Takvimski dio. Takvimski dio

Transcript

1 Takvimski dio Takvimski dio

2 Kada sunce zgasne, I zvijezde kada potamne, I planine kada budu pokrenute, I deve steone kada budu napuštene, I kada se sakupi zvjerinje, I mora kada ognjem uskipe, I duše kada budu spojenje, I kada bude upitana djevojčica koja živa sahranjena je, Zbog kakve krivnje umorena je. Kur an: sura-et-tekfir; 1-9.ajet. Kaligrafija Mustafa Sušić

3 KALENDARSKI DIO Mr. Esad Mahmutović KALENDAR Takvim Takvim sadrži početak vremena za pet dnevnih namaza (evkati-hamse, bešvakat-namaz): sabah (fedžr), podne (zuhr), ikindiju ( asr), akšam (magrib) i jaciju ( išâ ). Namazi nisu čvrsto vezani za određenu vremensku tačku (sahat, vakat). Najbolje je vrijeme početak vremena za taj namaz i zove se vaktu-l-fadile. Tada se obično na munarama uče ezani. Iza toga slijede dva dalja dozvoljena odsjeka vremena, vaktu-lhijâr i vaktu-l-dževâz. Četvrti odsjek u kome je pokuđeno klanjati (mekrûh) zove se vaktu-l-dževazi me a-l-kerâheti. Peti odsjek u kome je zabranjeno (haram) klanjati, zove se vaktu-t-tahrîm, koji još leži unutar vremena dotičnog namaza, ali je tako kratak da, ako se u njemu započne dotični namaz, svršetak će mu pasti u period sljedećeg namaza (za vrijeme izlaska Sunca, za vrijeme zalaska Sunca i kada je Sunce na polovini neba). Akšam, jacija i sabah su noćni namazi, a podne i ikindija su dnevni namazi. U noćnim namazima imam uči Kur an naglas, a u dnevnim u sebi. (zuhr) nastupa 1-2 minute iza prolaska Sunca kroz meridijan dotičnog mjesta. Toliko otprilike treba vremena da se primijeti prelazak sjene nekog predmeta na istočnu stranu meridijana. ( asr) počinje kada se vodoravna podnevna sjena uspravnog predmeta poveća za jednu dužinu samoga predmeta. To je prva ikindija. Druga ikindija nastupa kasnije kada se vodoravna podnevna sjena uspravnog predmeta poveća za dvije dužine predmeta. TAKVIM ZA

4 KALENDARSKI DIO U Bosni i Hercegovini se obično klanja prva ikindija, a u Makedoniji, Crnoj Gori i na Kosovu se klanja druga ikindija. Zalazak Sunca je početak akšamskog vremena (magrib). Vrijeme zalaska Sunca nastaje kada Sunce, tj. njegov gornji rub, potpuno zađe pod horizont mjesta ili kada se centar Sunca spusti ispod horizonta za 16 1, (koliki je ugaoni radijus Sunca) pri čemu se uzima da je horizontalna refrakcija 34. U ovom Takvimu je na vrijeme zalaska Sunca dodan temkin od 6 minuta (za relativnu nadmorsku visinu od 920 m) zbog toga što se akšam ne može klanjati ako se vidi obasjan vrh nekog susjednog brda. ( išâ ) nastaje kada se središte Sunca spusti 17 ispod zapadnog horizonta. To je prva jacija, koja se klanja u Bosni i Hercegovini. Druga jacija nastupa kasnije, kada se središte Sunca spusti 19 ispod zapadnog horizonta. (fedžr) nastaje kada se središte Sunca nalazi 19 ispod istočnog horizonta, tj. od rađanja prâve zore i traje do izlaska Sunca. Izlazak Sunca je čas prestanka sabahskog vremena, računat je sa temkinom od 6 minuta (za relativnu nadmorsku visinu od 920 m), pa je izlazak Sunca 6 minuta raniji nego u astronomskim godišnjacima. Dnevni post (imsâk) počinje neposredno prije rađanja zore i traje do zalaska Sunca (akšama). Bajram-namaz počinje 4 minuta nakon izlaska Sunca (ali se može klanjati i 30 minuta nakon izlaska Sunca). Džuma-namaz je u vrijeme podnevskog vakta. 326 TAKVIM ZA 2011.

5 KALENDARSKI DIO Hidžretski kalendar Na kretanju Mjeseca zasnovan je hidžretski kalendar (takvim) u kome se računaju godine po Hidžri, tj. od godine u kojoj je Muhammed, alejhi-s-selam, doselio iz Mekke u Medinu. To je bilo 8. rebiu-l-evvela, u ponedjeljak, 20. septembra 622. god. miladskog kalendara. Hidžretski mjesec počinje one večeri (akšama) kada se prvi put iza mijene vidi mlađak. Pod vidljivošću mlađaka podrazumijeva se astronomska vidljivost. Ona je za neko mjesto pozitivna, kada Sunce u mjestu promatranja zađe prije Mjeseca, i tada, s tim akšamom, počinje naredni mjesec hidžretske godine. Ako je vidljivost negativna ili nula, tj. ako Sunce zađe poslije Mjeseca, odnosno u isto vrijeme kada i Mjesec, sutrašnjeg dana s akšamom počinje naredni mjesec hidžretske godine. Mjesec je okrenut Zemlji uvijek istom stranom svoje površine. Na sjevernoj polutki Zemljine kugle je mlad Mjesec ispupčenom stranom uvijek okrenut nadesno, a stari nalijevo. Astronomska vidljivost mlađaka zavisi od više faktora: geografske dužine i širine mjesta promatranja, deklinacije Sunca, tj. od godišnjeg doba i deklinacije Mjeseca. Astronomska vidljivost raste od istoka prema zapadu, i to za svakih 1 geografske dužine od 1 do 4 minute. U zimskim mjesecima (23. septembra do 21. marta) astronomska vidljivost raste s geografskom širinom, tj. sjevernija mjesta imaju veću astronomsku vidljivost nego južnija. U ljetnim mjesecima je obratno, astonomska vidljivost opada s geografskom širinom, tj. u proljeće i ljeto sjeverna mjesta imaju manju astronomsku vidljivost od južnih. Oko ljetnog i zimskog solsticija brže se mijenja astronomska vidljivost nego oko ekvinocija, gdje je ta razlika minimalna. To znači da je u tim mjestima sjeverne hemisfere najveća razlika u astronomskoj vidljivosti oko početka ljeta i zime (do pola minute na 1 razlike u geografskoj širini), a najmanja oko početka proljeća i jeseni. TAKVIM ZA

6 KALENDARSKI DIO Jedna godina hidžretskog kalendara ima 34 dana. Astronomski je utvrđeno da jedan lunarni mjesec ima prosječno 29 dana, 12 sati, 44 minute i 3 sekunde (29,306 dana). Sedmica (hefta) u našoj tradiciji počinje petkom, kada se klanja džuma-namaz, pa se taj dan i naziva džuma. Dan u hidžretskom kalendaru počinje od zalaska Sunca i traje do sljedećeg zalaska. Kako Sunce ne zalazi u isto vrijeme, to su početak i dužina ovog dana različiti. Računanje vremena u ovom danu i njegovim dijelovima zove se u nas alaturka, za razliku od alafranga (srednjoevropsko vrijeme), u kojem dan uvijek traje 24 sata, počinje od ponoći i traje do sljedeće ponoći. Alaturka dan počinje prije alafranga dana pola noći ranije (u akšam) te se u to vrijeme dani dva kalendara razlikuju i imenom i datumom. Od zalaska Sunca do ponoći alafranga dan nosi u hidžretskom kalendaru (takvimu) ime i datum novog dana a u miladskom (alafranga) kalendaru ime i datum dana koji je bio do zalaska Sunca. Zonalno vrijeme Zemaljska kugla podijeljena je u 24 satne zone od kojih svaka ima 1 stepeni dužine. Svaki stepen ima po 4 minute. Svaka satna zona ima svoj meridijan. Svako mjesto na Zemlji pripada nekoj vremenskoj zoni. Sve opservatorije svijeta ravnaju se prema meridijanu engleske zvjezdarnice Grinič (Greenwich) i prema njemu se mjere i određuju geografske dužine i zonalno vrijeme. U odnosu na Grinič u nas je vrijeme jedan sat ranije, pa će tako biti i u našem Takvimu, jer Bosna i Hercegovina pripada zoni srednjoevropskog vremena (SEV), dok je Engleska (Grinič) u zoni zapadnoevropskog vremena. Turska, Egipat i zemlje Bliskog istoka pripadaju istočnoevropskoj zoni i u njih je vrijeme još jedan sat ranije nego u nas. To treba imati na umu i kod časa susreta Sunca i Mjeseca i časa početka vidljivosti mlađaka. 328 TAKVIM ZA 2011.

7 Vremenske mjesne razlike KALENDARSKI DIO Vaktija za pojedina mjesta u Bosni i Hercegovini dobija se ako vaktiji za Sarajevo, koja je u takvimu data tabelama za svaki mjesec, dodamo vremensku popravku koju nazivamo mjesna vremenska razlika. Prilikom proračuna vremenskih mjesnih razlika, Sarajevo, čije su geografske koordinate: širina φ= 43 2' i dužina λ= ', uzeto je kao nulta tačka (φ i λ ). Ostala mjesta u BiH koja su smještena južno, sjeverno, istočno ili zapadno od Sarajeva razlikuju se za neku vrijednost mjesne vremenske razlike (Tab. 2). Ovu popravku ćemo označiti sa t. Ona se izražava i minutama vremena. Mjesna vremenska razlika može biti pozitivna (+) ili negativna (-) i ima različite vrijednosti za pojedine vaktove. Ova popravka se (dovoljno tačno) može predstaviti u obliku formule: t = tλ + tφ zora i izlazak Sunca, t = tλ podne i kibla-sat, t = tλ tφ ikindija, zalazak Sunca i jacija; gdje je: t ukupna vremenska popravka, tλ vremenska popravka prema geografskoj dužini, tφ vremenska popravka prema geografskoj širini. TAKVIM ZA

8 KALENDARSKI DIO Vremenska popravka prema geografskoj dužini ( t λ ) Geografska dužina je ugao povučen iz središta Zemlje čiji jedan krak ide ka meridijanu povučenom kroz Zemljine polove i dato mjesto, a drugi krak ide ka tzv. početnom meridijanu, koji prolazi kroz Grinič (Greenwich). Popravka prema geografskoj dužini može se predstaviti u obliku formule: t λ =(λ - λ ) x 4 minuta λ - geografska dužina nekog mjesta, λ - geografska dužina Sarajeva. Množenjem sa 4 minuta (1 geografske dužine = 4 vremenska minuta) dobijamo vrijednost dužinske popravke u minutama vremena. Dužinska popravka je pozitivna (+) za mjesta zapadno od Sarajeva, a negativna ( ) za mjesta istočno od Sarajeva. 330 TAKVIM ZA 2011.

9 KALENDARSKI DIO Vremenska popravka prema geografskoj širini ( t φ ) Geografska širina nekog mjesta je ugao povučen iz središta Zemlje čiji jedan krak ide ka ekvatoru, a drugi prolazi kroz to mjesto. Popravka prema geografskoj širini može se predstaviti u obliku formule: tφ = x g x (φ - φ ) - Vremenska razlika za 1 geografske širine. Ona može imati predznak (+) ili ( ) za razne periode tokom godine. Izračunata je korištenjem širinskih razlika izlazaka, odnosno zalazaka, Sunca iz Astronomskog almanaha za mjesta čije se širine razlikuju za jedan stepen. Uvrštavanjem u početnu formulu, uz pretpostavku da ne postoji dužinska razlika, dobiju se podaci prikazani u tabeli br.1. Treba znati da su uzimane srednje vrijednosti i da je u konačnom računu vršeno zaokruživanje vrijednosti na najbliži cijeli broj, tako da se tačnost kreće u granicama jedne minute (ova vremenska razlika je prikazana u Tabeli br.1). g - Popravka čija je vrijednost 1,1 ako je φ > φ, tj. mjesto sjeverno od Sarajeva ili 0,9 ako je φ < φ, tj. ako je neko mjesto južno od Sarajeva, φ - geografska širina nekog mjesta, φ - geografska širina Sarajeva. Korekcija je pozitivna (+) za mjesta sjeverno od Sarajeva, a negativna ( ) za mjesta južno od Sarajeva. TAKVIM ZA

10 KALENDARSKI DIO KIBLA-SAT Kibla-sat je vrijeme kada je pravac sjenke nekog posmatranog predmeta nasuprot pravcu Kible. To znači da, ako se nalazite u nekom mjestu gdje vam nije poznat pravac prema Kibli, tog dana u vrijeme navedeno u koloni Kibla-sat pogledajte sjenku nekog predmeta. Pravac prema Kibli je nasuprot sjenke posmatranog predmeta. Primjena vremenskih mjesnih razlika Pošto za mjesne vremenske razlike uzimamo u obzir i geografsku širinu, to su mjesne razlike različite za svaki mjesec kao i za pojedine vaktove: a) zoru i izlazak Sunca; b) podne; c) ikindiju, zalazak Sunca i jaciju. Lijeve stranice takvima prikazuju vremena proračunata za Sarajevo. Desne stranice sadrže popis svih općina u Bosni i Hercegovini s mjesnim vremenskim razlikama za svaki mjesec. Ako je broj pozitivan, znači da se ta mjesna razlika dodaje (+) vremenu u takvimu, a ako je broj negativan da se ta vrijednost oduzima ( ) od vremena u takvimu. 332 TAKVIM ZA 2011.

11 Tabela br. 1. Vremenske razlike za 1 geografske širine a) za mjesta južno od Sarajeva (-) Mjesec Dan u mjesecu Sred. vrij. minuta /31 Januar Februar Mart April Maj Juni Juli August Septembar Oktobar Novembar Decembar b) za mjesta sjeverno od Sarajeva (+) Mjesec Dan u mjesecu Sred. vrij. minuta /31 Januar Februar Mart April Maj Juni Juli August Septembar Oktobar Novembar Decembar KALENDARSKI DIO TAKVIM ZA

12 KALENDARSKI DIO POJAŠNJENJE NEKIH TERMINA KOJI SE NAVODE U TAKVIMU TERMIN ERBEINI HAMSINI ZEMHERIJE DŽEMRE, prvo, drugo, treće SULTAN-NEVRUZ NISAN POJAŠNJENJE Prvih 40 dana zime, brojeći od zimskog solisticija ( do ) Posljednjih 0 dana zime do početka proljeća ( do ) Najhladniji dani u godini (dani oko 6. januara) Padaju na prvi, osmi, petnaesti dan ulaska Sunca u sazviježđe Ribe Sultan-nevruz je prvi dan dželalijskog kalendara. Seldžučki sultan Dželalud-in-devle Melik Šah, sazvao je godine 467. h. ili po novom kalendaru, u novosagrađenu opservatoriju u Nišaburu, osam tada najuglednijih i najpoznatijih astronoma tadašnjeg muslimanskog svijeta, među kojima je bio i slavni matematičar i pjesnik Omer Hajjam, i stavio im u zadatak da preurede stari perzijski kalendar i dovedu ga, što je moguće više, u sklad sa tropskim kalendarom, što su oni i učinili. Po tom njihovom kalendaru godina je imala 12 mjeseci sa po 30 dana plus dana koji su se dodavali po isteku 12 mjeseci. Ovaj kalendar stupio je na snagu 1. marta miladske ili 471. h. godine i nazvan je po ovom seldžučkom sulatnu. Šamski naziv za mjesec april, u kome pada najviše kiše, u narodu postoji vjerovanje o njenoj ljekovitosti. 334 TAKVIM ZA 2011.

13 KALENDARSKI DIO GOVEĐA ZIMA SITTEI-SEVR ROZI-HIDR JURJEV ALIĐUN ROZI-KASUM JEVMI-AŠURA LEJLETU-L-KADR LEJLETU-L-BEDR LEJLETU-L-ISRA VE-L-MI - -RADŽ LEJLETU-L-BERAT LEJLETU-R-REGAIB MIJENA Prvih šest dana ulaska Sunca u sazviježđe Bika. U narodu se kaže za te dane da su posljednji trzaji odlazeće zime. (6. maj) početak ljeta po narodnom vjerovanju (2. august) - Najtopliji dan ili godišnja prekretnica. Narod kaže do Aliđuna s prahom od Aliđuna s kalom. (8. novembar) - praktični početak zime po narodnom vjerovanju (Kasum dokasa, ljeto prokasa) Jeumul- ašuri, vezan je tragične događaje iz 622. godine na Kerbeli. Kod nas se taj dan (10. muharrem) obilježava samo u hadži Sinanovoj tekiji u Sarajevu. 27. noć ramazana. Noć Objave Kur ana, Noć sudbine 17. noć ramazana. Noć uoči Bitke na Bedru Noćno putovanje Muhammeda, a.s., od Mesdžidu-l-harama (Mekka) do Mesdžidu-l-aksaa (Kuds-Jerusalem) i dalje u više sfere nematerijalnog svijeta. Noć Božijeg praštanja Noć kada je hzr. Amina osjetila da je zanijela svoga sina Muhammeda, a.s. Ulazak Sunca u neko sazviježđe ili trenutak kada na kraju hidžretskog mjeseca mlađak prestane biti vidljiv. Ako je pun Mjesec (uštap), trenutak kada Mjesec bude vidljiv u svom punom obimu, onda je mijena trenutak kada je Mjesec u cjelini nevidljiv. TAKVIM ZA

14 KALENDARSKI DIO 336 TAKVIM ZA FAZE MJESECA U GODINI Posljednja četvrt s:m 12:7 23:26 12:07 02:47 18:2 11:48 0:02 21:4 13:39 03:30 1:09 00:48 Dan Sr Če Su Po Ut Če Su Ne Ut Če Pe Ne Pun Mjesec s:m 21:21 08:36 18:10 02:44 11:09 20:14 06:40 18:7 09:27 02:06 20:16 14:36 Dan Sr Pe Su Po Ut Sr Pe Su Po Sr Če Su Prva četvrt s:m 11:31 07:18 23:4 12:0 20:33 02:11 06:29 11:08 17:39 03:1 16:38 09:2 Dan Sr Pe Su Po Ut Če Pe Su Ne Ut Sr Pe Mijena (mlađak) s:m 09:0 02:33 20:48 14:34 06:1 21:03 08:4 18:40 03:04 11:09 19:7 06:11 18:08 Dan Ut Če Pe Ne Ut Sr Pe Su Po Ut Sr Pe Su Mjesec Januar Februar Mart April Maj Juni Juli August Septembar Oktobar Novembar Decembar

15 KALENDARSKI DIO Kaligrafija Mustafa Sušić Namaz je zaista propisan vjernicima u tačno naznačenom vremenu! Kur an, sura - En-nisa, 103. ajet Prema hidžretskom kalendaru 1432/1433. god. HIDŽRETSKI MJESECI Prema gregorijanskom kalendaru god. Mjesec Datum Dan Datum Mjesec Dužina (dana) Muharrem, Su 01 Januar 29 Safer, Sr 0 Januar 30 Rebiu-l-evvel, Pe 04 Februar 30 Rebiu-l-ahir, Ne 06 Mart 29 Džumade-l-ula, Po 04 April 30 Džumade-l-uhra, Sr 04 Maj 30 Redžeb, Pe 03 Juni 29 Ša ban, Su 02 Juli 30 Ramazan, Po 01 August 29 Ševval, Ut 30 August 29 Zu-l-ka de, Sr 28 Septembar 30 Zu-l-hidždže, Pe 28 Oktobar 30 Muharrem, Su 26 Novembar 30 Safer, Po 26 Decembar TAKVIM ZA

16 KALENDARSKI DIO MUBAREK DANI I NOĆI U 1432/1433. god. po H. (2011.) Prema gregorijanskom kalendaru god. Prema hidžretskom kalendaru 1432/1433. god. po H. Mjesec Datum Dan Datum Mjesec Mubarek - dani i noći Februar 14 Ponedjeljak 12 Rebiu-l-evvel, Rođenje Muhammeda, a.s., Mevlud Juni 02 Četvrtak 30 Džumade-l-uhra, Lejletu-r-regaib Juni 28 Utorak 26 Redžeb, Lejletu-l-Mi radž Juli 1 Ponedjeljak 14 Ša ban, Lejletu-l-berat Juli 31 Nedjelja 30 Ša ban, Uoči ramazana, I. teravija August 01 Ponedjeljak 01 Ramazan, Početak posta August 16 Utorak 17 Ramazan, Noć Bedra August 20 Subota 20 Ramazan, Ulazak u i tikaf (poslije ikindije) August 26 Petak 26 Ramazan, Lejletu-l-kadr August 30 Utorak 01 Ševval, Ramazanski bajram, 1. dan August 31 Srijeda 02 Ševval, Ramazanski bajram, 2. dan Septembar 01 Četvrtak 03 Ševval, Ramazanski bajram, 3. dan Novembar 0 Subota 09 Zu-l-hidždže, Jevmi-Arefe Novembar 06 Nedjelja 10 Zu-l-hidždže, Kurban-bajram, 1. dan Novembar 07 Ponedjeljak 11 Zu-l-hidždže, Kurban-bajram, 2. dan Novembar 08 Utorak 12 Zu-l-hidždže, Kurban-bajram, 3. dan Novembar 09 Srijeda 13 Zu-l-hidždže, Kurban-bajram, 4. dan Novembar 26 Subota 01 Muharrem, Nova hidžr. godina Decembar 04 Nedjelja 10 Muharrem, Noć Ašure 338 TAKVIM ZA 2011.

17 KALENDARSKI DIO ZNAČAJNI DATUMI U TRADICIJI BOŠNJAKA Mjesec Datum PO TAKVIMU džumade-l-uhra Dan džamija džumade-l-uhra Dovište Dobre vode-foče džumade-l-uhra Buna - mevlud džumade-l-uhra Dovište - Ključ redžeb Ajvatovica redžeb Dan vakifa redžeb Fatihska džuma u Kamengradu ša ban Karići ramazan Lastavica ramazan Dan povratničkih džemata ramazan Kraljeva Sutjeska ševval Kladanj DANI BOLNOG PRISJEĆANJA redžeb Dan sjećanja na genocid u Srebrenici ramazan Džamija Igman - Mevlud i tevhid šehidima BiH ramazan Solun - Šehidska dova ševval Dan šehida TAKVIM ZA

18 KALENDARSKI DIO BLAGDANI PRAZNICI DRUGIH KONFESIJA KATOLIČKI MJESEC DAN BLAGDAN Januar/Siječanj 01 Su Nova godina April/Travanj 24 Ne Uskrs Juni/Lipanj 12 Ne Duhovi Juni/Lipanj 23 Če Tijelovo (Brašančevo) August/Kolovoz 1 Po Velika gospa Septembar/Rujan 08 Če Mala gospa Novembar/Studeni 01 Ut Svi sveti 02 Sr Dušni dan Decembar/Prosinac 2 Ne Božić JEVREJSKI MJESEC DAN PRAZNIK Mart 20 Ne Purim April 19 Ut Pesah (8 dana) Maj 02 Po Jom Ašoa Juni 08 Sr Šavuot Septembar 29 Če Roš hašana 772. N.god. Oktobar 09 Ne Jom kipur Oktobar 13 Če Sukot Decembar 21 Sr Hanuka (8 dana) PRAVOSLAVNI MJESEC DAN PRAZNIK Januar 07 Pe Božić Januar 14 Pe Nova godina April 24 Ne Vaskrs Maj 06 Pe Đurđevdan Juni 28 Ut Vidovdan August 02 Ut Ilindan August 28 Ne Velika gospojina Septembar 21 Sr Mala gospojina 340 TAKVIM ZA 2011.

19 KALENDARSKI DIO ZNAČAJNI DATUMI U POVIJESTI BIH MJESEC Datum Dan August/Kolovoz 04 Če Dan banjalučkog boja August/Kolovoz 29 Po Dan izdavanja povelje Kulina bana DRŽAVNI PRAZNICI MJESEC Datum Dan PRAZNIK Januar 01 Su Nova godina Mart 01 Ut Dan nezavisnosti Maj 01 Ne Međunarodni praznik rada Novembar 2 Pe Dan državnosti GODIŠNJA DOBA Mjesec Datum Dan Vrijeme Godišnje doba Mart 21 Po 00:19 Proljeće Juni 21 Ut 18:1 Ljeto Septembar 23 Pe 10:03 Jesen Decembar 22 Če 06:31 Zima Podaci o početku godišnjih doba su po srednjoevropskom vremenu. U periodu ljetnog računanja vremena u Bosni i Hercegovini se dodaje 1 sat. TAKVIM ZA

20 JANUAR MUHARREM/SAFER GOD. PO H. Po kalendaru DAN U sedmici Po takvimu Blagdani, značajni datumi, faze Mjeseca i drugi astronomski podaci Izlazak Sunca Akšam (zalazak sunca) Kibla-sat s m s m s m s m s m s m s m 1 Su 26 Muharrem Ne Po Ut 29 Mijena 09: Sr 1 Safer Če Pe 3 Džuma. Miladi Isa, a.s Su Ne Po Ut Sr 8 Prva četvrt 11: Če Pe 10 Džuma. Kanuni-sani Su Ne Po Ut Sr 1 Pun Mjesec 21: Če Pe 17 Džuma Su Ne Po Ut Sr 22 Posljednja četvrt 12: Če Pe 24 Džuma Su Ne Po 27 Prvi dan hamsina Su Nova godina

21 Mjesne vremenske razlike za januar KALENDARSKI DIO BANOVIĆI BANJA LUKA 8 2 BIHAĆ BIJELJINA BILEĆA BOS.BROD BOS.DUBICA BOS.GRADIŠKA 9 0 BOS.GRAHOVO BOS.KRUPA BOS.NOVI BOS.PETROVAC BOS.ŠAMAC BRATUNAC BRČKO BREZA BUGOJNO 4 3 BUSOVAČA BUŽIM CAZIN ČAJNIČE ČAPLJINA 3 1 ČELIĆ ČELINAC ČITLUK 3 1 DERVENTA DOBOJ DONJI VAKUF 4 3 DRVAR FOČA FOJNICA GACKO GLAMOČ GORAŽDE GORNJI VAKUF GRAČANICA GRADAČAC GRUDE 4 3 HADŽIĆI HAN-PIJESAK HLIVNO ILIJAŠ JABLANICA JAJCE 6 3 KAKANJ KALESIJA KALINOVIK KISELJAK KLADANJ KLJUČ KONJIC KOTOR-VAROŠ KREŠEVO KUPRES 4 LAKTAŠI 8 1 LOPARE LUKAVAC LJUBINJE LJUBUŠKI 4 2 MAGLAJ MODRIČA MOSTAR MRKONJIĆ-GRAD 7 4 NEUM NEVESINJE NOVI TRAVNIK ODŽAK OLOVO ORAŠJE PALE POSUŠJE 4 3 PRIJEDOR PRNJAVOR PROZOR ROGATICA RUDO SANSKI MOST SKENDER-VAKUF SOKOLAC SRBAC SREBRENICA SREBRENIK STOLAC ŠEKOVIĆI ŠIPOVO 7 4 ŠIROKI BRIJEG 3 2 TESLIĆ 2 0 TEŠANJ TOMISLAV-GRAD 4 TRAVNIK TREBINJE TRNOVO TUZLA UGLJEVIK VAREŠ V.KLADUŠA VISOKO VIŠEGRAD VITEZ VLASENICA ZAVIDOVIĆI ZENICA ZVORNIK ŽEPA ŽEPČE ŽIVINICE TAKVIM ZA

22 FEBRUAR SAFER/REBIU-L-EVVEL GOD. PO H. Po kalendaru DAN U sedmici Po takvimu Blagdani, značajni datumi, faze Mjeseca i drugi astronomski podaci Izlazak Sunca Akšam (zalazak sunca) Kibla-sat s m s m s m s m s m s m s m 1 Ut 28 Safer Sr Če 30 Mijena 02: Džuma. Pola zime 4 Pe 1 Rebiu-l-evvel Su Ne Po Ut Sr Če Džuma. 11 Pe 8 Prva četvrt 07: Su Ne Po 11 Šubat. Rođenje Muhammmeda, a.s., Mevlud Ut Sr Če Džuma. 18 Pe 1 Pun Mjesec 08: Su 16 Prvo džemre (u zrak) Ne Po Ut Sr Če 21 Posljednja četvrt 23: Pe 22 Džuma Su 23 Drugo džemre (u vodu) Ne Po

23 Mjesne vremenske razlike za februar KALENDARSKI DIO BANOVIĆI BANJA LUKA 7 3 BIHAĆ BIJELJINA BILEĆA BOS.BROD BOS.DUBICA BOS.GRADIŠKA 7 2 BOS.GRAHOVO BOS.KRUPA BOS.NOVI BOS.PETROVAC BOS.ŠAMAC BRATUNAC BRČKO BREZA BUGOJNO BUSOVAČA BUŽIM CAZIN ČAJNIČE ČAPLJINA ČELIĆ ČELINAC ČITLUK DERVENTA DOBOJ DONJI VAKUF 4 4 DRVAR FOČA FOJNICA GACKO GLAMOČ GORAŽDE GORNJI VAKUF GRAČANICA GRADAČAC GRUDE 4 3 HADŽIĆI HAN-PIJESAK HLIVNO ILIJAŠ JABLANICA JAJCE 6 4 KAKANJ KALESIJA KALINOVIK KISELJAK KLADANJ KLJUČ 8 7 KONJIC KOTOR-VAROŠ KREŠEVO KUPRES LAKTAŠI LOPARE LUKAVAC LJUBINJE LJUBUŠKI 4 3 MAGLAJ MODRIČA MOSTAR MRKONJIĆ-GRAD 6 4 NEUM 3 2 NEVESINJE NOVI TRAVNIK ODŽAK OLOVO ORAŠJE PALE POSUŠJE 4 4 PRIJEDOR 9 7 PRNJAVOR 3 1 PROZOR ROGATICA RUDO SANSKI MOST 9 7 SKENDER-VAKUF 4 3 SOKOLAC SRBAC SREBRENICA SREBRENIK STOLAC ŠEKOVIĆI ŠIPOVO 6 ŠIROKI BRIJEG TESLIĆ TEŠANJ TOMISLAV-GRAD TRAVNIK TREBINJE TRNOVO TUZLA UGLJEVIK VAREŠ V.KLADUŠA VISOKO VIŠEGRAD VITEZ VLASENICA ZAVIDOVIĆI ZENICA ZVORNIK ŽEPA ŽEPČE ŽIVINICE TAKVIM ZA

24 MART REBIU-L-EVVEL/REBIU-L-AHIR GOD. PO H. Po kalendaru DAN U sedmici Po takvimu Blagdani, značajni datumi, faze Mjeseca i drugi astronomski podaci Izlazak Sunca Akšam (zalazak sunca) Kibla-sat s m s m s m s m s m s m s m 1 Ut 26 Rebiu-l-evvel Sr Če Pe 29 Džuma. Mijena 20: Su 30 Treće džemre (u zemlju) Ne 1 Rebiu-l-ahir Po Ut Sr Če Babe, prvi dan Pe 6 Džuma Su 7 Prva četvrt 23: Ne Po 9 Mart-Rumi Ut Sr Če 12 Babe, zadnji dan Pe 13 Džuma Su 14 Pun Mjesec 18: Ne 1 Posljednji dan hamsina Sultan-nevruz. 21 Po 16 Proljeće 00: Ut Sr Če Pe 20 Džuma Su 21 Posljednja četvrt 12: Ne Po Ut Sr Če marta počinje ljetno računanje vremena Ut Dan nezavisnosti

25 Mjesne vremenske razlike za mart KALENDARSKI DIO BANOVIĆI BANJA LUKA BIHAĆ BIJELJINA BILEĆA BOS.BROD BOS.DUBICA BOS.GRADIŠKA BOS.GRAHOVO BOS.KRUPA BOS.NOVI BOS.PETROVAC BOS.ŠAMAC BRATUNAC BRČKO BREZA BUGOJNO BUSOVAČA BUŽIM CAZIN ČAJNIČE ČAPLJINA ČELIĆ ČELINAC 4 4 ČITLUK DERVENTA DOBOJ DONJI VAKUF DRVAR FOČA FOJNICA GACKO GLAMOČ GORAŽDE GORNJI VAKUF GRAČANICA GRADAČAC GRUDE HADŽIĆI HAN-PIJESAK HLIVNO ILIJAŠ JABLANICA JAJCE KAKANJ KALESIJA KALINOVIK KISELJAK KLADANJ KLJUČ KONJIC KOTOR-VAROŠ KREŠEVO KUPRES LAKTAŠI 4 LOPARE LUKAVAC LJUBINJE LJUBUŠKI MAGLAJ MODRIČA MOSTAR MRKONJIĆ-GRAD NEUM NEVESINJE NOVI TRAVNIK ODŽAK OLOVO ORAŠJE PALE POSUŠJE PRIJEDOR PRNJAVOR PROZOR ROGATICA RUDO SANSKI MOST SKENDER-VAKUF SOKOLAC SRBAC SREBRENICA SREBRENIK STOLAC ŠEKOVIĆI ŠIPOVO ŠIROKI BRIJEG TESLIĆ TEŠANJ TOMISLAV-GRAD TRAVNIK TREBINJE TRNOVO TUZLA UGLJEVIK VAREŠ V.KLADUŠA VISOKO VIŠEGRAD VITEZ VLASENICA ZAVIDOVIĆI ZENICA ZVORNIK ŽEPA ŽEPČE ŽIVINICE TAKVIM ZA

26 APRIL REBIU-L-AHIR/DŽUMADE-L-ULA GOD. PO H. Po kalendaru DAN U sedmici Po takvimu Blagdani, značajni datumi, faze Mjeseca i drugi astronomski podaci Izlazak Sunca Akšam (zalazak sunca) Kibla-sat s m s m s m s m s m s m s m Džuma 1 Pe 27 Rebiu-l-ahir Su Ne 29 Mijena 14: Po 1 Džumade-l-ula Ut Sr Če Pe Džuma Su Ne Dan bošnjačke dijaspore. 11 Po 8 Prva četvrt 12: Ut Sr Če 11 Nisan, prvi dan Pe 12 Džuma Su Ne Po 1 Pun Mjesec 02: Ut Sr 17 Goveđa zima, prvi dan Če Pe 19 Džuma Su Ne Posljednja četvrt 02:47 2 Po 22 Goveđa zima, zadnji dan Ut Sr Če Pe 26 Džuma Su

27 Mjesne vremenske razlike za april KALENDARSKI DIO BANOVIĆI BANJA LUKA 3 6 BIHAĆ BIJELJINA BILEĆA BOS.BROD BOS.DUBICA BOS.GRADIŠKA 3 7 BOS.GRAHOVO BOS.KRUPA BOS.NOVI BOS.PETROVAC BOS.ŠAMAC BRATUNAC BRČKO BREZA BUGOJNO BUSOVAČA BUŽIM CAZIN ČAJNIČE ČAPLJINA ČELIĆ ČELINAC ČITLUK DERVENTA DOBOJ DONJI VAKUF 4 4 DRVAR FOČA FOJNICA GACKO GLAMOČ GORAŽDE GORNJI VAKUF GRAČANICA GRADAČAC GRUDE 3 4 HADŽIĆI HAN-PIJESAK HLIVNO ILIJAŠ JABLANICA JAJCE 4 KAKANJ KALESIJA KALINOVIK KISELJAK KLADANJ KLJUČ KONJIC KOTOR-VAROŠ 3 4 KREŠEVO KUPRES LAKTAŠI LOPARE LUKAVAC LJUBINJE LJUBUŠKI MAGLAJ MODRIČA MOSTAR MRKONJIĆ-GRAD 4 6 NEUM 2 3 NEVESINJE NOVI TRAVNIK ODŽAK OLOVO ORAŠJE PALE POSUŠJE 4 4 PRIJEDOR 7 9 PRNJAVOR 1 3 PROZOR ROGATICA RUDO SANSKI MOST SKENDER-VAKUF 3 4 SOKOLAC SRBAC SREBRENICA SREBRENIK STOLAC ŠEKOVIĆI ŠIPOVO 6 ŠIROKI BRIJEG TESLIĆ TEŠANJ TOMISLAV-GRAD TRAVNIK TREBINJE TRNOVO TUZLA UGLJEVIK VAREŠ V.KLADUŠA VISOKO VIŠEGRAD VITEZ VLASENICA ZAVIDOVIĆI ZENICA ZVORNIK ŽEPA ŽEPČE ŽIVINICE TAKVIM ZA

28 MAJ DŽUMADE-L-ULA/DŽUMADE-L-UHRA GOD. PO H. Po kalendaru DAN U sedmici Po takvimu Blagdani, značajni datumi, faze Mjeseca i drugi astronomski podaci Izlazak Sunca Akšam (zalazak sunca) Kibla-sat s m s m s m s m s m s m s m 1 Ne 28 Džumade-l-ula Po Ut 30 Mijena 06: Sr 1 Džumade-l-uhra Če Pe 3 Džuma Su 4 Dan džamija Ne Po Ut 7 Prva četvrt 20:33 Dovište Dobre vode- Foča Sr Če Pe 10 Džuma.Nisan, z. dan Su 11 Mevlud Buna. Majis Ne Po Ut 14 Pun Mjesec 11: Sr Če Pe 17 Džuma Su Ne Po Ut 21 Posljednja četvrt 18: Sr Če Pe 24 Džuma Su Ne 26 Dovište Ključ Po Ut Ne Prvi maj - međunarodni praznik rada

29 Mjesne vremenske razlike za maj KALENDARSKI DIO BANOVIĆI BANJA LUKA 2 8 BIHAĆ BIJELJINA BILEĆA BOS.BROD BOS.DUBICA BOS.GRADIŠKA 1 9 BOS.GRAHOVO BOS.KRUPA BOS.NOVI BOS.PETROVAC BOS.ŠAMAC BRATUNAC BRČKO BREZA BUGOJNO 3 4 BUSOVAČA BUŽIM CAZIN ČAJNIČE ČAPLJINA 1 3 ČELIĆ ČELINAC ČITLUK 1 3 DERVENTA DOBOJ DONJI VAKUF 3 4 DRVAR FOČA FOJNICA GACKO GLAMOČ GORAŽDE GORNJI VAKUF GRAČANICA GRADAČAC GRUDE 3 4 HADŽIĆI HAN-PIJESAK HLIVNO ILIJAŠ JABLANICA JAJCE 3 6 KAKANJ KALESIJA KALINOVIK KISELJAK KLADANJ KLJUČ KONJIC KOTOR-VAROŠ KREŠEVO KUPRES LAKTAŠI LOPARE LUKAVAC LJUBINJE LJUBUŠKI 2 4 MAGLAJ MODRIČA MOSTAR MRKONJIĆ-GRAD 4 7 NEUM NEVESINJE NOVI TRAVNIK ODŽAK OLOVO ORAŠJE PALE POSUŠJE 3 4 PRIJEDOR PRNJAVOR PROZOR ROGATICA RUDO SANSKI MOST SKENDER-VAKUF SOKOLAC SRBAC SREBRENICA SREBRENIK STOLAC ŠEKOVIĆI ŠIPOVO 4 7 ŠIROKI BRIJEG 2 3 TESLIĆ 0 2 TEŠANJ TOMISLAV-GRAD 4 TRAVNIK TREBINJE TRNOVO TUZLA UGLJEVIK VAREŠ V.KLADUŠA VISOKO VIŠEGRAD VITEZ VLASENICA ZAVIDOVIĆI ZENICA ZVORNIK ŽEPA ŽEPČE ŽIVINICE TAKVIM ZA

30 JUNI DŽUMADE-L-UHRA/REDŽEB GOD. PO H. Po kalendaru DAN U sedmici Po takvimu Blagdani, značajni datumi, faze Mjeseca i drugi astronomski podaci Izlazak Sunca Akšam (zalazak sunca) Kibla-sat s m s m s m s m s m s m s m Džumade-l-uhra Sr 29 Mijena 21: Če 30 Lejletu-r-regaib Pe 1 Džuma. Redžeb Su Ne Po Ut Sr Če 7 Prva četvrt 02: Pe 8 Džuma Su Ne Po Ut 12 Haziran Sr 13 Pun Mjesec 20: Če Pe 1 Džuma Su Ne Po Ut 19 Ljeto 18: Sr Če 21 Posljednja četvrt 11: Pe 22 Džuma Su Ne 24 Ajvatovica Po Lejletu-l-Mi radž. Dan 28 Ut 26 vakifa Sr Če

31 Mjesne vremenske razlike za juni KALENDARSKI DIO BANOVIĆI BANJA LUKA 1 9 BIHAĆ BIJELJINA BILEĆA BOS.BROD BOS.DUBICA BOS.GRADIŠKA BOS.GRAHOVO BOS.KRUPA 9 13 BOS.NOVI BOS.PETROVAC 8 11 BOS.ŠAMAC - 0 BRATUNAC BRČKO BREZA BUGOJNO 3 4 BUSOVAČA BUŽIM CAZIN 10 1 ČAJNIČE ČAPLJINA ČELIĆ ČELINAC ČITLUK 1 3 DERVENTA DOBOJ -2 1 DONJI VAKUF 3 4 DRVAR FOČA FOJNICA GACKO GLAMOČ GORAŽDE GORNJI VAKUF GRAČANICA GRADAČAC GRUDE HADŽIĆI HAN-PIJESAK HLIVNO ILIJAŠ JABLANICA JAJCE 3 7 KAKANJ KALESIJA KALINOVIK KISELJAK KLADANJ KLJUČ KONJIC KOTOR-VAROŠ KREŠEVO KUPRES LAKTAŠI LOPARE LUKAVAC LJUBINJE -2 1 LJUBUŠKI MAGLAJ MODRIČA -4 1 MOSTAR MRKONJIĆ-GRAD 3 8 NEUM NEVESINJE NOVI TRAVNIK ODŽAK - 0 OLOVO ORAŠJE PALE POSUŠJE PRIJEDOR PRNJAVOR PROZOR ROGATICA RUDO SANSKI MOST SKENDER-VAKUF SOKOLAC SRBAC SREBRENICA SREBRENIK STOLAC -1 2 ŠEKOVIĆI ŠIPOVO 4 7 ŠIROKI BRIJEG 2 3 TESLIĆ -1 2 TEŠANJ -1 2 TOMISLAV-GRAD 4 TRAVNIK 2 3 TREBINJE TRNOVO TUZLA UGLJEVIK VAREŠ V.KLADUŠA VISOKO VIŠEGRAD VITEZ VLASENICA ZAVIDOVIĆI ZENICA ZVORNIK ŽEPA ŽEPČE ŽIVINICE TAKVIM ZA

32 JULI REDŽEB/ŠA BAN GOD. PO H. Po kalendaru DAN U sedmici Po takvimu Blagdani, značajni datumi, faze Mjeseca i drugi astronomski podaci Izlazak Sunca Akšam (zalazak sunca) Kibla-sat s m s m s m s m s m s m s m Džuma. Redžeb Pe 29 Mijena 08: Su 1 Ša ban Ne Po 3 Posljednja četvrt 14: Ut Sr Če Pe 7 Džuma. Prva četvrt 06: Su Ne godišnjica genocida u 11 Po 10 Srebrenici Ut Sr Če 13 Temuz Džuma. Lejletu-l-berat 1 Pe 14 Pun Mjesec 06: Su Ne Po Ut Sr Če Pe 21 Džuma Su 22 Posljednja četvrt 0: Ne Po Ut Sr Če Pe 28 Džuma Mijena 18:40 30 Su 29 Karići, prvi dan Ne 30 Karići, drugi dan

33 Mjesne vremenske razlike za juli KALENDARSKI DIO BANOVIĆI BANJA LUKA 1 9 BIHAĆ BIJELJINA BILEĆA BOS.BROD BOS.DUBICA BOS.GRADIŠKA 0 10 BOS.GRAHOVO BOS.KRUPA 9 13 BOS.NOVI BOS.PETROVAC BOS.ŠAMAC - 0 BRATUNAC BRČKO BREZA BUGOJNO 3 4 BUSOVAČA BUŽIM CAZIN ČAJNIČE ČAPLJINA 1 3 ČELIĆ ČELINAC ČITLUK 1 3 DERVENTA DOBOJ -2 1 DONJI VAKUF 3 4 DRVAR FOČA FOJNICA GACKO GLAMOČ GORAŽDE GORNJI VAKUF GRAČANICA GRADAČAC GRUDE HADŽIĆI HAN-PIJESAK HLIVNO ILIJAŠ JABLANICA JAJCE 3 7 KAKANJ KALESIJA KALINOVIK KISELJAK KLADANJ KLJUČ KONJIC KOTOR-VAROŠ KREŠEVO KUPRES LAKTAŠI LOPARE LUKAVAC LJUBINJE LJUBUŠKI MAGLAJ MODRIČA -4 1 MOSTAR MRKONJIĆ-GRAD 3 8 NEUM NEVESINJE NOVI TRAVNIK ODŽAK -4 0 OLOVO ORAŠJE PALE POSUŠJE PRIJEDOR PRNJAVOR PROZOR ROGATICA RUDO SANSKI MOST SKENDER-VAKUF SOKOLAC SRBAC SREBRENICA SREBRENIK STOLAC ŠEKOVIĆI ŠIPOVO 4 7 ŠIROKI BRIJEG 2 3 TESLIĆ -1 2 TEŠANJ -1 2 TOMISLAV-GRAD 4 TRAVNIK TREBINJE TRNOVO TUZLA UGLJEVIK VAREŠ V.KLADUŠA VISOKO VIŠEGRAD VITEZ VLASENICA ZAVIDOVIĆI ZENICA ZVORNIK ŽEPA ŽEPČE ŽIVINICE TAKVIM ZA

34 AUGUST RAMAZAN/ŠEVVAL GOD. PO H. Po kalendaru DAN U sedmici Po takvimu Blagdani, značajni datumi, faze Mjeseca i drugi astronomski podaci Izlazak Sunca Akšam (zalazak sunca) Kibla-sat s m s m s m s m s m s m s m Ramazan Po 1 (Prvi dan posta) Ut Sr Če Džuma. Mevlud i tevhid Pe šehidima BiH Su 6 Prva četvrt 11: Ne 7 Lastavica Po Ut Sr Če Pe 12 Džuma Su 13 Pun Mjesec 18: Ne 14 Pola ljeta. Augustos Po Ut 16 Noć Bedra Dan povratničkih 17 Sr 17 džemata Če Pe 19 Džuma Su 20 Ulazak u i tikaf (iza ikindije) Solun Šehidska dova Ne 21 Posljednja četvrt 21: Po Ut Sr Če Džuma. Lejletu-l-kadr. 26 Pe 26 Kraljeva Sutjeska Su Ne 28 Međunavice, 1. dan Po 29 Mijena 03: Ut 1 31 Sr 2 Ševval Ramazanski bajram, 1. dan Ramazanski bajram, 2. dan. Dan šehida Bajram-namaz je u utorak 30. augusta u 6:4

35 Mjesne vremenske razlike za august KALENDARSKI DIO BANOVIĆI BANJA LUKA 3 7 BIHAĆ BIJELJINA BILEĆA BOS.BROD -1 2 BOS.DUBICA BOS.GRADIŠKA 2 8 BOS.GRAHOVO BOS.KRUPA BOS.NOVI 8 11 BOS.PETROVAC BOS.ŠAMAC BRATUNAC BRČKO BREZA BUGOJNO BUSOVAČA BUŽIM CAZIN ČAJNIČE ČAPLJINA ČELIĆ ČELINAC ČITLUK DERVENTA -1 2 DOBOJ DONJI VAKUF 3 4 DRVAR FOČA FOJNICA GACKO GLAMOČ GORAŽDE GORNJI VAKUF GRAČANICA GRADAČAC GRUDE 3 4 HADŽIĆI HAN-PIJESAK HLIVNO ILIJAŠ JABLANICA JAJCE 4 6 KAKANJ KALESIJA KALINOVIK KISELJAK KLADANJ KLJUČ 7 8 KONJIC KOTOR-VAROŠ KREŠEVO KUPRES LAKTAŠI LOPARE LUKAVAC LJUBINJE LJUBUŠKI 2 4 MAGLAJ MODRIČA MOSTAR MRKONJIĆ-GRAD 4 7 NEUM 1 3 NEVESINJE NOVI TRAVNIK ODŽAK OLOVO ORAŠJE PALE POSUŠJE 4 4 PRIJEDOR PRNJAVOR 1 3 PROZOR ROGATICA RUDO SANSKI MOST 7 9 SKENDER-VAKUF SOKOLAC SRBAC SREBRENICA SREBRENIK STOLAC ŠEKOVIĆI ŠIPOVO 4 6 ŠIROKI BRIJEG TESLIĆ TEŠANJ TOMISLAV-GRAD TRAVNIK TREBINJE TRNOVO TUZLA UGLJEVIK VAREŠ V.KLADUŠA VISOKO VIŠEGRAD VITEZ VLASENICA ZAVIDOVIĆI ZENICA ZVORNIK ŽEPA ŽEPČE ŽIVINICE TAKVIM ZA

36 SEPTEMBAR ŠEVVAL/ZU-L-KA DE GOD. PO H. Po kalendaru DAN U sedmici Po takvimu 1 Če 3 Blagdani, značajni datumi, faze Mjeseca i drugi astronomski podaci Ševval Ramazanski bajram, 3. dan Izlazak Sunca Akšam (zalazak sunca) Kibla-sat s m s m s m s m s m s m s m Pe 4 Džuma Su Prva četvrt 17:39 4 Ne 6 Kladanj Po Ut Sr Če Pe 11 Džuma Su Ne Po 14 Pun Mjesec 09: Ut Sr 16 Ejlul Če Pe 18 Džuma Su Ne Po Ut 22 Posljednja četvrt 13: Sr 23 Ravnodnevnica Če Pe 2 Džuma. Jesen 10: Su Ne Po Ut 29 Mijena 11: Zu-l-ka de Sr 1 Dan Udruženja Ilmije Če Pe 3 Džuma

37 Mjesne vremenske razlike za septembar KALENDARSKI DIO BANOVIĆI BANJA LUKA 4 6 BIHAĆ BIJELJINA BILEĆA BOS.BROD BOS.DUBICA BOS.GRADIŠKA 4 6 BOS.GRAHOVO BOS.KRUPA BOS.NOVI BOS.PETROVAC BOS.ŠAMAC BRATUNAC BRČKO BREZA BUGOJNO BUSOVAČA BUŽIM CAZIN ČAJNIČE ČAPLJINA ČELIĆ ČELINAC 4 4 ČITLUK DERVENTA DOBOJ DONJI VAKUF DRVAR FOČA FOJNICA GACKO GLAMOČ GORAŽDE GORNJI VAKUF GRAČANICA GRADAČAC GRUDE HADŽIĆI HAN-PIJESAK HLIVNO ILIJAŠ JABLANICA JAJCE 4 KAKANJ KALESIJA KALINOVIK KISELJAK KLADANJ KLJUČ KONJIC KOTOR-VAROŠ 4 4 KREŠEVO KUPRES LAKTAŠI 4 LOPARE LUKAVAC LJUBINJE LJUBUŠKI MAGLAJ MODRIČA MOSTAR MRKONJIĆ-GRAD 6 NEUM NEVESINJE NOVI TRAVNIK ODŽAK OLOVO ORAŠJE PALE POSUŠJE 4 4 PRIJEDOR PRNJAVOR PROZOR ROGATICA RUDO SANSKI MOST SKENDER-VAKUF 4 4 SOKOLAC SRBAC SREBRENICA SREBRENIK STOLAC ŠEKOVIĆI ŠIPOVO 6 ŠIROKI BRIJEG TESLIĆ TEŠANJ TOMISLAV-GRAD TRAVNIK TREBINJE TRNOVO TUZLA UGLJEVIK VAREŠ V.KLADUŠA VISOKO VIŠEGRAD VITEZ VLASENICA ZAVIDOVIĆI ZENICA ZVORNIK ŽEPA ŽEPČE ŽIVINICE TAKVIM ZA

38 OKTOBAR ZU-L-KA DE/ZU-L-HIDŽDŽE GOD. PO H. Po kalendaru DAN U sedmici Po takvimu Blagdani, značajni datumi, faze Mjeseca i drugi astronomski podaci Izlazak Sunca Akšam (zalazak sunca) Kibla-sat s m s m s m s m s m s m s m 1 Su 4 Zu-l-ka de Ne Po Ut 7 Prva četvrt 03: Sr Če Pe 10 Džuma Su Ne Po Ut Sr 1 Pun Mjesec 02: Če Pe 17 Džuma. Tešrini-evvel Su Ne Po Ut Sr Če 23 Posljednja četvrt 03: Pe 24 Džuma Su Ne Po Ut Sr 29 Mijena 19: Če Džuma. 28 Pe 1 Zu-l-hidždže Su Ne Po oktobra počinje zimsko računanje vremena

39 Mjesne vremenske razlike za oktobar KALENDARSKI DIO BANOVIĆI BANJA LUKA 6 4 BIHAĆ BIJELJINA BILEĆA BOS.BROD BOS.DUBICA 8 6 BOS.GRADIŠKA 6 3 BOS.GRAHOVO BOS.KRUPA BOS.NOVI BOS.PETROVAC BOS.ŠAMAC BRATUNAC BRČKO BREZA BUGOJNO BUSOVAČA BUŽIM CAZIN ČAJNIČE ČAPLJINA ČELIĆ ČELINAC ČITLUK DERVENTA DOBOJ DONJI VAKUF DRVAR FOČA FOJNICA GACKO GLAMOČ GORAŽDE GORNJI VAKUF GRAČANICA GRADAČAC GRUDE 4 4 HADŽIĆI HAN-PIJESAK HLIVNO ILIJAŠ JABLANICA JAJCE 4 KAKANJ KALESIJA KALINOVIK KISELJAK KLADANJ KLJUČ KONJIC KOTOR-VAROŠ 4 3 KREŠEVO KUPRES LAKTAŠI LOPARE LUKAVAC LJUBINJE LJUBUŠKI MAGLAJ MODRIČA MOSTAR MRKONJIĆ-GRAD 6 NEUM NEVESINJE NOVI TRAVNIK ODŽAK OLOVO ORAŠJE PALE POSUŠJE 4 4 PRIJEDOR 8 7 PRNJAVOR PROZOR ROGATICA RUDO SANSKI MOST SKENDER-VAKUF 4 3 SOKOLAC SRBAC 4 2 SREBRENICA SREBRENIK STOLAC ŠEKOVIĆI ŠIPOVO 6 ŠIROKI BRIJEG TESLIĆ TEŠANJ TOMISLAV-GRAD TRAVNIK TREBINJE TRNOVO TUZLA UGLJEVIK VAREŠ V.KLADUŠA VISOKO VIŠEGRAD VITEZ VLASENICA ZAVIDOVIĆI ZENICA ZVORNIK ŽEPA ŽEPČE ŽIVINICE TAKVIM ZA

40 NOVEMBAR ZU-L-HIDŽDŽE 1432./MUHARREM GOD. PO H. Po kalendaru DAN U sedmici Po takvimu Blagdani, značajni datumi, faze Mjeseca i drugi astronomski podaci Izlazak Sunca Akšam (zalazak sunca) Kibla-sat s m s m s m s m s m s m s m 1 Ut Zu-l-hidždže Sr 6 Prva četvrt 16: Če Pe 8 Džuma Su 9 Jevmi-Arefe Ne 10 Kurban-bajram, 1. dan Po 11 Kurban-bajram, 2. dan Ut 12 Kurban-bajram, 3. dan Sr 13 Kurban-bajram, 4. dan Če 14 Pun Mjesec 20: Pe 1 Džuma Su Ne Po 18 Tešrini-sani Ut Sr Če Džuma. Posljednja četvrt 18 Pe 22 1: Su Ne Po Ut Sr Če Pe 29 Džuma. Mijena 06: Muharrem Nova 26 Su 1 hidžretska godina Ne Po Ut Sr Bajram-namaz je u nedjelju 06. novembra u 7:07