Η ΑΞΙΑ ΤHΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΥ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ. Μαριάνθη Αρχανιωτάκη, MD PhD EΛ.Ε.Μ.Ε.Δ: Δράμα,

Transcript

1 Η ΑΞΙΑ ΤHΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ L ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΥ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ Μαριάνθη Αρχανιωτάκη, MD PhD EΛ.Ε.Μ.Ε.Δ: Δράμα,

2 ΔΗΛΩΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ Δεν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων στην παρούσα ομιλία

3 Βρισκόμαστε εδώ για ν ανοίξουμε την ομπρέλα της εκπαίδευσης πάνω από τους ασθενείς μας, ως προστασία από τις διαβητικές επιπλοκές. Για να επιτύχουμε την αρμονική συμβίωση με τον διαβήτη, διατηρώντας τη χαρά της ζωής.

4 Μέχρι πρόσφατα, τα 2/3 των ατόμων με ΣΔ δεν πετύχαιναν τους γλυκαιμικούς στόχους! Εκτός στόχου Εντός στόχου

5 Τώρα, με τη θεραπευτική φαρέτρα ενισχυμένη με νέα δισκία και νέες ενέσιμες αγωγές, ο μισός διαβητικός πληθυσμός και πάλι δεν πετυχαίνει τους γλυκαιμικούς στόχους! Εκτός στόχου Εντός στόχου

6 To μεγάλο ποσοστό του διαβητικού πληθυσμού που παραμένει αρρύθμιστο, υπογραμμίζει την ανάγκη για χάραξη νέων θεραπευτικών δρόμων ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ

7 ΕΝ ΑΝΑΜΟΝΗ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ? Η ρύθμιση και η ζωή ενός διαβητικού ατόμου δεν κρέμεται τόσο από το νήμα των επιστημονικών εξελίξεων του μέλλοντος, όσο από την αξιοποίηση όλων των μέσων του παρόντος.

8 ΣΔ Χρειάζεται ένα ρεαλιστικό σύστημα πλοήγησης στο σύγχρονο πολύπλοκο θεραπευτικό χάρτη του ΣΔ

9 Συχνά, εκ παραδρομής, παρακάμπτουμε έναν αξιόπιστο θεραπευτικό δρόμο που διαθέτει απόλυτη ασφάλεια, υψηλή αποτελεσματικότητα, χαμηλό κόστος και συμβατότητα με όλα τα άλλα αντιδιαβητικά μέσα χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες!

10 Δρόμος ασφαλής και χωρίς διόδια, αλλά σπεύδει βραδέως

11 Το υποτιμημένο αυτό θεραπευτικό «εργαλείο» υπερέχει από αρκετά σύγχρονα αντιδιαβητικά φάρμακα HbA1c ~1% Diabetes Technology & Therapeutics, July 2016, 18(7): doi: /dia

12 ΑΓΕΦΥΡΩΤΟ ΚΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ? -Τι μας χωρίζει από το βάθρο της επιτυχίας? -Κοινωνικό σκηνικό: δεν ευνοεί την πρόσβαση σε περίθαλψη, κατάλληλη διατροφή, φάρμακα και αναλώσιμα σε αξιόλογο ποσοστό των ατόμων με ΣΔ

13 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΔ: το πιο ασφαλές και αποτελεσματικό αντιδιαβητικό «φάρμακο»

14 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΔ: ψυχολογικά οφέλη που κανένα φάρμακο δεν προσφέρει

15 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ: Οι δυο όψεις της αυτοδιαχείρισης του ΣΔ

16 ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΣ ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ ΕΠΙΠΛΟΚΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

17 Εκπαίδευση αυτοδιαχείρισης λαμβάνει ελάχιστο ποσοστό του διαβητικού πληθυσμού! ~5% Επιδημία διαβητικών επιπλοκών Diabetic Medicine, 15/4/2016, DOI: /dme.13120

18 ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΔΤ1 ΥΠΕΡΓΛΥΚΑΙΜΙΕΣ ΥΠΕΡΓΛΥΚΑΙΜΙΕΣ ΜΕΓΑΛΗ ΓΛΥΚΑΙΜΙΚΗ ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΤΗΤΑ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΕΣ

19 ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΔΤ2 Βελτίωση βάρους, γλυκαιμικού ελέγχου και μεταβολικών δεικτών

20 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΟΜΗΜΕΝHΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Μείωση μέσης γλυκόζης Μείωση μεταβλητότητας(sd) Μείωση HbA1c έως 2% Μείωση σωματικού βάρους Diabetes Technol & Therapeutics 2011; 13(10):

21 AADE: AMERICAN ASSOCIATION DIABETES EDUCATORS Απέναντι στην εκρηκτική αύξηση του Διαβήτη, υψώνεται ως οχυρό με τη δράση της η ΑΑDE, η Αμερικανική Ένωση Εκπαιδευτών του Διαβήτη

22 Κυκλοφορία νέου Οδηγού των Εκπαιδευτών του Διαβήτη

23 ΑΑDΕ AWARDS PROGRAM

24 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ ΑΣΘΕΝΗΣ Με την εκπαίδευση, ο διαβητικός ασθενής αλλάζει ρόλο: από παθητικός θεατής των εξελίξεων αναβαθμίζεται σε συνυπεύθυνο πρωταγωνιστή του γλυκαιμικού ελέγχου και της πρόληψης των διαβητικών επιπλοκών

25 ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΔΙΑΒΗΤΗ DSME: Diabetes Self-Management Education DSMS: Diabetes Self-Management Support Diabetes Care 2017;40(Suppl. 1):S33 S43

26 Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΙΔΑΧΗ με λίστες απαγορεύσεων, αλλά ένα σύνολο τεκμηριωμένων και εφαρμόσιμων προτάσεων ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΔΙΑΒΗΤΗ, ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗ

27 Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΞΕΚΙΝΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΝΩΣΗ, ΑΛΛΑ KATAΛΗΓΕΙ ΣΤΗ ΔΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ ΩΣ ΜΟΙΡΑΣ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΕΥΝΟΪΚΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ

28 7 ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗΣ ΣΔ 1.Υγιεινή διατροφή 2. Σωματική δραστηριότητα 3. Αυτοέλεγχος γλυκόζης αίματος 4. Αναπροσαρμογή φαρμακευτικής αγωγής 5. Αναγνώριση και επίλυση προβλημάτων 6. Μείωση κινδύνου επιπλοκών 7. Θετική στάση αντιμετώπισης της ζωής Οδηγίες AADE

29 AADE: Αmerican Association of Diabetes Educators AΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ: ένα υποσύνολο (1/7) της εκπαίδευσης

30 ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ κάτω άκρων αρτηριακής πίεσης γλυκόζης τριχοειδών

31 ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟ Σ

32 ΤΕΧΝΙΚΗ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ, ΕΝΑΛΛΑΓΗ ΘΕΣΕΩΝ ΕΝΕΣΗΣ

33 Αναγνώριση και ανάταξη υπογλυκαιμίαςυπεργλυκαιμίας

34

35 ΔΙΑΚΟΠΗ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Αποχή και από e-smoking Η διακοπή καπνίσματος, ακόμη και όταν συνοδεύεται από αύξηση βάρους, συσχετίζεται με χαμηλότερο καρδιαγγειακό κίνδυνο και καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο Diabetes Care 2017;40(Suppl. 1):S33 S43 DOI: /dc17-S007

36 ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΕ ΜΙΚΡΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ, ΔΙΑΔΙΚΤYΑΚΟ Η ΕΝΤΥΠΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

37 ΟΦΕΛΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ/ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΔ Βελτίωση γνώσης και αυτοφροντίδας Πρόληψη διαβητικών επιπλοκών Αναγνώριση/επίλυση προβλημάτων Καλύτερη γλυκαιμική ρύθμιση Χαμηλότερο βάρος σώματος Καλύτερη ποιότητα ζωής Μείωση δαπανών υγείας Μείωση ανάγκης νοσηλείας Diabetes Care 2017;40(Suppl. 1):S33 S43 DOI: /dc17-S007

38 Diabetes education of patients and their entourage: out-of-hospital national study (EDUCATED 2) In France, diabetic patients and their entourage are inadequately educated. There was a major benefit in receiving care from a diabetologist whose actions may serve as a model for improvement initiatives. Acta Diabetol (2017) 54: 353. doi: /s

39 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ UK ΓΙΑ ΣΔΤ1 DAFNE BERTIE X-PERT Insulin ΓΙΑ ΣΔΤ2 DESMOND X-PERT Diabetes X-PERT Insulin Αναπροσαρμογή ινσουλίνης, σωματικής δραστηριότητας και διατροφής ανάλογα με τα ευρήματα του αυτοελέγχου

40 DAFNE: Dose Adjustment for Normal Eating and Exercise Εκπαιδευτικό πρόγραμμα DAFNE για ΣΔτ1 Τεχνική ινσουλίνης και ενσωμάτωσή της στην καθημερινότητα Εξοικείωση με τη διόρθωση της υπογλυκαιμίας και υπεργλυκαιμίας Αντιμετώπιση εκτάκτων περιστάσεων (πυρετού, ιώσεων, τραυμάτων) Φροντίδα των ποδιών Ταξιδεύοντας με ΣΔτ1 Οδήγηση και ΣΔτ1 Αντισύλληψη και κύηση με ΣΔτ1 Η εκπαίδευση είναι πενθήμερη με 8ωρη παρακολούθηση/ημέρα Διάλειμμα με γεύμα για έμπρακτη εφαρμογή των γνώσεων

41 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ DΕSMOND ΣΕ ΣΔΤ2 ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟ ΣΕ ΝΕΟΔΙΑΓΝΩΣΘΕΝΤΑ ΣΔΤ2

42 ΑΣΘΕΝΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ADA/EASD 2017 Αρχές/Αξίες Ανάγκες Προτιμήσεις Συνθήκες διαβίωσης

43 ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΣΗ ΣΤΟΧΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ADA/EASD 2017 Ηλικία Διάρκεια ΣΔ Προσδόκιμο επιβίωσης Διαβητικές επιπλοκές Συννοσηρότητες Υπογλυκαιμίες

44 ΑDA/EASD 2017 Η εκπαίδευση στην αυτοδιαχείριση του διαβήτη πρέπει να είναι ασθενοκεντρική, με σεβασμό και συνέπεια προς τις προτιμήσεις, ανάγκες και αξίες του ασθενούς και να βοηθά στην καθοδήγηση των κλινικών αποφάσεων Α Όλα τα άτομα με διαβήτη πρέπει να συμμετέχουν σε εκπαίδευση αυτοδιαχείρισης που να διευκολύνει τις απαιτούμενες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητα αυτοφροντίδας του διαβήτη καθώς και σε υποστηρικτικό πρόγραμμα για την εφαρμογή και διατήρηση των κατάλληλων συμπεριφορών, τόσο κατά τη διάγνωση όσο και στην πορεία του διαβήτη, κάθε φορά που καθίσταται αναγκαίο Β Diabetes Care 2017;40(Suppl. 1):S33 S43 DOI: /dc17-S007

45 XΡΟΝΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 1. Κατά τη διάγνωση 2. Μια φορά ετησίως για αξιολόγηση της εκπαίδευσης, της διατροφής και των συναισθηματικών αναγκών 3. Όταν ανακύπτουν νέοι εμπλεκόμενοι παράγοντες (συννοσηρότητα, φυσική κατάσταση, συναισθηματικές δυσκολίες ή βασικές ανάγκες της ζωής, ωράρια) σχετικοί με την αυτοδιαχείριση του διαβήτη 4. Σε αλλαγές της φαρμακευτικής αγωγής Diabetes Care 2017;40(Suppl. 1):S33 S43 DOI: /dc17-S007

46 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Διάρκεια εκπαιδευτικού προγράμματος >10h Επανάληψη με υποστηρικτικό πρόγραμμα Εξατομίκευση με προσαρμογή στην ηλικία, την κουλτούρα, το κοινωνικό περιβάλλον και τα θρησκευτικά/φυλετικά/εθνικά χαρακτηριστικά. Ενσωμάτωση συμπεριφορικών στρατηγικών. Ενίσχυση από κοινωνικούς φορείς και δημοφιλείς προσωπικότητες. Diabetes Care 2017;40(Suppl. 1):S33 S43 DOI: /dc17-S007

47 NEEΣ ΙΔΕΕΣ

48 NEEΣ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΔ! Αξιολόγηση ψυχοκοινωνικής και οικονομικής κατάστασης. Αναζήτηση κατάθλιψης και άγχους, διατροφικών και γνωστικών διαταραχών ή λανθασμένων και άκαμπτων πεποιθήσεων όσον αφορά την υγεία και τον διαβήτη Diabetes Care 2017;40(Suppl. 1):S33 S43 DOI: /dc17-S007

49 Socioeconomic status and glycemic control in adult patients with type 2 diabetes:a mediation analysis Results: Bootstrapping analysis showed that the significant effects of poverty and education level on HbA1c were mediated by avoidance coping and depressive symptoms. The representation that diabetes is unpredictable significantly mediated the relationship between living in poverty and HbA1c, while healthy diet mediated the relationship between education level and HbA1c. BMJ Open Diabetes Research and Care 2016;4:e

50 KATAΘΛΙΨΗ ΚΑΙ ΓΛΥΚΑΙΜΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ Η κατάθλιψη συσχετίζεται με χειρότερη γλυκαιμική ρύθμιση Δυσχέρεια τήρησης διατροφικών οδηγιών Μειωμένη κινητοποίηση, σωματική και ψυχική Απροθυμία αυτοελέγχου Αντικαταθλιπτική αγωγή J Endocrinol Metab 2014; 4(5-6): Diabetol Metab Syndr 2011; 3(1):26

51 ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΑΠΑΙΤΗΣΗ ΓΙΑ «ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ»

52 ΠΑΡΟΝ ΔΥΝΑΜΗ ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ

53 ΓΙΝΟΜΑΣΤΕ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ ΤΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ, ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΛΥΣΗΣ, ΟΧΙ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ! AADE

54 Η ραγδαία εξέλιξη της ιατρικής Γνώσης και Τεχνολογίας δε συνοδεύτηκε από ανάλογη εξέλιξη της Ιατρικής Φροντίδας!

55 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤAΠOKΡΙΣΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΓΙΑΤΡΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ Θεραπευτικός σχεδιασμός Ποιότητα θεραπευτικής σχέσης Εφαρμογή σχεδίου

56 ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΙΣΟΤΙΜΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΜΕ ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ

57 Επίκεντρο της θεραπευτικής σχέσης είναι οι συνολικές ανάγκες του ασθενούς και όχι μόνον ο διαβήτης και τα φάρμακά του Παράδειγμα: παραπομπή για στηρικτική ψυχοθεραπεία ώστε να μειωθούν φάρμακα αντιψυχωσικά/αντικαταθλιπτικά που απορρυθμίζουν τον ΣΔ

58 Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΙΝΑΙ ΑΘΛΗΜΑ ΟΜΑΔΙΚΟ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ Γιατροί Νοσηλευτές Διαιτολόγοι Ψυχολόγοι Κοινωνικοί λειτουργοί

59 Χρειάζονται στηθοσκόπια και ώτα ευήκοα, όχι μόνο για τους ήχους του σώματος, αλλά και για ν αφουγκραζόμαστε όλα όσα, λεκτικά και μη λεκτικά, διαμηνύει ο διαβητικός ασθενής

60 ΕΓΚΑΘΙΔΡΥΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ Η σύμπραξη δυο ανθρώπων με διαφορετικούς ρόλους, μέσα από ισότιμη επικοινωνία και αμοιβαία θετική διάθεση για την καταπολέμηση του διαβήτη

61 ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ/EKΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

62 Ε.Ο.Π.Υ.Υ. ΚΑΛΕΙ Ε.Κ.Α.Β

63 Οι επαγγελματίες υγείας έχουν έλλειμμα χρόνου και πλεόνασμα άγχους, ευθύνης και δυσαρέσκειας για την αδικαίωτη προσφορά τους

64 ΝΕΑ ΤΑΣΗ: O ΑΣΘΕΝΗΣ MEDICAL GOOGLER Αυτοδιάγνωση, έπαρση ή αμφισβήτηση της «μονοκρατορίας του ιατρικού λόγου»

65 ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ??

66 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ: ΜΙΑ ΛΕΠΤΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ

67 ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΚΑΝΘΩΔΕΙΣ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΤΟΜΙΚΗ ΜΕΤ ΕΜΠΟΔΙΩΝ

68 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔIΑΒΗΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ??? ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΜΜΕ, ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

69 Για να μη πνιγούμε στα κύματα της υπεργλυκαιμίας, χρειάζεται ο αυτοέλεγχος

70 ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ Εσωτερική δεξιότητα αποφυγής παθών και λαθών. Ανάπτυξη εσωτερικής ικανότητας για εναρμόνιση επιθυμιών και αναγκών Ισορροπία μεταξύ επιθυμιών και αναγκών

71 ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ ΔΙΑΒΗΤΗ: ΑΥΤΟΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ (ΑΥΤΟΜΕΤΡΗΣΕΙΣ) της γλυκόζης του τριχοειδικού αίματος με μικρές ηλεκτρονικές συσκευές(ανακλασίμετρα) από το ίδιο το άτομο με ΣΔ

72 Συστήματα αυτόματου ανώδυνου σκαριφισμού των δακτύλων Προηγείται πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και χλιαρό νερό. Δε συνιστάται η χρήση οινοπνεύματος. Προτιμάται η πλάγια επιφάνεια των δακτύλων αντί του κέντρου τους

73 O αυτοέλεγχος αποτελεί ένα πολύτιμο, -άλλοτε υποτιμημένο και άλλοτε υπερεκτιμημένοδιαρκώς εξελισσόμενο αντιδιαβητικό εργαλείο Aξιοπιστία και ακρίβεια μετρήσεων? ISO? Λάθη χρηστών? ADA: Συνολικά σφάλματα μετρήσεων <15%

74 ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΘΕΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Οι ράγες των δακτύλων των χεριών παραμένουν οι πιο αξιόπιστες θέσεις μέτρησης, ειδικά για απότομες αυξομειώσεις της γλυκόζης αίματος, όπως η υπεργλυκαιμία μετά το φαγητό ή η υπογλυκαιμία μετά από την άσκηση

75 Οι εναλλακτικές θέσεις ενδείκνυνται κυρίως για μετρήσεις ρουτίνας, όπως το πρωί προ φαγητού ή το βράδυ πριν τον ύπνο και περιλαμβάνουν: μηρούς, πήχεις, κοιλιά, βραχίονες, κνήμες. Yστέρηση κατά min σε ταχείες μεταβολές γλυκόζης Αποδεκτή από ADA, όχι από SIGN-NICE

76 Δε συνιστάται η χρήση των μετρητών γλυκόζης για OGTT ή για τη διάγνωση του διαβήτη

77 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΓΛΥΚΑΙΜΙΚΗΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ HbA1c AYTOEΛΕΓΧΟΣ

78 ΗbΑ1c: ΕΝΑ «ΧΩΝΕΥΤΗΡΙ» ΓΛΥΚΑΙΜΙΚΩΝ ΤΙΜΩΝ FPG PPG YΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΕΣ ΥΠΕΡΓΛΥΚΑΙΜΙΕΣ

79 ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΑ HbA1c ME MEΣH TIMH ΓΛΥΚΟΖΗΣ

80 Αυτοέλεγχος: παρόν HbA1c: πρόσφατο γλυκαιμικό παρελθόν Άμεσες παρεμβάσεις θεραπείας/διατροφής Καλύτερο μέλλον

81 ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΥ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ ΣΑΦΕΙΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΝΑΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΑΓΩΓΗΣ/ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ

82 ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΣΗ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΥ Η συχνότητα και τα στιγμιότυπα των μετρήσεων εξατομικεύονται, ανάλογα με το θεραπευτικό σχήμα, τη σταθερότητα ρύθμισης και τον γλυκαιμικό στόχο

83 ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΥ 1. Εγκυμοσύνη. 2. Ινσουλινοθεραπεία. 3. Ιστορικό συχνών υπογλυκαιμιών. 4. Ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία. 5. Αστάθεια γλυκαιμικής ρύθμισης 6. Έκτακτες καταστάσεις: λοιμώξεις, εγχειρήσεις, χορήγηση κορτιζόνης, κ.ά.

84 ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΥ Ινσουλινοθεραπεία O αυτοέλεγχος της γλυκόζης είναι πολύτιμο εργαλείο για την επίτευξη των θεραπευτικών στόχων στον ΣΔτ1 και στον ινσουλινοθεραπευόμενο ΣΔτ2, ωστόσο για τον μη ινσουλινοθεραπευόμενο ΣΔτ2 υπάρχουν αντικρουόμενα στοιχεία και απόψεις Diabetes Care 2017;40(Suppl. 1):S33 S43 DOI: /dc17-S007

85 ΓΛΥΚΑΙΜΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΣΔT1 HbA1c

86 ΓΛΥΚΑΙΜΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΣΔT1 ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ HbA1c PPG FPG Υπογλυκαιμίες Υπεργλυκαιμίες Γλυκαιμική μεταβλητότητα

87 ΓΛΥΚΑΙΜΙΚΗ «ΤΕΤΡΑΔΑ»; HbA1c Γλυκαιμική μεταβλητότητα Oξειδωτικό stress FPG PPG Acta Diabetol 2012; 49(1): s171-s177

88 ΣΕ ΣΔΤ1 ΙΣΧΥΡΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΥ ΜΕ HbA1c Diabetes Care 36: , 2013

89 Σε ινσουλινοθεραπεία κατά την κύηση, προτείνονται 4-7 μετρήσεις/ημέρα, ανεξάρτητα από τον τύπο του διαβήτη Θεαματική βελτίωση της έκβασης του ΣΔ κύησης με συχνό αυτοέλεγχο

90 ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ ΣΕ ΣΧΗΜΑ ΒASAL-BOLUS Μετρήσεις κατά ζεύγη: πριν + μετά το φαγητό Σχόλια

91 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΣΧΟΛΙΩΝ φαγητό, ποσότητα ψωμιού, ποτά, χειρωνακτικές εργασίες, άλλη σωματική κούραση, περπάτημα κολύμπι γυμναστική άγχος, ψυχική φόρτιση, ίωση, πυρετός,έμμηνη ροή, πρόσφατη αλλαγή φαρμάκου, δόση ινσουλίνης, κλπ

92 ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΕΤΟΝΩΝ ΑΙΜΑΤΟΣ Ανεπαρκής τεκμηρίωση αξίας στη ρουτίνα Σε ΣΔτ1: εάν 2 συνεχόμενες μετρήσεις γλυκόζης αίματος είναι > mg/dl και σε οξείες καταστάσεις απορρύθμισης (ιώσεις, πυρετό, εμέτους, κοιλιακά άλγη) Σε κύηση: υπερπαραγωγή κετονών παρατηρείται και σε ανεπαρκή διατροφική πρόσληψη υδατανθράκων, με πιθανές δυσμενείς επιδράσεις στη νοητική ανάπτυξη του εμβρύου

93 ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ ΣΕ ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΔΤ2 ΟΣΕΣ ΕΝΕΣΕΙΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ,ΤΟΣΕΣ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ Farmer BMJ 2007, ESMON study BMJ 2008, DiGEM trial BMJ 2008, SIGN 2010, ADA 2013, CDA

94 ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ ΣΔτ2 ΥΠΟ ΒΑΣΙΚΗ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ

95 ΤΙΤΛΟΠΟΙΗΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΙΝΣΟΥΛΙΝΩΝ (LANTUS, TOUJEO, LEVEMIR,TRESIBA) FPG εντός στόχου + 2U ανά 3 ημέρες Έναρξη με 10U ή 0,1-0,2U/kg

96 ΕΑΝ Η HbA1c ΕΙΝΑΙ EKTOΣ ΣΤΟΧΟΥ ΜΕΤΑ 2-3 ΜΗΝΕΣ, ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΠΡΟΣΘΗKH ΜΕΤΑΓΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ

97 ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ ΣΕ ΣΔτ2 ΥΠΟ ΔΙΦΑΣΙΚΗ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ 2ΦΟΡΕΣ/24h

98 ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Μια τρύπα στο νερό

99 ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ ΣΕ ΜΙΓΜΑ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ Μέτρηση πρωί και βράδυ προ φαγητού βραδινή μέτρηση πριν το δείπνο Χρειάζεται αύξηση της πρωϊνής δόσης (2-4U, 2 φ/εβδ.)

100 ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ ΣΕ ΜΙΓΜΑ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ Μέτρηση πρωί και βράδυ προ φαγητού πρωϊνή γλυκόζη νηστείας Χρειάζεται αύξηση της βραδινής δόσης (2-4 U, 2 φ/εβδ.)

101 ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ ΣΔτ2 ΥΠΟ ENTATIKH INΣΟΥΛΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

102 Ο ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ ΣΕ ΣΔΤ2 ΧΩΡΙΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ, ΑΞΙΖΕΙ ΟΣΟ ΚΟΣΤΙΖΕΙ? ΚΟΣΤΟΣ ΟΦΕΛΟΣ

103 ΟΔΗΓΙΕΣ IDF ΓΙΑ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟ ΣΕ ΜΗ ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟ ΣΔτ2 Χρήσιμος, αλλά όχι απαραίτητος Ασταθή ευρήματα RCTs και μελετών παρατήρησης Fremantle Diabetes Study, Kaiser Permanente, QuED, ROSSO, King-Drew Medical Center Center Trial, ESMON, DINAMIC, German-Austrian, DIGEM

104 AYTOΕΛΕΓΧΟΣ ΣΕ ΣΔT2 ΥΠΟ ΔΙΣΚΙΑ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ Μικρή μείωση HbA1c (~ 0,3%) το πρώτο εξάμηνο, που εξαφανίζεται εντελώς στους 12 μήνες Health Technol Assess 2010; 14(12): 1-40 Cochrane Database Syst Rev 2012 ; 1: CD005060

105 Too much of a good thing? Overexertion of self-control and dietary adherence in individuals with Type 2 diabetes Η υπερβολή στη συχνότητα του αυτοελέγχου και στη διατροφική πειθαρχία εγκυμονεί τον κίνδυνο μελλοντικής «χαλάρωσης» και επιδείνωσης του ΣΔτ2 Βritish Journal of Health Psychology Sept 2016; 21(3):

106 ΣΥΧΝΟΤΕΡΟΣ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ ΣΕ: Εμπύρετα νοσήματα Λοιμώξεις, φλεγμονές Μετεγχειρητική περίοδος Μετεμφραγματική περίοδος Χορήγηση κορτιζόνης Αλλαγές αντιδιαβητικής αγωγής Ιστορικό σοβαρών υπογλυκαιμιών Ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία Σημαντικές συννοσηρότητες

107 HbA1c=9,6%

108 Σε ΣΔτ2 χωρίς ινσουλίνη και χωρίς σουλφονυλουρία δεν είναι απαραίτητες οι συχνές μετρήσεις Απαραίτητη είναι η μύηση και η συνέπεια σε: δίαιτα, άσκηση, υγιεινή διαβίωση και σωστή λήψη φαρμάκων

109 ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΥ Υπογλυκαιμίες? Πρωϊνή υπεργλυκαιμία? Μεταγευματική υπεργλυκαιμία? Αξιοποίηση μετρήσεων Συχνότητα μετρήσεων

110 ΔΟΜΗΜΕΝΟΣ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ ΣΕ ΣΔτ2 NEEΣ ΙΔΕΕΣ

111 ΔΟΜΗΜΕΝΟΣ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ ΣΔτ2 Προφίλ 7 σημείων επί 3 συνεχείς ημέρες πριν τη συνάντηση με το γιατρό, ανά 3 μήνες Diabetes Technol Ther 2010; 12: , Diabet Med 2011; 28: , Diabetes Care 2011; 34:

112 ΔOMHΜΕΝΟΣ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ ΣΔτ2 Εναλλακτικά: Προφίλ 5 σημείων Diabetes Technol Ther 2010; 12: , Diabet Med 2011; 28: , Diabetes Care 2011; 34:

113 Structured Testing Program (STeP)

114 «ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΟΣ» ΧΑΛΑΡΟΤΕΡΟΣ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ ΣΔτ2 Κυλιόμενα ζεύγη μετρήσεων ημέρα παρ ημέρα ΣΔτ2 ΧΩΡΙΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

115 ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΥ BRIGHT ΚΑΛΗ ΓΛΥΚΑΙΜΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΣΔΤ2 Pak J Med Sci 2014 Vol. 30 No.5, p.1152

116 The use of structured SMBG combined with intensive education was associated with clinically significant reductions in HbA1c, increased SMBG frequency, and improved quality of life. Journal of Diabetes and its Complications, January 2017; 31(1):

117 FreeStyle Libre Συσκευή ανάγνωσης Aισθητήρας γλυκόζης

118

119

120 ΡΟΛΟΪ - ΣΑΚΧΑΡΟΜΕΤΡΗΤΗΣ

121 ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΓΛΥΚΑΙΜΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΟ ΔΙΠΛΑΝΟ ΔΩΜΑΤΙΟ

122 ΣΥΝΔΕΣΗ ΑΙΣΘΗΤΗΡΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ ΜΕΣΩ BLUE-TΟUTΗ ME THN OΘΟΝΗ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ

123 ANAIMAKTH METΡΗΣΗ ΓΛΥΚΟΖΗΣ ΑΙΜΑΤΟΣ

124 ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΦΘΟΡΙΣΜΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ

125 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ ΣΤΟ ΣΑΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΙΔΡΩΤΑ

126 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ ΣΤΑ ΔΑΚΡΥΑ

127 ΔΑΚΡΥΑ ΧΑΡΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ

128 ΣΥΝΕΧΗΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΩΝ ΓΛΥΚΟΖΗΣ, CGM ύψη και βάθη

129 ΑΙΣΘΗΤΗΡΑΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΥΓΡΟΥ

130 ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΙΣΘΗΤΗΡΑ ΓΛΥΚΟΖΗΣ ΜΕ ΑΝΤΛΙΑ

131 ΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΓΓΕΝΩΝ/ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ

132 Τεχνητό πάγκρεας

133

134 Εκπαίδευση/Αυτοέλεγχος: O Γητευτής του Διαβήτη

135 Θερμές ευχαριστίες!

136

137 Η χρησιμότητα του αυτοελέγχου ποικίλλει: 1. Διευκολύνει την πρόληψη της υπεργλυκαιμίας, καθώς αναζητά την αποτελεσματικότητα και επάρκεια της φαρμακευτικής αγωγής σε σχέση με τη διατροφή και τη σωματική δραστηριότητα. 2. Διευκολύνει την αποκάλυψη και την έγκαιρη αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας. 3. Συντελεί στην αποτελεσματική φροντίδα και υγιεινή των ποδιών.

138 ΑΝΑΙΜΑΚΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΥ

139 STeP: ΚΑΛΥΤΕΡΗ HbA1c ΜΕ ΛΙΓΟΤΕΡΕΣ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ

140 Enlite Sensor

141 ORIGINAL ARTICLE The Burden of Structured Self-Monitoring of Blood Glucose on Diabetes-Specific Quality of Life and Locus of Control in Patients with Noninsulin-Treated Type 2 Diabetes: The PRISMA Study Giuseppina T. Russo, MD, PhD,1 Marina Scavini, MD, PhD,2 Elena Acmet, MD, MBA,3 Erminio Bonizzoni, PhD,4 Emanuele Bosi, MD,2,5 Francesco Giorgino, MD, PhD,6 Antonio Tiengo, MD,7 and Domenico Cucinotta, MD1; on behalf of the PRISMA Study Group* Diabetes Technology & Therapeutics. July 2016, 18(7): doi: /dia

142