Ρερίγραμμα κεφαλαίου. Συναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ, οικονομικοί κφκλοι και μακροοικονομικι πολιτικι ςε μια ανοικτι οικονομία. Συναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ

Transcript

1 Συναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ, οικονομικοί κφκλοι και μακροοικονομικι πολιτικι ςε μια ανοικτι οικονομία 13 ο κεφάλαιο Μακροοικονομικι (Abel-Bernanke-Croushore) Ρερίγραμμα κεφαλαίου Συναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Ρϊσ προςδιορίηονται οι ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ: Μια ανάλυςθ προςφοράσ και ηιτθςθσ Το υπόδειγμα IS-LM ςε μια ανοικτι οικονομία Μακροοικονομικι πολιτικι ςε μια ανοικτι οικονομία με κυμαινόμενεσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Στακερζσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ 1 2 Συναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Ονομαςτικζσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ: Θ ονομαςτικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία δείχνει πόςεσ μονάδεσ ξζνου νομίςματοσ μπορεί ν αγοράςει κάποιοσ με μια μονάδα εγχϊριου νομίςματοσ. Αν θ ονομαςτικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία είναι 1,28 δολάρια ανά ευρϊ, ζνα ευρϊ μπορεί ν αγοράςει 1,28 δολάρια. Οι ανταλλαγζσ νομιςμάτων γίνονται ςτθν αγορά ςυναλλάγματοσ. Θ ονομαςτικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία (ι απλά, ςυναλλαγματικι ιςοτιμία) εκφράηεται ωσ e nom ςε μονάδεσ του ξζνου νομίςματοσ ανά μονάδα του εγχϊριου νομίςματοσ. Συναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Ονομαςτικζσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Κακεςτϊτα ςυναλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν: Στακερζσ και κυμαινόμενεσ ιςοτιμίεσ. Σ ζνα ςφςτθμα κυμαινόμενων ςυναλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν, οι ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ προςδιορίηονται από τθν προςφορά και τθ ηιτθςθ και ενδζχεται να αλλάηουν κάκε μζρα: αυτό το ςφςτθμα ιςχφει για τα ςθμαντικότερα νομίςματα. 3 4 Ν. Ε. Κωςτελζτου 1

2 Συναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Στο παρελκόν, για πολλά νομίςματα λειτουργοφςε ζνα ςφςτθμα ςτακερϊν ςυναλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν, ςτο οποίο οι ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ κακορίηονταν επίςθμα από τθν Κεντρικι Τράπεηα. οι κεντρικζσ τράπεηεσ των χωρϊν που ςυμμετείχαν ςτο ςφςτθμα δεςμεφονταν ν αγοράηουν ι να πωλοφν νομίςματα ςτθν κακοριςμζνθ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία: χρυςόσ κανόνασ από τα τζλθ του 19ου μζχρι τισ αρχζσ του 20ου αιϊνα, το ςφςτθμα Bretton Woods, 1944 μζχρι τισ αρχζσ τθσ δεκαετίασ του 70. Ακόμθ και ςήμερα, παρόλο που τα κυριότερα νομίςματα ανικουν ςε ςυςτιματα κυμαινόμενων ςυναλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν, κάποιεσ μικρότερεσ χϊρεσ διατθροφν κακεςτϊσ ςτακερϊν ιςοτιμιϊν. 5 Πραγματικζσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Θ πραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία δείχνει τον αρικμό των ξζνων αγακϊν που μπορεί κάποιοσ ν αποκτιςει ςε αντάλλαγμα μιασ μονάδασ εγχϊριου αγακοφ. Ρ.χ. θ ονομαςτικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία είναι 110 γεν ανά δολάριο, το κόςτοσ ενόσ χάμπουργκερ ςτο Τόκιο είναι γεν το κόςτοσ ενόσ χάμπουργκερ ςτθ Ν. Υόρκθ είναι 2 δολάρια, θ ςχετικι τιμι ενόσ χάμπουργκερ ςτισ ΘΡΑ ωσ προσ ζνα χάμπουργκερ ςτθν Ιαπωνία είναι 0,2. Σ ζνα αμερικανικό χάμπουργκερ αντιςτοιχοφν 0,2 ιαπωνικά χάμπουργκερ. 6 Πραγματικζσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Αν κάκε χϊρα παράγει ζνα μόνο προϊόν: θ πραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία είναι θ ςχετικι τιμι του αγακοφ ςτισ δφο χϊρεσ e = e nom P/P* P θ τιμι του προϊόντοσ ςτθ χϊρα μασ P* θ τιμι του προϊόντοσ ςτθν ξζνθ χϊρα. Στθν πραγματικότθτα, οι χϊρεσ παράγουν πολλά αγακά, οπότε και * εκφράηουν δείκτεσ τιμϊν. Πταν θ πραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία μιασ χϊρασ αυξάνεται, e nom, P, P* τα αγακά τθσ γίνονται πιο ακριβά ςε ςχζςθ με τα αγακά τθσ ξζνθσ χϊρασ. 7 Υποτίμθςθ και Ανατίμθςθ : Πταν θ e nom μειϊνεται, το εγχϊριο νόμιςμα υφίςταται μια ονομαςτικι υποτίμθςθ (ι γίνεται πιο αδφναμο). Πταν θ e nom αυξάνεται, το εγχϊριο νόμιςμα γίνεται πιο ιςχυρό και υφίςταται μια ονομαςτικι ανατίμθςθ Οι όροι πραγματικι υποτίμθςθ και ανατίμθςθ αναφζρονται ςε μεταβολζσ των πραγματικϊν ςυναλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν Ρραγματικι ανατίμθςθ: Πταν θ πραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία μιασ χϊρασ αυξάνεται, e nom, P, P* 8 Ν. Ε. Κωςτελζτου 2

3 Αρχι τθσ ιςοδυναμίασ (ιςοτιμίασ) τθσ αγοραςτικισ δφναμθσ θ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία κα πρζπει (τουλάχιςτον μακροχρόνια) να εξιςορροπεί τθν αγοραςτικι αξία του νομίςματοσ τθσ χϊρασ μασ ςε ςχζςθ με το ξζνο νόμιςμα. Για το ευρϊ και το δολάριο κα πρζπει να ιςχφει: e nom = P*/P ιςοδυναμία ι ιςοτιμία αγοραςτικισ δφναμθσ Purchasing Power Parity (PPP) Υποκζτουμε δθλαδι ότι θ ονομαςτικι ιςοτιμία, e, ιςοφται με μονάδα: e = e nom P/P*, αν e=1, τότε e nom =P*/P (PPP) 9 Ιςοτιμία τθσ αγοραςτικισ δφναμθσ Για να εξετάςουμε τθ ςχζςθ μεταξφ ονομαςτικισ και πραγματικισ ςυναλλαγματικισ ιςοτιμίασ, μποροφμε να δοφμε τθν απλι περίπτωςθ όπου όλεσ οι χϊρεσ παράγουν τα ίδια αγακά, που διακινοφνται ελεφκερα: όλα τα αγακά είναι εμπορεφςιμα. Αν δεν υπάρχει μεταφορικό κόςτοσ, θ πραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία κα είναι e = 1, αλλιϊσ όλοι κ αγόραηαν τα αγακά από τθ χϊρα που είναι φκθνότερα 10 Ιςοτιμία τθσ αγοραςτικισ δφναμθσ e nom = P*/P Από τα παραπάνω ςυνάγεται ότι όμοια αγακά ζχουν τθν ίδια τιμι όταν εκφράηονται ςτο ίδιο νόμιςμα, μια ιδζα γνωςτι ωσ αρχι τθσ ιςοδυναμίασ (ιςοτιμίασ)τθσ αγοραςτικισ δφναμθσ, ι PPP e nom P = P* Π.χ. Η/Υ ςτο Παρίςι 850 ευρϊ Η/Υ ςτο Σικάγο 1088 δολάρια Ονομαςτικι ιςοτιμία 1,28 1,28 850=1088 (τιμι Η / Υ εκφραςμζνθ ςε δολάρια) Ιςοτιμία τθσ αγοραςτικισ δφναμθσ Εμπειρικζσ ενδείξεισ Θ PPP ιςχφει μακροχρόνια αλλά όχι βραχυχρόνια Οι χϊρεσ παράγουν διαφορετικά αγακά Κάποια αγακά δεν είναι εμπορεφςιμα Μεταφορικό κόςτοσ Νομικά εμπόδια ςτο εμπόριο Ν. Ε. Κωςτελζτου 3

4 Αν δεν ιςχφει θ ιςοδυναμία τθσ αγοραςτικισ δφναμθσ Τότε e 1 και e = e nom P/P*, Αν κεωριςομε τθν ποςοςτιαία μεταβολι των e, e nom, P, P*, (λογαρικμίηομε και παίρνομε τθν μεταβολι των λογάρικμων τθσ e = e nom P/P*), τότε Δe/e = Δe nom /e nom + ΔP/P ΔP * /P For Αναδιατυπϊνοντασ ζχουμε Δe nom /e nom = Δe/e + π* π 13 Δe nom /e nom = Δe/e + π* π Μια ονομαςτικι ανατίμθςθ οφείλεται ςε μια πραγματικι ανατίμθςθ ι ςε μία αφξθςθ του ςχετικοφ πλθκωριςμοφ π*-π. 14 Δe nom /e nom = Δe/e + π* π Στθν ειδικι περίπτωςθ όπου θ πραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία δεν μεταβάλλεται, οπότε Δe/e = 0, θ εξίςωςθ που προκφπτει ονομάηεται ςχετικι ιςοτιμία τθσ αγοραςτικισ δφναμθσ: Δe nom /e nom = π* π Οι μεταβολζσ τθσ ονομαςτικισ ςυναλλαγματικισ ιςοτιμίασ αντικατοπτρίηουν μόνο μεταβολζσ του ςχετικοφ πλθκωριςμοφ. Θ ςχετικι ιςοτιμία τθσ αγοραςτικισ δφναμθσ επιβεβαιϊνεται ςε χϊρεσ με υψθλό πλθκωριςμό, κακϊσ οι μεταβολζσ τθσ ονομαςτικισ ιςοτιμίασ ακολουκοφν τον εςωτερικό πλθκωριςμό. Ρλθκωριςμόσ υποτίμθςθ πλθκωριςμόσ υποτίμθςθ Θ περίπτωςθ τθσ Ελλάδασ: Μζςο ετιςιο ποςοςτό υποτίμθςθσ Ρλθκωριςμόσ (δείκτθσ τιμϊν καταναλωτι) Ν. Ε. Κωςτελζτου 4

5 Θ Iςοδυναμία τθσ Αγοραςτικισ Δφναμθσ με βάςθ το Big Mac Για να ελζγξει τθν υπόκεςθ τθσ Iςοδυναμίασ τθσ Αγοραςτικισ Δφναμθσ (PPP), το περιοδικό Τhe Economist καταγράφει κατά διαςτιματα τισ τιμζσ των χάμπουργκερ Big Mac ςε διάφορεσ χϊρεσ. Αν ίςχυε αυτι θ αρχι τότε κα ζπρεπε το Big Mac να ζχει τθν ίδια τιμι εκφραςμζνθ ςε δολάρια: e nom P Big Mac = P $ Big Mac Οι τιμζσ, όταν εκφραςτοφν ςε δολάρια με βάςθ τθν ονομαςτικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία, κυμαίνονται από $1,31 ςτθν Κίνα μζχρι $5,21 ςτθν Ελβετία (ςτοιχεία 2006), οπότε θ PPP ςίγουρα δεν ιςχφει. 17 Θ τιμι ενόσ Big Mac Χώρα Τιμή ενός Big Mac ζε δολάρια ΗΠΑ $ 3,10 Αξγεληηλή 2,29 Βξαδηιία 2,78 Καλαδάο 3,14 Κίλα 1,31 Επξωπαϊθή Έλωζε 3,77 Μεγάιε Βξεηαλία 3,65 Ιαπωλία 2,23 Μαιαηζία 1,52 Μεμηθό 2,57 Ρωζία 1,77 Νόηηα Κνξέα 2,62 Ειβεηία 5,21 18 Θ ιςοτιμία του Big Mac Τα ςτοιχεία για τισ τιμζσ των χάμπουργκερ προβλζπουν μεταβολζσ των ςυναλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν: Αν ίςχυε θ Αρχι τθσ Ιςοδυναμίασ τθσ Αγοραςτικισ Δφναμθσ () κα περιμζναμε ςφγκλιςθ των τιμϊν των χάμπουργκερ. οπότε τα νομίςματα των χωρϊν όπου τα Big Mac είναι ακριβά κα ζπρεπε να υποτιμθκοφν, ενϊ τα νομίςματα των χωρϊν όπου τα Big Mac είναι 19 φκθνά κα ζπρεπε να ανατιμθκοφν. Economist: Ιανουάριοσ Ν. Ε. Κωςτελζτου 5

6 Θ πραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία και οι κακαρζσ εξαγωγζσ e = e nom P/P* ςχετικι τιμι των εγχωρίωσ παραγομζνων προϊόντων ωσ προσ τθν τιμι των ξζνων προϊόντων. Θ πραγματικι ιςοτιμία αντιπροςωπεφει τθ ςχζςθ ανταλλαγισ των εγχϊριων αγακϊν και υπθρεςιϊν με τα αγακά και τισ υπθρεςίεσ που παράγονται ςτο εξωτερικό. Μια αφξθςθ τθσ πραγματικισ ςυναλλαγματικισ ιςοτιμίασ πραγματικι ανατίμθςθ Ρραγματικι ανατίμθςθ εκνικοφ νομίςματοσ (e nom, P, P* ) τα εγχωρίωσ παραγόμενα προϊόντα γίνονται ςχετικά ακριβϊτερα. τα ξζνα προϊόντα γίνονται ςχετικά φκθνότερα. άρα οι κάτοικοι μιασ χϊρασ μποροφν ν αποκτιςουν περιςςότερα ξζνα αγακά με μια δεδομζνθ ποςότθτα εγχϊριων αγακϊν. θ αγοραςτικι δφναμθ των κατοίκων τθσ χϊρασ αυξάνεται. Αυξάνεται θ ηιτθςθ για ειςαγωγζσ. Μειϊνεται θ ηιτθςθ για εξαγωγζσ από το εξωτερικό Ρραγματικι υποτίμθςθ εκνικοφ νομίςματοσ (e nom, P, P* ) Θ αγοραςτικι δφναμθ των κατοίκων τθσ χϊρασ μασ μειϊνεται. Τα προϊόντα που παράγει θ χϊρα μασ γίνονται φκθνότερα ςτο εξωτερικό. Άρα ενιςχφονται οι εξαγωγζσ μασ. Τα ξζνα προϊόντα (που παράγονται ςτο εξωτερικό) γίνονται ακριβότερα ςτθ χϊρα μασ. Άρα περιορίηονται οι ειςαγωγζσ μασ. 23 Ρραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία e = e nom P/P* Όροι εμπορίου Αν όλα τα αγακά που παράγονται είναι διεκνϊσ εμπορεφςιμα τότε P είναι ζνασ δείκτθσ τιμϊν των εξαγομζνων προϊόντων. * είναι ζνασ δείκτθσ τιμϊν των ειςαγομζνων προϊόντων. Οι όροι εμπορίου βελτιϊνονται όταν το e (πραγματικι ιςοτιμία) αυξάνεται. Οι όροι εμπορίου χειροτερεφουν όταν το e (πραγματικι ιςοτιμία) μειϊνεται. 24 Ν. Ε. Κωςτελζτου 6

7 Ρραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία e = e nom P/P* Δείκτθσ ανταγωνιςτικότθτασ Πταν e η χώρα χάνει ςε ανταγωνιςτικότητα διότι τα προϊόντα που παράγει γίνονται πιο ακριβά. Πταν e θ χϊρα κερδίηει ςε ανταγωνιςτικότθτα διότι τα προϊόντα που παράγει γίνονται πιο φκθνά. Θ πραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία και οι κακαρζσ εξαγωγζσ Κακαρζσ εξαγωγζσ = εξαγωγζσ μείον ειςαγωγζσ. Θ πραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία επθρεάηει τισ κακαρζσ εξαγωγζσ μιασ χϊρασ. Ρραγματικι ανατίμθςθ: κακαρζσ εξαγωγζσ. Ρραγματικι υποτίμθςθ: κακαρζσ εξαγωγζσ Οη κεηαβνιέο ηωλ θαζαξώλ εμαγωγώλ: ζχουν άμεςο αντίκτυπο ςτουσ κλάδουσ που αςχολοφνται με το διεκνζσ εμπόριο, και γενικότερα με τισ διεκνείσ ςυναλλαγζσ. Ελλάδα: τουριςμόσ, αγροτικόσ τομζασ, βιομθχανίεσ που εξάγουν προϊόντα, ι που ειςάγουν πρϊτεσ φλεσ. Θ μεταβολι ςτισ κακαρζσ εξαγωγζσ επθρεάηει τθ ςυνολικι οικονομικι δραςτθριότθτα. αποτελεί ζνα ςθμαντικό κανάλι για τθ διεκνι μετάδοςθ των διακυμάνςεων των οικονομικϊν κφκλων και των μεταβολϊν τθσ μακροοικονομικισ πολιτικισ. Θ πραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία και οι κακαρζσ εξαγωγζσ Θ πραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία επθρεάηει τισ κακαρζσ εξαγωγζσ μζςω τθσ ηιτθςθσ αγακϊν. Μια υψθλι πραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία κακιςτά τα ξζνα αγακά φκθνά ςε ςχζςθ με εγχϊρια, οπότε και θ ηιτθςθ για ξζνα αγακά κα είναι υψθλι (και ςτισ δφο χϊρεσ) Πςο υψθλότερθ είναι θ πραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία, τόςο μικρότερεσ είναι οι κακαρζσ εξαγωγζσ μιασ χϊρασ Ν. Ε. Κωςτελζτου 7

8 Κακαρζσ εξαγωγζσ Ζλλειμμα Ρλεόναςμα Η πξαγκαηηθή ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία θαη νη θαζαξέο εμαγωγέο: ε θακπύιε J Τα αποτελζςματα μιασ μεταβολισ τθσ πραγματικισ ιςοτιμίασ μπορεί να είναι αςιμαντα βραχυχρόνια ι ακόμθ και προσ τθν αντίκετθ κατεφκυνςθ. Οι ειςαγωγείσ ι εξαγωγείσ δεν αντιλαμβάνονται άμεςα τισ αλλαγζσ ςτισ τιμζσ. Ζτςι οι ηθτοφμενεσ ποςότθτεσ δεν προςαρμόηονται άμεςα ςτισ διακυμάνςεισ των τιμϊν. Θ ηιτθςθ αντιδρά με κάποια χρονικι υςτζρθςθ ςτθν αφξθςθ ι μείωςθ των τιμϊν. Χρειάηεται χρόνοσ για τισ προςαρμογζσ θ καμπφλθ J Ραρόλο που μια αφξηςη τησ πραγματικήσ ιςοτιμίασ κα μειϊςει τισ κακαρζσ εξαγωγζσ μακροχρόνια, ςτο βραχυχρόνιο διάςτθμα θ ταχφτθτα αντίδραςθσ ειςαγωγζων και εξαγωγζων (και των καταναλωτϊν) μπορεί να είναι μικρι. θ χϊρα κα ειςάγει και κα εξάγει τθν ίδια ποςότθτα αγακϊν για κάποιο χρονικό διάςτθμα, με χαμθλότερεσ ςχετικζσ τιμζσ για τα ξζνα αγακά. οπότε θ αξία των κακαρϊν εξαγωγϊν κ αυξθκεί. Αξία των κακαρϊν εξαγωγϊν εκφραςμζνθ ςε ξζνο νόμιςμα: ΝΧ = P* Qx +e nom P Qm Η θακπύιε J Ομοίωσ, μια πραγματικι υποτίμθςθ κα οδθγιςει ςε μείωςθ τθσ αξίασ των κακαρϊν εξαγωγϊν βραχυχρόνια, και αφξθςθ μακροχρόνια. Το πρότυπο αυτό ςυμπεριφοράσ των κακαρϊν εξαγωγϊν είναι γνωςτό ωσ καμπφλθ J. Θ καμπφλθ J Κακαρζσ εξαγωγζσ, ΝΧ 31 Χρόνοσ 32 Ν. Ε. Κωςτελζτου 8

9 Κακαρζσ εξαγωγζσ ωσ ποςοςτό του Α.Εγχ.Ρ. Ρραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία (Μάρτιοσ 1973 = 100) Η θακπύιε J Θ ανάλυςθ αυτοφ του κεφαλαίου ςτθρίηεται ςτθν υπόκεςθ ότι υπάρχει αρκετόσ χρόνοσ ϊςτε οι μετακινιςεισ κατά μικοσ τθσ καμπφλθσ J να είναι ολοκλθρωμζνεσ: Υποκζτουμε δθλαδι ότι μια πραγματικι υποτίμθςθ αυξάνει τισ κακαρζσ εξαγωγζσ μια πραγματικι ανατίμθςθ τισ μειϊνει. Εφαρμογι: Θ αξία του δολαρίου και οι κακαρζσ εξαγωγζσ των ΘΡΑ ςτισ δεκαετίεσ του 70 και του 80 Σφμφωνα με τθ κεωρία μασ, θ ςχζςθ τθσ αξίασ του δολαρίου και των κακαρϊν εξαγωγϊν των ΘΡΑ κα πρζπει να είναι αρνθτικι. Ραρατθρϊντασ τα ςτοιχεία από τισ αρχζσ τθσ δεκαετίασ του 70, όπου υιοκετικθκε διεκνϊσ το ςφςτθμα των κυμαινόμενων ςυναλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν θ κεωρία επαλθκεφεται, τουλάχιςτον μζχρι τθ δεκαετία του Ρραγματικζσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ και κακαρζσ εξαγωγζσ των ΘΡΑ ωσ ποςοςτό του Α.Εγχ.Ρ, Ρραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία Κακαρζσ εξαγωγζσ/α.εγχ.ρ. Τζλθ του 1987 Από το 1980 ωσ το 1985 το δολάριο ανατιμάτο και οι κακαρζσ εξαγωγζσ μειϊκθκαν ςθμαντικά. Το δολάριο άρχιςε να υποτιμάται το 1985, αλλά οι κακαρζσ εξαγωγζσ άρχιςαν ν αυξάνουν τα τζλθ του1987. Αρχικά, οι οικονομολόγοι βαςίςτθκαν ςτθν καμπφλθ J για να εξθγιςουν τθ ςυνεχιηόμενθ μείωςθ των κακαρϊν εξαγωγϊν ςε ςχζςθ με τθν παράλλθλθ μείωςθ τθσ αξίασ του δολαρίου Αλλά δυόμιςι χρόνια είναι μεγάλο διάςτθμα για να μπορεί να εξθγθκεί από τθν καμπφλθ J Ζτοσ Ν. Ε. Κωςτελζτου 9

10 Μία πικανι εξιγθςθ για τθ μεγάλθ υςτζρθςθ τθσ καμπφλθσ J είναι μια μεταβολι ςτθν ανταγωνιςτικότθτα. Θ ιςχυροποίθςθ του δολαρίου για μεγάλο χρονικό διάςτθμα το πρϊτο μιςό τθσ δεκαετίασ του 80 ςιμανε απϊλειεσ ςε ξζνουσ πελάτεσ για τισ αμερικάνικεσ επιχειριςεισ. Οι ξζνεσ επιχειριςεισ διείςδυςαν ςτισ ΘΡΑ. Αυτό το φαινόμενο είναι γνωςτό ωσ «προγεφφρωμα», διότι επζτρεψε ςτουσ ξζνουσ παραγωγοφσ να διειςδφςουν ςτθν οικονομία των ΘΡΑ, δθμιουργϊντασ προγεφυρϊματα. Θ πραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία και οι κακαρζσ εξαγωγζσ κινικθκαν ςε αντίκετεσ κατευκφνςεισ από το 1997 ωσ το Το ιςχυρό δολάριο μείωςε τισ κακαρζσ εξαγωγζσ. Ο κυριότεροσ παράγοντασ όμωσ ιταν θ αργι μεγζκυνςθ ςτισ ξζνεσ οικονομίεσ Ειιάδα: Εηζαγωγέο θαη Εμαγωγέο Αγαζώλ θαη Υπεξεζηώλ (% ΑΕΠ) Ειςαγωγζσ-Εξαγωγζσ Αγακϊν και Υπθρεςιϊν (δισ ευρϊ, ςτακερζσ τιμζσ 2005) Ειςαγωγζσ Εξαγωγζσ Εξαγωγζσ/ΑΕΡ Ειςαγωγζσ/ ΑΕΡ Ν. Ε. Κωςτελζτου 10

11 Ρϊσ προςδιορίηονται οι ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ: Μια ανάλυςθ προςφοράσ και ηιτθςθσ Ρϊσ προςδιορίηονται οι ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Ροιεσ δυνάμεισ προκαλοφν μεταβολζσ ςτθν ςυναλλαγματικι ιςοτιμία; Για να το εξετάςουμε, κα χρθςιμοποιιςουμε τθν ανάλυςθ τθσ προςφοράσ και τθσ ηιτθςθσ, υποκζτοντασ ότι το επίπεδο των τιμών παραμζνει ςταθερό. Στακερό επίπεδο τιμϊν ςθμαίνει ότι πραγματικι και ονομαςτικι ιςοτιμία ταυτίηονται. Ροιεσ δυνάμεισ προκαλοφν μεταβολζσ ςτθν ςυναλλαγματικι ιςοτιμία; Θ ονομαςτικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία προςδιορίηεται ςτθν αγορά ςυναλλάγματοσ από τθν προςφορά και τθ ηιτθςθ του νομίςματοσ. Θ προςφορά και θ ηιτθςθ ςε ςχζςθ με τθν ονομαςτικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία απεικονίηονται διαγραμματικά, όπωσ ακριβϊσ θ προςφορά και θ ηιτθςθ για ζνα αγακό Ρϊσ κακορίηεται θ ιςοτιμία; Στθν ανάλυςθ που αμζςωσ ακολουκεί υποκζτομε θ χϊρα μασ είναι θ «ευρωηϊνθ». θ «ξζνθ» χϊρα είναι οι ΘΡΑ. θ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία είναι θ αξία του ευρϊ εκφραςμζνθ ςε δολάρια (π.χ. ςε ζνα ευρϊ αντιςτοιχοφν 1,30 δολάρια) Ιςοτιμία $/ e nom Ρροςφορά και ηιτθςθ ευρϊ (Αγορά ςυναλλάγματοσ) Ρροςφορά ευρϊ (ειςαγωγζσ) Ηιτθςθ ευρϊ (εξαγωγζσ) 43 Ευρϊ (που ανταλλάςονται με δολάρια) 44 Ν. Ε. Κωςτελζτου 11

12 Ρϊσ προςδιορίηονται οι ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Ρροςφορά ευρϊ ςτθν αγορά ςυναλλάγματοσ: Η προςφορά ευρϊ αντιπροςωπεφει τθν επικυμία για πϊλθςθ ευρϊ με αντάλλαγμα ξζνα νομίςματα (δολάρια). Θ καμπφλθ προςφοράσ ζχει κετικι κλίςθ: Πςο αυξάνει θ τιμι του ευρϊ, θ προςφορά ευρϊ είναι μεγαλφτερθ. Τα άτομα προςφζρουν ευρϊ για δφο λόγουσ: για να μποροφν ν αγοράςουν ξζνα αγακά και υπθρεςίεσ (ειςαγωγζσ τθσ ευρωηϊνθσ) για να μποροφν ν αγοράςουν πραγματικά και χρθματοοικονομικά ξζνα περιουςιακά ςτοιχεία (χρθματοοικονομικζσ εκροζσ τθσ ευρωηϊνθσ ) Ηιτθςθ ευρϊ ςτθν αγορά ςυναλλάγματοσ Θ ηιτθςθ ευρϊ αντιπροςωπεφει τθν επικυμία για αγορά ευρϊ με αντάλλαγμα δολάρια. Θ καμπφλθ ηιτθςθσ ζχει αρνθτικι κλίςθ, διότι Πςο αυξάνει θ τιμι του ευρϊ, τόςο μειϊνεται θ ηιτθςι του. Ηιτθςθ ευρϊ ςτθν αγορά ςυναλλάγματοσ: Γιατί υπάρχει ηιτθςθ για ευρϊ; Θ ηιτθςθ για ευρϊ ικανοποιεί δφο ανάγκεσ: Αγορά αγακϊν και υπθρεςιϊν από τθν ευρωηϊνθ (εξαγωγζσ τθσ ευρωηϊνθσ) Αγορά πραγματικϊν και χρθματοοικονομικϊν περιουςιακϊν ςτοιχείων (π.χ. ομόλογα δθμοςίου, μετοχζσ) Οι ςυναλλαγζσ αυτζσ αντιςτοιχοφν ςτισ δφο κφριεσ ςυνιςτϊςεσ του ιςοηυγίου πλθρωμϊν: τουσ λογαριαςμοφσ τρεχουςϊν ςυναλλαγϊν και τουσ λογαριαςμοφσ κίνθςθσ κεφαλαίων και χρθματοοικονομικϊν ςυναλλαγϊν Ν. Ε. Κωςτελζτου 12

13 Ρϊσ προςδιορίηονται οι ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Οι παράγοντεσ που αυξάνουν τθ ηιτθςθ για εξαγωγζσ και περιουςιακά ςτοιχεία τθσ ευρωηϊνθσ κ αυξιςουν τθ ηιτθςθ για ευρϊ. Θ καμπφλθ ηιτθςθσ μετατοπίηεται προσ τα δεξιά. Θ ονομαςτικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία αυξάνεται (ανατίμθςθ του ευρϊ). Για παράδειγμα, μια βελτίωςη τησ ποιότητασ των αγακϊν ςε ςχζςθ με τα ξζνα. Αυξάνει τθ ηιτθςθ για εγχϊρια προϊόντα κα οδθγιςει ςε ανατίμθςθ του ευρϊ. Το αποτζλεςμα τθσ βελτίωςθσ τθσ ποιότθτασ των εξαγϊγιμων προϊόντων ςτθν αξία του ευρϊ Ιςοτιμία $/ e nom Ρροςφορά ευρϊ (ειςαγωγζσ) Ηιτθςθ ευρϊ (εξαγωγζσ) Ευρϊ (που ανταλλάςονται με δολάρια) Αγορζσ ςυναλλάγματοσ: Θ αγοραπωλθςία νομιςμάτων διεξάγεται όλο το 24ωρο, διότι οποιαδιποτε ςτιγμι κάποιεσ αγορζσ ςε κάποιεσ χϊρεσ είναι ανοικτζσ. Η τρζχουςα ιςοτιμία (spot) είναι θ ιςοτιμία ςτθν οποία ζνα νόμιςμα μπορεί άμεςα να ανταλλαχκεί με ζνα άλλο. Προκεςμιακι ιςοτιμία (forward) είναι θ ιςοτιμία ςτθν οποία ζνα νόμιςμα μπορεί να ανταλλαχκεί με ζνα άλλο ςε μια προκακοριςμζνθ θμερομθνία ςτο μζλλον (για παράδειγμα,ςε 30, 90 ι 180 μζρεσ από ςιμερα). Το πρότυπο των αυξανόμενων προκεςμιακϊν ιςοτιμιϊν δείχνει ότι τα άτομα αναμζνουν αφξθςθ τθσ τρζχουςασ ιςοτιμίασ ςτο μζλλον. 51 Σσναλλαγμαηικές ιζοηιμίες ζε ζτέζη με ηο δολάριο Συναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ ςε ςχζςθ με το δολάριο Χώρα/Περιοτή Τρέτοσζα Προθεζμιακή 30 ημερών Προθεζμιακή 90 ημερών Προθεζμιακή 180 ημερών Μεγάιε Βξεηαλία 0,5329 0,5325 0,5319 0,5310 (ιίξεο αλά δνιάξην) Καλαδάο (θαλαδηθά δνιάξηα αλά 1,1269 1,1257 1,1235 1,1203 ακεξηθαληθό δνιάξην) Ειβεηία 1,2315 1,2271 1,2191 1,2082 (θξάγθα αλά δνιάξην) Ιαπωλία (γελ αλά δνιάξην) 114,61 114,10 113,12 111,73 52 Ν. Ε. Κωςτελζτου 13

14 Ιςοτιμία ευρϊ-δολαρίου (δολάρια ανά ευρϊ) Ρϊσ προςδιορίηονται οι ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Στθ ςυνζχεια, κα εξετάςουμε πϊσ οι μεταβολζσ του πραγματικοφ προϊόντοσ και του πραγματικοφ επιτοκίου ςυνδζονται με τθ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία και τισ κακαρζσ εξαγωγζσ Μαθξννηθνλνκηθνί παξάγνληεο πξνζδηνξηζκνύ ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο θαη ηεο δήηεζεο θαζαξώλ εμαγωγώλ: Η επίδραςθ των μεταβολϊν του προϊόντοσ (ειςοδιματοσ) του εγχϊριου προϊόντοσ (ειςοδιματοσ) θ ηιτθςθ για αγακά και υπθρεςίεσ θ ηιτθςθ για ειςαγόμενα αγακά και υπθρεςίεσ οι κακαρζσ εξαγωγζσ μειϊνονται Για ν αυξιςουν τθ δαπάνθ για ειςαγόμενα προϊόντα οι κάτοικοι τθσ χϊρασ χρειάηονται ξζνο νόμιςμα: πωλοφν εγχϊριο νόμιςμα για ν αγοράςουν ξζνο νόμιςμα, αυξάνοντασ ζτςι τθν προςφορά του εγχϊριου νομίςματοσ, Αυτι θ ανταλλαγι εγχωρίου με ξζνο νόμιςμα μειϊνει τθ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία. Υποτίμθςθ εγχωρίου νομίςματοσ. 55 Το αντίκετο κα ςυμβεί αν το ξζνο προϊόν (ειςόδθμα) αυξθκεί: Οι εγχϊριεσ κακαρζσ εξαγωγζσ αυξάνονται Θ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία αυξάνεται. Ανατίμθςθ του εκνικοφ μασ νομίςματοσ. 56 Ν. Ε. Κωςτελζτου 14

15 Η επίδραςθ των μεταβολϊν των πραγματικϊν επιτοκίων του εγχϊριου πραγματικοφ επιτοκίου (με το ξζνο πραγματικό επιτόκιο ςτακερό) κάνει τα εγχϊρια περιουςιακά ςτοιχεία πιο ελκυςτικά για τουσ ξζνουσ, Αυξάνεται θ ηιτθςθ εγχϊριου νομίςματοσ Αυξάνεται θςυναλλαγματικι ιςοτιμία. Ανατίμθςθ εγχωρίου νομίςματοσ. Θ αφξθςθ τθσ ςυναλλαγματικισ ιςοτιμίασ οδθγεί ςε μείωςθ των κακαρϊν εξαγωγϊν. Το αντίκετο κα ςυμβεί αν το ξζνο πραγματικό επιτόκιο αυξθκεί. Οι εγχϊριεσ κακαρζσ εξαγωγζσ κ αυξθκοφν. Θ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία μειϊνεται Υποτίμθςθ του εκνικοφ νομίςματοσ Το υπόδειγμα IS-LM ςε μια ανοικτι οικονομία Στθν ανοικτι οικονομία επθρεάηεται μόνο θ καμπφλθ IS, διότι οι κακαρζσ εξαγωγζσ αποτελοφν τμιμα τθσ ηιτθςθσ αγακϊν. θ καμπφλθ LM και θ ευκεία FE παραμζνουν οι ανεπθρζαςτεσ. Το υπόδειγμα IS-LM ςε μια ανοικτι οικονομία Οποιοςδιποτε παράγοντασ μετατοπίηει τθν καμπφλθ IS ςε μια κλειςτι οικονομία μετατοπίηει με τον ίδιο τρόπο τθν καμπφλθ IS και ςτην ανοικτή οικονομία. Οι παράγοντεσ που μεταβάλουν τισ κακαρζσ εξαγωγζσ (με δεδομζνο εγχϊριο προϊόν και εγχϊριο πραγματικό επιτόκιο) μετατοπίηουν τθν καμπφλθ IS Ραράγοντεσ που αυξάνουν τισ κακαρζσ εξαγωγζσ μετατοπίηουν τθν καμπφλθ IS προσ τα πάνω και δεξιά Ραράγοντεσ που μειϊνουν τισ κακαρζσ εξαγωγζσ μετατοπίηουν τθν καμπφλθ IS προσ τα κάτω και αριςτερά Ν. Ε. Κωςτελζτου 15

16 Εγχϊριο πραγματικό επιτόκιο, r Το υπόδειγμα IS-LM ςε μια ανοικτι οικονομία Η καμπφλθ IS: θ προςφορά αγακϊν ιςοφται με τθ ηιτθςθ αγαθών. ςε μια ανοικτή οικονομία: Y = C d + I d + G + NX (1) Y C d - G = I d + NX I d + NX = Y C d - G (2) θ εκνικι αποταμίευςθ: S d = Y C d G (3) (2), (3) I d + NX = S d ή NX = S d - I d Θ ιςορροπία τθσ αγοράσ αγακϊν ςε μια ανοικτι οικονομία Επικυμθτι αποταμίευςθ μείον επικυμθτι επζνδυςθ, S I Κακαρζσ εξαγωγζσ, ΝΧ Επικυμθτι αποταμίευςθ μείον επικυμθτι επζνδυςθ, S d I d, και κακαρζσ εξαγωγζσ, ΝΧ Θ καμπφλθ IS ςε μια ανοικτι οικονομία Οι κακαρζσ εξαγωγζσ μπορεί να είναι κετικζσ ι αρνθτικζσ. Η καμπφλθ των κακαρϊν εξαγωγϊν ζχει αρνθτικι κλίςθ, διότι μια αφξθςθ του πραγματικοφ επιτοκίου αυξάνει τθν πραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία και μειϊνει τισ κακαρζσ εξαγωγζσ. Η καμπφλθ τθσ διαφοράσ S I ζχει κετικι κλίςθ, διότι μια αφξθςθ του πραγματικοφ επιτοκίου αυξάνει τθν επικυμθτι εκνικι αποταμίευςθ και μειϊνει τθν επικυμθτι επζνδυςθ. Ιςορροπία ζχουμε ςτο ςθμείο όπου οι καμπφλεσ τζμνονται. Θ καμπφλθ IS ςε μια ανοικτή οικονομία Για να βροφμε τθν καμπφλθ IS ςε μια ανοικτή οικονομία, πρζπει να γνωρίηουμε τι ςυμβαίνει όταν μεταβάλλεται το εγχϊριο προϊόν (ηιτθςθ) Ν. Ε. Κωςτελζτου 16

17 Ρϊσ προκφπτει θ καμπφλθ IS ςε μια ανοικτι οικονομία Θ καμπφλθ IS ςε μια ανοικτι οικονομία r r 0 r 1 E Z (S-I) 1 r (S-I) 2 ΝΧ1 ΝΧ2 S-I, NX IS Eϋ Y 0 Y 1 Ζϋ Y Μια αφξθςθ του προϊόντοσ: αυξάνει τθν αποταμίευςθ, οπότε θ καμπφλθ S I μετατοπίηεται προσ τα δεξιά. Η αφξθςθ του προϊόντοσ μειϊνει τισ κακαρζσ εξαγωγζσ, οπότε θ καμπφλθ NX μετατοπίηεται προσ τ αριςτερά. Στο νζο ςθμείο ιςορροπίασ το πραγματικό επιτόκιο είναι χαμθλότερο. οπότε θ καμπφλθ IS ζχει αρνθτικι κλίςθ Ραράγοντεσ που μετατοπίηουν τθν καμπφλθ IS ςε μια ανοικτι οικονομία Οποιοςδιποτε παράγοντασ αυξάνει το πραγματικό επιτόκιο που εξιςορροπεί τθν αγορά αγακϊν, με δεδομζνο το προϊόν, μετατοπίηει τθν καμπφλθ IS προσ τα πάνω και δεξιά π.χ. μια παροδικι αφξθςθ τθσ κατανάλωςθσ του δθμοςίου. Θ επίπτωςθ τθσ αφξθςθσ τθσ κατανάλωςθσ του δθμοςίου ςτθν καμπφλθ IS μιασ ανοικτισ οικονομίασ r r 1 r 0 Z E (S-I) 2 (S-I) 1 ΝΧ1 S-I, NX r IS Ζϋ Y 0 Eϋ Y Ν. Ε. Κωςτελζτου 17

18 Θ αφξθςθ τθσ δθμόςιασ κατανάλωςθσ : Αφξθςθ των κακαρϊν εξαγωγϊν μειϊνει τθν επικυμθτι εκνικι αποταμίευςθ, μετατοπίηοντασ τθν καμπφλθ S I προσ τ αριςτερά και τθν καμπφλθ IS προσ τα πάνω και δεξιά. οτιδιποτε μειϊνει τθν επικυμθτι εκνικι αποταμίευςθ ςε ςχζςθ με τθν επζνδυςθ μετατοπίηει τθν καμπφλθ IS προσ τα πάνω και δεξιά. Οτιδιποτε αυξάνει τισ κακαρζσ εξαγωγζσ μιασ χϊρασ, (με δεδομζνα το εγχϊριο προϊόν και το εγχϊριο πραγματικό επιτόκιο) μετατοπίηει τθν καμπφλθ IS μιασ ανοικτισ οικονομίασ προσ τα πάνω και δεξιά Θ επίπτωςθ τθσ αφξθςθσ των κακαρϊν εξαγωγϊν ςτθν καμπφλθ IS μιασ ανοικτισ οικονομίασ r 1 r r 0 ΝΧ1 (S-I) 1 ΝΧ 2 E Z S-I, NX r IS Ζϋ Y 0 Eϋ Y Αφξθςθ των κακαρϊν εξαγωγϊν Θ αφξθςθ των κακαρϊν εξαγωγϊν αντιπροςωπεφεται από τθ μετατόπιςθ τθσ καμπφλθσ NX προσ τα δεξιά Ζτςι αυξάνεται το πραγματικό επιτόκιο για δεδομζνο επίπεδο προϊόντοσ μετατοπίηοντασ τθν καμπφλθ IS προσ τα πάνω και δεξιά Ν. Ε. Κωςτελζτου 18

19 Αύμεζε ηωλ θαζαξώλ εμαγωγώλ κε δεδνκέλα ην πξνϊόλ θαη ην πξαγκαηηθό επηηόθην (3 ιόγνη): 1. Μια αφξθςθ του ξζνου προϊόντοσ, θ οποία αυξάνει τθν δαπάνθ των ξζνων για εγχϊρια αγακά. 2. Μια αφξθςθ του ξζνου πραγματικοφ επιτοκίου, που κάνει πιο ελκυςτικά για τα άτομα τα ξζνα περιουςιακά ςτοιχεία, μειϊνοντασ τθ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία, που με τθ ςειρά τθσ προκαλεί αφξθςθ των κακαρϊν εξαγωγϊν. 3. Μια ςτροφι τθσ διεκνοφσ ηιτθςθσ προσ τα εγχϊρια αγακά, όπωσ ςυμβαίνει αν για παράδειγμα βελτιωκεί θ ποιότθτά τουσ. Το υπόδειγμα IS-LM ςε μια ανοικτι οικονομία: θ διεκνισ μετάδοςθ των οικονομικϊν κφκλων Θ επίδραςθ των διεκνϊν οικονομικϊν ςυνκθκϊν ςτθν πραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία και τισ κακαρζσ εξαγωγζσ αποτελεί ζνα από τα κφρια κανάλια τθσ διεκνοφσ μετάδοςθσ των οικονομικϊν κφκλων Τι επίδραςθ κα είχε ςτθν Ιαπωνία μια φφεςθ ςτισ ΗΠΑ; Η μείωςθ του αμερικανικοφ προϊόντοσ κα μείωνε τθ ηιτθςθ για ιαπωνικζσ εξαγωγζσ, μετατοπίηοντασ τθν ιαπωνικι καμπφλθ IS προσ τα κάτω και αριςτερά. Στθν κεχνςιανή εκδοχή του υποδείγματοσ, ι ςτο κλαςικό υπόδειγμα με παρερμθνείεσ, θ ιαπωνικι οικονομία κα οδθγθκεί ςε φφεςθ. Στο βαςικό κλαςικό υπόδειγμα (RBC), θ μείωςθ των κακαρϊν εξαγωγϊν δεν κα επθρεάςει το ιαπωνικό προϊόν. Ραρόμοια αποτελζςματα κα μποροφςαμε να ζχουμε εξαιτίασ μιασ μεταβολισ των προτιμιςεων (ι των εμπορικϊν περιοριςμϊν) για τα ιαπωνικά αγακά. Μακροοικονομικι πολιτικι ςε μια ανοικτι οικονομία με κυμαινόμενεσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Δφο βαςικά ερωτιματα: Ρϊσ επθρεάηουν θ δθμοςιονομικι και θ νομιςματικι πολιτικι τθν πραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία και τισ κακαρζσ εξαγωγζσ μιασ χϊρασ; Ρϊσ επθρεάηει θ μακροοικονομικι πολιτικι μιασ χϊρασ τισ οικονομίεσ των άλλων χωρϊν; Ν. Ε. Κωςτελζτου 19

20 Μακροοικονομικι πολιτικι Δθμοςιονομικι επζκταςθ τρία βιματα ανάλυςθσ: Χρθςιμοποιοφμε το διάγραμμα IS-LM τθσ εγχϊριασ οικονομίασ για να προςδιορίςουμε τα αποτελζςματα ςτο εγχϊριο προϊόν και ςτο εγχϊριο πραγματικό επιτόκιο. Ρροςδιορίηουμε τθν επίδραςθ των μεταβολϊν ςτο εγχϊριο πραγματικό επιτόκιο και προϊόν ςτθ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία και τισ κακαρζσ εξαγωγζσ. Χρθςιμοποιοφμε το διάγραμμα IS-LM τθσ ξζνθσ οικονομίασ για να προςδιορίςουμε τα αποτελζςματα τθσ εγχϊριασ πολιτικισ ςτο ξζνο προϊόν και το ξζνο πραγματικό επιτόκιο. Μια πρόςκαιρθ αφξθςθ των εγχϊριων δθμοςίων δαπανϊν ςφμφωνα με το κλαςικό υπόδειγμα (RBC) Θ αφξθςθ των δθμοςίων δαπανϊν μετατοπίηει τθν καμπφλθ IS προσ τα πάνω και δεξιά και τθν ευκεία FE προσ τα δεξιά W/P Ραροδικι αφξθςθ των δθμοςίων δαπανϊν N S N Sϋ LMϋ ISϋ r FE FE LM IS Ζ r1 (W/P)o ro Ε (W/P)1 Αποτελζςματα ςτθν εγχϊρια οικονομία: Εγχϊριο προϊόν Εγχϊριο πραγματικό επιτόκιο Κακαρζσ εξαγωγζσ Εγχϊριεσ τιμζσ N D No N1 N Yo Y1 Y Ν. Ε. Κωςτελζτου 20

21 Ραροδικι αφξθςθ των δθμοςίων δαπανϊν: επιπτϊςεισ P ςτθν ξζνη οικονομία (κλαςικι περίπτωςθ) r* r*1 IS* IS*ϋ FE* Β LM*ϋ LM* Αποτελζςματα Το ξζνο προϊόν: αμετάβλθτο ςτο κλαςικό υπόδειγμα, αυξάνει βραχυχρόνια ςτο κεχνςιανό υπόδειγμα Ξζνο πραγματικό επιτόκιο Ξζνεσ τιμζσ r*o Α Y*o Y* Μια δθμοςιονομικι επζκταςθ: (ςτθν εγχϊρια οικονομία) Θ καμπφλθ LM μετατοπίηεται προσ τα πάνω και αριςτερά, ϊςτε να επανζλκει θ ιςορροπία, κακϊσ το επίπεδο τιμϊν αυξάνεται. Το πραγματικό επιτόκιο και το προϊόν τθσ εγχϊριασ οικονομίασ αυξάνονται. Θ αφξθςθ του προϊόντοσ μειϊνει τθ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία, ενϊ θ αφξθςθ του πραγματικοφ επιτοκίου τθν αυξάνει, οπότε το τελικό αποτζλεςμα είναι αμφίβολο. Θ αφξθςθ του προϊόντοσ και του πραγματικοφ επιτοκίου μειϊνει τισ κακαρζσ εξαγωγζσ, ενιςχφοντασ τθν ιδζα των δίδυμων ελλειμμάτων. Μια δθμοςιονομικι επζκταςθ Ρϊσ επθρεάηουν οι μεταβολζσ αυτζσ τθν οικονομία μιασ ξζνθσ χϊρασ; Θ μείωςθ των κακαρϊν εξαγωγϊν ςτθν εγχϊρια οικονομία ιςοδυναμεί με αφξθςθ των κακαρϊν εξαγωγϊν τθσ ξζνθσ χϊρασ, οπότε θ καμπφλθ IS τθσ ξζνθσ χϊρασ μετατοπίηεται προσ τα πάνω και δεξιά. Στο κλαςικό υπόδειγμα, θ καμπφλθ LM μετατοπίηεται προσ τα πάνω και αριςτερά, κακϊσ το επίπεδο των τιμϊν αυξάνεται ϊςτε να επανζλκει θ ιςορροπία. Το ξζνο πραγματικό επιτόκιο αυξάνεται, αλλά το ξζνο προϊόν παραμζνει ςτακερό. Στο κεχνςιανό υπόδειγμα, μια μετατόπιςθ τθσ καμπφλθσ IS κα ςιμαινε για τθν ξζνθ χϊρα παροδικά υψηλότερο προϊόν Ν. Ε. Κωςτελζτου 21

22 Μια δθμοςιονομικι επζκταςθ: Τόςο ςτο κλαςικό όςο και ςτο κεχνςιανό υπόδειγμα, μια παροδικι αφξθςθ των δθμοςίων δαπανϊν αυξάνει το εγχϊριο ειςόδθμα (προςωρινά) και το εγχϊριο πραγματικό επιτόκιο, όπωσ ςτθν περίπτωςθ τθσ κλειςτισ οικονομίασ. Επίςθσ, μειϊνονται οι εγχϊριεσ καθαρζσ εξαγωγζσ, οπότε οι δθμόςιεσ δαπάνεσ εκτοπίηουν τθν επζνδυςθ και τισ κακαρζσ εξαγωγζσ. Το αποτζλεςμα ςτθ ςυναλλαγματική ιςοτιμία είναι αμφίβολο. Το ξζνο πραγματικό επιτόκιο και το επίπεδο των τιμϊν αυξάνονται. Στο κεχνςιανό υπόδειγμα, το ξζνο προϊόν αυξάνεται παροδικά. Νομιςματικι πολιτικι Μια μείωςθ τθσ εγχϊριασ προςφοράσ χριματοσ ςφμφωνα με το κεχνςιανό υπόδειγμα: επιπτϊςεισ Βραχυχρόνια αποτελζςματα ςτθν εγχϊρια και τθν ξζνθ οικονομία P r r1 ro Αποτελζςματα μιασ μείωςθσ τθσ εγχϊριασ προςφοράσ χριματοσ IS Β FE Α LMϋ LM Αποτελζςματα: Βραχυχρόνια - Εγχϊριο προϊόν - Εγχϊριο πραγματικό επιτόκιο - Κακαρζσ εξαγωγζσ πικανόν Μακροχρόνια - Δεν επθρεάηονται τα πραγματικά μεγζκθ - Εγχϊριεσ τιμζσ Yo Y Ν. Ε. Κωςτελζτου 22

23 Αποτελζςματα μιασ μείωςθσ τθσ εγχϊριασ προςφοράσ χριματοσ: P επιπτϊςεισ ςτθν ξζνη οικονομία r* r*ο r*1 IS*ϋ IS* Β* FE* Α* LM* Αποτελζςματα Βραχυχρόνια - Ξζνο προϊόν - Ξζνο πραγματικό επιτόκιο Μακροχρόνια - Δεν επθρεάηονται τα πραγματικά μεγζκθ - Οι ξζνεσ τιμζσ παραμζνουν αμετάβλθτεσ Y*o Y* Νομιςματικι πολιτικι: επιπτϊςεισ ςτθν εγχϊρια οικονομία Μείωςθ τθσ προςφοράσ χριματοσ: Θ εγχϊρια καμπφλθ LM μετατοπίηεται προσ τα πάνω και αριςτερά. Βραχυχρόνια, το εγχϊριο προϊόν μειϊνεται και το πραγματικό επιτόκιο αυξάνεται. Η ςυναλλαγματικι ιςοτιμία αυξάνεται, (ανατίμθςθ) διότι θ μείωςθ του προϊόντοσ μειϊνει τθ ηιτθςθ για ειςαγωγζσ, οπότε μειϊνεται και θ προςφορά του εγχϊριου νομίςματοσ ςτθν αγορά ςυναλλάγματοσ και διότι θ αφξθςθ του πραγματικοφ επιτοκίου αυξάνει τθ ηιτθςθ του εγχϊριου νομίςματοσ. Νομιςματικι πολιτικι Τι ςυμβαίνει ςτισ κακαρζσ εξαγωγζσ τθσ χϊρασ; Θ μείωςθ του εγχϊριου ειςοδιματοσ ελαττϊνει τθν εγχϊρια ηιτθςθ για ξζνα αγακά, τείνοντασ ζτςι ν αυξιςει τισ κακαρζσ εξαγωγζσ. Θ αφξθςθ του πραγματικοφ επιτοκίου οδθγεί ςε ανατίμθςθ του εγχϊριου νομίςματοσ και τείνει να μειϊςει τισ κακαρζσ εξαγωγζσ. Σφμφωνα με τθν ανάλυςθ τθσ καμπφλθσ J, υποκζτουμε ότι βραχυχρόνια θ επίδραςθ ςτθν ιςοτιμία είναι αςκενζςτερθ, οπότε οι κακαρζσ εξαγωγζσ αυξάνονται Ν. Ε. Κωςτελζτου 23

24 Μακροοικονομικι Νομιςματικι πολιτικι πολιτικι Πϊσ επθρεάηεται θ ξζνθ χϊρα; Αφοφ οι εγχϊριεσ κακαρζσ εξαγωγζσ αυξάνονται, οι ξζνεσ κακαρζσ εξαγωγζσ κα πρζπει να μειϊνονται, μετατοπίηοντασ τθν ξζνθ καμπφλθ IS προσ τα κάτω και αριςτερά. Το προϊόν και το πραγματικό επιτόκιο τθσ ξζνθσ χϊρασ μειϊνονται. Οπότε μια εγχϊρια νομιςματικι περικοπι οδθγεί τθν ξζνθ οικονομία ςε φφεςθ βραχυχρόνια. 93 Μακροοικονομικι Νομιςματικι πολιτικι πολιτικι Μακροχρόνια αποτελζςματα ςτθν εγχϊρια και τθν ξζνθ οικονομία Μακροχρόνια, οι μιςκοί και οι τιμζσ τθσ εγχϊριασ οικονομίασ μειϊνονται και θ καμπφλθ LM επιςτρζφει ςτθν αρχικι τθσ κζςθ. Πλεσ οι πραγματικζσ μεταβλθτζσ, ςυμπεριλαμβανομζνων των κακαρϊν εξαγωγϊν και τθσ πραγματικισ ςυναλλαγματικισ ιςοτιμίασ, επιςτρζφουν ςτα αρχικά τουσ επίπεδα. Ωσ αποτζλεςμα, θ ξζνθ καμπφλθ IS επιςτρζφει ςτο αρχικό τθσ επίπεδο. Επομζνωσ δεν υπάρχουν μακροχρόνια αποτελζςματα ςτισ πραγματικζσ μεταβλθτζσ, οφτε ςτθν εγχϊρια, οφτε ςτθν ξζνθ οικονομία. 94 Μακροοικονομικι Νομιςματικι πολιτικι πολιτικι Μακροχρόνια αποτελζςματα ςτθν εγχϊρια και τθν ξζνθ οικονομία Η νομιςματικι ουδετερότθτα ιςχφει μακροχρόνια ςτο κεχνςιανό υπόδειγμα, άμεςα ςτο βαςικό κλαςικό υπόδειγμα (RBC): θ νομιςματικι περικοπι επθρεάηει μόνο το επίπεδο των τιμϊν, ακόμθ και βραχυχρόνια. Μακροοικονομικι Νομιςματικι πολιτικι πολιτικι Μακροχρόνια αποτελζςματα ςτθν εγχϊρια και τθν ξζνθ οικονομία: μία μείωςθ τθσ προςφοράσ χριματοσ δεν επθρεάηει τθν πραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία, επιδρά ςτθν ονομαςτικι μζςω τθσ μεταβολισ του επιπζδου των εγχϊριων τιμϊν. Αφοφ e nom = ep*/p, θ μείωςθ του P αυξάνει τθν ονομαςτικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία με το ίδιο ποςοςτό που μειϊνεται το επίπεδο των τιμϊν και θ προςφορά χριματοσ Ν. Ε. Κωςτελζτου 24

25 Στακερζσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Στακερζσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Υπάρχουν δφο ςθμαντικά ερωτιματα που κα ζπρεπε να διερευνιςουμε Ρϊσ επθρεάηει τθν οικονομία και τθ μακροοικονομικι πολιτικι θ χρθςιμοποίθςθ ενόσ ςυςτιματοσ ςτακερϊν ςυναλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν; Ποιο ςφςτθμα είναι καλφτερο, των ςτακερϊν ι των κυμαινόμενων ςυναλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν; Θ κυβζρνθςθ ορίηει τθ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία, ίςωσ μετά από διεκνείσ διαβουλεφςεισ. Τι γίνεται όταν θ επίςθμθ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία διαφζρει από τθν ιςοτιμία που κακορίηουν θ προςφορά και θ ηιτθςθ; Θ προςφορά και θ ηιτθςθ προςδιορίηουν τθ βαςικι τιμι τθσ ςυναλλαγματικισ ιςοτιμίασ Μια υπερτιμθμζνθ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία: Στακερζσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Ονομαςτικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία, e nom Απϊλεια ςυναλλαγματικϊ ν αποκεμάτων Επίςθμθ ιςοτιμία Βαςικι ιςοτιμία Στακερι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία Πταν θ επίςθμθ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία είναι υψθλότερθ από τθ βαςικι, τότε λζμε ότι θ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία είναι υπερτιμθμζνθ Η χϊρα μπορεί να υποτιμιςει το νόμιςμα τθσ, μειϊνοντασ τθ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία ςτο βαςικό τθσ επίπεδο. Ροςότθτα νομίςματοσ Ν. Ε. Κωςτελζτου 25

26 Στακερζσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Στακερι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία: Στακερι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία Θ χϊρα μπορεί να κζςει περιοριςμοφσ ςτισ διεκνείσ ςυναλλαγζσ για να μειϊςει τθν προςφορά του νομίςματόσ τθσ ςτθν αγορά ςυναλλάγματοσ, αυξάνοντασ ζτςι τθ βαςικι ςυναλλαγματικι τθσ ιςοτιμία. Αν μια χϊρα απαγορεφει τθν ανταλλαγι του εγχϊριου νομίςματοσ, τότε το νόμιςμα αυτό ονομάηεται μθ μετατρζψιμο. 101 Θ κυβζρνθςθ μπορεί ν αγοράςει ι να πουλιςει νόμιςμα για να εξιςϊςει τθ βαςικι με τθν επίςθμθ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία Στθν περίπτωςθ του υπερτιμθμζνου νομίςματοσ, θ κυβζρνθςθ μπορεί ν αγοράςει το νόμιςμά τθσ. Αυτό επιτυγχάνεται από τθν εκνικι κεντρικι τράπεηα μζςω των ςυναλλαγματικϊν διακεςίμων για τθν αγορά του εγχϊριου νομίςματοσ ςτθν αγορά ςυναλλάγματοσ. Στα ςυναλλαγματικά διακζςιμα ςυμπεριλαμβάνονται ο χρυςόσ, οι κατακζςεισ ςε ξζνεσ τράπεηεσ και ειδικά δικαιϊματα που δθμιουργοφν οι διεκνείσ οργανιςμοί, όπωσ το διεκνζσ νομιςματικό ταμείο. Θ μείωςθ των ςυναλλαγματικϊν διακεςίμων μιασ χϊρασ ιςοφται με το ζλλειμμα του ιςοηυγίου πλθρωμϊν τθσ. 102 Στακερι Στακερζσ ςυναλλαγματικι ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ ιςοτιμία: Μια χϊρα δεν μπορεί να διατθριςει το νόμιςμά τθσ υπερτιμθμζνο ςτο διθνεκζσ, διότι τα ςυναλλαγματικά τθσ διακζςιμα είναι περιοριςμζνα. Αυτά εξαντλοφνται: τότε δανείηεται ι υποτιμά το νόμιςμά τθσ. Στθν περίοδο του χρυςοφ κανόνα, κάποιεσ φορζσ ο χρυςόσ των χωρϊν εξαντλοφταν και ζπρεπε να υποτιμοφν τα νομίςματά τουσ. Υπερτιμθμζνο νόμιςμα: κερδοςκοπικό χτφπθμα (ι κερδοςκοπικι επίκεςθ): Αν οι επενδυτζσ πιςτζψουν ότι ζνα νόμιςμα ςφντομα κα υποτιμθκεί, μπορεί να πουλιςουν περιουςιακά ςτοιχεία που εκφράηονται ςτο υπερτιμθμζνο αυτό νόμιςμα, αυξάνοντασ τθν προςφορά του ςτθν αγορά ςυναλλάγματοσ. Αυτό προκαλεί ακόμα μεγαλφτερεσ απϊλειεσ ςυναλλαγματικϊν διακεςίμων για τθν κεντρικι τράπεηα και επιςπεφδει τθν πικανότθτα υποτίμθςθσ, όπωσ ςυνζβθ ςτο Μεξικό το 1994 και ςτθν Αςία το , Ελλάδα Γι αυτό ζνα νόμιςμα δεν μπορεί να διατθρείται υπερτιμθμζνο για μεγάλο χρονικό διάςτθμα Ν. Ε. Κωςτελζτου 26

27 Ονομαςτικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία, e Ονομαςτικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία, e nom Κερδοςκοπικό χτφπθμα ς ζνα υπερτιμθμζνο νόμιςμα 2. Αφξθςθ τθσ απϊλειασ ςυναλλαγματικϊν αποκεμάτων από ΑΒ ςε AC Επίςθμθ ιςοτιμία Υποτιμθμζνο νόμιςμα ςτθν περίπτωςθ ενόσ υποτιμθμζνου νομίςματοσ, θ επίςθμθ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία είναι μικρότερθ από τθ βαςικι. Σ αυτιν τθν περίπτωςθ, θ κεντρικι τράπεηα ςτθν προςπάκεια να διατθριςει τθν επίςθμθ τιμι κα ςυςςωρεφςει ςυναλλαγματικά διακζςιμα. Θ εγχϊρια κεντρικι τράπεηα κα ςυςςωρεφει ςυναλλαγματικά διακζςιμα ςε βάροσ των ξζνων κεντρικϊν τραπεηϊν, οπότε πάλι το υποτιμθμζνο νόμιςμα δεν κα διατθρθκεί για πολφ. 1. Το κερδοςκοπικό χτφπθμα αυξάνει τθν προςφορά του νομίςματοσ Ροςότθτα νομίςματοσ Υποτιμθμζνθ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία Στακερζσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Αφξθςθ ςυναλλαγματι κϊν αποκεμάτων Βαςικι τιμι Επίςθμθ ιςοτιμία Νομιςματικι πολιτικι και ςτακερι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία Ο καλφτεροσ τρόποσ για να εξιςϊςει μια χϊρα τθ βαςικι με τθν επίςθμθ ςυναλλαγματικι τθσ ιςοτιμία είναι με τθ χριςθ νομιςματικισ πολιτικισ e nom = ep*/p Ροςότθτα νομίςματοσ Ν. Ε. Κωςτελζτου 27

28 Νομιςματικι πολιτικι και ςτακερι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία: Στο κεχνςιανό υπόδειγμα, μια μείωςθ τθσ προςφοράσ χριματοσ προκαλεί ανατίμθςθ τθσ πραγματικισ (και ονομαςτικισ) ςυναλλαγματικισ ιςοτιμίασ βραχυχρόνια και ανατίμθςθ τθσ ονομαςτικισ ςυναλλαγματικισ ιςοτιμίασ μακροχρόνια (χωρίσ καμία επίδραςθ ςτθν πραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία) Αντίςτροφα, μια νομιςματικι επζκταςθ προκαλεί υποτίμθςθ τθσ ονομαςτικισ ςυναλλαγματικισ ιςοτιμίασ τόςο βραχυχρόνια όςο και μακροχρόνια Υπερτιμθμζνο νόμιςμα (ςτακερζσ ιςοτιμίεσ): νομιςματικι πολιτικι; Διαγραμματική απεικόνιςη: προςδιορίηομε τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ προςφοράσ χριματοσ και τθσ ονομαςτικισ ςυναλλαγματικισ ιςοτιμίασ (αντίςτορφθ ςχζςθ) Επίςθμθ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία προςδιορίηουμε το επίπεδο τθσ προςφοράσ χριματοσ όπου θ βαςικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία ιςοφται με τθν επίςθμθ Ρροςδιοριςμόσ τθσ προςφοράσ χριματοσ ςε κακεςτϊσ ςτακερϊν ςυναλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν Στακερζσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Ονομαςτικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία, e nom Υποτιμθμζνθ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία Επίςθμθ ιςοτιμία Βαςικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία Υπερτιμθμζνθ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία Ρροςφορά χριματοσ, Μ Υπερτιμθμζνο νόμιςμα : θ προςφορά χριματοσ είναι μεγαλφτερθ απ αυτιν όπου θ βαςικι ιςοφται με τθν επίςθμθ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία.) Υποτιμθμζνο νόμιςμα: Θ προςφορά χριματοσ είναι μικρότερθ (απ αυτιν όπου θ βαςικι ιςοφται με τθν επίςθμθ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία.) Ν. Ε. Κωςτελζτου 28

29 Νομιςματικι πολιτικι και ςτακερι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία: οι χϊρεσ δεν μποροφν ταυτόχρονα να χρθςιμοποιοφν τθ νομιςματικι πολιτικι για τθ διατιρθςθ τθσ ςυναλλαγματικισ τουσ ιςοτιμίασ και τον επθρεαςμό του προϊόντοσ. Θ χριςθ επεκτατικισ νομιςματικισ πολιτικισ για τθν αντιμετϊπιςθ μιασ φφεςθσ κα οδθγοφςε ςε υπερτιμθμζνο νόμιςμα. Επομζνωσ ςε κακεςτϊσ ςτακερϊν ςυναλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν, θ νομιςματικι πολιτικι δεν μπορεί να χρθςιμοποιθκεί για τθ μακροοικονομικι ςτακεροποίθςθ. 113 Στακερζσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ και ςυντονιςμόσ νομιςματικισ πολιτικισ Μία ομάδα χωρϊν μπορεί να ςυντονίςει τθ νομιςματικι πολιτικι Ρ.χ. Ευρωηϊνθ ΗΠΑ, ζςτω ςτακερζσ ιςοτιμίεσ μεταξφτουσ. Αν θ αφξθςθ τθσ προςφοράσ χριματοσ για τθν αντιμετϊπιςθ καταςτάςεων φφεςθσ γίνει ςυντονιςμζνα για τισ δφο περιοχζσ, δεν κα υπάρξουν υπερτιμιςεισ. Θ αφξθςθ τθσ προςφοράσ χριματοσ από τισ ΗΠΑ (με ςτακερι τθν προςφορά χριματοσ ςτθν ευρωηϊνθ), κα οδθγοφςε ςε υποτίμθςθ του δολαρίου. Αλλά όταν και θ ευρωηϊνθ αυξάνει τθν προςφορά χριματοσ, θ επίδραςθ ςτθν ιςοτιμία είναι αντιςτακμιςτικι. Αν θ προςφορά χριματοσ αυξάνεται και για τισ δφο περιοχζσ, τα αποτελζςματα αντιςτακμίηονται, οπότε θ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία δεν μεταβάλλεται. 114 Συντονιςμζνθ νομιςματικι επζκταςθ Ονομαςτικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία Βραηιλίασ, e nom 1. Θ Αργεντινι αυξάνει τθν προςφορά χριματοσ Επίςθμθ ιςοτιμία Θ Βραηιλία μπορεί να αυξιςει τθ Βαςικι ςυναλλαγματικι δικι τθσ ιςοτιμία Βραηιλίασ προςφορά χριματοσ Νομιςματικι πολιτικι και ςτακερι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία Συμπεράςματα: Οι ςτακερζσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ μποροφν να λειτουργοφν ικανοποιθτικά αν οι χϊρεσ που ανικουν ςτο ςφςτθμα ζχουν παρόμοιουσ μακροοικονομικοφσ ςτόχουσ Συντονιςμόσ νομιςματικισ πολιτικισ. Θ αποτυχία ςυνεργαςίασ μπορεί να οδθγιςει ςε ςοβαρά προβλιματα. Ρροςφορά χριματοσ Βραηιλίασ, Μ Ν. Ε. Κωςτελζτου 29

30 Στακερι ι κυμαινόμενθ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία; Το ςφςτημα κυμαινόμενων ςυναλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν: μεταβλθτότθτα τθσ ςυναλλαγματικισ ιςοτιμίασ αβεβαιότθτα ςτισ διεκνείσ ςυναλλαγζσ Οι ςτακερζσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ: δφο βαςικά πλεονεκτιματα Θ απουςία μεταβλθτότθτασ κακιςτά τισ διεκνείσ ςυναλλαγζσ ευκολότερεσ και μειϊνει το κόςτοσ ςυναλλαγϊν. Ενιςχφουν τθ νομιςματικι «πεικαρχία», περιορίηοντασ τθν ευχζρεια άςκθςθσ επεκτατικισ νομιςματικισ πολιτικισ, με αποτζλεςμα ο πλθκωριςμόσ να είναι χαμθλότεροσ μακροχρόνια. Στακερζσ Στακερι ςυναλλαγματικζσ ι κυμαινόμενθ ιςοτιμίεσ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία; Στακερζσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Μειονεκτιματα: Αφαιροφν τθ δυνατότθτα χρθςιμοποίθςθσ επεκτατικισ νομιςματικισ πολιτικισ για τθν αντιμετϊπιςθ των υφζςεων θ κυβζρνθςθ χάνει τον ζλεγχο τθσ άςκθςθσ νομιςματικισ πολιτικισ. Διαφωνία μεταξφ των κρατϊν ςχετικά με τθν άςκθςθ τθσ νομιςματικισ πολιτικισ μπορεί να οδθγιςει ςτθν κατάρρευςθ του ςυςτιματοσ Στακερζσ Στακερι ςυναλλαγματικζσ ι κυμαινόμενθ ιςοτιμίεσ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία; Εξαρτάται από τισ ιδιαίτερεσ ςυνκικεσ κάκε χϊρασ: Πταν μποροφν να προκφψουν ςθμαντικά οφζλθ από τθ διεφρυνςθ του εμπορίου και τθν οικονομικι ολοκλιρωςθ, και όταν οι χϊρεσ μποροφν να ςυντονίςουν καλά τθ νομιςματικι τουσ πολιτικι, το ςφςτθμα ςτακερϊν ςυναλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν είναι το καλφτερο. Για χϊρεσ που δίνουν ςθμαςία ςτθ δυνατότθτα χριςθσ ανεξάρτθτθσ τθσ νομιςματικισ πολιτικισ, είτε γιατί αντιμετωπίηουν διαφορετικζσ μακροοικονομικζσ διαταραχζσ είτε γιατί ζχουν διαφορετικζσ απόψεισ για το ςχετικό κόςτοσ του πλθκωριςμοφ και τθσ ανεργίασ, το ςφςτθμα κυμαινόμενων ςυναλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν είναι το καλφτερο. Στακερζσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ: νομιςματικζσ ενϊςεισ Σε μια νομιςματικι ζνωςθ, οι χϊρεσ ςυμφωνοφν να μοιράηονται ζνα κοινό νόμιςμα Συχνά ςυνεργάηονται οικονομικά και πολιτικά, με παράδειγμα τθν περίπτωςθ των 13 αρχικϊν αμερικανικϊν πολιτιϊν. Ευρωηϊνθ Ν. Ε. Κωςτελζτου 30

31 Νομιςματικζσ ενϊςεισ Νομιςματικζσ Στακερζσ ςυναλλαγματικζσ ενϊςεισ: μειονεκτιματα ιςοτιμίεσ Μία κεντρικι τράπεηα: Αφοφ οι χϊρεσ ςυνικωσ δεν είναι διατεκειμζνεσ να χάςουν τον ζλεγχο τθσ νομιςματικισ πολιτικισ μθ ζχοντασ τθ δικι τουσ κεντρικι τράπεηα, οι νομιςματικζσ ενϊςεισ είναι πολφ ςπάνιεσ. Πλεονεκτιματα των νομιςματικϊν ενϊςεων ςε ςχζςθ με τισ ςτακερζσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ: μειϊνεται το κόςτοσ του εμπορίου αγακϊν και περιουςιακϊν ςτοιχείων μεταξφ των χωρϊν και δεν μποροφν να ςθμειωκοφν πλζον κερδοςκοπικζσ επικζςεισ ςε βάροσ των εκνικϊν νομιςμάτων. Κφριο μειονζκτθμα: όλεσ οι χϊρεσ ακολουκοφν κοινι νομιςματικι πολιτικι, ζνα πρόβλθμα που υπάρχει και ςτισ ςτακερζσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ. Επομζνωσ, αν μια χϊρα βρίςκεται ςε φφεςη ενϊ μια άλλθ ανθςυχεί για τον πλθκωριςμό, θ νομιςματικι πολιτικι δεν μπορεί να τισ καλφψει και τισ δφο, ενϊ με κυμαινόμενεσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ, κα μποροφςαν να είχαν διαφορετικι νομιςματικι πολιτικι, ϊςτε να αντιμετωπίηουν τισ εκάςτοτε καταςτάςεισ Ευρωπαϊκι Νομιςματικι Ζνωςθ Το 1991, οι χϊρεσ τθσ Ευρωπαϊκισ Κοινότθτασ υιοκζτθςαν τθ ςυνκικθ του Μάαςτριχτ, που όροσ τθσ ιταν θ χριςθ ενόσ κοινοφ νομίςματοσ Το νόμιςμα, με το όνομα ευρϊ, κεςπίςτθκε τθν 1θ Ιανουαρίου Ζντεκα χϊρεσ ςυμμετείχαν αρχικά ςτθν ζνωςθ. Θ νομιςματικι πολιτικι προςδιορίηεται από το Διοικθτικό Συμβοφλιο τθσ Ευρωπαϊκισ Κεντρικισ Τράπεηασ (ΕΚΤ) Χϊρεσ μζλθ τθσ ευρωηϊνθσ και χρονολογία ζνταξθσ 1999 Βζλγιο, Γερμανία, Ιρλανδία Ιςπανία, Ιταλία Λουξεμβοφργο, Ολλανδία Αυςτρία, Πορτογαλία, Φινλανδία Ελλάδα 2002 Το ευρϊ κυκλοφορεί πρϊτθ φορά 2007 Σλοβενία 2008 Κφπροσ, Μάλτα 2009 Σλοβακία 2011 Εςκονία Ν. Ε. Κωςτελζτου 31

32 Στακερζσ Ευρωπαϊκι ςυναλλαγματικζσ Νομιςματικι ιςοτιμίεσ Ζνωςθ Στακερζσ Ευρωπαϊκι ςυναλλαγματικζσ Νομιςματικι ιςοτιμίεσ Ζνωςθ Πλεονεκτιματα: Ευκολότερθ διακίνθςθ αγακϊν, κεφαλαίου και εργαςίασ μεταξφ των ευρωπαϊκϊν χωρϊν Χαμθλότερο κόςτοσ χρθματοοικονομικϊν ςυναλλαγϊν Αποτελεςματικότερθ πολιτικι και οικονομικι ςυνεργαςία Μια ολοκλθρωμζνθ αγορά, ίςθ ςε μζγεκοσ και πλοφτο με τθν αγορά των ΗΠΑ Είναι πικανό το ευρϊ να αντικαταςτιςει το δολάριο ςτισ διεκνείσ ςυναλλαγζσ; Μειονεκτιματα: Δυςκίνθτοσ μθχανιςμόσ λιψθσ αποφάςεων Οι χϊρεσ μπορεί να ζχουν ςθμαντικζσ διαφωνίεσ ςχετικά με τθ νομιςματικι πολιτικι που πρζπει να ακολουκθκεί. Για παράδειγμα, το 1999 οι χϊρεσ παρουςίαηαν κάμψθ τθσ αφξθςθσ του προϊόντοσ, ςε διαφορετικό βακμό και θ Ευρωπαϊκι Κεντρικι Τράπεηα δεν μποροφςε να αποφαςίςει τι πολιτικι ν ακολουκιςει. Ρρόςφατθ οικονομικι κρίςθ Στακερζσ Ευρωπαϊκι ςυναλλαγματικζσ Νομιςματικι ιςοτιμίεσ Ζνωςθ Ιςοτιμία ευρϊ-δολαρίου (δολάρια ανά ευρϊ) Το ευρϊ κεςπίςτθκε το 1999, αλλά κυκλοφόρθςε ςε νομίςματα και χαρτονομίςματα το 2002 Από το 1999 μζχρι το 2001 χρθςιμοποιοφνταν τα προχπάρχοντα νομίςματα και τραπεηογραμμάτια ςε ςτακερζσ ςυναλλαγματικζσ ιςοτιμίεσ Ν. Ε. Κωςτελζτου 32

33 Εφαρμογι (ςτακερζσ ιςοτιμίεσ): θ κρίςθ τθσ Αργεντινισ Θ οικονομία τθσ Αργεντινισ άρχιςε να ςυνζρχεται το 2002 μετά από αρκετά χρόνια κρίςθσ. Ο ρυκμόσ πλθκωριςμοφ τθσ Αργεντινισ τισ δεκαετίεσ του 70 και του 80 ιταν πολφ υψθλόσ, με τισ τιμζσ να αυξάνονται κατά 10 διςεκατομμφρια φορζσ από το 1975 ωσ το Εφαρμογι: Η κρίςθ τθσ Αργεντινισ Ο πλθκωριςμόσ ιταν ςχεδόν μθδενικόσ τθ δεκαετία του ϋ90, κακϊσ το δθμοςιονομικό ζλλειμμα μειϊκθκε και εφαρμόςτθκε το νομιςματικό ςυμβοφλιο Το νομιςματικό ςυμβοφλιο είναι μια νομιςματικι ρφκμιςθ για τον αυςτθρό περιοριςμό του εγχϊριου χριματοσ ςε κυκλοφορία ςφμφωνα με το φψοσ των ςυναλλαγματικϊν διακεςίμων τθσ κεντρικισ τράπεηασ Το ςφςτθμα του νομιςματικοφ ςυμβουλίου, εξαςφαλίηει χαμθλό πλθκωριςμό, περιορίηοντασ τθν προςφορά χριματοσ Η ιςοτιμία του νζου πζςο τθσ Αργεντινισ με το δολάριο ΗΠΑ κακορίςτθκε ςε 1 προσ 1 και ο ςυνολικόσ αρικμόσ των νζο πζςο ςε κυκλοφορία δεν κα μποροφςε να υπερβαίνει το φψοσ των δολαρίων ΘΡΑ που διζκετε θ κεντρικι τράπεηα τθσ Αργεντινισ Εφαρμογι: Η κρίςθ τθσ Αργεντινισ Η δεκαετία του 90 ιταν μια περίοδοσ οικονομικισ ευθμερίασ, με γριγορθ οικονομικι μεγζκυνςθ και χαμθλό πλθκωριςμό. Το τζλοσ τθσ δεκαετίασ όμωσ βρικε τθν Αργεντινι να ολιςκαίνει ςε βακιά κάμψθ και το δθμοςιονομικό ζλλειμμα ν αυξάνεται ςθμαντικά. Θ πραγματικι ςυναλλαγματικι ιςοτιμία τθσ Αργεντινισ ιταν υπερτιμθμζνθ ςε ςφγκριςθ με τουσ εμπορικοφσ τθσ εταίρουσ, όπωσ θ Βραηιλία. Στο μεγαλφτερο μζροσ τθσ δεκαετίασ του 90, το ιςοηφγιο τρεχουςϊν ςυναλλαγϊν τθσ Αργεντινισ είχε υψθλά ελλείμματα, με ςυνζπεια τθν αφξθςθ του εξωτερικοφ τθσ χρζουσ ςτο 50% περίπου του ετιςιου Α.Εγχ.Ρ. Εφαρμογι: Η κρίςθ τθσ Αργεντινισ Τελικά, θ Αργεντινι δεν κατάφερε να εκπλθρϊςει τισ υποχρεϊςεισ τθσ ςε ςχζςθ με το εξωτερικό τθσ χρζοσ και τον Ιανουάριο του 2002 εγκατζλειψε το νομιςματικό ςυμβοφλιο, επιτρζποντασ τθ διακφμανςθ του πζςο ςε ςχζςθ με το δολάριο Τον Ιοφλιο του 2003, το πζςο άξιηε μόνο $0,36 Αλλά θ μείωςθ τθσ πραγματικισ ςυναλλαγματικισ ιςοτιμίασ επζτρεψε ςτθν οικονομία να ανακάμψει. Ο πλθκωριςμόσ επανιλκε ςε διψιφια νοφμερα, οπότε τελικά το νομιςματικό ςυμβοφλιο απζτυχε να επιτφχει τθ μακροχρόνια ςτακερότθτα των τιμϊν Ν. Ε. Κωςτελζτου 33