ΚΑΣΑΝΟΩΝΣΑ ΣΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΣΗ ΚΔΦΑΛΗ ΚΑΙ ΣΟΤ ΣΡΑΥΗΛΟΤ

Transcript

1 Δηζαγσγή ΚΑΣΑΝΟΩΝΣΑ ΣΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΣΗ ΚΔΦΑΛΗ ΚΑΙ ΣΟΤ ΣΡΑΥΗΛΟΤ Απηό ην βηβιηάξην δίλεη πιεξνθνξίεο θπξίσο ζε αζζελείο αιιά θαη ζε άιινπο ελδηαθεξόκελνπο πνπ ζέινπλ λα ελεκεξσζνύλ γηα ηνλ θαξθίλν πνπ εκθαλίδεηαη ζε θάπνηνπο ηζηνύο ή όξγαλα ηεο πεξηνρήο ηεο Κεθαιήο θαη ηνπ Σξαρήινπ (πξόζσπν & ιαηκόο). Αλ είζηε αζζελήο θαη έρεηε απνξίεο πνπ αθνξνύλ ηε δηθή ζαο ζεξαπεία θαη γεληθά ηελ αληηκεηώπηζε ηεο δηθή ζαο πεξίπησζεο κπνξείηε λα ηηο ππνβάιεηε ζηνλ ηαηξό ζαο ν νπνίνο γλσξίδεη κε ιεπηνκέξεηα ην δηθό ζαο ηαηξηθό ηζηνξηθό. Μεηά πνπ ζα νινθιεξώζεηε ηε κειέηε απηνύ ηνπ βηβιηαξίνπ κε δηζηάζεηε λα ην δώζεηε ζε άηνκα ηνπ πεξηβάιινληνο ζαο πνπ πηζηεύεηε όηη ζα ζαο βνεζήζνπλ λα μεπεξάζεηε θάπνηα πξνβιήκαηα πνπ πηζαλό λα ζαο πξνθύςνπλ. ην πίζσ κέξνο ζα βξείηε θαηάινγν κε νλόκαηα θαη δηεπζύλζεηο ησλ εζεινληηθώλ νξγαλώζεσλ θαη ζπλδέζκσλ, θαη ηηο δηάθνξεο ππεξεζίεο πνπ πξνζθέξνπλ αθηινθεξδώο. Μπνξείηε λα απεπζπλζείηε θνληά ηνπο θαη λα δεηήζεηε ηελ εμππεξέηεζε θαη ην είδνο ηεο βνήζεηαο πνπ ρξεηάδεζηε. Κάπνηνη αζζελείο θαηά ηελ πξνζέιεπζε ηνπο ζηνλ ηαηξό πξνηηκνύλ λα ζεκεηώλνπλ απηά πνπ ζα ηνπο πεη, ή θαηαγξάθνπλ ηηο εξσηήζεηο θαη ηηο απνξίεο ηνπο γηα λα είλαη ζίγνπξνη όηη δελ ζα μεράζνπλ θάηη ζεκαληηθό. ην πίζσ κέξνο ηνπ βηβιηαξίνπ ζα βξείηε εηδηθό ρώξν γηα ηέηνηνπ είδνπο ζεκεηώζεηο. Πεξηνρέο ηεο Κεθαιήο θαη ηνπ Σξαρήινπ όπνπ πηζαλό λα αλαπηπρζεί θαξθίλνο Ο θαξθίλνο ηεο θεθαιήο θαη ηνπ ηξαρήινπ κπνξεί λα αλαπηπρζεί ζε όινπο ηνπο ηζηνύο θαη ηα όξγαλα πνπ βξίζθνληαη ζηελ εζσηεξηθή ή εμσηεξηθή πεξηνρή ηνπ πξνζώπνπ θαη ηνπ ιαηκνύ. Απηνί νη ηζηνί θαη ηα όξγαλα κπνξεί λα είλαη:

2 Η ζηνκαηηθή θνηιόηεηα Μπνξεί λα αλαπηπρζεί θάπνην είδνο θαξθίλνπ ζηα ρείιε ή κέζα ζην ζηόκα.. Δζσηεξηθά κέζα ζην ζηόκα κπνξεί λα πξνζβιεζνύλ ε γιώζζα, ν νπξαλίζθνο, ηα νύια, ν βιελλνγόλνο, ε βάζε ηεο γιώζζαο, εζσηεξηθά ηα ρείιε θαη ηα κάγνπια. Ο ζηνκαηνθάξπγγαο Ο ζηνκαηνθάξπγγαο είλαη ην κέξνο πνπ βξίζθεηαη ζην εζσηεξηθό πίζσ κέξνο ηνπ ζηόκαηνο. Πεξηιακβάλεη ην καιαθό ηκήκα ηνπ νπξαλίζθνπ, ηε βάζε ηεο γιώζζαο (δελ είλαη νξαηή από εζάο), ην εζσηεξηθό ηνίρσκα ηνπ ιαηκνύ ( εθεί όπνπ βξίζθνληαη νη ακπγδαιέο) θαη ην νπίζζην ηνίρσκα ηνπ ιαηκνύ (ην ηνίρσκα ζην άλσ κέξνο ηνπ θάξπγγα). Η κύηε Ο θαξθίλνο ηεο κύηεο κπνξεί λα εκθαληζηεί εμσηεξηθά ζην δέξκα αιιά θαη εζσηεξηθά ζε όιε ηελ εζσηεξηθή επηθάλεηα ηεο κύηεο (ξηληθέο ζαιάκνπο), ζην ξηλνθάξπγγα (ην άλσ κέξνο εζσηεξηθά ηνπ ιαηκνύ πίζσ αθξηβώο από ηε κύηε) θαη ηα ηγκόξεηα (θνηιόηεηεο ησλ νζηώλ ηνπ πξνζώπνπ πξνο ζηε βάζε ηεο κύηεο). Σν απηί Ο θαξθίλνο ζην απηί είλαη ζπάληνο. Πην ζπλεζηζκέλα παξνπζηάδεηαη θαξθίλνο ζην δέξκα ηνπ απηηνύ. Πνιύ ζπάληα εκθαλίδεηαη θαξθίλνο κέζα ζην απηί. Σν κάηη πάληα παξνπζηάδεηαη πξσηνπαζήο θαθνήζεο όγθνο ζην κάηη, ην πην ζπλεζηζκέλν πνπ κπνξεί λα παξνπζηαζζεί είλαη ν θαξθίλνο ζηα βιέθαξα. Η θαθνήζεηα πνπ κπνξεί λα παξνπζηαζζεί ζην κάηη είλαη ην κειάλσκα ακθηβιεζηξνεηδνύο ή ην ιέκθσκα πίζσ από ην κάηη. Δπίζεο ζπάληα κπνξεί λα αλαπηπρζεί δεπηεξνπαζήο θαξθίλνο ζην κάηη ιόγσ κεηάζηαζεο από άιια όξγαλα ηνπ ζώκαηνο όπσο ζηηο πεξηπηώζεηο θαξθίλνπ ηνπ καζηνύ.

3 Ση είλαη ν θαξθίλνο Ο θαξθίλνο είλαη αζζέλεηα ησλ θπηηάξσλ ηνπ ζώκαηνο. Σν αλζξώπηλν ζώκα είλαη θηηαγκέλν από ιεπηά θαη κηθξνζθνπηθά θύηηαξα από ηα νπνία απνηεινύληαη νη ηζηνί. Πνιινί ηζηνί καδί δεκηνπξγνύλ ηα δηάθνξα όξγαλα ηνπ ζώκαηνο. Σν θάζε θύηηαξν ή νκάδα θπηηάξσλ δηαθέξνπλ κεηαμύ ηνπο ζην ζρήκα θαη έρνπλ δηαθνξεηηθή ιεηηνπξγία. Σα θύηηαξα αλαπιάζνληαη θαη πνιιαπιαζηάδνληαη πάληα κε ηνλ ίδην ηξόπν, κέζα από ειεγρόκελε θαη ξπζκηθή δηαδηθαζία. Ο θαξθίλνο αλαπηύζζεηαη όηαλ δηαηαξαρζεί ν ξπζκόο, ε θπζηνινγηθή αλάπιαζε θαη ν πνιιαπιαζηαζκόο ησλ θπηηάξσλ. απηή ηελ πεξίπησζε ηα θύηηαξα πνιιαπιαζηάδνληαη αλεμέιεγθηα δεκηνπξγνύλ όγθνπο πνπ κπνξεί λα είλαη θαινήζεηο ή θαθνήζεηο. Η δηαθνξά ελόο θαθνήζε όγθνπ από έλα θαινήζε είλαη όηη ν θαθνήζεο όγθνο κπνξεί λα πξνρσξά ζηα γεηηνληθά όξγαλα θαηαζηξέθνληαο ηα θαη λα ελαπνζέηεη καθξηλέο κεηαζηάζεηο ζε άιια όξγαλα ελώ ν θαινήζεο κεγαιώλεη ηνπηθά πξνθαιώληαο πίεζε θαη όρη θαηαζηξνθή ησλ γεηηνληθώλ νξγάλσλ. Οη κεηαζηάζεηο είλαη όγθνη πνπ δεκηνπξγνύληαη από θαξθηληθά θύηηαξα πνπ κεηαθέξνληαη είηε κέζσ ησλ ιεκθαδέλσλ είηε κέζσ ηνπ αίκαηνο ζε άιια όξγαλα.. Ση πξνθαιεί ηνλ θαξθίλν ζηελ θεθαιή θαη ηνλ ηξάρειν Ο θαξθίλνο ηεο θεθαιήο θαη ηνπ ηξαρήινπ είλαη πην ζπλεζηζκέλνο ζηνπο άλδξεο θαη ηδίσο ζε ειηθησκέλα άηνκα. ε θάπνηεο πεξηπηώζεηο ηα αίηηα είλαη άγλσζηα, όπσο είλαη ν θαξθίλνο ζηνπο ζηεινγόλνπο αδέλεο, ην ζάξθσκα θαη ην ιέκθσκα.. Καθνήζεηο όγθνη από πιαθώδε θαξθηληθά θύηηαξα (squamous cell carcinoma(s) ) παξνπζηάδνληαη ζπλήζσο ζηνπο θαπληζηέο θαη ζηα άηνκα πνπ θαηαλαιώλνπλ κεγάιεο πνζόηεηεο νηλνπλεύκαηνο, ζπρλόηεξα όκσο ζηα άηνκα πνπ παξάιιεια. θαπλίδνπλ θαη πίλνπλ νηλνπλεπκαηώδε πνηά. Άιινη παξάγνληεο θηλδύλνπ είλαη: Άηνκα πνπ θαπλίδνπλ πίπα ή πνπ ζπλεζίδνπλ λα θξαηνύλ ην ηζηγάξν ζην ζηόκα γηα αξθεηή ώξα δηαηξέρνπλ ηνλ θίλδπλν λα αλαπηύμνπλ θαξθίλν ζηα ρείιε. Άηνκα πνπ εθηίζεληαη ζηνλ ήιην θαζεκεξηλά γηα αξθεηή ώξα δηαηξέρνπλ ηνλ θίλδπλν λα αλαπηύμνπλ θαξθίλν ζηα ρείιε, ζην δέξκα ηνπ πξνζώπνπ θαη ηνπ ιαηκνύ θαη ηδίσο ζηα απηηά..

4 Άηνκα πνπ καζνύλ θαπληθά πξντόληα θηλδπλεύνπλ από θαξθίλν ζηε ζηνκαηηθή θνηιόηεηα.. Άηνκα πνπ αλαπλένπλ δηάθνξα ηνμηθά αέξηα, αλαζπκηάζεηο θαη ζθόλε θηλδπλεύνπλ από θαξθίλν ζηε κύηε θαη ηα ηγκόξηα. Ο θαξθίλνο ηνπ ξηλνθάξπγγα ίζσο λα ζπλδέεηαη κε ηνλ ηό ηνπ Έξπεηα πνπ πξνθαιεί ινηκώδε κνλνππξήλσζε (Epstein-Barr Virus) ζηνλ νπνίν πνιινί από εκάο έρνπλ εθηεζεί ζηελ παηδηθή ειηθία. Απηή ε ινίκσμε ζε θάπνηνπο πξνθαιεί θιεγκνλή ζηνπο ιεκθαδέλεο θαη ζε θάπνηνπο άιινπο κπνξεί λα πξνθαιέζεη κεηά από πνιιά ρξόληα.θαξθίλν ζηνλ ξηλνθάξπγγα Οη ιόγνη πνπ ν ζπγθεθξηκέλνο ηόο πξνθαιεί ζε νξηζκέλνπο κόλν ινίκσμε θαη ζε άιινπο εμειίζζεηαη ζε θαξθίλν ηνπ ξηλνθάξπγγα, δελ είλαη γλσζηνί αθόκε. Πνηά είλαη ηα ζπκπηώκαηα Η πεξηνρή ηεο θεθαιήο θαη ηνπ ηξαρήινπ πεξηιακβάλεη δηάθνξα. όξγαλα. Έηζη θαη ηα ζπκπηώκαηα ηνπ θαξθίλνπ είλαη δηαθνξεηηθά γηα ην θάζε όξγαλν. Σα πην ζπλεζηζκέλα είλαη: Δξέζηζκα ή πιεγή πνπ δελ ππνρσξεί κέζα ζε δπν εβδνκάδεο Γπζθνιία ζηελ θαηάπνζε, ή θαη ζηελ κάζεζε Γπζθνιία ζηελ αλαπλνή, ζνξπβώδεο αλαπλνή, δπζθνιία ζηελ νκηιία, βξαρλή θσλή Αίζζεκα κνπδηάζκαηνο κέζα ζην ζηόκα Παξαηεηακέλε απόθξαμε ηεο κύηεο, ή ζπρλέο αηκνξξαγίεο από ηε κύηε Οίδεκα ή δηόγθσζε ιεκθαδέλα κέζα ζην ζηόκα ή ην ιαηκό. Πόλνο ζην πξόζσπν ή ζηελ άλσ ζηαγόλα Οη θαπληζηέο θαη όζνη ζπλεζίδνπλ λα καζνύλ θαπλό παξνπζηάδνπλ πξν-θαξθηληθά ζεκάδηα ζην ζηόκα ή θαη ζηε γιώζζα, όπσο ιεπθέο ή εξπζξέο θειίδεο πόλν, εξεζηζκό, αηκνξξαγία Οη ιεκθαδέλεο: Η δηόγθσζε ησλ ιεκθαδέλσλ είλαη έλα ζπρλό ζύκπησκα. Ο ηαηξόο αμηνινγεί ηελ παξνπζία δηνγθσκέλσλ ιεκθαδέλσλ κε ηδηαίηεξε πξνζνρή θαηά ηνλ πξνγξακκαηηζκό ηεο ζεξαπείαο. Οη ιεκθαδέλεο απνηεινύλ κέξνο ηνπ ιεκθηθνύ ζπζηήκαηνο θαη ιεηηνπξγνύλ σο θίιηξα ελαληίνλ κηθξνβίσλ, θαξθηληθώλ θπηηάξσλ θαη άιισλ βιαβεξώλ θαηαζηάζεσλ.

5 Η δηόγθσζε ησλ ιεκθαδέλσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε δηάγλσζε ηνπ θαξθίλνπ δελ είλαη νπσζδήπνηε θαη επώδπλε. Πσο γίλεηαη ε δηάγλσζε Η αξρηθή θιηληθή δηάγλσζε γίλεηαη ζπλήζσο από σηνξηλνιαξπγγνιόγν, ή από πξνζσπνγλαζνρεηξνύξγν θαη επηβεβαηώλεηαη κε βηνςία Ο ηαηξόο ζπλήζσο κεηά από ηελ θιηληθή εμέηαζε θαη αλάινγα κε ηα επξήκαηα ηνπ, ζε ζπλδπαζκό κε ηα ζπκπηώκαηα, παξαπέκπεη ηνλ αζζελή γηα δηάθνξεο δηαγλσζηηθέο εμεηάζεηο όπσο είλαη νη αθηηλνινγηθέο ή θαη νη ελδνζθνπηθέο θαη ε βηνςία κε ζθνπό ηελ ζηαδηνπνίεζε ηεο αζζέλεηαο. Γηαγλσζηηθέο Δμεηάζεηο Ρηλνζθόπεζε (Nasendoscopy) Η ξηλνζθόπεζε εμεηάδεη εζσηεξηθά, ηελ πεξηνρή ηνπ ξηλνθάξπγγα, ζην πίζσ κέξνο ηνπ ζηόκαηνο θαη ηεο κύηεο,. Γίλεηαη κε έλα ιεπηό θαη επιύγηζην ζσιήλα πνπ εηζέξρεηαη δηακέζνπ ηεο κύηεο θαη θαηεπζύλεηαη πξνο ηνλ θάξπγγα. Απηή ε εμέηαζε είλαη αλώδπλε γεληθά, όκσο όρη επράξηζηε γηα ηνλ αζζελή ιόγσ ηεο επαηζζεζίαο πνπ παξνπζηάδεη ε πεξηνρή. Γηα απνθπγή απηήο ηεο δπζάξεζηεο θαηάζηαζεο ν ηαηξόο ρνξεγεί ηνπηθό αλαηζζεηηθό. Σν κνύδηαζκα ζην ζηόκα θαη ην ιαηκό παξακέλεη γηα ιίγε ώξα. Όκσο ν αζζελήο κεηά ηελ εμέηαζε δελ πξέπεη λα πάξεη ηξνθή θαη πγξά από ην ζηόκα κέρξη λα ππνρσξήζεη ην κνύδηαζκα από ην ηνπηθό αλαηζζεηηθό. Απηή ε νδεγία πξνθπιάζζεη ηνλ αζζελή από πηζαλό πληγκό ή από εγθαύκαηα ζην ζηόκα αλ επηρεηξήζεη λα πάξεη ηξνθή θαη δεζηά ξνθήκαηα. Βηνςία (biopsy) Η δηάγλσζε ηεο αζζέλεηαο ηνπ θαξθίλνπ νξηζηηθνπνηείηαη κεηά από ζεηηθό απνηέιεζκα ηεο ηζηνινγηθήο εμέηαζεο ηνπ όγθνπ. ηε βηνςία ν ηαηξόο παίξλεη δείγκα από ηνλ όγθν κε ηνπηθή αλαηζζεζία ζηελ ππό δηεξεύλεζε πεξηνρή κε κηα ιεπηή βειόλα. ή κε κηα κηθξή ιαβίδα.

6 Απηή ε επέκβαζε κπνξεί λα γίλεη ζε ρεηξνπξγηθή κνλάδα εκεξήζηαο λνζειείαο ή ζαλ εζσηεξηθόο αζζελήο λνζνθνκείνπ. Η βηνςία δίλεη ζηνλ ηαηξό όιεο ηηο απαηηνύκελεο πιεξνθνξίεο όπσο: ηελ παξνπζία ή όρη θαξθηληθώλ θπηηάξσλ, ην είδνο ησλ θαξθηληθώλ θπηηάξσλ θαη ηνλ πξνζδηνξηζκό ηεο αξρηθήο πξσηνγελνύο εζηίαο. Αθηηλνγξαθία (X ray) Ο ηαηξόο ίζσο εηζεγεζεί λα γίλεη αθηηλνγξαθία ζην πξόζσπν ή ην ιαηκό γηα λα δηεξεπλήζεη ηελ πηζαλόηεηα επεξεαζκνύ ησλ νζηώλ ηεο πεξηνρήο από ηνλ θαξθίλν. Γηα δηαζαθήληζε ηεο γεληθήο θαηάζηαζεο ηνπ αζζελή ν ηαηξόο κπνξεί λα εηζεγεζεί θαη αθηηλνγξαθία ζώξαθνο. Αμνληθή ηνκνγξαθία (CT Scan) Η αμνληθή ηνκνγξαθία πνπ γίλεηαη ζην αθηηλνινγηθό ηκήκα ηνπ λνζνθνκείνπ / θιηληθήο δίλεη ηελ δπλαηόηεηα ζηνλ ηαηξό λα δηαπηζηώζεη ηελ θαηάζηαζε ησλ εζσηεξηθώλ νξγάλσλ θαη λα εληνπίζεη πηζαλέο βιάβεο ζ απηά πξηλ ηνλ πξνγξακκαηηζκό ηεο ζεξαπείαο Γηα ηελ εμέηαζε πηζαλόλ λα δεηεζεί από ηνλ αζζελή λα πξνζέιζεη ρσξίο λα πάξεη ηξνθή ή πγξά γηα ηνπιάρηζηνλ 4 ώξεο πξνεγνπκέλσο. πλήζσο ρνξεγείηαη ζθηαγξαθηθή νπζία, ζε πγξή κνξθή από ην ζηόκα κεξηθέο ώξεο πξηλ ηελ εμέηαζε ή ελδνθιέβηα θαηά ηελ εμέηαζε. Οη αζζελείο πνπ ζα πάξνπλ ζθηαγξαθηθή νπζία ζα πξέπεη λα αλαθέξνπλ όηαλ ζα ξσηεζνύλ αλ είλαη αιιεξγηθνί ζην ηώδην ή αλ πάζρνπλ από άζζκα. Μαγλεηηθή ηνκνγξαθία (MRI) ηε καγλεηηθή ηνκνγξαθία ρξεζηκνπνηείηαη ν καγλεηηζκόο γηα δηαγλσζηηθνύο ζθνπνύο αληί νη αθηίλεο Υ, πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη ζηελ αμνληθή ηνκνγξαθία. Απηή ε εμέηαζε ζεσξείηαη πην δηεπθξηληζηηθή θαη πην εμεηδηθεπκέλε ζηελ απεηθόληζε νξηζκέλσλ πεξηνρώλ ηνπ ζώκαηνο. Η δηάξθεηα ηεο εμέηαζεο δελ μεπεξλά ηα 30 ιεπηά.

7 Λόγσ ηεο πςειήο δόζεο καγλεηηζκνύ πνπ εθπέκπεη ην κεράλεκα νη αζζελείο θαινύληαη λα αθαηξέζνπλ όια ηα κεηαιιηθά θνζκήκαηα θαη αμεζνπάξ πνπ θνξνύλ πξνηνύ εηζέιζνπλ ζηνλ ρώξν ηεο εμέηαζεο. Οη αζζελείο πνπ έρνπλ κεηαιιηθά θιηπο ζε νπνηνδήπνηε κέξνο ηνπ ζώκαηνο ηνπο ή έρνπλ βεκαηνδόηε θαξδίαο δελ κπνξνύλ λα θάλνπλ απηή ηελ εμέηαζε θαη θαινύληαη λα ην δειώζνπλ εθ ησλ πξνηέξσλ ζηνλ ηαηξό ηνπο. Καηά ηελ εμέηαζε ν αζζελήο είλαη μαπισκέλνο ζην εηδηθό θξεβάηη θαη αθνινπζεί ηηο νδεγίεο ηνπ ρεηξηζηή αθηηλνγξάθνπ. Σν κεράλεκα θαηά ηελ ιεηηνπξγία ηνπ εθπέκπεη δπλαηνύο ήρνπο πνπ ίζσο λα είλαη θάπσο ελνριεηηθνί, γηα απηό ν ρεηξηζηήο αθηηλνγξάθνο ζα εηζεγεζεί ηηο σηναζπίδεο. ην δσκάηην ζεξαπείαο κπνξεί ν αζζελήο λα έρεη γηα ζπληξνθηά θάπνην δηθό ηνπ άηνκν. πηλζεξνγξάθεκα νζηώλ (bone scan) ε θάπνηεο πεξηπηώζεηο ν έιεγρνο ησλ νζηώλ ζεσξείηαη απαξαίηεηνο γηα ηνλ εληνπηζκό πηζαλώλ κεηαζηαηηθώλ αιινηώζεσλ. Η σθειηκόηεηα απηήο ηεο εμέηαζεο βξίζθεηαη ζην γεγνλόο όηη εληνπίδεη πηζαλέο κεηαζηαηηθέο αιινηώζεηο ζε πνιύ αξρηθό ζηάδην, όπνπ ζε ζπλεζηζκέλε αθηηλνγξαθία δελ είλαη δπλαηόλ λα εληνπηζζνύλ ιόγσ ησλ πνιύ κηθξώλ δηαζηάζεσλ. Απηή ε εμέηαζε γίλεηαη κε ηελ ελδνθιέβηα ρνξήγεζε ξαδηελεξγνύ ζθηαγξαθηθήο νπζίαο ε νπνία απνβάιιεηαη από ηνλ νξγαληζκό ιίγεο ώξεο κεηά ηελ εμέηαζε. Άιιεο δηαγλσζηηθέο εμεηάζεηο ε θάπνηεο πεξηπηώζεηο θαη ζύκθσλα κε ηελ έθηαζε ηνπ πξνβιήκαηνο ν ηαηξόο κπνξεί λα εηζεγεζεί λα γίλνπλ θαη άιιεο ζπκπιεξσκαηηθέο εμεηάζεηο όπσο είλαη ην ππεξερνγξάθεκα ιαηκνύ ή ήπαηνο θαη ν αθηηλνινγηθόο έιεγρνο ηνπ κεραληζκνύ ηεο θαηάπνζεο κε ηε ρξήζε βαξίνπ (barium swallow). Η εηνηκαζία θαη ε ζπγθέληξσζε όισλ απηώλ ησλ εμεηάζεσλ παίξλνπλ πάληα ιίγν ρξόλν θαη νη πεξηζζόηεξνη αζζελείο βηώλνπλ απηήλ ηε πεξίνδν κεγάιν άγρνο θαη αγσλία. Δίλαη όκσο κεγάιε αλαθνύθηζε αλ κνηξαζηνύλ απηά ηα ζπλαηζζήκαηα κε θηιηθά ή ζπγγεληθά άηνκα κέρξη λα βγνπλ όια ηα απνηειέζκαηα

8 Η ζηαδηνπνίεζε ηνπ θαξθίλνπ Σν ζηάδην πνπ βξίζθεηαη ν θαξθίλνο θαηά ηελ δηάγλσζε είλαη ζεκαληηθό γηα ην ζρεδηαζκό θαη ηνλ πξνγξακκαηηζκό ηεο ζεξαπείαο. Σα ζηάδηα ηνπ θαξθίλνπ, γεληθά νκηινύληεο, είλαη ηέζζεξα: ηάδην Ι ν όγθνο είλαη πνιύ κηθξόο θαη εληνπίδεηαη ηνπηθά ζην ζεκείν πνπ πξσηνεκθαλίδεηαη ηάδην ΙΙ: ν όγθνο είλαη κεγαιύηεξνο ζε κέγεζνο θαη έρεη δηεζήζεη γεηηνληθνύο ηζηνύο ηάδην ΙΙΙ: ν όγθνο έρεη δηεζήζεη γεηηνληθά όξγαλα ηάδην ΙV: ν όγθνο έρεη δεκηνπξγήζεη δεπηεξνπαζείο εζηίεο Η ζεξαπεπηηθή αληηκεηώπηζε Η ζεξαπεπηηθή αληηκεηώπηζε ηνπ θαξθίλνπ κπνξεί λα είλαη ε ρεηξνπξγηθή αθαίξεζε ηνπ όγθνπ, ε αθηηλνζεξαπεία, ε ρεκεηνζεξαπεία, ή θαη ν ζπλδπαζκόο ζεξαπεηώλ. Η επηινγή ηεο ζεξαπείαο γηα ηνλ θάζε αζζελή βαζίδεηαη ζηα δηάθνξα ηαηξηθά δεδνκέλα ηνπ θάζε ελόο μερσξηζηά θαη επίζεο ζηελ ειηθία θαη ζηε γεληθή θαηάζηαζε ηεο πγείαο ηνπ. Η ζεξαπεία έρεη ζαλ θύξην ζηόρν ηελ θαηαζηξνθή ηνπ αξρηθνύ όγθνπ από ην ζεκείν εκθάληζεο ηνπ θαη ηνλ πεξηνξηζκό ηνπ θηλδύλνπ επαλεκθάληζεο ηνπ. ε θάπνηεο πεξηπηώζεηο ν ηαηξόο κπνξεί λα δώζεη ζηνλ αζζελή πεξηζζόηεξεο από κία ζεξαπεπηηθέο επηινγέο.. ίγνπξα γηα ηνλ αζζελή ην δίιεκκα είλαη κεγάιν. Πξνηνύ απνθαζίζεη, πξέπεη λα πάξεη όιεο ηηο απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο γηα ην όθεινο, ηηο πηζαλέο επηπινθέο θαη ηε πνηόηεηα δσήο πνπ ζα έρεη από ηελ θάζε πξνηεηλόκελε ζεξαπεία. Η δηαδηθαζία θαη ην πξόγξακκα ηεο ζεξαπείαο πνπ ζα επηιεγεί έρεη άκεζε ζρέζε κε ηελ πεξηνρή όπνπ εκθαλίδεηαη ν θαξθίλνο. ην ζεξαπεπηηθό πξόγξακκα ηνπ θαξθίλνπ ηεο θεθαιήο θαη ηνπ ηξαρήινπ ζπκκεηέρεη θαη ζπλεξγάδεηαη κηα νκάδα από εηδηθνύο επαγγεικαηίεο πγείαο όπσο είλαη: -ν πξνζσπνγλαζνρεηξνύξγνο

9 -ν ρεηξνύξγνο νδνληίαηξνο -ν αθηηλνζεξαπεπηήο νγθνιόγνο -ν παζνιόγνο νγθνιόγνο -ε εηδηθή λνζειεύηξηα -ε ινγνζεξαπεύηξηα -ν δηαηηνιόγνο -ε εξγαζηνζεξαπεύηξηα -ε θπζηνζεξαπεύηξηα Απηή ε επηζηεκνληθή νκάδα ζπληνλίδεηαη θαη παξέρεη ηηο ππεξεζίεο ηεο ζηνλ θάζε αζζελή μερσξηζηά ζύκθσλα κε ηηο ηδηνκνξθίεο ηνπ θαη ηηο αλάγθεο ηνπ. Δίλαη ζε ζέζε λα επεμεγήζεη ζηνλ αζζελή θαη λα ζπδεηήζεη κε ιεπηνκέξεηα καδί ηνπ ην πξόγξακκα ζεξαπείαο, ηελ δηάξθεηα ηεο, ηηο πηζαλέο επηπινθέο, ηνλ ηξόπν θαη ηελ ρξνληθή πεξίνδν πνπ ν θάζε επαγγεικαηίαο πγείαο κπνξεί λα ζπκβάιεη ζηελ δηαηήξεζε θαη ελίζρπζε ηεο πγείαο ηνπ θαη επίζεο ζηελ βειηίσζε ηεο πνηόηεηαο ηεο δσήο ηνπ. Η ζπγθαηάζεζε ηνπ αζζελή Κακηά ζεξαπεία δελ κπνξεί λα ρνξεγεζεί ρσξίο ηελ ελππόγξαθε ζπγθαηάζεζε ηνπ αζζελή ζην εηδηθό έληππν ζπγθαηάζεζεο. Ο ηαηξόο αθνύ επεμεγήζεη κε ιεπηνκέξεηα ην πεξηερόκελν ηνπ εληύπνπ ζπγθαηάζεζεο θαη αθνύ ν αζζελήο πάξεη όιεο ηηο απαληήζεηο ζηα εξσηήκαηά θαη ηηο απνξίεο ηνπ ηόηε ζα βάιεη ηελ ππνγξαθή ηνπ. ην έληππν ζπγθαηάζεζεο δίλνληαη νη πην θάησ πιεξνθνξίεο Ο ηύπνο θαη ε δηάξθεηα ηεο ζεξαπείαο Σα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα ηεο ζεξαπείαο Οη πηζαλέο ελαιιαθηηθέο ζεξαπείεο πνπ ππάξρνπλ Οη πηζαλνί θίλδπλνη θαη νη πηζαλέο παξελέξγεηεο από ηε ζεξαπεία Αλ θάπνηνο αζζελήο παξ όιεο ηηο επεμεγήζεηο πνπ ηνπ έρνπλ δνζεί εμαθνινπζεί λα έρεη ηηο ακθηβνιίεο ηνπ γηα ην είδνο ηεο ζεξαπείαο πνπ ζα πάξεη ή πνπ πξνβιεκαηίδεηαη αλ ζα ηελ πάξεη, ην πξνζσπηθό είλαη πάληα πξόζπκν λα ζπδεηήζεη καδί ηνπ όια ηα επαθόινπζα θαη λα δώζεη όζν ρξόλν ρξεηάδεηαη ν αζζελήο γηα λα απνθαζίζεη αλ ζα απνδερηεί ηελ πξνηεηλόκελε ζεξαπεία

10 ην ηέινο νπνηαδήπνηε θη αλ είλαη ε απόθαζε ηνπ αζζελή απηή ζα πξέπεη λα αλαθνηλσζεί, λα γίλεη ζεβαζηή θαη λα θαηαρσξεζεί ζηνλ ηαηξηθό ηνπ θάθειν. ε πεξίπησζε πνπ ν αζζελήο δηαλνεηηθά δελ είλαη ζε ζέζε λα απνθαζίζεη ε απόθαζε ζα παξζεί από ηνπο ζηελνύο ζπγγελείο ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ ηαηξό. Σα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα ηεο ζεξαπείαο Κάπνηνη αζζελείο πξνβιεκαηίδνληαη γηα ην είδνο ηεο ζεξαπείαο πνπ ζα πάξνπλ θαη αλεζπρνύλ έληνλα γηα ηηο παξελέξγεηεο πνπ πηζαλόλ λα παξνπζηαζηνύλ. Μεξηθνί κάιηζηα αλαξσηηνύληαη ηη ζα ζπκβεί αλ αξλεζνύλ ηε ζεξαπεία πνπ ηνπο εηζεγείηαη ν ηαηξόο ηνπο. Παξ όινλ πνπ νη ζεξαπείεο είλαη πηζαλό λα πξνθαιέζνπλ θάπνηεο παξελέξγεηεο, εληνύηνηο κε ηελ αλαβάζκηζε ησλ κεζόδσλ θαη ηερληθώλ πνπ εθαξκόδνληαη, πεξηνξίδνπλ ή θαη πξνιακβάλνπλ ηηο δηάθνξεο πηζαλέο παξελέξγεηεο ζε βαζκό πνπ λα είλαη ππνθεξηέο γηα ηνπο αζζελείο. Η ζεξαπεία κπνξεί λα ρνξεγεζεί γηα δηάθνξνπο ιόγνπο θαη παξακέηξνπο άξα θαη ην αλακελόκελν όθεινο εμαξηάηαη από ηελ θάζε πεξίπησζε μερσξηζηά. Γηα ηνπο αζζελείο κε δηάγλσζε θαξθίλνπ ζην αξρηθό ηνπ ζηάδην ζπλήζσο ζπζηήλνληαη ε ρεηξνπξγηθή επέκβαζε ή θαη ε αθηηλνζεξαπεία κε ζηόρν ηελ ζεξαπεία ηεο αζζέλεηαο. ε θάπνηεο άιιεο πεξηπηώζεηο ρνξεγείηαη ζπκπιεξσκαηηθή ζεξαπεία γηα λα πεξηνξηζζεί ν θίλδπλνο επαλεκθάληζεο ηεο αζζέλεηαο. ε εθείλεο ηηο πεξηπηώζεηο πνπ ε δηάγλσζε ηνπ θαξθίλνπ έγηλε ζε πξνρσξεκέλν ζηάδην, ε ζεξαπεπηηθή αγσγή πξνζβιέπεη ζηνλ πεξηνξηζκό θαη ζηνλ έιεγρν ηεο αζζέλεηαο θαη ησλ δηαθόξσλ ζπκπησκάησλ κε ζηόρν ηελ θαζπζηέξεζε ηεο εμέιημεο ηεο θαη ηελ δηαζθάιηζε θαιήο πνηόηεηαο δσήο. Γελ είλαη κπζηηθό ην γεγνλόο όηη θάπνηνη αζζελείο πηζαλόλ λα κε έρνπλ θαλέλα όθεινο από ηε ζεξαπεία θαη λα βηώζνπλ κόλν ηηο παξελέξγεηεο ηεο. Δίλαη θαηαλνεηό πσο ε απόθαζε γηα ηελ απνδνρή ηεο ζεξαπείαο είλαη δύζθνιε γηα θάζε αζζελή. Η ζπδήηεζε όκσο κε ηνλ ηαηξό ζα βνεζήζεη αξθεηά. Κάπνηνη αζζελείο πξνηνύ θαηαιήμνπλ ζηελ όπνηα απόθαζε επηζπκνύλ λα πάξνπλ θαη κηα δεύηεξε γλώκε. Ο ηαηξόο πξόζπκα ζα βνεζήζεη ζε κηα ηέηνηα επηζπκία όκσο ζα πξέπεη λα ιερζεί πσο νη δηαδηθαζίεο κπνξεί λα επηθέξνπλ θαζπζηέξεζε ζηελ έλαξμε ηεο ζεξαπείαο.

11 Φξνληίδα ζηόκαηνο πξηλ ηελ έλαξμε ηεο ζεξαπείαο Η θξνληίδα ζηόκαηνο πεξηιακβάλεη ηελ ηαηξηθή εμέηαζε από ηνλ νδνληίαηξν θπξίσο ηεο γεληθήο θαηάζηαζεο ησλ δνληηώλ, ησλ νύισλ θαη ηνπ εζσηεξηθνύ ηνπ ζηόκαηνο. Ό έιεγρνο απηόο ζηε ζηνκαηηθή θνηιόηεηα ζηνρεύεη ζηνλ εληνπηζκό θαη ηε ζεξαπεπηηθή αληηκεηώπηζε πηζαλήο θιεγκνλήο κέζα ζην ζηόκα ή θάπνηαο βιάβεο ζηα δόληηα πξηλ ηελ έλαξμε ηεο ζεξαπείαο. Απηόο ν ρεηξηζκόο απαιιάζζεη ηνλ αζζελή είηε από πνλόδνλην είηε από άιια πξνβιήκαηα ηεο ζηνκαηηθήο θνηιόηεηαο πνπ κπνξεί λα πξνθύςνπλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζεξαπείαο όπνπ ε αληηκεηώπηζε ηνπο ζα είλαη πην δύζθνιε αθνύ ε πεξηνρή ζα γίλεη πην επαίζζεηε θαη πην επάισηε ζηηο κνιύλζεηο. Οη αζζελείο πνπ έρνπλ ηελ θαθή ζπλήζεηα λα θαπλίδνπλ είλαη θαιό λα θξνληίζνπλ λα δηαθόςνπλ ην θάπληζκα. Αλ απηό ηνπο δπζθνιεύεη κπνξνύλ λα δνθηκάζνπλ ππνθαηάζηαηα ζθεπάζκαηα ληθνηίλεο ή κπνξνύλ λα εληαρζνύλ ζε νκάδεο ππνζηήξημεο δηαθνπήο ηνπ θαπλίζκαηνο. Η ρεηξνπξγηθή επέκβαζε Η ρεηξνπξγηθή επέκβαζε δίλεη ηελ δπλαηόηεηα λα αθαηξεζεί εμ νινθιήξνπ ν όγθνο. Σν ζεκείν ηεο επέκβαζεο θαη ε έθηαζε ηεο ρεηξνπξγηθήο αθαίξεζεο εμαξηάηαη από ην κέγεζνο θαη ηε ζέζε πνπ εληνπίδεηαη ν όγθνο. Ο αζζελήο ζα έρεη ηνλ ρξόλν λα ζπδεηήζεη ιεπηνκεξώο θαη λα ιύζεη όιεο ηηο απνξίεο ηνπ καδί κε ηνλ ηαηξό θαη ηελ ππόινηπε ζπλεξγαδόκελε νκάδα. αλαθνξηθά κε ηελ επέκβαζε, ην είδνο θαη ηε ηερληθή πνπ ζα αθνινπζήζεη ν ρεηξνύξγνο θαη ηηο ιεηηνπξγηθέο ή αηζζεηηθέο αιιαγέο πνπ πηζαλόλ λα πξνθύςνπλ, Γηα θάπνηνπο αζζελείο ε ρεηξνπξγηθή αληηκεηώπηζε κπνξεί λα απνζθνπεί κόλν ζε ελδνζθνπηθό ή θαη ηζηνινγηθό έιεγρν (βηνςία) θάησ από γεληθή αλαηζζεζία. πλήζσο ε αληηκεηώπηζε απηή γίλεηαη ζε ηκήκαηα εκεξήζηαο λνζειείαο ρσξίο λα είλαη απαξαίηεηε ε δηαλπθηέξεπζε θαη ε παξακνλή ηνπο ζε λνζνθνκείν ή θιηληθή ε θάπνηνπο αζζελείο θξίλεηαη αλαγθαία, ζεξαπεπηηθά ή δηαγλσζηηθά, ε αθαίξεζε θάπνησλ ιεκθαδέλσλ πνπ γεηηνλεύνπλ κε ηελ πεξηνρή όπνπ βξίζθεηαη ν όγθνο (ζην ιαηκό θπξίσο) έζησ θη αλ απηνί δελ θαίλνληαη επεξεαζκέλνη,

12 Απνθαηάζηαζε ηζηώλ πξνζζέζεηο ε άιιεο πεξηπηώζεηο είλαη αλαγθαία ε αθαίξεζε κεγάινπ ή κηθξνύ κέξνπο από ην δέξκα. Ο ηαηξόο γηα ιεηηνπξγηθνύο ή αηζζεηηθνύο ιόγνπο θαιύπηεη ηελ πεξηνρή κε αλάινγν δέξκα πνπ ζα πάξεη από άιιν ζεκείν π.ρ.ηα ρείιε, ην απηί. (πιαζηηθή δέξκαηνο). Όηαλ ε επέκβαζε αθνξά αθαίξεζε νζηνύ (από ηε ζηαγόλα ή ην πξόζσπν) ε απνθαηάζηαζε γίλεηαη κε νζηό πνπ θαη πάιη ζα πάξεη από άιιε πεξηνρή ηνπ ζώκαηνο. ε εθείλεο ηηο πεξηπηώζεηο όπνπ ε αηζζεηηθή ή ε ιεηηνπξγηθόηεηα δελ κπνξεί λα επηηεπρζεί κε πιαζηηθή ρεηξνπξγηθή απνθαηάζηαζε από ηζηνύο ηνπ ίδηνπ ηνπ αζζελή, γίλεηαη αληηθαηάζηαζε κε αλάινγα ζρεδηαζκέλεο πξνζζέζεηο πνπ λα ηαηξηάδνπλ ζηνλ αζζελή. Παξνρεηεύζεηο κέζνδνη ζίηηζεο αλαπλεπζηηθή ππνζηήξημε Απηέο νη επεκβάζεηο είλαη κεγάιεο δηάξθεηαο θαη γίλνληαη θάησ από γεληθή αλαηζζεζία. Η παξακνλή ηνπ αζζελή ζην λνζνθνκείν/θιηληθή είλαη απαξαίηεηε θαη νη πξώηεο κεηεγρεηξεηηθέο κέξεο επηβάιινπλ εληαηηθή λνζειεπηηθή θξνληίδα θαη παξαθνινύζεζε. ε όινπο ζρεδόλ ηνπο αζζελείο, ζηε δηάξθεηα ηεο εγρείξεζεο, ν ηαηξόο ηνπνζεηεί ζην ζεκείν ηεο επέκβαζεο, πξνζσξηλά, ζσιήλα /εο παξνρέηεπζεο πνπ είλαη ζπλδεδεκέλνο/ νη κε εηδηθά πιαζηηθά κπνπθάιηα (ζπιιέθηεο) γηα ηε ζπιινγή ησλ πγξώλ πνπ απνβάιινληαη από ηελ πεξηνρή ηεο εγρείξεζεο. ηνπο αζζελείο όπνπ ε ρεηξνπξγηθή επέκβαζε αθνξά ην ζηόκα ή ην ιαηκό ιακβάλεηαη ππόςε ε δπζθνιία πνπ ζα έρνπλ κεηεγρεηξεηηθά ζηελ ζίηηζε. Ο ηαηξόο θξνληίδεη ώζηε ε ζίηηζε θαη ε ελπδάησζε λα γίλεηαη ελδνθιέβηα κέρξη λα βειηησζνύλ ηα κεηεγρεηξεηηθά πξνβιήκαηα Ιδηαίηεξε θξνληίδα θαη κέξηκλα ηπγράλνπλ από ηνλ ηαηξό θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο επέκβαζεο νη αζζελείο όηαλ δηαθαίλεηαη εθ ησλ πξνηέξσλ όηη ε δπζθνιία ζηε κάζεζε θαη ζηε θαηάπνζε ζα είλαη ρξνληθά παξαηεηακέλε. Ο ηαηξόο αλάινγα κε ην είδνο θαη ηε ζέζε ηεο επέκβαζε ζα ηνπνζεηήζεη από ηε κύηε νηζνθαγνγαζηξηθό ζσιήλα ή ζα θάλεη γαζηξνζηνκία ( εμσηεξηθή ηνκή ζηε πεξηνρή ηνπ ζηνκάρνπ θαη ηνπνζέηεζε ζσιήλα ζξέςεο) κόληκα ή πξνζσξηλά. Σν είδνο θαη ε πνζόηεηα ηεο δηαηξνθήο, πνπ είλαη ζε πγξή κνξθή, ζπζηήλεηαη θαη επηβιέπεηαη από ηελ /ηνλ δηαηηνιόγν. Κάπνηα είδε επεκβάζεσλ ζην ζηόκα ή ζην ιαηκό πξνθαινύλ νίδεκα κεηεγρεηξεηηθά, κε απνηέιεζκα λα δπζθνιεύεηαη ε ιεηηνπξγία ηεο αλαπλνήο. ε ηέηνηα πεξίπησζε, ν ηαηξόο ζα θάλεη ηξαρεηνζηνκία.. Η ηξαρεηνζηνκία γίλεηαη κε ηε δηάλνημε νπήο (ηξύπα) ζηελ

13 ηξαρεία εμσηεξηθά ζην ύςνο ηεο βάζεο ηνπ ιαηκνύ. Μέζα από ηελ νπή ηνπνζεηείηαη έλαο πιαζηηθόο ή κεηαιιηθόο ζσιήλαο (ηξαρεηνζσιήλαο) ν νπνίνο δηαηεξεί αλνηθηό ηνλ αεξαγσγό, δηακέζνπ ηνπ νπνίνπ γίλεηαη ε αλαπλνή. Απηή ε ξύζκηζε είλαη πξνζσξηλή. Ο ηξαρεηνζσιήλαο αθαηξείηαη κεηά από ηελ ππνρώξεζε ηνπ νηδήκαηνο θαη ε αλαπλεπζηηθή ιεηηνπξγία δηεμάγεηαη θαη πάιη δηα ηεο θαλνληθήο νδνύ. Μόληκε ηξαρεηνζηνκία γίλεηαη ζε πεξηπηώζεηο πνπ ν θαξθίλνο εληνπίδεηαη ζην ιάξπγγα θαη ε ρεηξνπξγηθή αθαίξεζε ηνπ (ιαξπγγεθηνκή ) είλαη βαζηθόο ζεξαπεπηηθόο ρεηξηζκόο. Σόζν ζηε κόληκε όζν θαη ζηελ πξνζσξηλή ηξαρεηνζηνκία ε θσλή επεξεάδεηαη επεηδή ε εηζπλνή θαη ε εθπλνή ηνπ αέξα δελ γίλεηαη δηακέζνπ ηεο θαλνληθήο αλαπλεπζηηθήο νδνύ θαη θαηά ζπλέπεηα δελ ιεηηνπξγνύλ νη θσλεηηθέο ρνξδέο. Πόλνο θαη δπζθνξία Αθόκε θαη ζηηο πην κηθξέο επεκβάζεηο ν πόλνο κεηεγρεηξεηηθά είλαη δεδνκέλνο θαη αλακελόκελνο. Δπίζεο είλαη αλακελόκελν ν αζζελήο λα αηζζάλεηαη κνύδηαζκα ην νπνίν πηζαλό λα επεθηείλεηαη ζηα γύξσ από ηε πεξηνρή κέξε π.ρ. ώκν, πξόζσπν, ζηόκα. ηελ αξρή ν ηαηξόο θξνληίδεη λα ειέγμεη ηνλ πόλν κε ελέζηκε αγσγή θαη ζηαδηαθά κε παπζίπνλα από ην ζηόκα. Η νκηιία Οη επεκβάζεηο πνπ γίλνληαη ζην ζηόκα, ζηε γιώζζα, ζηε κύηε, ζηνλ νπξαλίζθν, ζηα ρείιε, ζην ιαηκό, επεξεάδνπλ ζε κεγάιν ή κηθξό βαζκό ηελ νκηιία. ηηο πεξηζζόηεξεο πεξηπηώζεηο ε νκηιία βειηηώλεηαη ζηαδηαθά. Τπάξρνπλ όκσο πεξηπηώζεηο πνπ ην πξόβιεκα ζα παξακείλεη κόληκα όπσο π.ρ. ζηε ιαξπγθεθηνκή κόληκε ηξαρεηνζηνκία. Γηα απηνύο ηνπο αζζελείο ππάξρνπλ ππαιιαθηηθέο ιύζεηο. Πξνεηνηκαζία γηα επηζηξνθή ζην ζπίηη Μεηά ηελ εγρείξεζε, όηαλ ν πόλνο είλαη θάησ από πιήξε έιεγρν θαη ε αδπλακία αξρίζεη λα ππνρσξεί ν αζζελήο ελζαξξύλεηαη λα ζεθσζεί από ην θξεβάηη κε βνήζεηα θαη λα θάλεη ζηελ αξρή ιίγα βήκαηα κέζα ζην δσκάηην.

14 Όηαλ όια ηα βαξηά ζπκπηώκαηα ππνρσξήζνπλ θαη αθαηξεζνύλ νη νξξνί ηόηε ν αζζελήο κπνξεί λα πάεη ζην ζπίηη ηνπ κε ηηο αλάινγεο νδεγίεο θαη κε θαξκαθεπηηθή αγσγή αλ ρξεηάδεηαη. Πξηλ ηελ αλαρώξεζε ηνπ από ην λνζνθνκείν/θιηληθή ν αζζελήο ζα ελεκεξσζεί γηα ηα επόκελα ξαληεβνύ πνπ αθνξνύλ επίζθεςε ηνπ ζηνλ ηαηξό ή άιινπο ζπλεξγάηεο. Αθηηλνζεξαπεία Η αθηηλνζεξαπεία ζηνρεύεη ζηε ζεξαπεία ηνπ θαξθίλνπ κε ηε ρνξήγεζε ςειώλ δόζεσλ αθηίλσλ Υ. Με ηελ αθηηλνζεξαπεία επηηπγράλεηαη ε θαηαζηξνθή ησλ θαξθηληθώλ θπηηάξσλ κε ειάρηζηε βιάβε ζηα πγηή θύηηαξα. ε θάπνηεο πεξηπηώζεηο κπνξεί λα επηηεπρζεί ζεξαπεία ηνπ θαξθίλνπ κόλν κε αθηηλνζεξαπεία ρσξίο λα πξνεγεζεί ρεηξνπξγηθή επέκβαζε. Η αθηηλνζεξαπεία ρνξεγείηαη κε δύν ηξόπνπο, εμσηεξηθά (δηαδεξκηθά) δηακέζνπ ηνπ δέξκαηνο ή εζσηεξηθά (εμ επαθήο) απεπζείαο πάλσ ζηνλ όγθν. Η ζεξαπεία γίλεηαη ζε αθηηλνζεξαπεπηηθό ηκήκα λνζνθνκείνπ ή θιηληθήο. Υνξεγείηαη ζε εζσηεξηθνύο θαη εμσηεξηθνύο αζζελείο θαζεκεξηλά από Γεπηέξα Παξαζθεπή. Σν αββαηνθπξίαθν είλαη πεξίνδνο μεθνύξαζεο. Σν πξόγξακκα ηεο ζεξαπείαο δηαθέξεη από άηνκν ζε άηνκν όπσο θαη ε δόζε ηεο αθηηλνβνιίαο. πλήζσο ε δηάξθεηα ηεο ζεξαπείαο είλαη από 2-7 εβδνκάδεο θαη εμαξηάηαη από ην κέγεζνο θαη ηνλ ηύπν ηνπ θαξθίλνπ. Ο ηαηξόο δίλεη όιεο ηηο νδεγίεο αλαθνξηθά κε ηε δηάξθεηα ηεο ζεξαπείαο θαη ην ζεκείν/α πνπ ζα αθηηλνβνιεζεί/νύλ. Δπίζεο ελεκεξώλεη κε ιεπηνκέξεηα γηα ηηο πηζαλέο παξελέξγεηεο ή ηηο επηπινθέο από ηε ζεξαπεία Οη αζζελείο έρνπλ ηε δπλαηόηεηα λα ζπδεηήζνπλ κε ηνλ ηαηξό θαη λα ιύζνπλ όιεο ηηο απνξίεο πνπ ηνπο απαζρνινύλ. Δμσηεξηθή αθηηλνζεξαπεία Η εμσηεξηθή ή δηαδεξκηθή αθηηλνζεξαπεία ρνξεγείηαη δηακέζνπ ηνπ δέξκαηνο. Σα ζύγρξνλα αθηηλνζεξαπεπηηθά κεραλήκαηα έρνπλ ηε δπλαηόηεηα λα πξνζαξκόδνληαη ζην είδνο ηνπ ζεξαπεπηηθνύ πξνγξάκκαηνο θαη λα εζηηάδνληαη πάλσ ζε όιε ηελ έθηαζε ηνπ όγθνπ κε ζαθώο θαιύηεξα ζεξαπεπηηθά απνηειέζκαηα.

15 Απηή ε δπλαηόηεηα πξνζηαηεύεη ηα πγηή θύηηαξα γύξσ από ηελ πεξηνρή ηνπ όγθνπ από ηελ επίδξαζε ηεο αθηηλνβνιίαο. Με απηό ηνλ ηξόπν πεξηνξίδνληαη θάπνηεο αλεπηζύκεηεο παξελέξγεηεο π.ρ μεξνζηνκία. ρεδηαζκόο ηεο ζεξαπείαο Ο ηαηξόο γηα λα είλαη βέβαηνο όηη ν αζζελήο ζα απνθνκίζεη όιν ην όθεινο από ηελ αθηηλνζεξαπεία πξέπεη πξνεγνπκέλσο λα θάλεη ην ζρεδηαζκό ηεο ζεξαπείαο. Δπίζεο πξέπεη λα θαζνξίζεη ηελ αθξηβή ζέζε θαη ηε ζηάζε πνπ ζα έρεη ν αζζελήο πάλσ ζην εμεηδηθεπκέλν θξεβάηη πνπ ζα μαπιώλεη γηα λα παίξλεη ηε ζεξαπεία ηνπ. Η αθηλεηνπνίεζε ηεο θεθαιήο είλαη εμαηξεηηθά νπζηώδεο. Ο ηαηξόο γηα λα βνεζήζεη ζα θαηαζθεπάζεη εηδηθή πιαζηηθή κάζθα πξνζσπείν πνπ αθηλεηνπνηεί ην θεθάιη θαη επηηξέπεη ζηνλ αζζελή λα βιέπεη θαη λα αλαπλέεη. Η κάζθα ηνπνζεηείηαη κόλν θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζεξαπείαο. Γηα ηελ αθξηβή ζέζε θαη ηα αθξηβή ζεκεία πνπ ζα αθηηλνβνιεζνύλ, ζα γίλνπλ ζεκάδηα θαη ζρήκαηα κε καξθαδόξν πάλσ ζηε κάζθα. ε θάπνηνπο αζζελείο κπνξεί απηά ηα ζεκάδηα θαη ηα ζρήκαηα λα γίλνπλ απεπζείαο πάλσ ζην πξόζσπν θαη λα αθαηξεζνύλ κε λεξό όηαλ ζα ζπκπιεξσζεί ε ζεξαπεία. Σα κηθξά ζεκάδηα από ηαηνπάδ πνπ ίζσο ρξεηαζζεί λα γίλνπλ παξακέλνπλ κόληκα. ηνλ αζζελή ζα δνζνύλ όιεο ηηο νδεγίεο πνπ αθνξνύλ ζηε θξνληίδα ηνπ δέξκαηνο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο ζεξαπείαο Ο αζζελήο ζπλνδεύεηαη κέζα ζην ρώξν ηεο ζεξαπείαο από ηνλ αθηηλνγξάθν ζεξαπείαο ν νπνίνο έρεη ηελ απόιπηε επζύλε γηα ηε ζσζηή ηνπνζέηεζε ηνπ αζζελή πάλσ ζην θξεβάηη θαη ηελ εθαξκνγή ηεο κάζθαο πξνζσπείνπ. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο ρνξήγεζεο ηεο αθηηλνβνιίαο ν αζζελήο κέλεη κόλνο κέζα ζην δσκάηην ελώ ν αθηηλνγξάθνο ζεξαπείαο επηβιέπεη δηακέζνπ ηνπ θιεηζηνύ ζπζηήκαηνο ηειεόξαζεο. Ο ρξόλνο ρνξήγεζεο ηεο εκεξήζηαο ζεξαπείαο δηαξθεί κόλν κεξηθά ιεπηά. Οη παξελέξγεηεο ηεο αθηηλνζεξαπείαο Η αθηηλνζεξαπεία, ε νπνία είλαη κηα ηνπηθή ζεξαπεία, κπνξεί λα πξνθαιέζεη θάπνηεο παξνδηθέο παξελέξγεηεο νη νπνίεο ππνρσξνύλ ζηαδηαθά. κεηά ηε ιήμε ηεο ζεξαπείαο. Απηέο νη παξελέξγεηεο κπνξεί λα είλαη: -Γεξκαηηθή αληίδξαζε

16 πλήζσο κεηά ηε 2 ε εβδνκάδα ην δέξκα ηνπ πξνζώπνπ θαη ηνπ ιαηκνύ αξρίδεη ζηαδηαθά λα θνθθηλίδεη ή λα ζθνπξαίλεη. Δπίζεο κπνξεί λα ζθάζεη ή λα μεθπιιηζηεί. Απηή ε παξελέξγεηα ππνρσξεί ζε 2-3 εβδνκάδεο κεηά ηε ζπκπιήξσζε ηεο ζεξαπείαο.. Σν πξνζσπηθό ηνπ αθηηλνζεξαπεπηηθνύ ηκήκαηνο δίλεη πάληα ηηο θαηάιιειεο ζπκβνπιέο Γηα ηε πεξηπνίεζε θξνληίδα ηνπ δέξκαηνο κε ζθνπό ηνλ πεξηνξηζκό ή θαη ηελ απνθπγή ηέηνησλ ζπκπησκάησλ. -Δξέζηζκα ζην ζηόκα θαη ζην ιαηκό Σν ζηόκα θαη ν ιαηκόο κπνξεί λα εξεζηζηνύλ κεηά από πάξνδν κεξηθώλ εβδνκάδσλ από ηελ έλαξμε ηεο ζεξαπείαο. Δπίζεο κπνξεί λα δεκηνπξγεζνύλ κηθξά έιθε θαη ε θσλή ίζσο γίλεη πην βξαρλή. Απηή ε εμέιημε πξνθαιεί πόλν θαη δπζθνιία ζηελ κάζεζε θαη ηελ θαηάπνζε ηεο ηξνθήο ηδίσο ζηα πνιύ θξύα θαη ζηα πνιύ δεζηά θαγεηά θαη πνηά. Η καιαθή θαη ε πγξνπνηεκέλε ηξνθή ρσξίο θαξπθεύκαηα ζπζηήλεηαη από ηνλ ηαηξό ακέζσο κεηά ηνλ εληνπηζκό ηνπ πξνβιήκαηνο πνπ ίζσο λα ζπλνδεύεηαη θαη κε παπζίπνλε θαξκαθεπηηθή αγσγή ηηο πεξηπηώζεηο όπνπ ε ζίηηζε γίλεηαη ηδηαίηεξα πξνβιεκαηηθή θαη επώδπλε ν ηαηξόο ίζσο απνθαζίζεη ηελ ηνπνζέηεζε ξηλνγαζηξηθνύ ζσιήλα ή πξνζσξηλήο γαζηξνζηνκίαο γηα ζθνπνύο ζίηηζεο Όιεο απηέο νη παξελέξγεηεο θαη ηα ζπκπηώκαηα ππνρσξνύλ ζηαδηαθά κεηά ηε ιήμε ηεο ζεξαπείαο θαη νη αζζελείο κπνξνύλ λα ζηηίδνληαη θαλνληθά -Ξεξνζηνκία Η ζεξαπεία ζε θάπνηεο πεξηπηώζεηο πξνθαιεί αλαζηνιή ηεο έθθξηζεο ζάιηνπ ή θάλεη ην ζάιην πνιύ παρύξεπζην. Οη αζζελείο λνηώζνπλ άβνια θαη δπζθνιεύνληαη ζηελ νκηιία κε απηή ηε μεξόηεηα ζην ζηόκα θαη ζην ιαηκό. Απηά ηα ζπκπηώκαηα κπνξνύλ λα βειηησζνύλ κε ππνθαηάζηαηα ζάιηνπ ζε ζπξέπ ή κε ηελ επάιεηςε ηνπ ζηόκαηνο κε βνύηπξν, θπηηθό ιάδη ή ειαηόιαδν. Δίλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή ε θξνληίδα ησλ δνληηώλ θαη γεληθά ε πγηεηλή ηνπ ζηόκαηνο. Οη εμεηδηθεπκέλεο ζπκβνπιέο ηνπ νδνληηάληξνπ είλαη πνιύ ζεκαληηθέο. Η παξαγσγή θαη ε έθθξηζε ηνπ ζάιηνπ αξρίδεη κεξηθνύο κήλεο κεηά ηε ιήμε ηεο ζεξαπείαο. Η μεξνζηνκία κπνξεί ζε θάπνηεο πεξηπηώζεηο λα ηαιαηπσξήζεη γηα κεγάιν ρξνληθό δηάζηεκα ηνλ αζζελή, ζπάληα δε λα παξακείλεη κόληκα.

17 -Αιιαγή ζηε γεύζε Όηαλ ε αθηηλνζεξαπεία ρνξεγείηαη ζε όιν ή έλα κέξνο ηνπ ζηόκαηνο παξαηεξείηαη ζε ζύληνκν ρξνληθό δηάζηεκα αιιαγή ζηε γεύζε (γεύζε κεηάιινπ, αικπξή,) πνπ ζηαδηαθά νδεγεί ζηελ πιήξε απώιεηα. Όπσο θαη ζηηο πξνεγνύκελεο παξελέξγεηεο, ε γεύζε επαλέξρεηαη ζε ιίγν θαηξό κεηά ηε ζεξαπεία. -Αλνξεμία Αξθεηνί αζζελείο παξνπζηάδνπλ αλνξεμία εμαηηίαο ηεο αθηηλνζεξαπείαο. Δπηπξόζζεηα ν εξεζηζκόο θαη ε μεξόηεηα ζην ζηόκα θαη ην ιαηκό θάλνπλ ηε ζίηηζε αθόκα πην δύζθνιε. Σα γεύκαηα κπνξεί λα αληηθαηαζηαζνύλ κε εηδηθά ζπκπιεξώκαηα πνπ είλαη ζε πγξή κνξθή θαη κε παηδηθέο ηξνθέο πνπ είλαη πνιύ καιαθέο.απηέο νη ηξνθέο είλαη πινύζηεο ζε ζεξκίδεο θαη πξσηεΐλεο. Οη αζζελείο είλαη πξνηηκόηεξν λα παίξλνπλ θαηάιιειεο ζπκβνπιέο γηα ην είδνο θαη ηε πνζόηεηα ηεο δηαηξνθήο από ηνλ δηαηξνθνιόγν ηεο νκάδαο ή από άιινλ ηεο δηθήο ηνπο πξνηίκεζεο. -Αισπεθία (Απώιεηα καιιηώλ) πλήζσο ε αθηηλνβνιία γηα ηε ζεξαπεία ηνπ θαξθίλνπ ηεο θεθαιήο θαη ηνπ ηξαρήινπ δελ πξνθαιεί αισπεθία. Αλ ππάξμεη απώιεηα καιιηώλ απηή ζα είλαη ειάρηζηε θαη κόλν ζηε πεξηνρή πνπ εηζέξρεηαη θαη εμέξρεηαη ε αθηηλνβνιία Μόληκε απώιεηα καιιηώλ παξαηεξείηαη θνληά ζηε πεξηνρή ηνπ όγθνπ π.ρ. γηα ηνπο άλδξεο κπνξεί λα κε θπηξώζεη ην γέλη αλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζεξαπείαο ην δέξκα έρεη θνθθηλίζεη ή ζθνπξέςεη. Ο ηαηξόο ζα ελεκεξώζεη ηνλ αζζελή γηα ελδερόκελν απώιεηαο καιιηώλ ηξηρώλ, πξηλ ηελ έλαξμε ηεο ζεξαπείαο. -Κνύξαζε Δλώ ε ζεξαπεία βξίζθεηαη ζε εμέιημε νη αζζελείο αξρίδνπλ λα αηζζάλνληαη θνύξαζε. Δίλαη ζεκαληηθό λα μεθνπξάδνληαη αξθεηά ηδηαίηεξα ηα άηνκα πνπ ηαμηδεύνπλ θαζεκεξηλά γηα λα πάξνπλ ηελ ζεξαπεία ηνπο. -Ναπηία Δίλαη πνιύ ζπάληα παξελέξγεηα. Αλ όκσο παξνπζηαζζεί ν ηαηξόο ζα δώζεη ζηνλ αζζελή αληηεκεηηθά θάξκαθα. -Γπζθηλεζία ηεο γλάζνπ ( ζηαγόλαο) Οη επεκβάζεηο ζην εζσηεξηθό θαη πίζσ κέξνο ηνπ ζηόκαηνο θαη ηνπ ιαηκνύ κπνξεί λα πξνθαιέζνπλ δπζθηλεζία- πηάζηκν ηεο γλάζνπ. Απηή ε παξελέξγεηα αληηκεησπίδεηαη κε εηδηθέο αζθήζεηο. Απηέο νη αζθήζεηο βνεζνύλ επίζεο λα πξνιεθζεί ε πηζαλόηεηα κόληκεο αθηλεζίαο ηεο γλάζνπ. ηηο πεξηπηώζεηο πνπ ε αθηηλνζεξαπεία ρνξεγείηαη ζηελ πεξηνρή ηνπ ξηλνθάξπγγα κπνξεί λα παξαηεξεζεί δπζιεηηνπξγία ησλ κπώλ πνπ είλαη ππεύζπλνη γηα ην άλνηγκα θαη ην θιείζηκν ηνπ ζηόκαηνο. Ο ηαηξόο ζπζηήλεη ηελ άζθεζε ησλ κπώλ κε εηδηθέο αζθήζεηο πνπ γίλνληαη 2 θνξέο θαζεκεξηλά. Ο ξόινο θαη ε ζπκβνιή ηεο ινγνζεξαπεύηξηαο είλαη νπζηαζηηθόο θαη βνεζά ηνλ αζζελή λα βειηηώζεη ζεκαληηθά ηελ θίλεζε ησλ κπώλ.

18 -Καθνζκία ηνπ ζηόκαηνο Η θαθνζκία είλαη ζπλεζηζκέλε παξελέξγεηα ηεο αθηηλνζεξαπείαο ζηελ πεξηνρή ηνπ ζηόκαηνο. Η ηαθηηθή θξνληίδα θαη πγηεηλή ηνπ ζηόκαηνο κε εηδηθά κέζα θαη αληηζεπηηθά βνεζνύλ αξθεηά ζηελ απνθπγή ηεο θαθνζκίαο. Ο ηαηξόο ή ε λνζειεύηξηα δίλνπλ πάληα ηηο θαηάιιειεο ζπκβνπιέο θαη ηα θαηάιιεια θάξκαθα γηα πξόιεςε θαη ζεξαπεία ηνπ πξνβιήκαηνο. Δίλαη θαηαλνεηό πσο όιεο νη παξελέξγεηεο εθ όζνλ παξνπζηαζζνύλ πξνθαινύλ δπζθνξία θαη αλαζηάησζε ζηνλ αζζελή θαη επεξεάδνπλ ζεκαληηθά ηελ πνηόηεηα ηεο δσήο ηνπ. Σν γεγνλόο όηη νη πεξηζζόηεξεο παξελέξγεηεο ππνρσξνύλ ζηαδηαθά κεηά ηελ ζπκπιήξσζε ηεο ζεξαπείαο είλαη ζεκαληηθό θαη βειηηώλεη ηελ αηζηνδνμία ηνπ αζζελή. Δζσηεξηθή αθηηλνζεξαπεία (βξαρπζεξαπεία) Η βξαρπζεξαπεία πνπ ρνξεγείηαη ζην θέληξν κπνξεί λα εθαξκνζηεί ζε αζζελείο κε κηθξνύο όγθνπο π.ρ ζηε γιώζζα αληί λα αθαηξεζεί ν όγθνο ρεηξνπξγηθά αιιά θαη κεγάινπο αλεγρείξεηνπο όγθνπο ζηα πιαίζηα κηαο αλαθνπθηζηηθήο ζεξαπείαο. Υνξεγείηαη δηακέζνπ θαισδίσλ ή βειόλσλ ηα νπνία εθαξκόδνληαη απεπζείαο πάλσ ζηνλ όγθν θάησ από γεληθή λάξθσζε. Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο ζεξαπείαο νη αζζελείο παξακέλνπλ ζην λνζνθνκείν/νγθνινγηθό θέληξν απνκνλσκέλνη ζε εηδηθά δηακνξθσκέλν δσκάηην πνπ δηαζθαιίδεη ηελ αθηηλνπξνζηαζία ζηνπο άιινπο αζζελείο, ζην πξνζσπηθό, θαη ζηνπο νηθείνπο ηνπο. Η αθηηλνζεξαπεία ρνξεγείηαη θαζεκεξηλά ίζσο θαη δύν θνξέο ηελ εκέξα γηα ιίγα ιεπηά ζε ρώξν εηδηθά δηακνξθσκέλν ν νπνίνο πιεξνί ηνπο θαλόλεο αθηηλνπξνζηαζίαο. Η ζεξαπεία νινθιεξώλεηαη ζε ιίγεο κέξεο νπόηε αθαηξνύληαη ηα θαιώδηα ή νη βειόλεο θαη νη αζζελείο κπνξνύλ κε αζθάιεηα λα γπξίζνπλ ζην ζπίηη ηνπο ρσξίο λα εθπέκπνπλ αθηηλνβνιία ζηνπο γύξσ ηνπο. Παξελέξγεηεο ηα ζεκεία όπνπ ηνπνζεηνύληαη ηα θαιώδηα ή νη βειόλεο παξαηεξείηαη πόλνο θαη νίδεκα ηα νπνία ππνρσξνύλ ζηαδηαθά κεηά ηελ αθαίξεζε ηνπο. ρεηηθή δπζθνιία παξαηεξείηαη θαη ζηε ζίηηζε γη απηό ζπζηήλεηαη πνιηνπνηεκέλε ή ζε πγξή κνξθή δηαηξνθή. Σν θάπληζκα, ηα νηλνπλεπκαηώδε πνηά,νη δεζηέο ηξνθέο θαη απηέο κε έληνλα θαξπθεύκαηα είλαη θαιό λα απνθεύγνληαη κέρξη λα ππνρσξήζνπλ ην νίδεκα θαη ν πόλνο. Μπόιηθα θαη θξύα πνηά θξαηνύλ ην ζηόκα δξνζεξό θαη πγξό. Ο ηαηξόο ρνξεγεί εηδηθά θάξκαθα γηα λα μεπιέλεηαη ην ζηόκα θαη γηα λα αλαθνπθίδεηαη ν αζζελήο από ηελ δπζθνξία..

19 Χεκεηνζεξαπεία Σα θπηηαξνζηαηηθά θάξκαθα πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη ζηε ρεκεηνζεξαπεία έρνπλ ηελ ηθαλόηεηα λα θαηαζηξέθνπλ ηα θαξθηληθά θύηηαξα θαη λα παξεκπνδίδνπλ ηελ αλάπηπμε ηνπο Η ρεκεηνζεξαπεία κπνξεί λα ρνξεγεζεί πξηλ ή κεηά ηελ εγρείξεζε ή ηελ αθηηλνζεξαπεία. ε θάπνηεο πεξηπηώζεηο ε ρεκεηνζεξαπεία θαη ε αθηηλνζεξαπεία ρνξεγνύληαη παξάιιεια ηελ ίδηα ρξνληθή πεξίνδν. Η ρεκεηνζεξαπεία ρνξεγείηαη θαη ζε πεξηπηώζεηο όπνπ ν θαξθίλνο έρεη επαλέιζεη ή πξνθαιέζεη κεηαζηάζεηο ζε άιια όξγαλα θαη ζηνρεύεη ζηε ζκίθξπλζε ηνπ όγθνπ, ζηελ αλαθνύθηζε ησλ ζπκπησκάησλ θαη ζηε βειηίσζε ηεο πνηόηεηαο δσήο ηνπ αζζελή. Σα θπηηαξνζηαηηθά θάξκαθα ρνξεγνύληαη θπξίσο ελδνθιέβηα. Δίλαη δπλαηό λα παξνπζηάζνπλ θάπνηεο αλεπηζύκεηεο παξελέξγεηεο νη νπνίεο αληηκεησπίδνληαη θαηάιιεια από ηνλ ηαηξό (δεο βηβιηάξην <<Καηαλνώληαο ηελ ρεκεηνζεξαπεία >>). Οη πην ζπλεζηζκέλεο παξελέξγεηεο είλαη: Γηαηαξαρέο ηεο αηκνζθαηξίλεο,, ησλ ιεπθώλ αηκνζθαηξίσλ θαη ησλ αηκνπεηαιίσλ. Ναπηία θαη εκεηόο Κόπσζε Βιελλνγνλίηηδα Αισπεθία (απώιεηα καιιηώλ) Απηέο νη παξελέξγεηεο δελ παξνπζηάδνληαη ζε όινπο ηνπο αζζελείο θαη όηαλ παξνπζηαζζνύλ δελ είλαη πάληα ζηνλ ίδην βαζκό. Δίλαη παξνδηθέο θαη ππνρσξνύλ ζηαδηαθά κεηά ηε ζπκπιήξσζε ηεο ρεκεηνζεξαπείαο. Πνηόηεηα δσήο Η πεξίνδνο αλάξξσζεο πνηθίιεη από άηνκν ζε άηνκν θαη εμαξηάηαη από ην είδνο ηεο ζεξαπείαο. ε όιεο ηηο πεξηπηώζεηο ν ρξόλνο αλάξξσζεο είλαη ζρεηηθά κεγάινο. Η αιιαγή ζηελ εηθόλα ζώκαηνο- πξνζώπνπ θαη ησλ βαζηθώλ δξαζηεξηνηήησλ ζηελ θαζεκεξηλή δσή όπσο, ε νκηιία ή ν ηξόπνο ζίηηζεο, θαζώο θαη νη ςπρνζπλαηζζεκαηηθέο αιιαγέο πνπ επέξρνληαη, ρξεηάδνληαη ρξόλν ώζηε λα μεπεξαζζνύλ θαη λα κπνξέζεη ν αζζελήο λα πξνζαξκνζζεί.. Η εηθόλα ηνπ αζζελή ε αξθεηέο πεξηπηώζεηο ε ρεηξνπξγηθή αθαίξεζε ηνπ όγθνπ θαζώο επίζεο θαη ε αλάπιαζε ηζηώλ θαη νζηώλ ζηελ πεξηνρή ηνπ πξνζώπνπ θαη ηνπ ιαηκνύ όπσο θαη νη νπιέο ζην δέξκα αιινηώλνπλ αηζζεηά ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ αζζελή. Δίλαη θαιύηεξα γηα ηνλ αζζελή όηαλ ζα ζειήζεη λα δεη γηα πξώηε θνξά ην πξόζσπν ηνπ ζηνλ

20 θαζξέθηε λα βξίζθεηαη θνληά ηνπ ν ηαηξόο ηνπ ή ε λνζειεύηξηα γηα λα ηνπ εμεγήζνπλ πνηεο από ηηο αιιαγέο ζα ππνρσξήζνπλ π.ρ. ην νίδεκα θαη ηα αηκαηώκαηα. Δίλαη ινγηθό θάπνηνη αζζελείο λα δπζθνιεύνληαη λα απνδερηνύλ θαη λα ζπλεζίζνπλ ηε λέα ηνπο εηθόλα θαη λα βηώλνπλ έληνλε ζιίςε. Τπάξρνπλ αξθεηνί ηξόπνη κε ηνπο νπνίνπο ζα κπνξνύζαλ λα θαιπθζνύλ αηέιεηεο από ηελ επέκβαζε. Απηέο κπνξεί λα είλαη ν ηξόπνο ληπζίκαηνο, ν ηξόπνο έθθξαζεο θαηά ηελ νκηιία. ην καθηγηάδ ηνπ πξνζώπνπ. Όκσο ν θάζε αζζελήο ζα πξέπεη λα πηζηέςεη ζηνλ εαπηό ηνπ θαη ζηηο αλζξώπηλεο αμίεο ηνπ θαη πσο νη γύξσ ηνπ ηνλ αγαπνύλ θαη ηνλ απνδέρνληαη γηαηί ην αμίδεη θαη δελ βαζίδνληαη θαζόινπ ζηελ εμσηεξηθή ηνπ εκθάληζε. Με ηελ πάξνδν ηνπ ρξόλνπ επέξρεηαη ε ζηαδηαθή απνδνρή. Αξθεηνί αζζελείο επηδηώθνπλ λα ζπλαληήζνπλ άιια άηνκα πνπ είραλ ηελ ίδηα εκπεηξία γηα λα πιεξνθνξεζνύλ πσο έρνπλ βηώζεη ηηο αιιαγέο θαη κε πνηνπο ηξόπνπο είραλ μεπεξάζεη ηελ πεξηέξγεηα ηνπ θόζκνπ θαη ηδηαίηεξα ησλ ζπλαδέιθσλ αλ απηνί ήηαλ εξγαδόκελνη. Κάπνηνη αζζελείο πξνβιεκαηίδνληαη αθόκε αλ ζα είλαη απνδεθηνί θαη αξεζηνί από ηνλ /ηελ ζύληξνθν ηνπο. Δίλαη αλαγθαίν αλ θάπνηνο αζζελήο ή ν ζύληξνθνο ηνπο δηαθαηέρνληαη από ηέηνηεο ακθηβνιίεο λα ζπδεηήζνπλ αλνηθηά θαη λα εθθξάζνπλ απηά πνπ λνηώζνπλ ν έλαο γηα ηνλ άιινλ. Πνηνη κπνξνύλ λα βνεζήζνπλ Από ηε ζηηγκή ηεο δηάγλσζεο ηνπ θαξθίλνπ θάπνηνη αζζελείο βηώλνπλ αλάκεηθηα αηζζήκαηα όπσο θόβνπ, αγσλίαο, άγρνπο θαη άιια. Δπηπξόζζεηα ε αιιαγή ζηελ εηθόλα ηνπ πξνζώπνπ ή θαη ηνπ ιαηκνύ πνπ πηζαλό λα πξνθιεζεί αλαπόθεπθηα από ηηο δηάθνξεο ζεξαπεπηηθέο επεκβάζεηο πξνθαιεί έληνλν ςπρνινγηθό πόλν θαη απνγνήηεπζε. ε απηή ηε θάζε αιιά θαη κεηαγελέζηεξα ζε όιε ηελ πνξεία ηεο ζεξαπείαο θαη ηεο απνθαηάζηαζεο νη αζζελείο ή νη θίινη θαη νη ζπγγελείο κπνξνύλ λα δεηήζνπλ ηε βνήζεηα ησλ εηδηθώλ ζπκβνύισλ ςπρνιόγσλ, εηδηθώλ λνζειεπηξηώλ, δηαηξνθνιόγσλ, θνηλσληθώλ ιεηηνπξγώλ θαη άιισλ εηδηθώλ επαγγεικαηηώλ. Αξθεηέο από απηέο ηηο ππεξεζίεο κπνξνύλ λα δεηεζνύλ από ηνπο ζπλδέζκνπο /νξγαλώζεηο ησλ αζζελώλ κε θαξθίλν όπνπ παξέρνληαη δσξεάλ. Όινη νη αζζελείο κπνξνύλ αλ ην ζειήζνπλ λα έρνπλ ηελ ζπκπαξάζηαζε θαη ηε βνήζεηα από ηνπο εηδηθνύο θαη από άιια άηνκα πνπ είραλ ηελ ίδηα εκπεηξία γηα λα κελ αηζζάλνληαη κόλνη ηνπο Οξγαλώζεηο/πλδέζκνη αζζελώλ κε θαξθίλν: Αληηθαξθηληθόο ύλδεζκνο Κύπξνπ Παγθύπξηνο ύλδεζκνο Καξθηλνπαζώλ & Φίισλ