Μελέτη παραγόντων που επηρεάζουν την υποκειμενική αίσθηση ευεξίας των ηλικιωμένων

Transcript

1 Μελέτη παραγόντων που επηρεάζουν την υποκειμενική αίσθηση ευεξίας των ηλικιωμένων Μ Ι Χ Α Έ Λ Α Φ Ο Υ Κ Ά Κ Η 1, Β Α Σ Ι Λ Ι Κ Ή Π ΑΤ ΤΑ ΚΟ Ύ - Π Α ΡΑ Σ Ύ Ρ Η 2, Α Ρ Γ Υ Ρ Ο ΎΛ Α Ε. Κ Α Λ Α Ϊ Τ Ζ Ά Κ Η 3 1 Κ Η Φ Η Δ Η Μ Ο Υ Γ Ο Ρ Τ Υ Ν Α Σ, F O U K A K I M I YA H O O. G R 2 Π Α Ν Ε Λ Λ Η Ν Ι Α Ο Μ Ο Σ Π Ο Ν Δ Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R Κ Α Ι Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι ΑΤΑ ΡΑ Χ Ω Ν, T A S O S VA S H O T M A I L. C O M 3 Τ Ε Χ Ν Ο Λ Ο Γ Ι Κ O Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ O I Δ Ρ Υ Μ Α ( Τ Ε Ι) Κ Ρ Η Τ Η Σ, E - M A I L : A K A L A I T Z A K S T A F F. T E I C R E T E. G R 9 ο Πανελλήνιο Διεπιστημονική Συνέδριο Νόσου Alzheimer & Συγγενών Διαταραχών & 1 ο Μεσογειακό Συνέδριο Νευροεκφυλιστικών Νοσημάτων

2 The state of the art Η ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων είναι τόσο σημαντική όσο και η μακροζωία. Η ποιότητα ζωής θα μπορούσε ουσιαστικά να μετρηθεί υποκειμενικά από την ικανοποίηση με τη ζωή, η οποία με τη σειρά της είναι μια κεντρική έννοια της ευεξίας (Ní Mhaoláin et al, 2012). Υποκειμενική ευεξία (ή ευημερία): Γνωστικό (π.χ., ικανοποίηση από τη ζωή) και Συναισθηματικό στοιχείο (παρουσία θετικής και απουσία αρνητικής διάθεσης) Πολλές γεροντολογικές μελέτες έχουν συσχετίσει την ευημερία με την υγεία και την μακροβιότητα (Koopmans, Geleijnse, Zitman, & Giltay, 2010). Όσο χειρότερη υγεία και περισσότερη αδυναμία, τόσο λιγότερη η ικανοποίηση για τη ζωή και ευημερία αλλά επίσης όσο λιγότερη η ικανοποίηση για τη ζωή τόσο χειρότερη η ποιότητα υγείας. Ωστόσο, ελάχιστα είναι γνωστά για τους συναισθηματικούς και ψυχοκοινωνικούς παράγοντες που επηρεάζουν την αντιλαμβανόμενη ευεξία των ηλικιωμένων.

3 Η παρούσα μελέτη Σκοπός: Η μελέτη αυτή βασίζεται στις αρχές της Θετικής Ψυχολογίας και στοχεύει στην εξέταση της επίδρασης που μπορεί να έχει ένα σύνολο παραγόντων (π.χ., κοινωνική υποστήριξη, ικανοποίηση από τη ζωή) στην ψυχική ευεξία των ηλικιωμένων. Δείγμα Υπηρεσίες ΚΗΦΗ, Βοήθεια στο Σπίτι και ΚΑΠΗ του Δήμου Γόρτυνας της Κρήτης. 100 συμμετέχοντες (62% άντρες) Μ.Ο. ηλικίας 74 έτη (Τ.Α.=8,7) Παντρεμένοι (66%), έχουν ένα παιδί (51%), εκπαιδευτικό επίπεδο Δημοτικού (75%), προβλήματα υγείας (80%)

4 Ερωτηματολόγιο The shortened Family Members Interrelating Questionnaire (FMIQ3; Kalaitzaki, Birtchnell, & Nestoros, 2009, 2010): Διαπροσωπικά ελλείμματα δυσκολίες μεταξύ των μελών μιας οικογένειας. The Psychological Well-Being scale 18 (Ryff, 1989): Ευεξία / ευ-ζην (αυτονομία, Environmental mastery, προσωπική ανάπτυξη, θετικές σχέσεις με τους άλλους, σκοπός στη ζωή και αυτό-αποδοχή) The Brief Symptom Inventory (BSI-18; Derogatis, 2000, 2001): Συμπτώματα ψυχικής υγείας (σωματοποίηση, κατάθλιψη και άγχος) The Resilience Scale-15 (RS-15; Neill & Dias, 2001): Ψυχική ανθεκτικότητα Significant Others Scale (SOS; Power, Champion, & Aris, 1988): Αντιλαμβανόμενη συναισθηματική και πρακτική υποστήριξη από σύζυγο/σύντροφο και φίλους. Satisfaction with Life Scale (SWLS; Diener, Emmons, Larsen, & Griffin, 1985): Ικανοποίηση από τη ζωή γενικά. Limited Disclosure Scale (Straus, Hamby, Boney-McCoy, & Sugarman, 1999/2010): Τάση για απόκρυψη κοινωνικά μη αποδεκτών απαντήσεων.

5 Αποτελέσματα Έγινε πολλαπλή γραμμική παλινδρόμηση (μέθοδος stepwise) για να ελεγχθεί η επίδραση ενός συνόλου παραγόντων [δηλ., ηλικία, οικογενειακή κατάσταση, ύπαρξη προβλημάτων υγείας, θετικές/αρνητικές σχέσεις με ένα ή περισσότερα παιδί(ά), κοινωνική υποστήριξη από φίλους / οικογένεια, ικανοποίηση από τη ζωή, άγχος, κατάθλιψη, σωματοποίηση, και ψυχική ανθεκτικότητα] στην υποκειμενική αντίληψη της ευεξίας των ηλικιωμένων. Το μοντέλο ήταν στατιστικά σημαντικό (F (5) =51.635, p<.001) και προέβλεψε το 75,1% της διακύμανσης της ευεξίας.

6 Αποτελέσματα Όπως ήταν αναμενόμενο, η κατάθλιψη (β= -.348) και η αρνητική σχέση με ένα παιδί είτε από απόσταση από θέση αδυναμίας (δηλ. συγκαταβατικότητα, υποτακτικότητα και αποστασιοποίηση, β = -.185) είτε από απόσταση από θέση ισχύος (σαδισμός, εκφοβισμός και τυραννικότατα, β = -.158) σχετίζονταν με χαμηλότερη αίσθηση ευεξίας, ενώ η ανθεκτικότητα (β=.282) και η ικανοποίηση από τη ζωή (β =.286) σχετίζονταν με αυξημένη αίσθηση ευεξίας. Μεταβλητές β t value R 2 Adjusted R 2 SEE F Change Ψυχ. Ανθεκτ ** ** * Κατάθλιψη *** *** ΑΘΑ * * Ικαν. από ζωή ** * ΑΘΙ * * Σημείωση. *p< 0.05; **p< 0.01; ***p<0.001 SEE: Std. Error of the Estimate Ψυχ. Ανθεκτ.: Η κλίμακα Ψυχικής ανθεκτικότητας (RS-15); Κατάθλιψη: Η υποκλίμακα της κατάθλιψης του Brief Symptom Inventory (BSI); ΑΘΑ: Η υποκλίμακα Απόσταση από Θέση Αδυναμίας του Family Members Interrelating Questionnaire (FMIQ); Ικαν. από Ζωή: Η κλίμακα ικανοποίησης από τη ζωή (SWLS); ΑΘΙ: Η υποκλίμακα Απόσταση από Θέση Ισχύος του Family Members Interrelating Questionnaire (FMIQ).

7 Συζήτηση Τα αποτελέσματα της μελέτης μας συμφωνούν με τα διεθνή: Η παρουσία ψυχιατρικών διαταραχών (π.χ. κατάθλιψη) έχουν κατ επανάληψιν συσχετιστεί με την ικανοποίηση για την ζωή (Altun & Yazici, 2015; Ghubach et al., 2009; Meyer et al., 2004). Πολυάριθμες μελέτες έχουν καταδείξει την θετική σχέση ανάμεσα στην κοινωνική υποστήριξη και την ψυχολογική ευεξία των ηλικιωμένων (Chao, 2012; Litwin and Shiovitz-Ezra 2011; Zhang & Li, 2011). Δεν υπάρχουν μελέτες για την ποιότητα της σχέσης των ηλικιωμένων με τα παιδιά τους και πως αυτή επηρεάζει την ευεξία τους. Οι Έλληνες γονείς φαίνεται να έχουν υψηλές προσδοκίες φροντίδας από τα μέλη της οικογένειάς τους, όπως έχει βρεθεί και για τους Κινέζους ηλικιωμένους γονείς (Wong et al. 2006; Wu et al. 2010). Επομένως είναι πιθανό μία αρνητική σχέση με τα παιδιά τους να επηρεάζει αρνητικά την ευεξία τους.

8 Συμπεράσματα Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης υποδεικνύουν ότι οι σημαντικοί προσδιοριστές της ευεξίας των ηλικιωμένων είναι μεταβλητές ψυχικής υγείας: Η ψυχική διαταραχή (κατάθλιψη), περισσότερο από τη σωματική αδυναμία ασθένεια, και η αρνητική σχέση με ένα παιδί, περισσότερο από την κοινωνική υποστήριξη γενικά από οικογένεια και φίλους, έχουν επιβλαβή επίδραση στην ευεξία των ηλικιωμένων.

9 Συμπεράσματα Διεπιστημονική προσέγγιση απαιτείται: Οι επαγγελματίες περιθάλποντες θα πρέπει να στοχεύουν όχι μόνο στην ανακούφιση των προβλημάτων υγείας των ηλικιωμένων, αλλά και στην προστασία τους από την αρνητική επίδραση συναισθηματικών παραγόντων (όπως συμπτώματα κατάθλιψης και αρνητική σχέση με παιδί) που θέτουν σε κίνδυνο την ευεξία τους και ταυτόχρονα, στην ενδυνάμωση της ψυχικής τους ανθεκτικότητας και της ικανοποίησης τους από τη ζωή.

10 Βιβλιογραφία Altun, F. & Yazici, H. (2015). The Relationships Between Life Satisfaction, Gender, Social Security, and Depressive Symptoms Among Elderly in Turkey. Educational Gerontology, 41, 4, Chao, S. F. (2012). Functional disability and psychological well-being in later life: does source of support matter? Aging & Mental Health, 16(2), Diener, E. (1994). Assessing subjective well-being: progress and opportunities. Soc Indic Res, 31, Diener, E., Emmons, R.A., Larson, R.J., & Griffin, S. (1985). The Satisfaction with Life Scale. Journal of Personality Assessment, 49, Diener, E., Suh, E. M., Lucas, R. E., & Smith, H. E. (1999). Subjective well-being: Three decades of progress. Psychological Bulletin, 125, Ghubach, R., El-Rufaie, O., Zoubeidi, T., Sabri, S., Yousif, S. & Moselhy, H. (2009). Subjective life satisfaction and mental disorders among older adults in UAE in general population. International Journal of Geriatric Psychiatry, 25, Herero, V. G., & Extremera, N. (2010). Daily life activities as mediators of the relationship between personality variables and subjective well-being among older adults. Personality and Individual Differences, 49, Kalaitzaki, A. E., Birtchnell, J., & Nestoros, J. N. (2009). Interrelating within the families of young psychotherapy outpatients. Clinical Psychology & Psychotherapy, 16(3), DOI: /cpp.613. Kalaitzaki, A. E., Birtchnell, J., & Nestoros, J. N. (2010). Does family interrelating change over the course of individual treatment?. Clinical Psychology & Psychotherapy, 17, DOI: /cpp.687. Litwin, H., & Shiovitz-Ezra, S. (2011). Social network type and subjective well-being in a national sample of older Americans. The Gerontologist, 51(3),

11 Βιβλιογραφία Meyer, C., Rumpf, H., Hapke, U. and John, U. (2004). Impact of psychiatric disorders in the general population: satisfaction with life and the influence of comorbidity and disorder duration. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 39, Ní Mhaoláin, A.M., Gallagher, D., O Connell, H., Chin, A.V., Bruce, I., Hamilton, F., Teehee, E., Coen, R., Coakley, D., Cunningham, C., Walsh, J.B., & Lawlor, B.A. (2012). Subjective well-being amongst community-dwelling elders: what determines satisfaction with life? Findings from the Dublin Healthy Aging Study. International Psychogeriatrics, 24(2), doi: /S Power, Champion and Aris (1988). From The development of a measure of social support: the Significant Others Scale (SOS), British Journal of Clinical Psychology, 27, Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2001). To be happy or to be self fulfilled: A review of research on hedonic and eudaimonic well being. In S. Fiske (Ed.), Annual Review of Psychology, (Vol. 52; ). Palo Alto, CA: Annual Reviews/ Inc. Ryff, C. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological wellbeing. Journal of Personality and Social Psychology, 57, Straus, M. A., Hamby, S. L., Boney-McCoy, S., & Sugarman, D. (1999/2010). Manual for the Personal and Relationships Profile (PRP). Durham, NH: University of New Hampshire, Family Research Laboratory. Available in: Strine, T.W., Chapman, D.P., & Balluz, L.S., et al. (2008). The association between life satisfaction and health-related quality of life, chronic illness, and health behaviours among US community-dwelling adults. J Cοmmunity Health, 33, Zhang, B. & Li, J. (2011). Gender and marital status differences in depressive symptoms among elderly adults: the roles of family support and friend support. Aging Ment Health, 15(7), doi: /

12 Σας ευχαριστούμε για την προσοχή σας!!!!