ζώνη και στην Περιβαλλοντική Αγωγή σχ. Έτος Υπεύθυνοι Εκπαιδευτικοί: Τσατσαρώνη Αγορίτσα (δασκάλα Β τάξης) Αγγελάκη Δέσποινα (δασκάλα Α τάξης) Υποστηρικτική Ομάδα: Αντωνίου Μάριος (δάσκαλος Αγγλικών) Αζάς Πέτρος (γυμναστής) Μπάδρας Θωμάς (δάσκαλος Ολοημέρου)

2 Κατάσταση μαθητών Α τάξης Κατάσταση μαθητών Β τάξης 1. Λόζος Αλέξανδρος 1. Αρβυθάς Στυλιανός 2. Πράντζιου Αγγελική 2. Κυρίτσης Παναγιώτης 3. Γκένα Νικολέτα 3. Μίχας Γιάννης 4. Γεωργίου Αποστόλης 4. Μπακίου Ευαγγελία 5. Αρβυθά Σωτηρία 5. Παπαδόπουλος Βασίλης 6. Σίμος Αργύρης 6. Στεφανή Ευαγγελία 7. Παπάρας Γιώργος 7. Τσαναμέτι Ματέο 8. Μίχα Αναστασία 8. Ξερακιάς Δημήτρης 9. Σκανίκας Γιάννης 9. Σίμου Μαρία 10. Τσιτόγλου Μπάμπης 10. Κομπογιάννη Μαριλένα 11. Ντόκου Κλαούντια 12. Σουτόγλου Κων/να 13. Γεωργίου Δέσποινα Ομάδες Εργασίας Ομάδες Εργασίας Ομάδα Α Ομάδα Α 1. Γεωργίου Δέσποινα 1. Στεφανή Ευαγγελία 2. Πράντζιου Αγγελική 2. Ξερακιάς Δημήτρης 3. Σίμος Αργύρης 3. Τσαναμέτι Ματέο 4. Λόζος Αλέξανδρος Ομάδα Β Ομάδα Β 1. Γκένα Νικολέτα 1. Σίμου Μαρία 2. Γεωργίου Αποστόλης 2. Παπαδόπουλος Βασίλης 3. Αρβυθά Σωτηρία 3. Κυρίτσης Παναγιώτης 4. Σκανίκας Γιάννης Ομάδα Γ Ομάδα Γ 1. Παπάρας Γιώργος 1. Μπακίου Ευαγγελία 2. Μίχα Αναστασία 2. Αρβυθάς Στυλιανός 3. Ντόκου Γκέσα 3. Μίχας Γιάννης 4. Σουτόγλου Κων/να 4. Κομπογιάννη Μαριλένα 5. Τσιτόγλου Μπάμπης

3 Κριτήριο επιλογής του θέματος Η πλειοψηφία των οικογενειών των παιδιών της Α και Β τάξης ασχολούνται με την καλλιέργεια και την εκμετάλλευση του σιταριού, σαν κύρια ή συμπληρωματική δραστηριότητα. Στατιστικά στοιχεία Καρδίτσας 2012 Σιτάρι στρέμματα Ποσότητα παραγωγής σιταριού τόνους Οικογένειες που ασχολούνται Αξία παραγωγής Ευρώ κιλά ανά στρέμματα 276 κιλά Σκοποί και στόχοι του προγράμματος Δημιουργία ενδιαφέροντος και γνωριμία με το σιτάρι. Ανάδειξη της αξίας του σιταριού στην ζωή μας Η μεγάλη διατροφική αξία του σιταριού και του ψωμιού Ανάπτυξη δεξιοτήτων στους μαθητές από την αναζήτηση πληροφοριών καταγραφής και παρουσίασή τους, κατανόηση όρων και εννοιών γύρω από το σιτάρι Προσέγγιση της ιστορίας, της παράδοσης της τέχνης μέσα από το σιτάρι. Ανάπτυξη της συνεργατικότητας κατά ομάδα. Επαφή με τη γεωγραφία και τους γεωγραφικούς χάρτες. Καλλιτεχνική και θεατρική έκφραση ζωγραφίζοντας θεατρικό, απαγγέλλοντας, τραγουδώντας κ.α. παρουσιάζοντας

4 Πως Εργαστήκαμε: Η διδακτική μέθοδος που ακολουθήσαμε είναι η βιωματική, ομαδοσυνεργατική, διερευνητική ανακαλυπτική με ενεργή συμμετοχή των μαθητών. Προτάθηκε η συγκεκριμένη μέθοδος διότι επιφέρει θετικά αποτελέσματα τόσο στη σχολική μάθηση, όσο και στη γενικότερη ανάπτυξη των παιδιών. Οι μαθητές γίνονται ερευνητές, αναζητούν, ανακαλύπτουν τη νέα γνώση, συλλέγουν πληροφορίες κατόπιν κριτικής σκέψης. Αλληλεπιδρούν κοινωνικά μεταξύ τους και αποδέχονται ο ένας τη γνώμη του άλλου. Έτσι έχουν τη χαρά της αυτενέργειας και ενισχύεται η προσωπική τους αίσθηση της δημιουργίας. Ειδικότερα: Τα παιδιά εργάστηκαν σε ατομική βάση και σε ομάδες Βρήκαν υλικό από περιοδικά, εφημερίδες, βιβλία internet Συνέλλεξαν πληροφορίες από το οικογενειακό τους περιβάλλον, τις κατέγραψαν και τις παρουσίασαν. Είδαν DVD που μας έδωσε το αγροτικό-λαογραφικό μουσείο Ιτέας με θέμα Πολιτιστική εκδήλωση αναβίωση σποράς θερισμού αλωνισμού. Έφεραν αντικείμενα που αφορούν το σιτάρι και το ψωμί. Έγιναν επισκέψεις σε χωράφια με σιτάρι, σε Λαογραφικό μουσείο σε φούρνο του χωριού σε σούπερ μάρκετ, στην πινακοθήκη Καρδίτσας σε παλιό νερόμυλο στο χωριό Κέδρο κ.α. Παρουσίασαν τρόπους παρασκευής του ψωμιού και άλλων γλυκισμάτων δοκίμασαν διάφορα ψωμιά και άλλα τρόφιμα που περιέχουν το σιτάρι. Χωρίστηκαν σε ομάδες και δούλεψαν τους χάρτες με τις περιοχές που καλλιεργούν σιτάρι. Καταγράφηκε το βασικό λεξιλόγιο του σιταριού και επεξηγήθηκε. Ζωγράφισαν θέματα σχετικά με το σιτάρι και ήρθαν σε επαφή με τα ανάλογα υλικά.

5 Σιτάρι: Αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής γης Το σιτάρι είναι από τα πρώτα φυτά τα οποία καλλιέργησε ο άνθρωπος. Σήμερα εξακολουθεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια γεωργία και οικονομία διότι είναι τo δεύτερο παγκοσμίως σε συγκομιδή δημητριακό. Αποτελεί τη βάση της διατροφής του πληθυσμού στον πλανήτη μας. Στην περιοχή μας καλλιεργούνται στρέμματα περίπου. Περισσότερες από οικογένειες ασχολούνται με το σιτάρι. Στην Ελλάδα καλλιεργούνται δύο είδη σιταριού το σκληρό και το μαλακό. Το σκληρό σιτάρι χρησιμοποιείται στη μακαρονοποιεία και το μαλακό στην παρασκευή ψωμιού.

6 Δραστηριότητες που αναπτύχθηκαν Α. Γνωρίζοντας το σιτάρι Τα παιδιά έφεραν στην τάξη σπόρους σιτάρι. Φύτεψαν σε γλάστρες σπόρους μαλακού και σκληρού σιταριού. Εγιναν συγκρίσεις καρπών και φυτών σταριού. Βρήκαν πληροφορίες σε βιβλία και στο internet. Στις απορίες τους απάντησε ο Γεωπόνος Γεωργίου Ιωάννης.

7 Το σιτάρι στη μυθολογία και την ιστορία Η θεά Δήμητρα είναι η θεά των σιτηρών και της γεωργίας. Προστατεύει τους γεωργούς, τα δέντρα και όλα τα φυτά. Έμαθε στους ανθρώπους να καλλιεργούν τη γη και να σπέρνουν το σιτάρι. Αλλάζει τις εποχές του χρόνου και κάνει τα φυτά να ανθίζουν και να καρπίζουν. Η θεά της γεωργίας, Δήμητρα

8 Η Μάχη της σοδειάς Ήταν μια μάχη «μεγάλη, ιδιόρρυθμη, συνεχής και εκτεταμένη», όπως έχει γραφεί, η μάχη που δόθηκε στο θεσσαλικό κάμπο από τους Θεσσαλούς αγρότες και τους αντάρτες. Είναι μάχη εναντίον του στρατού κατοχής, για να σωθεί η σοδειά του σιταριού από την αρπαγή. Πριν όμως απ' αυτή, το Φθινόπωρο του 1943 δόθηκε άλλη μάχη, εξίσου σπουδαία, η μάχη της σποράς. Έπρεπε να σπαρθούν όσο περισσότερες εκτάσεις γινόταν. Οι Θεσσαλοί αγρότες όργωσαν τη γη με όποιο μέσο είχαν στη διάθεση τους. Με άλογα, με βόδια, με βουβάλια. Ακόμη και μερικά παλιά τρακτέρ που υπήρχαν, μπήκαν στην υπηρεσία της σποράς. Επειδή δεν υπήρχε πετρέλαιο, ειδικά τμήματα του ΕΛΑΝ (Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Ναυτικό) το αντλούσαν από τα αμπάρια βυθισμένων πλοίων στο λιμάνι του Βόλου. Σπόρο εξασφάλισαν με μεγάλη δυσκολία. Οι γεωργοί διέθεσαν όσο σιτάρι τους περίσσευε. Το υπόλοιπο το προμήθευσε η ΑΤΕ και το Υπουργείο Γεωργίας. Η γη σπάρθηκε και κάρπισε. Τον καιρό όμως του θερισμού, Καλοκαίρι του 1944, ο κατακτητής έστειλε στον κάμπο ειδικά τμήματα ΕΣ-ΕΣ και Γκεστάπο, για να αρπάξουν τη σοδειά. Η Αντίσταση πήρε τα μέτρα της. Συγκροτήθηκαν ειδικά

9 τμήματα για την προστασία της σοδειάς, τα οποία σε συνεργασία με τις Οργανώσεις του κάμπου έδωσαν πολλές μάχες στον καρδιτσιώτικο κάμπο, με σπουδαιότερη εκείνη του Κοσκινά. Τελικά, ο εχθρός αναχαιτίστηκε και η σοδειά γλίτωσε από τα νύχια του. Έτσι, εξασφαλίστηκε η διατροφή του πληθυσμού. Ο θερισμός στο Θεσσαλικό κάμπο Έτσι μάθαμε: Το σιτάρι είναι φυτό που ζει έναν χρόνο. Ο βλαστός είναι τρυφερός κυλινδρικός και κούφιος. Έτσι γίνεται στερεότερος και λυγίζει εύκολα από τους ανέμους, χωρίς να σπάζει. Τα φύλλα του σιταριού είναι μακρουλά σαν ταινίες. Τα άνθη παρουσιάζονται στην άκρη του βλαστού. Είναι πολλά μαζί και σχηματίζουν το «στάχυ». Το σιτάρι καλλιεργείται σε όλα σχεδόν τα χώματα. Η απόδοση αυξάνεται κατά πολύ, όταν το βοηθάει ο καιρός και λιπανθεί. Η λίπανση γίνεται είτε με χημικά λιπάσματα είτε με φυσικά όμως όσο πιο λίγα χημικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα δεχτεί το χώμα τόσο πιο καθαρό από άποψη υγείας είναι το σιτάρι.

10 Σιτάρι: ρίζα, βλαστός, φύλλα, σπόρος

11

12 Εχθρός του σιταριού Οι κυριότερες αρρώστιες του σιταριού είναι: Σκωρίαση: Είναι ένας μύκητας που ζει σ ένα αγριόχορτο, που λέγεται βερβερίδα. Προσβάλλει τα φύλλα, το βλαστό, το στάχυ και τα σπέρματα. Καταπολεμείτε οικολογικά με την καταστροφή της βερβερίδας, ή τον ψεκασμό με φυτοφάρμακα. Βλαστός σιταριού που προσβλήθηκε από σκωρίαση Άνθρακας: Είναι μύκητας. Το στάχυ γεμίζει από μαύρη σκόνη που είναι τα σπόρια του μύκητα. Καταπολεμείτε με την απολύμανση του σπόρου σε διάλυμα θεϊκού χαλκού. Σπόροι μολυσμένοι με άνθρακα

13 Καλλιέργεια του σιταριού παλιά και σήμερα Η συγκομιδή του σιταριού γίνεται κατά το μήνα Ιούνιο, με διάφορους τρόπους. Ο παλιότερος είναι η συγκομιδή με το χέρι, η οποία εξακολουθεί να γίνεται σε δύσβατες ορεινές περιοχές και νησιά.

14 Εργαλεία σιταριού

15 Σήμερα η συγκομιδή γίνεται με σύγχρονα μηχανήματα. Σπορά σιταριού σήμερα Θερισμός σιταριού σήμερα

16 INCLUDEPICTURE "

17 G" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE " G" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE " G" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE " G" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE " G" \* MERGEFORMATINET Το σιτάρι στη θρησκεία μας Το σιτάρι όπως το λάδι και το κρασί χρησιμοποιούνται στις αρχαίες τελετές των λαών της Μεσογείου καθώς ήταν τα βασικά προϊόντα διατροφής των κατοίκων αυτών. Η Χριστιανική θρησκεία συμπεριέλαβε αυτά στις δικές της τελετές και σε πολλές περιπτώσεις τους έδωσε άλλο χαρακτήρα και ερμηνεία.

18 Ο άρτος, το βασικό στοιχείο τροφής του ανθρώπου, ευλογήθηκε ιδιαίτερα από τον Χριστό. Στην έρημο ο Κύριος ευλόγησε τους πέντε άρτους (και τα δύο ψάρια) και με αυτά χόρτασαν πέντε χιλιάδες άνδρες, χωρίς να υπολογίζονται οι γυναίκες και τα παιδιά. TO ΠΡΟΣΦΟΡΟ Ψωμί ζυμωμένο στο σπίτι, με προζύμι και όχι μαγιά, σε στρογγυλό σχήμα και σφραγισμένο με ειδική ξύλινη σφραγίδα. Παρασκευάζεται για τη Θ. Ευχαριστία. ΤΑ ΚΟΛΛΥΒΑ Βρασμένο σιτάρι που προσφέρεται στη μνήμη κάποιου Αγίου ή σε μνημόσυνο προσφιλούς μας προσώπου. Συμβολίζει την κοινή Ανάσταση των νεκρών.

19 Η ΑΡΤΟΚΛΑΣΙΑ Ευλογία των βασικών καρπών της γης, του σιταριού, του κρασιού και του λαδιού. Τελείται τις μεγάλες γιορτές κυρίως στον εσπερινό σε ανάμνηση της ευλογίας των πέντε άρτων από το Χριστό στην έρημο. Από το αλεύρι στο ψωμί Τα βασικά υλικά για ψωμί είναι: Αλεύρι Το αλεύρι για ψωμί προέρχεται από δημητριακά όπως το σιτάρι, η σίκαλη, το καλαμπόκι και διάφορα άλλα, με πιο συνηθισμένο από όλα όμως το σιτάρι. Για την παρασκευή ψωμιού χρειαζόμαστε σκληρό αλεύρι, το οποίο περιέχει υψηλά ποσοστά

20 γλουτένης, μιας πρωτεΐνης που ευθύνεται σε μεγάλο ποσοστό για το σωστό φούσκωμα του ψωμιού. Μαγιά Η μαγιά δίνει στο ψωμί τη γεύση και την υφή του. Ενεργοποιείται κάτω από κατάλληλες συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας και απελευθερώνει αέρια που φουσκώνουν το ψωμί. Σκοτώνεται με την υψηλή θερμοκρασία του φούρνου. Υπάρχει σε δύο βασικές μορφές: φρέσκια και σε σκόνη. Τα 15 γραμμάρια φρέσκιας μαγιάς ισοδυναμούν με περίπου 7 γραμμάρια σκόνης. Αλάτι Το αλάτι είναι βασικό συστατικό, γιατί χωρίς αυτό το ψωμί είναι εντελώς αδιάφορο γευστικά. Επίσης το αλάτι επιβραδύνει τη δράση της μαγιάς και κατά συνέπεια το φούσκωμα του ψωμιού. Αυτό κατά κανόνα δημιουργεί καλύτερη γεύση στο ψωμί. Νερό Το νερό είναι το κύριο υγρό στην παρασκευή ψωμιού και η αναλογία του παίζει καθοριστικό ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα. Συνήθως προστίθεται σε θερμοκρασία λίγο μεγαλύτερη από αυτή του ανθρώπινου σώματος, γύρω στους 40οC. Άλλο ένα υγρό που χρησιμοποιείται συνδυαστικά με το νερό είναι το γάλα, το οποίο προσδίδει γεύση και μαλακή υφή στο ψωμί. Επίσκεψη στο σούπερ μάρκετ Ο κύριος Δημήτρης Αρβυθάς μας υποδέχτηκε στο κατάστημά του όπου αγοράσαμε υλικά για να φτιάξουμε ψωμί και παραδοσιακά κουλουράκια. Διαλέξαμε υλικά με βάση τον τόπο προέλευσής τους, την ποιότητα τους και το κόστος τους. Πληρώσαμε, πήραμε ρέστα και φύγαμε. Κατόπιν πήγαμε στο φούρνο του χωριού μας.

21 Επίσκεψη στο φούρνο του χωριού Η κυρία Σταυρούλα Γκαργκούδη, η ιδιοκτήτρια του φούρνου αφού μας καλοδέχτηκε μας ξενάγησε στο εργαστήριο. Ακολουθώντας την συνταγή παρασκευάσαμε ψωμί και <<κουλουράκια με κανέλα>>. Έπειτα γυρίσαμε στο σχολείο και σερβίραμε σε όλα τα παιδιά να δοκιμάσουν αλλά και να απολαύσουν τις συνταγές μας.

22

23 Παραδοσιακές συνταγές του τόπου μου

24 Σπέρνω - θερίζω σιτάρι

25 Χωρίζουμε τα παιδιά σε δύο ισάριθμες ομάδες και μπαίνουν σε γραμμές. Το πρώτο παιδί κάθε ομάδας έχει πέντε σακουλάκια σιτάρι (φασόλια ή μικρές μπάλες ή πέντε μικρά αντικείμενα δίπλα του). Σχεδιάζουμε 4 μικρούς κύκλους ή (στεφάνια) σε απόσταση 8 μέτρων από την κάθε ομάδα. Με το σφύριγμα το πρώτο παιδί παίρνει ένα από τα μικρά αντικείμενα ή τις μπάλες ή τα σακουλάκια σιτάρι, τρέχει και το τοποθετεί στον πρώτο κύκλο, επιστρέφει παίρνει το δεύτερο και το τοποθετεί στον άλλον κύκλο μέχρι να <<σπείρει>> όλα τα αντικείμενα ένα σε κάθε κύκλο. Το επόμενο παιδί <<θερίζει>> τα αντικείμενα, παίρνει δηλαδή κάθε φορά ένα μέσα από τους κύκλους και τα τοποθετεί στα πόδια του επόμενου παιδιού ο οποίος θα τα ξανασπείρει ένα ένα. Αυτό συνεχίζεται μέχρι να σπείρουν ή να θερίσουν όλα τα παιδιά. Νικάει η ομάδα που θα τα καταφέρει πρώτη. (Παιχνίδι από το βιβλίο Φυσικής Αγωγής Α & Β Δημοτικού βιβλίο εκπαιδευτικού) Σπέρνω θερίζω φασόλια (παιχνίδι από Χόγκ-Κογκ)

26

27 ΖΕΑ Πρόκειται για ντυμένο σιτάρι δίκοκκο. Η Ζέα είναι ένα από τα αρχαιότερα δημητριακά που είναι γνωστά στον άνθρωπο. Ήταν το βασικότερο συστατικό της διατροφής των αρχαίων Ελλήνων. Αναφορές στην καλλιέργειά του δημητριακού κάνει ο Όμηρος, ενώ τη Ζέα συναντάμε και στην Παλαιά Διαθήκη, στον Ηρόδοτο,ο στρατός του Μεγάλου Αλεξάνδρου τρεφόταν αποκλειστικά με ζέα, για να είναι υγιής και πνευματικά ανεπτυγμένος. Οι Έλληνες δεν έτρωγαν ψωμί από σιτάρι, αυτό προτιμούσαν να το δίνουν στα ζώα. Έτρωγαν ψωμί από Ζέα ή κριθάρι. Η Ζέα έχει υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεϊνες, φυτικές ίνες και μέταλλα. Βοηθά στην απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, καταστέλλει τις χρόνιες φλεγμονές και θεωρείται ότι εμποδίζει την ανάπτυξη και μετάσταση του καρκίνου. Τα μακαρόνια ζέας περιέχουν +40% μαγνήσιο και ΚΑΘΟΛΟΥ γλουτένη (άρα, είναι πολύ πιο εύπεπτα από τα κοινά ζυμαρικά) Είναι κατάλληλη για όσους πάσχουν από αλλεργία στο σιτάρι ή έχουν κοιλιοκάκη. Βιολογικά προϊόντα δημητριακών Ζέα

28 Οι Αρχαίοι Έλληνες έλεγαν Σίτος αντί σιτάρι Άλευρον αντί αλεύρι Άρτος/ψωμός αντί ψωμί Στην Αρχαία Ελληνική γλώσσα το ψωμί λέγεται άρτος. Ο άρτος χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον στη θρησκεία. (Τον άρτον ημών τον εποιούσιον ). Η λέξη ψωμί είναι μεταγενέστερη και αποτελεί υποκοριστικό του Ψωμύς=(τεμάχιον), ψωμίον (κομματάκι, μπουκιά). Προέρχεται από το αρχαίο ρήμα ψώω=τρίβω, αλέθω ή από το ψωμίζω=τρέφομαι βάζοντας μικρά κομμάτια στο στόμα. Σήμερα λέμε σιτάρι, ψωμί, αλεύρι

29 Το σιτάρι στη ζωγραφική Από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα το σιτάρι <<χαράκτηκε>> σε τοιχογραφίες, αγγεία, πινακίδες, έγινε πίνακες ζωγραφικής. Δημήτρης Γιολδάσης, Θέρος Δημήτρης Γιολδάσης, Αγροτική αυλή Δημήτρης Γιολδάσης, αλώνι

30 Η θεά Δήμητρα, Θεόφιλος Χατζημιχαήλ Μέγα αρτοποιείον, Θεόφιλος Χατζημιχαήλ Τα παιδιά ζωγράφισαν για το σιτάρι

31 Το σιτάρι στη λογοτεχνία και στη λαϊκή παράδοση Το σιτάρι δεσπόζει εδώ και χιλιετίες στο ελληνικό τοπίο, το φωτίζει με το χαρακτηριστικό και απαράμιλλο χρυσοκίτρινο χρώμα του και εμπνέει τους καλλιτέχνες όλων των εποχών από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα και αποτυπώνεται στις παραδόσεις, στα παραμύθια και στα τραγούδια του λαού μας. Το πιο γλυκό ψωμί Κάποτε ήταν ένας βασιλιάς που τα είχε όλα, δεν του έλειπε τίποτα. Παρόλα αυτά ο βασιλιάς αρρώστησε κι έπαθε ανορεξία. Τον επισκέφτηκαν οι καλύτεροι γιατροί αλλά δεν μπόρεσαν να τον κάνουν καλά. Μια μέρα στο παλάτι έφτασε ένας σοφός γέροντας ο οποίος τον ρώτησε γιατί είναι δυστυχισμένος, αν του λείπει κάτι. Ο βασιλιάς είπε ότι έχει τα πάντα μέχρι και του πουλιού το γάλα. Ο γέροντας τότε είπε στο βασιλιά να πει σε όλους τους μάγειρες να του φτιάξουν ψωμί και ότι όταν θα φάει το πιο γλυκό, θα γίνει καλά. Πράγματι οι μάγειρες του έφτιαξαν διάφορα ψωμιά αλλά ο βασιλιάς δεν θεραπεύτηκε. Μετά από λίγο καιρό ο γέροντας πέρασε ξανά από το παλάτι για να δει το βασιλιά και εκείνος θυμωμένος, γιατί δεν είχε γιατρευτεί, τον απείλησε ότι θα του πάρει το κεφάλι. Ο γέροντας απάντησε ότι μπορεί να γίνει καλά αν τον ακολουθήσει για τρεις ολόκληρες ημέρες. Ο βασιλιάς δέχτηκε αλλά του τόνισε ότι αν δεν γίνει καλά θα τον αποκεφαλίσει. Ο γέροντας συμφώνησε και οι δυο τους πήγαν σε ένα κτήμα... Την πρώτη μέρα θέρισαν τα χωράφια και έκαναν τα στάχυα δεμάτια. Ο βασιλιάς κουρασμένος κοιμήθηκε νηστικός. Την δεύτερη μετέφεραν τα στάχυα στον μύλο και τα άλεσαν. Στην συνέχεια συσκεύασαν το αλεύρι σε σακιά. Ο βασιλιάς και πάλι κοιμήθηκε νηστικός αποκαμωμένος από την κούραση. Την τρίτη μέρα ζύμωσαν ψωμί με το αλεύρι που είχαν φτιάξει και το έψησαν. Όταν τελείωσαν ο βασιλιάς ορεξάτος έφαγε από το ψωμί και είπε ότι ήταν το πιο "γλυκό" ψωμί που είχε φάει ποτέ. Ο γέροντας του απάντησε ότι ήταν το πιο νόστιμο ψωμί

32 γιατί το είχε φτιάξει με τον ιδρώτα του. Από εκείνη την μέρα ο βασιλιάς δούλευε καθημερινά και δεν ξαναρρώστησε πότε! Λαϊκό παραμύθι Δημοτικό τραγούδι Eλάτε νιοί, ελάτε νιές στο κάτω το χωράφι, που 'ναι τα στάρια φουντωτά καθαροδιαλεγμένα. Ελάτε νιοι, ελάτε νιές ο θέρος για ν' αρχίσει, το στάρι να θερίσετε δεμάτια να το κάντε να 'ρθουν και οι γριές να το καλολυχνίσουν. Παιδικό Ποίημα (Γεώργιος Δροσίνης) Σαν το σιτάρι σπέρνεται στον κόσμο η αλήθεια κι απ τον καθάριο σπόρο της φυτρώνουν παραμύθια. Καλότυχος, όποιος μπορεί

33 τα στάχυα να θερίσει και το σιτάρι απ τ άχυρο καλά να ξεχωρίσει. Για το μικρό τον κόπο του μεγάλο κέρδος μένει: Όλη η αλήθεια που θα βρει στα ψέματα κρυμμένη. Τα παιδιά με την καθοδήγηση του γυμναστή τους Αζά Πέτρο χόρεψαν παραδοσιακούς χορούς που χόρευαν και άλλοτε την εποχή του αλωνισμού και του θερισμού στο Θεσσαλικό κάμπο.

34 Ήθη και έθιμα

35 Ταξιδεύουμε στην Ελλάδα και φτιάχνουμε χάρτες Τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες. Προσδιορίσαμε στον παγκόσμιο χάρτη την περιοχή της Μεσογείου και τρεις ηπείρους: Ευρώπη, Ασία, Αφρική και μετά της Ελλάδας και της Θεσσαλίας. Μιλήσαμε για τις χώρες που παράγουν σιτάρι. Στο τέλος τα παιδιά έφτιαξαν χάρτες παρατηρώντας πρότυπα χάρτες και συμπληρώνοντας τους δικούς τους. Ηταν η πιο δύσκολη εργασία, που άρχισε με πολύ άγχος -ότι δε θα τα καταφέρουναλλά τελικά παρουσίασαν αριστουργήματα. Τα παιδιά συνεργάστηκαν και γρήγορα ξεπέρασαν τις δυσκολίες. Η όλη διαδικασία τα γέμισε χαρά και ενθουσιασμό. Επιβεβαιώθηκε η λαϊκή σοφία <<το μάτι δειλό, μα το χέρι τολμηρό>> Τα παιδιά με ικανοποίηση δείχνουν τα έργα τους.

36 Επίσκεψη στο Λαογραφικό Μουσείο Ιτέας Με τους μαθητές της Α και Β τάξης του Δημ. Σχολείου Ανάβρας επισκεφτήκαμε το μουσείο. Οι αρμόδιοι υπάλληλοι μας υποδέχτηκαν με εγκαρδιότητα. Με πολύ μεράκι και αγάπη για τη δουλειά τους μας ξενάγησαν στους άψογα διαμορφωμένους χώρους, μας μίλησαν για τα δρώμενα που σχετίζονταν με τη σπορά, τον αλωνισμό και τον θερισμό του σιταριού στα παλιότερα χρόνια. Είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε και να θαυμάσουμε από κοντά αγροτικά μηχανήματα, την πλούσια συλλογή παλαιοτάτων υφαντών, σκευών, εργαλείων και αντικειμένων λαϊκής τέχνης. Μας δόθηκε η δυνατότητα να πραγματοποιήσουμε βιωματικές δραστηριότητες, όπως το άλεσμα του σιταριού στις μυλόπετρες.

37 Αναβίωση σποράς και θερισμού του σιταριού Γεωργικά μηχανήματα μιας άλλης εποχής Επίσκεψη στο Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας Θράκης Οι μαθητές και οι μαθήτριες του Δημ. Σχ. Ανάβρας συνοδευόμενοι από τους εκπαιδευτικούς τους, στα πλαίσια εκπαιδευτικής εκδρομής επισκέφθηκαν το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας Θράκης. Εκεί περιηγηθήκαν από τους αρμόδιους στην έκθεση του Μουσείου "Στους Μύλους της Μακεδονίας και της Θράκης" (Νερόμυλοι, Νεροπρίονα, Νεροτριβές, Μαντάνια στην Παραδοσιακή Κοινωνία), με σκοπό να γνωρίσουμε καλύτερα τον παραδοσιακό μας πολιτισμό και να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον οποίο το χθες συνδέεται με το σήμερα.

38 Νερόμυλος: λειτουργικό ομοίωμα ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Λουκάκος Ζωγράφοι διατροφή για παιδιά Μουσείο Ιτέας & Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας Θράκης Ελληνικό Λεξικό Τεγόπουλος Φυτράκης Εγχειρίδιο Τοπική ιστορίας (Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Καρδίτσας) Σχολικά εγχειρίδια: Μελέτη περιβάλλοντος, Θρησκευτικά, Γλώσσα, Ανθολόγιο Ευχαριστήριο Για την εκπόνηση της συγκεκριμένης εκπαιδευτικής εργασίας στα πλαίσια της ευέλικτης ζώνης και του περιβαλλοντικού προγράμματος που πραγματοποιεί το Δημοτικό Σχολείο Ανάβρας θέλουμε θερμά να ευχαριστήσουμε το Δήμο Σοφάδων που μας παραχώρησε το λεωφορείο του Δήμου για τις μετακινήσεις, τους υπαλλήλους του Λαογραφικού Μουσείου Ιτέας για τη δημιουργική και ταυτόχρονα ευχάριστη ξενάγηση, το γεωπόνο κ. Γεωργίου Ιωάννη για σημαντικές γνώσεις που αφορούν την καλλιέργεια του σιταριού, τον κ. Δημήτριο Αρβυθά για τη φιλική εξυπηρέτηση στο σούπερ μάρκετ και την κ. Σταυρούλα Γκαργκούδη για την πολύτιμη συνεργασία της στην παρασκευή ψωμιού. Τέλος θέλουμε να ευχαριστήσουμε όλους τους γονείς των παιδιών που μας βοήθησαν στην υλοποίηση της παρούσας εργασίας.