Ημεπομηνία : 16/11/2014 Διάπκεια διαγωνίζμαηορ : 180' Απανηήζειρ ζηο εξεηαζόμενο μάθημα : Άνθπωπορ και Υγεία. ΘΔΜΑ 1 Ο 1. β 2. β 3. β 4. β 5.

Transcript

1 Ημεπομηνία : 16/11/2014 Διάπκεια διαγωνίζμαηορ : 180' Απανηήζειρ ζηο εξεηαζόμενο μάθημα : Άνθπωπορ και Υγεία ΘΔΜΑ 1 Ο 1. β 2. β 3. β 4. β 5. α ΘΔΜΑ 2 Ο Α. σκπιήρωκα: Πξφθεηηαη γηα νκάδα είθνζη πξσηετλψλ ζηνλ νξφ ηνπ αίκαηνο κε αληηκηθξνβηαθή δξάζε, πνπ ελεξγνπνηείηαη απφ ηε ζχλδεζε αληηγφλνπ-αληηζψκαηνο. Προπερδίλε: Δίλαη κία νκάδα ηξηψλ πξσηετλψλ ζηνλ νξφ ηνπ αίκαηνο πνπ δξα ζπκπιεξσκαηηθά κε ηηο πξσηεΐλεο ηνπ ζπκπιεξψκαηνο γηα ηελ θαηαζηξνθή ησλ κηθξνβίσλ. Β. α) Αξρηθά, κε ηελ εκθάληζε ηνπ παζνγφλνπ κηθξννξγαληζκνχ, ελεξγνπνηνχληαη ηα καθξνθάγα. β) ηάδην 1 ν : Δλεξγνπνίεζε ησλ βνεζεηηθψλ Σ-ιεκθνθπηηάξσλ Αξρηθά, κε ηελ εκθάληζε ηνπ παζνγφλνπ κηθξννξγαληζκνχ, ελεξγνπνηνχληαη ηα καθξνθάγα. Σα θχηηαξα απηά, εθηφο απφ ηε δπλαηφηεηα πνπ έρνπλ λα θαηαζηξέθνπλ ην κηθξφβην, έρνπλ θαη ηελ ηθαλφηεηα λα εθζέηνπλ ζηελ επηθάλεηά ηνπο ηκήκαηα ηνπ κηθξνβίνπ πνπ έρνπλ εγθισβίζεη θαη θαηαζηξέςεη, ιεηηνπξγψληαο έηζη σο αληηγολοπαροσζηαζηηθά θύηηαρα. Σν ηκήκα ηνπ κηθξνβίνπ πνπ εθηίζεηαη, ζπλδέεηαη κε κία πξσηεΐλε ηεο επηθάλεηαο ησλ καθξνθάγσλ, ραξαθηεξηζηηθή γηα θάζε άηνκν, ε νπνία νλνκάδεηαη αληηγόλο ηζηοζσκβαηόηεηας. Σα θχηηαξα πνπ ελεξγνπνηνχληαη πξψηα, κεηά ηελ παξνπζίαζε ηνπ αληηγφλνπ, είλαη ηα βνεζεηηθά Σ-ιεκθνθχηηαξα. ηάδην 2 ν α. : Δλεξγνπνίεζε ησλ Β-ιεκθνθπηηάξσλ (Χπκηθή Αλνζία) απηφ ην ζηάδην ηα βνεζεηηθά Σ-ιεκθνθχηηαξα, ηα νπνία έρνπλ ελεξγνπνηεζεί απφ ηα αληηγφλα πνπ βξίζθνληαη εθηεζεηκέλα ζηελ επηθάλεηα ησλ καθξνθάγσλ, εθθξίλνπλ νπζίεο πνπ ελεξγνπνηνχλ ηα Β-ιεκθνθχηηαξα. Σφηε ηα Β-ιεκθνθχηηαξα ζπλζέηνπλ θαη παξνπζηάδνπλ ζηελ επηθάλεηά ηνπο, εηδηθέο πξσηεΐλεο πνπ νλνκάδνληαη αλνζνζθαηξίλεο ή αληηζψκαηα. Κάζε Β-ιεκθνθχηηαξν δηαζέηεη ππνδνρείο αληηζψκαηα, πνπ αλαγλσξίδνπλ έλα ζπγθεθξηκέλν αληηγφλν. Οη εηδηθέο απηέο πξσηεΐλεο αλαγλσξίδνπλ ην ζπγθεθξηκέλν αληηγφλν πνπ έρεη εηζέιζεη ζηνλ νξγαληζκφ θαη ζπλδένληαη κε απηφ. Δμαηηίαο ηεο ζχλδεζεο απηήο, ηα Β-ιεκθνθχηηαξν πνιιαπιαζηάδνληαη θαη δηαθνξνπνηνχληαη ζε πιαζκαηνθχηηαξα θαη Β-ιεκθνθχηηαξα κλήκεο. Σα πιαζκαηνθχηηαξα εθθξίλνπλ κεγάιεο πνζφηεηεο αληηζσκάησλ, εηδηθψλ γηα ην ζπγθεθξηκέλν αληηγφλν. Σα Β-ιεκθνθχηηαξα κλήκεο ζα ελεξγνπνηεζνχλ ζηελ πεξίπησζε πνπ ν νξγαληζκφο ζα εθηεζεί θαη πάιη ζην ίδην αληηγφλν. Η παξαπάλσ δηαδηθαζία νλνκάδεηαη τσκηθή αλοζία, γηαηί ηα αληηζψκαηα απειεπζεξψλνληαη κέζα ζην αίκα θαη ζηε ιέκθν, αληηδξνχλ κε ην αληηγφλν θαη ην εμνπδεηεξψλνπλ. 1

2 ηάδην 3 ν : Σεξκαηηζκφο ηεο αλνζνβηνινγηθήο απφθξηζεο Σειηθά, ηφζν κε ηε βνήζεηα κηαο εηδηθήο θαηεγνξίαο Σ-ιεκθνθπηηάξσλ, πνπ νλνκάδνληαη θαηαζηαιηηθά Σ-ιεκθοθύηηαρα, φζν θαη κε ηε βνήζεηα ησλ πξντφλησλ ηεο ίδηαο ηεο αλνζνβηνινγηθήο απφθξηζεο, απηή νινθιεξψλεηαη θαη ζηακαηά ηελ θαηάιιειε ζηηγκή. β) Σα ριακχδηα, φπσο θαη ν ηφο HIV, είλαη έλα ζεμνπαιηθά κεηαδηδφκελν κηθξφβην, πνπ αλήθεη ζηελ θαηεγνξία ησλ βαθηεξίσλ. Μεηαδίδεηαη θαηά θχξην ιφγν κε ηε ζεμνπαιηθή επαθή κε κνιπζκέλν άηνκν, αιιά θαη κε κνιπζκέλν αίκα θαη ηα παξάγσγά ηνπ (κεηάγγηζε κνιπζκέλνπ αίκαηνο, ρξήζε κνιπζκέλεο ζχξηγγαο), θαζψο θαη απφ ηε κνιπζκέλε κεηέξα ζην έκβξπν κέζσ ηνπ πιαθνχληα. Δίλαη πξνθαλέο ινηπφλ πνηεο πξνθπιάμεηο πξέπεη λα παίξλεη ν άλζξσπνο, γηα λα πεξηνξηζηεί ε κεηάδνζε ηεο λφζνπ. Απηέο είλαη: Ο έιεγρνο ηνπ αίκαηνο πνπ πξννξίδεηαη γηα κεηαγγίζεηο. Η ρξεζηκνπνίεζε ζπξίγγσλ κηαο ρξήζεο θαη κόλο κία θορά απφ έλα άηνκν. Η πιήξεο απνζηείξσζε ησλ ρεηξνπξγηθψλ θαη ησλ νδνληηαηξηθψλ εξγαιείσλ. Η ρξήζε πξνθπιαθηηθνχ θαηά ηε ζεμνπαιηθή επαθή. γ) Πξνιεπηηθά, γηα λα κελ αζζελήζεη έλα άηνκν (αθφκε θη αλ κνιπλζεί κε απηφ ην κηθξφβην), ζα έπξεπε λα είρε θάλεη ην θαηάιιειν εκβφιην. Σν εκβφιην πεξηέρεη λεθξνχο ή εμαζζελεκέλνπο κηθξννξγαληζκνχο ή ηκήκαηά ηνπο. Σν εκβφιην, φπσο ζα έθαλε θαη ν ίδηνο ν κηθξννξγαληζκφο, ελεξγνπνηεί ηνλ αλνζνβηνινγηθφ κεραληζκφ, γηα λα παξάγεη αληηζψκαηα θαη θχηηαξα κλήκεο. Σν άηνκν πνπ εκβνιηάδεηαη δελ εκθαλίδεη ζπλήζσο ηα ζπκπηψκαηα ηεο αζζέλεηαο θαη θπζηθά δελ ηε κεηαδίδεη. δ) Σα ριακχδηα αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία ησλ βαθηεξίσλ. Δπνκέλσο ζα πξέπεη λα ηνπ ρνξεγήζνπκε άκεζα: Δίηε ην θαηάιιειν αληηβηνηηθφ. ήκεξα ε αληηκεηψπηζε ησλ βαθηεξηαθψλ ινηκψμεσλ ζηεξίδεηαη ζε κεγάιν βαζκφ ζηα αληηβηνηηθά. Σα αληηβηοηηθά είλαη ρεκηθέο νπζίεο κε αληηκηθξνβηαθή δξάζε πνπ παξάγνληαη απφ βαθηήξηα, κχθεηεο θαη θπηά. Σα αληηβηνηηθά δξνπλ αλαζηέιινληαο ή παξεκπνδίδνληαο θάπνηα εηδηθή βηνρεκηθή αληίδξαζε ηνπ κηθξννξγαληζκνχ. Όια ηα γλσζηά αληηβηνηηθά δξνπλ ζχκθσλα κε έλαλ απφ ηνπο παξαθάησ κεραληζκνχο: Παξεκπνδίδνπλ ηε ζχλζεζε ηνπ θπηηαξηθνχ ηνηρψκαηνο ησλ κηθξννξγαληζκψλ (π.ρ. πεληθηιίλε). Αλαζηέιινπλ θάπνηα αληίδξαζε ηνπ κεηαβνιηζκνχ ησλ κηθξννξγαληζκψλ. Παξεκβαίλνπλ ζηηο ιεηηνπξγίεο αληηγξαθήο, κεηαγξαθήο θαη κεηάθξαζεο ηνπ γελεηηθνχ πιηθνχ ησλ κηθξννξγαληζκψλ. Πξνθαινχλ δηαηαξαρέο ζηε ιεηηνπξγία ηεο πιαζκαηηθήο κεκβξάλεο. Δίηε νξφ θαηάιιεισλ αληηζσκάησλ.. Ο νξφο πεξηέρεη έηνηκα αληηζψκαηα ηα νπνία έρνπλ παξαρζεί ζε θάπνην άιιν άηνκν ή δψν. Η δξάζε ηεο παζεηηθήο αλνζίαο είλαη άκεζε αιιά ε δηάξθεηά ηεο είλαη παξνδηθή. Γ. Έλα απφ ηα πην ραξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα νκνηνζηαηηθνχ κεραληζκνχ ζηνλ άλζξσπν είλαη ν κεραληζκφο ξχζκηζεο ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ ζψκαηνο ζηνπο 36,6 ºC. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζηελ πεξίπησζε πνπ βξεζνχκε ζε έλα ρψξν κε ζεξκνθξαζία κεγαιχηεξε απφ ηνπο 36,6 C, ε ζεξκφηεηα πνπ θζάλεη ζπλερψο απφ ην πεξηβάιινλ ζην ζψκα καο, ηείλεη λα πξνθαιέζεη αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ. Ωζηφζν ε αχμεζε απηή δε ζπκβαίλεη, εμαηηίαο κηαο ζεηξάο δηαδνρηθψλ αληηδξάζεσλ ζηηο νπνίεο θχξην ξφιν παίδεη ν εγθέθαινο. Αξρηθά νη ζεξκνυπνδνρείο ηνπ δέξκαηφο καο, δειαδή ηα εηδηθά λεπξηθά ζσκάηηα πνπ αληρλεχνπλ ηηο κεηαβνιέο ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο, «εηδνπνηνχλ» ηνλ εγθέθαιν γηα ηελ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο κε κελχκαηα πνπ απνζηέιινπλ ζην θέληξν ησλ γεληθψλ αηζζήζεσλ ηνπ εγθεθάινπ. ηε ζπλέρεηα ην εηδηθφ θέληξν ξχζκηζεο ηεο ζεξκνθξαζίαο, κε κελχκαηα πνπ απνζηέιιεη ζηνπο ηδξσηνπνηνχο αδέλεο θαη ζηα αγγεία ηεο επηθάλεηαο ηνπ δέξκαηνο, 2

3 πξνθαιεί έθθξηζε ηδξψηα θαη δηαζηνιή ησλ αγγείσλ αληίζηνηρα. Ο ζπλδπαζκφο απηψλ ησλ δχν αληηδξάζεσλ ζπκβάιιεη ζηε δηαηήξεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ ζψκαηφο καο κε ηνλ εμήο ηξφπν: ηα αγγεία πνπ έρνπλ δηαζηαιεί θέξνπλ κεγάιεο πνζφηεηεο αίκαηνο πξνο ηελ επηθάλεηα ηνπ δέξκαηνο, ε νπνία φκσο έρεη ςπρζεί ιφγσ ηεο εμάηκηζεο ηνπ ηδξψηα. Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα ην αίκα πνπ θζάλεη ζηα αηκνθφξα αγγεία ηνπ δέξκαηνο λα ςχρεηαη θαη επηζηξέθνληαο κε ηελ θπθινθνξία ζην εζσηεξηθφ ηνπ νξγαληζκνχ καο λα απνηξέπεη ηελ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ. ΘΔΜΑ 3 Ο Α. Οη πξσηεΐλεο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζην αλνζνπνηεηηθφ ζχζηεκα ηνπ αλζξψπνπ είλαη νη εμήο: ε ισζοδύκε πνπ βξίζθεηαη σο ζπζηαηηθφ, ζηνλ ηδξψηα, ζηε ζίειν θαη ζηα δάθξπα. Δίλαη έλα έλδπκν πνπ δηαζπά ην θπηηαξηθφ ηνίρσκα ησλ βαθηεξίσλ θαη πξνζηαηεχεη απφ βαθηεξηαθέο ινηκψμεηο, ηφζν ην δέξκα, φζν θαη ην βιελλνγφλν ηεο ζηνκαηηθήο θνηιφηεηαο, αιιά θαη ηνπ επηπεθπθφηα αληίζηνηρα. ηο ηλώδες, πνπ είλαη έλα πιέγκα πξσηετληθήο ζχζηαζεο πνπ δεκηνπξγείηαη ζην ηξαπκαηηζκέλν αγγείν θαη ζηακαηά ηελ αηκνξξαγία, ελψ ηαπηφρξνλα εκπνδίδεη θαη ηελ είζνδν άιισλ κηθξννξγαληζκψλ. ηληερθερόλες, πνπ παξάγνληαη κφλν κέζα ζε κνιπζκέλα θχηηαξα απφ θάπνηνλ ηφ θαη έρνπλ γεληθεπκέλε αληηηηθή δξάζε. άιιες πρωηεΐλες πνπ παξάγνληαη κέζα ζε πγηή αλζξψπηλα θχηηαξα, κεηά ηε ζχλδεζε ησλ ηληεξθεξνλψλ ζε απηά. Απηέο νη πξσηεΐλεο, έρνπλ ηελ ηθαλφηεηα λα εκπνδίδνπλ ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ ησλ ηψλ. ζσκπιήρωκα, πνπ είλαη κία νκάδα είθνζη πξσηετλψλ ζηνλ νξφ ηνπ αίκαηνο κε αληηκηθξνβηαθή δξάζε, θαη πνπ έλαο κεραληζκφο ελεξγνπνίεζήο ηνπο, είλαη απφ ην ζχκπιεγκα αληηγφλνπ αληηζψκαηνο (Κιαζηθφο Μεραληζκφο Δλεξγνπνίεζεο ησλ Πξσηετλψλ ηνπ πκπιεξψκαηνο). προπερδίλε, πνπ είλαη κία νκάδα ηξηψλ πξσηετλψλ ζηνλ νξφ ηνπ αίκαηνο πνπ δξα ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο πξσηεΐλεο ηνπ ζπκπιεξψκαηνο γηα ηελ θαηαζηξνθή ησλ κηθξνβίσλ. αληηγόλο ηζηοζσκβαηόηεηας, πνπ είλαη ραξαθηεξηζηηθή πξσηεΐλε ζηελ επηθάλεηα ησλ καθξνθάγσλ θπηηάξσλ θάζε αλζξψπνπ θαη ε νπνία ζπλδέεηαη κε ην επαλεθηεηζέκελν ηκήκα ηνπ μέλνπ αληηγφλνπ ζηελ επηθάλεηα ησλ καθξνθάγσλ, πξνθεηκέλνπ ηα ηειεπηαία λα ελεξγνπνηήζνπλ ηα βνεζεηηθά Σ-ιεκθνθχηηαξα ζην 1 ν ζηάδην ηεο αλνζνβηνινγηθήο απφθξηζεο. αληηζώκαηα, πνπ είλαη πξσηεΐλεο κε εμεηδηθεπκέλε αληηκηθξνβηαθή δξάζε, ζπλζέηνληαη θαη εθηίζεληαη ζηελ επηθάλεηα ησλ ελεξγνπνηεκέλσλ Β-ιεκθνθπηηάξσλ, αιιά εθθξίλνληαη κέζα ζηε ιέκθν θαη ζην αίκα απφ ηα πιαζκαηνθχηηαξα, θαηά ην 2 ν ζηάδην ηεο αλνζνβηνινγηθήο απφθξηζεο (Χπκηθή Αλνζία). Β. ήκεξα ε αληηκεηψπηζε ησλ βαθηεξηαθψλ ινηκψμεσλ ζηεξίδεηαη ζε κεγάιν βαζκφ ζηα αληηβηνηηθά. Σα αληηβηοηηθά είλαη ρεκηθέο νπζίεο κε αληηκηθξνβηαθή δξάζε πνπ παξάγνληαη απφ βαθηήξηα, κχθεηεο θαη θπηά. Πποαιπεηική αναθοπά: Το ππώηο ανηιβιοηικό, η πενικιλίνη, ανακαλύθθηκε ηςσαία από ηον Αλέξανδπο Φλέμινγκ ηο 1929, όηαν παπαηήπηζε όηι η ανάπηςξη ηων βακηηπιακών κςηηάπων είσε αναζηαλεί ζε καλλιέπγειερ ζηιρ οποίερ ηςσαία είσε αναπηςσθεί έναρ μύκηηαρ ηος γένοςρ Penicillium. 3

4 Σα αληηβηνηηθά δξνπλ αλαζηέιινληαο ή παξεκπνδίδνληαο θάπνηα εηδηθή βηνρεκηθή αληίδξαζε ηνπ κηθξννξγαληζκνχ. Όια ηα γλσζηά αληηβηνηηθά δξνπλ ζχκθσλα κε έλαλ απφ ηνπο παξαθάησ κεραληζκνχο: Παξεκπνδίδνπλ ηε ζχλζεζε ηνπ θπηηαξηθνχ ηνηρψκαηνο ησλ κηθξννξγαληζκψλ (π.ρ. πεληθηιίλε). Αλαζηέιινπλ θάπνηα αληίδξαζε ηνπ κεηαβνιηζκνχ ησλ κηθξννξγαληζκψλ. Παξεκβαίλνπλ ζηηο ιεηηνπξγίεο αληηγξαθήο, κεηαγξαθήο θαη κεηάθξαζεο ηνπ γελεηηθνχ πιηθνχ ησλ κηθξννξγαληζκψλ. Πξνθαινχλ δηαηαξαρέο ζηε ιεηηνπξγία ηεο πιαζκαηηθήο κεκβξάλεο. (Πξναηξεηηθή Αλαθνξά: Σα αληηβηνηηθά δξνπλ επηιεθηηθά, κε ηελ έλλνηα φηη βιάπηνπλ κόλο ηοσς κηθροοργαληζκούς θαη φρη ηα θχηηαξα ηνπ αλζξψπνπ. ) Σα δχν κεηνλεθηήκαηα ησλ αληηβηνηηθψλ είλαη φηη: 1. Δπεηδή ηα αληηβηνηηθά, γεληθά, δξνπλ αλαζηέιινληαο ηελ παξαγσγή νπζηψλ ζηα βαθηήξηα, ζηνπο κχθεηεο θαη ζηα πξσηφδσα, δελ είλαη απνηειεζκαηηθά έλαληη ησλ ηψλ, θαζψο απηνί δε δηαζέηνπλ δηθφ ηνπο κεηαβνιηθφ κεραληζκφ, αθνχ απνηεινχλ ππνρξεσηηθά ελδνθπηηαξηθά παξάζηηα. ΜΗΝ ΞΔΥΝΑΣΔ ΝΑ ΤΜΠΛΗΡΩΝΔΣΔ: Οη ηνί εμαζθαιίδνπλ απφ ηνλ μεληζηή, ηνπο κεραληζκνχο αληηγξαθήο, κεηαγξαθήο θαη κεηάθξαζεο, θαζψο θαη ηα πεξηζζφηεξα έλδπκα θαη πιηθά πνπ ηνπο είλαη απαξαίηεηα γηα ηηο ιεηηνπξγίεο απηέο. Γηα ην ιφγν απηφ ραξαθηεξίδνληαη ως σποτρεωηηθά ελδοθσηηαρηθά παράζηηα. 2. Η αλαθάιπςε ησλ αληηβηνηηθψλ έθεξε επαλάζηαζε ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ βαθηεξηαθψλ ινηκψμεσλ. Παξ φια απηά ε αιφγηζηε ρξήζε ηνπο έρεη σο απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία ζηειερψλ βαθηεξίσλ πνπ είλαη αλζεθηηθά ζηα αληηβηνηηθά. Λφγσ ηνπ γεγνλφηνο απηνχ γίλεηαη φιν θαη κεγαιχηεξε ε αλάγθε γηα ηελ αλαθάιπςε λέσλ αληηβηνηηθψλ. Γ. Μία αζζέλεηα, γηα λα ζεσξεζεί ινηκψδεο, πξέπεη λα ηθαλνπνηεί θάπνηεο πξνυπνζέζεηο. Ο Ρ. Κνρ, κειεηψληαο ην 1882 ηνλ ηξφπν κεηάδνζεο ηεο θπκαηίσζεο, δηαηχπσζε ηηο πξνυπνζέζεηο απηέο πνπ νλνκάδνληαη «θρηηήρηα ηοσ Κοτ». χκθσλα κε ηα θξηηήξηα απηά, κία αζζέλεηα νθείιεηαη ζε έλαλ παζνγφλν κηθξννξγαληζκφ, φηαλ ν κηθξννξγαληζκφο απηφο: Αληρλεχεηαη ζηνπο ηζηνχο ή ζηα πγξά ηνπ αζζελνχο ή ζηνλ νξγαληζκφ αηφκσλ πνπ πέζαλαλ απφ απηή ηελ αζζέλεηα. Μπνξεί λα απνκνλσζεί θαη λα θαιιηεξγεζεί ζην εξγαζηήξην. Μπνξεί λα πξνθαιέζεη ηελ ίδηα αζζέλεηα ζε πεηξακαηφδσα αιιά θαη λα απνκνλσζεί εθ λένπ απφ απηά. Οη ηνί σο αθπηηαξηθέο δνκέο πνπ είλαη, δελ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα θαιιηεξγνχληαη ζην εξγαζηήξην, αθνχ είλαη ππνρξεσηηθά ελδνθπηηαξηθά παξάζηηα. Οη ηνί εμαζθαιίδνπλ απφ ηνλ μεληζηή ηνπο κεραληζκνχο αληηγξαθήο, κεηαγξαθήο θαη κεηάθξαζεο, θαζψο θαη ηα πεξηζζφηεξα έλδπκα θαη πιηθά πνπ ηνπο είλαη απαξαίηεηα γηα ηηο ιεηηνπξγίεο απηέο. Γηα ην ιφγν απηφ ραξαθηεξίδνληαη ως σποτρεωηηθά ελδοθσηηαρηθά παράζηηα. Γ. Σν αίκα απνηειεί ην πην βαζηθφ ζηνηρείν ηνπ αλνζνπνηεηηθνχ ζπζηήκαηνο ηνπ αλζξψπνπ, αθνχ: 1. πεξηέρεη αληηκηθξνβηαθέο νπζίεο, νη νπνίεο θαηαζηξέθνπλ ηνπο κηθξννξγαληζκνχο ή ελεξγνπνηνχλ ηε δηαδηθαζία ηεο θαγνθπηηάξσζεο. 4

5 2. πεξηέρεη ηελ πξσηεΐλε ηλσδνγφλν ζην πιάζκα ηνπ, ε νπνία ζε πεξηπηψζεηο ηξαπκαηηζκνχ ησλ αηκνθφξσλ αγγείσλ, κεηαζρεκαηίδεηαη ζε κνλνκεξέο ηλψδεο, ην νπνίν πνιπκεξίδεηαη ζην ηλψδεο πιέγκα, ην νπνίν: ζηακαηά ηελ αηκνξξαγία εκπνδίδεη ηελ είζνδν άιισλ κηθξννξγαληζκψλ, ζην εζσηεξηθφ ηνπ αλζξψπηλνπ νξγαληζκνχ. 3. πεξηέρεη ή κεηαθέξεη νπζίεο κε γεληθεπκέλε αληηκηθξνβηαθή δξάζε, φπσο νη πξσηεΐλεο ηνπ ζπκπιεξψκαηνο, νη πξσηεΐλεο ηεο πξνπεξδίλεο 4. κεηαθέξεη θαγνθχηηαξα θαη ιεκθνθχηηαξα ζην ζεκείν ηεο θιεγκνλήο, ηα νπνία δξνπλ θαηαζηξέθνληαο ηνπο παζνγφλνπο κηθξννξγαληζκνχο. 5. κεηαθέξεη ηα αληηζψκαηα, δειαδή εθείλεο ηηο ακπληηθέο καο πξσηεΐλεο κε εμεηδηθεπκέλε αληηκηθξνβηαθή δξάζε, νη νπνίεο παξάγνληαη θαηά ηελ ελεξγνπνίεζε ηεο ρπκηθήο αλνζίαο ησλ εηδηθψλ ακπληηθψλ καο κεραληζκψλ, απφ ηα Β- ιεκθνθχηηαξα θαη εθθξίλνληαη ηειηθά κέζα ζηε ιέκθν θαη ζην αίκα, απφ ηα πιαζκαηνθχηηαξα. Σα ειεχζεξα απηά αληηζψκαηα ζηε ιέκθν θαη ζην αίκα, ζπκκεηέρνπλ ζηελ πξσηνγελή αλνζνβηνινγηθή απφθξηζε ηνπ νξγαληζκνχ απέλαληη ζε θάπνην αληηγφλν, ελψ ηα αληηζψκαηα πνπ ζα ζρεκαηηζηνχλ ζηελ επηθάλεηα ησλ Β- ιεκθνθπηηάξσλ κλήκεο θαηά ηελ πξσηνγελή αλνζνβηνινγηθή απφθξηζε, ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζηε δεπηεξνγελή αλνζνβηνινγηθή απφθξηζε ηνπ νξγαληζκνχ, απέλαληη ζην ίδην αληηγφλν. ΘΔΜΑ 4 Ο Α. Ο Γηάλλεο εθδήισζε ζπκπηψκαηα ηεο λφζνπ, ελψ ε Μαξία φρη. Απφ ηε ρξνληθή θαζπζηέξεζε ζηε ζχλζεζε απφ ηα Β-ιεκθνθχηηαξα θαη ηελ έθθξηζε ησλ θαηάιιεισλ αληηζσκάησλ απφ ηα Πιαζκαηνθχηηαξα ηνπ Γηάλλε, ζε ζρέζε κε ηε ρξνληθή ζηηγκή ηεο κφιπλζήο ηνπ απφ ηνλ παζνγφλν παξάγνληα, αληηιακβαλφκαζηε φηη ζην Γηάλλε, έιαβαλ ρψξα φια ηα ζηάδηα ηεο Πξσηνγελνχο Αλνζνβηνινγηθήο Απφθξηζεο (Π.Α.Α.), κε απνηέιεζκα ν Γηάλλεο λα εκθαλίζεη ζπκπηψκαηα ηεο λφζνπ, κέρξη ε Π.Α.Α, λα θαηαζηξέςεη πιήξσο ην κνιπζκαηηθφ απηφ παξάγνληα. Αληίζεηα ζηε Μαξία, ε άκεζε έθθξηζε ησλ θαηάιιεισλ αληηζσκάησλ, θαλεξψλεη φηη ζε απηήλ πξαγκαηνπνηήζεθε Γεπηεξνγελήο Αλνζνβηνινγηθή Απφθξηζε, είηε απφ παιαηφηεξε κφιπλζε απφ ηνλ ίδην παζνγφλν παξάγνληα (Φπζηθή Δλεξγεηηθή Αλνζία), είηε απφ παιαηφηεξν εκβνιηαζκφ γηα ηνλ ζπγθεθξηκέλν κνιπζκαηηθφ παξάγνληα (Σερλεηή Δλεξγεηηθή Αλνζία). Δίλαη γλσζηφ άιισζηε φηη ε δεσηερογελής αλοζοβηοιογηθή απόθρηζε ελεξγνπνηείηαη θαηά ηελ επαθή ηνπ νξγαληζκνχ κε ην ίδην αληηγφλν γηα δεχηεξε (ή επφκελε) θνξά. ηελ πεξίπησζε απηή ελεξγνπνηνχληαη ηα θχηηαξα κλήκεο, μεθηλά ακέζσο ε έθθξηζε αληηζσκάησλ θαη έηζη δελ πξνιαβαίλνπλ λα εκθαληζηνχλ ηα ζπκπηψκαηα ηεο αζζέλεηαο. Σν άηνκν δελ αζζελεί θαη πηζαλφηαηα δελ αληηιακβάλεηαη φηη κνιχλζεθε. Β. Ο Γηάλλεο πξνζβιήζεθε απφ ηφ, φπσο θαίλεηαη απφ ηελ παξαγσγή θαη έθθξηζε ηληεξθεξνλψλ. Δίλαη γλσζηφ φηη, ζηελ πεξίπησζε ησλ ηψλ δξα έλαο επηπιένλ κεραληζκφο κε εηδηθήο άκπλαο. Όηαλ θάπνηνο ηφο κνιχλεη έλα θχηηαξν, πξνθαιεί ηελ παξαγσγή εηδηθψλ πξσηετλψλ, ησλ ηληεξθεξνλψλ. ε έλα πξψην ζηάδην νη ηληεξθεξφλεο αληρλεχνληαη ζην θπηηαξφπιαζκα ηνπ κνιπζκέλνπ θπηηάξνπ. ε επφκελν φκσο ζηάδην νη ηληεξθεξφλεο απειεπζεξψλνληαη ζην κεζνθπηηάξην πγξφ θαη απφ εθεί ζπλδένληαη κε ππνδνρείο ησλ γεηηνληθψλ πγηψλ θπηηάξσλ. Με ηε ζχλδεζε ησλ ηληεξθεξνλψλ ζηα πγηή θχηηαξα ελεξγνπνηείηαη ε παξαγσγή άιισλ πξσηετλψλ, νη νπνίεο έρνπλ ηελ ηθαλφηεηα λα 5

6 παξεκπνδίδνπλ ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ ησλ ηψλ. Έηζη ηα πγηή θχηηαξα πξνζηαηεχνληαη, γηαηί ν ηφο, αθφκε θαη αλ θαηνξζψζεη λα δηεηζδχζεη ζ απηά, είλαη αλίθαλνο λα πνιιαπιαζηαζηεί. Γ. Σν εκβφιην πεξηέρεη λεθξνχο ή εμαζζελεκέλνπο κηθξννξγαληζκνχο ή ηκήκαηά ηνπο (ηερλεηφο ηξφπνο). Σν εκβφιην, φπσο ζα έθαλε θαη ν ίδηνο ν κηθξννξγαληζκφο, ελεξγνπνηεί ηνλ αλνζνβηνινγηθφ κεραληζκφ, γηα λα παξάγεη αληηζψκαηα θαη θχηηαξα κλήκεο. Σν άηνκν πνπ εκβνιηάδεηαη απνθηά αλνζία εθ φξνπ δσήο, δελ εκθαλίδεη ζπλήζσο ηα ζπκπηψκαηα ηεο αζζέλεηαο θαη θπζηθά δελ ηε κεηαδίδεη. Γ. 1) Έλα απφ ηα πην ραξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα νκνηνζηαηηθνχ κεραληζκνχ ζηνλ άλζξσπν είλαη ν κεραληζκφο ξχζκηζεο ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ ζψκαηνο ζηνπο 36,6 ºC. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζηελ πεξίπησζε πνπ βξεζνχκε ζε έλα ρψξν κε ζεξκνθξαζία κεγαιχηεξε απφ ηνπο 36,6 C, ε ζεξκφηεηα πνπ θζάλεη ζπλερψο απφ ην πεξηβάιινλ ζην ζψκα καο, ηείλεη λα πξνθαιέζεη αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ. Ωζηφζν ε αχμεζε απηή δε ζπκβαίλεη, εμαηηίαο κηαο ζεηξάο δηαδνρηθψλ αληηδξάζεσλ ζηηο νπνίεο θχξην ξφιν παίδεη ν εγθέθαινο. Αξρηθά νη ζεξκνυπνδνρείο ηνπ δέξκαηφο καο, δειαδή ηα εηδηθά λεπξηθά ζσκάηηα πνπ αληρλεχνπλ ηηο κεηαβνιέο ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο, «εηδνπνηνχλ» ηνλ εγθέθαιν γηα ηελ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο κε κελχκαηα πνπ απνζηέιινπλ ζην θέληξν ησλ γεληθψλ αηζζήζεσλ ηνπ εγθεθάινπ. ηε ζπλέρεηα ην εηδηθφ θέληξν ξχζκηζεο ηεο ζεξκνθξαζίαο, κε κελχκαηα πνπ απνζηέιιεη ζηνπο ηδρωηοποηούς αδέλες θαη ζηα αγγεία ηεο επηθάλεηαο ηνπ δέξκαηνο, πξνθαιεί έθθξηζε ηδξψηα θαη δηαζηνιή ησλ αγγείσλ αληίζηνηρα. Ο ζπλδπαζκφο απηψλ ησλ δχν αληηδξάζεσλ ζπκβάιιεη ζηε δηαηήξεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ ζψκαηφο καο κε ηνλ εμήο ηξφπν: ηα αγγεία πνπ έρνπλ δηαζηαιεί θέξνπλ κεγάιεο πνζφηεηεο αίκαηνο πξνο ηελ επηθάλεηα ηνπ δέξκαηνο, ε νπνία φκσο έρεη ςπρζεί ιφγσ ηεο εμάηκηζεο ηνπ ηδξψηα. Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα ην αίκα πνπ θζάλεη ζηα αηκνθφξα αγγεία ηνπ δέξκαηνο λα ςχρεηαη θαη επηζηξέθνληαο κε ηελ θπθινθνξία ζην εζσηεξηθφ ηνπ νξγαληζκνχ καο λα απνηξέπεη ηελ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ. 2) Σν γαιαθηηθφ νμχ θαη ε ιπζνδχκε (έλδπκν πνπ δηαζπά ην θπηηαξηθφ ηνίρσκα ησλ βαθηεξίσλ), ηα νπνία πεξηέρνληαη ζηνλ ηδξψηα (πνπ εθθξίλεηαη απφ ηνπο ηδρωηοποηούς αδέλες), θαη ηα ιηπαξά νμέα, ηα νπνία πεξηέρνληαη ζην ζκήγκα (πνπ εθθξίλεηαη απφ ηνπο ζκεγκαηογόλοσς αδέλες), δεκηνπξγνχλ δπζκελέο ρεκηθφ πεξηβάιινλ γηα ηα κηθξφβηα. 3) Οη βιελλογόλοη (αδέλες) ηνπ ζψκαηνο, νη νπνίνη θαιχπηνπλ θνηιφηεηεο ηνπ νξγαληζκνχ, απνηεινχλ έλαλ άιιν απνηειεζκαηηθφ θξαγκφ. Με ηε βιέλλα πνπ εθθξίλνπλ παγηδεχνπλ ηνπο κηθξννξγαληζκνχο θαη δελ επηηξέπνπλ ηελ είζνδφ ηνπο ζηνλ νξγαληζκφ. Ο βιελλνγφλνο ηεο αλαπλεπζηηθήο νδνχ δηαζέηεη επηπιένλ θαη ην βιεθαξηδνθφξν επηζήιην, ην νπνίν απνηειεί επίζεο θξαγκφ ζηελ είζνδν ησλ κηθξννξγαληζκψλ. Οη κηθξννξγαληζκνί παγηδεχνληαη ζηε βιέλλα θαη κε ηε βνήζεηα ησλ βιεθαξίδσλ ηνπ επηζειίνπ απνκαθξχλνληαη απφ ηελ αλαπλεπζηηθή νδφ. ην βιελλνγφλν ηνπ ζηνκάρνπ εθθξίλεηαη ην πδξνρισξηθφ νμχ, ην νπνίν θαηαζηξέθεη ηα πεξηζζφηεξα κηθξφβηα πνπ εηζέξρνληαη κε ηελ ηξνθή ζην ζηφκαρν. Η ιπζνδχκε, ε νπνία φπσο αλαθέξζεθε, έρεη βαθηεξηνθηφλν δξάζε, βξίζθεηαη ζε κεγάιεο πνζφηεηεο θαη ζηα δάθξπα θαη ζην ζάιην θαη πξνζηαηεχεη ην βιελλνγφλν ηνπ επηπεθπθφηα θαη ηεο ζηνκαηηθήο θνηιφηεηαο αληίζηνηρα. 4) Ο ζύκος αδέλας απνηειεί πξσηνγελέο ιεκθηθφ φξγαλν, ζην νπνίν σξηκάδνπλ θαη δηαθνξνπνηνχληαη ηα Σ-ιεκθνθχηηαξα. 5) Οη ιεκθαδέλες απνηεινχλ έλα απφ ηα ηέζζεξα δεπηεξνγελή ιεκθηθά φξγαλα, ζηα νπνία πξαγκαηνπνηείηαη ε αλνζνινγηθή απφθξηζε. 6