Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ

Transcript

1 παιδαγωγικά ρεύματα στο Αιγαίο Διάλογος 85 Μεζνδνινγία ρεδηαζκνύ γηα ηελ Αμηνπνίεζε ησλ λέσλ Μέζσλ ζε Παηδαγσγηθέο θαη Δθπαηδεπηηθέο Γξάζεηο Πεξίιεςε Αιηβίδνο νθόο 1 lsofos@aegean.gr Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ Σν άξζξν αλαθέξεηαη ζηε κεζνδνινγία ζρεδηαζκνχ εθπαηδεπηηθψλ δξάζεσλ κε ηε ρξήζε ησλ λέσλ Μέζσλ ζε παηδαγσγηθέο θαη εθπαηδεπηηθέο δξάζεηο. Πξφθεηηαη γηα κηα ζεψξεζε πνπ ζέηεη σο βαζηθφ ζεκείν αλαθνξάο ην δηδαθηηθφ κεηαζρεκαηηζκφ, ελψ ηα λέα Μέζα πξνζεγγίδνληαη κέζα απφ ηε γεληθφηεξε παηδαγσγηθή θαη εθπαηδεπηηθή πξννπηηθή. Χο εθ ηνχηνπ ε πξνηεηλφκελε κεζνδνινγία δελ πξνζαλαηνιίδεηαη ζηελ ηερλνινγηθή ηεθκεξίσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ επηινγψλ κε ζηφρν ηελ εθκάζεζε ηερλνινγηθψλ θαη κφλν δεμηνηήησλ ρξήζεο (skills). Αληηζέησο, νη επηζηεκνληθέο ξίδεο ηνπνζεηνχληαη ζην επηζηεκνινγηθφ πιαίζην ησλ θηλήκαηνο ηεο Νέαο Αγσγήο, ηεο πξννδεπηηθήο Αγσγήο, ηεο κεηαξξπζκηζηηθήο Αγσγήο, πνπ ζηνρεχνπλ ζε παηδνθεληξηθέο, εξγαζηνθεληξηθέο, ζπλεξγαηηθέο θαη δεκνθξαηηθέο εθπαηδεπηηθέο παξεκβάζεηο. Σν άξζξν ρξίδεηαη ζε δχν κέξε. Σν πξψην αλαθέξεηαη ζηε ζεκαζία ηνπ δηδαθηηθνχ κεηαζρεκαηηζκνχ θαη θπξίσο ζηηο πξνυπνζέζεηο πνπ πξέπεη λα πθίζηαληαη, πξνθεηκέλνπ λα θαηαζηεί εθηθηφο ν κεηαζρεκαηηζκφο απηφο. ην δεχηεξν κέξνο παξνπζηάδνληαη νη πέληε θάζεηο πνπ πεξηέρεη ε πξνηεηλφκελε κεζνδνινγία ηνπ ζρεδηαζκνχ εθπαηδεπηηθψλ δξάζεσλ κε ηε ρξήζε ησλ λέσλ Μέζσλ. ηφρνο ηνπ άξζξνπ απηνχ δελ είλαη ε αλαιπηηθή αηηηνιφγεζε, ηεθκεξίσζε θαη παξνπζίαζε ηεο κεζνδνινγίαο, αιιά αληίζεηα ε ζπλνπηηθή παξνπζίαζή ηεο, πξνθεηκέλνπ λα βνεζήζεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζηηο δχν πξψηεο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο λα πξνζαλαηνιηζηνχλ θαη λα πξνζδηνξίζνπλ ηηο βαζηθέο ελέξγεηεο γηα ηελ παηδαγσγηθή ηεθκεξίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο ηνπο παξέκβαζεο κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ λέσλ Μέζσλ. 1. Γηδαθηηθόο κεηαζρεκαηηζκόο Ο ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζηεξίδεηαη ζηε βάζε ηεο ζχλδεζεο ηεο ζεσξίαο κε ηε δηδαθηηθή πξάμε θαη φρη ζηελ απιή κεηαθνξά δεδνκέλσλ θαη πιεξνθνξηψλ πνπ έρνπλ πξνεπηιεγεί. Ο εθπαηδεπηηθφο θαιείηαη λα «κεηαζρεκαηίζεη» ηελ αθαδεκατθή/ζρνιηθή γλψζε (Kron, Sofos 2003) δειαδή ηηο επηζηεκνληθέο γλψζεηο, ζεσξψληαο ηεο, φρη σο δεπηεξνγελείο γλψζεηο ηηο νπνίεο πξέπεη λα κεηαθέξεη ζηνπο καζεηέο ρσξίο θακία παηδαγσγηθή θαη δηδαθηηθή παξεκβνιή, αιιά σο ζεκείν αλαθνξάο γηα ηε δεκηνπξγία εθπαηδεπηηθψλ πεξηβαιιφλησλ εξγαζίαο απφ φπνπ ζα παξαρζνχλ γλψζεηο. Ο κεηαζρεκαηηζκφο απηφο κπνξεί λα επηηεπρζεί, φηαλ: 1. ε ζρνιηθή/αθαδεκατθή γλψζε ζεσξεζεί σο απνηέιεζκα αλζξψπηλεο εξγαζίαο ε νπνία ζε ζπγθεθξηκέλν θνηλσληθνεπηζηεκνληθφ θαη ηζηνξηθφ πιαίζην γίλεηαη απνδεθηή, θαη άξα απνηειεί θνηλσληθή ζχκβαζε, 2. ν εθπαηδεπηηθφο θαηέρεη ζην πιαίζην ηεο επαγγεικαηηθφηεηαο ηνπ ηφζν ην ζπγθεθξηκέλν γλσζηηθφ αληηθείκελν, φζν θαη ηελ ηθαλφηεηα λα εκπιαθεί ελεξγά πξνθεηκέλνπ λα κεηαζρεκαηίζεη θαη λα ζπλδηακνξθψζεη ηελ θνηλσληθά απνδεθηή γλψζε. Απηφ πξνυπνζέηεη ζε επίπεδν αληηιήςεσλ κηα αληίζηνηρε ζηάζε, δειαδή λα κε ζεσξεί φηη ν ξφινο ηνπ πεξηνξίδεηαη ζην λα απνδέρεηαη έ- ηνηκεο γλψζεηο (δεπηεξνγελή γλψζε) ζηε κνξθή κνξθσηηθψλ αγαζψλ, ηα νπνία πξέπεη λα «κεηαδίδεη», ζχκθσλα κε ηελ «απνηακηεπηηθή ινγηθή». Αληηζέησο, είλαη ζεκαληηθφ λα αληηιακβάλεηαη ηελ εξγαζία ηνπ σο πεδίν φπνπ ν ίδηνο ζπλδηακνξθψλεη ηε γλψζε θαη πξνπαληφο σο πεδίν ζην νπνίν απηή ζα παξαρζεί. 1 Δπίθνπξνο Καζεγεηήο Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ

2 παιδαγωγικά ρεύματα στο Αιγαίο Διάλογος ν εθπαηδεπηηθφο, ιακβάλνληαο ππφςε ηε ζεζκνζεηεκέλε ζρνιηθή/αθαδεκατθή γλψζε, ηελ θαηαλνεί θαη, ζην πιαίζην ηεο παηδαγσγηθήο ειεπζεξίαο θαη επαγγεικαηηθφηεηάο ηνπ, ηελ κεηαζρεκαηίδεη ζε πιαηζηνζεηεκέλεο θαη θαηαζηαζηαθέο (situate) επηθνηλσληαθέο δξάζεηο ζπλδένληάο ηελ κε παξαγσγηθά ζέκαηα πνπ πεξηέρνπλ λφεκα θαη ππαξμηαθή ζεκαζία γηα ηνπο καζεηέο (Sofos 1996). Μέζα απφ απηήλ ηε δηαδηθαζία ν εθπαηδεπηηθφο δηακνξθψλεη πξσηνγελή πεξηβάιινληα εξγαζίαο, φπνπ νη καζεηέο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα επεμεξγαζηνχλ απζεληηθά δεηήκαηα/θαηαζηάζεηο θαη λα επηθνηλσλήζνπλ πάλσ ζε απηά. Αθξηβψο απηή ε ελεξγή ζπκκεηνρή ησλ καζεηψλ πνπ ζα ζρεδηάζεη ν εθπαηδεπηηθφο ζα απνηειέζεη ην κνριφ γηα ηε δηακφξθσζε ελφο ζεηηθνχ πιαηζίνπ κάζεζεο θαη ζρνιηθνχ θιίκαηνο, φπνπ κπνξεί λα ζηεξηρζεί ε πξσηνγελήο γλψζε. Απηή ε ζπκκεηνρή θαη ε εξγαζία, θαη φρη ε ζπγθεθξηκέλε ζρνιηθή χιε, απνηειεί ην φρεκα γηα ηελ αλάπηπμε ησλ γλσζηηθψλ δνκψλ θαη ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ αηφκνπ. 4. ν εθπαηδεπηηθφο έρεη βαζηθέο γλψζεηο ζηα λέα Μέζα θαη ηηο Σερλνινγίεο (ιεηηνπξγηθφο γξακκαηηζκφο), δηαζέηεη γλψζεηο γχξσ απφ παηδαγσγηθά θαη δηδαθηηθά κνληέια εξγαζίαο κε ηα λέα Μέζα (παηδαγσγηθή θαη δηδαθηηθή ηθαλφηεηα ζηα Μέζα) θαη κπνξεί λα νξγαλψζεη θαη λα πινπνηήζεη εθπαηδεπηηθά ζελάξηα εξγαζίαο (Kron, Sofos 2003). 5. ν εθπαηδεπηηθφο είλαη ζε ζέζε λα παξαηεξεί, λα αμηνινγεί ηηο λνεηηθέο ζπιιήςεηο, ηηο δξάζεηο θαη ηηο ελέξγεηεο ζε ζρέζε κε ηηο δηαδξάζεηο ζηελ ηάμε θαη ηα καζεζηαθά απνηειέζκαηα, δειαδή λα εξεπλά ην εθπαηδεπηηθφ ηνπ έξγν, ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ εθαξκνγή ηνπ. Με απηφ ηνλ ηξφπν εμαζθαιίδεηαη ε ζηνραζηηθή/κεηαγλσζηηθή δηάζηαζε ηεο δηδαζθαιίαο θαη κεηψλεηαη ε πηζαλφηεηα ηεο εκπεηξηζηηθήο πξνζέγγηζήο ηεο (Μαηζαγγνχξαο 2005). Σα λέα Μέζα, δειαδή ν ηξφπνο παξνπζίαζεο θαη επηθνηλσλίαο ηεο γλψζεο (π.ρ. ειεθηξνληθφ θείκελν, ππεξθείκελν) θαη νη ηερλνινγίεο, δειαδή νη ηερλνινγίεο πνπ εμππεξεηνχλ ηελ κεηαθνξά ησλ πιεξνθνξηψλ (π.ρ. έληππν, ειεθηξνληθφ, ζε CD ή ζην δηαδίθηπν) κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ ζεκαληηθά εξγαιεία ζηηο εθπαηδεπηηθέο παξεκβάζεηο. Χζηφζν ην θιεηδί ζηε ρξήζε ελφο εξγαιείνπ κάζεζεο είλαη ε απνηειεζκαηηθή δηδαζθαιία πνπ λνεκαηνδνηείηαη ηφζν απφ ηνπο καζεηέο φζν θαη απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, ζηελ νπνία ζα ρξεζηκνπνηείηαη ην εξγαιείν απηφ. Οη εθπαηδεπηηθνί κπνξνχλ π.ρ. λα επηθνηλσλνχλ κέζσ δηαδηθηχνπ κε άιινπο εθπαηδεπηηθνχο φπσο θαη λα ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ηερλνινγία γηα λα είλαη πην απνδνηηθνί θαη παξαγσγηθνί ζηελ ηάμε, αιιά θαη γηα ηε δηθή ηνπο πξνζσπηθή θαη επαγγεικαηηθή δηαρείξηζε εξγαζηψλ. Παξάδεηγκα: Λφγσ ηεο θνξεηφηεηαο ησλ laptop, νη εθπαηδεπηηθνί ζα ρξεηαζηεί λα εμεηάζνπλ λέεο πιεπξέο ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηε κάζεζεο. Οη καζεηέο κπνξνχλ πιένλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηελ ηερλνινγία ζε δηάθνξνπο ρψξνπο θαη ζεκεία, πέξα απφ ην παξαδνζηαθφ ρψξν ηνπ εξγαζηεξίνπ, φπσο θαη λα ρξεζηκνπνηήζνπλ εμεηδηθεπκέλα πξνγξάκκαηα γηα ζπιινγή θαη αλάιπζε δεδνκέλσλ είηε ζηνπο ρψξνπο ηνπ ζρνιείνπ είηε ζην ζπίηη ηνπο. ην πιαίζην ηεο ίδηαο πξνζέγγηζεο, νη καζεηέο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ηνπο Ζ/Τ πξνθεηκέλνπ λα επεμεξγαζηνχλ ςεθηαθά θχια εξγαζίαο, λα αλαδεηήζνπλ πιεξνθνξίεο ζην δηαδίθηπν, λα ηεξήζνπλ εκεξνιφγην γεγνλφησλ ζηνλ θεηκελνγξάθν ή ζε έλα δηαδηθηπαθφ εκεξνιφγην, λα δεκηνπξγήζνπλ ειεθηξνληθέο παξνπζηάζεηο ζην PowerPoint, λα δεκηνπξγήζνπλ δηαγξάκκαηα ζην Excel, λα εξγαζηνχλ ζε πξνζνκνηψζεηο θαη ζε ινγηζκηθά, ηα νπνία δηαζέηεη δσξεάλ ην Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην. Οη παξαθάησ ελδεηθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζπλδένληαη κε κηα ζεηξά απφ δεηήκαηα θαη εξσηήκαηα πνπ ζα πξέπεη λα απαηηεζνχλ ζηα επφκελα πέληε βήκαηα ηνπ δηδαθηηθνχ κεηαζρεκαηηζκνχ. Δδψ ζεκεηψλεηαη φηη ε επηηπρήο έληαμε ή φρη ησλ λέσλ Μέζσλ ζηε δηδαζθαιία ζρεηίδεηαη κε πεξηζζφηεξα επίπεδα πνπ δελ εμαξηνχληαη κφλν ή ηνπιάρηζηνλ άκεζα, απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ, φπσο ην: Μαθξνθνηλσληθφ επίπεδν - Δθπαηδεπηηθή Πνιηηηθή: ε απηφ εληάζζνληαη νη απνθάζεηο ηεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο γηα αλάπηπμε ινγηζκηθψλ θαη εθαξκνγψλ, ε δηάδνζε, ελεκέξσζε, πξνκήζεηα θαη εμνπιηζκφο ζρνιηθψλ κνλάδσλ, ε επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ, ε αλαλέσζε αλαιπηηθψλ πξνγξακκάησλ θαη ελζάξξπλζε θαηλνηνκηψλ θ.α.

3 παιδαγωγικά ρεύματα στο Αιγαίο Διάλογος 87 Θεζκηθφ επίπεδν - ρνιηθή Μνλάδα: Σν επίπεδν απηφ αλαθέξεηαη πεξηζζφηεξν κε ηε ζπγθεθξηκέλε ζρνιηθή κνλάδα θαη ζρεηίδεηαη κε ηε ελδνζρνιηθή ελεκέξσζε θαη ελεξγνπνίεζε ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο κε ζηφρν ηε ζπλεηδεηή αλάπηπμε ηεο ειεθηξνληθήο κάζεζεο, κε ηελ νξγάλσζε ελεξγεηψλ/δξάζεσλ θαη ηελ ηερληθή ππνδνκή ηνπ ζρνιείνπ, ηελ παηδαγσγηθή δηακφξθσζε ρψξσλ γηα Ζ/Τ θαη δηαδίθηπν, ηελ ελδνζρνιηθή παηδαγσγηθή θαη επηκνξθσηηθή ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ θ.α. Μηθξνεπίπεδν - ρνιηθή Σάμε θαη δηάδξαζε: Σν επίπεδν απηφ αλαθέξεηαη ζηνπ δξψληεο θαη ηνπ ζπκκεηέρνληεο ζηελ εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζία εληφο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο θαη ζρεηίδεηαη κε ηελ επηινγή ζηφρσλ ζηα κέζα γηα ηνλ εηήζην πξνγξακκαηηζκφ, ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ δξαζηεξηνηήησλ θαη είδνο ησλ Μέζσλ, ηελ έληαμε ζε ζεκαηηθέο ελφηεηεο/αληηθείκελα, ηελ νξγάλσζε παξάιιεισλ ελεξγεηψλ, ηελ παηδαγσγηθή θαη δηδαθηηθή δηαρείξηζε ησλ λέσλ Μέζσλ, ηελ αμηνιφγεζε ηεο δηδαθηηθήο παξέκβαζεο θ.α. Οη εθπαηδεπηηθνί θαινχληαη λα δξαζηεξηνπνηεζνχλ ζην κηθξνεπίπεδν, φπνπ κπνξνχλ λα πξνγξακκαηίζνπλ εθπαηδεπηηθέο δξάζεηο γηα ηελ ζηήξημε ηεο αγσγήο θαη ηεο εθπαίδεπζεο ησλ καζεηψλ ζηα λέα Μέζα. Δδψ ζεκεηψλεηαη, φηη ε εθπαίδεπζε θαη ε αγσγή ζηα Μέζα δελ έρεη εληαρζεί σο απηφλνκν γλσζηηθφ αληηθείκελν ζηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε (κε εμαίξεζε ηα 800 νινήκεξα πεηξακαηηθά ζρνιεία απφ ην ζρνιηθφ έηνο 2010/2011), αιιά πθίζηαηαη ζεζκηθά κε ηελ νιηζηηθή πξνζέγγηζε θαη δηαρέεηαη κέζα απφ φια ηα γλσζηηθά αληηθείκελα ηνπ ζρνιείνπ, ηεο Δπέιηθηεο Εψλεο, ελψ ππάξρεη σο δηαθξηηφ γλσζηηθφ αληηθείκελν ζην Οινήκεξν ζρνιείν. Χο εθ ηνχηνπ, νη δξαζηεξηφηεηεο ηεο κηληηαθήο εθπαίδεπζεο ζα πξέπεη: λα πξνγξακκαηίδνληαη σο ζπλερήο δηαδηθαζία πνπ ζα πξαγκαηνπνηείηαη ζε πεξηζζφηεξα ζρνιηθά έηε θαη καζεζηαθά επίπεδα κε ηε ζπκκεηνρή δηαθφξσλ καζεκάησλ λα ζπκπεξηιακβάλνληαη ζε απηέο νη δηαζηάζεηο ηνπ κηληηαθνχ γξακκαηηζκνχ θαη ηθαλφηεηαο (Media Literacy) κε αξζξσηφ απμάλνληα ηξφπν λα ζπκπεξηιακβάλνπλ φιν ην θάζκα ησλ κέζσλ θαη δηαθνξεηηθέο ζεσξεηηθέο πξνζεγγίζεηο πνπ αλαθέξνληαη ζην ξαδηφθσλν, ηελ ηειεφξαζε, ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή λα κεηαζρεκαηίδνληαη, έηζη ψζηε ε αγσγή θαη ε εθπαίδεπζε ησλ καζεηψλ ζηα Μέζα λα ε- λαξκνλίδεηαη ζηελ ειηθία ησλ καζεηψλ θαη ησλ λέσλ λα νδεγνχλ ζε γλψζεηο γεληθεπκέλνπ θαη θαηεγνξηθνχ ηχπνπ, πνπ ζα είλαη κεηαηξέςηκεο θαη ζε άιια πεδία λα πξαγκαηνπνηνχληαη ζην πιαίζην εθπαηδεπηηθψλ παξεκβάζεσλ πνπ είλαη ζεκαληηθέο γηα ην θνηλσληθννηθνζχζηεκα ηνπ καζεηή θαη λα ιακβάλνληαη ππφςε νη αλάγθεο, νη πξνεκπεηξίεο θαη ην ζηάδην αλάπηπμεο. Σν παξαθάησ ζρεδηάγξακκα νπηηθνπνηεί ηηο βαζηθέο ελέξγεηεο θάζε εθπαηδεπηηθνχ πνπ ηεθκεξηψλεη παηδαγσγηθά παξεκβάζεηο κε ζηφρν ηελ εθπαίδεπζε ζηα Μέζα (Media Literacy).

4 παιδαγωγικά ρεύματα στο Αιγαίο Διάλογος 88 εηήζηνο πξνγξακκαηηζκόο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηφρσλ ζηα Μέζα (Media Literacy) επηινγή ηξόπνπ έληαμεο ησλ κηληηαθψλ ζηφρσλ παξαηεξψληαο ηα παξαγσγηθά ζέκαηα εληφο ηεο εθπαίδεπζεο επαλαπξνζδηνξηζκόο εθπαηδεπηηθψλ ζηφρσλ ζηα κέζα ρξνλνπξνγξακκαηηζκφο ησλ εθπαηδεπηηθώλ κηληηαθώλ ζηόρσλ ζε γεληθφηεξεο ελφηεηεο θαη ζε ζπγθεθξηκέλεο δξαζηεξηόηεηεο ησλ καζεηώλ (αλάιπζε δηδαθηηθψλ σξψλ) εμαζθάιηζε ηερλνινγηθψλ δνκώλ ζπκπιεξσκαηηθψλ κέζσλ επηινγή παηδαγσγηθήο ζηξαηεγηθήο θαη ηνπ ζρεδηαζκνχ ηεο δηδαζθαιίαο επηινγή ελεξγεηώλ θαη νξγάλσζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο δηδαζθαιίαο Οξγάλσζε ηεο θνηλσληθήο κνξθήο εξγαζίαο θαη δηαθνξνπνίεζε ζε νκάδεο καζεηψλ Γηαπξαγκάηεπζε ηξφπνπ εξγαζίαο θαη ξφισλ ζπκβνπιεπηηθή θαη ζηήξημε ησλ καζεηψλ ζε αηνκηθέο ηθαλφηεηεο, δεμηφηεηεο, κεζνδνινγία ρεδηαζκφο εθπαηδεπηηθώλ ηερληθώλ θαη επηκέξνπο κεζφδσλ δηάδξαζεο αλάιπζε θαη αμηνιόγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ ζρεδηαζκνχ θαη έξγνπ Δλέξγεηεο εθπαηδεπηηθνχ ζρεδηαζκνχ κε λέα Μέζα (ΣΠΔ) 2. Μεζνδνινγία θαη θάζεηο ηνπ δηδαθηηθνύ κεηαζρεκαηηζκνύ Παξαθάησ αθνινπζεί ε παξνπζίαζε βεκάησλ ηνπ δηδαθηηθνχ ζρεδηαζκνχ πνπ πεξηέρεη πέληε θάζεηο: 1. ηελ εκπεηξηθή ζχιιεςε ελφο ζελαξίνπ κηληηαθήο δξάζεο θαη ηε ραξηνγξάθεζε ηεο θηινζνθίαο ηεο εθπαηδεπηηθήο παξέκβαζεο, 2. ηελ αηηηνιφγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ κηληηαθψλ ζηφρσλ ζε ζρέζε κε άιιεο παηδαγσγηθέο δηαζηάζεηο, 3. ην εξκελεπκέλν πξφγξακκα θαη ην δηδαθηηθφ ζρεδηαζκφο ηεο θαηλνηφκαο κηληηαθήο δξάζεο, 4. ηελ επηρεηξεζηαθή εθαξκνγή ηεο δξάζεο ζην πιαίζην ηεο κηληηαθήο ζηνρνζεζίαο θαη 5. ηελ αμηνιφγεζε ηεο κηληηαθήο εξγαζίαο θαη δξάζεο.

5 παιδαγωγικά ρεύματα στο Αιγαίο Διάλογος 89 Φάζεηο ηνπ δηδαθηηθνχ κεηαζρεκαηηζκνχ 2.1 Δκπεηξηθή ζύιιεςε ελόο ζελαξίνπ κηληηαθήο δξάζεο θαη ραξηνγξάθεζε ηεο θηινζνθίαο ηεο δξάζεο απηήο Ζ εκπεηξία δείρλεη φηη νη εθπαηδεπηηθνί πξηλ πξνβνχλ ζε κηα εζηηαζκέλε δηαδηθαζία κεηαζρεκαηηζκνχ βαζίδνληαη, ζε κηα πξψηε θάζε, ζηηο εκπεηξίεο πνπ έρνπλ απνθηήζεη, ζηα ελδηαθέξνληά ηνπο, θαζψο επίζεο θαη ζηνπο γεληθφηεξνπο ζηφρνπο πνπ ζέηνπλ δηακνξθψλνληαο κε απηφλ ηνλ ηξφπν κηα πξψηε, απζφξκεηε πξνζέγγηζε ησλ κειινληηθψλ εθπαηδεπηηθψλ δξάζεσλ πνπ πξνηίζεληαη λα νξγαλψζνπλ. Με βάζε ηα ελδηαθέξνληα, ηηο εκπεηξίεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ην ζρνιηθφ θαη θνηλσληθφ πιαίζην ηεο εθπαηδεπηηθήο κνλάδαο ζρεδηάδεηαη έλα γεληθφ ζελάξην ην νπνίν πεξηιακβάλεη ηηο εμήο πιεξνθνξίεο: Σν γλσζηηθφ αληηθείκελν ζην νπνίν αλαθέξεηαη ην ζελάξην, ηα πιενλεθηήκαηα ρξήζεο λέσλ κέζσλ, ηπρφλ εκπφδηα πνπ ζα αλαθχςνπλ, πψο ζα νινθιεξσζεί ε εθπαηδεπηηθή δξάζε, πψο ζα αμηνινγεζεί θαη ηηο δεμηφηεηεο/ηθαλφηεηεο πνπ ζα απνθηήζνπλ νη καζεηέο κέζα απφ ηηο δξάζεηο ή ηη πξντφλ ζα πξέπεη λα παξαρζεί. Πξφθεηηαη ινηπφλ γηα κηα εκπεηξηθή θαη βησκαηηθή ζχιιεςε ελφο γεληθνχ ζελαξίνπ πνπ απαληά ζε πνιχ βαζηθά εξσηήκαηα, φπσο: 1. ππάξρνπλ δηδαθηηθνί ζηφρνη, πνπ δπζθνιεχνκαη λα δηδάμσ θαη ηα λέα Μέζα κε βνεζνχλ λα θαηλνηνκήζσ; 2. ηη είδνπο πιενλεθηήκαηνο/ππεξαμίαο παξέρεη ε ζπγθεθξηκέλε κηληηαθή δξάζε, πνπ δελ κνπ πξνζθέξνπλ θιαζηθά κέζα δηδαζθαιίαο; 3. πνηα ραξαθηεξηζηηθά έρνπλ ηα κέζα/ηερλνινγίεο πνπ ζα αμηνπνηήζσ; 4. ππάξρνπλ νη θαηάιιειεο/απαξαίηεηεο ππνδνκέο (δίθηπα, ηαρχηεηεο, ρψξνη θιπ) ψζηε λα πξνθχςνπλ ηα πιενλεθηήκαηα ηεο ζπγθεθξηκέλεο δξάζεο κε ηα λέα κέζα? 5. είλαη ηθαλνπνηεηηθή ε αηηηνιφγεζε θαη ε ηεθκεξίσζε, ψζηε λα «ζηέθεηαη» ε ππεξαμία/θαηλνηνκία; 6. ζε πνην γλσζηηθφ αληηθείκελν αλαθέξνκαη θαη ηη ή πσο ζπλεηζθέξεη ζε απηφ; 7. κέζα απφ πνηα βήκαηα θαη απφ πνηέο δξαζηεξηφηεηεο ζα νινθιεξσζεί ε εθπαηδεπηηθή δξάζε; 8. ηη εκπφδηα πξνβιέπσ φηη ζα ζπλαληήζσ θαη πσο ζα κπνξνχζα λα ηα αληηκεησπίζσ; 9. πσο ζθνπεχσ λα αμηνινγήζσ ηηο εξγαζίεο πνπ ζα πξαγκαηνπνηεζνχλ, ππάξρνπλ εξγαιεία α- μηνιφγεζεο ή πξέπεη λα ηα αλαπηχμσ ζηε δηαδηθαζία;

6 παιδαγωγικά ρεύματα στο Αιγαίο Διάλογος ηη δεμηφηεηεο θαη ηθαλφηεηεο ζα απνθηήζνπλ νη καζεηέο κέζα απφ ηηο δξάζεηο (αλακελφκελα καζεζηαθά απνηειέζκαηα) ή ηη πξντφλ ζα πξέπεη λα παξαρζεί; 2.2 Αηηηνιόγεζε ησλ εθπαηδεπηηθώλ κηληηαθώλ ζηόρσλ ζε ζρέζε κε άιιεο παηδαγσγηθέο δηαζηάζεηο Ζ δεχηεξε θάζε, φπσο νπηηθνπνηεί ην παξαθάησ ζρήκα, εζηηάδεη ζηελ αλάιπζε ηνπ θνηλσληθνχ πιαηζίνπ, ζρνιηθνχ θιίκαηνο, ηνπ κνξθσηηθνχ θεθαιαίνπ ησλ καζεηψλ. Σν ζρνιηθφ πεξηβάιινλ πεξηιακβάλεη κηα ζεηξά απφ παξάγνληεο νη νπνίνη είλαη θαζνξηζηηθνί ηφζν γηα ηελ επηηπρία φζν θαη γηα ηελ πνηφηεηα θάζε εθπαηδεπηηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη άξα πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε, φπσο ηε πιηθνηερληθή ππνδνκή, ην ζρνιηθφ θιίκα θ.α. ε ζρέζε κε ην κνξθσηηθφ θεθάιαην ησλ καζεηψλ είλαη ζθφπηκν λα εμεηάζνπλ νη εθπαηδεπηηθνί ζε ζρέζε κε ην θχιν, ηελ ειηθία, ην αλαπηπμηαθφ επίπεδν, ην λσζηηθφ ππφβαζξν ησλ καζεηψλ, ηηο γλψζεηο θαη ηηο ηθαλφηεηέο ηνπο σο πξνο ην κηληηαθφ γξακκαηηζκφ, π.ρ. ηηο δεμηφηεηεο ρεηξηζκνχ ελφο ινγηζκηθνχ, ηηο ζηξαηεγηθέο αλαδήηεζεο Πιαίζην αλάιπζεο θαη ηεθκεξίσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ επηινγψλ Με ζεκείν αλαθνξάο ηελ παξαπάλσ αλάιπζε πξαγκαηνπνηείηαη ζηε ζπλέρεηα ε νξηνζέηεζε ηνπ α- ληηθεηκέλνπ θαη ε δηδαθηηθή αλάιπζε ηνπ κε ζηφρν ηελ ηεθκεξίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο παξέκβαζεο ζε ηέζζεξα επίπεδα: 1. ην ζέκα, δειαδή ηελ επίθαηξε, ηελ παηδαγσγηθή θαη ηελ κειινληηθή ζεκαζία ηνπ ζέκαηνο (γηαηί είλαη ζεκαληηθφ γηα ηνπο καζεηέο), 2. ηνπο καζεηέο, δειαδή ηηο εκπεηξίεο, γλψζεηο ηθαλφηεηεο θαη δεμηφηεηεο ησλ καζεηψλ (ζπλδπάδεηαη κε ηελ πξαγκαηηθφηεηα ησλ καζεηψλ, ππνθεηκεληθή λνεκαηνδφηεζε), 3. ηα Μέζα (Media Literacy), κε ζεκείν αλαθνξάο επηιεγκέλα πεδία κηληηαθήο αγσγήο (media Education), 4. ηνπο καζεζηαθνχο θαη ηνπο εηδηθνχο ζηφρνπο απφ ηα ΓΔΠΠ παξαζέηνληαο ελδεηθηηθά παξαπνκπέο πνπ ζρεηίδνληαη κε ην επηιεγκέλν ζέκα. Οη δηαζηάζεηο απηέο δεκηνπξγνχλ έλα πιαίζην παηδαγσγηθήο αηηηνιφγεζεο ησλ ζηφρσλ θαη παξνπζηάδνληαη γξαθηθά σο εμήο:

7 παιδαγωγικά ρεύματα στο Αιγαίο Διάλογος 91 Γηαζηάζεηο ηεθκεξίσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηφρσλ κε λέα Μέζα Σν ζρήκα πνπ αθνινπζεί δίλεη θαηεγνξίεο ζηφρσλ, ζηηο νπνίεο νη εθπαηδεπηηθνί κπνξνχλ λα πξνζαλαηνιίζνπλ ηηο παηδαγσγηθέο θαη εθπαηδεπηηθέο ηνπο δξάζεηο (Sofos 2010). ε απηφ ην ζεκείν ζεκεηψλεηαη φηη νη εθπαηδεπηηθνί αμηνπνηνχλ σο επηκέξνπο γλσζηηθά αληηθείκελα πνηθίια ζέκαηα απφ δηάθνξα αγλσζηηθά αληηθείκελα, πξνθεηκέλνπ λα πξνσζήζνπλ εθπαηδεπηηθνχο ζηφρνπο ζηα κέζα. Καηεγνξίεο ζηφρσλ γηα ηελ Δθπαίδεπζε ζηα Μέζα θαη ην ςεθηαθφ γξακκαηηζκφ θαη ηθαλφηεηα (Media Education and digital Literacy) (Sofos 2010) Οη κηληηαθνί ζηφρνη, φπσο θαη ζηφρνη θάζε γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ, δελ έρνπλ απφ κφλνη ηνπο θακία εθπαηδεπηηθή αμία, πέξα απφ ην γεγνλφο, φηη ε επίζεκε εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή ηνπο αλαγλσξίδεη σο κνξθσηηθά ζεκαληηθνχο. Μπνξνχλ φκσο λα ιεηηνπξγήζνπλ σο «νρήκαηα» γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ καζεηή, φηαλ ν εθπαηδεπηηθφο παξαηεξήζεη ηηο ηάζεηο θαη ηηο πξνδηαζέζεηο ηνπ καζεηή θαη βάζε απηψλ δηακνξθψζεη ην πεξηβάιινλ θαη ηα ζέκαηα εξγαζίαο. Σν παξαπάλσ κπνξεί λα επηηεπρζεί κέζα απφ ηνλ παηδαγσγηθφ ζρεδηαζκφ, θαη ιηγφηεξν ηε δηδαθηηθή δηεθπεξαίσζε ηεο απνηακηεπηηθήο ινγηθήο. Βνεζεηηθφ εξγαιείν γηα ην ζρεδηαζκφ ησλ παηδαγσγηθψλ δξάζεσλ απνηειεί ην κνληέιν ηνπ παγφβνπλνπ πνπ κπνξεί λα αμηνπνηεζεί γηα ηελ παξαηήξεζε, θαηαγξαθή θαη ην ζρεδηαζκφ κηληηαθψλ δξάζεσλ. ηελ θνξπθή έρεη ηνπνζεηεζεί ε παξαηεξήζηκε ζπκπεξηθνξά θαη ην ελδηαθέξνλ πνπ δείρλνπλ νη καζεηέο ζε ζπγθεθξηκέλα ζέκαηα, ελψ θάησ απφ ηε δηαρσξηζηηθή γξακκή νη πξνυπνζέζεηο πνπ ζπκβάιινπλ θαζνξηζηηθά ζηελ αλάπηπμε ηνπ ελδηαθέξνληνο θαη ησλ γλσζηηθψλ, θνηλσληθψλ θαη ζπλαηζζεκαηηθψλ ηθαλνηήησλ θαη δεμηνηήησλ απφ ηε κεξηά ησλ καζεηψλ. Μνληέιν ηνπ παγφβνπλνπ αηνκηθψλ πξνδηαζέζεσλ

8 παιδαγωγικά ρεύματα στο Αιγαίο Διάλογος 92 Παξάδεηγκα: Ο εθπαηδεπηηθφο παξαηεξεί φηη κεξηθνί καζεηέο ηεο ηάμε ηνπο (Σ) ζπδεηνχλ γηα ηηο ζπλαληήζεηο (έθθξαζε) ηνπ ζε θνηλσληθά δίθηπα. Μεξηθνί ζπδεηνχλ γηα ηηο ζειίδεο πνπ έρνπλ θηηάμεη ζην hi5 (ζπλέρεηα θαη επηκνλή). Καηαλνεί φηη ηα παηδηά ηεο ειηθίαο ησλ 12 ρξνλψλ (ζηάδην ηππηθψλ γλσζηηθψλ εγρεηξεκάησλ/ζηάδην θνηλσληθνχ ζπκβνιαίνπ) δηακνξθψλνπλ θαη εθθξάδνπλ θνηλσληθέο αμίεο ζε νκάδαο ζπλνκειίθσλ. Πξνηείλεη ινηπφλ ζηνπο καζεηέο λα εξγαζηνχλ ζηελ Δ.Ε. ζην wiki (ζπλεξγαηηθφ πεξηβάιινλ) πξνθεηκέλνπ λα εθθξάζνπλ πσο ζα ήζειαλ λα ιεηηνπξγεί ην ζρνιείν ηνπο (κηληηαθφο ζρφρνο). Ζ δξάζε απηή ζέηεη σο ζεκείν αλαθνξάο παξαγσγηθά ζέκαηα ησλ καζεηψλ κέζα απφ ζπλεξγαζία θαη δηακάρεο θαη πξνσζεί παξάιιεια ην γισζζηθφ γξακκαηηζκφ κε φξνπο ζπκκεηνρήο θαη ζπλείδεζεο θαη φρη ελφο κεραληζηηθνχ γξακαηηζκνχ. Αλ πάιη επηιέμεη ν εθπαηδεπηηθφο έλα πην θιαζηθφ κνληέιν, πξέπεη λα πξνζέμεη φηη φπσο θάζε εθπαηδεπηηθή δξάζε, έηζη θαη ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε πξέπεη λα επηιερηεί έλα γλζηηθφ αληηθείκελν, δειαδή έλα «όρεκα» ην νπνίν πξνζθέξεηαη γηα ηελ εξγαζία πάλσ ζην κηληηαθφ γξακκαηηζκφ. Παξάδεηγκα: (Απφ ηα πξνηεηλφκελα δηαζεκαηηθά ζρέδηα εξγαζία ηνπ Αλαιπηηθνχ Πξνγξάκκαηνο πνπδψλ Γεσγξαθίαο Δ Γεκνηηθνχ, ζει. 631) Σνπξηζηηθφο νδεγφο ηεο Διιάδαο ή ζπγθεθξηκέλνπ γεσγξαθηθνχ δηακεξίζκαηνο: Δθπφλεζε θνηλήο εξγαζίαο µε ζθνπφ ηε ζπγθέληξσζε ηζηνξηθψλ, πνιηηηζµηθψλ, γεσµνξθνινγηθψλ ζηνηρείσλ ηνπ ηφπνπ πνπ νη καζεηέο επηιέγνπλ. ηφρνο ε ζχλζεζε ησλ εξγαζηψλ θαη ε εθπφλεζε θνηλήο εξγαζίαο γηα φιε ηελ ηάμε. Θεµειηψδεηο δηαζεµαηηθέο έλλνηεο: Γηάζηαζε, Μεηαβνιή, Αιιειεπίδξαζε. Πξνεθηάζεηο: Γιψζζα, Αηζζεηηθή Αγσγή, Μνπζηθή, Κνηλσληθή θαη πνιηηηθή Αγσγή, Ηζηνξία, Φπζηθέο Δπηζηήµεο, Μαζεµαηηθά. ε απηήλ ηελ πεξίπησζε ζα πξέπεη λα είλαη εκθαλείο νη κηληηαθνί ζηφρνη, νη νπνίνη έρνπλ πξνηεξαηφηεηα. ε απηφ ην ζεκείν επηζεκάλεηαη, φηη ζε ζρέζε κε ηελ πξνψζεζε ησλ ηθαλνηήησλ θαη ησλ δεμηνηήησλ ησλ καζεηψλ ζηα Μέζα (θιαζηθά θαη λέα), πνπ απνηειεί θαη βαζηθφ δεηνχκελν ζηελ κηληηαθή εθπαίδεπζε θαη αγσγή (Media Education ή Medeinerziehung), είλαη αλαγθαίν λα αλαγλσξίζνπλ νη εθπαηδεπηηθνί ζεκεία επαθήο κεηαμχ ησλ επίζεκσλ ΓΔΠΠ θαη ησλ λεφηεξσλ εθπαηδεπηηθψλ θαηεπζπληεξίσλ θαη νδεγηψλ απφ ηελ ΔΔ γηα ηελ ελζσκάησζε ησλ κηληηαθψλ ζηφρσλ ζηε δηδαζθαιία ηνπο δηάζηαζε ηεο ζπλδεηηθόηεηαο (Μαθξάθεο 2002). Έηζη θξίλεηαη ζθφπηκε ε ζχγθξηζε ησλ ζηφρσλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ δξάζεσλ κε ην πιαίζην ησλ κηληηαθψλ ζηφρσλ (βιέπε παξαπάλσ ζρήκα) πξνθεηκέλνπ λα είλαη δπλαηή ε αλαγλψξηζε θαη ησλ επίζεκσλ αλαιπηηθψλ πξνγξακκάησλ. Δπίζεο είλαη ζθφπηκν, ζην πιαίζην ηεο ζπγθεθξηκέλεο δξάζεο λα πξνσζείηαη ν κηληηαθφο γξακκαηηζκφο θαη ε θαηλνηφκα αμηνπνίεζε ησλ Νέσλ Μέζσλ ζηελ εθπαίδεπζε πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζεί κηα εξγαιεηαθή εθαξκνγή θαη νη δξαζηεξηφηεηεο λα έρνπλ κεηαζρεκαηηζηηθφ θαη ρεηξαθεηηζηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ - δηάζηαζε ηεο ζπγθεηκελνπνίεζεο (Μαθξάθεο 2002). 2.3 Δξκελεπκέλν πξόγξακκα θαη δηδαθηηθόο ζρεδηαζκόο ηεο θαηλνηόκαο κηληηαθήο δξάζεο Καηά ηε ηξίηε θάζε, ν θαηλνηφκνο ζπλδπαζκφο, πνπ πξνέθπςε απφ ηε ζχγθξηζε ηνπ επίζεκνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο θαη ηνπ πιαηζίνπ ζηφρσλ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο κηληηαθήο εθπαίδεπζεο, εξκελεχεηαη απφ ηνπο δηδάζθνληεο ζε ζπλάξηεζε κε ηε ζπγθεθξηκέλε δξάζε. ην ζεκείν απηφ δεκηνπξγείηαη ην curriculum ηεο ηάμεο ή ηεο νκάδαο, ην νπνίν νη εθπαηδεπηηθνί δηακνξθψλνπλ επίζεο επί ηφπνπ γηα ηελ εξγαζία ηνπο θαηά ηε δηδαζθαιία, φπσο θαη ην αηνκηθφ Πξφγξακκα πνπδψλ, ην νπνίν πεξηέρεη πιηθά γηα ηελ αηνκηθή εξγαζία. ε απηήλ ηε θάζε, νη εθπαηδεπηηθνί θαινχληαη λα ειέγμνπλ ηηο πξνυπνζέζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε δηάθνξα επίπεδα πξνεηνηκαζίαο. Σν Πξφγξακκα πνπδψλ ην νπνίν δεκηνπξγείηαη θαηά ηε θάζε απηή ραξαθηεξίδεηαη σο εξκελεπηηθφ Πξφγξακκα πνπδψλ θαη δηακνξθψλεη ην κηθξνζρεδηακό ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηδαθηηθήο παξέκβαζεο, ζε αληίζεζε κε ην καθξνζρεδηαζκφ πνπ έρεη πξνεγεζεί θαηά ηε δεχηεξε θάζε. Απηφ επεξεάδεηαη απφ κία ζεηξά ζηνηρείσλ: π.ρ. απφ ηηο πξνεγεζείζεο ζρνιηθέο ψξεο θαη εξγαζίεο κε ηνπο καζεηέο ή απφ ηηο λέεο επηζηεκνληθέο, παηδαγσγηθέο, ζρνιηθέο θαη θνηλσληθέο εμειίμεηο. Βαζηθφ ζεκείν αλαθνξάο απνηειεί ινηπφλ ε αλάιπζε ηεο ζρνιηθήο πξαγκαηηθφηεηαο, ε νπνία πεξηιακβάλεη ηε δηδαζθαιία, πνπ ηψξα γίλνληαη εζηηαζκέλα θαη πην αλαιπηηθά γηα ηε ζπγθεθξηκέλε δηδαθηηθή ελφηεηαο.

9 παιδαγωγικά ρεύματα στο Αιγαίο Διάλογος 93 ε ζρέζε κε ην ζρεδηαζκφ ηεο δηδαζθαιίαο, νη εθπαηδεπηηθνί πξέπεη λα πξνζδηνξίζνπλ: 1. ην επίπεδν ησλ ζηφρσλ ηεο κηληηαθήο εθπαίδεπζεο, 2. ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ηεο δηδαζθαιίαο, 3. ην είδνο ηνπ δηδαθηηθνχ ζρεδηαζκνχ, 4. ηε δνκή θαη ηε αθνινπζία ηεο δηδαζθαιίαο, 5. ηελ θνηλσληθή νξγάλσζε ηεο εξγαζίαο, 6. ηε δηδαθηηθή ιεηηνπξγία λέσλ Μέζσλ, 7. ηηο απαηηνχκελεο κηληηαθέο γλψζεηο, ηθαλφηεηεο θαη δεμηφηεηεο, 8. ηα κέζα θαη ηα πιηθά, 9. ην είδνο αμηνιφγεζεο πνπ ζα εθαξκφζνπλ. χκθσλα κε ηηο ελδεηθηηθέο αλαθνξέο ηνπ παξαθάησ πίλαθα, νη εθπαηδεπηηθνί ζα πξέπεη λα πξνζδηνξίζνπλ: ην επίπεδν ησλ ζηφρσλ ηεο κηληηαθήο εθπαίδεπζεο ην επίπεδν ηεο ζρνιηθήο ηάμεο ελλνην- θαη γλσζηνθεληξηθή πξνζέγγηζε ην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ εθκάζεζε ιεηηνπξγηθψλ δεμηνηήησλ ρξήζεο (skills) αλαγλψξηζε θαη επίιπζε πξνβιεκάησλ αλαπηπμηαθέο δνθηκαζίεο θαη δξαζηεξηφηεηεο θνηλσληθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ θαη αλαδφκεζεο ην κνληέιν έληαμεο ησλ λέσλ Μέζσλ ηερλνθξαηηθφ νιηζηηθφ πξαγκαηνινγηθφ ηε νξγάλσζε ηεο δηδαζθαιίαο δηαζεκαηηθφ κνληέιν δηεπηζηεκνληθέο εμαθηηλψζεηο θαη πξνεθηάζεηο δηεπηζηεκνληθή ζχλδεζε δηεπηζηεκνληθή ζπλεξγαζία ζπκπιεξσκαηηθή δηεπηζηεκνληθή δηδαζθαιία Δπέιηθηεο θαη ελαιιαθηηθέο δηαζεκαηηθέο εληαηνπνηήζεο ηεο ζρνιηθήο γλψζεο ην είδνο ηνπ δηδαθηηθνχ ζρεδηαζκνχ θαζνδεγεηηθέο, εξγαζηνθεληξηθέο, αλαθαιππηηθέο θ.ά. ηε δνκή θαη ηε αθνινπζία ηεο δηδαζθαιίαο ηελ θνηλσληθή νξγάλσζε ηεο εξγαζίαο, κνξθή θνηλσληθήο εξγαζίαο (αηνκηθή, δεπγάξηα, νκαδηθή, νινκέιεηα), αηνκηθή δηαθνξνπνίεζε (βαζκφο επίδνζεο, αλάγθε ελίζρπζεο, πξνζσπηθά ελδηαθέξνληα θαη θιίζε, θνηλσληθή ζπκπεξηθνξά, θχιν θαη πνιηηηζκηθφ ππφβαζξν), δηδαθηηθή δηαθνξνπνίεζε (ζέκα, επίπεδα ζηφρσλ, κέζα, κεζνδνινγία), πξαγκαηηζηηθή (ηπραία, θαηά βνχιεζε, θπθιηθή) ηε δηδαθηηθή ιεηηνπξγία λέσλ Μέζσλ ζηε δηδαζθαιίαο, παξνρή θηλήηξσλ, άκβιπλζε κεηνλεμηψλ ζηε δηδαζθαιία θαη κάζεζε, βειηίσζε ηθαλνηήησλ, ζηαζεξνπνίεζε θαη απφθηεζε επρέξεηαο, απφθηεζε ιεηηνπξγηθνχ γξακκαηηζκνχ, ζηήξημε απηνδηδαζθαιίαο ζε ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα, ζηήξημε ηεο ζπλεξγαζίαο, θνηλσληθήο κάζεζεο θαη δηακνηξαζκνχ ηεο γλψζεο, θαιιηέξγεηα δεκηνπξγηθφηεηαο, θαιιηέξγεηα θαη ζηήξημε κεηαγλψζεο, επίιπζε πξνβιεκάησλ, σο εξγαιείν γηα απνδνηηθή εξγαζία, θάιπςε ζρνιηθψλ αλαγθψλ,

10 παιδαγωγικά ρεύματα στο Αιγαίο Διάλογος 94 ηε ζηήξημε ζρνιηθήο θηινζνθίαο. ηηο απαηηνχκελεο κηληηαθέο γλψζεηο, ηθαλφηεηεο θαη δεμηφηεηεο ηα κέζα θαη ηα πιηθά ζα ρξεζηκνπνηήζνπλ ην είδνο αμηνιφγεζεο πνπ ζα εθαξκφζνπλ, π.ρ. πνζνηηθή ή πνηνηηθή, δηακνξθσηηθή ή ηειηθή 2.4 Δπηρεηξεζηαθή εθαξκνγή ηεο δξάζεο ζην πιαίζην ηεο κηληηαθήο ζηνρνζεζίαο Καηά ηε θάζε απηή δηακνξθψλεηαη έλα ζρέδην δξάζεο πνπ ζηεξίδεηαη ζηε ζεψξεζε ηεο κάζεζεο σο ελεξγήο δηαδηθαζία (Sofos 2010) κε πξνζαλαηνιηζκφ ηε δξάζε (Jank, Meyer 2002): θάζεηο ηεο ελεξγνχο κάζεζεο κε πξνζαλαηνιηζκφ ηε δξάζε Μηα ηππηθή δφκεζε κηαο εθπαηδεπηηθήο δξάζεο πεξηιακβάλεη ηηο εμήο θάζεηο: Γηαηχπσζε δεηεκάησλ θαη πιεξνθφξεζε Γηαπξαγκάηεπζε ζρεδηαζκνχ απφ ηελ κεξηά ησλ καζεηψλ (δεκηνπξγία ιεπηνκεξνχο ζρεδίνπ, λνεηηθήο ζχιιεςεο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ δξάζεσλ). πκβνπιεπηηθή ζηήξημε εθ κέξνπο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Τινπνίεζε Έιεγρνο αλάκεζα ην λνεηηθφ πξνζρέδην θαη ην πξαγκαηηθφ πξντφλ Αλαηξνθνδφηεζε ζην πιαίζην ηεο νπνίαο νη καζεηέο ελεκεξψλνληαη ζρεηηθά κε ηνλ ηξφπν θαη ηελ πνηφηεηα εξγαζίαο ηνπο Παξάδεηγκα: Οη καζεηέο βγαίλνπλ ζηελ απιή ηνπ ζρνιείνπ θαη θάλνπλ παξαηεξήζεηο γηα ηνλ θαηξφ. Αθνινχζσο ξσηνχκε αλ μέξνπλ πψο ζα είλαη ν θαηξφο αχξην θαη απφ πνχ ην μέξνπλ απηφ. Αλαθέξεηαη ην Γειηίν θαηξνχ. Ρσηνχκε απφ πνχ κπνξνχλ λα βξνπλ έλα δειηίν θαηξνχ. πδεηνχκε γηα ηε ρξεζηκφηεηά ηνπ. Οη καζεηέο βιέπνπλ έλα δειηίν θαηξνχ ζην youtube. απφ ηνλ ππνινγηζηή. Οη καζεηέο θαινχληαη λα καο πνπλ ζε πνηεο κέξεο αλαθέξεηαη ην δειηίν θαηξνχ (εκεηψλνπκε ζηνλ πίλαθα). ηε ζπλέρεηα ξσηνχκε λα καο πνπλ ζε πνηα θαηξηθά θαηλφκελα αλαθέξεηαη ζπλήζσο ην δειηίν θαηξνχ. εκεηψλνπκε, θηηάρλνληαο ηνλ πην θάησ πίλαθα. Καηξηθά θαηλόκελα Απόςε Αύξην Επόκελεο κέξεο

11 παιδαγωγικά ρεύματα στο Αιγαίο Διάλογος 95 Θεξκνθξαζία Ήιηνο/ χλλεθα Βξνρή Άλεκνο Θάιαζζα Αθνινχζσο, νη καζεηέο πνπ βξίζθνληαη θνληά ζηνλ Τπνινγηζηή, βξίζθνπλ πιεξνθνξίεο απφ ην Ίληεξλεη γηα ηνλ θαηξφ. Έλαο καζεηήο δηαβάδεη δπλαηά θαη νη ππφινηπνη πξνζπαζνχλ λα βξνπλ ηα ζχκβνια απφ ην βηβιίν ηνπο πνπ ηαηξηάδνπλ γηα λα ζπκπιεξψζνπλ ηνλ πίλαθα. Οη καζεηέο αθνινχζσο αλαιακβάλνπλ λα γξάςνπλ έλα δηθφ ηνπο δειηίν θαηξνχ. Ζ νκάδα πνπ εξγάδεηαη ζηνλ Ζιεθηξνληθφ Τπνινγηζηή θάλεη ηελ εξγαζία ζην Power Point πνπ επηζπλάπηεηαη, ρξεζηκνπνηψληαο ζχκβνια θαη ήρνπο. ηαλ ηειεηψζνπλ ερνγξαθνχλ ην δειηίν ηνπο θαη ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ερνγξάθεζε ζηελ παξνπζίαζε ηεο εξγαζίαο ηνπο. Οη ππφινηπεο νκάδεο θηηάρλνπλ ην Γειηίν ηνπο ζην θχιιν εξγαζίαο πνπ επηζπλάπηεηαη.ην ηέινο ηεο ψξαο παξνπζηάδνληαη απφ ηηο νκάδεο νη εξγαζίεο πνπ έγηλαλ θαη γίλεηαη ζπδήηεζε. Σεκείσζε: Γηα λα αληαπεμέιζνπλ ζηηο παξαπάλσ δξαζηεξηφηεηεο, νη εθπαηδεπηηθνί ζα πξέπεη λα «εθνδηάδνπλ» on demand ηνπο καζεηέο κε φηη γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο ρξεηάδνληαη, π.ρ. ρεηξηζκφο θαη ιεηηνπξγία, δηαδηθαζία θαη κεζνδνινγία, ζηνραζκφο θαη απηνέιεγρνο, επηθνηλσλία θαη ζπλεξγαζία, ζηάζε θαη δηάζεζε. Οη εθπαηδεπηηθνί ζα πξέπεη λα ειέγμνπλ, αλ δηέζεζαλ ηνλ απαξαίηεην ρξφλν γηα λα ζηεξίμνπλ ηνπο καζεηέο ζε φηη είλαη αλαγθαίν θαη απαξαίηεην γηα ηελ επηηπρή εξγαζία ησλ καζεηψλ ή φρη. 2.5 Αμηνιόγεζε ηεο κηληηαθήο εξγαζίαο θαη δξάζεο Οη εθπαηδεπηηθνί, πνπ πξνζεγγίδνπλ ηε δηδαζθαιία ππφ ην πξίζκα ηεο ζηνραζηηθήο επαλεμέηαζεο θαη φρη σο ζηαηηθφ κέγεζνο, κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ πνηθίια εξγαιεία γηα λα εξεπλήζνπλ ην έξγν ηνπο, φπσο εκεξνιφγην θαηαγξαθήο, παξαηήξεζε, εξσηεκαηνιφγηα θ.α. (MacBeath, Schartz, Meuret, Jacobsen 2004). Παξαθάησ ζθηαγξαθνχληαη πέληε πεξηνρέο ζηηο νπνίεο κπνξεί λα αλαθεξζεί εα αμηνιφγεζε. 1. εκεία αλαθνξάο ηεο εθπαηδεπηηθήο αμηνιφγεζεο κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ: 1. νη καζεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηα θίλεηξα ησλ καζεηψλ θαη ησλ καζεηξηψλ σο πξνο ηα καζεζηαθά πεξηερφκελα, 2. ε αιιαγή ηνπ ξφινπ ηνπο σο ζπλέπεηα ηεο εξγαζίαο κε ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή θαη ην δηαδίθηπν, 3. ε πνηφηεηα ησλ καζεηηθψλ επηδφζεσλ, 4. ε πνηφηεηα ησλ ρξεζηκνπνηεζέλησλ πιηθψλ, π.ρ. ηνπ καζεζηαθνχ ινγηζκηθνχ θαη ησλ πξνζθνξψλ απφ ην δηαδίθηπν, 5. ε πνηφηεηα ησλ ζπζθεπψλ, π.ρ. ε ηαρχηεηα ηνπ ππνινγηζηή, 6. νη πξνηάζεηο ησλ καζεηψλ θαη ησλ καζεηξηψλ θαη 7. ε θαζνιηθή αμηνιφγεζε. Δδψ κπνξνχλ νη δηδάζθνληεο λα θάλνπλ έλαλ πξψην απνινγηζκφ κε βάζε ηα ζηνηρεία πνπ έρνπλ ζπιιέμεη κε ηα εξεπλεηηθά εξγαιεία θαη ηηο εκπεηξίεο πνπ έρνπλ ήδε απνθνκίζεη απφ ηηο ηνπνζεηήζεηο ησλ καζεηξηψλ θαη ησλ καζεηψλ. 2. Απφ ηα παξαπάλσ πξέπεη λα απνξξένπλ ζπκπεξάζκαηα πνπ ζα αλαθέξνληαη ζην απνηέιεζκα ηεο ζηνραζηηθήο πξνζέγγηζεο ηεο δηδαζθαιίαο απφ ηε κεξηά ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, κε ζηφρν ηελ παξαπέξα βειηίσζή ηεο. Απηά κπνξεί λα εμεηάδνπλ ην θαηά πφζν είραλ ελαξκνληζηεί επηηπρεκέλα νη ελέξγεηεο (ην ζέκα, ηα Μέζα, νη εθπαηδεπηηθέο ηερληθέο) ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε ζρέζε κε ηα παξαθάησ: Πεξηβάιινλ θαη καζεζηαθφ θιίκα Θέκα δηδαζθαιίαο Μνξθσηηθφ ππφβαζξν καζεηήηθαλφηεηεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Παηδαγσγηθή ζηξαηεγηθή Γηαζέζηκνο ρξφλνο Γηαζπλδέζεηο βεκάησλ/ελεξγεηψλ Απηελέξγεηα ησλ καζεηψλ 3. Μέζα απφ ηελ παξαπάλσ αμηνιφγεζε ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα πξνβεί παξάιιεια ζηε δηαπίζησζε θαη θαηαγξαθή επηκνξθσηηθψλ αλαγθψλ αλαθνξηθά κε ηε δηδαθηηθή κεζνδνινγία, κε ηελ ηερλνινγηθή ηνπ επάξθεηα θ.α.

12 παιδαγωγικά ρεύματα στο Αιγαίο Διάλογος Δπίζεο είλαη ζθφπηκν, ε αμηνιφγεζε λα αλαθέξεηαη ζηνλ ζηνραζκφ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζρεηηθά κε ηα θαιά ζηνηρεία ηεο δηδαζθαιίαο θαη εθείλα πνπ ζα πξέπεη λα αλαζεσξεζνχλ. 5. Σέινο, ε λέα «εκπεηξηθή γλψζε» ή ηα ζπκπεξάζκαηα πξέπεη λα γλσζηνπνηεζνχλ ζε ζπλαδέιθνπο ή ζην δηδαθηηθφ πξνζσπηθφ. ηφρν απνηειεί εδψ ε επαηζζεηνπνίεζε ησλ ζπλαδέιθσλ αλαθνξηθά κε ηηο εξκελείεο ηνπ Πξνγξάκκαηνο πνπδψλ ζε ζπλάξηεζε κε ηελ εξγαζία κε ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή θαη ην δηαδίθηπν θαη ε παξνρή ζε απηνχο εξεζηζκάησλ γηα ηελ πξνζσπηθή ηνπο εξγαζία θαη γηα ηελ αλάπηπμε ελφο κηληηαθνχ ζρνιηθνχ πξνγξάκκαηνο. Οη δπζθνιίεο θαη νη απνηπρίεο κπνξνχλ λα εθιεθζνχλ σο αθνξκή γηα βειηίσζε ησλ ζρεδηαζκψλ κηληηαθψλ δξάζεσλ.