Edward de Bono s. Six Thinking Hats. Εργαλείο Αξιολόγησης Ποιότητας & Αποτελεσµατικότητας (λήψης αποφάσεων και επίλυσης προβληµάτων)

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Edward de Bono s. Six Thinking Hats. Εργαλείο Αξιολόγησης Ποιότητας & Αποτελεσµατικότητας (λήψης αποφάσεων και επίλυσης προβληµάτων)"

Ουρανία Φωτόπουλος
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Edward de Bono s Six Thinking Hats Εργαλείο Αξιολόγησης Ποιότητας & Αποτελεσµατικότητας (λήψης αποφάσεων και επίλυσης προβληµάτων) ρ. Αικατερίνη Πουστουρλή, για το ΛΑΪΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΕΡΡΩΝ

2 Dr. Edward debono M.D., Ph.D., (φιλοσοφία, ιατρική & ψυχολογία) Σύµβουλος επιχειρήσεων, κυβερνήσεων, σχολείων / εκπαιδευτικών οργανισµών, βιοµηχανίας Συγγραφέας 62 βιβλίων µεταφρασµένα σε 40 γλώσσες ηµιουργός των Six Thinking Hats, Lateral Thinking και Direct Attention Thinking Tools 2

οργανισµών, βιοµηχανίας Συγγραφέας 62 βιβλίων µεταφρασµένα σε 40

3 Results Around The World Η µέθοδος των Έξι Καπέλων του Edward de Bono δηµιουργήθηκε για να παρουσιάσει τις διάφορες µεθόδους σκέψης που χρησιµοποιούν οι άνθρωποι σε περιπτώσεις επίλυσης προβληµάτων. Έτσι, κάθε καπέλο αντιπροσωπεύει έναν συνηθισµένο τρόπο σκέψης που χρησιµοποιούµε για να λύσουµε προβλήµατα. Ένα ζητούµενο µέσω αυτής της µεθόδου είναι να µπορέσουµε να εντοπίσουµε τις διαφορετικές µεθόδους σκέψης που χρησιµοποιεί το κάθε άτοµο και συνεπώς, να κατανοήσουµε την δική µας προσέγγιση των πραγµάτων. Ο άλλος στόχος είναι να καταφέρουµε να καταλάβουµε καλύτερα τις σκέψεις των άλλων και έτσι, πιθανόν να ενσωµατώσουµε κάποιες στις δικές µας. 3

Ένα ζητούµενο µέσω αυτής της µεθόδου είναι να µπορέσουµε να εντοπίσουµε τις διαφορετικές µεθόδους σκέψης που χρησιµοποιεί το κάθε άτοµο και συνεπώς, να

4 Τα βασικά Έχουµε 6 διαφορετικά (φανταστικά) καπέλα τα οποία πρέπει να φορέσουµε ή να βγάλουµε. Αντιµετωπίζουµε τα καπέλα ως καπέλα σκέψης (τρόπο σκέψης/προσέγγισης). Σε κάθε καπέλο αντιστοιχεί ένα διαφορετικό χρώµα και αντίστοιχα ένας διαφορετικός τρόπος σκέψης. Όταν όλοι φοράµε ταυτόχρονα καπέλο το ίδιου χρώµατος, έχουµε τον ίδιο τρόπο σκέψης. Όταν αλλάζουµε καπέλο, αλλάζουµε τρόπο σκέψης. 4

Σε κάθε καπέλο αντιστοιχεί ένα διαφορετικό χρώµα και αντίστοιχα ένας διαφορετικός τρόπος σκέψης.

Άσπρο Καπέλο Πληροφορίες & εδοµένα Ουδέτερο & αντικειµενικό Ελεγχόµενα & εδραιωµένα γεγονότα Αναζήτηση ελλιπών πληροφοριών Αναζήτηση πηγών αυτών Μπλέ καπέλο Έλεγχος Σκέψης Ορίζει το Στόχο Ανασκοπεί

5 Άσπρο Καπέλο Πληροφορίες & εδοµένα Ουδέτερο & αντικειµενικό Ελεγχόµενα & εδραιωµένα γεγονότα Αναζήτηση ελλιπών πληροφοριών Αναζήτηση πηγών αυτών Μπλέ καπέλο Έλεγχος Σκέψης Ορίζει το Στόχο Ανασκοπεί (σύνοψη) Επισκόπηση Συµπεράσµατα Σχέδια ράσης Στόχος Μαύρο Καπέλο Γιατί εν µπορεί να λειτουργήσει Προφυλάξεις Κίνδυνοι Προβλήµατα Αστοχίες ίδονται Λογικά επιχειρήµατα Κίτρινο Καπέλο Γιατί µπορεί να λειτουργήσει Αξίες & Οφέλη (Γνωστά & υνητικά) Η θετική πλευρά Εκλογίκευση Πράσινο Καπέλο ηµιουργική σκέψη Πιθανότητες εναλλακτικές λύσεις, Νέες ιδέες Νέα αντίληψη Ξεπερνά τα προβλήµατα που θέτει το ΜαΚ5 και ενισχύει τις αξίες που εντοπίζει το ΚιΚ Κόκκινο Καπέλο Συναισθήµατα & ιαίσθηση Αισθήµατα ή Εικασίες At This Point Χωρίς αιτιολόγηση ή επιχειρήµατα Έµφαση στη συντοµία

Γιατί µπορεί να λειτουργήσει Αξίες & Οφέλη (Γνωστά & υνητικά) Η θετική πλευρά Εκλογίκευση Πράσινο Καπέλο ηµιουργική σκέψη Πιθανότητες εναλλακτικές λύσεις, Νέες ιδέες Νέα αντίληψη Ξεπερνά τα

6 Ο ρόλος του µεσολαβητήσυντονιστή Ορίζει το στόχο σκέψης των συµµετεχόντων (ρόλοι) Σχεδιάζει την ακολουθία (σειρά καπέλων) και το χρόνο σκέψης Κάνει αλλαγές στον τρόπο σκέψης εάν κρίνει ότι απατούνται ιαχειρίζεται ερωτήσεις, απορίες Ανασκοπεί τόσο περιοδικά όσο και στο τέλος της προσπάθειας µε την οµάδα των συµµετεχόντων 6 x

τρόπο σκέψης εάν κρίνει ότι απατούνται ιαχειρίζεται ερωτήσεις, απορίες Ανασκοπεί

7 Ο ρόλος του συµµετέχοντα Ακολουθεί τις οδηγίες του µεσολαβητή-συντονιστή Εκπροσωπεί και συγκεντρώνεται στο καπέλο (τρόπο σκέψης) που είναι σε τρέχουσα χρήση Συµµετέχει και εργάζεται στα χρονικά όρια που τίθενται Συµµετέχει και εκφράζεται πλήρως και ειλικρινώς «κάτω» από κάθε 7 χρώµα καπέλου

τρέχουσα χρήση Συµµετέχει και εργάζεται στα χρονικά όρια που τίθενται

8 Το Κόκκινο Καπέλο Προαίσθηµα, Ένστικτο. Πως αισθάνεσται για αυτήν την πρόταση? Ποιες είναι οι αντιδράσεις σας? Ποια είναι η διαίσθησή σας? Μην σκεφτείτε πάρα πολύ ή πάρα πολύ έντονα. 8

9 Το Κόκκινο Καπέλο Το Κόκκινο Καπέλο συµβολίζει τη διαίσθηση, το ένστικτο και τα συναισθήµατα. Επιτρέπει στο άτοµο να εκφράσει µία διαίσθηση χωρίς να τη δικαιολογήσει. «Φοράω το κόκκινο καπέλο και πιστεύω ότι η συγκεκριµένη πρόταση είναι ό,τι χειρότερο». Συνήθως µπορούµε να επικαλεστούµε τα συναισθήµατα και τη διαίσθηση σε µία συζήτηση, εφόσον συνδυάζονται και µε τη λογική. Ωστόσο, η λογική είναι επιτηδευµένη ενώ το συναίσθηµα είναι αυθεντικό. Το κόκκινο καπέλο δίνει την ευκαιρία στο χρήστη να εκφράσει τα συναισθήµατα που τον αντιπροσωπεύουν εκείνη τη στιγµή 9πάνω στο θέµα

«Φοράω το κόκκινο καπέλο και πιστεύω ότι η συγκεκριµένη πρόταση είναι ό,τι χειρότερο».

10 Το Λευκό Καπέλο Το καπέλο αναζήτησης πληροφοριών. Ποια είναι τα γεγονότα? Ποιες πληροφορίες έχουµε διαθέσιµες? Ποιες από αυτές είναι σχετικές µε το πρόβληµά µας? Όταν φοράµε το λευκό καπέλο είµαστε ουδέτεροι στον τρόπο σκέψης µας. 10

11 Το Λευκό Καπέλο Το Λευκό Καπέλο αντιπροσωπεύει πληροφορίες γνωστές ή απαραίτητες και αναγκαίες, δηλαδή γεγονότα, αριθµούς, ανάγκες και κενά πληροφοριών. Η δήλωση "Ίσως χρειαζόµαστε σε αυτό το σηµείο Λευκό Καπέλο σκέψης.» σηµαίνει «Ας αφήσουµε στην άκρη τα επιχειρήµατα και τις προτάσεις και ας δούµε τι πληροφορίες, στοιχεία, γεγονότα διαθέτουµε» 11

Η δήλωση "Ίσως χρειαζόµαστε σε αυτό το σηµείο Λευκό Καπέλο σκέψης.

12 Το Κίτρινο Καπέλο Το καπέλο της λιακάδας! Η αισιόδοξη άποψη Θετική και δηµιουργική σκέψη. Έχει να κάνει µε την αποτελεσµατικότητα και την ανάληψη εργασίας. Ποια είναι τα οφέλη, ποια τα πλεονεκτήµατα? 12

13 Το Κίτρινο Καπέλο Το Κίτρινο Καπέλο συµβολίζει την εξυπνάδα, την αισιοδοξία και τη θετική λογική. είχνει γιατί κάτι θα πετύχει και θα ωφελήσει. Μπορεί να χρησιµοποιηθεί για τα πιθανά αποτελέσµατα κάποιας προτεινόµενης ενέργειας, αλλά και για να εντοπίσει κάτι σηµαντικό από ένα προηγούµενο γεγονός. 13

Μπορεί να χρησιµοποιηθεί για τα πιθανά αποτελέσµατα κάποιας προτεινόµενης

14 Το Μαύρο Καπέλο Αξιολόγηση κινδύνου Το καπέλο της κρίσης/προσοχής. Το µαύρο καπέλο του στοχαστή επισηµαίνει τα λάθη ή τις αποκλίσεις. Ποια είναι τα ρίσκα ή οι κίνδυνοι που ενέχονται στο θέµα µας? Αναγνωρίζει/εντοπίζει τις δυσκολίες και τα προβλήµατα 14.

15 Το Μαύρο Καπέλο Το Μαύρο Καπέλο έχει να κάνει µε την ορθή κρίση- αποτελεί το δικηγόρο του διαβόλου ή το λόγο για τον οποίο κάτι δεν θα πετύχει. Είναι το καπέλο της κρίσης και της προσοχής και έχει τεράστια χρησιµότητα. εν είναι το καπέλο της έριδας, ούτε αρνητικό ή κατώτερο των άλλων. Απλά χρησιµοποιείται για να δείξει γιατί µία πρόταση δεν συµβαδίζει µε τα δεδοµένα, τη διαθέσιµη εµπειρία, το σύστηµα που εφαρµόζεται ή την τακτική που ακολουθείται. Το µαύρο καπέλο πρέπει να στηρίζεται πάντα στη λογική. 15

εν είναι το καπέλο της έριδας, ούτε αρνητικό ή κατώτερο των άλλων.

16 Το Πράσινο Καπέλο ηµιουργικότητα Εκπροσωπεί το δηµιουργικό τρόπο σκέψης. Αντιπροσωπεύει την ανάπτυξη και την κίνηση. Εντοπίζει νέες ιδέες και λύσεις (καινοτοµία). Αντιστοιχεί στην πλευρική σκέψη. 16

17 Το Πράσινο Καπέλο Το Πράσινο Καπέλο αποτελεί το καπέλο της δηµιουργικότητας, των εναλλακτικών προτάσεων, των στοιχείων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον, των προκλήσεων και των αλλαγών 17

18 Το Μπλέ Καπέλο Έλεγχος διαδικασίας, Κατεύθυνση σκέψης Το καπέλο έλεγχου, της οργανωµένης σκέψης. Θέτει στόχους, προσκαλεί για συνεργασία τα άλλα «καπέλα». Παρακολουθεί και επεξεργάζεται τις διαδικασίες σκέψης που υλοποιούνται. Το µπλέ καπέλο αντιστοιχεί στο σχεδιασµό-προγραµµατισµό. 18

Θέτει στόχους, προσκαλεί για συνεργασία τα άλλα «καπέλα».

19 Το Μπλέ Καπέλο Το Μπλε Καπέλο χρησιµοποιείται για να διευθύνει τη διαδικασία σκέψης (έλεγχος σκέψης). Είναι το καπέλο της γενικής επισκόπησης ή του ελέγχου διαδικασίας. εν προσεγγίζει το ίδιο το θέµα αλλά τις σκέψεις που κάνουµε πάνω στο θέµα. «Φοράω το µπλε καπέλο και πιστεύω ότι πρέπει να εφαρµόσουµε περισσότερο πράσινο καπέλο σκέψης σε αυτό το σηµείο». Χρησιµοποιώντας τεχνικούς όρους, το µπλε καπέλο ασχολείται µε την µετααντίληψη 19

εν προσεγγίζει το ίδιο το θέµα αλλά τις σκέψεις που κάνουµε πάνω στο θέµα.

20 Έξι Σκεπτόµενα Καπέλα ιαίσθηση/συναίσθηµα Πληροφόρηση/Ενηµέρωση Θετικότητα Οργάνωση/Προγραµατισµός ηµιουργικότητα Επιφυλακτικότητα 20

21 Ας παίξουµε! Νέο θέµα προς ανάπτυξη, σειρά καπέλων: Άσπρο (για απόκτηση πληροφοριών)... Πράσινο (για ιδέες και προτάσεις)... Κίτρινο συνδυασµένο µε µαύρο µετά από κάθε εναλλακτική πρόταση (για αξιολόγηση των εναλλακτικών)... Κόκκινο (για αξιολόγηση συναισθηµάτων της στιγµής)... Με το µπλε να ακολουθεί (για να αποφασιστεί η πορεία των σκέψεων). Ήδη γνωστό ζήτηµα, σειρά καπέλων: κόκκινο, κίτρινο, µαύρο, πράσινο (για να ξεπεραστούν τα αρνητικά σηµεία), άσπρο και τέλος, µπλε. 21

22 Βήµατα της Μεθόδου 6 Thinking Hats Καθορισµός χρονικού ορίου του παιχνιδιού και πρόσκληση συµµετεχόντων. Έπειτα, συγκεντρώνεται η οµάδα και συστήνονται τα µέλη της. Συζητούνται οι κανόνες και το χρονικό όριο του κάθε συµµετέχοντα. Κατόπιν, ο επιλεγµένος συντονιστής επιλέγει το Άσπρο Καπέλο, παρουσιάζοντας τα γεγονότα που συσχετίζονται µε την λήψη µιας απόφασης. Κάθε µέλος φορά, αρχικά, το Πράσινο Καπέλο, που του δίνει το δικαίωµα να προτείνει λύσεις, µετά το Κίτρινο και µετά το Μαύρο, αξιολογώντας τα οφέλη και τα µειονεκτήµατα των προτάσεων που έχουν γίνει. Μετά, κάθε µέλος φορά το Κόκκινο Καπέλο, που του επιτρέπει να εκφράσει τα συναισθήµατά του επί των προτεινόµενων εναλλακτικών. Τέλος, ο συντονιστής, µε το Μπλε Καπέλο, θα αποτιµήσει τις προτάσεις, τις σκέψεις και τα συναισθήµατα, θα πει την δική του γνώµη και θα κλείσει την συνάντηση. 22

23 Παράδειγµα # 2: Έχει νόηµα να βελτιώνεται συνεχώς ο άνθρωπος όταν υφίσταται σε ένα διεφθαρµένο περιβάλλον (κρίσης αξιών ) ; Λευκό: Ποιες πληροφορίες χρειαζόµαστε; Πράσινο: Ποιες είναι οι πιθανές ευκαιρίες; Κόκκινο: Επιλέξτε το καλύτερο. Κίτρινο: Ποια είναι τα οφέλη της κάθε; Μαύρο: Ποιες είναι οι αδυναµίες του κάθε; Μπλε: Ποια είναι τα επόµενα βήµατα 23

Σχετικά έγγραφα

ΤΕΧΝΙΚΕΣ. Β. Έξι Καπέλα Σκέψης. 1. Τι είναι τα «Έξι Καπέλα Σκέψης»;

ΤΕΧΝΙΚΕΣ. Β. Έξι Καπέλα Σκέψης. 1. Τι είναι τα «Έξι Καπέλα Σκέψης»; ΤΕΧΝΙΚΕΣ Β. Έξι Καπέλα Σκέψης 1. Τι είναι τα «Έξι Καπέλα Σκέψης»; Η τεχνική των «Έξι Καπέλων Σκέψης» επινοήθηκε από τον Edward de Bono στις αρ- χές της δεκαετίας του 1980. Τα έξι καπέλα σκέψης αντιπροσωπεύουν