ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝ ΥΝΟΥ

Transcript

1 TEE TKM ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΜΙΚΡΗΣ ΙΑΡΚΕΙΑ ΣΤ ΚΥΚΛΟΣ2005 ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝ ΥΝΟΥ Ν. Μαραγκός Μηχανολόγος Mηχ. Msc ΚΙΛΚΙΣ 2005

2 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝ ΥΝΟΥ 1. Γενικά Ένας τυπικός ορισµός της λέξης ασφάλεια είναι η απάλειψη κάθε κίνδυνου. Παρά ταύτα πολύ λίγες ανθρώπινες δραστηριότητες είναι απολύτως ασφαλείς κάτω από τον ορισµό αυτό. Το πέρασµα ενός δρόµου, γιά παράδειγµα, ή το να παίζεις τένις ή ακόµη και το να µένεις στο σπίτι (από την στιγµή που ένα µεγάλο ποσοστό ατυχηµάτων συµβαίνει στο σπίτι) δεν µπορούµε να πούµε ότι είναι απολύτως ασφαλείς δραστηριότητες. Κατά τον ίδιο τρόπο πολύ λίγες βιοµηχανίες είναι απολύτως ασφαλείς. Βιοµηχανικά ατυχήµατα µπορούν να προκαλέσουν τραυµατισµούς ή και θανάτους ακόµη ανάµεσα στα µέλη του εργατικού δυναµικού αλλά σε ακραίες περιπτώσεις και ανάµεσα στους περιοίκους των εγκαταστάσεων, που καµµία σχέση δεν έχουν µε τις δραστηριότητες της συγκεκριµένης βιοµηχανίας. Το συµπέρασµα που βγαίνει από την διαπίστωση αυτή είναι φυσικά ότι δεν υπάρχει απόλυτη ασφάλεια. Αυτή η δήλωση θα πρέπει να αποτελεί και την βασική αρχή της εκτίµησης κινδύνου. Η ανωτέρω όµως αρχή υποννοεί ότι όταν το κοινό και ο τύπος ρωτούν γιά εγγυήσεις απόλυτης ασφάλειας,στην ουσία ρωτούν λάθος ερώτηση. Η σωστή ερώτηση που

3 θάπρεπε να ρωτούν είναι είναι αρκετά σφαλές?. Αυτή η ερώτηση µε την σειρά της µας οδηγεί σε ερωτήσεις ένα βήµα πιό πέρα: 1. Πως µπορεί να µετρηθεί η ασφάλεια? 2. Πως µπορεί να καθορισθεί η ασφάλεια µιάς βιοµηχανικής εγκατάστασης? 3. Πόσο ασφαλές είναι το αρκετά ασφαλές? 1.2. Ορισµοί Αρχικά πρέπει να διαχωρίσουµε τις έννοιες του κινδύνου και της πηγής κινδύνου. Ενα βυτιοφόρο όχηµα που περιέχει γιά παράδειγµα ένα τοξικό προιόν παριστά µιά πηγή κινδύνου. Και αυτό επειδή είναι πιθανόν (υπάρχει ο κίνδυνος) να συµβεί ένα ατύχηµα στον δρόµο, όπου κινείται, και το τοξικό περιεχόµενό του να διαρρεύσει µε τις όποιες συνέπειες. Εποµένως µπορούµε να ορίσουµε την πηγή κινδύνου σαν µιά κατάσταση που κάτω από συγκεκριµένες συνθήκες µπορεί να γίνει επιζήµια ενώ τον κίνδυνο σαν την πιθανότητα που υπάρχει να παραστούν οι συνθήκες και η πηγή του κινδύνου πραγµατικά να προκαλέσει κάποιο ατύχηµα µε συνέπειες. Βλέπουµε λοιπόν ότι ο κίνδυνος είναι συνυφασµένος µε την έννοια της συχνότητας (πιθανότητας) παρόµοιου ατυχήµατος και τις συνέπειες (consequences) του ατυχήµατος (αριθµός ατυχηµατιών και κόστος ζηµιών). Ο κίνδυνος έτσι σαν συνάρτηση της πηγής κινδύνου, της συχνότητας και των συνεπειών ορίζεται µαθηµατικά ως εξής: Κίνδυνος = f (πηγή κινδύνου, πιθανότητα, συνέπειες) Σαν ασφάλεια τώρα ορίζεται το αντίστροφο του κινδύνου. ηλαδή Ασφάλεια = 1 / Κίνδυνο

4 Είναι εποµένως σαφές ότι οι όροι Εκτίµηση Ασφάλειας και Εκτίµηση Κινδύνου είναι αντίστροφοι αλλά στην ουσία αναφέρονται στην ίδια έννοια ή αν θέλετε στην ιδια διαδικασία. Σηµειώνεται εδώ ότι η ορολογία αυτή είναι σύµφωνη µε την οδηγία 89/391/ΕΟΚ, αλλά οι ίδιες έννοιες απαντώνται στην βιβλιογραφία, ιδιαίτερα την σχετική µε εκτίµηση Κινδύνου ατυχηµάτων µεγάλης έκτασης (Οδηγία SEVESO), µε άλλους όρους. Εκεί συγκεκριµένα η έννοια της πηγής κινδύνου απαντάται και µε τον όρο κίνδυνος (hazard) και η έννοια του κινδύνου µε τον όρο επικινδυνότητα (risk). Επαναλαµβάνουµε λοιπόν, ότι στο παρόν γιά τον αγγλικό όρο hazard που παριστά την εγγενή ιδιότητα κάποιου στοιχείου (υλικού εργασίας, µεθόδου εργασίας, εξοπλισµού κτλ) να προκαλέσει ζηµιά, χρησιµοποιείται ο όρος πηγή κινδύνου. Με το σκεπτικό αυτό πηγές κινδύνου σ έναν εργασιακό χώρο µπορεί να αναζητηθούν : στα δάπεδα εργασίας, στους διαδρόµους κυκλοφορίας, στις κλίµακες, στα χρησιµοποιούµενα µηχανήµατα, στα φορητά εργαλεία, στα µέσα εργασίας, στα υλικά και στα προιόντα που λόγω των ιδιοτήτων τους, ή του τρόπου λειτουργίας τους, ή της θέσης τους, ή του τρόπου σχεδιασµού τους, ή της κατάστασης στην οποία βρίσκονται ενδέχεται προκαλούν ή ενδέχεται να προκαλέσουν ζηµία. στους φυσικούς, χηµικούς, και βιολογικούς παράγοντες, καθώς και σε παράγοντες που χαρακτηρίζουν το εργασιακό περιβάλλον (δονήσεις, θόρυβος, χηµικές ουσίες σε υγρή, στερεή ή αέρια µορφή, κάπνες σκόνες, φωτισµός, θερµοκρασία, ακτινοβολίες, ιοί, βακτηρίδια, µικρόβια κτλ). στις εργασιακές και παραγωγικές πρακτικές και διαδικασίες στις οργανωτικές ελλείψεις ή δεισλειτουργίες που συνδέονται µε την δηµιουργία πηγών κινδύνου των προηγούµενων κατηγοριών (work permit κτλ).

5 Γιά τον όρο risk που εκφράζει την πιθανότητα που υπάρχει η πηγή κινδύνου να καταστεί πραγµατικά επιζήµια, χρησιµοποιείται ο όρος κίνδυνος. Σαν εκτίµηση κινδύνου ορίζετε η διαδικασία αξιολόγησης των κινδύνων γιά την υγεία και την ασφάλεια των εργαζοµένων, που απορρέουν από τις πηγές κινδύνου που υπάρχουν στον χώρο εργασίας. Σαν ποσοτική εκτίµηση κινδύνου ορίζετε ο ποσοτικός υπολογισµός του κινδύνου που στην ουσία είναι ο υπολογισµός της πιθανότητας µιά συγκεκριµένη πηγή κινδύνου να καταστεί επιζήµια µέσα σε ορισµένο χρονικό ορίζοντα που συνήθως λαµβάνετε ίσος µε ένα χρόνο. 2. Γενική µέθοδος εκτίµησης επαγγελµατικού κινδύνου 2.1. Σκοπός της εκτίµησης κινδύνου Σκοπός της διεξαγωγής της εκτίµησης κινδύνου είναι να δοθεί η δυνατότητα στον εργοδότη να λάβει κατά τρόπο αποτελεσµατικό τα αναγκαία µέτρα γιά την προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζοµένων. Τα µέτρα αυτά αποσκοπούν στην εξάλειψη του κινδύνου, πράγµα που δεν µπορεί πάντοτε να επιτευχθεί στην πράξη. Στις περιπτώσεις αυτές που είναι και η πλειοψηφία, οταν δηλαδή δεν µπορεί να εξαληφθεί πλήρως ο κίνδυνος, πρέπει να λαµβάνονται µέτρα γιά την µείωσή του σε χαµηλότερα επίπεδα. Η σχέση του κόστους και του επιδιωκόµενου επιπέδου κινδύνου, καθορίζεται από την αρχή του ALARP- As Low As Reasonable Practicable - σύµφωνα µε την οποία το επίπεδο κινδύνου θα πρέπει να µειωθεί όσο αυτό είναι πρακτικά εφικτό.

6 Σε µεταγενέστερο στάδιο, στα πλαίσια ενός προγράµµατος αναθεώρησης, θα πρέπει να γίνεται επανεκτίµηση του εναποµείναντος κινδύνου και θα πρέπει να µπορεί να επανεξετάζεται η δυνατότητα εξάλειψης ή περαιτέρω µείωσής του Βασικά στοιχεία της εκτίµησης κινδύνου Η εκτίµηση κινδύνου είναι µιά συστηµατική εξέταση όλων των πλευρών της διεξαγόµενης εργασίας ώστε να προσδιοριστούν οι υπάρχουσες πηγές κινδύνου, το κατά πόσον θα µπορούσαν να εξαλειφθούν και αν όχι τι µέτρα πρόληψης ή προστασίας εφαρµόζονται ή είναι δυνατόν να εφαρµοστούν γιά τον έλεγχο των κινδύνων. Τα βασικά στάδια της εκτίµησης κινδύνου είναι: προσδιορισµός των πηγών κινδύνου. προσδιορισµός των εργαζοµένων που διατρέχουν κίνδυνο από αυτές. ποσοτική ή ποιοτική εκτίµηση του κινδύνου. εξέταση του κατά πόσον ο κίνδυνος µπορεί να εξαληφθεί εντελώς ή όχι. λήψη µέτρων γιά την εξάληψη ή αν δεν είναι εφικτό την µείωση του κινδύνου. Οι χώροι εργασίας, όπου πρέπει να γίνει εκτίµηση κινδύνου, γενικά µπορούν να διαιρεθούν λαµβάνοντας υπ όψη την µεταβλητότητά τους, σε σταθερές εγκαταστάσεις (πχ γραφεία, εργαστήρια, εργοστάσια κτλ), σε µεταβαλλόµενους χώρους εργασίας (πχ εργοτάξια, ναυπηγία κτλ) και σε κινητούς χώρους εργασίας (πχ εργασίες συντήρησης, επιθεώρησης κτλ). Βασικά λοιπόν η θέση εργασίας µπορεί να είναι έτσι οργανωµένη, ώστε να ακολουθείται ένα συγκεκριµένο και επαναλαµβανόµενο µοτίβο, όπως σε µία γραµµή παραγωγής ή µπορεί να αλλάζει και να εξελίσσεται όπως γιά παράδειγµα σε ένα ναυπηγείο. Σαφώς µεταξύ των δύο αυτών οριοθετήσεων υπάρχουν και οι ενδιάµεσες περιπτώσεις.

7 Για έναν σχετικά αµετάβλητο χώρο εργασίας, όπως γιά παράδειγµα ένα εργαστήριο κατασκευής ή µία κλωστοϋφαντουργία η εκτίµηση κινδύνου µπορεί να είναι τέτοια, που να λαµβάνει υπ όψη της τις συνήθεις συνθήκες και να µην χρειάζεται να επαναλαµβάνεται όταν οι θέσεις εργασίας είναι παρόµοιες. Παρά ταύτα σε τέτοιες περιπτώσεις επισηµαίνεται η ανάγκη επανεκτίµησης του κινδύνου όταν για κάποιο λόγο οι συνθήκες αλλάζουν, είτε όταν αντικαθίσταται ο ηλεκτροµηχανολογικός εξοπλισµός για παράδειγµα, είτε όταν αλλάζει η εφαρµοζόµενη µεθοδολογία, είτε όταν εκτελούνται εργασίες συντήρησης. Από την άλλη πλευρά όταν οι χώροι εργασίας µεταβάλλονται, όπως για παράδειγµα στην περίπτωση ενός ναυπηγείου ή ενός εργοταξίου, απαιτείται µία διαφορετική προσέγγιση που να λαµβάνει υπ όψη της την µεταβλητότητα αυτή. Στις περιπτώσεις αυτές µελετώνται ξεχωριστά τα διάφορα στάδια του έργου έτσι όπως εξελίσεται µε την πάροδο του χρόνου. ηλαδή οι εργασίες οµαδοποιούνται µε γνώµονα τα διάφορα στάδια κατά τα οποία οι χώροι εργασίας µπορεί να θεωρηθούν συγκεκριµένοι και το δυνατόν αµετάβλητοι. Για παράδειγµα η εκτίµηση κινδύνου που αφορά τις εργασίες επίχρισης ενός πλοίου που αποτελεί ένα από τα πολλά στάδια της κατασκευής του περιλαµβάνει το σωστό στήσιµο της απαιτούµενης σκαλωσιάς. Ένα άλλο σηµαντικό στοιχείο το οποίο πρέπει πάντοτε να εξετάζεται είναι η πιθανή παρουσία στο χώρο εργασίας εργαζοµένων από άλλες επιχειρήσεις ή και άλλων ατόµων. Η παρουσία τους πρέπει να λαµβάνεται υπ όψη όχι µόνο λόγω του κινδύνου που διατρέχουν, αλλά και επειδή η δραστηριότητα τους ενδέχεται να αποτελεί πηγή κινδύνου γιά τους εργαζόµενους που εργάζονται ήδη µόνιµα στις εγκαταστάσεις. Γιά παράδειγµα οι υπεργολάβοι µπορεί να φέρουν τα δικά τους µεταφορικά µέσα στον χώρο, των οποίων η παρουσία µπορεί να µην αναµενόταν, ή µπορεί να χρειάζεται να χρησιµοποιήσουν πηγές ανάφλεξης, όπως εξοπλισµό συγκόλλησης ή µπορεί να χειρίζονται και να µετακινούν επικίνδυνα υλικά, περιπτώσεις που όλες θα µπορούσαν να θεωρηθούν σαν πηγές κινδύνου όχι µόνο για τους εργαζόµενους του συγκεκριµένου εξωτερικού συνεργείου αλλά και για τους εργαζόµενους της επιχείρησης που εργάζονται µόνιµα εκεί..

8 2.3. Μεθοδολογία εν υπάρχει συγκεκριµένος τρόπος για το πως πρέπει να διεξάγεται η εκτίµηση των κινδύνων, πρέπει πάντως να λαµβάνεται µέριµνα ώστε να εξασφαλίζεται η εξέταση όλων των σχετικών πηγών κινδύνου και µάλιστα έχοντας σαν γνώµονα την εξάλειψή τους ή αν δεν είναι πρακτικά δυνατόν, την µείωση του επιπέδου του κινδύνου και την ελαχιστοποίηση του αριθµού των εκτιθέµενων εργαζοµένων Παράµετροι εκτίµησης κινδύνου Μία προτεινόµενη διαδικασία θα µπορούσε να περιλαµβάνει τους κάτωθι παραµέτρους: Παρατήρηση του εργασιακού περιβάλλοντος (µέσα πρόσβασης, δάπεδα, σκόνη, καπνοί, θερµοκρασία, φωτισµός, θόρυβος κτλ.) Προσδιορισµός των εργασιών που διεξάγονται στον συγκεκριµένο χώρο. Εξέταση των εργασιών που διεξάγονται (αξιολόγηση των κινδύνων από τις διάφορες εργασίες) Εξέταση των τρόπων εργασίας. Εξέταση των εξωτερικών παραγόντων που θα µπορούσαν να επιδράσουν στο χώρο εργασίας. Εξέταση των ψυχολογικών, κοινωνικών και φυσικών παραγόντων που µπορούν να συµβάλουν στο στρες κατά την εργασία, πως αλληλεπιδρούν µεταξύ τους και µε άλλους παράγοντες στην οργάνωση και το περιβάλλον εργασίας. Εξέταση της οργάνωσης γιά την διατήρηση των συνθηκών, συµπεριλαµβανοµένων µέτρων ελέγχου (πχ ότι εφαρµόζονται συστήµατα α)γιά την εκτίµηση των κινδύνων από µία νέα εγκατάσταση, νέα υλικά κλπ β)γιά ενηµερωµένη πληροφόρηση σχετικά µε τους κινδύνους). Η επιλογή και ο συνδυασµός των παραµέτρων της εκτίµησης εξαρτάται από

9 την φύση του χώρου εργασίας, τις εκτελούµενες εργασίες και την τεχνική πολυπλοκότητα. Για παράδειγµα σε µία επιχείρηση µε σταθερές θέσεις εργασίας η εκτίµηση κινδύνων θα πρέπει να διεξαχθεί εξετάζοντας χωριστά: Τα µηχανήµατα και τους µηχανικούς κινδύνους. Τα υλικά που χρησιµοποιούνται για την παραγωγή των προϊόντων. και για την λειτουργία των µηχανηµάτων και τους πιθανούς κινδύνους για την υγεία. Το γενικό περιβάλλον (πχ θερµοκρασία, υγρασία, θόρυβος, φωτισµός, εξαερισµός). Τα µέσα πρόσβασης. Το βοηθητικό εξοπλισµό (ανυψωτικά µηχανήµατα, µεταφορικά µέσα). Τις ειδικές διεργασίες. Την ασφάλεια από ηλεκτρολογικής πλευράς. Άλλες δραστηριότητες (καθαρισµός, συντήρηση) ιάφορους παράγοντες που συµβάλλουν στο στρες κατά την εργασία ιαδοχικά στάδια εκτίµησης κινδύνου Η εκτίµηση κινδύνου θα πρέπει να αντιµετωπίζεται σαν µία διαδικασία που εκτελείται σταδιακά. Τα στάδια αυτά σε γενικές γραµµές είναι: Η γενική εκτίµηση κινδύνων Στο στάδιο αυτό γίνεται µιά συνολική ή γενική εκτίµηση του κινδύνου που στην ουσία είναι µιά κατάταξη των υπαρχόντων κινδύνων ανάλογα µε την ευκολία αναγνώρισης και αντιµετώπισής τους. Το στάδιο αυτό θα πρέπει να περιλαµβάνει: Προσδιορισµό των κινδύνων οι οποίοι µπορούν να εξαλειφθούν. Προσδιορισµό των κινδύνων γιά τους οποίους δεν απαιτείται η λήψη πρόσθετων µέτρων, αλλά απαιτείται ωστόσο επαγρύπνηση.

10 Προσδιορισµό των κινδύνων που είναι πολύ γνωστοί και γιά τους οποίους τα µέτρα ελέγχου προσδιορίζονται εύκολα και είναι διαθέσιµα. Προσδιορισµό των κινδύνων γιά τους οποίους απαιτείται πληρέστερη εκτίµηση τους και ενδεχοµένως µε την χρήση πιό πολύπλοκων µεθόδων. Ειδική εκτίµηση κινδύνου Η γενική εκτίµηση κινδύνου καταλήγει τελικά στον προσδιορισµό των κινδύνων που απαιτούν ειδικότερη διαδικασία αναγνώρισης και αντιµετώπισης. Αυτή η ειδικότερη µελέτη, αν τελικά προκύψει ανάγκη να πραγµατοποιηθεί είναι η ειδική εκτίµηση κινδύνου και περιλαµβάνει τα εξής στάδια: α)προσδιορισµός των πηγών κινδύνου. Το στάδιο αυτό περιλαµβάνει µιά επιµεληµένη και πλήρη περιγραφή/καταγραφή της παραγωγικής διαδικασίας των υπό εξέταση χώρων ή θέσεων εργασίας. Η περιγραφή/καταγραφή αφορά: Το προϊόν της παραγωγικής διαδικασίας, καθώς και τον όγκο παραγωγής, την περιγραφή της τεχνολογίας παραγωγής, των µηχανών, των εγκαταστάσεων, των χρησιµοποιούµενων υλών και ουσιών. Την καταγραφή της παραγωγικής διαδικασίας και ροής, των διαδικασιών συντήρησης, την επεξεργασία και διάθεση των αποβλήτων και την εσωτερική και εξωτερική διακίνηση φορτίων και προϊόντων. Τον προορισµό χρήσης των χώρων εργασίας. Τα κτιριακά χαρακτηριστικά του εργασιακού χώρου. Τα χαρακτηριστικά των οµοιογενών οµάδων εργαζοµένων στα υπό εξέταση τµήµατα της παραγωγικής διαδικασίας. Η συστηµατική εξέταση όλων των πλευρών της εργασίας είναι πολύ σηµαντική και ουσιώδης στο να προσδιορισθούν όλες εκείνες οι δραστηριότητες ή καταστάσεις της εργασίας, που µπορούν να προκαλέσουν βλάβες (πηγές κινδύνου) αλλά και στο να προσδιορισθούν οι αλληλεπιδράσεις τους µε τους εργαζοµένους. Τέτοιες δραστηριότητες ή καταστάσεις που απαιτούν επισταµένη προσοχή είναι η έκθεση σε

11 ουσίες ή παρασκευάσµατα επικίνδυνα γιά την υγεία και ασφάλεια, η έκθεση σε φυσικούς ή βιολογικούς παράγοντες, η χρήση ηλεκτρισµού, ο εξοπλισµός εργασίας, η διαµόρφωση των χώρων, οι ψυχολογικοί παράγοντες, ο τρόπος και η οργάνωση της εκτελούµενης εργασίας κτλ. β)προσδιορισµός των εργαζοµένων που ενδέχεται να εκτεθούν σε πηγές κινδύνου. Στο στάδιο αυτό πρέπει να προσδιορίζονται οι εργαζόµενοι που εκτίθενται στις πηγές κινδύνου είτε άµεσα είτε έµµεσα. Ακόµη πρέπει να καθορίζονται και οι ιδιαίτερες οµάδες εργαζοµένων που διατρέχουν ιδιαίτερο ή αυξηµένο κίνδυνο. Ενδεικτικά οι οµάδες αυτές είναι: Προσωπικό µε ειδικές ανάγκες Νέοι και ηλικιωµένοι εργαζόµενοι Έγκυες γυναίκες και θηλάζουσες µητέρες Ανειδίκευτο ή άπειρο προσωπικό Άτοµα που εργάζονται σε κλειστούς ή ανεπαρκώς αεριζόµενους χώρους Προσωπικό συντήρησης και καθαρισµού Υπεργολάβοι Αυτοαπασχολούµενοι εργαζόµενοι Σπουδαστές, µαθητευόµενοι και ασκούµενοι Επισκέπτες Υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης Εργαζόµενοι εργαστηρίου Εργαζόµενοι µε προϋπάρχοντα προβλήµατα υγείας γ)αξιολόγηση ή υπολογισµός του κινδύνου Ο υπολογισµός του κινδύνου µπορεί να είναι ποιοτικός ή και ποσοτικός. Ποιοτική αξιολόγηση του κινδύνου Οι µέθοδοι που υπάρχουν γιά ποιοτικό υπολογισµό του κινδύνου βασίζονται στην εµπειρία, την κρίση και την σύγκριση της υπάρχουσας κατάστασης στον εργασιακό

12 χώρο, µε την υπάρχουσα νοµοθεσία, τις υπάρχουσες προδιαγραφές, τα πρότυπα και τις αποδεκτές πρακτικές ασφαλούς εργασίας. Οι απλούστερες από τις εφαρµοζόµενες µεθόδους είναι οι επιθεωρήσεις του εργασιακού χώρου, οι κατάλογοι ελέγχου (check lists), η στατιστική ανάλυση ατυχηµάτων και παρ ολίγον ατυχηµάτων. Πιό εξειδικευµένες τεχνικές περιλαµβάνουν τεχνικές όπως η Ανάλυση Τρόπου Αστοχίας και Συνεπειών, (FMEA) και η Μελέτη της Εξέλιξης της Επικίνδυνης Κατάστασης (HAZOP). Ποσοτική αξιολόγηση του κινδύνου Οι ποσοτικές µέθοδοι περιλαµβάνουν κυρίως την Ανάλυση ένδρου Λαθών (Fault Tree Analysis) και την Ανάλυση έντρου Γεγονότων (Event Tree Analysis). Οι µέθοδοι αυτοί απαιτούν αριθµητικά δεδοµένα που χαρακτηρίζουν την αξιοπιστία των στοιχείων του µελετούµενου συστήµατος (failure rate data) τα οποία είναι αρκετά δυσεύρετα και η επιλογή τους απαιτεί εξειδικευµένα άτοµα. Με την χρήση των µεθόδων αυτών ο κίνδυνος εκφράζεται σαν πιθανότητα ή συχνότητα εκδήλωσης και ανάλογα αν υπερβαίνει κάποιο αποδεκτό όριο επιβάλλεται η λήψη µέτρων ώστε τελικά να µειωθεί η προκύπτουσα συχνότητα ή πιθανότητα Λήψη µέτρων Στο στάδιο αυτό αποφασίζετε ποιά µέτρα πρέπει να ληφθούν γιά τη εξάλειψη, την πρόληψη ή την µείωση των κινδύνων που αξιολογήθηκαν κατά το προηγούµενο στάδιο. Στόχος των µέτρων είναι το να εξασφαλίζεται στους εργαζόµενους η προστασία που απαιτείται από την ισχύουσα νοµοθεσία. Γιά την εξέταση και την απόφαση γιά την λήψη µέτρων πρέπει να λαµβάνονται πάντα υπ όψη κατά σειρά προτεραιότητας οι παρακάτω θεµελιώδεις γενικές αρχές : Να αποφεύγονται οι κίνδυνοι. Να αντικαθίσταται το επικίνδυνο από το µή επικίνδυνο ή το λιγότερο επικίνδυνο. Να καταπολεµούνται οι κίνδυνοι στην πηγή τους.

13 Πρώτα να λαµβάνονται µέτρα οµαδικής προστασίας και µετά µέτρα ατοµικής προστασίας. Να προσαρµόζεται η εργασία στον άνθρωπο. Να επιδιώκεται η συνεχής βελτίωση του επιπέδου προστασίας. Είναι πάντα αναγκαίο να ιεραρχούνται οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν γιά την εξάλειψη ή την πρόληψη των κινδύνων. Η ιεράρχηση αυτή πρέπει να λαµβάνει υπ όψη την σοβαρότητα του κινδύνου, την πιθανότητα να πραγµατωθεί, τις συνέπειες, τον αριθµό των πληττοµένων ατόµων και τον αναγκαίο χρόνο γιά την λήψη µέτρων πρόληψης. Για µιά τέτοια ιεράρχηση, που είναι ιδιαίτερα σηµαντική αν σκεφτούµε την κατά το δυνατόν αποδοτικότερη επένδυση κεφαλαίων, σηµαντικότατο ρόλο παίζει η ποσοτική αξιολόγηση του κινδύνου, που δίνει την δυνατότητα να επιλεγεί γιά την λήψη µέτρων, εκείνος ο κίνδυνος που παρουσιάζεται υψηλότερος όσον αφορά, την πιθανότητα να εκδηλωθεί και τις συνέπειές του. Τα µέτρα που θα αποφασισθεί, αφού ληφθούν θα πρέπει να παρακολουθείται αν είναι αποτελεσµατικά, αν αποδίδουν τα αναµενόµενα και αν πραγµατικά προκύπτει µείωση του επιπέδου κινδύνου. 3. Επανεξέταση και αναθεώρηση Η εκτίµηση κινδύνου είναι στην ουσία µιά αέναη δραστηριότητα και συνεχώς πρέπει να επανεξετάζεται και αναθεωρείται, ακολουθώντας τις µεταβολές στον εργασιακό χώρο και τις εξελίξεις. Σαν λόγους που συντελούν στην αγκαιότητα αυτή µπορούµε να αναφέρουµε : Τα µέτρα προφύλαξης που εισάγονται για την µείωση των κινδύνων µπορεί να επηρεάζουν την διαδικασία εργασίας. Για παράδειγµα η εισαγωγή ενός

14 συστήµατος άδειας εργασίας για τη εκτέλεση εργασιών σε θερµό περιβάλλον θα απαιτεί την αποµάκρυνση εύφλεκτων υλικών ή η αλλαγή των οδών πρόσβασης για την βελτίωση της ασφάλειας κατά τις µεταφορές µπορεί να έχει επιπτώσεις στην θέση αποθήκευσης των υλικών. Η εκτίµηση µε την πάροδο του χρόνου µπορεί να µην ισχύει επειδή τα στοιχεία ή οι πληροφορίες στις οποίες στηρίχθηκε δεν είναι πλέον έγκυρες. Με την πάροδο του χρόνου µπορεί τα µέτρα πρόληψης και προστασίας που είναι σε ισχύ να κρίνονται πλέον ακατάλληλα και ανεπαρκή. Η διερεύνηση ατυχηµάτων και παρ ολίγον ατυχηµάτων µπορεί να αποκαλύψει την ανάγκη αλλαγών έτσι ώστε να προληφθούν παρόµοια ατυχήµατα.

15 Y OYP EIO EP A IA KAI KOINøNIKøN A ºA I EøN ENIKH IEY YN H YN HKøN KAI Y IEINH TH EP A IA Ú ÎÙÈÎ Ô ËÁ Â ÁÈ ÙË Û ÓÙ ÍË ÙË ÂÎÙ ÌËÛË ÙÔ ÎÈÓ ÓÔ ÛÂ ÌÈÎÚ ÂappleÈ ÂÈÚ ÛÂÈ ÓÙÂ appleï Ì Ù 1 PO IOPI MO TøN H øn KIN YNOY 5 E E XO METPøN E ANE ETA H KAI ANA EøPH H ENTE BHMATA IA THN EKTIMH H KIN YNOY 4 HæH METPøN 2 PO IOPI MO TøN EP AZOMENøN OY EN EXETAI NA EKTE OYN E H E KIN YNOY 3 A IO O H H Y O O I MO TOY KIN YNOY A HNA 1998

16 1. ËÁfi ÁÈ ÙËÓ Î ÔÛË ÙÔ Ê ÏÏ Ô ÙÔ appleôù ÏÂÛ Ó: ÂÁÎ ÎÏÈÔ /96 ÙÔ ÀappleÔ ÚÁÂ Ô ÚÁ Û & ÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÛÊ Ï ÛÂˆÓ Ô ÓÙ appleô ÙË Úˆapple Î appleèùúôapple ÀapplefiÌÓËÌ ÁÈ ÙËÓ ÂÎÙ ÌËÛË ÙˆÓ Âapple ÁÁÂÏÌ ÙÈÎÒÓ ÎÈÓ ÓˆÓ ÙÔ ÓÙ appleô ÙÔ HSE (Health and Safety Executive Five steps to risk assessment, 5/98) 2. ÂappleÙÔÌ ÚÂÈ ÁÈ ÙËÓ ÂÎÙ ÌËÛË ÙÔ ÎÈÓ ÓÔ appleâúè ÔÓÙ È ÛÙË ÌÂÏ ÙË ÙÔ.π.À... ªÂıÔ ÔÏÔÁÈÎfi Ô ËÁfi ÁÈ ÙËÓ ÂÎÙ ÌËÛË ÙÔ Âapple ÁÁÂÏÌ ÙÈÎÔ ÎÈÓ ÓÔ, È appleâúèûûfiùâúâ appleïëúôêôú  appleâ ı Óı ÙÂ: ÙÈ ÚÌfi È ÁÈ ı Ì Ù ÁÈÂÈÓ Î È ÛÊ ÏÂÈ ÙË ÂÚÁ Û appleèıâˆú ÛÂÈ ÚÁ Û ÙÔ ÀappleÔ ÚÁÂ Ô ÚÁ Û Î È ÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÛÊ Ï ÛˆÓ: ÂÓÈÎ /ÓÛË ÓıËÎÒÓ Î È ÀÁÈÂÈÓ ÙË ÚÁ Û ÂÈÚ ÈÒ 40, ÙËÏ: , fax: , ÂÏ Internet: /ÓÛË ÓıËÎÒÓ ÚÁ Û ÙËÏ: , , , , fax: , ÓÙÚÔ YÁÈÂÈÓ Î È AÛÊ ÏÂÈ ÙË EÚÁ Û (K.À...) ÙËÏ: , , , fax: , ÙÔ ÏÏËÓÈÎfi πóûùèùô ÙÔ ÀÁÈÂÈÓ Î È ÛÊ ÏÂÈ ÙË ÚÁ Û (.π.à...) ÈÔÛ ˆÓ 143 & ÂÈÚÛ Ô 6, Ï Ù ÙÙÈÎ, ÙËÏ: , fax: , , ÂÏ Internet: È ÙËÓ ÏÔappleÔ ËÛË ÙÔ Ê ÏÏ Ô ÙÔ Û ÓÂÚÁ ÛÙËÎ Ó applefi ÙË È ı ÓÛË ÓıËÎÒÓ EÚÁ Û ÔÈ I. KˆÛÙ ÎÔ, A. XÚÈÛÙÔ Ô ÏÔ, º. MÔÛ fiappleô ÏÔ,. X Ï Ù.

17 ÚfiÏÔÁÔ Ùfi ÙÔ Ê ÏÏ ÈÔ ÛÙÔ Â ÂÈ Ó ÔËı ÛÂÈ ÙÔ ÂÚÁÔ fiùâ ÙˆÓ ÂappleÈ ÂÈÚ - ÛÂˆÓ ÙˆÓ ÎÏ ˆÓ ÂÌappleÔÚ Ô, appleëúâûèòó, ÈÔÙ ÓÈÒÓ Î È ÂÏ ÊÚÒÓ ÈÔ- ÌË ÓÈÒÓ Ó ÂÎÙÈÌ ÛÔ Ó ÙÔ ÎÈÓ ÓÔ ÛÙÔ ÒÚÔ ÂÚÁ Û, Ì ÛÙfi Ô ÙË Ï Ë Ì ÙÚˆÓ ÁÈ ÙËÓ appleúôûù Û ÙˆÓ ÂÚÁ ÔÌ ÓˆÓ Î È ÙË ÂÏ- Ù ˆÛË ÙˆÓ Û ÓıËÎÒÓ ÂÚÁ Û. ÌÊˆÓ Ì ÙÔ ÚıÚÔ 8 ÙÔ apple.. 17/96 Î ıâ ÂÚÁÔ fiùë ÔÊ ÏÂÈ Ó ÂÈ ÛÙË È - ıâû ÙÔ ÌÈ ÁÚ appleù ÂÎÙ ÌËÛË ÙˆÓ ÊÈÛÙ Ì ÓˆÓ Î Ù ÙËÓ ÂÚÁ Û ÎÈÓ ÓˆÓ ÁÈ ÙËÓ ÛÊ ÏÂÈ Î È ÙËÓ ÁÂ ÙˆÓ ÂÚÁ ÔÌ ÓˆÓ. H ÂÎÙ ÌËÛË Ù Á ÓÂÙ È applefi ÙÔÓ Ù ÓÈÎfi ÛÊ ÏÂÈ Î È ÙÔÓ ÁÈ ÙÚfi ÂÚÁ Û ÙÈ YappleËÚÂÛ Â ÚÔÛÙ Û Î È ÚfiÏË Ë. Ó ÂÙ ÌÈ ÌÈÎÚ ÂappleÈ Â ÚËÛË Î Ùˆ applefi 50 ÙÔÌ appleô Ó ÎÂÈ ÛÙËÓ Î ÙËÁÔÚ ( ÚıÚÔ 2 apple.. 294/88) Î È ÂÙ ÙËÓ Î Ù ÏÏËÏË ÂappleÈÌfiÚʈÛË ÙfiÙ ÌappleÔÚ ÙÂ Ó ÛΠÙÂ Ô ÈÔ Ù Î ı ÎÔÓÙ ÙÔ Ù ÓÈÎÔ ÛÊ ÏÂÈ Î È ˆ ÂÎ ÙÔ ÙÔ ÌappleÔÚ ÙÂ Ó Î ÓÂÙ ÙËÓ ÂÎÙ ÌËÛË ÎÈÓ ÓÔ ÌfiÓÔ Û.  fiïâ ÙÈ ÏÏ appleâúèappleùòûâè appleú appleâè Ó Ó ı ÛÂÙ ÙË Û ÓÙ ÍË ÙË ÂÎÙ ÌËÛË ÎÈÓ- ÓÔ ÛÙ ÙÔÌ ÛÙÈ ÀappleËÚÂÛ Â appleô Û appleúôûê ÚÔ Ó appleëúâû  Ù ÓÈÎÔ ÛÊ ÏÂÈ Î È ÁÈ ÙÚÔ ÂÚÁ Û.  Πıâ appleâú appleùˆûë ÔÈ ÂÚÁ fiìâóôè Î È ÔÈ ÂÎappleÚfiÛˆappleÔ ÙÔ Û ÌÌÂÙ Ô Ó ËÙ - Ù È Ë ÁÓÒÌË ÙÔ ÁÈ ÙËÓ fiïë È ÈÎ Û Û ÓÙ ÍË ÙË ÂÎÙ ÌËÛË ÎÈÓ ÓÔ. Ì Ô Ï Âapple ÛË ÌappleÔÚ ÙÂ Ó apple ÚÂÙ applefi ÙÈ ÎÂÓÙÚÈÎ appleëúâû  ÙÔ ÀappleÔ ÚÁ - Ô ÚÁ Û Î È ÔÈÓˆÓÈÎÒÓ AÛÊ Ï ÛˆÓ, ÙÈ ÚÌfi È appleëúâû  EappleÈıÂÒÚËÛË EÚÁ Û Î È applefi ÙÔ EÏÏËÓÈÎfi IÓÛÙÈÙÔ ÙÔ YÁÈÂÈÓ Î È AÛÊ ÏÂÈ ÙË EÚÁ Û (E.IN.Y.A.E.). ÏÏ ı ÌËı Ù ÂÛ  ÛÙ ÓÔÌÈÎ appleâ ı ÓÔ ÁÈ Ó ÂÏ ÁÍÂÙÂ Ó Ë ÂÎÙ ÌËÛË ÎÈÓ ÓÔ Â Ó È appleï ÚË 3

18 Â Ó È Ë ÂÎÙ ÌËÛË ÎÈÓ ÓÔ ; ÂÎÙ ÌËÛË ÎÈÓ ÓÔ ÂÓ Â Ó È Ù appleôùâ ÏÏÔ apple Ú Ë appleúôûâîùèî ÂÍ Ù ÛË ÙÔ ÙÈ ı ÌappleÔÚÔ ÛÂ Ó Ï ÂÈ ÙÔ ÓıÚÒappleÔ ÛÙËÓ ÂÚÁ Û Û, ÙÛÈ ÒÛÙÂ Ó ÌappleÔÚ ÛÂÙÂ Ó ÂÎÙÈÌ ÛÂÙÂ Ó ÂÙÂ Ï ÂÈ ÙÈ apple Ú ÙËÙ appleúô- Ê Ï ÍÂÈ Ó appleú appleâè Ó Î ÓÂÙ appleâúèûûfiùâú ÁÈ ÙËÓ appleôê Á ÙË Ï Ë. O ÛÙfi Ô Â Ó È Ó Â Èˆı Ù fiùè Î Ó Ó ÂÓ ÎÈÓ Ó ÂÈ Ó ÙÚ Ì ÙÈÛıÂ Ó ÚÚˆÛÙ ÛÂÈ ÂÍ ÈÙ ÙË ÂÚÁ Û ÙÔ. Ù Ì Ù Î È Ûı ÓÂÈ ÌappleÔÚÔ Ó Ó Î Ù ÛÙÚ Ô Ó ˆ, apple Ú ÏÏËÏ Â ÂappleËÚ - Ô Ó ÙËÓ ÂappleÈ Â ÚËÛ Û Ì ÙÔ Ó ÌÂȈıÂ Ë applefi ÔÛË, Ó appleôûùô Ó ËÌÈ ÔÈ ÂÁÎ Ù ÛÙ ÛÂÈ Ó appleô Úˆı ÙÂ Ó apple Ù ÛÙ ÈÎ ÛÙ ÚÈ. ÛËÌ ÓÙÈÎ appleú ÁÌ Ù appleô appleú appleâè Ó appleôê Û ÛÂÙÂ Â Ó È Ó ÌÈ appleëá ÎÈÓ ÓÔ Â Ó È ÛÔ Ú, Î È Ó ÙËÓ ÂÙÂ Î Ï ÂÈ Ì ÈÎ ÓÔappleÔÈËÙÈÎ appleúôê Ï ÍÂÈ ÙÛÈ ÒÛÙÂ Ô Î Ó ÓÔ Ó Â Ó È ÌÂÏËÙ Ô. Ú appleâè Ùfi Ó ÙÔ ÂÏ Á ÂÙ fiù Ó ÂÎÙÈÌ Ù ÙÔ ÎÈÓ ÓÔ. È apple Ú ÂÈÁÌ, Ô ËÏÂÎÙÚÈÛÌfi ÌappleÔÚÂ Ó ÛÎÔÙÒÛÂÈ, ÏÏ Ô Î Ó ÓÔ applefi ÙfiÓ ÛÂ Ó appleâúè ÏÏÔÓ ÁÚ ÊÂ Ô Â Ó È ÌÈÎÚfi Ó Ù ËÏÂÎÙÚÈÎ Î ÏÒ È Â Ó È Î Ï ÌÔÓˆÌ Ó Î È ÔÈ Û ÛÎÂ Î Ï ÁÂÈˆÌ ÓÂ. 4

19 Ò ı ÂÎÙÈÌ ÛÂÙ ÙÔ ÎÈÓ ÓÔ ÛÙÔ ÒÚÔ ÂÚÁ Û Û ÎÔÏÔ ıâ ÛÙ ٠apple Ú Î Ùˆ apple ÓÙÂ Ì Ù : µ ª 1: EÓÙÔapple ÛÙ ÙÈ appleëá ÎÈÓ ÓÔ µ ª 2: ÚÔÛ ÈÔÚ ÛÙ appleôèô ÌappleÔÚÂ Ó apple ıâè Ï Ë µ ª 3: ÍÈÔÏÔÁ ÛÙ ÙÔ ÎÈÓ ÓÔ ÁÈ Ó È appleèûùòûâùâ Ó ÔÈ apple Ú- Ô Û appleúôê Ï ÍÂÈ Â Ó È Âapple ÚÎÂ Ó ı appleúâappleâ Ó Á ÓÔ Ó appleâúèûûfiùâúâ ÂÓ ÚÁÂÈ µ ª 4: ÂÚÈÁÚ ÙÂ Ù Ì ÙÚ appleô appleú appleâè Ó apple ÚÂÙ µ ª 5: EÏ ÁÍÙ ÙËÓ ÂÎÙ ÌËÛ Û Î È Ó ıâˆú ÛÙ ÙËÓ Ó Â Ó È apple - Ú ÙËÙÔ Ó È Ó ÁÎ Ô Ó ÈÂÚ Ú Ô ÓÙ È ÔÈ ÂÓ ÚÁÂÈ appleô appleú appleâè Ó Á ÓÔ Ó ÁÈ ÙËÓ ÂÍ ÏÂÈ Ë ÙËÓ appleúfiïë Ë ÙˆÓ ÎÈÓ ÓˆÓ. ÈÂÚ Ú ËÛË Ù appleú appleâè Ó Ï Ì ÓÂÈ applefi Ë ÙË ÛÔ Úfi- ÙËÙ ÙÔ ÎÈÓ ÓÔ, ÙÈ appleèı Ó Û Ó appleâèâ ÂÓfi Ù Ì ÙÔ, ÙÔÓ ÚÈıÌfi ÙˆÓ appleïëùùôì ÓˆÓ ÙfiÌˆÓ Î È ÙÔÓ Ó ÁÎ Ô ÚfiÓÔ ÁÈ ÙËÓ Ï Ë Ì ÙÚˆÓ appleúfiïë Ë. ªËÓ Â ÛÙ appleâú appleïôîô ÙÈ appleâúèûûfiùâúâ ÂappleÈ ÂÈÚ ÛÂÈ ÛÙÔ ÙÔÌ ÙÔ ÂÌappleÔÚ Ô, ÙˆÓ appleëúâûèòó, ÙˆÓ ÈÔÙ ÓÈÒÓ Î È ÂÏ - ÊÚÒÓ ÈÔÌË ÓÈÒÓ, ÔÈ appleëá ÎÈÓ - ÓÔ Â Ó È appleâúèôúèûì ÓÂ Î È ÂÓÙÔapple - ÔÓÙ È Â ÎÔÏ. Ô Ó ÙÈ ÂÏ ÁÍÂÙÂ Â Ó È ı Ì ÎÔÈÓ ÏÔÁÈÎ. È apple Ú ÂÈÁÌ ÛÙˆ fiùè ÂÙ ÛÙËÓ ÂappleÈ Â ÚËÛ Û ÌË Ó Ì Ù appleô ÌappleÔÚÂ Ó appleúôî Ï ÛÔ Ó ÙÚ Ì ÙÈ- ÛÌfi apple Ú ÂÈ Ó Ê Ï ÎÙÔ ÓÔÈÁÌ ÌÈ ÛÎ Ï fiappleô Î appleôèô ı ÌappleÔÚÔ ÛÂ Ó ÙÚ Ì ÙÈÛıÂ. ÙÈ appleâúèappleùòûâè Ù ÂÏ ÁÍÙÂ Ó ÂÙ apple ÚÂÈ fiïâ ÙÈ ÏÔÁÈÎ Ó Ù appleúôê Ï ÍÂÈ ÒÛÙÂ Ó appleôê ÁÂÙ ÙÔÓ ÙÚ Ì ÙÈÛÌfi. ÌËÓ Û ÙÚÔÌ Ô Ó ÔÈ Ï ÍÂÈ ËÁ ÎÈÓ ÓÔ Î È Ó - ÓÔ! ËÁ ÎÈÓ ÓÔ ÛËÌ ÓÂÈ ÔÙÈ - appleôùâ appleô ÌappleÔÚÂ Ó appleúôî Ï - ÛÂÈ Ï Ë (apple.. ÌË Ó Ì Ù, ËÌÈÎ Ô Û Â, ËÏÂÎÙÚÈÛÌfi, Ì ıô ÔÈ Î È appleú ÎÙÈÎ ÂÚÁ - Û ÎÏapple.) Ó ÓÔ Â Ó È Ë appleèı ÓfiÙËÙ, ÌËÏ ËÏ, Ó Ï ÊÙ Πappleôèô applefi ÌÈ appleëá ÎÈÓ - ÓÔ Î ıò Î È Ë appleèı Ó ÎÙ - ÛË ÙË Ï Ë. 5

20 BHMA 1 ƒo πoƒπ ªO ø H øn KIN YNOY æ ÍÙÂ Ó Ú Ù ÙÈ appleëá ÎÈÓ ÓÔ appleèûîâêıâ Ù ÙÔ ÒÚÔ ÂÚÁ - Û Î È Ì appleúôûô  Ù ÙÈ ı Ó Ì Ó Ù ÏÔÁÈÎ fiùè ı ÌappleÔÚÔ ÛÂ Ó appleúôî Ï ÛÂÈ Ï Ë. ÁÓÔ ÛÙ ÙÈ Û Ì ÓÙÂ Î È ÂappleÈÎÂÓÙÚˆı Ù ÛÙÈ ÛËÌ ÓÙÈÎ appleëá ÎÈÓ ÓÔ appleô ÌappleÔÚÂ Ó appleúôî Ï ÛÔ Ó ÛÔ Ú Ï Â Ó ÂappleËÚ ÛÔ Ó appleôïï ÙÔÌ. ËÙ ÛÙ ÙË ÁÓÒÌË ÙˆÓ ÂÚÁ ÔÌ - ÓˆÓ Î È ÙˆÓ ÂÎappleÚÔÛÒappleˆÓ ÙÔ, ÁÈ Ù ÙÔ ÁÓˆÚ Ô Ó ÙÈ Û Óı ΠÂÚÁ Û Î Ï ÙÂÚ applefi fiïô. ÿûˆ Ó Ô Ó apple Ú ÙËÚ ÛÂÈ appleú Á- Ì Ù appleô ÂÓ Â Ó È ÌÂÛ ÔÚ Ù ( ÓÈ Ó ÛÈÌ ) appleúôê Ó. apple ÛË ÁÈ Ó ÂÓÙÔapple ÛÂÙ ÙÈ appleëá ÎÈÓ ÓÔ Â Ó È apple Ú ÙËÙÔ Ó ÎÔ- ÏÔ ıâ Ù ÙÈ Ô ËÁ Â ÙˆÓ Î Ù ÛΠ- ÛÙÒÓ Î È ÙÈ Û ÂÙÈÎ appleúô È ÁÚ - Ê, ÒÛÙ ÔÈ appleëá ÎÈÓ ÓÔ Ó ÙÂıÔ Ó ÛÙË appleú ÁÌ ÙÈÎ ÙÔ appleúôôappleùèî. Ú ÏÏËÏ Ë ÈÂÚ ÓËÛË ÙˆÓ ÂÚÁ ÙÈÎÒÓ Ù ËÌ ÙˆÓ Î È ÙˆÓ Âapple ÁÁÂÏÌ ÙÈÎÒÓ ÛıÂÓÂÈÒÓ appleô Ô Ó Û Ì Â ÛÙËÓ ÂappleÈ Â ÚËÛ Û Î ıò Î È appleïëúôêôú  applefi ÁÁÚ Ê fiappleˆ, ÙÔ È Ï Ô appleô  ÍÂ- ˆÓ ÙÔ Ù ÓÈÎÔ ÛÊ ÏÂÈ Î È ÙÔ ÁÈ ÙÚÔ ÂÚÁ Û ÌappleÔÚÂ Ó Û ÔËı ÛÔ Ó appleúôîâèì ÓÔ Ó Ï ÂÙÂ Ì ÙÚ Î È Ó appleôêâ ıô Ó apple Úfi- ÌÔÈ appleâúèûù ÙÈÎ ÛÙÔ Ì ÏÏÔÓ. AÓ ËÙ ÛÙ ÙÈ appleëá ÎÈÓ ÓÔ appleô ÌappleÔÚÂ Ó ÂappleÈÊ ÚÔ Ó Ï Â ÛÙËÓ ÁÂ Î È ÛÊ ÏÂÈ ÙˆÓ ÂÚÁ ÔÌ - ÓˆÓ Î Ùˆ applefi ÙÈ Û Óı Πappleô ÂappleÈÎÚ ÙÔ Ó ÛÙÔ ÒÚÔ ÂÚÁ Û Û. ÙËÓ appleâú appleùˆûë appleô Ë Ô ÏÂÈ appleô Î ÓÂ٠٠ÓÂÈ Ó ÏÏ ÂÈ appleôï ÔÈ ÂÚÁ fiìâóôè ÎÈÓÔ ÓÙ È applefi ÌÈ ÂÁÎ Ù ÛÙ ÛË Û ÏÏË, Ó ÁÓˆÚ ÛÙ ÙÈ appleëá ÎÈÓ ÓÔ appleô ÏÔÁÈÎ Ó - Ì ÓÂÙÂ Î È ÂÎÙÈÌ ÛÙ ÙÔ ÎÈÓ - ÓÔ appleô appleúô Ú ÔÓÙ È applefi Ù. ªÂÙ Ó ÂÓÙÔapple ÛÂÙ Πappleôèâ ÂappleÈappleÏ - ÔÓ appleëá ÎÈÓ ÓÔ fiù Ó ÚÂı Ù ÛÙËÓ ÂÁÎ Ù ÛÙ ÛË, Û ÁÎÂÓÙÚÒÛÙ appleïëúôêôú Â Î È applefi ÏÏÔ appleô Ú ÛÎÔÓÙ È ÛÙËÓ ÂÁÎ Ù ÛÙ ÛË Î È Ó Ï ÂÙ ÔappleÔÈ appleôùâ apple Ú ÙËÙË ÂÓ ÚÁÂÈ. ÙËÓ appleâú appleùˆûë appleô ÌÔÈÚ ÂÛÙÂ Ó Ó ÒÚÔ ÂÚÁ Û appleïëúôêôúâ - ÛÙ ÙÔ ÏÏÔ ÂÚÁÔ fiùâ Î È ÙÔ apple Û ÔÏÔ ÌÂÓÔ ÂΠÁÈ ÙÔ ÎÈÓ ÓÔ applefi ÙËÓ ÂÚÁ Û Û appleô ÌappleÔÚÂ Ó ÙÔ Ï Ô Ó Î È ÁÈ ÙÈ appleúôê Ï ÍÂÈ appleô Ï Ì - ÓÂÙÂ. apple ÛË ÂÍÂÙ ÛÙ ÙÔ ÎÈÓ - 6

21 ÓÔ appleô ÊÔÚÔ Ó ÙÔ ÈÎfi Û ÂÚÁ ÙÈÎfi Ó ÌÈÎfi Î È appleúô Ú ÔÓÙ È applefi ÙÔ appleô ÌÔÈÚ ÔÓÙ È ÙÔ ÈÎÔ Û ÒÚÔ ÂÚÁ Û. ÏÏ Ù Û Ì ÓÂÈ ÛÙËÓ appleâú - appleùˆûë appleô Ë ÂÙ ÂÎÙÈÌ - ÛÂÈ Î appleôèô ÎÈÓ ÓÔ ; Ó ÁÈ apple Ú ÂÈÁÌ ÚËÛÈÌÔappleÔÈ Ù ÂappleÈÎ Ó Ó ËÌÈÎ Ô Û Â (apple.. Î ÚÎÈÓÔÁfiÓÔ apple Ú ÁÔÓÙ ) Î È 7 ÂÙÂ Ë Î ÓÂÈ È È ÙÂÚË ÂÎÙ ÌËÛË ÎÈÓ ÓˆÓ, fiappleˆ ÂappleÈ ÏÏÂÈ Ë ÓÔÌÔıÂÛ, ÔÓÙ ÂappleÈÛËÌ ÓÂÈ ÙÈ appleúô- Ê Ï ÍÂÈ appleô appleú appleâè Ó Ï ÂÙÂ, ÌappleÔÚ ÙÂ Ó ıâˆú ÛÂÙ fiùè ÂÙ ÂÓÙÔapple ÛÂÈ ÙÔ ÙÔ ÎÈÓ ÓÔ Î È Ó appleúô ˆÚ ÛÂÙ apple Ú Î Ùˆ. B È ÛÙÔ B Ì 3 ı appleú appleâè Ó ÂÏ ÁÍÂÙ ÙËÓ Âapple ÚÎÂÈ Î È Ù ÚËÛË ÙˆÓ Ì ÙÚˆÓ appleô ÂÙÂ Ï ÂÈ. O ËÁÔ ÁÈ ÙËÓ Ó ÙËÛË appleëáòó ÎÈÓ ÓÔ ÈÓÔ ÌÂÓ Ì ÚË ÌË ÓËÌ ÙˆÓ (apple.. Ï ÛÔÙÚÔ Ô, ÎÔappleÙÈÎ Ì ÚÈ ) E ÊÏÂÎÙÂ Ô Û Â appleô ÌappleÔÚÂ Ó appleúôî Ï ÛÔ Ó apple ÚÎ ÏÂÎÙÚÈÛÌfi (apple.. ËÏÂÎÙÚÔappleÏËÍ applefi Êı ÚÌ Ó Î ÏÒ È ) appleèî Ó ÓÂ Ô Û Â (apple.. ÁÚ Ìapple Ù ÚÈÒÓ, ÔÍ ) fiú Ô (apple.. appleú ÛÛÂ, ÌÂÙ ÏÏÈÎ Ù ÈÓ Â ÌÂÙ ÊÔÚ ) ÎfiÓË (apple.. Í ÏÔ ÚÁÈÎ ÌË Ó Ì Ù, Ï ÓÛË) AÓ ı ÌÈ ÛÂÈ (apple.. Û ÁÎÔÏÏ ÛÂÈ ) AÎÙÈÓÔ ÔÏ (apple.. Û ÁÎÔÏÏ ÛÂÈ ) ÛÙ Ì Ù applefi apple ÂÛË (apple.. ÙÌÔÏ ËÙÂ, ÂÓ Á ÓÂÈ Ô Â ÙÌÔ ) ÎÙ Ó ÍË ÏÈÎÒÓ (apple.. Û ٠ÚÈ, Û ÙfiÚÓÔ, Û ËÏÂÎÙÚÈÎfi ÙÚÔ fi) Ì Ù (apple.. appleâúôóôêfiú Ó ˆÙÈÎ Ô Ì Ù ) ÚÁ Û ÛÂ Ô ( apple.. Û appleâ ˆÚ appleúôûù Û, Û ÎÔÏÒÓ EH) ËÁ ÎÈÓ ÓÔ appleô ÌappleÔÚÂ Ó appleúôî Ï ÛÔ Ó ÁÏ ÛÙÚËÌ -apple Ú apple ÙË- Ì (apple.. Î Î Û ÓÙ ÚËÛË apple ˆÓ-ÛÎ ÏÂ, Î Î ÙÔappleÔı ÙËÛË ÏÈ- ÎÒÓ ÛÂ È ÚfiÌÔ ) ÃÂÈÚˆÓ ÎÙÈÎ È Î ÓËÛË ÊÔÚÙ ˆÓ (apple.. ÚÈ Î È ÛÎÔÏ ÌÂÙ ÊÂÚfi- ÌÂÓ ÊÔÚÙ ) Îfi ʈÙÈÛÌfi (apple.. ÏÏÂÈ Ë ÊˆÙÈÛÙÈÎÒÓ, Î Ù ÏÏËÏ ÊˆÙÈÛÙÈÎ ÛÒÌ Ù ) à ÌËÏ - ËÏ ıâúìôîú Û (apple.. ÊÔ ÚÓÔÈ, Á )

22 ƒo πoƒπ ªO ø ƒ Oª ø OÀ à π OÀ π À OÀ ÚÔÛ ÈÔÚ ÛÙ appleôèô ÌappleÔÚÂ Ó Ï ÊÙ BHMA 2 ªËÓ ÍÂ Ó ÙÂ: Ô ÂÚÁ fiìâóô, ÂÎapple È Â fiìâ- ÓÔ, ÁÎ Â, Ï ÒÓÂ Î È Á ÏÔ - Ô Û ÂÚÁ fiìâóâ ÎÏapple appleô ÌappleÔÚÂ Ó Ô Ó ÂÈ ÈÎÔ ÎÈÓ ÓÔ. ı ÚÈÛÙ, ÂappleÈÛÎ appleùâ, ÂÚÁÔÏ - Ô, ÂÚÁ ÙÂ Û ÓÙ ÚËÛË ÎÏapple appleô ÌappleÔÚÂ Ó ÌËÓ Â Ó È ÛÙÔ ÒÚÔ ÂÚÁ Û ÌÂ Û Ó apple Û fiïëûë. ÔÈÓfi ÏÏÔ ÓıÚÒappleÔ Ì ÙÔ ÔappleÔ Ô ÌÔÈÚ ÂÛÙ ÙÔ ÒÚÔ ÂÚÁ Û Î È appleô apple Ú ÂÈ ÙÔ ÂÓ Â- fiìâóô Ó ÌappleÔÚÔ Ó Ó Ï ÊÙÔ Ó applefi ÙÈ ÈÎ Û Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ. 8 ÂÓ Â Ó È apple Ú ÙËÙÔ Ó Î Ù ÁÚ ÊÂÙ ÙÔÓ Î ı Ó Í ˆÚÈÛÙ, appleï ÛÎÂÊı Ù appleôèâ ÔÌ Â ÙfiÌˆÓ Î ÓÔ Ó ÙËÓ È Ô ÏÂÈ appleôèôè ÌappleÔÚÂ Ó ÂappleËÚ - ÛıÔ Ó applefi ÙÔÓ ÈÔ Î Ó ÓÔ apple.. ÃÂÈÚÈÛÙ ÌË ÓËÌ ÙˆÓ Àapple ÏÏËÏÔÈ ÁÚ ÊÂ Ô ÚÔÛˆappleÈÎfi Û ÓÙ ÚËÛË ı ÚÈÛÙ EÚÁ fiìâóôè ÏÏˆÓ ÂÚÁÔ ÔÙÒÓ ÙÔ apple Û ÔÏÔ ÌÂÓÔÈ ÂÚÁ fiìâóôè ÒÛÙÂ È È ÙÂÚË appleúôûô ÛÙÔ appleúôûˆappleèîfi appleô ÌappleÔÚÂ Ó Â Ó È appleèô  apple ı fiappleˆ : ÚÔÛˆappleÈÎfi Ì ÂÈ ÈÎ Ó ÁΠÔÈ Î È ËÏÈÎÈˆÌ ÓÔÈ ÂÚÁ fiìâóôè ŒÁÎ Â, Ï ÒÓÂ Î È Á ÏÔ Ô Û ÂÚÁ fiìâóâ ÓÂÈ Î ÙÔ appleâèúô appleúôûˆappleèîfi ÚÁ fiìâóôè Ì appleúô apple Ú ÔÓÙ appleúô Ï Ì Ù Á ÚÁ fiìâóôè appleô apple ÚÓÔ Ó Ê ÚÌ Î Ù ÔappleÔ ÌappleÔÚÂ Ó Í ÛÔ Ó ÙËÓ Â apple ıâè ÙÔ ÛÂ Ï Â appleèûî appleùâ ÚÁ Ù appleô Ô ÏÂ Ô Ó ÌfiÓÔÈ ÙÔ ÕÙÔÌ appleô ÂÚÁ ÔÓÙ È Û ÎÏÂÈÛÙÔ ÓÂapple ÚÎÒ ÂÚÈ fiìâóô ÒÚÔ

23 BHMA 3 πo O À O O π ªO OÀ π À OÀ AÍÈÔÏÔÁ ÛÙ ÙÔ ÎÈÓ ÓÔ Î È appleôê Û ÛÙÂ Ó ÔÈ apple Ú Ô Û appleúôê Ï ÍÂÈ Â Ó È Âapple ÚÎÂ Ó ı appleúâappleâ Ó Á ÓÔ Ó appleâúèûûfiùâúâ ÂÓ ÚÁÂÈ ªÂÏÂÙ ÛÙ applefiûô appleèı Ófi Â Ó È Î ıâ appleëá ÎÈÓ ÓÔ Ó appleúôî Ï ÛÂÈ Ï Ë. ÙË È ÈÎ Û Ù Ûˆ ÚÂÈ ÛÙÂ Ó appleúô  Ù Û ÌÂÙÚ ÛÂÈ ÁÈ Î appleôèâ appleâúèappleùòûâè. ŒÙÛÈ ı È appleèûùòûâùâ Ó ı ÚÂÈ - Ûı fi È Ó Î ÓÂÙ appleâúèûûfiùâú ÁÈ Ó ÌÂÈÒÛÂÙ ÙÔÓ Î Ó ÓÔ. ÎfiÌË Î È ÌÂÙ ÊÔ Ô Ó ÏËÊı fiïâ ÔÈ appleúôê Ï ÍÂÈ, Î appleôèôè Î Ó- ÓÔÈ apple Ú Ì ÓÔ Ó. Ùfi ÁÈ ÙÔ ÔappleÔ Ô ÂÙÂ Ó appleôê Û ÛÂÙ ÁÈ Î ıâ ÛËÌ ÓÙÈÎ appleëá ÎÈÓ ÓÔ Â Ó È Ó Ô Î Ó ÓÔ appleô apple Ú - Ì ÓÂÈ Â Ó È ËÏfi, Ì ÛÔ ÌËÏfi. È ÙÈ appleëá ÎÈÓ ÓÔ appleô Î Ù - ÁÚ ÙÂ Ó ÚˆÙËı ÙÂ Ó ÔÈ Ë apple Ú Ô Û appleúôê Ï ÍÂÈ : Í Ï ÊÔ Ó ÌÂÈÒÓÔ Ó ÙÔÓ Î Ó ÓÔ; πî ÓÔappleÔÈÔ Ó Ù ÓÔÌÔıÂÙÈÎ Â ÔÌ Ó ; ÌÌÔÚÊÒÓÔÓÙ È ÌÂ Ó ÁÓˆÚÈÛÌ Ó appleúfiù apple ; ÓÙÈappleÚÔÛˆappleÂ Ô Ó Î Ï appleú ÎÙÈÎ ; Ú ÂÙÂ: apple ÚÎ appleïëúôêfiúëûë, Ô ËÁ Â Î È ÂÎapple  ÛË; apple ÚÎ Û ÛÙ Ì Ù È ÈÎ - Û Â ; Ó Û Ì ÓÔ Ó fiï Ù appleèô apple Óˆ, ÙfiÙ ÔÈ Î Ó ÓÔÈ Â Ó È Âapple ÚÎÒ ÂÏÂÁ fiìâóôè, ÏÏ ÂappleÈappleÏ ÔÓ ÚÂÈ - ÂÙ È Ó ÁÓˆÛÙÔappleÔÈÔ ÓÙ È ÛÙÔ ÂÚÁ fiìâóô ÔÈ appleúôê Ï ÍÂÈ appleô ÂÙ ÛÙÔ ÒÚÔ Û. ŸÙ Ó ÔÈ Î Ó ÓÔÈ ÂÓ Â Ó È Âapple Ú- ÎÒ ÂÏ ÁÍÈÌÔÈ, ı appleú appleâè ÛÙÔ Âapplefi- ÌÂÓÔ µ ª 4 Ó appleâúèáú ÂÙ ٠appleúfiûıâù Ì ÙÚ appleô appleú appleâè Ó apple ÚÂÙÂ. Ó È appleúôê Ó fiùè fiù Ó appleúfi- ÎÂÈÙ È Ó ÏËÊıÔ Ó appleúfiûıâù Ó Ì ÙÚ appleúfiïë Ë, Ù ı appleú appleâè Ó ÂÏÙÈÒÓÔ Ó ÙÔ Âapple appleâ Ô appleúôûù Û ÙˆÓ ÂÚÁ ÔÌ ÓˆÓ. T Ì ÙÚ Ù appleú appleâè Ó È - ÙËÚÔ ÓÙ È ÛÂ Î Ï Î Ù ÛÙ - ÛË Ì ÂappleÈıÂˆÚ ÛÂÈ, ÂÏ Á- Ô ÏÏ ÈÔÈÎËÙÈÎ È - ÈÎ Û Â. 9

24 BHMA 4 æ ª ƒø ÂÚÈÁÚ ÙÂ Ù Ì ÙÚ appleô appleú appleâè Ó apple ÚÂÙÂ Ó applefi ÙÔ µ ª 3 Ú Ù ÏÔÈapplefiÓ fiùè Î ÙÈ ÚÂÈ ÂÙ È Ó Á ÓÂÈ, Û Â È - ÛÙÂ Ó Î Ù ÏÔÁÔ ÂÓÂÚÁÂÈÒÓ Î È ÒÛÙ appleúôùâú ÈfiÙËÙ Û Πıâ ÂÓ - appleôì ÓÔÓÙ Î Ó ÓÔ appleô Â Ó È Ë- Ïfi /Î È Û ÙÔ appleô ÌappleÔÚÂ Ó ÂappleËÚ ÛÔ Ó appleôïï ÙÔÌ. È Ó Ó Ï ÂÙÂ Ú ÛË Ó - ÚˆÙËı ÙÂ: ªappleÔÚÒ Ó apple ÏÏ ÁÒ ÂÓÙÂÏÒ applefi ÙËÓ appleëá ÎÈÓ ÓÔ ; ÕÓ fi È, appleò ÌappleÔÚÒ Ó ÂÏ Á͈ ÙÔ ÎÈÓ ÓÔ ÙÛÈ ÒÛÙÂ Ó ÌËÓ Â Ó È appleèı Ófi Ó appleúôî Ï ÛÔ Ó Ï Â ; ÂÏÙ ˆÛË ÙË ÛÊ ÏÂÈ Î È ÙË Á ÛÙÈ appleâúèûûfiùâúâ ÙˆÓ appleâúèappleùòûâˆó ÂÓ ÎÔÛÙ ÂÈ appleôï. È apple Ú ÂÈÁÌ, ÙÔappleÔıÂÙÒÓÙ Ó Ó Î ıú ÊÙË Û ÌÈ ÂappleÈÎ Ó ÓË Ù ÊÏ ÁˆÓ ÁÈ Ó ÔËı ÛÂÈ ÙËÓ appleôê - Á Ù ËÌ ÙˆÓ applefi Ô Ì Ù, ÙÔappleÔıÂÙÒÓÙ Ó ÓÙÈÔÏÈÛıËÚfi ÏÈÎfi Û ÛÎ ÏÔapple ÙÈ appleô ÁÏÈ- ÛÙÚÔ Ó, Â Ó È ÊıËÓ appleúôê Ï ÍÂÈ Ó ÏÔÁÈ fiìâóôè ÙÈ appleëá ÎÈÓ ÓÔ. H appleôù fiìˆ Ó apple ÚÂÙ appleï appleúôê Ï ÍÂÈ ÌappleÔÚÂ Ó Û ÎÔÛÙ - ÛÂÈ appleôï appleâúèûûfiùâúô Ó Û Ì Â Î appleôèô Ù ËÌ. OÚÈÛÌ Ó appleúô Ï Ì Ù ÂÓ ÌappleÔ- ÚÔ Ó Ó Ï ıô Ó ÌÂÛ. Ó È appleèı - ÓfiÓ Ó appleúfiáú ÌÌ ÈÂÚ Ú ËÛË Ó appleú appleâè Ó Û ÌappleÂÚÈÏ ÂÈ Ì ÙÚ appleô ÌappleÔÚÔ Ó Ó ÏËÊıÔ Ó Ú appleúfiıâ- ÛÌ ˆ Ì ÚÔ ÂÓfi ÛÙ È ÎÔ appleúô- ÁÚ ÌÌ ÙÔ ÁÈ ÙËÓ ÂÍ ÏÂÈ Ë ÙË Ì ˆÛË ÙˆÓ ÎÈÓ ÓˆÓ Ì ÎÚÔappleÚfiıÂ- ÛÌ. π È ÙÂÚ ÛËÌ ÓÙÈÎfi Â Ó È, ÂÊfiÛÔÓ Â Ó È Ó ÙfiÓ, appleôê ÛÂÈ Ù ÙÔÈÔ Â Ô Ó Ï Ì ÓÔÓÙ È Î Ù ÙË Ê ÛË ÙÔ Û Â È ÛÌÔ ÙË applefi- ÎÙËÛË Ó ˆÓ ÈÂÚÁ ÛÈÒÓ, ÂÁÎ Ù - ÛÙ ÛˆÓ, appleúô fióùˆó Î È È ÈÎ - ÛÈÒÓ. 10

25 Ù ÙÔÓ ÏÂÁ Ô ÙˆÓ ÎÈÓ ÓˆÓ Î È ÙÔÓ Û Â È ÛÌfi ÙˆÓ Ì ÙÚˆÓ appleô appleú appleâè Ó Ï ÂÙÂ, ÂÊ ÚÌfiÛÙÂ ÙÈ apple Ú Î Ùˆ Ú, ÌÂ ÙËÓ ÎfiÏÔ ıë ÛÂÈÚ Â Ó Â Ó È Ó ÙfiÓ: ÔÎÈÌ ÛÙÂ ÌÈ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÂappleÈÎ Ó ÓË ÂappleÈÏÔÁ ÚÁ ÓÒÛÙÂ ÙËÓ ÂÚÁ Û ÙÛÈ ÒÛÙÂ Ó ÌÂÈÒÛÂÙÂ ÙËÓ ÎıÂÛË ÛÙËÓ appleëá ÎÈÓ ÓÔ K Ù appleôïâì ÛÙÂ ÙÔÓ Î Ó ÓÔ ÛÙËÓ appleëá ÙÔ (apple.. ÌÂ ÙËÓ ÙÔappleÔı ÙËÛË Î Ù ÏÏËÏÔ appleúôê Ï ÎÙ Ú ) XÔÚËÁÂ ÛÙÂ Ù Î Ù ÏÏËÏ M Û AÙÔÌÈÎ ÚÔÛÙ - Û. ÙÈ appleâúèûûfiùâúâ appleâúèappleùòûâè Ë Ú ÛË ÙÔ ÂappleÈ ÏÏÂÙ È ÊÔ Ô Ó ÂÍ ÓÙÏËıÂ Ù Ì Û Û Ï- ÏÔÁÈÎ appleúôûù Û Ú ÂÙÂ Î Ù ÏÏËÏÂ ÈÂ ÎÔÏ ÓÛÂÈ (apple.. ÁÈ appleï - ÛÈÌÔ, ÁÈ ÙÔÓ Î ı ÚÈÛÌfi applefi ËÌÈÎ Î È ÁÈ ÚÒ- ÙÂ BÔ ıâèâ ) ÒÛÙÂ ÙÈ Î Ù ÏÏËÏÂ Ô ËÁ Â ÛÙÔ ÂÚÁ fiìâ- ÓÔ 11

26 BHMA 5 EÏ ÁÍÙ ÙËÓ ÂÎÙ ÌËÛ Û Î È Ó ıâˆú ÛÙ ÙËÓ Ó Â Ó È apple Ú ÙËÙÔ ªÂÙ ÙË Ï Ë ÙˆÓ Ó ÁÎ ˆÓ Ì ÙÚˆÓ appleúôûù Û Î È appleúfiïë Ë appleú appleâè Ó ÂÍ ÛÊ Ï ÂÙ È Ë apple Ú ÎÔ- ÏÔ ıëûë ÙˆÓ Ì ÙÚˆÓ ÙÒÓ ÙÛÈ ÒÛÙÂ Ó È ÙËÚÂ Ù È Ë appleôùâïâûì - ÙÈÎfiÙËÙ ÙÔ Î È Ó ÂappleÈÙ Á ÓÂÙ È Ô ÏÂÁ Ô ÙˆÓ ÎÈÓ ÓˆÓ. OÈ appleïëúôêôú  appleô appleúôî appleùô Ó applefi ÙÈ Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙ apple Ú ÎÔÏÔ - ıëûë appleú appleâè Ó ÚËÛÈÌÔappleÔÈÔ ÓÙ È ÁÈ ÙËÓ Âapple ÓÂÍ Ù ÛË Î È Ó ıâòúë- ÛË ÙË ÂÎÙ ÌËÛË ÎÈÓ ÓˆÓ. ÂÎÙ ÌËÛË ÎÈÓ ÓˆÓ ÂÓ appleú appleâè Ó Â Ó È ÌÈ Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙ appleô Á ÓÂÙ È ÌÈ ÁÈ apple ÓÙ. ÂÎÙ ÌËÛË appleú appleâè Ó Âapple ÓÂÍÂÙ ÂÙ È Î È Ó Ó ıâˆ- Ú ٠È. ƒ O OÀ O ª π O ø ª ƒø - π øƒ ªËÓ ÙÚÔappleÔappleÔÈ Ù fiìˆ ÙËÓ ÂÎÙ ÌË- Û Û ÁÈ Î ıâ Û Ì ÓÙË ÏÏ Á, ÎfiÌË Î È ÁÈ Î ıâ Ó ÂÚÁ Û, ÏÏ ÌfiÓÔ fiù Ó ÌÈ Ó ÂÚÁ Û ÂÈÛ ÁÂÈ ÛËÌ ÓÙÈÎ Ó Â appleëá ÎÈÓ- ÓÔ applefi ÌfiÓË ÙË, ÔapplefiÙ ÛÙËÓ appleâú appleùˆûë Ù Ó ÙÈ Û Ó appleôïôá - ÛÂÙ Ì ÙËÓ ÎÚÈ ÙÔ ÂappleÈÚÚÔ Î È Ó Î ÓÂÙ fiùè ÚÂÈ ÂÙ È ÁÈ Ó apple Ú Ì ÓÔ Ó ÔÈ Î Ó ÓÔÈ ÌËÏÔ.  Πıâ appleâú appleùˆûë Â Ó È Î Ïfi Û Ó appleú ÎÙÈÎ Ó Ó ıâˆúâ Ù ٠ÎÙÈÎ ÙËÓ ÂÎÙ ÌËÛ Û ÁÈ Ó Â Èˆı - Ù fiùè ÔÈ appleúôê Ï ÍÂÈ ÏÂÈÙÔ ÚÁÔ Ó ÎfiÌË appleôùâïâûì ÙÈÎ. 12

27 È Ù appleú appleâè Ó Âapple ÓÂÍÂÙ ÂÙ È Î È Ó Ó ıâˆúâ Ù È Ë ÂÎÙ ÌËÛË ÎÈÓ ÓÔ ÂÎÙ ÌËÛË ÌappleÔÚÂ Ó Ô ËÁ Û ÏÏ Á ÙË È ÈÎ Û ÂÚÁ - Û, fiappleˆ Û appleôî Ù ÛÙ ÛË ÂÓfi ËÌÈÎÔ apple Ú ÁÔÓÙ applefi Ó Ó ÏÈÁfiÙÂÚÔ Ï ÂÚfi, ÛÂ Ú ÛË È ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÂÚÁ ÏÂÈÔÌË ÓÒÓ. ÂÊ ÚÌÔÁ ÙÒÓ ÙˆÓ ÏÏ ÁÒÓ appleú appleâè Ó ÂÈ appleô ÏËı Û ÂÎÙ - ÌËÛË appleúèó applefi ÙËÓ appleú ÁÌ ÙÔappleÔ ËÛË ÙˆÓ apple ÚÂÌ ÛˆÓ. ÓÙˆ, ÊÔ ÂÈÛ ıô Ó ÔÈ ÏÏ Á ı appleú appleâè Ó ÂÎÙÈÌËıÔ Ó ÔÈ Ó Â Û Óı ΠÂÚÁ Û ÙÛÈ ÒÛÙÂ Ó Âapple ÓÂÍÂÙ ÛÙÔ Ó ÔÈ Û Ó appleâèâ ÙˆÓ ÏÏ ÁÒÓ ÛÙËÓ appleú ÍË Ì ÙÚ appleúôê Ï ÍË appleô ÂÈÛ ÁÔÓÙ È ÁÈ ÙËÓ Ì ˆÛË ÙˆÓ ÎÈÓ - ÓˆÓ ÌappleÔÚÂ Ó ÂappleËÚÂ Ô Ó ÙË È ÈÎ Û ÂÚÁ Û Î È Ó ÁÂÓÓ - ÛÔ Ó Ó Ó Ô Î Ó ÓÔ. È apple Ú ÂÈÁÌ Ë ÏÏ Á ÙˆÓ Ô ÒÓ appleúfi- Û ÛË ÁÈ ÙË ÂÏÙ ˆÛË ÙË ÛÊ ÏÂÈ Î Ù ÙÈ ÌÂÙ ÊÔÚ ÌappleÔ- ÚÂ Ó ÂÈ ÂappleÈappleÙÒÛÂÈ ÛÙË ı ÛË appleôı ΠÛË ÙˆÓ ÏÈÎÒÓ ÂÎÙ ÌËÛË ÌappleÔÚÂ Ó ÌËÓ ÈÛ ÂÈ appleï ÔÓ ÂappleÂÈ Ù ÛÙÔÈ Â ÔÈ appleïëúôêôú  ÛÙÈ ÔappleÔ Â Û ÂÙ È ÂÓ Â Ó È appleï ÔÓ ÁÎ Ú (apple.. Ú ÛË Ó ˆÓ appleúòùˆó ÏÒÓ) ÂÎÙ ÌËÛË ÌappleÔÚÂ Ó ÂÏÙȈıÂ Ì ÙÚ appleúfiïë Ë Î È appleúôûù Û appleô Â Ó È Û ÈÛ Â Ó È ÓÂapple ÚÎ ÂÓ Â Ó È appleï ÔÓ Î Ù ÏÏËÏ ÈÂÚ ÓËÛË appleâúèûù ÙÈÎÒÓ appleô Ô ÁËÛ Ó Û ÙÚ Ì ÙÈÛÌfi Ûı ÓÂÈ ÌappleÔÚÂ Ó appleôî Ï ÂÈ ÙËÓ Ó ÁÎË ÏÏ ÁÒÓ ÙÛÈ ÒÛÙÂ Ó appleúôïëêıô Ó apple ÚfiÌÔÈ Ù Ì Ù. ÈÂÚ ÓËÛË Û Ì ÓÙˆÓ (apple Ú ÔÏ ÁÔÓ Ù ËÌ ÙˆÓ) ÌappleÔÚ Âapple ÛË Ó appleôê ÚÂÈ ÛËÌ ÓÙÈÎ appleïëúôêôú Â Û ÂÙÈÎ Ì ÙÔ ÎÈÓ ÓÔ Î È Ó Û Ì ÏÏÂÈ ÛÙÔÓ appleúôû ÈÔÚÈÛÌfi ÙˆÓ Ó ÁÎ ˆÓ Ì ÙÚˆÓ ÁÈ ÙË Ì ˆÛË ÙˆÓ ÎÈÓ - ÓˆÓ 13

28 A ÌË ÍÂ Ó Ù ÂÎÙ ÌËÛË ÙÔ ÎÈÓ ÓÔ appleú appleâè Ó Â Ó È Ó ÁÚ appleùfi ΠÌÂÓÔ. Ùfi ÛËÌ ÓÂÈ fiùè ı appleú appleâè ÁÈ Î ıâ appleëá ÎÈÓ ÓÔ appleô Î Ù ÁÚ ÊÂÙÂ Ó ÎÔÏÔ ıâ Ù ٠apple ÓÙÂ Ì Ù. AÎÔÏÔ ıâ Ó applefi ÂÈÁÌ (ÛÂÏ. 15) appleô ÌappleÔÚÂ Ó ÙÔ Ú ÙÂ Ú ÛÈÌÔ Û Ó Ó - ÊÔÚ, ÏÏ ÌappleÔÚ ÙÂ Ó ËÌÈÔ ÚÁ ÛÂÙ ÙÈ ÈÎ Û ÊfiÚÌÂ Ó ÙÔ appleúôùèì ÙÂ. appleôùâ ı ÂÁÎ Ù ÛÙ ÛÂÙÂ Ó ÌË Ó - Ì Ù, Ô Û Â Î È È ÈÎ Û Â appleô ÌappleÔ- ÚÔ Ó Ó Ô ËÁ ÛÔ Ó ÛÂ Ó Â appleëá ÎÈÓ- ÓÔ. Ó apple Ú ÂÈ ÛËÌ ÓÙÈÎ È ÊÔÚ, Î ÓÙ appleúôûı ÎË ÛÙËÓ ÂÎÙ ÌËÛË ÎÈÓ - ÓÔ, ÒÛÙÂ Ó Ï ÂÙ applefi Ë Û Ù ÙÈ Ó Â appleëá ÎÈÓ ÓÔ. Ú Ù ÛÙ ÙÔ Ú Â Ô ÁÈ ÌÂÏÏÔÓÙÈÎ Ó ÊÔÚ Ú ÛË. ªappleÔÚÂ Ó Û ÔËı ÛÂÈ Ó Î appleôèô ÂappleÈıˆÚËÙ ÂÚÁ - Û Û ÚˆÙ ÛÂÈ appleôèâ appleúôê Ï ÍÂÈ ÂÙÂ Ï ÂÈ Ó ÂÌappleÏ Î Ù Û ÔappleÔÈ - appleôùâ ÓÔÌÈÎ ÂÓ ÚÁÂÈ. ªappleÔÚ Âapple ÛË Ó Û appleâóı Ì ÂÈ Ó apple Ú ÎÔÏÔ ıâ Ù ÂÈ ÈÎ appleëá ÎÈÓ ÓÔ Î È appleúôê Ï - ÍÂÈ. Ú ÏÏËÏ Û ÔËı ÂÈ Ó Â - ÓÂÙ fiùè ÂÙ appleúô  Û fiïâ ÙÈ apple È- ÙÔ ÌÂÓ applefi ÙË ÓÔÌÔıÂÛ ÂÓ ÚÁÂÈÂ. È Ó Î ÓÂÙ ٠appleú ÁÌ Ù Â ÎÔÏfiÙÂÚ, ÌappleÔÚ ÙÂ Ó Ó Ê ÚÂÛÙ Û ÏÏ ÁÁÚ Ê fiappleˆ Ù È Ï Ô ËÁÈÒÓ, ÙÔÓ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Î ÓÔÓÈÛÌfi ÙË ÂappleÈ Â ÚËÛË, ÙÈ Ô ËÁ Â ÙˆÓ Î Ù ÛΠÛÙÒÓ, ÙÈ È - ÈÎ Û Â ÛÊ ÏÂÈ Î È ÁÂ Î È ÙÈ È ıâù ÛÂÈ Û ÁÂÓÈÎ ÁÈ apple ÚÔappleÚÔ- ÛÙ Û. Ù Ù ÁÁÚ Ê ÌappleÔÚÂ Ó appleâúèï Ì ÓÔ Ó appleëá ÎÈÓ ÓÔ Î È appleúôê Ï ÍÂÈ. ÂÓ ÚÂÈ ÂÙ È Ó Ù Âapple - Ó Ï Ì ÓÂÙ fiï Ù, Î È applefi Û ÂÍ ÚÙ Ù È Ó ı Û Ó ÛÂÙ fiï Ù ÁÁÚ Ê ı Ù ÎÚ Ù Ù ˆÚÈÛÙ. OÈ ÂÎÙÈÌ ÛÂÈ ÎÈÓ ÓÔ appleú appleâè Ó Â Ó È Î Ù ÏÏËÏÂ Î È Âapple ÚÎÂ. Ú appleâè Ó ÌappleÔÚ ÙÂ Ó Â ÍÂÙ fiùè: ŒÁÈÓÂ Ó ÛˆÛÙfi Î È ÔÏÔÎÏËÚˆÌ ÓÔ ÏÂÁ Ô PˆÙ Û Ù appleôèô ÌappleÔÚÂ Ó ÂappleËÚ ÛıÂ Û ÔÏËı Î Ù Ì fiïâ ÙÈ appleúôê Ó ÛËÌ ÓÙÈÎ appleëá ÎÈÓ ÓÔ, Ï Ì ÓÔÓÙ applefi Ë ÙÔÓ ÚÈıÌfi ÙˆÓ ÙfiÌˆÓ appleô ı ÌappleÔÚÔ Û Ó Ó ÂÌappleÏ ÎÔ Ó OÈ appleúôê Ï ÍÂÈ appleô Ï ÙÂ Â Ó È Ù appleô Î ıèûùô Ó ÙÔ ÎÈÓ - ÓÔ ÂÏÂÁ fiìâóô. 14

29 EKTIMH H KIN YNOY IEK EPAIø H ANA EøPH H ÙÔÈ Â ÂappleÈ Â ÚËÛË : ÙÔÈ Â Û ÓÙ ÎÙË, ËÌÂÚÔÌËÓ Û ÓÙ ÍË, appleôáú Ê : HÌÂÚÔÌËÓ appleô appleú appleâè Ó Á ÓÂÈ Ù ÎÙÈÎ Ó ıâòúëûë: BHMA 1 BHMA 2 BHMA 3 BHMA 4 BHMA 5 H H KIN YNOY EP AZOMENOI OY EN EXETAI NA EKTE OYN TH H H KIN YNOY A IO O H H Y O O I MO TOY KIN YNOY HæH METPøN ANA EøPH H

30 ÁÚ appleù ÂÎÙ ÌËÛË ÎÈÓ ÓÔ Â Ó È appleô Ú ˆÛË fiïˆó ÙˆÓ ÂÚÁÔ ÔÙÒÓ Î È Î ıôú ÂÙ È applefi ÙÈ È Ù ÍÂÈ appleô ÈÛ Ô Ó ÂÎÙ ÌËÛË ÎÈÓ ÓÔ ÂÊfiÛÔÓ Á ÓÂÈ ÛˆÛÙ ÔËı ÂÈ ÛÙË Ì ˆÛË ÙˆÓ Ù ËÌ ÙˆÓ Î È ÙˆÓ Âapple ÁÁÂÏÌ ÙÈÎÒÓ ÛıÂÓÂÈÒÓ Î È ÛÙËÓ ÂÓ Á ÓÂÈ ÂÏÙ ˆÛË ÙˆÓ Û ÓıËÎÒÓ ÂÚÁ Û Û ÓÂÚÁ Û Û Ì ÙÔ ÂÚÁ fiìâóô Î È ÙÔ ÂÎappleÚÔÛÒappleÔ ÙÔ Î È Ë applefi ÎÔÈÓÔ ÂÍ Ù ÛË ÙˆÓ ıâì ÙˆÓ ÁÈÂÈÓ Î È ÛÊ ÏÂÈ ÙË ÂÚÁ Û Û ÁÔ Ú ı ÂÈ ıâùèî Î È ıâ Ì ÙÈÎ appleôïï ÊÔÚ appleôùâï ÛÌ Ù ªË ÈÛÙ ÂÙÂ Ó Û ÓÂÚÁ ÂÛÙ Ì ÙÈ ÚÌfi È ÁÈ Ù ı Ì Ù ÁÈÂÈÓ Î È ÛÊ ÏÂÈ appleëúâû Â. EÏÏËÓÈÎ EıÓÈÎ EappleÈÙÚÔapple «H E ÚÒappleË ÁÈ ÙËÓ AÛÊ ÏÂÈ Î È ÙËÓ YÁ ÛÙÔ ÒÚÔ ÂÚÁ Û» M ÙËÓ Û Ì ÔÏ ÙË E Úˆapple Î EappleÈÙÚÔapple ŒÎ ÔÛË ÛÙ appleï ÛÈ ÙË Úˆapple Î ÔÌ 1998 OÚÁ ÓˆÛË ÙË ÂÚÁ Û : ÚÒÙ apple fiï Ë ÁÂ Î È Ë ÛÊ ÏÂÈ

31 ΑΕΒΕ 1. Πληροφοριακά στοιχεία της επιχείρησης Η επιχείρηση έχει την επωνυµία ΑΕΒΕ µε ΑΦΜ. Η επιχείρηση κατασκευάζει µεταλλικές κατασκευές, εξοπλισµό καταστηµάτων και γραφείων καθώς και επιπλώσεις και έχει Κωδικό Κλάδου (ΣΤΑΚΟ 91) Η επιχείρηση ιδρύθηκε το 1976 και ήταν αρχικά εγκατεστηµένη στον Πεντάλοφο Θεσσαλονίκης. Το 1985 εγκαταστάθηκε στην ΒΙΠΕΘ Σίνδου στο Ο.Τ.. όπου βρίσκεται έως σήµερα. Ο νόµιµος εκπρόσωπος της επιχείρησης είναι ο κος... του... κάτοχος του Α..Τ. και ΑΦΜ. το τηλέφωνο της επιχείρησης είναι. Η ιεύθυνση της επιχείρησης είναι εγκατεστηµένη δίπλα στο χώρο της παραγωγής στη Σίνδο. Υποκαταστήµατα σε άλλα µέρη δεν υπάρχουν. Η παραγωγή στο εργοστάσιο δουλευει 2 βάρδιες. 2. Κτιριακές εγκαταστάσεις Το κτίριο της επιχείρησης έχει διαστάσεις 120m µήκος και 25m πλάτος. Το ύψος του κτιρίου είναι 6 m. Το κτίριο είναι κατασκευασµένο από µπετόν µε σκεπή από panel. Τα γραφεία της επιχείρησης είναι εγκατεστηµένα στο µπροστινό τµήµα του κτιρίου σε 2 ορόφους. Η συνολική έκταση του οικοπέδου είναι 10250m 2 µε διαστάσεις 50m πλάτος και 205m µήκος. 3. Αντικείµενο εργασιών Το είδος των παραγόµενων προϊόντων είναι µεταλλικές κατασκευές για γραφεία και καταστήµατα, διάφοροι εξοπλισµοί καταστηµάτων και γραφείων καθώς και επιπλώσεις γραφείων κλπ. 1

32 4. Απασχολούµενο προσωπικό 1. Υπάλληλοι: 15 (9 Γυναίκες & 6 Άνδρες) 2. Εργατοτεχνίτες: 60 (όλοι Άνδρες) 3. Συνδικαλιστική Οργάνωση: ΝΑΙ 4. Ε.Υ.Α.Ε.: ΝΑΙ 5. Μηχανικοί: ΝΑΙ 6. Τεχνικός Ασφάλειας - Ειδικότητα: κ.. Μηχανολόγος Μηχ/κός 7. Γιατρός Εργασίας - Ειδικότητα: κ... Ειδικός Παθολόγος 8. Αδειούχοι πρακτικοί µηχανικοί: κκ... και. 9. Ηλεκτρολόγοι: κκ... και. 10. Θερµαστές: ΟΧΙ 11. Ηλεκτροσυγκολλητές: κ Λοιπό προσωπικό:.. εργατοτεχνίτες 13. Πτυχιούχοι άλλων ειδικοτήτων: ΟΧΙ 5. Τµήµατα Εργοστασίου: 1. Γραφεία ιοίκησης 2. Αποθήκη Α Υλών 3. Ξυλουργείο 4. Μεταλλικές Κατασκευές Πρώτες ύλες που χρησιµοποιούνται Οι πρώτες ύλες που χρησιµοποιούνται είναι : 1. Ξυλεία σε ντάνες (νοβοπάν, γιασενίτ κ.λ.π.) 2

33 2. Ανοξείδωτα ελασµάτα 3. Χρώµατα βαφής 4. ιαλυτικά (τριχλωροαιθυλένιο, κ.λ.π.) 5. Λοιπά µικροεξαρτήµατα (πόµολα, βίδες κ.λ.π.) 6. Μεταλλικές ράβδοι αλουµινίου, σιδήρου Λοιπά Η κάτοψη της επιχείρησης είναι η κάτωθι: ΑΠΟΘΗΚΗ ΒΑΦΕΙΟ ΓΡΑΦΕΙΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΞΥΛΟΥΡΓΕΙΟ ΜΕΤΑΛΛΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ Κ.ΛΠ. Στη συνέχεια γίνεται ανάλυση των πηγών κινδύνου ανά τµήµα. 3

34 Ι. ΑΠΟΘΗΚΗ Α ΥΛΩΝ Α. ΚΙΝ ΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ Περιγραφή Η αποθήκη είναι διαστάσεων 10m x 20m. Το δάπεδο είναι από βιοµηχανικό µπετόν. Το ύψος της αποθήκης είναι 6m και έχει τρεις πόρτες διαστάσεων 4m πλάτος και 4,5m ύψος που οδηγούν η µια στην έξοδο και οι άλλες δύο σε αντίστοιχα τµήµατα. Στην αποθήκη απασχολούνται τρεις εργαζόµενοι, ένας επιστάτης, ένας αποθηκάριος και ένας χειριστής κλαρκ. Περιγραφή εργασιών Περιγράφονται οι εργασίες του κάθε εργαζόµενου ή οµάδας εργαζοµένων που κάνουν την ίδια εργασία Α.1 Προσδιορισµός Κινδύνων από την εσωτερική κατασκευή του κτιρίου της αποθήκης Α υλών Οι κίνδυνοι που µπορούν να προέλθουν από την κατασκευή του κτιρίου αφορούν: 1. Ολισθηρότητα του δαπέδου είτε εκ κατασκευής, είτε λόγω ύπαρξης σκόνης ή λαδιών από πιθανή διαρροή του κλαρκ ή άλλων ρύπων που µπορούν να προκαλέσουν ολισθηρότητα 2. Ανωµαλίες στο δάπεδο. 3. Κίνδυνοι από πιθανή κακή συντήρηση της υπάρχουσας ηλεκτρολογικής εγκατάστασης 4. Κίνδυνοι πτώσεως εργαζοµένων από κακή διευθέτηση υλικών και ελλιπή σήµανση του χώρου, όπως επίσης κίνδυνοι παγίδευσης λόγω πιθανής τοποθέτησης εµπορευµάτων στους διαδρόµους, στις εισόδους των τριών θυρών της αποθήκης και έλλειψη φωτισµού στις εξόδους κινδύνου Λοιπά Α.2 Αξιολόγηση των Κινδύνων 1. Το υπάρχον δάπεδο δεν παρουσιάζει ιδιαίτερη ολισθηρότητα εκ κατασκευής του παρά µόνον εφόσον θα υπάρξουν παράγοντες εξωγενείς: σκόνες, λάδια κλπ. 4

35 2. εν υπάρχουν ανωµαλίες στο δάπεδο 3. ιαπιστώθηκε η ύπαρξη κατεστραµµένων πριζών 4. Λόγω της φύσεως της εργασίας πολλές φορές διαπιστώθηκε ότι παρεµβάλλονται εµπορεύµατα τους διαδρόµους και στις εξόδους κινδύνου πιθανώς παροδικά 5. Στα πυροσβεστικά σηµεία διαπιστώθηκε ότι δεν έχουν ελεγχθεί πρόσφατα. 6. ιαπιστώθηκε ελλιπής σήµανση Λοιπά Α.3 Στους κινδύνους αυτούς ενδέχεται να εκτεθούν ο επιστάτης, ο χειριστής του κλαρκ, ο αποθηκάριος, επισκέπτες, οδηγοί φορτηγών αυτοκινήτων και εργαζόµενοι άλλων τµηµάτων. Α.4 Τρόποι Αντιµετώπισης 1. α) Θα πρέπει αφενός να γίνεται τακτικός καθαρισµός του δαπέδου κατά το δυνατόν µε αναρροφητικές σκούπες β) Θα πρέπει να υπάρχουν στην διάθεση των εργαζοµένων στην αποθήκη προσροφητικά υλικά (πριονίδια, άµµος) για την περίπτωση τυχαίας διαρροής ρύπων που µπορούν να προκαλέσουν ολισθηρότητα. 2. Θα πρέπει άµεσα ο αδειούχος ηλεκτρολόγος να αντικαταστήσει όλες τις φθαρµένες πρίζες, να ελέγξει τις γειώσεις και την χρησιµοποιούµενη φορητή µπαλαντέζα και γενικώς η ηλεκτρολογική εγκατάσταση να πληροί το ΚΕΗΕ. 3. α) Θα πρέπει να γίνει κατάλληλη ενηµέρωση του υπεύθυνου της αποθήκης να µεριµνεί την σωστή διευθέτηση των εµπορευµάτων ώστε να παραµένουν ελεύθεροι οι διάδροµοι προσπέλασης των εργαζοµένων και να µην υπάρχει κίνδυνος πτώσης αντικειµένων και υλικών και παγίδευσης εργαζοµένων λόγω κακής στοίβαξης. β) Θα πρέπει να γίνει διαγράµµιση του δαπέδου (οριοθέτηση των διαδρόµων) και να σηµανθούν κατάλληλα οι έξοδοι κινδύνου. γ) Να τοποθετηθεί φωτισµός ασφαλείας. Ιδίως εφόσον το εργοστάσιο δουλεύει 2 η και 3 η βάρδια. δ) κλπ. 4. Να γίνει κατάλληλη σήµανση 5. Να ελεγχθεί η καταλληλότητα των πυροσβεστικών σηµείων Λοιπά 5

36 Α.5 Ιεράρχηση των µέτρων Ότι αφορά τους κινδύνους που αναφέρονται στην παράγραφο Α2.2 και Α.2.4 θα πρέπει να υλοποιηθούν άµεσα. Οι υπόλοιπες υποδείξεις θα πρέπει να διευθετηθούν στη συνέχεια. Α.6 Παρακολούθηση των µέτρων Η σελίδα αυτή µένει κενή και συµπληρώνεται από τον τεχνικό ασφαλείας για τα αποτελέσµατα των µέτρων που έχουν ληφθεί µετά από την παρακολούθηση του. Α.7 Επανεξέταση Αναθεώρηση Α Υλών Η σελίδα αυτή µένει κενή και καταγράφονται από τον Τεχνικό Ασφάλειας νέες αναθεωρήσεις που τυχόν έχουν προκύψει. Β. ΚΙΝ ΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΟ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟ ΣΤΗΝ ΑΠΟΘΗΚΗ Α ΥΛΩΝ Β.1 Προσδιορισµός Κινδύνων από τον Εγκατεστηµένο Εξοπλισµό Ο εξοπλισµός εργασίας όπου υπάρχει είναι 1) µια γερανογέφυρα 12 Hp και ανυψωτικής ικανότητας 5 tοn, 2) σταθερά ράφια ύψους 4m, 3) περονοφόρο όχηµα (κλαρκ) ιπποδύναµης 30 Ηp, 4) ένα χειροκίνητο παλετοφόρο και 5) δύο κλίµακες αλουµινίου και µια ξύλινη. Οι κίνδυνοι που µπορούν να προέλθουν από τις παραπάνω εγκαταστάσεις είναι: 1. α) Θραύση συρµατόσχοινου της γερανογέφυρας λόγω κακής συντήρησης ή λόγω υπερφόρτισής του σε περίπτωση που επιχειρηθεί να ανυψωθεί φορτίο βάρους µεγαλύτερου από την ανυψωτική ικανότητα η οποία αναγράφεται πάνω στο βαρούλκο. β) Πτώση µεταφεροµένων υλικών µε τη γερανογέφυρα είτε λόγω κακής ανάρτησής τους ή λόγω κακής στοίβαξής τους. γ) Σύγκρουση του µεταφερόµενου φορτίου είτε λόγω ταλάντωσης του (που µπορεί να προέλθει από κακή επιλογή ταχύτητας κίνησης), είτε λόγω µειωµένης ορατότητας εξ αιτίας του µεγάλου όγκου του φορτίου κλπ. δ)..... ε) α) Κίνδυνος πτώσης υλικών από τα ράφια β) Κίνδυνος ανατροπής ή θραύσης των ραφιών λόγω κακής στοίβαξης ή υπερφόρτισης ή κακής στερέωσής τους. 3. α) Κίνδυνος σύγκρουσης του περονοφόρου οχήµατος µε εργαζόµενο είτε λόγω κακής συνεννόησης των εργαζοµένων, είτε λόγω υπερβολικής ταχύτητας ή λόγω κακής ορατότητας. 6

37 β) Κίνδυνος πτώσεως των µεταφεροµένων υλικών από το περονοφόρο όχηµα. γ) Κίνδυνοι ανατροπής του, λόγω υπερβολικού φορτίου ή λόγω επικίνδυνων ελιγµών. δ) Κίνδυνος λόγω πληµµελούς συντήρησης. 4. α) Κίνδυνος ανατροπής του χειροκίνητου παλετοφόρου λόγω υπερφόρτισης β) Κίνδυνος πρόσκρουσης των ποδιών του χειριστή λόγω αδέξιου χειρισµού. 5. α) Κίνδυνοι πτώσης εργαζοµένων κατά την χρήση των φορητών κλιµάκων. β) Πτώση της ίδιας της κλίµακας κ.λπ. Β.2 Αξιολόγηση των Κινδύνων 1. α) ιαπιστώθηκε ότι στην υπάρχουσα γερανογέφυρα υπήρχαν κοµµένα συρµατίδια στο συρµατόσχοινο ανάρτησης των εµπορευµάτων µε αποτέλεσµα την µείωση της αντοχής του συρµατόσχοινου. β) ιαπιστώθηκε ότι η ταχύτητα κίνησης της γερανογέφυρας είναι µεγάλη ακόµη και στη µικρή σκάλα µε αποτέλεσµα να υπάρχει κίνδυνος ταλάντωσης του µεταφερόµενου φορτίου. γ) ιαπιστώθηκε ότι δεν υπήρχε δυνατότητα ανεξάρτητης κίνησης του χειριστηρίου σε σχέση µε το βαρούλκο-φορείο δ) εν ήταν γραµµένο εµφανής το µέγιστο επιτρεπόµενο φορτίου ανάρτησης. ε) εν υπήρχε βιβλίο συντήρησης της γερανογέφυρας. στ) Λοιπά 2. α) Τα ράφια που υπάρχουν στην αποθήκη δεν ήταν επαρκώς στερεωµένα β) ιαπιστώθηκε ότι υπήρχαν κιβώτια τοποθετηµένα στα ράφια (σε µεγάλο ύψος) και προεξείχαν από αυτά µε αποτέλεσµα να υπάρχει κίνδυνος πτώσης κλπ. 3. α) ιαπιστώθηκε ότι το κλαρκ δε φέρει πινακίδες, άδεια κυκλοφορίας, είναι ανασφάλιστο και δεν έχουν πληρωθεί τα τέλη κυκλοφορίας. Επίσης δεν υπήρχε φωτεινό ή ηχητικό σήµα ώστε να µπορούν να ειδοποιούνται οι παρακείµενοι εργαζόµενοι για την πορεία κίνησης του κλαρκ. β) Ο χειριστής του κλαρκ που είναι ηλεκτροκίνητο δεν είχε την απαιτούµενη άδεια. 4. ιαπιστώθηκε ότι µερικές φορές οι εργαζόµενοι από υπερβάλλοντα ζήλο επιχειρούν να µεταφέρουν φορτία µεγαλύτερα από την δυναµικότητα των χειροκίνητων παλετοφόρων κάνοντας πολλές φορές βεβιασµένες κινήσεις. 5. ιαπιστώθηκε ότι η φορητή σκάλα αλουµινίου που χρησιµοποιούν οι εργαζόµενοι ήταν σε καλή κατάσταση κ.λπ. 7

38 Β.3 Στους κινδύνους αυτούς εκτίθενται οι εργαζόµενοι που αναφέρθηκαν στην παράγραφο Α3. Β.4 Τρόποι Αντιµετώπισης 1. α) Η γερανογέφυρα θα πρέπει να ελέγχεται από έµπειρα και ειδικά πρόσωπα και να δοκιµάζεται µια φορά το εξάµηνο µε φορτίο αντοχής ¼ µεγαλύτερο του επιτρεποµένου. β) Θα πρέπει να ληφθεί µέριµνα για τη µείωση της ταχύτητας κίνησης της γερανογέφυρας ώστε να αποφεύγεται η ταλάντωση του φορτίου. γ) Θα πρέπει να ληφθεί µέριµνα ώστε να υπάρχει ανεξάρτητη κίνηση του χειριστηρίου για να έχει τη δυνατότητα ο χειριστής να βρίσκεται µακριά από το µεταφερόµενο φορτίο και όχι κάτω από αυτό, πράγµα που απαγορεύεται από σχετικές διατάξεις. δ) Θα πρέπει να υπάρχει πινακίδα όπου θα αναγράφεται εµφανώς το µέγιστο επιτρεπόµενο φορτίο και θα πρέπει να υπάρχει κατάλληλο φωτεινό ή ηχητικό σήµα κατά την κίνηση της γερανογέφυρας. 2. α) Θα πρέπει να ληφθεί µέριµνα πάκτωσης των ραφιών στο δάπεδο και στους τοίχους. β) Θα πρέπει να γίνει ενηµέρωση των εργαζόµενων στην αποθήκη για τους κινδύνους εξαιτίας της µη ορθής τοποθέτησης υλικών στα ράφια. 3. α) Θα πρέπει να ληφθεί µέριµνα ώστε το κλαρκ να εφοδιαστεί µε πινακίδες κυκλοφορίας και άδεια κυκλοφορίας όπως επίσης να πληρωθούν τα τέλη κυκλοφορίας και να ασφαλιστεί. β) Το κλαρκ επειδή έχει ιπποδύναµη πάνω από 17 Hp θα πρέπει να το χειρίζεται αδειούχος χειριστής. 4. Θα πρέπει να γίνει κατάλληλη ενηµέρωση των εργαζοµένων για τον τρόπο χρήσης και ασφαλούς µεταφοράς φορτίων µε τα χειροκίνητα παλετοφόρα. Το δε δάπεδο στο οποίο κινούνται τα παλετοφόρα να είναι οµαλό. 5. Θα πρέπει να γίνει ενηµέρωση των εργαζοµένων για την σωστή χρήση της σκάλας και την απαραίτητη παρουσία δεύτερου εργαζόµενου ιδίως όταν χρησιµοποιείται σε διαδρόµους κυκλοφορίας κ.λπ. Β.5 Ιεράρχηση των µέτρων 1. Ότι αφορά τα µέτρα ασφαλείας θα πρέπει άµεσα να υλοποιηθούν 2. Οι πινακίδες, άδεια κυκλοφορίας, τέλη κυκλοφορίας µπορούν να καθυστερήσουν στα πλαίσια της συνήθους διαδικασίας που απαιτείται. 8