Αμηνινγώληαο 13. πλέληεπμε 17: Λνπινπδηάδεο Κσλζηαληίλνο. Δηαηεξώληαο κηα αλεπηζύκεηε. Πόζν επεξεάδνπλ ηα γνλίδηα ηελ ζπκπεξηθνξά

Transcript

1 ΠΔΡΙ ΑΤΣΙΜΟΤ Τεύτος 35 Ιανοσάριος 2011 Δηαηεξώληαο κηα αλεπηζύκεηε ζπκπεξηθνξά 2 πλέληεπμε 17: Λνπινπδηάδεο Κσλζηαληίλνο Πόζν επεξεάδνπλ ηα γνλίδηα ηελ ζπκπεξηθνξά καο; 5 Μαζαίλσ παίδνληαο!!!...11 Αμηνινγώληαο 13 1

2 πληαθηηθή επηηξνπή: Βαξζάθε ηαπξνύια Φπρνιόγνο Νηαξή Καηεξίλα Φπρνιόγνο Παπινπνύινπ Βηβή Δθπαηδεπηηθόο ηέηκαλ - Κνθθαιίδνπ Μαξέηθε - Παηδνςπρνιόγνο Σζαηάιε Μαξηάλλα Φπρνιόγνο ύληαμε - Δπηκέιεηα: Βαξζάθε ηαπξνύια Ιδηνθηήηεο: ηέηκαλ - Κνθθαιίδνπ Μαξέηθε Δθδόηεο: ηέηκαλ - Κνθθαιίδνπ Μαξέηθε Δπσλπκία: «Πεξί Απηηζκνύ» Έδξα: Διιεζπόληνπ 22, Καιακαξηά Γηεύζπλζε αιιεινγξαθίαο: Διιεζπόληνπ 22, Καιακαξηά, Σ.Κ Σειέθσλα επηθνηλσλίαο: & Ηιεθηξνληθό ηαρπδξνκείν: info@kyg.gr & marant21@otenet.gr Ιζηνζειίδα: Μήλαο - Σεύρνο: Ιαλνπάξηνο, 35 ν ηεύρνο Δηήζηα ζπλδξνκή: 25 επξώ - ζην ινγαξηαζκό Alpha Bank (STEEMAN MARIA EUGENI KORN) Πξνζεζκία γηα ζπκκεηνρή ζην επόκελν ηεύρνο: 15 Φεβξνπαξίνπ 2011 ΛΘΓΑ ΛΟΓΘΑ....1 ΣΗΛΗ ΣΟΤ. ASPERGER 5 ΜΘΑ ΦΟΡΑ & ΕΝΑΝ ΚΑΘΡΟ.8 ΜΑΘΑΘΝΧ ΠΑΘΖΟΝΣΑ.11 ΓΝΧΡΘΖΟΝΣΑ ΣΟΝ ΑΤΣΘΜΟ...13 ΚΑΣΘ ΕΥΟΤΝ ΝΑ ΠΟΤΝ 17 ΚΘΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΟ.20 ΑΝΑΚΟΘΝΧΕΘ....21

3 ΛΘΓΑ ΛΟΓΘΑ Ο ζηόσορ μαρ : Ο ύλλογορ ΖΧΗ Υπάνπμοκ ελειίλεηξ θαη δοκαηόηεηεξ κα λεθηκήζμομε μηα εηδηθή θάνμα!! Σαξ πνμζθαιώ ζηε ζοκάκηεζε πμο ζα γίκεη ζηηξ 24 Ιακμοανίμο 2011, ώνα 18.30, ζημ Κέκηνμ Υπμζηήνηλεξ Γμκέςκ, γηα κα ζοδεηήζμομε ηεκ μνγάκςζε θαη ημ θαηαζηαηηθό ημο Σοιιόγμο. Ο ζύιιμγμξ 1. πνμςζεί ημ ζεναπεοηηθό παηπκίδη (βάζε ηε μέζμδμ Son-Rise), πμο είκαη έκαξ απμηειεζμαηηθόξ θαη εοπάνηζημξ ηνόπμξ κα θάκμομε επαθή με ημ αοηηζηηθό παηδί. 2. ζημπεύεη κα βμεζήζεη άημμα με μηα δηαηαναπή ζημ θάζμα ημο αοηηζμμύ θαη ηηξ μηθμγέκεηέξ ημοξ. Αοηόξ μ ζηόπμξ πναγμαημπμηείηαη με δηάθμνμοξ ηνόπμοξ, με βάζε ηηξ αλίεξ ημο πνμγνάμμαημξ. 3. πνμζθένεη οπμζηήνηλεξ θαη θαζμδήγεζε ζε γμκείξ παηδημύ με αοηηζμμύ. Αοηό μπμνεί κα απμηειείηαη από βμήζεηα ζημ λεθίκεμα θαη ζηε ζοκέπεηα εκόξ πνμγνάμμαημξ ζεναπεοηηθμύ παηπκηδημύ, θαη/ή οπμζηήνηλε ζε πνμβιήμαηα πμο μη γμκείξ μπμνεί κα βηώκμοκ πνμζςπηθά ή ζηεκ μηθμγεκεηαθή θαηάζηαζε. 4. ζα λεθηκήζεη μηα εηδηθή θάνμα γηα κα ενγαζημύκ άημμα με αοηηζμό θαη άιια πνμβιήμαηα, πάκηα με βάζε ηεκ απμδμπή άκεο όνςκ θαη ηε δοκαηόηεηα ελέιηλεξ μέζς ζεναπεοηηθμύ παηπκηδημύ. Μ. ηέηκαλ-κνθθαιίδνπ, Παηδνςπρνιόγνο Τπνζηήξημε Γνλέσλ 1

4 Με πνηνπο ηξόπνπο δηαηεξνύκε κηα αλεπηζύκεηε ζπκπεξηθνξά; Μ. Σηέηκαλ-Κνθθαιίδνπ, Παηδνςπρνιόγνο Υπνζηήξημε Γνλέσλ Η αλεπηζύκεηε ζπκπεξηθνξά ελζαξξύλεηαη όηαλ κέζσ απηήο ζηακαηάκε κηα δπζάξεζηε θαηάζηαζε Παξάδεηγκα: Μόιηο ε Ρία μαπιώλεη ζην θξεβάηη ηεο, αξρίδεη λα θιαίεη. Ο παηέξαο ή ε κεηέξα έξρνληαη ηόηε θνληά ηεο θαη θάζνληαη ζηελ άθξε ηνπ θξεβαηηνύ. Η Ρία ζηακαηάεη λα θιαίεη, αιιά ν γνληόο αλαγθάδεηαη λα κείλεη καδί ηεο κέρξη λα ηελ πάξεη ν ύπλνο. Μηα κέξα ε κεηέξα είλαη πνιύ θνπξαζκέλε. Γελ έρεη δηάζεζε λα θαζίζεη ζην θξεβάηη ηεο Ρίαο. Όηαλ θεύγεη από εθεί, όκσο, ε Ρία αξρίδεη λα θιαίεη. Αγαλαθηηζκέλε ε κεηέξα επηηξέπεη ζηε Ρία λα θνηκεζεί ζην θξεβάηη καδί ηεο: κηα ηεξάζηηα επηβξάβεπζε γη απηήλ! Ακέζσο ηελ παίξλεη ν ύπλνο. Σελ άιιε κέξα μαλά ην ίδην βηνιί. Σν θιάκα ηεο Ρίαο θαη ε εμαξηεκέλε ηεο ζπκπεξηθνξά επηβξαβεύνληαη επεηδή: 1. ηακαηάεη κηα δπζάξεζηε θαηάζηαζε γη απηήλ, δει. λα είλαη κόλε ηεο ζην θξεβάηη. 2. Δμαζθαιίδεηαη ε επράξηζηε παξνπζία ησλ γνληώλ. 3. Κνηκάηαη δεζηά ζην θξεβάηη ησλ γνληώλ. Οη γνλείο ηεο Ρίαο ελζάξξπλαλ άζεια ηνπο απηή ηελ αλεπηζύκεηε ζπκπεξηθνξά επεηδή θαη γη απηνύο ζηακάηεζε κηα δπζάξεζηε θαηάζηαζε θαη επηβξαβεύηεθαλ θαη νη ίδηνη από ηε ιαλζαζκέλε αληηκεηώπηζε ηνπο (=ελζαξξύλζεθαλ) 1. Η Ρία δελ έθιαηγε πηα. 2. Η κεηέξα δελ ήηαλ πηα αλαγθαζκέλε λα θάζεηαη ζην θξεβάηη ηεο Ρίαο. 3. Οη γνλείο δελ ρξεηαδόηαλ πιένλ λα δίλνπλ ζεκαζία ζην πξόβιεκα πνπ είρε δεκηνπξγεζεί κεηαμύ ηνπο ιόγσ ηνπ άιπηνπ πξνβιήκαηνο ηεο Ρίαο. Η παξνπζία ηεο Ρίαο ζην θξεβάηη ηνπο, πξνιάβαηλε καθξνρξόληεο ζπδεηήζεηο θη απηό απνηεινύζε κηα επηβξάβεπζε. Η αλεπηζύκεηε ζπκπεξηθνξά ελζαξξύλεηαη όηαλ δελ επηκέλνπκε ζηελ ηηκσξία Παξάδεηγκα: Ο Μάξθνο (επηά ρξνλώλ) παίδεη ζην ηξαπέδη. Όηαλ είλαη ε ώξα ηνπ θαγεηνύ ν παηέξαο ηνπ ιέεη λα ηαθηνπνηήζεη ηα παηρλίδηα 2

5 ηνπ. Ο Μάξθνο δελ ζέιεη. Ο παηέξαο ηνπ ην μαλαιέεη. Ο Μάξθνο αξλείηαη. Ο παηέξαο γθξηληάδεη όηη πεξηκέλεη ιίγε ζπλεξγαζία θαη βνήζεηα εθ κέξνπο ηνπ Μάξθνπ. Ο Μάξθνο είλαη ηέινο πάλησλ επηά ρξνλώλ! Αιιά ν Μάξθνο δελ ζπλεξγάδεηαη. Ο παηέξαο ζπκώλεη θαη ξίρλεη ηα παηρλίδηα θάησ ζην πάησκα, θαηόπηλ ζηξώλεη ην ηξαπέδη. πλερίδεη λα γθξηληάδεη ζηνλ γην ηνπ, θαη όηαλ ζεξβίξεηαη ην θαγεηό ηνπ ιέεη: «Γε ζα θαο,αλ δελ ηα καδέςεηο.» Ο Μάξθνο θνηηάεη γηα ιίγν ηνπο γνλείο ηνπ, αιιά παξακέλεη αλάκεζα ζηα παηρλίδηα ηνπ θαζηζκέλνο ζην πάησκα. «Πεηλάσ» είλαη ην κόλν πνπ ιέεη κεξηθέο θνξέο. Όηαλ νη άιινη ηειεηώλνπλ, ε κεηέξα πνπ έρεη βαξεζεί ηελ θαηάζηαζε πηάλεη ηνλ Μάξθν, ηνλ βάδεη ζηελ θαξέθια ηνπ θαη δηαηάδεη: «ηακάηα επηηέινπο θαη θάε!» Δδώ βιέπνπκε ηα εμήο ζεκεία: 1. Ο παηέξαο έπξεπε λα εμεγήζεη ηη έπξεπε λα θάλεη ν Μάξθνο ηε ζηηγκή πνπ εθείλνο αξλήζεθε γηα πξώηε θνξά λα καδέςεη ηα παηρλίδηα ηνπ. Δθ ησλ πζηέξσλ ε εμήγεζε (=ζεκαζία) ήξζε ζαλ επηβξάβεπζε γηα ηνλ Μάξθν. 2. Ο παηέξαο αληηδξά αξθεηά επηζεηηθά όηαλ ξίρλεη ηα παηρλίδηα ηνπ γηνπ ηνπ θάησ. Απηό είλαη έλα ηζρπξό παξάδεηγκα από ην νπνίν ν Μάξθνο ζίγνπξα ζα αληιήζεη αληίζηνηρε επηζεηηθή ζπκπεξηθνξά ζην κέιινλ. 3. Έπεηηα ν παηέξαο ζπλερίδεη λα γθξηληάδεη θαη λα ζρνιηάδεη, δει. δίλεη πνιιή αξλεηηθή ζεκαζία άξα θαη επηβξάβεπζε ζηελ αλεπηζύκεηε ζπκπεξηθνξά ηνπ Μάξθνπ. 4. Ο παηέξαο θαη ε κεηέξα δελ ζπκθσλνύλ όζνλ αθνξά ηελ αληηκεηώπηζή ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ Μάξθνπ. Απηό πξνθαιεί κηα αζάθεηα θαη ππάξρεη θίλδπλνο ν Μάξθνο λα ην εθκεηαιιεπηεί. 5. Η κεηέξα, βαζηθά,επηβξαβεύεη ηελ αλεπηζύκεηε ζπκπεξηθνξά ηνπ Μάξθνπ. Η αλππαθνή ηνπ, ην πείζκα ηνπ θαη ε γθξίληα ηνπ γηα θαγεηό επηβξαβεύνληαη απόιπηα θάλνληαο ηνπ ην ραηίξη λα ηνπ δώζεη θαγεηό! Παξάδεηγκα: Η Μαξία (νθηώ ρξνλώλ) θαη ε Δύε (δέθα ρξνλώλ) καιώλνπλ ζπλέρεηα. Η κεηέξα ηνπο έρεη δεηήζεη επαλεηιεκκέλα λα ζηακαηήζνπλ αιιά κάηαηα. Έπεηηα ράλεη ηελ ππνκνλή ηεο θαη θσλάδεη κε δπλαηή θσλή: 3

6 «ηακαηήζηε επηηέινπο. Μνπ δεκηνπξγείηε πνλνθέθαιν!» Σα παηδηά ηξνκάδνπλ από ηελ έληαζε ηεο θσλήο ηεο κεηέξαο θαη, όλησο, ζηακαηάλε ηνλ θαπγά. Παίδνπλ ήξεκα ηώξα θαη ε κεηέξα ζπγθεληξώλεηαη,επηηέινπο, ζηε δνπιεηά ηεο. Ξερλάεη, όκσο, ηόηε λα ελζαξξύλεη ηελ επηζπκεηή, ήξεκε ζπκπεξηθνξά ησλ θνξηηζηώλ θαη λα ηα επηβξαβεύζεη. Γελ πεξλνύλ δέθα ιεπηά θαη πάιη αξρίδνπλ λα καιώλνπλ. Η κεηέξα λνκίδεη όηη μέξεη ηε ιύζε ηώξα θαη θσλάδεη μαλά: «Μνπ δεκηνπξγείηε πνλνθέθαιν!» Ο θαπγάο ζηακαηάεη θαη πάιη. Όζν, όκσο, ε κεηέξα δελ επηβξαβεύεη ηε ζσζηή ζπκπεξηθνξά ησλ θνξηηζηώλ ζα αλαγθάδεηαη λα ρξεζηκνπνηεί ηε θσλή ηεο, έηζη ώζηε λα θάλνπλ κόλν κηα πνιύ ζύληνκε εηξήλε. Η αλεπηζύκεηε ζπκπεξηθνξά γίλεηαη πην δηαξθήο αλ ελζαξξύλεηαη έζησ θαη θάπνηεο θνξέο Παξάδεηγκα: Η Ρία έθιαηγε ηε λύρηα. Σν θιάκα ηεο ελζαξξπλόηαλ ηόζν πνιύ, πνπ άξρηδε λα θιαίεη όιν θαη πεξηζζόηεξν, θαη ηελ εκέξα, θαη πάληα ρσξίο πξνθαλή ιόγν. Γελ σθεινύζε λα γθξηληάδεη ε κεηέξα.μηα κέξα όκσο δνθίκαζε λα ηεο δώζεη κηα θαξακέια. Απηό έπηαζε! Αιιά: ε κεηέξα ελζάξξπλε κόλν ην θιάκα κε ηηο θαξακέιεο. Η Ρία έθιαηγε όιν θαη πην πνιύ θαη ε κεηέξα ηεο έδηλε όιν θαη πην πνιιέο θαξακέιεο. Μεηά από έλα ζεκηλάξην γνλέσλ ε κεηέξα απνθάζηζε λα θόςεη θαη ην θιάκα θαη ηηο θαξακέιεο. Άξρηζε λα αγλνεί ην θιάκα. Φπζηθά, ε Ρία έθιαηγε πην δπλαηά, αιιά ε κεηέξα επέκελε ζαξξαιέα. Η Ρία ππέθπςε θαη ζηακάηεζε ην θιάκα. Ακέζσο κεηά ε κεηέξα ηελ πιεζίαζε θαη ηεο είπε: «Ση κεγάιν θνξίηζη πνπ είζαη. ηακάηεζεο ην θιάκα! Θα ην πνύκε ζηνλ κπακπά ην βξάδπ!!!» Καη όηαλ γύξηζε ν παηέξαο ζην ζπίηη θαη απηόο ηελ επηβξάβεπζε έληνλα. Σελ επόκελε κέξα, κόιηο είρε θύγεη ν παηέξαο, ε κεηέξα ήζειε λα πάεη γηα ςώληα Η Ρία άξρηζε λα θιαίεη. Η κεηέξα δελ πεξίκελε λα ζηακαηήζεη από κόλε ηεο θαη ηεο έδσζε κηα θαξακέια παξεγνξώληαο ηνλ εαπηό ηεο κε ηε ζθέςε όηη κηα θνξά δε βιάπηεη. Σν απνηέιεζκα, όκσο, ήηαλ λα ρεηξνηεξέςεη ε θαηάζηαζε γηαηί ε Ρία έκαζε όηη πξέπεη λα θιαηο πνιύ γηα λα πάξεηο θαξακέιεο θαη απηό έθαλε. Μόλν όηαλ νη γνλείο ζηακάηεζαλ εληειώο λα επηβξαβεύνπλ ην θιάκα, εμαθαλίζηεθε ε αλεπηζύκεηε ζπκπεξηθνξά ηεο Ρίαο. 4

7 Η ΣΗΛΗ ΣΟΤ ASPERGER Η ΔΠΙΡΡΟΗ ΣΧΝ ΓΟΝΙΓΙΧΝ ΣΗ ΤΜΠΔΡΙΦΟΡΑ ΣΟΤ ΠΑΙΓΙΟΤ ΔΞΑΡΣΑΣΑΙ ΑΠΟ ΣΟ ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝ VROEG, Οιιαλδηθό πεξηνδηθό πξώηκεο παξέκβαζεο Οθηώβξηνο 2010 Μεηάθξαζε: Μ. Κνθθαιίδνπ Η θαζεγήηξηα παλεπηζηεκίνπ Marian Bakermans-Kranenburg (45) κειέηεζε ηελ επηξξνή ιεγνκέλσλ γνληδίσλ ξίζθνπ ζε έλα ζεηηθό πεξηβάιινλ. Παξαηήξεζε όηη νη παξάγνληεο πεξηβάιινληνο παίδνπλ κεγάιν ξόιν. «Τα γνλίδηα δελ παξάγνπλ ζπκπεξηθνξά. Τα παηδηά πνπ έρνπλ νξηζκέλν γνληδηαθό θνξηίν επσθεινύληαη πεξηζζόηεξν από έλα θαιό πεξηβάιινλ.» Σν πεξηβάιινλ νξίδεη ην απνηέιεζκα ελόο γνληδίνπ; σζηά. Έλα γνλίδην ξίζθνπ είλαη γηα παξάδεηγκα ην DRD4-7R. Οη θνξείο απηνύ ηνπ γνληδίνπ έρνπλ απμεκέλε πηζαλόηεηα γηα ΓΔΠΤ (Γηαηαξαρή ππεξθηλεηηθόηεηαο θαη δηάζπαζε πξνζνρήο). Αιιά απηό είλαη κόλν ην έλα κηζό ηεο ηζηνξίαο. Έλαο θαιύηεξνο όξνο ζα ήηαλ γνλίδην δεθηηθόηεηαο. Σα παηδηά πνπ έρνπλ απηόλ ηνλ γνληδηαθό ηύπν κπνξεί λα έρνπλ πνιιά πξνβιήκαηα ζπκπεξηθνξάο, αιιά κπνξνύλ θαη λα είλαη πνιύ πην δεκηνπξγηθά ή ζε εγξήγνξζε. Πώο γίλεηαη απηό; Αο ην ζπγθξίλνπκε κε ηξνθηθέο νπζίεο. Οξηζκέλνη άλζξσπνη αξξσζηαίλνπλ όηαλ ηξώλε ιηπαξέο ηξνθέο, ην ζύζηεκά ηνπο απνδηνξγαλώλεηαη, ελώ άιινη δελ παζαίλνπλ ηίπνηα. Έηζη ππάξρνπλ δπλακηθά παηδηά θαη παηδηά πνπ είλαη πην εύζξαπζηα. Σα πεξηζζόηεξα παηδηά κπνξνύκε λα παξνκνηάδνπκε κε πηθξαιίδεο: επθνξνύλ θαιά ζηα πεξηζζόηεξα κέξε. Αιιά κεξηθά παηδηά είλαη πεξηζζόηεξν ζαλ νξρηδέεο: είλαη πην εύζξαπζηα, αιιά έρνπλ επίζεο κεγάιεο δπλαηόηεηεο. Αλ ην πεξηβάιινλ δελ είλαη θαη ηόζν θαιό, ππνθέξνπλ πεξηζζόηεξν από απηό από άιια. Αιιά ζε έλα άξηζην πεξηβάιινλ, αλζίδνπλ πεξηζζόηεξν από ηνπο ζπλνκειίθνπο ηνπο. Έλα παηδί πνπ ζεσξείηαη δύζθνιν ιόγσ ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ, ίζσο είλαη θπξίσο πνιύ επαίζζεην. Οπόηε δελ ππάξρνπλ θαθά γνλίδηα; 5

8 Απηό δελ ην ιέσ. Η θελπιθεηνλνπξία ή PKU είλαη κηα θιεξνλνκηθή δηαηαξαρή ζην κεηαβνιηζκό, πνπ πξνθαιείηαη από έλα κόλν γνλίδην. Η ζπλέπεηα είλαη ζνβαξή λνεηηθή θαζπζηέξεζε θαη ελδερόκελα πξνβιήκαηα ζπκπεξηθνξάο. Γη απηό εμεηάδεηαη θάζε κσξό ζπζηεκαηηθά 8 κέξεο κεηά ηε γέλλεζε. Αιιά κε κηα δίαηηα ρσξίο πελπιαιαληλε, κηα δίαηηα πνπ έρεη ειάρηζηεο πξσηεΐλεο, κπνξείο λα πξνιάβεηο ζε κεγάιν κέξνο ηε λνεηηθή θαζπζηέξεζε. Οπόηε: ζ απηή ηελ γελεηηθή πάζεζε ππάξρεη δπλαηόηεηα ζρεδόλ πιήξνπο δηόξζσζεο αιιάδνληαο ην πεξηβάιινλ! Απηό είλαη έλα σξαίν παξάδεηγκα από ην απνηέιεζκα πνπ έρεη ην πεξηβάιινλ ζε κηα γνληδηαθή δηαηαξαρή. Βιέπνπκε δηαρξνληθά πώο αιιάδεη ν ηξόπνο πνπ αληηιακβαλόκαζηε ηα γνλίδηα. ηηο δεθαεηίεο 60 θαη 70 ππήξρε ε πεπνίζεζε όηη ε επηξξνή ηνπ πεξηβάιινληνο ήηαλ νξηζηηθή, ζηηο δεθαεηίεο 80 θαη 90 ηόληζαλ θπξίσο ηελ επηξξνή ησλ γνληδηαθώλ δηαθνξώλ. Έπεηηα έκπαηλε ε έξεπλα γηα ηελ ακνηβαία επηξξνή ησλ γνληδίσλ θαη ηνπ πεξηβάιινληνο ζε επηηάρπλζε. Σα γνλίδηα θαη ην πεξηβάιινλ επεξεάδνπλ καδί ηελ εμέιημε. Είλαη κηα νκαδηθά ζπλεξγαζία ησλ γνληδίσλ θαη ηνπ πεξηβάιινληνο. Ναη. Μηα γνληδηαθή δπλαηόηεηα ή εππάζεηα εμειίζζεηαη κόλν θάησ από νξηζκέλεο ζπλζήθεο. Γελ είλαη θάζε παηδί ην ίδην εππαζέο γηα ηηο ίδηεο επηξξνέο. Μαδί κε ην ζπλάδειθν κνπ έθαλα κηα ζεηξά από έξεπλεο γηα ηα γνλίδηα ηα νπνία ειέγρνπλ ην ζύζηεκα dopamine. Απηό ην ζύζηεκα επεξεάδεη ηελ πξνζνρή, ην θίλεηξν θαη ηελ επαηζζεζία ζε επηβξάβεπζε θαη ηηκσξία. Μειεηήζακε θπξίσο ην γνλίδην DRD4-7R. ηελ πξώηε κειέηε είδακε όηη παηδηά κε απηό ην γνλίδην εθδήισλαλ πνιύ πξνβιεκαηηθή ζπκπεξηθνξά, όηαλ νη κεηέξεο ηνπο δελ ζπλαλαζηξέθνληαλ ζεηηθά καδί ηνπο. Σα παηδηά πνπ δελ είραλ απηό ην γελόηππν δελ ελνρινύληαλ ηόζν από απηό. Ήηαλ εληππσζηαθό όηη παηδηά κε DRD4-7R πνπ είραλ επαίζζεηεο κεηέξεο εθδήισλαλ ηε ιηγόηεξε πξνβιεκαηηθή ζπκπεξηθνξά. Γη απηό ην ιόγν δελ κπνξείο λα ην νλνκάζεηο γνλίδην ξίζθνπ. Πώο ην κειεηήζαηε απηό; Παξαηεξώληαο νηθνγέλεηεο ζην ζπίηη ηνπο. Σα παηδηά είλαη ην πην μεθάζαξν ιύδηα ιίζνο γηα ην πώο είλαη ν γνληόο. Η παξαηήξεζε 6

9 δίλεη κηα πιεζώξα πιεξνθόξεζεο, πνπ πνηέ δε ζα απνθηνύζακε κε εξσηεκαηνιόγην. Έηζη παξαηεξήζνπκε ηελ επηξξνή ελόο εζσζηξεθνύο γνληνύ. Πώο αληηδξά έλα παηδί ζ έλα γνληό πνπ μαθληθά βπζίδεηαη ζηηο δηθέο ηνπ ζθέςεηο θαη δελ αληαπνθξίλεηαη ζην παηδί; Απηό είλαη πνιύ αλεζπρεηηθό γηα έλα παηδί. Απηό μεθηλάεη κηα ζπείξα: ην παηδί ρξεηάδεηαη ην γνληό, αιιά απηόο ν γνληόο δελ είλαη πξνζηηόο. Απηό είλαη πνιύ αλαζθαιή γηα έλα παηδί. Δελ ρξεζηκνπνηείηε εξσηεκαηνιόγηα; Γελ κπνξείο λα ρξεζηκνπνηήζεηο έλα εξσηεκαηνιόγην γηα λα κειεηήζεηο ην δέζηκν ηνπ παηδηνύ. Οη γνλείο δελ κπνξνύλ λα αμηνινγήζνπλ ηνλ εαπηό ηνπο ζαλ παηδαγσγνύο. Μηα κειέηε πνπ βαζίδεηαη κόλν ζε εξσηεκαηνιόγηα δελ είλαη θαιό κειέηε, θαηά ηε γλώκε κνπ. Έλα εξσηεκαηνιόγην είλαη θαιό γηα λα ζπιιέγεηο πιεξνθνξίεο γηα ύςνο, ρξώκα καηηώλ θαη βάξνο. Καη αθόκα γηα ην βάξνο νη άλζξσπνη δελ είλαη εηιηθξηλείο. Η επαθή αλάκεζα ζηνπο γνλείο θαη ηα παηδηά ηνπο δελ πηάλεηαη ζε εξσηεκαηνιόγηα. Πώο δέρεηαη έλα παηδί ζηξεο; Όηαλ ρξεηάδεηαη ππνζηήξημε, θαη δελ ληώζεη ππνζηήξημε. Μαθξνρξόλην ζηξεο κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη κηα κόληκε αιιαγή ζηα παηδηά. Απηό βιέπνπκε ζηα επίπεδα θνξηηδόιεο πνπ κεηξάκε ζην ζάιην. Σν νξκόλε ηνπ ζηξεο θξνληίδεη λα κπνξνύκε λα αληηδξάκε απνηειεζκαηηθά θαη γξήγνξα όηαλ απηό ρξεηάδεηαη. Σα παηδηά πνπ δελ έρνπλ κηα ζηνξγηθή ζρέζε κε ην γνληό, γηα παξάδεηγκα επεηδή κεγαιώλνπλ ζε ίδξπκα, είηε δελ αληηδξνύλ ζε ζηξεο, είηε αληηδξνύλ ππεξβνιηθά. Η ξύζκηζε θνξηηδόιεο άιιαμε. Οπόηε, όηαλ βνεζάο ηνπο γνλείο, βνεζάο θαη ην παηδί. Ναη. Οη γνλείο ρξεηάδνληαη ππνζηήξημε ηαθηηθά γηα λα κάζνπλ πόηε ην παηδί ηνπο ρξεηάδεηαη. Κνηηάμηε ην πεξηβάιινλ ηνπ παηδηνύ, ηη ζπκβαίλεη ζηνλ θόζκν ηνπ. Ση εκπνδίδεη ηηο παηδαγσγηθέο ηθαλόηεηεο ησλ γνληώλ; Μπνξνύλ νη γνλείο λα ππνζηεξίδνληαη γηα λα κάζνπλ λα αληηιεθζνύλ ηη ρξεηάδεηαη ην παηδί ηνπο; Όηαλ βνεζάκε ηνπο γνλείο λα θαηαιαβαίλνπλ ηηο αλάγθεο ηνπ παηδηνύ ηνπο θαη λα αληαπνθξίλνληαη κε επαηζζεζία ζ απηέο, ηόηε ηα παηδηά επσθεινύληαη πάξα πνιύ. 7

10 Μια θοπά κι έναν καιπό Έλα πνληηθάθη, θάπνηε, παξαηεξνύζε από ηελ ηξππνύια ηνπ ηνλ αγξόηε θαη ηε γπλαίθα ηνπ πνπ μεδίπισλαλ έλα παθέην. Ση ιηρνπδηά άξαγε έθξπβε εθείλν ην παθέην; Αλαξσηήζεθε. Όηαλ νη δύν αγξόηεο άλνημαλ ην παθέην, δε θαληάδεζηε πόζν κεγάιν ήηαλ ην ζνθ πνπ έπαζε όηαλ δηαπίζησζε πσο επξόθεηην γηα κηα πνληηθνπαγίδα! Σξέρεη γξήγνξα ινηπόλ ζηνλ αρπξώλα γηα λα αλαθνηλώζεη ην θνβεξό λέν!: -Μηα πνληηθνπαγίδα κέζα ζην ζπίηη! Μηα πνληηθνπαγίδα κέζα ζην ζπίηη! Η θόηα θαθάξηζε, έμπζε ηελ πιάηε ηεο θαη ζεθώλνληαο ην ιαηκό ηεο είπε: "Κύξ Πνληηθέ κνπ, θαηαιαβαίλσ πσο απηό απνηειεί πξόβιεκα γηα ζαο. Αιιά δε βιέπσ λα έρεη θακηά επίπησζε ζε κέλα! Γε κε ελνριεί θαζόινπ εκέλα ε πνληηθνπαγίδα ζην ζπίηη!" Σν πνληηθάθη γύξηζε ηόηε ζην γνπξνύλη θαη ηνπ θώλαμε: "Έρεη κηα πνληηθνπαγίδα ζην ζπίηη! Έρεη κηα πνληηθνπαγίδα ζην ζπίηη!" 8

11 Σν γνπξνύλη έδεημε ζπκπόληα αιιά απάληεζε: "Λππάκαη πνιύ θπξ πνληηθέ κνπ, αιιά δελ κπνξώ λα θάλσ ηίπνηα άιιν από ην λα πξνζεπρεζώ. Να είζαη ζίγνπξνο όηη ζα ην θάλσ. Θα πξνζεπρεζώ." Σόηε ην πνληίθη ζηξάθεθε πξνο ην βόδη θαη ηνπ θώλαμε θξνύνληαο ηνλ θώδσλα ηνπ θηλδύλνπ: "Έρεη κηα πνληηθνπαγίδα ζην ζπίηη! Έρεη κηα πνληηθνπαγίδα ζην ζπίηη!" Καη ην βόδη απάληεζε: "Κνηηάμηε, θύξηε πνληηθέ κνπ, πνιύ ιππάκαη γηα ηνλ θίλδπλν πνπ δηαηξέρεηο, αιιά εκέλα ε πνληηθνπαγίδα ην κόλν πνπ κπνξεί λα κνπ θάλεη, είλαη έλα ηζηκπεκαηάθη ζην δέξκα κνπ! " Έηζη, ν θαιόο καο πνληηθνύιεο, έθπγε κε θαηεβαζκέλν ην θεθάιη, πεξίιππνο θαη απνγνεηεπκέλνο γηαηί ζα έπξεπε ΜΟΝΟ ΣΟΤ, λα αληηκεησπίζεη ηνλ θίλδπλν ηεο πνληηθνπαγίδαο! Σελ επόκελε λύρηα, έλαο παξάμελνο ζόξπβνο, θάηη ζαλ ην ζόξπβν πνπ θάλεη ε πνληηθνπαγίδα όηαλ θιείλεη, μύπλεζε ηε γπλαίθα ηνπ αγξόηε πνπ έηξεμε λα δεη ηη ζπλέβε. Μέζα ζηε λύρηα όκσο, δελ πξόζεμε πσο ζηελ παγίδα πηάζηεθε από ηελ νπξά έλα θίδη... Φνβηζκέλν ην θίδη δάγθσζε ηε γπλαίθα. Ο άληξαο ηεο έηξεμε γξήγνξα θαη ηελ πήγε ζην λνζνθνκείν. Αιίκνλν όκσο, ηελ έθεξε ζην ζπίηη κε πνιύ πςειό ππξεηό. Ο γηαηξόο ηνλ ζπκβνύιεςε λα ηεο θάλεη δεζηέο ζνππίηζεο...έηζη ν αγξόηεο «έζθαμε ηελ θόηα» γηα λα θάλεη κηα θαιή θνηόζνππα! 9

12 Η γπλαίθα όκσο πήγαηλε από ην θαθό ζην ρεηξόηεξν θαη όινη νη γείηνλεο εξρόηαλ ζηε θάξκα λα βνεζήζνπλ. Ο θαζέλαο κε ηε ζεηξά ηνπ θαζόηαλ ζην πξνζθεθάιη ηεο γπλαίθαο από έλα 8σξν. Γηα λα ηνπο ηαΐζεη όινπο απηνύο ν αγξόηεο αλαγθάζηεθε λα «ζθάμεη ην γνπξνύλη». Σειηθά όκσο ε γπλαίθα δε ηε γιύησζε! Πέζαλε! ηε θεδεία ηεο ήξζε πάξα πνιύο θόζκνο, γηαηί ήηαλ θαιή γπλαίθα θαη ηελ αγαπνύζαλ όινη. Γηα λα θηινμελήζεη όινλ απηόλ ηνλ θόζκν, ν αγξόηεο αλαγθάζηεθε λα «ζθάμεη ην βόδη». Ο θπξ Πνληηθόο καο, έβιεπε όιν απηό ην πεγαηλέια από ηελ ηξππνύια ηνπ κε πάξα πνιύ κεγάιε ζιίςε... ΣΑ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΔΙΝΑΙ ΠΧ: Υάζακε ηελ αλζξσπηά καο θαη εληζρύζακε ηνλ αηνκηζκό καο Όηαλ θάπνηνο δίπια καο θηλδπλεύεη, βξηζθόκαζηε όινη ζε θίλδπλν! Δίκαζηε όινη ζπλεπηβάηεο ζ' απηό ην πινίν πνπ ιέγεηαη δσή! Ο θαζέλαο καο απνηειεί ηνλ θξίθν ηεο ίδηαο αιπζίδαο! Δίκαζηε ζαλ ηηο ίλεο ελόο πθάζκαηνο. Καη αλ έλα κέξνο ηνπ πθάζκαηνο ραιάζεη, ην ύθαζκα είλαη άρξεζην... ΚΑΙ ΓΙΑ ΟΟΤ ΓΔΝ ΚΑΣΑΛΑΒΑΝ. Δκείο είκαζηε ηα πνληηθάθηα.. Δκείο όκσο είκαζηε θαη νη θόηεο.. Δκείο θαη ηα γνπξνύληα. Δκείο θαη ηα βόδηα. ΓΙ ΑΤΣΟ ΚΑΛΑ ΝΑ ΠΑΘΟΤΜΔ, ΓΙΑ ΝΑ ΜΑΘΟΤΜΔ ΠΧ είλαη αδύλαηνλ λα γειάκε, αλ δε γειάεη νιόθιεξε ε γεηηνληά. 10

13 Μαζαίλσ παίδνληαο Παηρλίδη, Δηαζθέδαζε θαη Εθπαίδεπζε!!! Οη πεξηζζόηεξνη γνλείο κε παηδηά κε δηαηαξαρέο ηνπ απηηζηηθνύ θάζκαηνο βξίζθνπλ πνιύ ζπρλά ηνλ εαπηό ηνπο «ζηεγλό» από ηδέεο ζρεηηθά κε ην παηρλίδη κε ην παηδί ηνπο. Σα απηηζηηθά παηδηά ζαθώο θαη δελ κπνξνύλ λα ζπκκεηέρνπλ ζε πνιύπινθα παηρλίδηα ελώ ε αιιειεπίδξαζε κε άιια άηνκα είλαη πνιύ δύζθνιε σο θαη αδύλαηε. Γηα ηνλ ιόγν απηό, ην βάξνο ηνπ παηρληδηνύ θαη ηεο εθπαίδεπζεο πέθηεη ζηνλ γνληό. ην άξζξν απηό, ζα βξείηε ηδέεο γηα λα παίμεηε αιιά θαη λα κάζεηε κε ην παηδί ζαο. 1. Γεσγξαθία! Σππώζηε αθίζεο θαη θσηνγξαθίεο κε βνπλά, θνηιάδεο, πεδηάδεο, πνηάκηα, ζάιαζζεο, ιίκλεο αιιά θαη ςειά δέληξα θαη κηθξά ινπινύδηα θαη άιια γεσγξαθηθά ζηνηρεία. Η Διιάδα είλαη γεκάηε από γεσγξαθηθέο ηδηαηηεξόηεηεο νπόηε κηα απιή επίζθεςε ζηνλ Θεξκατθό κεηά ηελ αθίζα κε ηνπο θόιπνπο ζα ζπλδέζεη ηξεηο αηζζήζεηο : Όξαζε, αθή θαη αθνή ελώ θαη ε όζθξεζε ζα είλαη επαπμεκέλε. Θπκεζείηε: όζεο πεξηζζόηεξεο αηζζήζεηο ζπλδπάδεηε, ηόζν θαιύηεξα! 2. Οη θίινη καο ηα δώα! Ο ζθνπόο είλαη πέξα από ηα δώα, ην παηδί λα κάζεη θαη ηη ρξεηάδεηαη γηα λα πεξηπνηεζνύκε έλα δσάθη, όρη κόλν θαηνηθίδην αιιά θαη δώα ζηε θάξκα. Μπνξνύκε, κεηά από απηό, λα πάκε αθόκα θαη ζηνλ ηππηθό όκηιν θαη λα δνύκε από θνληά πσο θξνληίδνπλ ηα άινγα. εκαληηθό είλαη λα επηηξέπνπκε θαη λα πξνηξέπνπκε ζην παηδί λα ζπλδεζεί κε ηα δώα ρσξίο θόβν κελ πάζεη ηίπνηα, λα ρατδέςεη, λα βνπξηζίζεη θαη λα παίμεη κε ηα δσάθηα. Δηδηθά νη ζθύινη έρνπλ επαπμεκέλε δπλαηόηεηα ζύλδεζεο κε ηα παηδηά νπόηε ην απνηέιεζκα ζα ραξνπνηήζεη ηόζν ην παηδί όζν θαη ηνλ γνληό. 3. Αο πάκε γηα ςώληα! Σα ςώληα γηα έλα απηηζηηθό παηδί ιόγσ ησλ ζπλερώλ εξεζηζκάησλ κπνξνύλ λα γίλνπλ βαζαληζηηθά. Αο δνύκε κε πνην ηξόπν ε βόιηα ζην ζνύπεξ-κάξθεη δελ ζα γίλεη βάζαλν!! ην Playroom ηνπ παηδηνύ θηηάρλνπκε δηαδξόκνπο θαη ξάθηα ελώ απηό κπνξνύκε λα ην πξνεθηείλνπκε θαη ζηνπο άιινπο ρώξνπο ηνπ ζπηηηνύ κόιηο ληώζνπκε όηη ην παηδί αηζζάλεηαη άλεηα κε ηα εξεζίζκαηα. Σα ξάθηα ηα γεκίδνπκε κε πξάγκαηα ελώ αλ πξνεθηαζνύκε ζην ππόινηπν ζπίηη, κπνξεί θάζε ρώξνο ηνπ ζπηηηνύ λα 11

14 πεξηέρεη θαη ηα αληίζηνηρα ςώληα: είδε κπάληνπ ζην κπάλην, ζρνιηθά ζην γξαθείν θηι. Αο αθήζνπκε ην παηδί λα εμνηθεησζεί κε ηα εξεζίζκαηα ηα νπνία θαη ζηαδηαθά ζα απμάλνπκε ελώ ζηελ εμώπνξηα κπνξνύκε λα έρνπκε έλα ηακείν θαη λα θάλνπκε ηελ πξάμε ηεο πιεξσκήο ώζηε θαλέλα κέξνο ηεο βόιηαο γηα ςώληα λα κελ κείλεη αθάιππην. Αλ πηζηεύνπκε όηη ην παηδί αηζζάλεηαη άλεηα θαη είλαη έηνηκν γηα ην ζνύπεξ-κάξθεη, δελ πάκε θαηεπζείαλ ζε έλα ηεξάζηην πνιπθαηάζηεκα αιιά ζηε γεηηνληά καο. Σν ίδην κπνξνύκε λα θάλνπκε θαη όηαλ πάκε γηα ςώληα κε ξνύρα. Αλαπαξηζηνύκε πξώηα ηελ θαηάζηαζε ζην ζπίηη θαη κεηά βγαίλνπκε έμσ. 4. Θα θπηέςνπκε; Αο είκαζηε ξεαιηζηέο. Σν ηδαληθόηεξν ζα ήηαλ λα θπηεύακε δέληξα αιιά ζηελ πόιε απηό δελ είλαη θαη ην πην εύθνιν. Οπόηε, γηα αξρή, κπνξνύκε λα θπηέςνπκε έλα ινπινπδάθη ζε κηα γιάζηξα. Δπηηξέπνπκε ζην παηδί λα πηάζεη ρσξίο γάληηα ην ρώκα θαη ηα εξγαιεία θαη ην ίδην θάλνπκε θαη εκείο. Γηαιέγνπκε θπηά ρσξίο αγθάζηα θαη εύθνια ζην θύηεκα. Έπεηηα κπνξνύκε λα παξαθνινπζνύκε ηελ εμέιημε ηνπ θπηνύ καδί κε ην παηδί θαη λα ηνπ δώζνπκε θαη ην όλνκα ηνπ παηδηνύ καο, «Σν δνπκπνπιάθη ηνπ ηαπξάθε» ή θάηη αλάινγν. Αλ, βέβαηα, αλήθεηε ζηνπο ηπρεξνύο πνπ έρνπλ απιή ή ρσξηό, κπνξείηε κεηά ην ινπινπδάθη λα πεξάζεηε θαη ζην θύηεκα άιισλ πξαγκάησλ όπσο κηθξά δεληξάθηα ή πην κεγάιεο γιάζηξεο. Σν παηρλίδη κε ην απηηζηηθό παηδί δε ρξεηάδεηαη λα γίλεη πνιύπινθν ή δύζθνιν. Αθόκα πεξηζζόηεξν, δελ ρξεηάδεηαη λα βαζαλίδνπκε ηνπο εαπηνύο καο κε ζθέςεηο ηνπ ηύπνπ «Μα γηαηί δε κπνξεί λα παίμεη trivial pursuit;»! θεθηείηε ην εμήο: Πόζα παηδηά ρσξίο απηηζκό μέξνπλ πσο πεξηπνηείζαη έλα άινγν ή πσο θπηεύεηο έλα δέληξν; Καη αθόκα, πόζα παηδηά μέξνπλ λα ζπκπεξηθέξνληαη όηαλ βγαίλνπκε γηα ςώληα; Πιένλ, ην κόλν πνπ ζπλαληάκε ζηνπο δηαδξόκνπο πνιπθαηαζηεκάησλ είλαη ηξειακέλεο κακάδεο λα θσλάδνπλ ηα παηδηά ηνπο πνπ ηξέρνπλ παληνύ. Όκσο, ην δηθό ζνπ παηδί, ην θαηλνκεληθά αλίθαλν γηα θνηλσληθέο αιιειεπηδξάζεηο, όια απηά ζα ηα μέξεη. Γηαηί εζύ ζα αζρνιεζείο καδί ηνπ! Καη ζα ην δηαζθεδάζεηο θηόιαο! Βηβή Παπινπνύινπ, BA in English Literature MSc. Applied Neurolinguistics 12

15 ΓΝΩΡΙΖΟΝΣΑ ΣΟΝ ΑΤΣΙΜΟ Αμηνιόγεζε The child with special needs, encouraging intellectual and emotional growth S. I. Greenspan & S. Wieder Μεηάθξαζε: Μαξηάλλα Τζαηάιε, ςπρνιόγνο Η δηαδηθαζία ηεο αμηνιόγεζεο ζα πξέπεη λα μεθηλά κε κηα γεληθή αλαζεώξεζε ηεο ηξέρνπζαο ιεηηνπξγηθόηεηαο ηνπ παηδηνύ, ηνπ ηζηνξηθνύ θαη ηεο αιιειεπίδξαζεο ηνπ κε ηνπο θξνληηζηέο ηνπ γηα θάπνην ρξνληθό δηάζηεκα ζε δηάθνξεο ζπλζήθεο. Οη ζηαζκηζκέλεο δηαγλσζηηθέο δνθηκαζίεο ζαθώο ζα πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππ όςηλ, αιιά δελ ζα πξέπεη λα απνηεινύλ ζεκέιην ιίζν ηεο αμηνιόγεζεο, αιιά είλαη ζεκαληηθό λα έπνληαη ηεο παξαηήξεζεο ηνπ παηδηνύ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επαθήο θαη ηνπ παηρληδηνύ κε ηνπο θξνληηζηέο ηνπ. ύκθσλα κε κειέηε, ε πιεηνςεθία ησλ δηαγλσζηηθώλ θέληξσλ δελ ζπκπεξηιακβάλεη ζηελ εθηίκεζε ηελ άκεζε αιιειεπίδξαζε παηδηνύγνλέα. Η άκεζε απηή επηθνηλσλία απνθαιύπηεη ηελ ηθαλόηεηα ηνπ παηδηνύ λα ζπζρεηίδεηαη θαη λα αιιειεπηδξά, ελώ απνηειεί ην ζεκείν εθθίλεζεο από ην νπνίν κπνξεί λα θηάζεη ζην πςειόηεξν δπλαηό επίπεδν. Σα δηαγλσζηηθά ηεζη ηείλνπλ λα δίλνπλ έκθαζε ζηνλ ηξόπν κε ηνλ νπνίν ζρεηίδεηαη ην παηδί κε ην άηνκν πνπ δηεμάγεη ηελ αμηνιόγεζε θαη ζε ηζρπξά δνκεκέλεο δνθηκαζίεο, νη νπνίεο κπνξεί λα απαηηνύλ ηθαλόηεηεο, γηα παξάδεηγκα ηελ πξνζνρή, πνπ ην παηδί ίζσο λα κελ δηαζέηεη. Σν γεγνλόο απηό, όπσο θαη ε όιε δηαδηθαζία ηεο εμέηαζεο, ε νπνία είλαη κε νηθεία γηα ην παηδί, πηζαλόλ λα ηνπ πξνθαιέζεη θόβν επηδξώληαο ζηελ επίδνζε ηνπ. Με απηό ηνλ ηξόπν ε αμηνιόγεζε δίλεη κηα γεληθεπκέλε εηθόλα θαη δελ εζηηάδεη ζηε δη-αληίδξαζε ηνπ κε ηνπο αλζξώπνπο πνπ είλαη ζεκαληηθνί γη απηό θαη ζηε ρξήζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ηθαλνηήησλ ηνπ κέζα ζην πιαίζην ην νπνίν θηλείηαη. Απηό νξηζκέλεο θνξέο έρεη ζαλ απνηέιεζκα αλαθξηβείο δηαγλσζηηθέο εθηηκήζεηο, θαζώο νη επηδόζεηο ηνπ παηδηνύ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ηεζη ζπλδέεηαη απνιύησο κε ηηο επηδόζεηο θαη ηα 13

16 ειιείκκαηα ηνπ ζην ζπίηη. Δπηπξόζζεηα, εθόζνλ ν ζηόρνο γηα ηελ εμέιημε ηνπ παηδηνύ επηηπγράλεηαη κέζσ ηεο αιιειεπίδξαζεο ηνπ κε ηνπο γνλείο, νη ππάξρνπζεο δνκεκέλεο δνθηκαζίεο απνηεινύλ ειιηπή πξνβιεπηηθό παξάγνληα ηεο κέιινπζαο επίδνζεο ηνπ. πλεπώο ε πιεξέζηεξε αμηνιόγεζε πξαγκαηνπνηείηαη ζε έλα ρξνληθό δηάζηεκα θαη όρη ζε κηα ζπγθεθξηκέλε εκεξνκελία, ελώ ζα πξέπεη λα ζπκπεξηιακβάλεη ηηο δηαθνξνπνηήζεηο κεηαμύ ησλ παηδηώλ σο πξνο ηηο επηδόζεηο θαη αλαπηπμηαθνύο ηνπο ξπζκνύο. Αθόκε, πέξαλ ηεο εθηίκεζεο ησλ γλσζηηθώλ ηνπο ηθαλνηήησλ, ν ζηόρνο είλαη ε θαηαλόεζε ηεο ιεηηνπξγηθόηεηαο, γεγνλόο πνπ ζα θαζνξίζεη θαη ην ζεξαπεπηηθό πιάλν. Μέζσ ηεο πνιππαξαγνληηθήο αμηνιόγεζεο ε νπνία ζπκπεξηιακβάλεη ηελ παξαηήξεζε ηνπ παηδηνύ κέζα ζην πεξηβάιινλ ζην νπνίν δεη, δύλαηαη ηόζν ε πιεξέζηεξε θαηαλόεζε ηνπ, όζν θαη ε ηξνπνπνίεζε ηνπ ζεξαπεπηηθνύ πξνγξάκκαηνο ελζσκαηώλνληαο ηηο πηζαλέο αιιαγέο θαη ηηο εθάζηνηε αλάγθεο ηνπ. Μαζήμαηα δεμημονγηθήξ ναπηηθήξ γηα (αοηηζηηθμύξ) απόθμηημοξ εηδηθμύ ζπμιείμο Με ζθμπό κα γίκεη ενγαζηήνη γηα άημμα με αοηηζμό, λεθηκάς ηεκ πνμεημημαζία μαζαίκμκηαξ ζηα παηδηά απιή ναπηηθή θαη δεμημονγία. Τα μαζήμαηα ζα δηανθμύκ 1 ώνα ζηεκ ανπή, 2 θμνέξ ηεκ εβδμμάδα. Μπμνείηε κα θένεηε μ, ηη παιηό ύθαζμα, μαιιί ή παιί έπεηε, γηα κα ημ πνεζημμπμηήζμομε. 14

17 Do you read me? Μηα πεξίιεςε ηεο βξαβεπκέλεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο γηα απηηζκό θαη online επηθνηλσλία. (Christine van der Aa) Engagement Οιιαλδηθό πεξηνδηθό απηηζκνύ Γεθέκβξηνο 2010 Μεηάθξαζε: Μ. Κνθθαιίδνπ Ο απηηζκόο ραξαθηεξίδεηαη από θνηλσληθά θαη επηθνηλσληαθά πξνβιήκαηα. Απηά κπνξνύλ λα νδεγήζνπλ ζε κεησκέλα θνηλσληθά δίθηπα θαη ζε ζπλαηζζήκαηα απνκόλσζεο. Άιιεο ζπλζήθεο πνπ επίζεο επεξεάδνπλ ηελ πνηόηεηα δσήο, κέλνπλ ζπλήζσο ζε ρακειόηεξν επίπεδν ζηνπο αλζξώπνπο κε απηηζκό, ζε ζύγθξηζε κε ην κέζν πιεζπζκό. Αθνξά γηα παξάδεηγκα ην λα έρεηο κηα δνπιεηά, όπνπ ζα πιεξώλεζαη, ην επίπεδν εθπαίδεπζεο ελόο αηόκνπ θαη ε ηθαλνπνίεζε πνπ ληώζεη θάπνηνο γηα ηε δσή. Πνιινί άλζξσπνη κε απηηζκό ρξεζηκνπνηνύλ ηαθηηθά ηελ online επηθνηλσλία κέζσ δηαδηθηύνπ, ειεθηξνληθό ηαρπδξνκείν, νκάδεο ζπδήηεζεο όπσο Autsider, θνηλσληθά δηαδίθηπα όπσο ην Facebook, όπσο επίζεο θαη online παηρλίδηα ζαλ ην World of Warcraft, ζην νπνίν παίδνπλ νκαδηθά. Απηή ε online επηθνηλσλία δείρλεη λα ηνπο πξνζθέξεη κεξηθά πιενλεθηήκαηα ζρεηηθά κε ηηο παξαδνζηαθέο θνηλσληθέο ζπλαλαζηξνθέο, θαη απηό κπνξεί λα νδεγήζεη ζε κηα πην δξαζηήξηα θαη πινύζηα θνηλσληθή δσή ζην δηαδίθηπν παξά ζηελ θαλνληθή ηνπο δσή. Απηό καο θέξλεη ζην εξώηεκα αλ ηα αλαθεξόκελα θνηλσληθά, επηθνηλσληαθά πξνβιήκαηα πξνθαινύληαη από πεξηνξηζκέλν ελδηαθέξνλ γηα άιινπο αλζξώπνπο ή από πεξηνξηζκέλεο θνηλσληθέο δεμηόηεηεο γηα ζπδεηήζεηο άηνκν πξνο άηνκν. απηή ηε δηπισκαηηθή εξγαζία έγηλε ζύγθξηζε αλάκεζα ζε άηνκα ειηθίαο 18 εηώλ θαη άλσ, κε απηηζκό θαη ρσξίο, ζρεηηθά κε ηε ρξήζε θαη ηελ εθηίκεζε ηεο online επηθνηλσλίαο. Υξεζηκνπνηώληαο απηή ηε κνξθή επηθνηλσλίαο, νη άλζξσπνη κε απηηζκό ζπκκεηέρνπλ εμίζνπ εληαηηθά ζε θνηλσληθέο ζπλαλαζηξνθέο, όζν ηα άηνκα ρσξίο απηηζκό. Γλώξηδαλ κέζσ δηαδηθηύνπ, εμίζνπ ζπρλά θαηλνύξηνπο θίινπο όζν θαη ηα 15

18 άηνκα ρσξίο απηηζκό θαη ν αξηζκόο θαηλνύξησλ γλσζηώλ ήηαλ κάιηζηα πην κεγάινο ζ απηνύο. Δπίζεο ε εθηίκεζε ηνπο γηα απηή ηε κνξθή επηθνηλσλίαο ήηαλ θαλεξά πην ςειή. Παξάιιεια ην επίπεδν ηθαλνπνίεζεο κε ηελ online θνηλσληθή δσή ηνπο ήηαλ ην ίδην, θαη απηό έρεη ζρέζε πάιη κε παξάγνληεο ηεο πνηόηεηαο δσήο, όπσο ε αίζζεζε ηθαλνπνίεζεο ζηε θνηλσληθή δσή θαη ζηε δσή γεληθόηεξα. Μεξηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο online επηθνηλσλίαο έιθνπλ ηνπο αλζξώπνπο κε απηηζκό ζην λα ρξεζηκνπνηνύλ ην δηαδίθηπν: βαζίδεηαη θπξίσο ζε ιόγν ζε γξακκέλε κνξθή, ην νπνίν ζεσξνύλ ζπρλά έλα μεθάζαξν θαη εύθνιν ηξόπν επηθνηλσλίαο. Δπηπιένλ δε ρξεηάδεηαη κε ιεθηηθή επηθνηλσλία, ην νπνίν είλαη έλα ζεκαληηθό πιενλέθηεκα. Δπίζεο, δελ απαηηνύληαη άκεζεο απαληήζεηο: δελ είλαη πξόβιεκα ζηελ online επηθνηλσλία, αλ αληαπνθξίλεζαη κεηά από θάπνηα ιεπηά, ώξεο ή αθόκα θαη κέξεο ζε θάπνην κήλπκα. Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο απνδεηθλύνπλ όηη δελ ππάξρεη έιιεηςε ελδηαθέξνληνο γηα θνηλσληθέο ζρέζεηο κε άιινπο αλζξώπνπο κε απηηζκό. Φαίλεηαη όηη νη θνηλσληθέο επηθνηλσληαθέο ειιείςεηο νη νπνίεο ζεκεηώλνληαη ζηνπο αλζξώπνπο κε απηηζκό, κπνξνύλ λα εμεγεζνύλ ηνπιάρηζηνλ ελ κέξεη κε ηηο ζπλζήθεο ζηηο νπνίεο ζπκβαίλεη ε παξαδνζηαθή επηθνηλσλία. Οη ζπδεηήζεηο πξόζσπν κε πξόζσπν απαηηνύλ κε ιεθηηθή επηθνηλσλία θαη άκεζεο αληηδξάζεηο, ηθαλόηεηεο πνπ θαηέρνπλ ζε ρακειό βαζκό. Γελ ρξεηάδεηαη λα ηθαλνπνηήζνπλ απηέο ηηο απαηηήζεηο ζηελ online επηθνηλσλία. Απηή ηε ζηηγκή δίλεηαη γεληθά πνιιή αμία ζε ζπδεηήζεηο πξόζσπν κε πξόζσπν, πνπ ζεσξνύληαη ε άξηζηε κνξθή επηθνηλσλίαο. Αληηζέησο ε online επηθνηλσλία ζεσξείηαη πεξηνξηζκέλε. Απηό είλαη θξίκα, επεηδή ζα κπνξνύζε λα εμππεξεηήζεη ζαλ θνηλσληθό επηθνηλσληαθό κέζν γηα αλζξώπνπο κε απηηζκό, όπσο ηα αθνπζηηθά γηα βαξήθννπο αλζξώπνπο. Αλ ηνπνζεηνύληαλ ζε απηό ην πιαίζην, ζα κπνξνύζε λα είλαη έλαο πην απνδεθηόο ηξόπνο επηθνηλσλίαο. Σόηε ε online επηθνηλσλία ζα ππνζηήξηδε ηε ζπκκεηνρή αλζξώπσλ κε απηηζκό ζηηο θνηλσληθέο επηθνηλσληαθέο ζπλαλαζηξνθέο. 16

19 Κάηι έσοςν να μαρ ποςν Δπηκέιεηα ζύληαμε: Καηεξίλα Νηαξή, ςπρνιόγνο πλαληήζακε ηνλ θ. Λνπινπδηάδε Κσλζηαληίλν, αλαπιεξσηή θαζεγεηή ηνπ ηκήκαηνο Οδνληηαηξηθήο ηνπ Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, θαη καο κίιεζε γηα ηελ πνιπεηή εκπεηξία ηνπ ζηελ θξνληίδα ηεο ζηνκαηηθήο πγηεηλήο παηδηώλ κε εηδηθέο αλάγθεο. Βαζηθή ηνπ αξρή είλαη ε αγάπε πνπ ηξέθεη γηα απηά ηα παηδηά θαζώο θαη ν πνιύο ρξόλνο θαη ε ηδηαίηεξε πξνζνρή πνπ δίλεη ζην θάζε άηνκν ρσξηζηά. ηε ζπδήηεζή καο αλαθέξζεθε ζε έλα πξνιεπηηθό πξόγξακκα πνπ ζπληόληζε πξηλ αξθεηά ρξόληα ζε ζρνιείν ηεο Θεζζαινλίθεο, ζηόρνο ηνπ νπνίνπ ήηαλ λα δηδαρζεί ζε κηα νκάδα εηδηθώλ παηδηώλ κε πλεπκαηηθή θαζπζηέξεζε κηα κέζνδνο ζηνκαηηθήο πγηεηλήο πνπ ζα είλαη απνδεθηή από ηα παηδηά απηά. Δπίζεο, ζεκείσζε ηελ ζπνπδαηόηεηα ηεο νηθνγέλεηαο ζηελ θξνληίδα ηεο ζηνκαηηθήο πγηεηλήο ησλ παηδηώλ, ζηε ζπκβνιή ηνπ νδνληηάηξνπ θαη ησλ άιισλ εηδηθώλ πνπ αζρνινύληαη κε ηα παηδηά. Η θαθή ζηνκαηηθή θαηάζηαζε ησλ παηδηώλ απηώλ νθείιεηαη ζε δηάθνξα ςπρνθηλεηηθά πξνβιήκαηα, ζε πξνβιήκαηα ζπκπεξηθνξάο θαη θάπνηεο θνξέο ζε ρξήζε θαξκάθσλ, ηα νπνία επεξεάδνπλ ηνπο νδνληηθνύο ηζηνύο εληνλόηεξα. Όια απηά ζε ζπλδπαζκό κε ηελ κεησκέλε ζπλεξγαζία πνπ εκθαλίδνπλ ηα παηδηά νδεγνύλ ζε αδπλακία εθαξκνγήο ζπγθεθξηκέλσλ κεζόδσλ αληηκεηώπηζεο ησλ ζηνκαηηθώλ ηνπο πξνβιεκάησλ. εκαληηθνί παξάγνληεο, επίζεο, είλαη ν κηθξόο αξηζκόο ησλ νδνληηάηξσλ πνπ έρνπλ εθπαηδεπηεί ζηελ αληηκεηώπηζε ησλ εηδηθώλ αηόκσλ θαζώο θαη ε έιιεηςε ελεκέξσζεο ησλ γνλέσλ γηα ηελ αλάγθε ηεο νδνληηαηξηθήο θξνληίδαο. Η νδνληηαηξηθή πεξίζαιςε ηνπ κεγαιύηεξνπ πνζνζηνύ απηώλ ησλ παηδηώλ γίλεηαη κε ρνξήγεζε ςπρνηξόπσλ θαξκάθσλ, θπζηθήο αθηλεηνπνίεζεο ή ηε ρνξήγεζε γεληθήο αλαηζζεζίαο. ηόρνο ησλ πξνιεπηηθώλ πξνγξακκάησλ ζπλήζσο είλαη ε ελεκέξσζε θαη ε εθπαίδεπζε άιισλ αηόκσλ όπσο γνλείο, δάζθαινη, λνζνθόκνη ζηελ παξνρή ηεο βαζηθήο ζηνκαηηθήο θξνληίδαο. Σα κέιε ηεο νηθνγέλεηαο 17

20 ζπλήζσο ζα πξέπεη λα ππνβνεζνύλ, λα επηβιέπνπλ ή λα αλαιακβάλνπλ ηελ επζύλε ησλ πξνζπαζεηώλ ηνπ αηόκνπ γηα ηελ ζηνκαηηθή ηνπ πγηεηλή. Δίλαη ζεκαληηθό λα επηζεκαλζεί όηη θάζε πξνιεπηηθό νδνληηαηξηθό πξόγξακκα όηαλ εθαξκόδεηαη πξέπεη λα ηξνπνπνηείηαη, ώζηε λα πξνζαξκόδεηαη ζην επίπεδν πλεπκαηηθήο ηθαλόηεηαο ηνπ παηδηνύ, ζην ζπλαηζζεκαηηθό ηνπ θόζκν θαη ηηο ςπρνθηλεηηθέο ηνπ ιεηηνπξγίεο. Ο νδνληίαηξνο αξρηθά είλαη απηόο πνπ πξέπεη λα πξνζδηνξίζεη ην επίπεδν αληίιεςεο ηνπ παηδηνύ θαη κεηά λα θαηεπζύλεη ηελ πξνζπάζεηα ελεκέξσζεο. Σα επίπεδα ππεπζπλόηεηαο, αληίιεςεο, ε δηάξθεηα πξνζνρήο, κλήκεο θαη επηδεμηόηεηαο ηνπ παηδηνύ ζα βνεζήζνπλ ηνλ νδνληίαηξν λα επηιέμεη ην θαηάιιειν ιεμηιόγην γηα ην επίπεδν ελεκέξσζεο θαη λα δεκηνπξγήζεη έλα ζύζηεκα επηβξάβεπζεο, πξνθνξηθήο ή κε, ησλ πξνζπαζεηώλ πνπ θάλεη ην παηδί. Η κνξθή θαη ην επίπεδν ηεο επηθνηλσλίαο ζα πξέπεη λα πξνζαξκόδεηαη αλάινγα κε ηηο δπλαηόηεηεο ηνπ παηδηνύ ρσξίο όκσο λα πξνζβάιιεηαη ε αηνκηθή θαη ε πλεπκαηηθή ηνπ ηθαλόηεηα. ην πξνιεπηηθό πξόγξακκα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε αξρηθά έπξεπε λα μεπεξαζζεί ν θόβνο απηώλ ησλ παηδηώλ πξηλ μεθηλήζεη νπνηαδήπνηε πξνζπάζεηα ελεκέξσζεο. Μηα αίζνπζα ηνπ ζρνιείνπ δηαθνζκήζεθε κε αθίζεο νδνληηαηξηθνύ πεξηερνκέλνπ θαη κε νκνηώκαηα αληηθεηκέλσλ ζηνκαηηθήο θξνληίδαο κε ηα νπνία ηα παηδηά κπνξνύζαλ λα παίμνπλ. Έγηλε ελεκέξσζε κε δηαθάλεηεο θαη κνληέια δνληηώλ θαη νδνληόβνπξηζαο θαη ζηα δύν πξώηα καζήκαηα ηα παηδηά αζθήζεθαλ ζην βνύξηζηζκα ζηα εηδηθά απηά κνληέια. Απηό νδήγεζε ζηελ απόθηεζε ηεο βαζηθήο ςπρνθηλεηηθήο ηθαλόηεηαο θαη ζηε κείσζε ηνπ άγρνπο θαη ηνπ θόβνπ γηα ηελ ηνπνζέηεζε ηεο 18

21 νδνληόβνπξηζαο ζην δηθό ηνπο ζηόκα. Η επηβξάβεπζε γηλόηαλ κε ρνξήγεζε δώξσλ θαη κε ηελ νξγάλσζε θνηλσληθώλ εθδειώζεσλ γηα ηελ ελίζρπζε ηεο πξνζπάζεηαο ησλ παηδηώλ. Δπίζεο, δεκηνπξγήζεθαλ ελεκεξσηηθέο ζπδεηήζεηο κε ηνπο γνλείο θαη ηα κέιε ηνπ πξνζσπηθνύ ηνπ ζρνιείνπ. Απηό πνπ πξέπεη λα ηνληζηεί ηδηαηηέξσο από ην πξόγξακκα είλαη ε ςπρνινγηθή βειηίσζε ησλ παηδηώλ απηώλ όπσο επηζεκάλζεθε θαη από ηελ θνηλσληθή ιεηηνπξγό θαη ηε ςπρνιόγν ηνπ ζρνιείνπ. Ο πνιύο ρξόλνο πνπ αθηεξώζεθε ζην θάζε παηδί μερσξηζηά από ηνπο νδνληηάηξνπο θαη από ην ππόινηπν πξνζσπηθό πνπ αγθάιηαζε ην πξόγξακκα είρε ζαλ απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία κηαο ζηελήο θαη θηιηθήο ζρέζεο ησλ παηδηώλ καδί ηνπο. Αλ ιάβνπκε ππ όςε όηη ηα παηδηά κε βαξηά πλεπκαηηθή θαζπζηέξεζε παξνπζηάδνπλ κηα επξεία θιίκαθα ζπκπεξηθνξάο θαη αληίδξαζεο όηαλ βξεζνύλ ζε νδνληηαηξηθό πεξηβάιινλ, ηόηε ην επίηεπγκα ηεο βειηίσζεο ηεο θνηλσληθήο ζπκπεξηθνξάο θαη ηνπ απμαλόκελνπ ελδηαθέξνληνο ησλ παηδηώλ γηα ηελ ζηνκαηηθή ηνπο πγηεηλή δείρλεη όηη εάλ αθηεξσζεί ρξόλνο, ηδηαίηεξε πξνζνρή ζην θάζε παηδί ρσξηζηά θαη εθαξκνζηεί ζηαζεξή θαη θηιηθή αληηκεηώπηζε ηόηε κπνξνύλ λα αληηιεθζνύλ ην ζθνπό ηεο πξνζπάζεηαο θαη λα αληαπνθξηζνύλ κε επηηπρία. Σέινο, πξέπεη λα επηζεκαλζεί γηα αθόκε κηα θνξά όηη ιόγσ ηνπ γεγνλόηνο όηη ν νδνληίαηξνο ζπάληα έρεη ην ρξόλν λα παξέρεη ηελ εθηεηακέλε πιεξνθόξεζε ζηα παηδηά, είλαη αλαγθαία ε δεκηνπξγία πξνγξακκάησλ γηα γνλείο γηα ηε δηαηήξεζε ηεο ζηνκαηηθήο πγείαο ηνπ παηδηνύ θαη γηα ηελ εθαξκνγή ησλ θαηάιιεισλ κεζόδσλ. 19

22 ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΟ... ηεο Σηαπξνύιαο Βαξζάθε Φςσολόγορ, ειδικεςμένη (MSc)ζε θέμαηα παιδικήρ ανάπηςξηρ και μάθηζηρ ΓΙΑ ΟΛΟΤ! Run Wild, Run Free Πξσηαγσληζηνύλ: Mark Lester, John Mills, Fiona Fullerton, Gordon Jackson Α Πξνβνιή: 1969 θελνζέηεο: Richard C. Sarafian Γηάξθεηα: 100 ιεπηά Ο Mark Lester, παίδεη ηνλ Philip Ransome, έλα αγόξη πεξίπνπ 10 εηώλ, από ηε Βόξεηα Αγγιία, ν νπνίνο δελ κηιάεη από ηελ ειηθία ησλ 3 εηώλ. Πεξλάεη ηηο κέξεο ηνπ θάλνληαο βόιηεο ζηνλ βάιην κόλνο ηνπ. Οη γνλείο ηνπ δεηνύλ απειπηζκέλα κηα ζεξαπεία. ηαδηαθά ν Φίιηππνο βγαίλεη από ην θαβνύθη ηνπ. Όκσο, ε δηέμνδνο ηνπ είλαη γεκάηε από θαξδηνρηύπηα θαη νπηζζνδξνκήζεηο. Γίλεηαη θίινο κε έλα γεξάθη πνπ ηνπ θεξδίδεη ηελ εκπηζηνζύλε. Σν γεξάθη πεζαίλεη θαη όηαλ ηε ζάβεη εκθαλίδνληαη ηα πξώηα ζπλαηζζεκαηηθά ζεκάδηα. Σόηε ζπλαλαζηξέθεηαη ηειηθά έλα άγξην πόλη αικπίλν κε κπιε / γθξίδα κάηηα θαη βγαίλεη από ην θαβνύθη ηνπ. Σν καζαίλεη λα ηνλ αλέρεηαη ζηελ ξάρε ηνπ θαη όηαλ θάπνηα κέξα βγαίλεη γηα ηππαζία, ράλεηαη. Σν πόλη, ζηε ζπλέρεηα, θνιιάεη ζην βάιην θαη ελώ βξίζθεηαη ζε παληθό, κέζα από απηό ην πεξηζηαηηθό, ζώδεηαη θπξηνιεθηηθά θαη κεηαθνξηθά από ηνπο θίινπο θαη ηελ νηθνγέλεηά ηνπ. 20

23 ΑΝΑΚΟΘΝΧΕΘ ΓΘΓΛΟΝΤΓΣ Ψάπκμομε εκζμοζηαζμέκμοξ ακζνώπμοξ πμο ζέιμοκ κα βμεζήζμοκ παηδηά με αοηηζμό μα θαηαιάβμοκ ημκ θόζμμ μαξ θαιύηενα. Ο επηάπνμκμξ Πέηνμξ πενημέκεη κα ένζεηξ ζημ ζπίηη ημο γηα κα παίλεηξ μαδί ημο!! Δεκ πνεηάδεηαη πείνα, μόκμ εκζμοζηαζμό. Πνμζθένεηαη εκεμένωζε θαη ηαθηηθή θαζμδήγεζε

24 εκηλάξην παηρληδηνύ: Πώο λα παίμσ κε ην απηηζηηθό παηδί κνπ; Κέληξν Τπνζηήξημεο Γνλέσλ - θαηαλόεζε γηα ηνλ θόζκν ηνπ παηδηνύ - θαηαλόεζε γηα ηελ επεμεξγαζία εξεζηζκάησλ, αηζζεηεξηαθή νινθιήξσζε θαη δπζπξαμία - πόζν ζεκαληηθή είλαη ε δηθή ζνπ ζηάζε, όηαλ ζέιεηο λα θάλεηο επαθή κε ην εηδηθό ζνπ παηδί ή όηαλ ζέιεηο λα ην ελζαξξύλεηο γηα εμέιημε - πσο κπνξεί λα εμειηρηείο ν ίδηνο ζ απηό, απνθηώληαο θαηαλόεζε ζηηο δηθέο ζνπ πεπνηζήζεηο - απιέο θαη απνηειεζκαηηθέο ηερληθέο λα θάλεηο επαθή θαη λα ελζαξξύλεηο ην παηδί ζνπ γηα κάζεζε - πώο λα θάλεηο ηνλ εαπηό ζνπ ειθπζηηθό, ελδηαθέξνλ γηα ην παηδί ζνπ γηα λα θάλεη επαθή - πώο λα δεκηνπξγήζεηο έλαλ θόζκν πνπ είλαη αζθαιήο θαη νηθείνο θαη όπνπ κπνξεί λα απμεζεί ε απηνπεπνίζεζε ηνπ παηδηνύ ζνπ - ηη κπνξείο λα θάλεηο κε δύζθνιε ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνύ ζνπ - πσο κπνξείο λα εληζρύζεηο ηε ζπκπεξηθνξά πνπ είλαη επηζπκεηή - πσο κπνξείο λα ζέζεηο ζηόρνπο γηα ην παηδί ζνπ - πσο κπνξείο λα δνπιέςεηο κε απηνύο ηνπο ζηόρνπο Θα γίλεη πνιιή εμάζθεζε θαη βησκαηηθά παηρλίδηα!!! 20 Ιαλνπαξίνπ, 3 Φεβξνπαξίνπ, 17 Φεβξνπαξίνπ, 3 Μαξηίνπ, 17 Μαξηίνπ Ωξα Κάζε κάζεκα θνζηίδεη 20 Επξώ ην άηνκν. Οκάδα 10 αηόκσλ: 10 Επξώ ην κάζεκα.

25 Σπμιή γμκέωκ ζημ Κέκηνμ Υπμζηήνηλεξ Γμκέωκ 1 μ μάζεμα: Η εηθόκα ημο εαοημύ Τνίηε 11 Ιακμοανίμο Πςξ ζπεμαηίδεηαη ε εηθόκα ημο εαοημύ θαη με πμημ ηνόπμ μπμνμύμε κα βμεζήζμομε ημ παηδί κα απμθηήζεη μία ζεηηθή εηθόκα ημο εαοημύ ημο. Έπαηκμη θαη θνηηηθή. 2 μ μάζεμα: Η απμδμπή Τνίηε 25 Ιακμοανίμο Με πμημκ ηνόπμ δείπκεηξ ημ παηδί όηη ημ απμδέπεζαη; Πμηακμύ είκαη ημ πνόβιεμα; Η εκενγεηηθή αθνόαζε θαη ημ εγώ-μήκομα. Μέζμδμξ Gordon. 3 μ μάζεμα: Πςξ ζα μεηαηνέρμομε ακεπηζύμεηε ζομπενηθμνά; 8 Φεβνμοανίμο Πνόγναμμα από ηεκ ζεςνία μάζεζεξ. 4 μ μάζεμα: Υγηεηκέξ θαη ακζογηεηκέξ ζθέρεηξ. Τνίηε 22 Φεβνμοανίμο Με πμημκ ηνόπμ μπμνμύμε κα θαηαθένμομε κα αιιάλμομε δύζθμιεξ θαηαζηάζεηξ με ημ παηδί. 5 μ μάζεμα: Γπηζεηηθόηεηα Τνίηε 8 Μανηίμο Με θςημγναθίεξ επηζεηηθήξ ζομπενηθμνάξ γίκεηαη μηα ζοδήηεζε γύνς από ημ ζέμα αοηό. Τη ζεςνμύμε επηζεηηθόηεηα, ηη θάκμομε όηακ ημ παηδί μαξ θένεηαη επηζεηηθό ή όηακ άιια παηδηά θένμκηαη έηζη ζημ παηδί μαξ. 6 μ μάζεμα: Τνίηε 22 Μανηίμο Η θακηαζία ζηε δηαπαηδαγώγεζε θαη ζεναπεοηηθά παναμύζηα. Ή: 6 μ μάζεμα: Τέζζενηξ ηνόπμη μνημζέηεζεξ. Με πμημ ηνόπμ μπμνμύμε κα μάζμομε ημ παηδί μαξ θακόκεξ. Με πνμβμιή βίκηεμ. Σπεδόκ όια ηα ζέμαηα πενηιαμβάκμοκ βηςμαηηθά παηπκίδηα, αζθήζεηξ, θαη επηπιέμκ γναπηά μαζήμαηα γηα ημ ζπίηη. Ο ζθμπόξ είκαη πάκηα κα ζοκεηδεημπμημύκ θάηη μη γμκείξ, ή κα απμθηήζμοκ έκακ θαηκμύνημ ηνόπμ ακηημεηώπηζεξ. όζμ αοηό γίκεηαη ζηε δηάνθεηα μηαξ ζοκάκηεζεξ. (Κάζε μάζεμα θμζηίδεη 10 Γονώ ημ άημμμ) 1

26 Μνλνεηήο πξόγξακκα Εθπαίδεπζεο ζηελ Τπνζηήξημε Γνλέσλ: Θεσξία θαη πνιιή πξαθηηθή 1 μ μάζεμα: Η ελέιηλε ημο παηδημύ δηαπαηδαγςγηθά δεηήμαηα Η δηαπνμκηθή ελέιηλε ζηε δηαπαηδαγώγεζε Μμνθέξ ηεξ οπμζηήνηλεξ γμκέςκ 2 μ μάζεμα Λεηημονγίεξ ηεξ δηαπαηδαγςγηθήξ οπμζηήνηλεξ Δηαπαηδαγςγηθή πνόιερε θαη οπμζηήνηλε: Θεςνεηηθά μμκηέια Γεκηθή θαη εηδηθή πνόιερε 3 μ μάζεμα Η εκηόπηζε θαη ακάιοζε δηαπαηδαγςγηθώκ πνμβιεμάηςκ Θεςνίεξ Βήμαηα ζηεκ ακαγκώνηζε πνμβιεμάηςκ 4 μ μάζεμα Δηάθμνεξ μμνθέξ οπμζηήνηλεξ: μμαδηθά θαη αημμηθά Projects γηα ηεκ Γιιεκηθή θμηκςκία 5 μ μάζεμα Σομβμοιεοηηθή: Μεζμδηθόηεηα, ζηάδηα, ε ζηάζε ημο εηδηθμύ 6 μ μάζεμα Πενίπιμθεξ δοζιεηημονγηθέξ μηθμγέκεηεξ (multiproblem families) 7 μ μάζεμα Η πνήζε ημο βίκηεμ ζηεκ δηαπαηδαγςγηθή οπμζηήνηλε γμκέςκ 8 μ μάζεμα Υπμζηήνηλε ζε μηθμγέκεηεξ με αοηηζηηθό παηδί ε παηδί με εηδηθέξ ακάγθεξ Πνώημε πανέμβαζε ζημ ζπίηη: πνμγνάμμαηα θαη εθανμμγή Σεμηκάνημ 1 Αοηηζμόξ 1. Σομπηώμαηα, δηάγκςζε 2. Τνόπμη επηθμηκςκίαξ 3. Όηακ μ αοηηζμόξ δεκ θαίκεηαη Σεμηκάνημ 2 1. Δηαπαηδαγςγηθέξ έκκμηεξ 2. Η Μέζμδμξ Gordon 3. Byron Katie k.a. Σεμηκάνημ 3 Τεζη αλημιόγεζεξ : WISC R Family Relations Test Goodenough Draw a man Minnasota Griffith Κόζημξ ζομμεημπήξ: 70 Γονώ ημ μήκα 2

27 Κέληξν Τπνζηήξημεο Γνλέσλ Σν Κέληξν Τπνζηήξημεο Γνλέσλ έρεη σο ζθνπό λα πξνζθέξεη θαηαλόεζε θαη ζηήξημε ζε γνλείο (παηδηώλ κε απηηζκό, άιιεο δηαηαξαρέο ή πξνβιήκαηα ζπκπεξηθνξάο), θαη λα ηνπο δείμεη θαηλνύξηνπο ηξόπνπο αληηκεηώπηζεο ησλ πξνβιεκάησλ ησλ παηδηώλ, ώζηε λα ηνπο εληζρύζεη ζην γνλετθό ξόιν θαη λα ραίξνληαη (πάιη) ηα παηδηά ηνπο. Γίλεη νπζηαζηηθή, ζπζηεκαηηθή ελεκέξσζε θαη εθπαίδεπζε ζε γνλείο, ώζηε λα απνθηήζνπλ ηηο απαξαίηεηεο ηθαλόηεηεο γηα λα παξνηξύλνπλ νη ίδηνη ηελ επηζπκεηή ζπκπεξηθνξά ζηα παηδηά ηνπο θαη λα βειηηώζνπλ ηηο ζρέζεηο αλάκεζα ηνπο. Η εθπαίδεπζε θαη ππνζηήξημε γνλέσλ γίλεηαη κε κεζνδηθό θαη πξαθηηθό ηξόπν, θαη δίλεη ηελ δπλαηόηεηα ζην γνληό λα εθαξκόδεη, απηό πνπ καζαίλεη, θαζεκεξηλά κε ην παηδί ηνπ, κε ζθνπό λα δηαθνξνπνηείηαη ζηαδηαθά ε αληηκεηώπηζε ηνπ. 3

28 Κέληξν Τπνζηήξημεο Γνλέσλ Ειιεζπόληνπ 22, Καιακαξηά Σει Internet site: E- mail: