ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟΥ. ΚΥΚΛΟΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ Ενότητα: Β2. Σύστημα Προσκοπικών Τμημάτων Αρχές Λειτουργίας και η συνεργασία μεταξύ των Τμημάτων

Transcript

1 ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟΥ ΚΥΚΛΟΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ Ενότητα: Β2. Σύστημα Προσκοπικών Τμημάτων Αρχές Λειτουργίας και η συνεργασία μεταξύ των Τμημάτων Εφορεία Εκπαίδευσης Γενικής Εφορείας Αθήνα η Έκδοση 1

2 Συγγραφέας Νεκτάριος Τσεσμελόπουλος Γιώργος Χουρδάκης Ιωάννης Δρης (για το Προσκοπικό Δίκτυο) Υπεύθυνος Διαμόρφωσης επιστημονικών προδιαγραφών του εκπαιδευτικού υλικού Νεκτάριος Τσεσμελόπουλος Συμβουλευτική Υποστήριξη Επιμέλεια κειμένων Συμεών Σουρβίνος Το παρόν δημιουργήθηκε στο πλαίσιο δημιουργίας εκπαιδευτικών εγχειριδίων για την «ευέλικτη εκπαίδευση» του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων (Σ.Ε.Π.). Η συγγραφή των κειμένων έχει γίνει με τη βοήθεια τεκμηριωμένων εγχειριδίων τα οποία αποτελούν το υφιστάμενο υλικό της Επίσημης εκπαίδευσης Ενηλίκων Στελεχών του Σ.Ε.Π.. Οι συγγραφείς έχουν επιλεγεί με τη βοήθεια της Εφορείας Εκπαιδεύσεως και είναι ενεργά μέλη του Εκπαιδευτικού προσωπικού του Σ.Ε.Π. 2

3 Περιεχόμενα Σκοπός... 4 Προσδοκώμενα Αποτελέσματα... 4 Λέξεις Κλειδιά... 4 Εισαγωγή... 5 Ενότητα Ορισμός Προσκοπικού Συστήματος Αγέλη Λυκοπούλων Ομάδα Προσκόπων Κοινότητα Ανιχνευτών Προσκοπικό Δίκτυο Ενότητα Πώς εφαρμόζεται η Προσκοπική Μέθοδος στα 4 τμήματα Νόμος και Υπόσχεση Λειτουργία μικρών ομάδων Υποστήριξη Ενηλίκων Μάθηση στην Πράξη Ζωή στη φύση Προσωπική Πρόοδος Συμβολικό πλαίσιο Ενότητα Πού «συναντιούνται» τα Προσκοπικά Τμήματα Δράσεις Συστήματος Δράσεις άλλων κλιμακίων (Περιφερειακή και Γενική Εφορεία) Επικουρική υποστήριξη μελών Ανιχνευτών και Προσκοπικού Δικτύου Κοινότητα Ανιχνευτών Προσκοπικό Δίκτυο Σύνοψη Χρήσιμα Links Δεν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. 3

4 Σκοπός Σκοπός αυτής της εκπαιδευτικής ενότητας είναι να εξηγηθεί στα ενήλικα στελέχη του Προσκοπισμού το πώς η Προσκοπική μέθοδος εφαρμόζεται μέσα σε ένα Προσκοπικό Σύστημα και πώς διαδοχικά από τμήμα σε τμήμα (από ηλικιακή σε ηλικιακή ομάδα δηλαδή) προσαρμόζεται ανάλογα, για να εξυπηρετεί τις ανάγκες των παιδιών. Επιπροσθέτως θα εξηγηθεί η δομή οργάνωσης και ο τρόπος λειτουργίας των τμημάτων σε σχέση με την Προσκοπική μέθοδο και ποιες είναι οι ελάχιστες προϋποθέσεις, για να ιδρυθεί ένα Προσκοπικό τμήμα. Τέλος θα αναφερθούν οι κοινές δράσεις που μπορούν να υπάρξουν με συνεργασία των τεσσάρων τμημάτων ενός Συστήματος και ποιος είναι ο επικουρικός ρόλος των Ανιχνευτών και του Προσκοπικού Δικτύου στα δύο μικρότερα (ηλικιακά) τμήματα μέσα σε ένα Προσκοπικό Σύστημα. Προσδοκώμενα Αποτελέσματα Με την ολοκλήρωση αυτής της εκπαιδευτικής ενότητας οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να είναι σε θέση να: Αναλύουν το Σύστημα Προσκοπικών Τμημάτων Αναφέρουν τις προϋποθέσεις για την ίδρυση μιας Αγέλης Ομάδας Κοινότητας Δικτύου Εξηγούν τη Δομή Οργάνωσης και τον τρόπο Λειτουργίας των Τμημάτων σε σχέση με την Προσκοπική Μέθοδο και πως γίνεται πράξη σε κάθε ηλικιακή ομάδα παιδιών, εφήβων, νέων Αναλύουν τις κοινές δράσεις και τον τρόπο συνεργασίας μεταξύ των τμημάτων Αναφέρουν τον τρόπο που οι Ανιχνευτές - Δίκτυο βοηθάνε τα υπόλοιπα τμήματα του Συστήματος και την αξία που έχει αυτή η βοήθεια για την ανάπτυξη της Κίνησης Λέξεις Κλειδιά -Προσκοπική μέθοδος -Προσκοπικό Σύστημα -Προσκοπικά τμήματα -Οργάνωση- Λειτουργία τμημάτων -Κοινές δράσεις τμημάτων 4

5 Εισαγωγή Ο πυρήνας και η βάση του Προσκοπισμού ήταν ανέκαθεν οι χώροι μέσα στους οποίους εύρισκε εφαρμογή το Προσκοπικό πρόγραμμα. Όταν αναφερόμαστε σε αυτούς τους χώρους λοιπόν, μιλάμε για το Προσκοπικό Σύστημα, μέσα στο οποίο ένα ανήλικο μέλος μας μπορεί να δεχτεί διαδοχικά βιώματα εμπειρίες και γνώσεις οι οποίες θα αποτελέσουν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του. Το Προσκοπικό Σύστημα αποτελείται από 4 διαφορετικά τμήματα, για να μπορέσει να ικανοποιήσει τα ηλικιακά φάσματα όλων των ανήλικων μελών του. Αναφερόμαστε στην Αγέλη των Λυκόπουλων, στην Ομάδα των Προσκόπων, στην Κοινότητα των Ανιχνευτών, και τέλος στο Προσκοπικό Δίκτυο. Στις ενότητες που ακολουθούν θα αναλυθεί και θα εξηγηθεί πώς η Προσκοπική μέθοδος εφαρμόζεται και καλύπτει και τα 7 της πεδία, μέσα από το πρόγραμμα των τεσσάρων τμημάτων του Προσκοπικού Συστήματος, ποιες είναι οι δράσεις στις οποίες μπορούν να συνυπάρξουν τα τμήματα και πώς τα μεγαλύτερα, ηλικιακά, τμήματα (Κοινότητα Προσκοπικό Δίκτυο) μπορούν να δράσουν επικουρικά στα δύο μικρότερα (Αγέλη Ομάδα). 5

6 Ενότητα 1 Σύστημα Προσκοπικών Τμημάτων 1.1. Ορισμός Προσκοπικού Συστήματος Προσκοπικό Σύστημα ονομάζεται η αυτοτελής Προσκοπική μονάδα, μέσα στην οποία το παιδί δέχεται από τμήμα σε τμήμα, διαδοχικά τα προσκοπικά βιώματα και εμπειρίες του. Στις δύο προηγούμενες σειρές, περιγράφεται πως το παιδί δέχεται διαδοχικά προσκοπικά βιώματα και εμπειρίες. Αυτό επιτυγχάνεται με το πέρασμα του μέσα από τα 4 τμήματα που απαρτίζουν ένα Προσκοπικό Σύστημα, τα οποία στο μόνο που διαφέρουν, είναι το ηλικιακό φάσμα στο οποίο απευθύνονται, και στην εμφάνιση (στολή), προσπαθώντας κάθε φορά να εξυπηρετήσουν τα χαρακτηριστικά της ηλικίας των παιδιών στα οποία απευθύνονται και αναλόγως προσαρμόζεται το πρόγραμμα που ακολουθείται. Αξίζει να σημειωθεί πως στο 4 ο τμήμα, αυτό του Προσκοπικού Δικτύου, τα μέλη του δεν είναι πλέον παιδιά, είναι ενήλικοι οι οποίοι δεν μπορούν να στελεχώσουν τα τμήματα σαν βαθμοφόροι είτε λόγω πληρότητας είτε για λόγους που αφορούν το καθένα μέλος προσωπικά (έλλειψη χρόνου, σπουδές, απόσταση κλ.π.). Αυτός άλλωστε είναι και ένας από τους λόγους που δημιουργήθηκε αυτό το 4 ο τμήμα. Σύμφωνα λοιπόν με όσα περιγράφονται παραπάνω, τα Τμήματα διακρίνονται σε τέσσερις Κλάδους: Κλάδος Λυκοπούλων: Αγέλες για παιδιά ηλικίας 7-11 ετών Κλάδος Προσκόπων: Ομάδες για παιδιά ηλικίας ετών Κλάδος Ανιχνευτών: Κοινότητες για εφήβους ετών Κλάδος Προσκοπικού Δικτύου: Προσκοπικά Δίκτυα για νέους ετών Τα Τμήματα, ένα από κάθε Κλάδο, αποτελούν ένα Σύστημα Προσκόπων, Ναυτοπροσκόπων είτε Αεροπροσκόπων. 6

7 1.2. Αγέλη Λυκοπούλων Χαρακτηριστικά Η Αγέλη Λυκοπούλων, είναι το μικρότερο από τα 4 τμήματα που απαρτίζουν ένα Προσκοπικό Σύστημα. Κάθε Αγέλη Λυκοπούλων πρέπει να έχει δέκα (10) μέχρι τριάντα (30) Λυκόπουλα (ο ιδανικός αριθμός Λυκοπούλων ώστε το πρόγραμμα της Αγέλης να παρέχει τα καλύτερα παιδαγωγικά αποτελέσματα, είναι από 18 μέχρι 24) και κατευθύνεται από τον ΑΡΧΗΓΟ ΑΓΕΛΗΣ (Α.Α.Λ) και ένα (1) μέχρι τρεις (3) ΥΠΑΡΧΗΓΟΥΣ ΑΓΕΛΗΣ (Υ.Α.Λ). Για περισσότερα από είκοσι τέσσερα (24) παιδιά απαιτούνται δυο (2) Υπαρχηγοί. Με τη λέξη μικρότερο, σαφώς αναφερόμαστε στο θέμα της ηλικίας. Με λίγα λόγια, παιδιά που συμπλήρωσαν το 7ο έτος της ηλικίας τους και είναι μαθητές της Β Τάξης του Δημοτικού Σχολείου μέχρι το αργότερο να συμπληρώσουν το 11ο και να πάνε στην ΣΤ Τάξη του Δημοτικού Σχολείου, εντάσσονται στην Αγέλη Λυκοπούλων. Διάρθρωση Στην Αγέλη των Λυκοπούλων για την καλύτερη εφαρμογή του προγράμματος, τα παιδιά χωρίζονται σε μικρές ομάδες (σ.σ. Στοιχείο της προσκοπικής μεθόδου), τις εξάδες και το όργανο διοίκησης αυτού του τμήματος είναι το Συμβούλιο Αγέλης στο οποίο συμμετέχουν ο Αρχηγός και οι Υπαρχηγοί της Αγέλης. Της Εξάδας ηγείται ο Πρώτος εξάδας ο οποίος εκλέγεται από τα παιδιά της Εξάδας. Με υπόδειξη του Πρώτου και τη σύμφωνη γνώμη των παιδιών της Εξάδας, ορίζεται ο Δεύτερος Εξάδας ο οποίος είναι το δεξί χέρι του Πρώτου και τον αντικαθιστά, όταν αυτό είναι απαραίτητο. Δράση Η Αγέλη Λυκόπουλων δρα, στον κλειστό χώρο της Εστίας της, σε περιβάλλον πόλης, δίνοντας όμως παραπάνω έμφαση, στη δράση της στην ύπαιθρο, με περιπάτους, εκδρομές ημερήσιες ή πολυήμερες και σαφέστατα με τη θερινή της κατασκήνωση. Η δραστηριότητα (Εργαλείο) μέσα στην οποία το κάθε μέλος της Αγέλης μπορεί να εκφράσει μία άποψη ή επιθυμία, ονομάζεται Κύκλος Αγέλης και μέσα σε αυτόν συμμετέχουν και τα Λυκόπουλα και τα ενήλικα στελέχη μας που ηγούνται του τμήματος. Στην Αγέλη Λυκόπουλων η πρόοδος των μελών της «ελέγχεται» με ένα σύστημα κριτηρίων αξιολόγησης και το γνωστικό της αντικείμενο προέρχεται από τη δεξαμενή ιδεών που ονομάζεται «5 τομείς ενδιαφερόντων» Πιο αναλυτικά για την Αγέλη Λυκοπούλων: poylon_ pdf 7

8 1.3. Ομάδα Προσκόπων Χαρακτηριστικά Η ομάδα Προσκόπων είναι το Δεύτερο στη σειρά τμήμα, βάσει της ηλικίας μέσα σε ένα Προσκοπικό Σύστημα. Κάθε Ομάδα Προσκόπων έχει δέκα (10) μέχρι σαράντα (40) Προσκόπους και κατευθύνεται από τον Αρχηγό Ομάδας και 1 μέχρι 3 Υπαρχηγούς Ομάδας. Εφόσον η Ομάδα Προσκόπων έχει περισσότερα από 30 μέλη, μπορεί να έχει έναν ακόμη Υπαρχηγό. Διάρθρωση Η Ομάδα Προσκόπων είναι ισότιμο τμήμα με την Αγέλη Λυκοπούλων (Α.Λ.), την Κοινότητα των Ανιχνευτών (Κ.Α.) και το Προσκοπικό Δίκτυο (Π.Δ.) και αποτελείται από 2 μέχρι 6 συντροφιές (παρέες) παιδιών, που ονομάζονται Ενωμοτίες, ηγέτες των οποίων είναι οι Ενωμοτάρχες οι οποίοι εκλέγονται από τα παιδιά της Ενωμοτίας. Με υπόδειξη του Ενωμοτάρχη και τη σύμφωνη γνώμη των παιδιών της Ενωμοτίας, ορίζεται ο Υπενωμοτάρχης ο οποίος είναι το δεξί χέρι του Ενωμοτάρχη και τον αντικαθιστά, όταν αυτό είναι απαραίτητο. Δράση Η Ομάδα Προσκόπων δρα, στον κλειστό χώρο της Εστίας της, σε περιβάλλον πόλης, δίνοντας όμως παραπάνω έμφαση, στη δράση της στην ύπαιθρο, με περιπάτους, εκδρομές ημερήσιες ή πολυήμερες και σαφέστατα με τη θερινή της κατασκήνωση, η οποία αποτελεί μάλιστα το επιστέγασμα όλης της, της προσπάθειας. Η Ομάδα Προσκόπων χρησιμοποιεί το συμβούλιο των Ενωμοτιών για να μεταφερθούν οι απόψεις και οι επιθυμίες των παιδιών στο Συμβούλιο Τιμής Ομάδας στο οποίο συμμετέχουν τα στελέχη των Ενωμοτιών (Ενωμοτάρχες Υπενομωτάρχες) και τα ενήλικα στελέχη της Ομάδας, ο Αρχηγός με τους Υπαρχηγούς του. Η Πρόοδος των Προσκόπων, αναλύεται στην Ενότητα 1 και το γνωστικό της αντικείμενο προέρχεται από τη δεξαμενή ιδεών που ονομάζεται «5 τομείς ενδιαφερόντων» Πιο Αναλυτικά για την Ομάδα Προσκόπων: kopon_ pdf 8

9 1.4. Κοινότητα Ανιχνευτών Χαρακτηριστικά Η Κοινότητα Ανιχνευτών είναι το τρίτο κατά σειρά τμήμα που απαρτίζει ένα Προσκοπικό σύστημα και αφορά παιδιά που βρίσκονται στη φάση της εφηβείας, μέχρι και την ενηλικίωσή τους (15 έως 18 ετών). Κάθε Κοινότητα Ανιχνευτών αποτελείται από τουλάχιστον εννέα (9) Ανιχνευτές, με επιτελείο έναν Αρχηγό και έναν ή δύο υπαρχηγούς. Εάν ο αριθμός των Ανιχνευτών υπερβαίνει τους 24, υπάρχει η δυνατότητα να ενταχθεί στο επιτελείο ένας ακόμα υπαρχηγός. Διάρθρωση Η λειτουργία της Κοινότητας Ανιχνευτών βασίζεται στην ύπαρξη Ομίλων Εργασίας και Λειτουργίας. Τη διοργάνωση και υλοποίηση της κάθε δράσης του τμήματος αναλαμβάνει ένας ή περισσότεροι Όμιλοι Εργασίας, οι οποίοι αποτελούνται από Ανιχνευτές, με την ενίσχυση ενός ενήλικου στελέχους. Αυτοί οι Όμιλοι παύουν να υφίστανται με το πέρας της δράσης. Οι Όμιλοι Λειτουργίας, με τη σειρά τους, έχουν ως στόχο την κάλυψη πάγιων αναγκών του τμήματος, όπως η γραμματεία η το φωτογραφικό αρχείο, οπότε και η διάρκειά τους είναι μεγαλύτερη. Μεταξύ των Ανιχνευτών δεν υπάρχει κάποιο είδος ιεραρχίας αντίστοιχο του Πρώτου Εξάδας ή του Ενωμοτάρχη, αλλά Συντονιστές των Ομίλων, που εναλλάσσονται κατά περίπτωση. Δράση Η Κοινότητα των Ανιχνευτών δρα ως επί το πλείστον στην ύπαιθρο αλλά και σε περιβάλλον πόλης, σε δράσεις που προκύπτουν από τις ανάγκες και τις επιθυμίες των μελών της. Έμφαση δίνεται στη Χειμερινή Δράση Υπαίθρου και, κυρίως, στην καλοκαιρινή, Μεγάλη Δράση Υπαίθρου, που αποτελεί και το επιστέγασμα της κάθε χρονιάς. Η Κοινότητα Ανιχνευτών διοικείται από τη Σύνοδο της Κοινότητας, στην οποία μετέχουν όλοι οι Ανιχνευτές και τα ενήλικα στελέχη. Μέσω της Συνόδου Προγραμματισμού προτείνονται και αποφασίζονται οι δράσεις του τμήματος από όλα τα μέλη της Κοινότητας. Η πρόοδος των Ανιχνευτών αναλύεται στην Ενότητα 1, ενώ το γνωστικό αντικείμενο της Κοινότητας προκύπτει από ιδέες για δράσεις μέσα από τα «6 πεδία Ανιχνευτικού ενδιαφέροντος». Τα 6 ανιχνευτικά παιδία είναι αντίστοιχα των 5 τομέων, συν ένα ακόμα το οποίο αφορά στον επαγγελματικό προσανατολισμό. Πιο συγκεκριμένα αναφερόμαστε στα πεδία: Αγωγή και Δημοκρατία, Αγωγή και Αλληλεγγύη, Πολιτισμός, Ανίχνευση Φύσης, Ποιότητα Ζωής, Σταδιοδρομία Πιο αναλυτικά για την Κοινότητα Ανιχνευτών: neyton_ pdf 9

10 1.5. Προσκοπικό Δίκτυο Χαρακτηριστικά Το Προσκοπικό Δίκτυο είναι το τέταρτο στη σειρά τμήμα, βάσει της ηλικίας μέσα σε ένα Προσκοπικό Σύστημα και αφορά σε νέους από 18 έως 26 ετών. Κάθε Προσκοπικό Δίκτυο έχει τρία (3) μέχρι εικοσιπέντε (25) Μέλη Προσκοπικού Δικτύου και έχει έναν Αρχηγό Προσκοπικού Δικτύου. Διάρθρωση Το Προσκοπικό Δίκτυο είναι ισότιμο τμήμα με την Αγέλη Λυκοπούλων (Α.Λ.), την Ομάδα Προσκόπων (Ο.Π.) και την Κοινότητα Ανιχνευτών (Κ.Α.). Το κύριο διοικητικό όργανο του τμήματος είναι η Ολομέλεια του Προσκοπικού Δικτύου στην οποία συμμετέχουν όλα τα Μέλη Π.Δ. και ο Αρχηγός (Α.Π.Δ.). Η Ολομέλεια του Π.Δ. εκλέγει τον Πρόεδρο του Π.Δ. για ένα εξάμηνο (που όμως δεν μπορεί να υπερβεί τις δύο συνεχόμενες θητείες). Η Ολομέλεια του Π.Δ. καταρτίζει Ομάδες Δράσης με σκοπό την αποτελεσματική διοργάνωση και διεξαγωγή κάθε δράσης του τμήματος. Οι Ομάδες Δράσης αποτελούνται από 3-6 Μέλη Π.Δ. Η λειτουργία της Ομάδας Δράσης παύει να υφίσταται με την ολοκλήρωση της δράσης. Μπορούν να λειτουργήσουν και Ομάδες Δράσης σχετικές με τη λειτουργία του Προσκοπικού Δικτύου. Το Προσκοπικό Δίκτυο κάθε Συστήματος, με τα άλλα αντίστοιχα, αποτελεί το Προσκοπικό Δίκτυο κάθε Περιφερειακής Εφορείας, το οποίο παρακολουθεί και συντονίζει η Ομάδα Υποστήριξης και Συντονισμού του Προσκοπικού Δικτύου, υπό την ευθύνη του Εφόρου κλάδου Προσκοπικού Δικτύου της Π.Ε. Στην παραπάνω ομάδα μετέχουν ο Πρόεδρος και ο Αρχηγός κάθε Π.Δ. και ο Έφορος Προσκοπικού Δικτύου της Περιφερειακής Εφορείας. Για να λειτουργήσει η Ομάδα Υποστήριξης και Συντονισμού του Προσκοπικού Δικτύου, θα πρέπει να λειτουργούν τρία τουλάχιστον Π.Δ. στην Π.Ε. Δράση Οι δράσεις του Προσκοπικού Δικτύου γίνονται και στην ύπαιθρο και σε αστικό περιβάλλον, σε εξωτερικό ή σε κλειστό χώρο, στην Ελλάδα ή σε άλλη χώρα. Το Προσκοπικό Δίκτυο με τις δράσεις του καλύπτει την ανάγκη για εξωστρέφεια και κάνει έντονη την παρουσία του Προσκοπικού Συστήματος, στον κοινωνικό περίγυρο παρεμβαίνοντας με σκοπό είτε να αναδείξει προβλήματα, είτε να συμβάλλει δημιουργικά στην επίλυσή τους. Οι δράσεις μπορεί να γίνουν μόνο από τα Μέλη Π.Δ. ή σε συνεργασία με άλλους φορείς ή εθελοντικές οργανώσεις και τα μέλη τους. Μπορεί να γίνουν από όλα τα Μέλη του Π.Δ. μαζί, μόνο από μερικά ή ατομικά. Κάθε χρόνο διοργανώνεται και διεξάγεται μια Μεγάλη Σύνθετη Δράση (ή Ταξίδι) που συμπεριλαμβάνει θέματα από διαφορετικά πεδία και αντικείμενα. Ακόμη, σε επίπεδο Περιφερειακής Εφορείας οργανώνεται το Φόρουμ των Μελών των Προσκοπικών Δικτύων της Π.Ε. Σκοπός είναι η συζήτηση θεμάτων που αφορούν στους νέους εντός και εκτός Σ.Ε.Π. Το πρόγραμμα Προόδου του Προσκοπικού Δικτύου, αναλύεται στην Ενότητα 1, ενώ το γνωστικό αντικείμενο των δράσεων προέρχεται από τα «6 Πεδία Ενασχόλησης». Πιο αναλυτικά για το Προσκοπικό Δίκτυο: 10

11 Ενότητα 2 Η Προσκοπική Μέθοδος 2.1. Πώς εφαρμόζεται η Προσκοπική Μέθοδος στα 4 τμήματα Η Προσκοπική Μέθοδος Αγωγής, είναι ένα προοδευτικό σύστημα μη επίσημης αυτόεκπαίδευσης Ένα κλειδί του Προσκοπισμού όπου 7 διαφορετικά στοιχεία δουλεύουν ταυτόχρονα μεταξύ τους, ώστε να προσφέρουν ένα πλούσιο, δραστήριο και διασκεδαστικό εκπαιδευτικό αποτέλεσμα. Περιλαμβάνει την τήρηση της Υπόσχεσης και του Νόμου του Προσκόπου, τη δημιουργία και παροχή ευκαιριών προσωπικής προόδου, τη λειτουργία μικρών ομάδων, τη μάθηση στην πράξη, τη ζωή στη φύση, το προσωπικό παράδειγμα των Ενηλίκων Στελεχών, τη συμμετοχή σε προγράμματα δράσεων που κλιμακώνονται προοδευτικά ανάλογα με την ηλικία και την εμπειρία, αξιοποιώντας ένα συμβολικό πλαίσιο, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στην ανάπτυξη των ψυχικών, πνευματικών, κοινωνικών και φυσικών ικανοτήτων των νέων, ώστε να καταστούν χρήσιμοι, υπεύθυνοι και ευτυχισμένοι πολίτες, με επίγνωση της ευρύτερης αποστολής τους ως μέλη της τοπικής, εθνικής και διεθνούς Κοινότητας. Τα 7 πεδία της Προσκοπικής μεθόδου έχουν αναλυθεί στην εκπαιδευτική ενότητα Α1. Προσκοπισμός και είναι τα παρακάτω: 1. Νόμος και υπόσχεση 2. Λειτουργία μικρών ομάδων 3. Υποστήριξη Ενηλίκων 4. Μάθηση στην πράξη 5. Ζωή στη φύση 6. Προσωπική πρόοδος 7. Συμβολικό πλαίσιο Σχηματική αναπαράσταση της Προσκοπικής Μεθόδου 11

12 Στη συνέχεια θα αναλυθούν οι τρόποι και τα μέσα που η προσκοπική μέθοδος εφαρμόζεται από τμήμα σε τμήμα δίνοντας έτσι έμφαση στον ενιαίο χαρακτήρα του προσκοπικού προγράμματος Νόμος και Υπόσχεση Στην Αγέλη Λυκόπουλων, ο Νόμος και η Υπόσχεση, περικλείονται μέσα σε απλές και κατανοητές έννοιες, τέτοιες που ένα παιδί στην ηλικία των 7 ετών να μπορεί να κατανοήσει και να ενστερνιστεί με μεγαλύτερη ευκολία. Έτσι λοιπόν, έχουμε το Νόμο του Λυκόπουλου, ο οποίος περιγράφει, με απλοϊκή γλώσσα, πώς «Το Λυκόπουλο είναι υπάκουο, φροντίζει για τους άλλους και για τον εαυτό του και κάνει κάθε μέρα μία καλή πράξη», σε αντίθεση με τους Προσκόπους (Ομάδα προσκόπων ετών) όπου ο Νόμος του Προσκόπου, αναλύεται και περιγράφεται σε 10 άρθρα. Ο Ίδιος νόμος ισχύει και για την Κοινότητα των Ανιχνευτών (15-18 ετών) αλλά και για το Προσκοπικό δίκτυο και φυσικά για όλα τα υπόλοιπα ενήλικα στελέχη της Προσκοπικής Κίνησης. Το ίδιο ισχύει και με την υπόσχεση, η οποία για τα Λυκόπουλα είναι : Υπόσχομαι να είμαι πιστός στο θεό και την Πατρίδα, να προσπαθώ με όλη μου τη δύναμη να βοηθώ τους γύρω μου και να ζω με τον Νόμο μας, ενώ για την Ομάδα των Προσκόπων, για την Κοινότητα των Ανιχνευτών, το Προσκοπικό Δίκτυο και τα ενήλικα στελέχη μας, η Υπόσχεση μετατρέπεται και είναι η εξής: Υπόσχομαι στην τιμή μου, να εκτελώ το καθήκον μου προς τον θεό και την Πατρίδα, να βοηθώ κάθε άνθρωπο και σε κάθε περίσταση και να ζω με τον Νόμο των Προσκόπων. Η Λέξη «τιμή» είναι η λέξη που αποφεύγεται στην Αγέλη, λόγω του ότι πιθανότατα αποτελεί μία άγνωστη λέξη και δύσκολη έννοια για παιδιά ηλικίας από 7 έως 11 ετών. Έτσι ενώ στην Αγέλη των Λυκόπουλων ο Νόμος και η υπόσχεση δίνονται με απλές έννοιες και λέξεις, στην Ομάδα των Προσκόπων με τον Νόμο των Προσκόπων και την Υπόσχεση, υπάρχει μία πιο ουσιαστική γνωριμία και πρακτική εφαρμογή του Νόμου, στην Κοινότητα των Ανιχνευτών, με τον Νόμο των Προσκόπων και την Υπόσχεση, μέσω της αμφισβήτησης, της εξερεύνησης και της Παραδοχής, στο Προσκοπικό Δίκτυο, με τον Νόμο των Προσκόπων και την Υπόσχεση, με ενσυνείδητη αποδοχή και βίωση Λειτουργία μικρών ομάδων Αποτελεί κοινωνική μορφή οργάνωσης μιας ομάδας ανθρώπων (παιδιών). Στην κοινωνική αυτή μορφή, τα μέλη ενός Προσκοπικού τμήματος (Αγέλη, Ομάδα, Κοινότητα, Προσκοπικό Δίκτυο) συγκροτούν μικρότερες ομάδες (Εξάδες, Ενωμοτίες, Ομίλους Εργασίας, Ομάδες Δράσης) και τα μέλη κάθε ομάδας συνεργάζονται για την εκτέλεση μιας εκπαιδευτικής δραστηριότητας. Αυτό συμβαίνει γιατί μια από τις βασικές ανάγκες των παιδιών είναι η αίσθηση του «ανήκειν» σε μια ομάδα. Στη μικρή ομάδα υπό την καθοδήγηση και υποστήριξη των ενηλίκων στελεχών της Προσκοπικής Κίνησης, τα παιδιά μπορούν ευκολότερα να αναπτυχθούν κοινωνικά, διανοητικά, συναισθηματικά και ψυχοκινητικά. Γίνονται πιο 12

13 υπεύθυνα, αυτενεργούν παίρνουν παραπάνω πρωτοβουλίες και δεν «κρύβονται» μέσα στην δύναμη του όχλου, όπως συμβαίνει σε μεγάλα κοινωνικά σύνολα. Και πάλι, ανάλογα με την ηλικία των παιδιών, το σύστημα λειτουργίας μικρών ομάδων διαφοροποιείται, αναλόγως, έτσι ώστε να μπορεί να εξυπηρετεί τις ανάγκες κοινωνικοποίησης της κάθε ηλικίας. Έτσι, στην Αγέλη των Λυκόπουλων εφαρμόζεται η Αγελαία δραστηριότητα (με λίγα λόγια κίνηση των παιδιών στο σύνολο), συνδρομή των παιδιών στην κατάρτιση του προγράμματος με τη συμμετοχή τους στον «κύκλο Αγέλης» και χωρισμός της Αγέλης σε εξάδες, μόνο και μόνο για να μη δημιουργείται κάθε φορά η ανάγκη να χωριστούμε σε μικρές ομάδες, για να εξυπηρετηθεί καλύτερα το πρόγραμμά της. Στην Ομάδα των Προσκόπων δίνεται μεγάλη έμφαση στο «Κατ Ενωμοτίες Σύστημα». Η διαφορά με την Αγέλη, είναι πως, ενώ η Αγέλη χωρίζεται σε εξάδες, η Ομάδα αποτελείται από Ενωμοτίες, οι οποίες βάσει του προγράμματος της Ομάδας των Προσκόπων μπορούνε να κινούνται κατά περίπτωση και αυτόνομα. Το συμβούλιο της Ενωμοτίας, αξιολογεί και προτείνει μέσω του συμβουλίου τιμής (Ενωμοτάρχες, Υπενωμοτάρχες και Αρχηγός Υπαρχηγοί Ομάδας) ιδέες για δράσεις. Στην Κοινότητα των Ανιχνευτών το σύστημα λειτουργίας σε μικρές ομάδες εφαρμόζεται αρχικά με την ολομέλεια της Κοινότητας (Σύνοδος) η οποία στην ουσία αποφασίζει και κάνει κατάρτιση του πλάνου ετήσιας δραστηριότητας και την επιλογή δράσεων οι οποίες θα εξυπηρετήσουν τους εν λόγω στόχους. Για την εξυπηρέτηση των δράσεων κάθε φορά δημιουργούνται Όμιλοι εργασίας οι οποίοι μετά το πέρας της δράσης διαλύονται. Στο Προσκοπικό δίκτυο έχουμε την λειτουργία της Ολομέλειας του Π.Δ. που ασχολείται με θέματα διοίκησης και λειτουργίας του Π.Δ., προγραμματισμού, διοργάνωσης, υλοποίησης και αξιολόγησης δράσεων, την πρόοδο των μελών και για την εξυπηρέτηση των δράσεων έχουμε την δημιουργία Ομάδων Δράσεων Υποστήριξη Ενηλίκων Ο ρόλος του ενήλικου στελέχους στην Προσκοπική Κίνηση είναι σπουδαίος και πολύπλευρος, για αυτό και απαιτείται μεγάλη προσοχή, καθώς τις περισσότερες φορές αποτελούν πρότυπα προς μίμηση, οπότε αμέσως γίνεται κατανοητό πως πολύ μεγάλο ρόλο σε όλο αυτό παίζει το Προσωπικό παράδειγμα. Τα ενήλικα στελέχη πρέπει να μπορούν και να ξέρουν να μεταφέρουν τις γνώσεις και την πείρα τους, να ενθαρρύνουν, να παρακολουθούν, να αναγνωρίζουν την προσπάθεια των ανήλικων στελεχών, να βοηθούν τους άλλους, να ανακαλύπτουν και να αξιολογούν δυνατότητες, να αναλαμβάνουν ευθύνες, να αναπτύσσονται σε κλίμα αλληλοσεβασμού και εκτίμησης. Στο συγκεκριμένο πεδίο της Προσκοπικής μεθόδου θα μπορούσαμε να πούμε πως δεν παρατηρείται κάποια ιδιαίτερη διαφοροποίηση από τμήμα σε τμήμα, μια και ο ρόλος των ενήλικων στελεχών μας είναι συγκεκριμένος και ιδιαίτερος. 13

14 Στην Αγέλη των Λυκόπουλων δηλαδή η υποστήριξη ενηλίκων εκφράζεται με το προσωπικό τους παράδειγμα και την καθοδήγηση τους προς τα Λυκόπουλα. Στην Ομάδα των Προσκόπων το ενήλικο στέλεχος θα είναι αυτό που θα αποτελεί το προσωπικό παράδειγμα, που θα καθοδηγήσει αλλά και θα ενθαρρύνει τους Προσκόπους του. Στην Κοινότητα των Ανιχνευτών το ενήλικο στέλεχος θα είναι αυτό που θα αποτελεί το προσωπικό παράδειγμα, που θα καθοδηγήσει, θα ενθαρρύνει αλλά και θα υποστηρίξει τους Ανιχνευτές του. Τέλος στο Προσκοπικό Δίκτυο, λόγω του ότι αποτελείται αποκλειστικά από ενήλικα στελέχη, ο άνθρωπος που θα αναλάβει τον ρόλο του Αρχηγού, θα πρέπει να είναι αυτός που θα είναι το προσωπικό παράδειγμα, θα είναι σύμβουλος αλλά και μέντορας των νεαρότερων ενήλικων στελεχών του Προσκοπικού Δικτύου Μάθηση στην Πράξη Εδώ και πάρα πολλά χρόνια, στην Προσκοπική Κίνηση, μαθαίνουμε παίζοντας ή παίζουμε μαθαίνοντας. Μιλάμε για τη βιωματική εκπαίδευση που τα πάντα «διδάσκονται», όχι με την παραδοσιακή «καθ έδρας» διδασκαλία, αλλά κάνοντας τα στελέχη μας, κοινωνούς της εκπαιδευτικής διαδικασίας με άμεση ανάδραση σε αυτό που διδάχτηκαν. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται πιο άμεση η διαδικασία της εμπέδωσης και γίνεται πιο κατανοητό το περιεχόμενο της «διδασκαλίας». Η Μάθηση στην πράξη (Learning by doing) μπορεί να χωριστεί σε τρία στάδια: μεταφορά της γνώσης (εμπειρίας) απήχηση-σκέψη-ανάλυση (από το κοινό), κατανόηση-πράξη Στα τμήματα τώρα, ανάλογα πάντα με το ηλικιακό φάσμα, η μάθηση στην πράξη εμφανίζεται σε διαφορετικές μορφές, όχι όμως μορφές που απέχουν πολύ η μία από την άλλη. Στην Αγέλη η μάθηση στην πράξη εκφράζεται μέσα από τη συνεχόμενη ανακάλυψη νέων πραγμάτων μέσα από το πρόγραμμα, προσαρμογή σε νέες γνώσεις και η άμεση εμπέδωσή τους δεδομένα, παρακολούθηση και παρουσίαση ερασιτεχνικών ασχολιών, ενεργή συμμετοχή των παιδιών στο πρόγραμμα και ιδιαίτερα παιχνίδια με έμφαση στη φαντασία που είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των παιδιών αυτής της ηλικίας. Στην Ομάδα η μάθηση στην πράξη εκφράζεται μέσα από την ενεργή παρακολούθηση των δράσεων του τμήματος, τη συμμετοχή των παιδιών στην επιλογή των δράσεων, την παρακολούθηση και παρουσίαση ερασιτεχνικών ασχολιών, με την άμεση εμπέδωση των νέων γνώσεων και θεμάτων, οργάνωση και πραγματοποίηση δράσεων βάσει της προόδου των Προσκόπων, έντονα παιχνίδια περιπέτειας. 14

15 Στην Κοινότητα η μάθηση στην πράξη εκφράζεται μέσα από την ενεργή συμμετοχή των εφήβων στην έμπνευση, οργάνωση και διεξαγωγή των δράσεων, με τη συνεχή ενασχόλησή τους με τα 6 πεδία ανιχνευτικής ενασχόλησης, με την έρευνα, την προσφορά και την ανίχνευση της φύσης. Στο Προσκοπικό Δίκτυο η μάθηση στην πράξη στο Π.Δ. είναι η έμπρακτη εφαρμογή των Αρχών στην ζωή μας, στην καθημερινότητά μας. Το μέλος του Π.Δ. είναι ο άνθρωπος που θα θέλαμε να είναι κάθε ενήλικο μέλος της κοινωνίας. Αυτοδύναμο, Υπεύθυνο, Αφοσιωμένο, Πρόθυμο να προσφέρει (η ολοκλήρωση της προσωπικότητας) Ζωή στη φύση Η Προσκοπική Κίνηση, από το ξεκίνημά της το 1907 με την κατασκήνωση στο νησί Brownsea, έδειξε πως θα έδινε προτεραιότητα στη ζωή στη φύση. Ο Ιδρυτής της στο βιβλίο του «Προσκοπισμός για Παιδιά» (Scouting for Boys) περιέλαβε πολλά στοιχεία τα οποία αφορούσαν στην ασφαλή διαβίωση στη φύση, στην εξοικείωση με το φυσικό περιβάλλον τα οποία αποτέλεσαν τη βάση αντικειμένων τα οποία συνεχίζουν να εκπαιδεύουν εκατομμύρια Προσκόπων μέχρι σήμερα. Το φυσικό περιβάλλον συνιστά το κατεξοχήν πεδίο όπου μπορεί να εκφραστεί η ανάγκη μας για δράση και περιπέτεια, η επιθυμία μας να εξερευνήσουμε, να πειραματιστούμε, να ανακαλύψουμε. Το φυσικό περιβάλλον προσφέρει στις μικρές παρέες την ευκαιρία της αυτοοργάνωσης, της αλληλογνωριμίας και της συνεργασίας. Παράλληλα μας δίνεται η ευκαιρία να έρθουμε κοντά με τη Δημιουργία του Θεού, τα ζώα και τα φυτά που με τόση ομορφιά και ποικιλία κατοικούν τη γη. Στην Αγέλη Λυκόπουλων η ζωή τη φύση επιτυγχάνεται με την εξοικείωση των παιδιών με το φυσικό περιβάλλον, με εκδρομές στη φύση και με τη θερινή Κατασκήνωση. Στην Ομάδα των Προσκόπων η ζωή στη φύση επιτυγχάνεται με μεγάλα υπαίθρια παιχνίδια, με διαβίωση στο φυσικό περιβάλλον και με το επιστέγασμα της Προσκοπικής χρονιάς, τη θερινή Κατασκήνωση. Στην Κοινότητα των Ανιχνευτών, το πεδίο ζωή στη φύση επιτυγχάνεται, με συχνές εξορμήσεις στην ύπαιθρο με περισσότερη έμφαση στο ορεινό πεδίο, με εξερεύνηση της φύσης και διαβίωση μέσα σε αυτήν και τέλος με τη Μεγάλη Δράση Υπαίθρου που στην ουσία πρόκειται για ένα εξελιγμένο και προσαρμοσμένο, στο ηλικιακό φάσμα των Ανιχνευτών, μοντέλο κατασκήνωσης. Στο Προσκοπικό δίκτυο το πεδίο ζωή στη φύση αφορά την χαρά να βρίσκεσαι στην φύση, να την χαίρεσαι και να συνειδητοποιείς ότι είσαι κομμάτι της. Είναι οι γνώσεις μας για το φυσικό περιβάλλον, την προστασία του, την συνύπαρξη του ανθρώπου με αυτό, την περιβαλλοντική αγωγή και συμπεριφορά μας. 15

16 Προσωπική Πρόοδος Η προσωπική πρόοδος εστιάζει ιδιαιτέρως στο να βοηθήσει το νέο να ασχοληθεί συνειδητά και ενεργά με την ατομική του ανάπτυξη. Βοηθάει το παιδί μέλος της Κίνησης στη μετάβασή του από ένα παθητικό ρόλο σε έναν πιο ενεργητικό μέσα από τις δραστηριότητες και τη συμμετοχή του αξιοποιώντας γνώσεις. Το προοδευτικό σχήμα είναι το κύριο εργαλείο που χρησιμοποιείται για να υποστηρίξει αυτό το στοιχείο της Προσκοπικής Μεθόδου. Βασίζεται σε ένα σύνολο εκπαιδευτικών στόχων που προετοιμάζονται από την κάθε εθνική οργάνωση για την κάθε ηλικιακή ομάδα, και στήνεται με βάση τις γνώσεις, τις ικανότητες και τη νοοτροπία που ο νέος είναι λογικό να περιμένουμε ότι θα έχει αποκτήσει στους διάφορους τομείς της ανάπτυξής του στο τέλος της κάθε ηλικιακής ομάδας. Παρουσιαζόμενο με ένα ελκυστικό και προκλητικό τρόπο, δίνει ένα εργαλείο στο κάθε νέο, με τη βοήθεια του ενήλικα βαθμοφόρου, ώστε να : Δουλέψει ένα σύνολο στόχων προσωπικής ανάπτυξης. Σχεδιάσει πώς, με συγκεκριμένο τρόπο, πρόκειται να πετύχει αυτούς τους στόχους. Υλοποιήσει τους στόχους του με το δικό του ρυθμό. Αξιολογήσει, αναγνωρίσει και γιορτάσει για την πρόοδο που σημειώθηκε. Αγέλη Λυκόπουλων Ξεκινώντας από την Αγέλη Λυκοπούλων, η πρόοδος των παιδιών «ελέγχεται» από τα Κριτήρια αξιολόγησης, τα οποία άπτονται άμεσα των 5 τομέων. Πρόκειται για ένα σύνολο εύκολων «δοκιμασιών» σε μορφή παιχνιδιού, στις οποίες υπόκεινται τα παιδιά πάντα σε ατομικό επίπεδο, για να υπάρχει πιο ουσιαστικός έλεγχος, δίχως όμως να τους γίνεται εκείνη τη στιγμή γνωστό. Παίρνοντας ως δεδομένο το γεγονός πως το γνωστικό αντικείμενο προέρχεται από τους 5 τομείς έτσι και τα κριτήρια αξιολόγησης είναι χωρισμένα σε αυτούς, αλλά και μέσα στους 5 τομείς υπάρχει μία διαβάθμιση-κλιμάκωση σε τρία στάδια, τα οποία άπτονται άμεσα της προόδου των Λυκοπούλων. Αυτά τα τρία στάδια στην ουσία είναι ο καθρέφτης κοινωνικοποίησης του παιδιού μέσα στο κοινωνικό σύνολο της Αγέλης αλλά και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Το πρώτο στάδιο κοινωνικοποίησης λοιπόν μας δείχνει το κατά πόσο το παιδί αρχίζει και προσαρμόζεται μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Το δεύτερο στάδιο μας δείχνει κατά πόσο το ο παιδί έχει προσαρμοστεί και σε ποιο σημείο αυτοεξυπηρέτησης έχει φτάσει. 16

17 Τέλος στο τρίτο στάδιο το παιδί πλέον δε βρίσκεται μόνο σε σημείο να αυτοεξυπηρετείται, αλλά μπορεί να βοηθάει και άλλα παιδιά μικρότερα στο να ενταχθούν καλύτερα και να μάθουν και αυτά με τη σειρά τους να αυτοεξυπηρετούνται. Ομάδα Προσκόπων Στην Ομάδα Προσκόπων τώρα, οι διαδικασίες αλλάζουν και ανεβαίνουν επίπεδο, μια και το κομμάτι της προόδου είναι μία διαδικασία η οποία βάζει τον Πρόσκοπο να μάθει και να αναπτύξει και την προσωπικότητά του αλλά και τις δεξιότητές του. Το Πρόγραμμα της Ομάδος Προσκόπων προσφέρει στα παιδιά της ηλικίας αυτής κίνητρα και ευκαιρίες για ηθική, πνευματική, φυσική και κοινωνική ανάπτυξη διευρύνοντας τις ατομικές κλίσεις και ικανότητες τους. Τα κίνητρα και οι ευκαιρίες αυτές εντάσσονται σε δύο κύκλους ατομικής προόδου του Προσκόπου, τα βέλη και τις ερασιτεχνικές ασχολίες, αφού προηγηθεί η ΥΠΟΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΚΟΠΟΥ. Κοινότητα Ανιχνευτών Κάθε Ανιχνευτής με την ενεργή συμβολή του στο πρόγραμμα δράσεων της Κ.Α. ακολουθώντας το πρόγραμμα προόδου επιτυγχάνει τα παρακάτω οφέλη: Ανακάλυψη δυνατοτήτων, βελτίωση των πνευματικών και φυσικών ικανοτήτων, καθώς και απόκτηση γνώσεων. Αναπτύσσει προοδευτικά, με την ενεργή και ουσιαστική συμμετοχή του, τα σωματικά, νοητικά συναισθηματικά, κοινωνικά, ψυχικά και ηθικά χαρακτηριστικά του με τρόπο ευχάριστο και χρήσιμο στα πλαίσια του Ανιχνευτικού Προγράμματος. Η δομή του προγράμματος προόδου: συμβάλλει στην επιτυχία των ομαδικών δράσεων της Κ.Α. και στην επίτευξη των προσωπικών στόχων των Ανιχνευτών σε θέματα ερασιτεχνικής μεν αλλά ουσιαστικής ενασχόλησης. Η αξιολόγηση και η αναγνώριση της εργασίας κάθε Ανιχνευτή γίνεται διαδοχικά σε τρία στάδια: α) Ανακαλύπτω β) Δρω γ) Προσφέρω 17

18 Προσκοπικό Δίκτυο Το Πρόγραμμα Προόδου του Π.Δ. προσφέρει στους νέους κίνητρα για προσωπική, φυσική, ηθική, πνευματική και κοινωνική ανάπτυξη μέσα από τις δραστηριότητες της Προσκοπικής Κίνησης γενικότερα και του Π.Δ. ειδικότερα. Ο στόχος της Προόδου είναι να παρακινεί τα μέλη να οργανώνουν και να λαμβάνουν μέρος σε δραστηριότητες, ατομικές ή ομαδικές. Η πρόοδος κάθε Μέλους είναι προαιρετική προσωπική επιλογή του και περιλαμβάνει την Εισδοχή, το Σακίδιο του Ταξιδιώτη, το Σακίδιο του Πληρώματος, το Σακίδιο του Εξερευνητή, τον Ταξιδευτή του Κόσμου και το πρόγραμμα του Παγκόσμιου Οργανισμού της Προσκοπικής Κίνησης «Πρόσκοπος του Κόσμου Scout of the World». Αφότου ολοκληρώσει τις απαιτήσεις της Εισδοχής, το Μέλος δύναται να αρχίσει να συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για τα υπόλοιπα στοιχεία του προγράμματος της Προόδου του. Κάθε Μέλος μπορεί να κάνει τη δική του επιλογή και το δικό του «πρόγραμμα» σύμφωνα με το χρόνο, τις ανάγκες, τις επιθυμίες, τις γνώσεις που θέλει να αποκτήσει ή και τα ενδιαφέροντα που θέλει να ικανοποιήσει. Στο σχεδιασμό της Προόδου του Μέλους του Π.Δ. κάθε δράση ή στάδιο, που το Μέλος ακολουθεί, δεν αποτελεί προϋπόθεση για την ενασχόληση με άλλη δράση ή στάδιο Συμβολικό πλαίσιο Ως σύμβολο μπορεί να περιγραφεί κάτι οικείο που αντιπροσωπεύει κάτι πιο ευρύ ή πιο αφηρημένο (π.χ. μια ιδέα ή μια έννοια). Το σχέδιο του Προσκοπικού εμβλήματος, για παράδειγμα, το οποίο είναι γνώριμο σε όλους εμάς στον Προσκοπισμό, είναι συμβολικό από τη φύση του ο σταυρόκομπος, ο οποίος συμβολίζει την ενότητα της Κίνησης, και ούτω καθεξής. Τα σύμβολα συχνά χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν να μεταδώσουμε έννοιες που ίσως να μην είναι γνώριμες στους ανθρώπους, όταν μέσα από αυτά τους καλούμε να σκεφτούν πέρα από την πιο φανερή σημασία πραγμάτων που είναι ήδη οικεία σε αυτούς. Τα σύμβολα επικοινωνούν μέσα από την επίκλησή τους στη φαντασία και την εμπειρία, χωρίς να έχουν την ανάγκη για πρόσθετη επιχειρηματολογία ή σύνθετη γλώσσα. Στον Προσκοπισμό, το συμβολικό πλαίσιο, είναι ένα σύνολο στοιχείων, που αντιπροσωπεύουν έννοιες που ο Προσκοπισμός θέλει να προωθήσει. Για να μιλήσουμε λίγο πιο «ανθρώπινη» γλώσσα, θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε το συμβολικό πλαίσιο ενός αθλητικού συλλόγου, όπου και οι αθλητές αλλά και οι φίλαθλοι, ακουμπούν σε αυτά που πρεσβεύει ο Θυρεός του συλλόγου, τα χρώματα που τον χαρακτηρίζουν, τον ύμνο της ομάδας, την ιστορία της, την έδρα της (το γήπεδό της) και φυσικά συνθήματα και τραγούδια που αντιπροσωπεύουν αυτή την ομάδα. Όλα αυτά που αναφέρθηκαν λοιπόν είναι συμβολισμοί, που βλέποντας ή ακούγοντάς τα, κάποιος αμέσως στο μυαλό του έρχεται αυτός ο αθλητικός σύλλογος, όλα αυτά που πρεσβεύει, τις επιτυχίες και τις αποτυχίες του κλ.π. Κάπως έτσι λοιπόν στον 18

19 Προσκοπισμό μπορούμε να μιλάμε για τη στολή μας και πιο χαρακτηριστικό ακόμα το μαντήλι μας (κοινή εμφάνιση) τα σήματά μας (σήματα ενωμοτιών, σήματα τμημάτων, την Ελληνική σημαία, τον Εθνικό ύμνο, τον ύμνο των Προσκόπων) το προσκοπικό τριφύλλι και διάφοροι άλλοι συμβολισμοί που τελικά μας είναι οικείοι και μας βοηθούν και ως προς την μεταξύ μας επικοινωνία αλλά και για την αναγνωρισιμότητά μας από τους μη Προσκόπους. Τα συστατικά του προσκοπικού περιβάλλοντος (π.χ. στολή, έμβλημα, διακριτικά κλ.π.) επικεντρώνονται στις εκάστοτε παιδαγωγικές ανάγκες των ηλικιακών ομάδων: Μίμηση & φαντασία για τα Λυκόπουλα Περιπέτεια για τους Προσκόπους Διαβίωση-Ανίχνευση-«Υπηρετείν» για τους Ανιχνευτές Χαρά, Αυτοεξέλιξη, «Υπηρετείν», Παρέμβαση με τα Μέλη των Προσκοπικών Δικτύων 19

20 Ενότητα 3 Κοινές Δράσεις Τμημάτων 3.1. Πού «συναντιούνται» τα Προσκοπικά Τμήματα Όπως έχει ήδη αναφερθεί στην προηγούμενη ενότητα, το κάθε τμήμα έχει ως στόχο να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του ηλικιακού φάσματος στο οποίο απευθύνεται. Με γνώμονα λοιπόν τα χαρακτηριστικά ηλικίας το πρόγραμμα του κάθεται τμήματος προσαρμόζεται αναλόγως και αφορά αυτό και αποκλειστικά αυτό. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που τα 4 αυτά τμήματα μπορούν να συνεργαστούν και να συμμετέχουν από κοινού σε δράσεις που πραγματοποιεί το Προσκοπικό Σύστημα στο οποίο ανήκουν και δραστηριοποιούνται αλλά και άλλων κλιμακίων, όπως είναι η Περιφερειακή Εφορεία και η Γενική Εφορεία Δράσεις Συστήματος Τα 4 αυτά Προσκοπικά τμήματα, μπορούν να βρεθούν και να συνεργαστούν σε κοινές δράσεις, όπως ο καθιερωμένος αγιασμός στην έναρξη της Προσκοπικής σεζόν, σε δράσεις που πραγματοποιούνται με αφορμή τα γενέθλια του Συστήματος στο οποίο ανήκουν, στην κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας, και σε γιορτές που σηματοδοτούν την έναρξη ή τη λήξη της προσκοπικής σεζόν. Σε αυτού του είδους τις «δράσεις» τα τμήματα συνήθως συμμετέχουν με την παρουσία τους, δίχως να τίθεται κάποιο μεθοδολογικό θέμα, δίχως την ανάγκη κάλυψης κάποιων στόχων, εκτός κι αν πρόκειται για κάποια δράση προβολής η οποία είθισται να γίνεται στη «γειτονιά» στην οποία ανήκει το Σύστημα, με αποτέλεσμα το κάθε τμήμα να αναλαμβάνει κάτι το οποίο θα ανταποκρίνεται στο ηλικιακό φάσμα στο οποίο αναφέρεται με στόχο την προσέλκυση νέων μελών. Επίσης τα τμήματα ενός Συστήματος μπορούν να συναντηθούν και να συνεργαστούν κατά τη διάρκεια κάποιας δράσης κοινωνικής προσφοράς ή βοήθειας, στην Εκκλησία κατά τη διάρκεια μεγάλων θρησκευτικών εορτών ή ακόμα και στο Δήμο στον οποίο ανήκουν κατά τη διάρκεια δημόσιων εκδηλώσεων. Σε περίπτωση που πραγματοποιηθεί μία εκδρομή Συστήματος, το κάθε τμήμα ακολουθεί το δικό του προσκοπικό πρόγραμμα το οποίο ανταποκρίνεται στις ανάγκες των παιδιών τα οποία απασχολεί. Το ίδιο ισχύει και στις περιπτώσεις που για λόγους οικονομίας πραγματοποιηθεί κοινή (παράλληλη) κατασκήνωση (συνήθως μεταξύ Αγέλης και Ομάδας που έχουν κοινή μέθοδο κατασκήνωσης), όπου το κάθε τμήμα ακολουθεί το δικό του πρόγραμμα. Άμεση συνεργασία και συνύπαρξη υπάρχει μεταξύ της Αγέλης Λυκόπουλων και της Ομάδας Προσκόπων, όταν γίνεται η τελετή ανάβασης των Λυκόπουλων τα οποία έφτασαν στην ηλικία να γίνουν Πρόσκοποι και από την Αγέλη να μεταβούν στην Ομάδα. 20

21 Καθόλη τη διάρκεια της Προσκοπικής χρονιάς, τα ενήλικα στελέχη (Βαθμοφόροι) όλων των τμημάτων του Προσκοπικού Συστήματος οφείλουν να έχουν συχνές επαφές, συνεννοήσεις, και συνεργασίες για να επιτευχθεί έτσι καλό κλίμα, να αναπτυχθεί το Προσκοπικό πνεύμα και να γίνει πιο εύρυθμη η λειτουργία του Συστήματος. Αυτό επιτυγχάνεται με τα Συμβούλια Συστήματος και όχι μόνο. Τα Ενήλικα στελέχη ενός τμήματος, οφείλουν να ενημερώνονται από τα στελέχη των άλλων τμημάτων, για τους χαρακτήρες και τα προβλήματα των μελών, διότι αργά ή γρήγορα, από κάτω προς τα πάνω (δηλαδή από Αγέλη μέχρι και το Προσκοπικό Δίκτυο ) αυτά τα ανήλικα μέλη θα «έρθουν στα χέρια τους». Έτσι όσο πιο καλά προετοιμασμένοι και ενήμεροι, είστε τόσο πιο εύκολα και πετυχημένα θα μπορέσετε να ικανοποιήσετε τις ανάγκες των ανήλικων μελών μας Δράσεις άλλων κλιμακίων (Περιφερειακή και Γενική Εφορεία) Άλλες δράσεις στις οποίες απαιτείται συνεργασία μεταξύ των τμημάτων είναι αυτές οι οποίες διοργανώνονται από κλιμάκια όπως η Περιφερειακή Εφορεία ή η Γενική Εφορεία. Και εδώ τα τμήματα ενός Συστήματος εκτός από τη μεταξύ τους συνύπαρξη και συνεργασία θα «αναγκαστούν» να συνεργαστούν και με τμήματα, άλλων Προσκοπικών Συστημάτων. Και εδώ θα αναφερθούμε σε δράσεις κοινωνικής Προσφοράς (αναδασώσεις, καθαρισμοί παραλιώνπάρκων, συνεργασίες με Μ.Κ.Ο. κλ.π.) σε δράσεις Προβολής, σε Πανελλήνιες δράσεις (το 3 ο Πανελλήνιο Jamboree είχε δεχτεί Αγέλες που ήθελαν να πραγματοποιήσουν επίσκεψη στον χώρο και μάλιστα είχαν διαμορφωθεί και ανάλογες δραστηριότητες για να παίξουν τα Λυκόπουλα) 3.2. Επικουρική υποστήριξη μελών Ανιχνευτών και Προσκοπικού Δικτύου Στα πλαίσια συνεργασίας μεταξύ των τμημάτων, εντάσσεται και μία ακόμα διαδικασία, αυτή της επικουρικής υποστήριξης των Ανιχνευτών και των μελών των Προσκοπικών Δικτύων στα μικρότερα τμήματα (Αγέλη Λυκόπουλων και Ομάδα Προσκόπων) Κοινότητα Ανιχνευτών Η βοήθεια που προσφέρεται από τους Ανιχνευτές του Συστήματος στα μικρότερα τμήματα, μέχρι πριν από μερικά χρόνια (μέχρι το 2011 που πραγματοποιήθηκε το 4 ο Συνέδριο Βαθμοφόρων Κλάδου Ανιχνευτών) ήταν μέρος της προόδου τους. Επέλεγε ο Ανιχνευτής σε συνεργασία με τον Αρχηγό της Κοινότητας και τον Αρχηγό της Αγέλης ή της Ομάδας, ένα συγκεκριμένο δίμηνο μέσα στο χρόνο, όπου θα βοηθούσε στις δραστηριότητες ενός εκ των δύο «μικρότερων» τμημάτων του Συστήματος. Όταν λέμε δραστηριότητες, εννοούμε κάθε είδος δράσης που περιλαμβάνει το Προσκοπικό πρόγραμμα των τμημάτων αυτών. Από συγκεντρώσεις μέσα στην Εστία, εκτός Εστίας (Παιχνίδια περιβάλλοντος πόλης) περιπάτους και εκδρομές και αρκετές φορές μέχρι και σε ολόκληρες κατασκηνώσεις. Στην ουσία 21

22 αναλάμβανε να μπει για λίγο στο πετσί του ρόλου ενός ενήλικου στελέχους (Βαθμοφόρου) και γνώριζε από κοντά πώς είναι η ζωή μέσα σε ένα μικρότερο Προσκοπικό τμήμα. Πλέον, το κομμάτι της προόδου του Ανιχνευτή δεν επιτάσσει υποχρεωτικά τη συμμετοχή του, για ένα δίμηνο στην διεξαγωγή δράσεων ενός τμήματος. Η συμμετοχή του και η βοήθεια που θα προσφέρει σε ένα τμήμα είναι πλέον προαιρετική και κινείται στα ίδια πλαίσια. Η βοήθεια των Ανιχνευτών μεμονωμένα ή σαν Κοινότητα, στα μικρότερα τμήματα δεν έχει να κάνει αποκλειστικά και μόνο με τη συμμετοχή τους και τη βοήθειά τους κατά τη διάρκεια των δράσεων. Θα μπορούσε να είναι η ανάληψη και η διεξαγωγή μιας ολοκληρωμένης δράσης με αποδέκτες τα παιδιά των μικρότερων τμημάτων. Για παράδειγμα μία βραδιά αφιερωμένη στην πολιτιστική κληρονομιάς της χώρας μας, με θέατρο σκιών, όπου η Κοινότητα χωρισμένη σε ομίλους εργασίας, να κατασκευάσει τον μπερντέ, τις φιγούρες του Καραγκιόζη κλπ. και να στήσει μία παράσταση για τα μικρότερα ανήλικα μέλη μας. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ξεχνάμε πως και οι Ανιχνευτές μας ανήκουν στα ανήλικα μέλη μας, είναι έφηβοι και όχι παιδιά, οπότε έχουν τα δικά τους χαρακτηριστικά ηλικίας, τις ιδιαιτερότητές τους. Για αυτό και δεν θα πρέπει με τίποτα να μπερδευτούμε και να θεωρήσουμε πως οι Ανιχνευτές είναι «δόκιμοι» βαθμοφόροι και πως είναι από τώρα έτοιμοι να αναλάβουν την ευθύνη μικρότερων παιδιών. Μπορούμε όμως να είμαστε σίγουροι πως η επαφή τους με τα μικρότερα τμήματα θα ενδυναμώσει κατά πολύ την υπευθυνότητά τους Προσκοπικό Δίκτυο Το Προσκοπικό Δίκτυο και τα Μέλη του συμμετέχουν στις δραστηριότητες άλλων τμημάτων του Συστήματος βοηθώντας το έργο που γίνεται εκεί. Η συμμετοχή αυτή εντάσσεται και στο πρόγραμμα προόδου του Μέλους Προσκοπικού Δικτύου. Αναφέρεται λοιπόν στο πλαίσιο του προγράμματος προόδου και για την απόκτηση των τριών Σακιδίων - του Ταξιδιώτη, του Πληρώματος και του Εξερευνητή- ότι απαιτείται και στις τρεις περιπτώσεις, εκτός των άλλων, να βοηθήσει το Μέλος Π.Δ. τουλάχιστον σε μια δραστηριότητα άλλου τμήματος του Συστήματος. Πρόκειται για μια ενέργεια που βοηθάει έμπρακτα στην ανάπτυξη της Κίνησης, καθώς τα Μέλη Π.Δ. βοηθούν, ώστε οι βαθμοφόροι των άλλων τμημάτων να ασχολούνται ποιοτικά με το παιδαγωγικό τους έργο, αφού θα έχουν περισσότερα ενήλικα μέλη στη διάθεσή τους για να μοιράσουν αρμοδιότητες και να τα αξιοποιήσουν αναλόγως. Το αποτέλεσμα είναι προφανές: πιο ποιοτικό έργο στο Σύστημα, άρα περισσότερα οφέλη για το ίδιο το Σύστημα. Ακόμη, όταν θα έρθει η ώρα να αποχωρήσει το Μέλος από το Προσκοπικό Δίκτυο, υπάρχει η δυνατότητα να παραμείνει στην Κίνηση ως βαθμοφόρος έχοντας συλλέξει εμπειρίες από τη συνεργασία του με τα άλλα τμήματα και τη ζωή του στο Προσκοπικό Δίκτυο. 22

23 Το αποτέλεσμα της υποστήριξης των Ανιχνευτών και των Μελών του Προσκοπικού Δικτύου προς τα μικρότερα τμήματα ενός Συστήματος, βγάζει μόνο νικητές μια και το όφελος είναι κοινό για όλους. Όλοι οι εμπλεκόμενοι (Λυκόπουλα, Πρόσκοποι, Ανιχνευτές, Μέλη Προσκοπικού Δικτύου και Βαθμοφόροι) μπαίνουν σε μία αμφίδρομη εκπαιδευτική διαδικασία και δημιουργούνται στενότεροι δεσμοί μεταξύ των μελών όλου του Συστήματος. Τα μικρότερα μέλη βλέπουν πως μετά από το δικό τους τμήμα, τους περιμένει ένα άλλο, με μεγαλύτερες προκλήσεις, περισσότερες νέες γνώσεις, με περισσότερη περιπέτεια. Η τριβή των Ανιχνευτών και των Μελών Προσκοπικού Δικτύου με την Αγέλη και την Ομάδα, ίσως να ανταμειφθεί με ένα χαμόγελο, με μία αγκαλιά, με ένα δάκρυ στο τέλος μία κατασκήνωσης Έχει ήδη αναφερθεί πως ο Προσκοπισμός είναι μία κίνηση συναισθημάτων. Συναισθήματα που κάνουν τα μέλη μας να αγαπούν παραπάνω αυτό που κάνουν, που θεωρούν το Προσκοπικό Σύστημα στο οποίο ανήκουν δεύτερη οικογένειά τους και την Προσκοπική Εστία δεύτερο σπίτι τους, με αποτέλεσμα να γίνονται πιο στόχο-προσηλωμένοι πιο αποδοτικοί και πιο αφοσιωμένοι στην Προσκοπική Κίνηση, και να σταθεροποιείται η δύναμη του έμψυχου δυναμικού και κατά συνέπεια η ανάπτυξή της. Σύνοψη Σκοπός αυτής της εκπαιδευτικής ενότητας ήταν να εξηγηθεί στα ενήλικα στελέχη του Προσκοπισμού η έννοια και η λειτουργία του Συστήματος Προσκοπικών Τμημάτων, πώς η Προσκοπική Μέθοδος βρίσκει εφαρμογή μέσα στο πρόγραμμα και τη λειτουργία των τμημάτων, ποιες είναι οι δράσεις στις οποίες τα εν λόγω τμήματα πρέπει και μπορούν να συνεργαστούν, ποια είναι τα χαρακτηριστικά των τμημάτων και ποιες οι ελάχιστες προϋποθέσεις για τη λειτουργία τους. Χρήσιμα Links poylon_ pdf kopon_ pdf neyton_ pdf proskopikon_diktyon_ pdf 23