ΤΝΓΡΟΜΟ ΑΠΟΣΤΥΖΜΔΝΖ ΟΦΤΗΚΖ ΓΗΚΔΚΣΟΜΖ

Transcript

1 ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΧΝ ΥΟΛΖ ΔΠΗΣΖΜΧΝ ΤΓΔΗΑ ΗΑΣΡΗΚΟ ΣΜΖΜΑ ΝΔΤΡΟΥΔΗΡΟΤΡΓΗΚΖ ΚΛΗΝΗΚΖ ΓΗΔΤΘΤΝΣΖ:ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘ/ΣΖ ΘΔΟΓΧΡΟ ΜΑΡΑΕΗΧΣΖ ΤΝΓΡΟΜΟ ΑΠΟΣΤΥΖΜΔΝΖ ΟΦΤΗΚΖ ΓΗΚΔΚΣΟΜΖ ΛΗΑΡΟΠΟΤΛΟ ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΟ Νεπξνρεηξνπξγόο ΓΗΓΑΚΣΟΡΗΚΖ ΓΗΑΣΡΗΒΖ Πάηξα 2003

2 Δ Π Σ Α Μ Δ Λ Ζ Δ Ξ Δ Σ Α Σ Η Κ Ζ Δ Π Η Σ Ρ Ο Π Ζ ΜΑΡΑΕΗΧΣΖ ΘΔΟΓΧΡΟ : Πξφεδξνο 3κεινχο πκβνπιεπηηθήο Δπηηξνπήο Αλαπι. Καζεγεηήο Νεπξνρεηξ/θήο Κιηληθήο Παλ/κίνπ Παηξψλ ΓΖΜΟΠΟΤΛΟ ΠΑΝΑΓΗΧΣΖ : Μέινο 3κεινχο πκβνπιεπηηθήο Δπηηξνπήο Αλαπι. Καζεγεηήο Αθηηλνινγηθνχ Σκήκαηνο Παλ/κίνπ Παηξψλ ΠΑΝΑΓΗΧΣΟΠΟΤΛΟ ΖΛΗΑ : Μέινο 3κεινχο πκβνπιεπηηθήο Δπηηξνπήο Αλαπι. Καζεγεηήο Οξζνπεδηθήο Κιηληθήο Παλ/κίνπ Παηξψλ ΛΑΜΠΗΡΖ ΖΛΗΑ ΚΑΛΦΑΡΔΝΣΕΟ ΦΧΣΖ : Μέινο 7κεινχο Δμεηαζηηθήο Δπηηξνπήο Καζεγεηήο Οξζνπεδηθήο Κιηληθήο Παλ/κίνπ Παηξψλ : Μέινο 7κεινχο Δμεηαζηηθήο Δπηηξνπήο Καζεγεηήο Υεηξνπξγηθήο Κιηληθήο Παλ/κίνπ Παηξψλ ΠΑΠΑΠΔΣΡΟΠΟΤΛΟ ΘΔΟΓ. : Μέινο 7κεινχο Δμεηαζηηθήο Δπηηξνπήο Καζεγεηήο Νεπξνινγηθήο Κιηληθήο Παλ/κίνπ Παηξψλ ΓΖΜΑΚΟΠΟΤΛΟ ΠΑΝΑΓ. : Μέινο 7κεινχο Δμεηαζηηθήο Δπηηξνπήο Αλαπι. Καζεγεηήο Οξζνπεδηθήο Κιηληθήο Παλ/κίνπ Παηξψλ

3 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ειίδα ΓΔΝΗΚΟ ΜΔΡΟ Δπηδεκηνινγία νζθπνηζρηαιγίαο θαη θήιεο κεζνζπνλδπιίνπ δφζθνπ..4 - Δπηπνιαζκφο νζθπαιγίαο ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ηζρηαιγίαο πρλφηεηα ηεο επαγγεικαηηθήο νζθπαιγίαο 8 - Δπαγγεικαηηθνί παξάγνληεο πνπ νδήγεζαλ ζε νζθπαιγία..8 - Αηνκηθνί παξάγνληεο πνπ νδεγνχλ ζηελ νζθπαιγία Αιινη παξάγνληεο ζηελ νζθπαιγία 10 - Φπζηθή ηζηνξία ηεο νζθπαιγίαο Κφζηνο ηεο νζθπαιγίαο Αλαηνκία ηεο νζθπηθήο κνίξαο ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο Παζνινγία ηεο πξνβνιήο νζθπηθνχ δίζθνπ πκπηψκαηα θαη ζεκεία Γηαγλσζηηθέο κειέηεο (πξνβνιέο θαη θήιεο δίζθνπ) Αληηκεηψπηζεο χλδξνκν απνηπρεκέλεο νζθπηθήο επέκβαζεο 29 - Ηζηνξηθφ αζζελνχο.30 - Φπζηθή εμέηαζε Δξγαζηεξηαθέο εμεηάζεηο Θεξαπεπηηθή αληηκεηψπηζε. 38 ΔΗΓΗΚΟ ΜΔΡΟ 42 - θνπφο.43 - Τιηθφ θαη κέζνδνο Απνηειέζκαηα.47 - πδήηεζε.70 - Πεξίιεςε 83 - Summary.84 - Βηβιηνγξαθία..85

4 -1- Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Ζ νζθπαιγία απνηειεί έλα απφ ηα πην θνηλά ζπκπηψκαηα δεχηεξν ζε ζπρλφηεηα κεηά ηελ θεθαιαιγία- γηα ην νπνίν δεηά θαλείο ηαηξηθή ζπκβνπιή (23) Πεξίπνπ 80% ησλ ελειίθσλ ζα παξαπνλεζεί γηα νζθπαιγία ζε θάπνηα ζηηγκή ηεο δσήο ηνπο, ελψ ε εηήζηα ζπρλφηεηα ππνινγίδεηαη ζην 5% (38).Απνηειεί επίζεο ηελ πην θνηλή αηηία πεξηνξηζκνχ ηεο δξαζηεξηφηεηαο ελειίθσλ, θάησ ησλ 45 εηψλ, θαζψο θαη ηελ πην θνηλή αηηία εκεξαξγηψλ θαη εξγαηηθψλ απνδεκηψζεσλ ζηηο ΖΠΑ.Σν δε πνζφ πνπ δαπαλάηαη θάζε ρξφλν ζ απηή ηε ρψξα γηα ηελ δηάγλσζε θαη ηελ ζεξαπεία ηεο νζθπαιγίαο εθηηκάηαη ζηα 14 δηο δνιιάξηα! (46) Πεξίπνπ 1% ησλ αζζελψλ κε νμεία νζθπαιγία εκθαλίδεη ζπγρξφλσο θαη ηζρηαιγία (ξηδηηηθή ζπλδξνκή) (38) πνπ ζηελ πιεηνλφηεηα ησλ πεξηπηψζεσλ νθείιεηαη ζε θήιε κεζνζπνλδπιίνπ δίζθνπ (69) Aλ θαη ε ηζρηαιγία, σο θιηληθή νληφηεηα, είλαη γλσζηή απφ ηελ αξραηφηεηα, ε ζρέζε ηεο φκσο κε ηελ παζνινγία ηνπ κεζνζπνλδπιίνπ δίζθνπ δελ απνζαθελίζηεθε παξά ζηηο αξρέο ηνπ 20 νπ αηψλα. Ο Ηππνθξάηεο ηελ πεξηέγξαςε ηνλ 5 ν αηψλα π. Υ. θαη ν Cotuguo, ηνλ 18 ν αηψλα, ηελ απέδηδε ζε πάζεζε ελδνγελή ηνπ ηζρηαθνχ λεχξνπ. Αλ θαη ν Bell (1824), o Virchow (1857) θαη ν Von Luschka (1858), πεξηέγξαςαλ ιεπηνκεξψο ηελ θήιε ηνπ πεθηνεηδνχο ππξήλα ηνπ δίζθνπ, φκσο απέηπραλ λα απνδψζνπλ ηελ νπζηαζηηθή θιηληθή ηεο ζεκαζία. Αξγφηεξα, ν Krause (1909) πεξηέγξαςε ηελ αθαίξεζε ελφο δίζθνπ πνπ ηνλ απεθάιεζε ελρφλδξσκα. Σειηθά, νη Mixter θαη Barr, ην 1934 ηεθκεξίσζαλ ηελ αηηηνινγηθή ζρέζε κεηαμχ ηεο θήιεο ηνπ κεζνζπνλδπιίνπ δίζθνπ θαη ηεο ηζρηαιγίαο (92 ) Ζ θαηαλφεζε ηεο αλαηνκίαο, ηεο βηνρεκείαο, ηεο εκβηνκεραληθήο θαη ηεο θπζηθήο ηζηνξίαο ηνπ κεζνζπνλδπιίνπ δίζθνπ θαζψο θαη ησλ απεηθνληζηηθψλ κεζφδσλ δηεξεπλήζεσο ηνπ ζπλέβαιαλ ηα κέγηζηα ζηελ θιηληθή εθηίκεζε θαη ηε ζεξαπεπηηθή αληηκεηψπηζε ηεο νζθπαιγίαο ηζρηαιγίαο. Άλσ ηνπ 85% ησλ αζζελψλ κε νμεία δηζθνθήιε έρνπλ επλντθή εμέιημε (πξννδεπηηθή χθεζε ηνπ άιγνπο θαη επάλνδνο ζηελ εξγαζία) ζε 6 θαηά κέζνλ φξν εβδνκάδεο, ρσξίο ρεηξνπξγηθή επέκβαζε θάησ απφ ζπληεξεηηθή αγσγή (αλάπαπζε, αλαιγεηηθά, θπζηνζεξαπεία)(32). ην 15% πεξίπνπ ησλ πεξηπηψζεσλ ε ρεηξνπξγηθή επέκβαζε (δηζθεθηνκή) θξίλεηαη αλαγθαία θαη κεξηθέο θνξέο επείγνπζα. Με απζηεξά θξηηήξηα επηινγήο ησλ αζζελψλ θαη θάησ απφ ηα ρέξηα εκπείξσλ ρεηξνπξγψλ ηα απνηειέζκαηα ηεο ρεηξνπξγηθήο αγσγήο θξίλνληαη ηθαλνπνηεηηθά (ππνρψξεζε ηνπ άιγνπο θαη επάλνδνο ζηελ πξσηέξα εξγαζία) ζην 85% γεληθά ησλ πεξηπηψζεσλ (2,7,20,31,37,41,46,54,58,64,74,80,87,100,104 ).Δλ ηνχηνηο ζην 8% -25% ησλ πεξηπηψζεσλ ε ρεηξνπξγηθή αγσγή απνηπγράλεη λα απαιάμεη ηνπο αζζελείο απφ ην άιγνο ή ηελ ππνηξνπή ηεο ζπκπησκαηνινγίαο κεηά απφ άιινηε άιιν ρξνληθφ δηάζηεκα (7,6, 9,12,31,41,57,65,94,57) απηέο ηηο πεξηπηψζεηο πνπ ζπγθαηαιέγνληαη γεληθψο ζηελ θαηεγνξία ηνπ failed back surgery syndrom ελνρνπνηείηαη ζπλήζσο ε κε θαηάιιειε επηινγή ησλ αζζελψλ, ή ηπρφλ κεηεγρεηξεηηθέο επηπινθέο φπσο ε επηζθιεξίδηα ίλσζε θαη ε ππνηξνπή δηζθνθήιεο ζην ίδην ή ζε άιιν επίπεδν.ηηο πεξηπηψζεηο απηέο ε επηινγή ησλ αζζελψλ γηα επαλεγρείξεζε ζπληζηά έλα αξθεηά δχζθνιν πξφβιεκα, δεδνκέλνπ φηη ηα απνηειέζκαηα κηαο δεχηεξεο ρεηξνπξγηθήο επέκβαζεο δελ είλαη ζηνλ ίδην βαζκφ ηθαλνπνηεηηθά φπσο κεηά απφ ηελ πξψηε (57,30,31,42) Mέρξη ζήκεξα, έρνπλ κειεηεζεί πνιινί παξάγνληεο πνπ ελνρνπνηνχληαη γηα ηελ απνηπρία ηεο πξψηεο ρεηξνπξγηθήο επέκβαζεο αιιά δελ έρεη αθφκα βξεζεί ν ηδαληθφο

5 -2- αζζελήο γηα επαλεγρείξεζε, εθηφο απφ ηηο πεξηπηψζεηο δηζθνθήιεο ζε άιιν επίπεδν απφ ην πξνεγνχκελν, πεξηπηψζεηο πνπ θαηά ηελ γλψκε καο ζπληζηoχλ κηα θαηλνχξγηα λεπξνινγηθή νληφηεηα θαη δελ ζα πξέπεη λα ζπγθαηαιέγνληαη- φπσο γεληθά γίλεηαηζηελ νκάδα ησλ απνηπρεκέλσλ πεξηπηψζεσλ. Ζ παξνχζα κειέηε εηζάγνληαο γηα πξώηε θνξά ηνλ φξν ζύλδξνκν απνηπρεκέλεο νζθπηθήο δηζθεθηνκήο ζέιεη λα ζπκβάιιεη ζηελ έξεπλα ησλ παξαγφλησλ εθείλσλ πνπ ελνρνπνηνχληαη γηα ηελ απνηπρία ηεο πξψηεο ρεηξνπξγηθήο επεκβάζεσο. Αλαθέξεηαη ζε 64 πεξηπηψζεηο ηζάξηζκσλ αζζελψλ -59 εθ ησλ νπνίσλ επαλαρεηξνπξγήζεθαλ-νη νπνίνη ελεθάληζαλ είηε εκκνλή ηεο πξνεγρεηξεηηθήο ηνπο ζπκπησκαηνινγίαο είηε ππνηξνπήο ηεο (ξηδηθή ζπλδξνκή ηεο ίδηαο πιεπξάο θαη ηνπ ίδηνπ επηπέδνπ) εληφο ηξηψλ εηψλ απφ ηελ πξνεγεζείζα επέκβαζε αλνηρηήο δηζθεθηνκήο, απνθιείνληαο ηηο πεξηπηψζεηο εθείλεο πνπ είραλ ρεηξνπξγεζεί γηα νζθπτθέο ζηελψζεηο ή πνπ ζηε ζπλέρεηα ελεθάληζαλ ξηδηηηθέο ζπλδξνκέο ζηελ άιιε πιεπξά απφ ηελ ρεηξνπξγεζείζα ή ζε άιιν επίπεδν, νη νπνίεο πεξηιακβάλνληαη ζηελ βηβιηνγξαθία απφ ηνλ γεληθφινγν φξν Failed back surgery syndrome. Ζ παξνχζα κειέηε πεξηιακβάλεη έλα Γεληθφ κέξνο φπνπ αλαθέξεηαη ε επηδεκηνινγία ηεο νζθπαιγίαο- ηζρηαιγίαο, ε παζνθπζηνινγία ηνπ κεζνζπνλδπιίνπ δίζθνπ, ε θιηληθή θαη παξαθιηληθή δηεξεχλεζε θαη ε ζεξαπεπηηθή αληηκεηψπηζε θαη έλα Δηδηθφ κέξνο πνπ αλαθέξεηαη ζηελ αλάιπζε ησλ πξναλαθεξζέλησλ 64 πεξηπηψζεσλ, θαηαιήγνληαο ζηα ζπκπεξάζκαηα (φζνλ αθνξά ηελ ππνθείκελε παζνινγία θαη ηα κεηεγρεηξεηηθά απνηειέζκαηα) κε ζπγθξηηηθή αλαθνξά ζηελ ζχγρξνλε βηβιηνγξαθία. Κσλζηαληίλνο Ληαξφπνπινο Νεπξνρεηξνπξγφο Πάηξα, Iαλνπάξηνο 2003

6 ΓΔΝΗΚΟ ΜΔΡΟ

7 -4- ΟΦΤΑΛΓΗΑ-ΗΥΗΑΛΓΗΑ ΚΑΗ ΚΖΛΖ ΜΔΟΠΟΝΓΤΛΗΟΤ ΓΗΚΟΤ ΔΠΙΓΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Ζ επηδεκηνινγία ηεο νζθπαιγίαο είλαη ζεκαληηθή γηα ηνπιάρηζηνλ ηξεηο αηηίεο. Δάλ γλσξίδνπκε ην κέγεζνο θαη ηελ θαηαλνκή ηεο, κπνξνχκε λα πξνβιέςνπκε ηε δήηεζε ηαηξηθψλ ππεξεζηψλ. Με ηνλ θαζνξηζκφ ηεο θπζηθήο ηζηνξίαο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο νζθπαιγίαο κπνξεί θάπνηνο λα πιεξνθνξήζεη ηνπο αζζελείο επαθξηβψο γηα ηε πάζεζε απηή θαη λα ζπδεηήζεη ηηο ελδείμεηο θαη ηα απνηειέζκαηα κηαο πξνηεηλφκελεο ζεξαπεπηηθήο αγσγήο.μειέηεο πνπ ζπλδπάδνπλ ηελ νζθπαιγία κε ην άηνκν, ηελ εξγαζία ηνπ θαη άιινπο παξάγνληεο απνηεινχλ ηα δεδνκέλα γηα ηελ αλάπηπμε λέσλ ππνζέζεσλ νη νπνίεο ζα πξέπεη λα ειερζνχλ πεηξακαηηθά. Λφγσ ηεο έιιεηςεο γεληθήο νκνθσλίαο φζνλ αθνξά ηε δηαπίζησζε θαη ηελ ηαμηλφκεζε, ιφγσ ηεο δπζθνιίαο ζηελ κειέηε ηνπ πφλνπ επηδεκηνινγηθά θαη ιφγσ ηνπ φηη ζπρλά δελ ππάξρνπλ αληηθεηκεληθά ζεκεία ηεο νζθπαιγίαο, ε επηδεκηνινγία θξίλεηαη πξάγκαηη θαηά πξνζέγγηζε. Μεξηθνί εξεπλεηέο έρνπλ δειψζεη φηη ε επηδεκηνιoγηθή έξεπλα ζα πξέπεη λα γίλεηαη κφλν ζε πεξηπηψζεηο ηζρηαιγίαο ή πξνβνιήο δίζθνπ φπνπ νη θαηαζηάζεηο είλαη πην ζηαζεξέο. Έλα άιιν πξφβιεκα ζηελ αλαδξνκηθή επηδεκηνινγηθή κειέηε είλαη φηη νη πεγέο ησλ πιεξνθνξηψλ γηα ηνλ επηπνιαζκφ θαη ηελ ζπ ρλφηεηα είλαη δηαθνξεηηθήο πνηφηεηαο. Οη θαιχηεξεο πεγέο γηα κηα ηέηνηεο φπσο είλαη ηα δεδνκέλα απφ αζθαιηζηηθνχο νξγαληζκνχο ή απφ λνζειεπηηθνχο θαθέιινπο λνζνθνκείσλ, δελ είλαη εχθνια δηαζέζηκεο θαη θαιχπηνπλ κφλν έλα ηκήκα ηνπ πξνβιήκαηνο. Γηα παξάδεηγκα, κφλν ιίγνη απφ ηνπο εξγαδφκελνπο κε νζθπαιγία ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ζα αλαδεηήζνπλ ηε ιχζε ηνπ πξνβιήκαηνο ηνπο θαη ιηγφηεξν απφ 1% ησλ αζζελψλ κε νζθπαιγία ρξεηάδνληαη ρεηξνπξγείν. Άιιεο πεγέο δεδνκέλσλ είλαη απφ εξσηεκαηνιφγηα πνπ είλαη ππφ ακθηζβήηηζε θαηά πφζνλ έρνπλ αμηνπηζηία θαη αιεζνθάλεηα. Οη απαληήζεηο εμαξηψληαη απφ ηελ κνξθή ησλ εξσηήζεσλ θαη ηελ παξεξκελεία πνπ πνιιέο θνξέο ζπλεπάγεηαη. Ζ αζπλέρεηα ηεο θχζεο ησλ ζπκπησκάησλ θάλεη ην αληηπξνζσπεπηηθφ δείγκα ησλ κειεηψλ δχζθνιν, θαη νη αλαδξνκηθέο κειέηεο έρνπλ πξνβιήκαηα φζνλ αθνξά ηελ αλάθιεζε ησλ αζζελψλ.ηηο κειέηεο ησλ ζρέζεσλ αλάκεζα ζηελ νζθπαιγία θαη ζηνπο επαγγεικαηηθνχο παξάγνληεο θηλδχλνπ, ππάξρεη ην πξφβιεκα ηεο κέηξεζεο ηεο έθζεζεο. Δπίζεο ζέκαηα απνδεκίσζεο θαη θνηλσληθννηθνλνκηθά πξνζηίζεληαη ζην ήδε ππάξρνλ πξφβιεκα. Ο ΔΠΗΠΟΛΑΜΟ ΣΖΝ ΟΦΤΑΛΓΗΑ ΤΜΠΔΡΗΛΑΜΒΑΝΟΜΔΝΖ ΣΖ ΗΥΗΑΛΓΗΑ ηηο ΖΠΑ έξεπλεο παξνπζηάζηεθαλ ην 1970 πνπ πεξηειάκβαλαλ εξσηήζεηο γχξσ απφ ηελ νζθπαιγία. Απηέο ήζαλ ην National Health and Nutrition Examination Survey ( NHANES I ) πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ην , θαη NHANES IΗ πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ην ην NHANES I, ν επηπνιαζκφο ησλ απηφλνκα αλαπαξαγνκέλσλ ζπκπησκάησλ ήηαλ 17%, ελψ ζην 1% εθηηκήζεθαλ απηνί πνπ είραλ κηα πάζεζε ηνπ δίζθνπ. Απηή είλαη κηα αξθεηά ρακειή εηθφλα ζπγθξηλφκελε κε άιιεο κειέηεο ηνπ επηπνιαζκνχ, ν νπνίνο εμεγήζεθε απφ ην γεγνλφο φηη ε νζθπαιγία θαζνξίζηεθε έρνληαο δηάξθεηα, 2 εβδνκάδσλ. ηελ NHANES IΗ ν αζξνηζηηθφο επηπνιαζκφο εκηδσήο ηεο νζθπαιγίαο ησλ 2 εβδνκάδσλ ήηαλ 13,8%, ελψ ην1,6% αλαθέξζεθε νηη-

8 -5- είρε πξννδεπηηθή ή πξνεγνχκελε ηζρηάδα. ηελ NHANES IΗ, ην peak ηνπ επηπνια - ζκνχ ηεο νζθπαιγίαο ζπκβαίλεη ζε άηνκα εηψλ, ελψ ην πςειφηεξν πνζνζηφ επηπνιαζκνχ ηεο ηζρηάδαο ζπκβαίλεη ζε άηνκα εηψλ (εηθφλα 1).(27) Απηφ δείρλεη ηελ δηαθνξά αλάκεζα ζηελ νζθπαιγία θαη ηελ ηζρηαιγία ζε ζρέζε κε ηνλ επηπνιαζκφ, φζνλ αθνξά ηελ ειηθία. Δηθ.1 : Ο επηπνιαζκφο ηεο νζθπαιγίαο θαη ηεο ηζρηαιγίαο ζηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο πνπ δηαξθνχλ ηνπιάρηζηνλ δπν εβδνκάδεο ( Πξνζαξκνζκέλν απφ Deyo & Tsui-Wu (1987),κε άδεηα ) Πην πξφζθαηα δεδνκέλα απφ ηελ National Health Interview Surveys ( ) δείρλνπλ φηη νη παζήζεηο ηεο νζθχνο ζε κεγάιε θιίκαθα θαηαιήγνπλ ζε 175 εθαηνκκχξηα ρακέλεο εξγάζηκεο κέξεο θάζε ρξφλν. Ζ πην θνηλή δηάγλσζε γηα απηνχο ηνπο αζζελείο ήηαλ δηζθνπάζεηα,πνπ θάζε ρξφλν έρνπλ ζαλ απνηέιεζκα ηελ λνζειεία πεξηζζνηέξσλ απφ αζζελψλ. Γηα ηηο δηζθνπάζεηεο, νη ίδηεο κειέηεο απνθαιχπηνπλ φηη εηεζίσο 4,1 εθαηνκκχξηα άλζξσπνη ελέρνληαη. Ζ νζθπαιγία είλαη ε πην ζπρλή αηηία ηνπ πεξηνξηζκνχ ησλ δξαζηεξηνηήησλ αλάκεζα ζε αλζξψπνπο ειηθίαο θάησ ησλ 45 εηψλ θαη είλαη ε δεχηεξε πην ζπρλή αηηία ησλ επηζθέςεσλ ησλ γηαηξψλ αλάκεζα ζηηο ρξφληεο παζήζεηο.αιιεο πεγέο φπσο ην National Hospital Discharge Data (1988) δείρλνπλ φηη νη παζήζεηο ηνπ κεζνζπνλδπιίνπ δίζθνπ βξίζθνληαη ζηελ θνξπθή ησλ κπνζθειεηηθψλ παζήζεσλ πνπ νδεγνχλ πάλσ απφ άλζξσπνη ζε λνζειείεο ην ρξφλν(34). Ο αξηζκφο ησλ ρεηξνπξγηθψλ επεκβάζεσλ γηα παζήζεηο ηεο νζθχνο έρεη απμεζεί ζηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ Σν 1987, ππήξμαλ 38 εκηπεηαιεθηνκέο αλά θαηνίθνπο, ελψ ν αξηζκφο ησλ δηζθεθηνκψλ ήηαλ 103 θαη ν αξηζκφο ηεο νζθπηθήο ζπνλδπινδεζίαο ήηαλ 15. Απηνί νη αξηζκνί απμήζεθαλ αξγφηεξα ζηε δεθαεηία ηνπ 90 θαη έρεη εθηηκεζεί ηψξα φηη πάλσ απφ επεκβάζεηο ζηελ νζθχ γίλνληαη ην ρξφλν ζηηο ΖΠΑ. Σα δεδνκέλα απφ the United Kingdom είλαη ζρεδφλ φκνηα κε απηά ησλ ΖΠΑ. Δηζη, θαηά ην δηάζηεκα ε νζθπαιγία, ε κεγαιχηεξε αηηία αλαξξσηηθψλ αδεηψλ,

9 -6- ππνινγίδεηαη φηη απνηειεί ην 12,5% φισλ ησλ αλαξξσηηθψλ εκεξψλ. Σν ππήξμαλ 81 εθαηνκκχξηα αλαξξσηηθψλ εκεξψλ κε κηα δηάγλσζε πνπ αθνξνχζε ηελ νζθχ, 7 εθαηνκκχξηα επηζθέθηεθαλ ηνπο θπζηνζεξαπεπηέο γηα νζθπαιγία θαη παξνπζίαζαλ βιάβεο πνπ ζρεηίδνληαλ κε ηελ εξγαζία ηνπο. ηε νπεδία ηα δεδνκέλα απνθαιχπηνπλ φηη ε νζθπαιγία ήηαλ ππεχζπλε γηα ην 13,5% ησλ εκεξψλ πνπ έραζαλ απφ ηελ εξγαζία ηνπο ιφγσ αζζελείαο ην 1987 θαη έλα ζχλνιν απφ 14,8 εθαηνκκχξηα ρακέλσλ εκεξψλ. Οη Γεξκαλνί, Καλαδνί θαη Φηιαλδνί έρνπλ ζηαηηζηηθά ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ην επηπνιαζκφ ηεο νζθπαιγίαο φκνηα κε ηα δηεζλή δεδνκέλα. Αλ θαη ηα δεδνκέλα ηνπ επηπνιαζκνχ είλαη φκνηα ζηηο ζπθξηλφκελεο ρψξεο, ππάξρνπλ δηαθνξέο ζηα πνζνζηά ησλ ρεηξνπξγηθψλ επεκβάζεσλ ζηελ νζθχ. Σα πνζνζηά ησλ ρεηξνπξγείσλ ζηηο ΖΠΑ είλαη πνιχ πεξηζζφηεξα απφ νπνπδήπνηε αιινχ. Μηα ζχγθξηζε αλάκεζα ζε 13 δηαθνξεηηθέο ρψξεο θαηέιεμε φηη νη ρεηξνπξγηθέο επεκβάζεηο ζηηο ΖΠΑ είλαη ηνπιάρηζηνλ 40% πεξηζζφηεξεο απφ θάζε κηα απφ ηηο άιιεο ρψξεο θαη είλαη 5 θνξέο πεξηζζφηεξεο απφ απηέο ζηελ Αγγιία θαη ηε θσηία. Γηα δηζθεθηνκέο, ν αξηζκφο ησλ αλζξψπσλ πνπ ρεηξνπξγήζεθε ζηε Μεγάιε Βξεηηαλία εθηηκήζεθε φηη ήηαλ 100άηνκα / αλα εθαηνκκχξην / ην ρξφλν, ηελ Φηιαλδία 350 άηνκα / αλα εθαηνκκχξην / ην ρξφλν θαη ζηηο ΖΠΑ 1,310 άηνκα / αλα εθαηνκκχξην/ ην ρξφλν. Απηή ε κεγάιε δηαθνξά ζηηο επεκβάζεηο πνπ παξαηεξείηαη αλάκεζα ζηηο πην πάλσ ρψξεο, δελ απεηθνλίδεη πξνθαλψο ηνλ επηπνιαζκφ ηεο πάζεζεο, αιιά κάιινλ ηηο δηαθνξέο πνπ ππάξρνπλ ζην θνηλσληθννηθνλνκηθφ, λνκηθφ ζχζηεκα θαη ζην ζχζηεκα ηεο πγείαο. Αληηπξνζσπεπηηθή κειέηε δηαθνξεηηθψλ πιεζπζκψλ δείρλνπλ αμηνζεκείσηε νκνηφηεηα ηνπ επηπνιαζκνχ αλάκεζα ζε πφιεηο θαη πεξηνρέο ηεο ίδηαο ρψξαο. Ο αζξνηζηηθφο επηπνιαζκφο εκηδσήο ζε απηή ηε κειέηε είλαη πνιχ πςειφηεξνο απφ απηψλ ησλ NHANES κειεηψλ. Δηζη, απηέο νη κειέηεο δείρλνπλ φηη ην 60-80% ηνπ πιεζπζκνχ παξνπζηάδνπλ επεηζφδηα νζθπαιγίαο ζηε δσή ηνπο. Σππηθά, ε θνξπθή ηνπ επηπνιαζκνχ απμάλεηαη κε ηελ αχμεζε ηεο ειηθίαο. Δληνχηνηο, απηή ε αχμεζε πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ ειηθία θαίλεηαη λα είλαη πην έθδειε ζηηο γπλαίθεο παξά ζηνπο άλδξεο, ίζσο ιφγσ ησλ πξνβιεκάησλ ηεο νζηενπφξσζεο (Δηθ. 2)(8). Ζ θνξπθή ηνπ επηπνιαζκνχ θπκαίλεηαη απφ 12% κε 35%, θαη πνιιέο κειέηεο λα αλαθέξνληαη ζηα πνζνζηά ηνπ επηπνιαζκνχ γχξσ ζην 30%. Με άιια ιφγηα, ζε θάζε ρακέλε κέξα, ην 1/3 κε 1/4 ησλ ελειίθσλ παξνπζηάδνπλ πξφβιεκα κε ηελ νζθχ ηνπο. Χζηφζν ε νζθπαιγία δελ αλαθέξεηαη κφλν ζηνπο ελήιηθεο. Πεξίπνπ ην 1/3 φισλ ησλ καζεηψλ ζην ζρνιείν έρνπλ νζθπαιγία πεξηνδηθά θαη πεξίπνπ ην 15% φισλ ησλ παηδηψλ έρνπλ πφλν πνπ ηα θαζηζηνχλ αλίθαλα πξνο εξγαζία ή αληηκεησπίδνληαη θαξκαθεπηηθά γηα ηελ νζθπαιγία ηνπο.

10 -7- Δηθ.2 : Πνζνζηφ ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο νζθπαιγίαο ζχκθσλα κε ηελ ειηθία θαη ην θχ ιν θαη ηελ ειηθία ( Πξνζαξκνζκέλν απφ Biering-Sorensen (1982), κε άδεηα)

11 -8- Ζ ΤΥΝΟΣΖΣΑ ΣΖ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΟΦΤΑΛΓΗΑ Ζ νζθπαιγία είλαη έλα κεγάιν πξφβιεκα γηα ηελ βηνκεραλία (εξγάηεο).οη πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο γηα ηηο επαγγεικαηηθέο νζθπηθέο θαθψζεηο πξνέξρνληαη απφ ηηο αηηή ζεηο αληθαλφηεηαο. Ζ αληθαλφηεηα είλαη κηα πην ζνβαξή έθθξαζε ηεο νζθπαιγίαο απφ φηη είλαη κηα απιή αλαθνξά πφλνπ. Απηφ απεηθνλίδεηαη απφ ην γεγνλφο νηη ελψ ην πνζνζηφ ζε έλα ρξφλν ησλ αηφκσλ κε ζπκπηψκαηα νζθπαιγίαο θπκάλζεθε κεηαμχ 30% θαη 60%, ζηνλ εξγαδφκελν πιεζπζκφ, κφλν ην 2% κε 5% αξρεηνζεηήζεθε ζαλ θάθσζε ή αλαξξσηηθή άδεηα. ηηο ΖΠΑ, εθηηκήζεθε νηη πεξίπνπ ην 2% ησλ εξγαδνκέλσλ έρνπλ κηα νζθπηθή πάζεζε απνδεκηψζηκε ην ρξφλν, φηαλ ν εηήζηνο αξηζκφο ησλ πα - ζήζεσλ αλέξρεηαη πεξίπνπ ζηηο Σα δεδνκέλα ησλ ΖΠΑ είλαη ζχκθσλα κε ηα δεδνκέλα απφ ηνλ Καλαδά φζνλ αθνξά ην πνζνζηφ αλά έηνο θαη είλαη επίζεο ζχκθσλα κε ηα δεδνκέλα απφ ην Ζλσκέλν Βαζίιεην θαη ηελ θαλδηλαβία. Πεξίπνπ ην 90% φισλ ησλ παζήζσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνλ εξγαζηαθφ ρψξν, πξνθαινχληαη απφ ρεηξνλαθηηθέο εξγαζίεο θαη νη πεξηζζφηεξεο πξνζδηνξίδνληαη ζαλ back sprains ή strains. Αλ θαη ππάξρνπλ κεγάια δηαθνξεηηθά πνζνζηά θαηά ηφπνπο φζνλ αθνξά ην strain θαη ην sprain, ην κέζν εηήζην πνζνζηφ ζηνπο 100 εξγάηεο θπκαίλεηαη απφ 0,75 κε 4,5. Ο κέζνο φξνο ηεο ζπρλφηεηαο είλαη γεληθά πςειφηεξνο γηα ηνπο εξγάηεο ζε παξαηεξνχκελεο ρεηξνλαθηηθέο εξγαζίεο. Απηφ δείρλεη φρη κφλν ηνλ θίλδπλν αιιά επίζεο ηελ δπζθνιία πνπ έρεη θάπνηνο λα θάλεη βαξεηέο δνπιεηέο κε πφλν ζηελ νζθχ. Πξάγκαηη ε νζθπαιγία είλαη πνιχ ζπρλή θαη ζε ειαθξέο ρεηξνλαθηηθέο εξγαζίεο. Έηζη κε κηα αιιαγή κφλν ηνπ πεξηβάιινληνο ζηελ εξγαζία δελ κπνξεί λα πεξηκέλεη θαλείο λα επηιχζεη πιήξσο ην πξφβιεκα ηεο βιάβεο ζηελ νζθχ. ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΟΗ ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ ΠΟΤ ΟΓΖΓΟΤΝ Δ ΟΦΤΑΛΓΗΑ Οη εθηά πην ζπρλά ζπδεηεκέλνη επαγγεικαηηθνί παξάγνληεο αλαθέξνληαη ζην πίλαθαο 1 (76).Έμη απφ απηνχο είλαη παξάγνληεο ζσκαηηθήο εξγαζίαο θαη έρνπλ ζπλδεζεί πεηξακαηηθά κε ηελ αλάπηπμε δηαθνξεηηθψλ θαθψζεσλ νζθχνο.ο έβδνκνο παξάγνληαο πνπ είλαη ν ςπρνινγηθφο θαη ν ςπρνθνηλσληθφο, ζρεηίδεηαη πηζαλψο κε ηελ αληθαλφηεηα παξά κε κηα εηδηθή βιάβε. Πίλαθαο 1 : Δπαγγεικαηηθνί παξάγνληεο πνπ ζπλδένληαη κε Απμεκέλν θίλδπλν νζθπαιγίαο Βαξεηά ζσκαηηθή εξγαζία πρλή θάκςε θαη ζηξνθή Άξζε, ψζεζε θαη έιμε βάξνπο Δπαλαιακβαλφκελε εξγαζία ηαηηθή ζέζε ζηελ εξγαζία Γνλήζεηο Φπρνινγηθνί θαη ςπρνθνηλσληθνί παξάγνληεο

12 -9- Ζδε φιεο νη ππάξρνπζεο πιεξνθνξίεο δείρλνπλ νηη νη ζσκαηηθά βαξεηέο δνπιεηέο απμάλνπλ ηνλ θίλδπλν ηεο νζθπαιγίαο, ηζρηαιγίαο θαη ηεο πξνβνιήο δίζθνπ. Απηφ πξνθχπηεη θαη απφ ηηο Δζληθέο ζηαηηζηηθέο θαη απφ ηηο δηπιέο ηπθιέο κειέηεο ησλ δηαθφξσλ πιεζπζκψλ. Απηφ ηζρχεη επίζεο γηα δηάθνξεο ρψξεο θαη γηα δηάθνξνπο ηχπνπο βαξεηψλ ζσκαηηθψλ εξγαζηψλ.αθφκα δελ είλαη ζαθέο πφηε ην ζσκαηηθφ βάξνο είλαη έλαο αηηηνινγηθφο παξάγνληαο ή δξά πξσηνπαζψο ζην λα επεξεάδεη ηα ήδε ζπκπηψκαηα. Ζ άξζε βάξνπο είλαη ζπρλά κέξνο ησλ ζσκαηηθά βαξεηψλ εξγαζηψλ θαη είλαη έλαο γλσζηφο επηβαξπληηθφο παξάγνληαο γηα νζθπαιγία. Μεξηθέο κειέηεο δείρλνπλ νηη ε νζθπαιγία ζε εξγαδφκελνπο ζε βαξεηέο ρεηξνλαθηηθέο εξγαζίεο είλαη νθηψ θνξέο πην ζπρλή απφ απηνχο πνπ θάλνπλ ειαθξχηεξε ζσκαηηθή εξγαζία. Άιιεο κειέηεο δείρλνπλ νηη νζθπηθέο παζήζεηο ζηηο νπνίεο ελέρνληαη απνδεκηψζεηο είλαη πάλσ απφ ηξεηο θνξέο πην θνηλέο κεηαμχ ησλ εξγαδνκέλσλ ζε ππεξβνιηθά βαξεηέο ρεηξνλαθηηθέο εξγαζίεο θαη φηη ε πξνβνιή ησλ δίζθσλ ζπκβαίλεη έμη θνξέο πην ζπρλά ζε άηνκα πνπ αλαθέξνπλ άξζε ζπλήζνπο βάξνπο, εηδηθά ζε ζπλδπαζκφ κε θάκςε θαη ζπζηξνθή ηεο νζθχνο. Ζ ζπρλή θάκςε θαη ζπζηξνθή ηεο νζθχνο,επίζεο θαίλνληαη λα απμάλνπλ ηνλ θίλδπλν ηεο νζθπαιγίαο, φπσο επίζεο θαη νη επαλαιεπηηθέο θηλήζεηο ζηελ εξγαζία. Πηζηεχεηαη γεληθά νηη ε αηηία γηα απμεκέλν θίλδπλν έρεη λα θάλεη κε ηελ αλάπηπμε κεραληθνχ βάξνπο ζηελ νζθχ ην νπνίν εάλ εηδηθά είλαη επαλαιακβαλφκελν, κπνξεί λα πξνθαιέζεη ζεκαληηθή βιάβε ζε δηαθνξεηηθνχο νζθπηθνχο ηζηνχο. Οη ζέζεηο (ζηάζεηο) ηνπ ζψκαηνο πνπ κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ζε κηα νζθπαιγία δελ είλαη αθφκα γλσζηέο, θαη δελ ππάξρνπλ πξαθηηθνί κέζνδνη δηαζέζηκνη γηα λα κεηξήζνπλ ηελ ζηάζε-ζέζε ζην ρξφλν Δξγαζίεο γηα κεγάιε πεξίνδν ζε ζηαζεξή ζέζε, φπσο θαζηζηηθή εξγαζία γηα πνιιέο ψξεο, κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ζε κπηθή θφπσζε θαη θάθσζε θαη είλαη έλαο άιινο γλσζηφο παξάγνληαο πνπ ζπλδέεηαη κε απμεκέλν θίλδπλν νζθπαιγίαο. Σν θάζηζκα κπνξεί λα είλαη έλαο ζπκβάιινλ παξάγνληαο θαη λα εμεγήζεη ην γηαηί νη νδεγνί ησλ δηθχθισλ έρνπλ έλα απμεκέλν θίλδπλν γηα νζθπαιγία. Πηζηεχεηαη, εληνχηνηο νηη απηφ επίζεο ζρεηίδεηαη κε ηνλ θξαδαζκφ νινθιήξνπ ηνπ ζψκαηνο ζην νπνίν νη νδεγνί εθηίζεληαη. Μειέηεο δείρλνπλ νηη απμάλεηαη φρη κφλν ν θίλδπλνο ηεο νζθπαιγίαο αιιά επίζεο ν θίλδπλνο ηεο πξνβνιήο δίζθνπ ζηνπο επαγγεικαηίεο νδεγνχο δηθχθισλ Oπσο αλαθέξζεθε αλσηέξσ, νη ςπρνινγηθνί θαη νη ςπρνθνηλσληθνί εξγαζηαθνί παξάγνληεο είλαη πηζαλψο πην ζεκαληηθνί ζηελ αλάπηπμε ηεο νζθπηθήο αληθαλφηεηαο. Αλαδξνκηθέο κειέηεο δείρλνπλ νηη απηνί νη παξάγνληεο είλαη αξθεηά ζεκαληηθνί γηα νζθπαιγίεο θαη απνπζίεο ιφγσ αζζελείαο. Αιιαγή ηνπ εξγαζηαθνχ ρψξνπ κε ζθνπφ λα ειαηησζεί ν θίλδπλνο ηεο νζθπαιγίαο, ζπλεπψο ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλεη θαη ηελ αιιαγή ηνπ ςπρνινγηθνχ εξγαζηαθνχ πεξηβάιινληνο επίζεο ΑΣΟΜΗΚΟΗ ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ ΠΟΤ ΟΓΖΓΟΤΝ ΣΖΝ ΟΦΤΑΛΓΗΑ Οθηψ αηνκηθνί παξάγνληεο έρνπλ ζπδεηεζεί ζαλ αηηίεο νζθπαιγίαο (Πίλαθαο 2). Απφ απηνχο ηνπο παξάγνληεο, κφλν ε ειηθία θαη ην θχιν θαίλνληαη λα ζπλδένληαη κε απμεκέλν θίλδπλν. Οπσο έρεη πξναλαθεξζεί, ε νζθπαιγία ζπρλά εκθαλίδεηαη γηα πξψηε θνξά ζε λεαξή ειηθία. Ο πςειφηεξνο κέζνο φξνο ζπρλφηεηαο ηεο νζθπαιγίαο είλαη ηα έηε γηα ηνπο άλδξεο, ελψ νη γπλαίθεο έρνπλ θάπνην ςειφηεξν κέζν φξν ζπρλφηεηαο αθφκα θαη αξγφηεξα ζηε δσή (Δηθ.2).Ο πςειφηεξνο θίλδπλνο γηα ελνριήζεηο ζηελ νζθχ πξνθαινχληαη απφ θαθψζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ εξγαζία, σζηφζν αθνξνχλ ηνπο άλδξεο ζηελ δεθαεηία ησλ είθνζη. (Δηθ.3) (27).

13 -10- Πίλαθαο 2 : Αηνκηθνί παξάγνληεο πνπ ζπρλά ζπδεηνχληαη ζαλ πηζαλνί παξάγνληεο θηλδχλνπ ζηελ νζθπαιγία ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ Ζιηθία Φχιν ηάζε ζψκαηνο Αλζξσπνκεηξία Μπηθή ηζρχο Φπζηθή θαηάζηαζε Ννζεξφηεηα ηεο νζθχνο Κάπληζκα ΠΟΤΓΑΗΟΣΖΣΑ ίγνπξε Πηζαλή (Δμαξηάηαη απφ ηελ ειηθία) Υακειή ( Μφλν ζνβαξέο θαηαζη.) Υακειή ( Μφλν ζε αθξαίεο θαηαζη.) Υακειή (ρεηίδεηαη κε ηελ εξγαζία) Υακειή (ρεηίδεηαη κε ηελ εξγαζία) Υακειή Πηζαλή Δπεκβάζεηο γηα νζθπηθή δηζθνθήιε πην ζπρλά απαληψληαη ζε αζζελείο πνπ βξίζθνληαη ζηε δεθαεηία ησλ ζαξάληα θαη είλαη πεξίπνπ δπν θνξέο πην ζπρλέο ζηνπο άλδξεο απφ ηηο γπλαίθεο(εηθ.4)(56) Απηφ ηζρχεη παξά ην γεγνλφο νηη ν κέζνο φξνο ζπρλφηεηαο ηεο νζθπαιγίαο γηα άλδξεο θαη γπλαίθεο είλαη ζρεδφλ ίδηνο. Γπζκνξθίεο ζέζεο ηέηνηεο, φπσο ζθνιίσζε θαη θχθσζε είλαη ζεκαληηθέο κφλν εάλ είλαη αξθεηά πξνρσξεκέλεο. Σν κήθνο ηνπ πνδηνχ θαίλεηαη λα είλαη ζεκαληηθφ κφλν εάλ ππάξρεη κεγάιε δπζαλαινγία. Απηφ πξνθαλψο δελ ζεκαίλεη φηη απηέο νη θαηαζηάζεηο δελ ζα πξέπεη λα αληηκεησπίδνληαη σο ελδείθλπηαη. Σν χςνο,ην βάξνο θαη ε θπζηθή θαηαζθεπή ηνπ ζψκαηνο πηζηεχνληαη νηη είλαη κηθξφηεξεο ζεκαζίαο. Ζ νζθπαιγία είλαη πην ζπρλή ζε πνιχ ςειά άηνκα θαη ζε εμαηξεηηθά παρχζαξθα άηνκα..δληνχηνηο ζε κεγάιεο ζεηξέο θαίλεηαη φηη ην χςνο θαη ην βάξνο είλαη πηζαλφλ κε ζεκαληηθνί παξάγνληεο. Ζ θπζηθή δχλακε είλαη έλαο παξάγνληαο θηλδχλνπ κφλν εάλ ε εξγαζία απαηηεί ην maximum ηεο δχλακεο ζηνλ εξγαδφκελν.ζ θπζηθή πγεία θαίλεηαη λα είλαη πξσηνπαζψο έλαο ζεκαληηθφο παξάγνληαο ζηελ επηηάρπλζε ηεο αλάξξσζεο κεηά απφ έλα επεηζφδην νζθπαιγίαο,αιιά δελ θαίλεηαη λα είλαη έλαο δείθηεο κειινληηθνχ θηλδχλνπ.ζ ζσκαηηθή πγεία θαίλεηαη λα ζπλδέεηαη κε άιινπο παξάγνληεο ηξφπνπ δσήο πνπ κπνξνχλ λα απμήζνπλ ηνλ θίλδπλν ηεο νζθπαιγίαο επίζεο.οη θαπληζηέο έρνπλ έλα απμεκέλν πνζνζηφ νζθπαιγίαο ζε πνιιέο κειέηεο. Απηφ κπνξεί λα νθείιεηαη ζε κηα επαλαιεπηηθή πίεζε, αιιά ην θάπληζκα επίζεο ειαηηψλεη ηελ ηάζε ηνπ νμπγφλνπ ζηνπο ζπνλδπιηθνχο κπο θαη απμάλεη ηνλ θίλδπλν γηα εθθχιηζε ηνπ δίζθνπ. Ζ θιεξνλνκηθφηεηα παίδεη κηθξφηεξν ξφιν ζηηο παζήζεηο ηεο νζθχνο. πλεπψο, ε νζθπαιγία θαίλεηαη λα νθείιεηαη ζε πεξηβαιινληηθνχο παξάγνληεο, αλ θαη ε νηθνγελεηαθή πξνδηάζεζε ζηελ πξνβνιή δίζθνπ ζηελ εθεβεία έρεη αλαθεξζεί. ΑΛΛΟΗ ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ ΣΖΝ ΟΦΤΑΛΓΗΑ Δλα ηζηνξηθφ επαλεηιεκκέλσλ επεηζνδίσλ νζθπαιγίαο είλαη έλαο ηζρπξφο δείθηεο γηα κειινληηθφ θίλδπλν. Απηφ ζπκβαίλεη ηδηαίηεξα ζηε πεξίπησζε πνπ ηα πξνεγνχκελα ζπκπηψκαηα ήζαλ ζνβαξά, ζπλέβαηλαλ ζπρλά ή ρξεηάζηεθαλ ρεηξνπξγηθή αληηκεηψ-

14 -11- πηζε. Απηφ δελ είλαη πιήξσο θαηαλνεηφ, δεδνκέλνπ νηη νη ππνηξνπέο είλαη κέξνο ηεο θπζηθήο ηζηνξίαο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο νζθπαιγίαο. Δθθπιηζηηθέο αιινηψζεηο ζηελ νζθχ είλαη ζπρλέο θαη ζα πξέπεη λα ζεσξνχληαη κέξνο ηεο δηαδηθαζίαο γήξαλζεο. Σξαπκαηηθέο θαθψζεηο θαη βαξεηά θπζηθά θνξηία νδεγνχλ ζε πξψηκεο θαη πην ζνβαξέο εθθπιηζηηθέο αιιαγέο. Αληθαλφηεηα απφ ηελ νζθπαιγία αλαπηχζζεηαη απφ δηάθνξνπο παξάγνληεο πνπ πεξηιακβάλνπλ ηελ θνπιηνχξα,ηηο θνηλσληθννηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο, ηελ ζπλαηζζεκαηηθή πίεζε, ηελ εξγαζηαθή απνδεκίσζε, ην εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ θαη ε αληηκεηψπηζε. Γπζηπρψο, έρεη απνδεηρζεί νηη ε αληθαλφηεηα πνπ πξνθαιείηαη απφ ηελ νζθπαιγία, απμάλεηαη παξά ηηο ζεκαληηθέο πξνζπάζεηεο πνπ γίλνληαη κε ζθνπφ ηελ παξεκπφδηζε ηεο. Δηθ. 3.: Πνζνζηφ δηεθδηθήζεσλ απνδεκηψζεσλ ( δηεθδηθήζεηο αλά 100 εξγαδφκελνπο ην ρξφλν) ζε 26 Ζλσκέλεο Πνιηηείεο πνπ νθείινληαη ζε παξακνξθψζεηο /ππεξ θφπσζε ηεο νζθχνο. ( Πξνζαξκνγή απφ ηνλ Klein θαη ηνπο άιινπο (1984), κε άδεηα)

15 -12- Δηθ. 4 : Πνζνζηά θαηαλνκήο ησλ ρεηξνπξγηθψλ επεκβάζεσλ γηα νζθπηθή δηζθνθήιε ζχκθσλα κε ηελ ειηθία θαη ην θχιν Ζ ΦΤΗΚΖ ΗΣΟΡΗΑ ΣΖ ΟΦΤΑΛΓΗΑ Ζ θπζηθή ηζηνξία ηεο νζθπαιγίαο είλαη ραξαθηεξηζηηθή. Οη αζζελείο ζα πξέπεη λα πεξηκέλνπλ λα αλαξξψζνπλ απφ έλα νμχ επεηζφδην ζε 3-4 εβδνκάδεο θαη ζπρλά αλαξξψλνπλ ζε ιίγεο κέξεο κε 1εβδνκάδα.( Δηθ.5) (3).Ζ αλάξξσζε απφ κηα ηζρηαιγία επέξ ρεηαη ζε κεξηθέο πεξηπηψζεηο αξγφηεξα, δηφηη κεξηθνί αζζελείο κε ηζρηαιγία έρνπλ έλα πην ζνβαξφ ππνθείκελν πξφβιεκα (φπσο κηα πξνβνιή δίζθνπ ή νζθπηθή ζηέλσζε). Πεξίπνπ ην 50% ησλ αζζελψλ κε πξνβνιή δίζθνπ πνπ πξνθάιεζαλ ηζρηαιγία ζα αλαξξψζνπλ απηφκαηα ζε 4 κε 6 εβδνκάδεο. Δλα κηθξφ πνζνζηφ φισλ ησλ αζζελψλ κε νζθπαιγία αλαπηχζζνπλ ρξφληα ζπκπηψκαηα.παξάγνληεο πνπ ζπκβάινπλ ζε ρξφληα νζθπαιγία, πεξηιακβάλνπλ ζνβαξέο πθηζηάκελεο δηαηαξαρέο,ςπρνθνηλσληθή δπζιεηηνπξγία θαη παξάγνληεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε δνπιεηά.ζ πξνρσξεκέλε ειηθία θαη ε θπζηθή θαηάζηαζε είλαη άιινη παξάγνληεο πνπ απμάλνπλ ηνλ θίλδπλν ηεο ρξνληφηεηαο. Ηαηξνγελείο παξάγνληεο φπσο ε ζχζηαζε γηα αλάπαπζε γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα θαη ηξφπνπο παζεηηθήο αληηκεηψπηζεο ζπκβάιινπλ ζηελ παξάηαζε ηεο αλάξξσζεο. Αλ θαη ε αλάξξσζε είλαη ηππηθά γξήγνξε, ε νζθπαιγία ηείλεη λα ππνηξνπηάζεη απφ ζηηγκή ζε ζηηγκή. Πάλσ απφ ην 50% ησλ αζζελψλ πνπ έρνπλ έλα νμχ επεηζφδην νζθπαιγίαο ζα έρνπλ άιιν έλα επεηζφδην ζε έλα ρξφλν.

16 -13- Ζ ρεηξνπξγηθή επέκβαζε είλαη ζπάληα απαξαίηεηε. Σν πνζνζηφ ησλ ρεηξνπξγείσλ γηα νζθπαιγία θπκαίλεηαη απφ 1% κε 3%. Σν ρεηξνπξγείν επηηαρχλεη ηελ αλάξξσζε ηεο ηζρηαιγίαο πνπ πξνέξρεηαη απφ πξνβνιή δίζθνπ αιιά θαίλεηαη λα έρεη κηθξή επίδξαζε ζηελ πηζαλφηεηα ππνηξνπήο. Δηθφλα 5 ΣΟ ΚΟΣΟ ΣΖ ΟΦΤΑΛΓΗΑ Λφγσ ηεο ζπρλφηεηαο θαη ηεο απαίηεζεο ζηελ θξνληίδα ηεο πγείαο, ε νζθπαιγία είλαη κηα απφ ηηο πην αθξηβέο νληφηεηεο παζήζεσλ. Αλ θαη δελ κπνξνχκε επαθξηβψο λα θαζνξίζνπκε ην νιηθφ θφζηνο, κηα κεηξηνπαζήο εθηίκεζε γηα άκεζν θφζηνο ην 1990 ζηηο ΖΠΑ κφλν ήηαλ 23,5 εθαηνκκχξηα δνιάξηα. Σν έκκεζν θφζηνο (π.ρ. ε αμία ηεο ρακέλεο απφδνζεο ιφγσ δηαθνπήο ή ειάηησζεο ηεο παξαγσγηθφηεηαο) είλαη πηζαλψο ηνπιάρηζηνλ ζηα ίδηα επίπεδα. Δίλαη ηφζν δχζθνιν λα θάλεη θαλείο πξνβιέςεηο, αιιά ελ ηνχηνηο ην ζπλνιηθφ θφζηνο ησλ ζπνλδπιηθψλ παζήζεσλ ζηε θνηλσλία ησλ ΖΠΑ εθηηκάηαη νηη είλαη απφ 25 εθαηνκκχξηα δνιάξηα κέρξη 100 εθαηνκκχξηα δνιάξηα.

17 -14- ΑΝΑΣΟΜΙΑ ΣΗ ΟΦΤΙΚΗ ΜΟΙΡΑ ΣΗ ΠΟΝΓΤΛΙΚΗ ΣΗΛΗ Ζ ζπνλδπιηθή ζηήιε βξίζθεηαη ζην κέζν επίπεδν θαη ζηε ξαρηαία επηθάλεηα ηνπ θνξκνχ, ρξεζηκεχεη δε ζηε ζηήξημε απηνχ θαζψο θαη γηα ηελ πξνάζπηζε ηνπ λσηηαίνπ κπεινχ θαη ησλ ξηδψλ ησλ λσηηαίσλ λεχξσλ. Απνηειείηαη απφ βξαρέα νζηά, ηνπο ζπνλδχινπο, ηνλ έλα χπεξζελ ηνπ άιινπ, θαη εκθαλίδεη πέληε κνίξεο, ηελ απρεληθή, ηε ζσξαθηθή, ηελ νζθπηθή, ηελ ηεξή θαη ηελ θνθθπγηθή, αλάινγα κε ηηο νπνίεο δηαθξίλνληαη 7 απρεληθνί ζπφλδπινη, 12 ζσξαθηθνί, 5 νζθπηθνί, 5 ηεξνί θαη 4-5θνθθπγηθνί. Οη απρεληθνί, νη ζσξαθηθνί θαη νη νζθπηθνί είλαη αλεμάξηεηνη ν έλαο απφ ηνλ άιιν, γηα απηφ νλνκάδνληαη γλήζηνη ζπφλδπινη, ελψ νη ηεξνί θαη νη θνθθπγηθνί έρνπλ ζπλνζηεσζεί θαη ζρεκάηηζαλ ην ηεξφ νζηνχλ θαη ηνλ θφθθπγα ( λνζνί ζπφλδπινη ). Κάζε ηππηθφο ζπφλδπινο εκθαλίδεη ηα εμήο κέξε : α) ην ζπνλδπιηθφ ζψκα, β) ην ζπνλδπιηθφ ηφμν, γ) ην ζπνλδπιηθφ ηξήκα θαη δ) ηηο απνθχζεηο. Σν ζπνλδπιηθφ ζψκα έρεη ζρήκα ζρεδφλ θπιηλδξηθφ θαη εκθαλίδεη δπν επηθάλεηεο, ηελ άλσ θαη ηελ θάησ θαη κηα πεξηθέξεηα απιαθσηή. Οη επηθάλεηεο απηέο ρξεζηκεχνπλ γηα ηελ πξφζθπζε ησλ κεζνζπνλδπιίσλ δίζθσλ. Ο κεζνζπνλδχιηνο δίζθνο απνηειείηαη απφ 2 ηκήκαηα : ηνλ ηλψδε δαθηχιην (annulus fibrosus) θαη ηνλ πεθηνεηδή ππξήλα ( nucleus pulposus) (εηθ. 6) (22,26,89 ). O ηλψδεο δαθηχιηνο (annulus fibrosus) είλαη έλαο άθακπηνο εμσηεξηθφο δαθηχιηνο πνπ απνηειείηαη απφ 10 έσο 12 νκφθεληξα ζηξψκαηα απφ ηλψδε θαη ρνλδξνηλψδε ηζηφ (εηθ 6,7). Δληζρχεηαη εκπξφο απφ ηνλ πξφζζην επηκήθε ζχλδεζκν θαη πίζσ απφ ηνλ νπίζζην επηκήθε ζχλδεζκν ( εηθ. 6,8). Ο πεθηνεηδήο ππξήλαο,πνπ πεξηέρεηαη κέζα ζε απηφ ηνλ εμσηεξηθφ δαθηχιην θαη βξίζθεηαη ειαθξψο έθθεληξα ζηελ νπίζζηα θαηεχζπλζε, είλαη έλα θαηάινηπν ηεο αξρεγφλνπ λσηνρνξδήο θαη απνηειείηαη απφ κηα καιαθφηεξε κνξθή ρφλδξνπ. ηα παηδηά, ν ππξήλαο είλαη εκηζειελνεηδήο, θαη γίλεηαη πην ζθιεξφο θαη ηλψδεο κε ηελ πάξνδν ηεο ειηθίαο. Κάζε κεζνζπνλδχιηνο νζθπηθφο δίζθνο νξηνζεηείηαη ζηελ άλσ θαηθάησ επίπεδε επηθάλεηά ηνπ απφ κία ιεπηή ρφλδξηλε πιάθα απφ παιίλε.(εηθ. 6).Κάζε κηα απφ απηέο ηηο ρφλδξηλεο πιάθεο είλαη έλα κε νζηνεπνηεκέλν ηκήκα ηνπ ζπνλδπιηθνχ ζψκαηνο.σν ζπνλδπιηθφ ηφμν πνπ αθνξίδεη ην λσηηαίν ζσιήλα, ζρεκαηίδεηαη απφ 2 απρέλεο(pedicles), 2 πέηαια (laminae) θαη ηελ αθαλζψδε απφ- θπζε( spinous process) (εηθ.7).tα πέηαια ησλ ηφμσλ ησλ γεηηνληθψλ ζπνλδχισλ ζπλδένληαη κε έλα ειαζηηθφ ζχλδεζκν, ηνλ σρξφ ζχλδεζκν (ligamentum flavum) (εηθ.6). Σν νπξαίν άθξν ηνπ λσηηαίνπ κπεινχ, ν κπειηθφο θψλνο ( conus medullaris), εθηείλεηαη πξνο ηα θάησ, κέρξη πεξίπνπ ην χςνο ηνπ Ο1 ζπνλδχινπ θαη ζπλερίδεηαη κε κηα ιεπηή ηαηλία πνπ ιέγεηαη ηειηθφ λεκάηην( filum terminale).ο λσηηαίνο ζσιήλαο ζηελ νζθπηθή πεξηνρή πεξηέρεη επίζεο ηα νζθπηθέο θαη ηεξέο αηζζεηηθέο θαη θηλεηηθέο ξίδεο, νη νπνίεο αζξνηζηηθά αλαθέξνληαη σο ηππνπξίδα ( cauda equina)(δηθ.7).οη λεπξηθέο απηέο ξίδεο βξίζθνληαη κέζα ζε έλα θπιηλδξηθφ ζάθθν απφ ζθιεξά θαη αξαρλνεηδή θαη πεξηβάιινληαη απφ ΔΝΤ πνπ πεξηέρεηαη κέζα ζηελ νζθπηθή ππαξαρλνεηδή δεμακελή. ε θάζε ζπνλδπιηθφ επίπεδν, απφ θάζε πιεπξά, εμέξρεηαη απφ ην ζάθθν ηεο ζθιεξάο έλα δεχγνο λεπξηθψλ ξηδψλ. Απηφ πνξεχεηαη θνληά ζην ζάθθν ηεο ζθιεξάο, πιάγηα γηα 2,5 εθ.πεξίπνπ,πξηλ απνκαθξπλζεί αθφκα πην πιάγηα, γηα λα βγεί απφ ην νζηέ-

18 -15- ηλν ζπνλδπιηθφ ζσιήλα, έλα ζπνλδπιηθφ επίπεδν θάησ απφ ην ζεκείν πνπ εθθχεηαη. πλεπψο ε αξηζηεξή Ο5 ξίδα πνπ βγαίλεη απφ ην ζπνλδπιηθφ ζσιήλα δηακέζσ ηνπ αξηζηεξνχ Ο5-Η1 κεζνζπνλδπιίνπ ηξήκαηνο (ακέζσο θάησ απφ ην αξηζηεξφ Ο5 απρέλα), ζηελ πξαγκαηηθφηεηα αθήλεη ην ζάθθν ηεο ζθιεξάο πεξίπνπ ζην επίπεδν ηνπ Ο4-Ο5 κεζνζπνλδπιίνπ δίζθνπ (εηθ.9). Δηθφλα 6 : Οβειηαία άπνςε ηεο νζθπηθήο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο, κε κεηαηφπηζε κεξηθψλ ζηνηρείσλ γηα θαιχηεξε απεηθφληζε ηεο αλαηνκίαο ( Σξνπνπνίεζε απφ ηνλ Keim HA, 1973 )

19 -16- Eηθφλα 7: Δγθάξζηα άπνςε ηεο νζθπηθήο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο, πνπ δείρλεη έλα κεζνζπνλδχιην δίζθν, ην πεξηερφκελν ηνπ λσηηαίνπ ζσιήλα, θαη ηα ζηνηρεία ηνπ νπηζζίνπ νζηέηλνπ ηφμνπ Δηθφλα 8 : Οπίζζηα άπνςε ηεο νζθπηθήο ζηήιεο, κε κεηαηφπηζε κεξηθψλ ζηνηρείσλ γηα λα αλαδεηθλχεηαη ε νπίζζηα επηθάλεηα ησλ ζπνλδπιηθψλ ζσκάησλ θαη ησλ κεζνζπνλδπιίσλ δίζθσλ, εληζρπκέλε απφ ηνλ νπίζζην επηκήθε ζχλδεζκν ( Σξνπνπνηεκέλε απφ ηνλ Keim HA, 1973)

20 -17- Eηθφλα 9 : Οπίζζηα άπνςε ηεο θαηψηεξεο νζθπηθήο κνίξαο.μηα πξνβνιή δίζθνπ ζην Ο4-Ο5 ζηα αξηζηεξά νδεγεί ζηε πίεζε ηεο Ο5 λεπξηθήο ξίδαο εθεί πνπ αθήλεη ην ζάθθν ηεο ζθιεξάο,αιιά πξηλ απηή βγεη απφ ην λσηηαίν ζσιήλα ( Σξνπνπνίεζε απφ ηνλ Keim HA, 1973 )

21 -18- ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΣΗ ΠΡΟΒΟΛΗ ΟΦΤΙΚΟΤ ΓΙΚΟΤ Ο ππξήλαο ηνπ δίζθνπ κπνξεί λα πξνβάιεη πξνο θάζε θαηεχζπλζε έμσ απφ ηα θπζηνινγηθά ηνπ φξηα. Δάλ απηφο πξνβάιεη πξνο ηα πάλσ ή πξνο ηα θάησ δηακέζνπ ησλ ηειηθψλ πιαθψλ, κέζα ζην γεηηνληθφ κεζνζπνλδχιην ζψκα, αλαθέξεηαη σο φδνο ηνπ Schmorl. Γεληθά, απηά είλαη ηπραία επξήκαηα, πνπ επηζεκαίλνληαη αθηηλνινγηθά ή ζηε λεθξνηνκή. Πξνθαλψο επεηδή ν ππξήλαο εληνπίδεηαη ζε κεγάιν βαζκφ πξνο ηα πίζσ θαη επεηδή ν νπίζζηνο επηκήθεο ζχλδεζκνο εληζρχεη ηνλ ηλψδε δαθηχιην ζηε κέζε γξακκή πξνο ηα πίζσ, ε πιεηνλφηεηα ησλ θιηληθά ζεκαληηθψλ πξνβνιψλ δίζθσλ, εληνπίδεηαη ζηελ νπηζζνπιάγηα θαηεχζπλζε. Ο ππξήλαο πξψηα πξνβάιεη ζαλ δάθξπ κέζα ζηα νκφθεληξα δαθηχιηα ηνπ ηλψδε δαθηπιίνπ( εηθ.10a) ηειηθά πξνθαιψληαο ηνπο απνκέλνληεο εμσηεξηθνχο δαθηπιίνπο λα πξνβάινπλ ηνπηθά (ε πξνβνιή ηνπ δίζθνπ) ( disc protrusion ) (Δηθ.10B).Δάλ ε δηαδηθαζία ζπλερίδεηαη, ην ππξεληθφ πιηθφ κπνξεί κεηά λα απνρσξηζηεί απφ ην δίζθν (εμψζεζε ηνπ δίζθνπ) ( disc extrusion) θαη λα εγθαηαζηαζεί αθξηβψο κπξνζηά απφ ηνλ νπίζζην επηκήθε ζχλδεζκν (θάησ απφ ηνλ ζχλδεζκν πξνβνιή δίζθνπ) (subligamentous disc herniation) ή λα βξεζεί ειεχζεξν κέζα ζην ζπνλδπιηθφ ζσιήλα (ειεχζεξν θνκκάηη δίζθνπ) (εηθ.10.c).ζ ζπλήζεο νπηζζνπιάγηα πξνβνιή ή πξφπησζε δίζθνπ ζπλήζσο πηέδεη ηελ νκφπιεπξε λεπξηθή ξίδα ζηελ έμνδν ηεο απφ ην ζάθθν ηεο ζθιεξάο ( π.ρ. κηα αξηζηεξά Ο4-Ο5 πξνβνιή δίζθνπ πηέδεη ηελ αξηζηεξή Ο5 ξίδα θαη κηα αξηζηεξά Ο5-Η1 πξνβνιή δίζθνπ πηέδεη ηελ αξηζηεξά Η1 ξίδα (εηθ.9). Σέηνηα πίεζε ηεο ξίδαο πξνθαιεί ξηδηηηθά ζπκπηψκαηα θαη ζεκεία ζηελ θαηαλνκή ηεο(εηθ11). Δληνχηνηο, έλαο θεληξηθά εληνπηζκέλνο, δίζθνο ζεκαληηθνχ κεγέζνπο, κπνξεί λα πεξηιακβάλεη δηάθνξα ζηνηρεία ηεο ηππνπξίδαο θαη απφ ηηο δχν πιεπξέο ηεο κέζεο γξακκήο, πξνθαιψληαο ακθνηεξφπιεπξε πνιπξηδηηηθή ζπλδξνκή θαη αθφκα, κεξηθέο θνξέο,ζθηγθηεξηαθέο δηαηαξαρέο φπσο επίζρεζε νχξσλ (ζπλδξνκή ηππνπξίδαο (Δηθ.11) ηελ νζθπηθή κνίξα, πεξίπνπ ην 95% ησλ πξνβνιψλ ησλ δίζθσλ ζπκβαίλεη ζην Ο5-Η1 ή Ο4-Ο5 επίπεδν. Πεξίπνπ 4% ζπκβαίλεη ζην Ο3-Ο4 επίπεδν θαη κφλν πεξίπνπ 1% ζηα Ο2-Ο3 θαη Ο1-Ο2 επίπεδα. πλεπψο, ε θπζηθή εμέηαζε ελφο αζζελή κε πηζαλή νζθπηθή δηζθνθήιε, δελ έρεη πνιιέο επηινγέο γηα ηνλ εληνπηζκφ ηνπ επηπέδνπ. ( Δηθ.11) Δηθφλα 10

22 -19- Δηθφλα 11 : Σππηθά θιηληθά επξήκαηα ζε κνλφπιεπξε πξνβνιή νζθπηθνχ δίζθνπ Γίζθνο Νεπξηθή Ρίδα Πφλνο Ο3-Ο4 Ο4 Υακειά ζηελ νζθχ, γινπηφ,πξφζζην κεξφ, πξφζζηα θλήκε Παξαηζζεζία, αηκσδία Πξφζζηα επηθ.κεξνχ. Πξφζζηα επηθ.θλήκεο Αδπλακία Σεηξαθέθαινο κεξηαίνο Αληαλαθιαζηηθά Δπηγνλάηην αληαλαθιαζηηθφ Διιαηησκέλν ή θαηαξγεκέλν Ο4-Ο5 Ο5 Υακειά ζηελ νζθχ, γινπηφ, έμσ επηθ.κεξνχ, πξφζζηα & έμσ επηθ.θλήκεο κεξηθέο θνξέο ζηε βνπβσληθή ρψξα Πξφζζηα θαη έμσ επηθάλεηα θλήκεο πξνο ην κεγάιν δάθηπιν Ραρηαία θάκςε άθξνπ πνδφο, έθηαζε ηνπ κεγάινπ δαθηχινπ πλήζσο ρσξίο αιιαγέο. (Γελ ππάξρεη αληαλαθιαζηηθή έθθξαζε ηεο Ο5 ξίδαο ) Ο5-Η1 Η1 Υακειά ζηελ νζθχ, γινπηφ, έμσ επηθ.κεξνχ &νπηζζ.έμσ επηθ.θλήκεο Έμσ νπίζζηα επηθάλεηα θλήκεο πξνο ην κηθξφ δάθηπιν Πεικαηηαία θάκςε άθξνπ πνδφο Αρίιιεην αληαλαθιαζηηθφ Διιαηησκέλν ή θαηαξγεκέλν ΤΜΠΣΩΜΑΣΑ ΚΑΙ ΗΜΔΙΑ Ο ηππηθφο αζζελήο κε κηα νπηζζνπιάγηα πξνβνιή δίζθνπ ζα έρεη έλαλ κε ζπλερή πφλν ρακειά ζηε κέζε γηα κηα πεξίνδν πνπ δηαθέξεη απφ αξθεηέο εβδνκάδεο κέρξη αξθεηά ρξφληα θαη κεηά επίζεο πφλν ζηε θαηαλνκή κηαο ξίδαο (ηζρηάδα).απηφο ν πφλνο ζπλήζσο επηδεηθλχεηαη κε ηελ θίλεζε ηεο κέζεο, κε ην βήρα ή ην ηξάβεγκα, ή κε ηελ φξζηα ζηάζε ή ην θάζηζκα γηα κεγάιε ρξνληθή πεξίνδν. Σείλεη λα βειηηψλεηαη κε ηελ αλάπαπζε ζην θξεββάηη. Ο αζζελήο κπνξεί επίζεο λα επηζεκαίλεη αηκσδία θαη ίζσο αδπλακία ζηελ θαηαλνκή ηεο ελερφκελεο ξίδαο. ( εηθ.11) ηελ θπζηθή εμέηαζε, ν αζζελήο ζπλήζσο εκθαλίδεη έλα ή πεξηζζφηεξα απφ ηα αθφινπζα κεραληθά ζεκεία (εηθ.12): νζθπηθφο παξαζπνλδπιηθφο κπηθφο ζπαζκφο, νζθπηθή αληαιγηθή ζθνιίσζε, επψδπλε νζθπηθή δπζθακςία θπξίσο θαηά ηελ πξφζζηα θάκςε, κε αχμεζε ηεο απνζηάζεσο δαθηχισλ ρεηξψλ-εδάθνπο, κείσζε ηεο γσλίαο αλπςψζεσο ηεηακέλνπ ζθέινπο απφ ην νξηδφληην επίπεδν (νκφπιεπξν ή δηαζηαπξνχκελν Lasegue) θαη παξαγσγή πφλνπ ηζρηαθήο θαηαλνκήο απφ πίεζε ζην πίζσ κέξνο ηνπ νκφπιεπξνπ γφλαηνο. Ζ επζεία αλχςσζε ηνπ πνδηνχ θαη ε πίεζε ζην πίζσ κέξνο ηνπ γφλαηνο είλαη δνθηκαζία πνπ πξνθαινχλ πφλν ιφγσ ηάζεσο ηνπ ηζρηαθνχ λεχξν ελάληηα ζηνλ πξνβάιινληα δίζθν

23 -20- Ο αζζελήο κπνξεί λα έρεη λεπξνινγηθφ έιιεηκκα ζηελ θαηαλνκή ηεο λεπξηθήο ξίδαο (εηθ.11,12) Μπνξεί λα ππάξρεη ειάηησζε ή απψιεηα ηνπ επηγνλαηίνπ ή ηνπ αρηιιείνπ αληαλαθιαζηηθνχ, ειάηησζε ή απψιεηα ηεο επηπνιήο αηζζεηηθφηεηαο ζην ελερφκελν δεξκνηφκην, ή ειάηησζε ή απψιεηα ηεο ηζρχνο ζε κηα ηδηαίηεξε νκάδα κπψλ. Ζ θαηαλνκή απηψλ ησλ λεπξνινγηθψλ ειιεηκκάησλ κπνξεί λα επηηξέςεη ηελ θιηληθή εληφπηζε ηνπ ξαγέληνο δίζθνπ. Δηθφλα 12 : Κιηληθή εμέηαζε ηνπ αζζελή Οξζηνο Καζηζηφο ζην θξεββάηη Ξαπισκέλνο ζην θξεββάηη Φπζηθή θαηαζθεπή, ζηάζε δπζκνξθίεο, απφθιηζε ιεθάλεο, επζεηαζκφο ζπνλδπιηθήο Παξαζπνλδπιηθφο κπηθφο ζπαζκφο, επαηζζεζία ζπνλδπιηθήο ζηήιεο (ςειάθηζε) Κηλήζεηο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο: (θάκςε, έθηαζε, πιάγηα θιίζε & ζηξνθή) Βάδηζε ζηηο θηέξλεο ( ξαρηαία θάκςε άθξνπ πνδφο) Βάδηζε ζηηο κχηεο ησλ δαθηχισλ ( Πεικαηηαία θάκςε άθξνπ πνδφο ) Αλχςσζε Σελησκέλνπ θάησ άθξνπ (Lasegue) Πίεζε ζην πίζσ κέξνο ηνπ γφλαηνο Δπηγνλάηηα αληαλαθιαζηηθά Αρίιιεηα αληαλαθιαοηηθά Δπηπνιήο αηζζεηηθφηεηα Μπηθή ηζρχο ηεο θάκςεο ηνπ κεξνχ, θάκςε θαη έθηαζε ζην γφλαην, ξαρηαία θάκςε άθξνπ πνδφο, έθηαζε ηνπ κεγάινπ δαθηχινπ, θαη πεικαηηαία θάκςε άθξνπ πνδφο Ύπηηα ηελ αλχςσζε ηελησκέλνπ Κάησ άθξνπ 1.Κάκςε κεξνχ κε έθηαζε θλήκεο (πίεζε ηζρηαθνχ λεχξνπ) 2. Κάκςε κεξνχ κε θάκςε θλήκεο Πξελήο Έθηαζε ζπνλδπιηθήο Έθηαζε κεξνχ ΓΙΑΓΝΩΣΙΚΔ ΜΔΛΔΣΔ Απιέο αθηηλνγξαθίεο ηεο νζθπνηεξήο κνίξαο θαη ηεο ιεθάλεο πξνηείλνληαη γηα λα απνθιεηζηνχλ άιιεο αηηίεο πνπ πξνθαινχλ πφλν ζηελ νζθχ θαη ζην θάησ άθξν φπσο ζπνλδπινιίζζεζε, έλαο κεηαζηαηηθφο ή πξσηνπαζήο φγθνο, κηα κηθξνβηαθή ή θπκαηηψδε θιεκνλή θ.ι.π. Ζ πάζεζε κπνξεί λα απεηθνληζηεί κε κηα καγλεηηθή ηνκνγξαθία νζθπηθήο κνίξαο ( MRI ) ή κηα κπεινγξαθία νζθπηθήο κνίξαο θαη κηα αθφινπζε αμνληθή ηνκνγξαθία ΠΡΟΒΟΛΔ ΚΑΗ ΚΖΛΔ ΓΗΚΧΝ ΠΡΟΒΟΛΔ ΓΗΚΧΝ ΑΗΣΗΟΛΟΓΗΑ ΚΑΗ ΠΑΘΟΛΟΓΗΑ : Καηά ηελ ππξεληθή πξφπησζε, ε ειαζηηθφηεηα ηνπ δαθηπιίνπ ειαηηψλεηαη, ν δίζθνο πξνβάιιεη πξνο ηα έμσ, πίζσ απφ ηα φξηα ηνπ ζπνλδπιηθνχ ζψκαηνο (103).

24 -21- ΑΠΔΗΚΟΝΗΣΗΚΑ ΔΤΡΖΜΑΣΑ : Σα επξήκαηα ελφο εθθπιηζκέλνπ δίζθνπ ζε απιέο αθηηλνγξαθίεο είλαη έκκεζα θαη πεξηιακβάλνπλ κείσζε ηνπ χςνπο ηνπ κεζνζπνλδπιίνπ δηαζηήκαηνο, αέξαο κέζα ζην δίζθν (vacuum disk θαηλφκελν) θαη νζηεφθπηα ζηηο ηειηθέο πιάθεο. ηελ νξηδφληηα απεηθφληζε ζηελ αμνληθή θαη ηελ MRI κηα κηθξή πξνβνιή δίζθνπ αξρηθά εκθαλίδεηαη ζαλ απψιεηα ηεο θπζηνινγηθήο νπίζζηαο θνηιφηεηαο ηνπ δίζθνπ (εηθ.13).μέηξηεο πξνβνιέο θαίλνληαη ζαλ δηάρπηε κε ηνπηθή πξνβν ιή ηνπ πιηθνχ ηνπ δίζθνπ πέξαλ απφ ηηο εγγχο ηειηθέο πιάθεο ηνπ ζπνλδχινπ.οη πξνβνιέο ηνπ δίζθνπ είλαη ηππηθά πεξηθεξεηαθέο θαη ζπκκεηξηθέο. Διάηησζε ηνπ χςνπο ηνπ δίζθνπ θαη ηεο έληαζεο ηνπ ζήκαηνο ζπρλά βιέπνπκε ζηηο Σ2 MRI απεηθνλίζεηο. Πξνβνιέο δίζθνπ είλαη ζπρλέο ζε αζπκπησκαηηθνχο ελήιηθεο θαη θαίλνληαη ζαλ πεξηνρή κε απμεκέλεο έληαζεο ζήκα ζηηο Σ2. ΔΗΚΟΝΑ 13 ΚΖΛΖ ΓΗΚΟΤ ΑΗΣΗΟΛΟΓΗΑ ΚΑΗ ΠΑΘΟΛΟΓΗΑ : Πξνβνιή ηνπ ππξήλα κέζα απφ ην δαθηχιην πξνθαιεί ηνπηθή πξνεμνρή ηνπ πιηθνχ ηνπ δίζθνπ πέξαλ απφ ηα φξηα ησλ ηειηθψλ πιαθψλ ηνπ εγγχο ζπνλδχινπ (Δηθ.14). ΤΥΝΟΣΖΣΑ, ΖΛΗΚΗΑ ΚΑΗ ΓΔΝΟ : Οη πξνβνιέο δίζθσλ είλαη ζπρλέο. Απφ ηελ ειηθία ησλ 60 ρξφλσλ, ζρεδφλ ην 1/3 ησλ αζπκπησκαηηθψλ αζζελψλ έρνπλ κηα ή πεξηζζφηεξεο πξνβνιέο δίζθσλ (11) ΔΝΣΟΠΗΖ: Πεξίπνπ ην 90% ησλ νζθπηθψλ πξνβνιψλ δίζθσλ ζπκβαίλεη ζην Ο4- Ο5 θαη Ο5-Η1 (43).Σν 93% είλαη κέζα ζην νζθπηθφ ζσιήλα. Σν 3% εληνπίδεηαη επηθξαηέζηεξα ζην κεζνζπνλδχιην ηξήκα θαη ην 4% είλαη έμσ απφ ην ηξήκα (έμσ πιάγηα πξνβνιή δίζθνπ ) (83)

25 -22- ΑΠΔΗΚΟΝΗΣΗΚΑ ΔΤΡΖΜΑΣΑ : Ζ αμνληθή ηνκνγξαθία (CT) ηεο νζθπηθήο κνίξαο, ε κπειν- CT θαη ε MRI έρνπλ ηζνδχλακε δηαγλσζηηθή επαηζζεζία ζηε δηάγλσζε ηεο νζθπηθήο πξνβνιήο δίζθνπ(36).σα κπεινγξαθηθά επξήκαηα ζε αζζελείο κε πξνβνιή δίζθνπ πεξηιακβάλεη εμσζθιεξίδηα παξακφξθσζε ή εθηφπηζκα ηνπ ζάθθνπ πνπ είλαη γεκάηνο κε ζθηαγξαθηθφ, αλχςσζε, απφθιηζε ή αθξσηεξηαζκφο ηεο ζήθεο ηεο ξίδαο θαη νίδεκα ηνπ ελερφκελνπ λεχξνπ (Δηθ.15).Ζ CT ηεο νζθπηθήο κνίξαο ζε πξνβνιή δίζθνπ ηππηθά δείρλεη κηα κάδα απφ καιαθφ ηζηφ κε εμάιεηςε ηνπ επηζθιεξη δίνπ ιίπνπο θαη παξεθηφπηζε ηνπ ζάθθνπ. Ζ CT κε ζθηαγξαθηθφ απεηθνλίδεη κηα εμσζθιεξίδηα κάδα πνπ έρεη ζαλ αηηία κηα πξνβνιή δίζθνπ θαη θαζαξά απεηθνλίδεη ηε ζρέζε ηεο κε ηνλ λσηηαίν ζσιήλα θαη ηηο εγγχο ξίδεο ηνπ λεχξνπ. Ζ MRI απεηθνλίδεη εθιεθηηθά ηηο πξνβνιέο δίζθσλ θαη ηε ζρέζε ηνπο κε ηνπο παξαθείκελνπο καιαθνχο ηζηνχο. Καη νη δπν αθνινπζίεο Σ1 θαη Σ2 είλαη ρξήζηκεο.οη νβειηαίεο θαη νη εγθάξζηεο ηνκέο ζπρλά πξνζζέηνπλ ζπκπιεξσκαηηθέο πιεξνθνξίεο. ΔΗΚΟΝΑ 14

26 ΔΗΚΟΝΑ 15 Tα επξήκαηα ζε κηα πξφπησζε δίζθνπ ζηε καγλεηηθή ηνκνγξαθία είλαη ηππηθά, ε αζχκκεηξε πξνβνιή ηνπ πιηθνχ ηνπ δίζθνπ πέξαλ απφ ηα φξηα ηνπ δαθηπιίνπ. Λφγσ ηνπ φηη νη πξνβνιέο ησλ δίζθσλ ζπάληα ζπκβαίλνπλ ζε κηα πεξηθεξηθή ξήμε (Tχπνο 2) (105),πςειφ ζήκα ζηνλ νπίζζην δαθηχιην βιέπνπκε ζπρλά ζηηο νβειηαίεο Σ2 απεηθνλίζεηο,αλ θαη νη πξνβνιέο δίζθσλ απφ κφλεο ηνπο ζπλήζσο έρνπλ ρακειφ ζήκα ( εηθ.14). Οη νβειηαίεο εηθφλεο απεηθνλίδνπλ ηελ ζρέζε ησλ πξνβνιψλ ησλ δίζθσλ θαη ησλ εθθπιηζκέλσλ αξζξψζεσλ κε ηηο λεπξηθέο ξίδεο κέζα ζην κεζνζπνλδχιηνπ ηξήκα.tν πιηθφ ηνπ δίζθνπ κπνξεί λα απνζπαζηεί θαη λα κεηαλαζηεχζεη καθξπά απφ ηνλ γνληθφ δίζθν. Απηά νλνκάδνληαη ειεχζεξα θνκκάηηα δίζθνπ θαη εχθνια εληνπίδνληαη ζηε καγλεηηθή ηνκνγξαθία (εηθ.16). Με ζπρλά επξήκαηα ηεο πξνβνιήο δίζθνπ ζηε καγλεηηθή ηνκνγξαθία είλαη ην άηππν ζήκα έληαζεο ή ε κε ζπλήζεο εληφπηζε. Μεξηθέο πξνβνιέο δίζθσλ έρνπλ πςειφ ζήκα έληαζεο ζηηο Σ1 θαη Σ2 αθνινπζίεο (εηθ.16,b C, θαη 17,Α). Μεηά ηελ έθρπζε ζθηαγξαθηθνχ ε δαθηπιηνεηδήο πξφζιεςε θαίλεηαη κεξηθέο θνξέο ζε πξνεμέρνληα ηκήκαηα κε αγγείσζε ( εηθ.17b& 18) (98)

27 -24- ΔΗΚΟΝΑ16, Α-Β-C EIKONA 17, A-B Mε ζπρλέο εληνπίζεηο ηνπ δίζθνπ είλαη έμσ απφ ην ηξήκα, ε άηππε κεηαλάζηεπζε ηνπ δίζθνπ θαη ε πξφζιεςε ηνπ ζθηαγξαθηθνχ. Μεξηθέο θνξέο ε πξνβνιή δίζθνπ είλαη πιήξσο έμσ απφ ην λσηηαίν ζσιήλα ( ηφηε ιέγεηαη Far lateral herniation) (εηθ 19). Μεξηθέο θνξέο, ηα θνκκάηηα ηνπ δίζθνπ μερσξίδνπλ πίζσ απφ ην λσηηαίν ζάθθν (εηθ.17,18) (13)

28 -25- Mεξηθέο θνξέο ηκήκαηα δίζθνπ κεηαλαζηεχνπλ θάησ απφ ηε ξίδα.πάληα εηζρσξνχλ ζηνλ νπίζζην επηκήθε ζχλδεζκν, ππνζθιεξίδηα (εηθ 20).Tκήκαηα δίζθσλ κε αγγείσζε κπνξνχλ κεξηθέο θνξέο λα έρνπλ απμεκέλν ζήκα κεηά ηελ έθρπζε ζθηαγξαθηθνχ. ε φιεο απηέο ηηο πεξηπηψζεηο κηα πξνβνιή δίζθνπ κπνξεί λα κνηάδεη κε έλα λεφπιαζκα φπσο έλα λεπξίλσκα ηεο ξίδαο.(98) Πεξηζηαζηαθά, επξήκαηα πνπ δελ θαζνξίδνληαη ζηηο ηνκνγξαθίεο ξνπηίλαο εκθαλίδνληαη κεηά ηελ έθρπζε ζθηαγξαθηθνχ. Πεξίπνπ ην 5% ησλ αζζελψλ ζα έρνπλ κηα κε θπζηνινγηθή πξφζιεςε ησλ λεπξηθψλ ξηδψλ ( λεπξίηηο).σν 70% απηψλ ησλ πεξηπηψζεσλ ζπλδένληαη κε πξνβνιή δίζθνπ (48,95) ΔΗΚΟΝΑ 18 ΓΗΑΦΟΡΗΚΖ ΓΗΑΓΝΧΖ : Ζ δηαθνξηθή δηάγλσζε ηεο νζθπηθήο δηζθνθήιεο πεξηιακβάλεη θπζηνινγηθέο παξαιαγέο φπσο νη ζπλδεδεκέλεο ξίδεο, ε δηεπξπζκέλε ζήθε ηεο ξίδαο θαη νη πεξηλεπξηθέο θχζηεηο. Ογθνη ηεο λεπξηθήο ξίδαο φπσο ην λεπξίλσκα κπνξεί λα είλαη ε αηηία κηαο κάδαο ηνπ ηξήκαηνο ή έμσ απφ απηφ ην νπνίν κπνξεί λα κηκείηαη κηα πξνβνιή δίζθνπ

29 -26- ΔΗΚΟΝΑ 19 ΔΗΚΟΝΑ 20

30 -27- ANTIMEΣΩΠΙΗ Αξρηθά νη πεξηζζφηεξνη αζζελείο αληηκεησπίδνληαη ζπληεξεηηθά γηα ηνπιάρηζηνλ δπν εβδνκάδεο δηφηη ηα ζπκπηψκαηα θαη ζεκεία ζπρλά πθίνληαη κε απηή ηε κνξθή αληηκεηψπηζεο. Απηφ κπνξεί πηζαλψο λα νθείιεηαη ζε κηα ειάηησζε ηνπ βαζκνχ ηεο πξνβνιήο ηνπ δίζθνπ θαη ηεο επνχισζεο ησλ ξήμεσλ ηνπ ηλψδε δαθηπιίνπ Σέηνηα ζπληεξεηηθή ζεξαπεία πεξηιακβάλεη θπξίσο αλάπαπζε ζε ζθιεξφ ζηξψκα. Ζ ρνξήγεζε αλαιγεηηθψλ θαη κπνραιαξσηηθψλ κπνξνχλ επίζεο λα βνεζήζνπλ ζηελ ειάηησζε ησλ ελνριεκάησλ,θαζψο θαη ε εθαξκνγή ζεξκψλ επηζεκάησλ ζηελ επψδπλε πεξηνρή. Όηαλ ν αζζελήο ζεθσζεί απφ ην θξεβάηη,ε ρξήζε νζθπνηεξνχ θεδεκφλα γηα ιίγεο κέξεο ή εβδνκάδεο κπνξεί λα εμαζθαιίζεη κηα επηπξφζζεηε αλαθνχθηζε ηνπ πφλνπ. Μεηά ηελ πεξίνδν ηεο χθεζεο ηνπ πφλνπ, κπνξνχλ λα αθνινπζήζνπλ αζθήζεηο ελίζρπζεο νζθπνηεξψλ κπψλ θαη πξέπεη λα δνζεί πξνζνρή ζηνπο κεραληζκνχο ηνπ ζψκαηνο (ζσζηή ζηάζε, ε ρξήζε ησλ επηηξεπνκέλσλ κεζφδσλ άξζεο θνξηίνπ, θαζίζκαηνο θαη ζηάζεσο θ.ι.π.) ψζηε λα κπνξεί λα εκπνδηζηεί κηα ππνηξνπή. Δάλ ηα ζπληεξεηηθά κέηξα δελ πξνζδίδνπλ ηθαλνπνηεηηθή αλαθνχθηζε,εάλ αλαπηπρζεί ζεκαληηθή αδπλακία ή εάλ επέιζεη δπζρέξεηα νχξεξεο ή επίζρεζε νχξσλ, ζα πξέπεη λα ζπζηαζεί ρεηξνπξγηθή επέκβαζε.ε απηφ ην ζεκείν, ε ΜRI ή κπειν-ct ζα βνεζήζνπλ ζηε ρεηξνπξγηθή έλδεημε. H ζπλήζεο ρεηξνπξγηθή αληηκεηψπηζε κηαο νπηζζνπιάγηαο πξνβνιήο νζθπηθήο δηζθνθήιεο ζπλίζηαηαη ζε κεξηθή εκηπεηαιεθηνκή ζην ελερφκελν δηάζηεκα ηεο αλάινγεο πιεπξάο, κε αθαίξεζε ηνπ πιηθνχ ηνπ πξνβάιινληνο δίζθνπ,θαη απνζπκπίεζε ηεο εκπιεθφκελεο ξίδαο ( Eηθ.21) (19,26,44,82,84,89,99,101). Μηα επξεία ακθνηεξφπιεπξε πεηαιεθηνκή κπνξεί λα ρξεηάδεηαη γηα λα δνζεί ε απαξαίηεηε έθζεζε, γηα κηα αζπλήζε κεγάιε πξνβνιή δίζθνπ, έλα ειεχζεξν θνκκάηη πνπ έρεη κεηαλαζηεχζεη, ή κηα θεληξηθή πξνβνιή δίζθνπ. Ο αζζελήο ζπλήζσο παίξλεη εμηηήξην ζε 1-2 εκέξεο κεηά ην ρεηξνπξγείν θαη θπζηνινγηθά είλαη έηνηκνο γηα λα επηζηξέςεη ζηε δνπιεηά ηνπ 4-6 εβδνκάδεο αξγφηεξα. ηα ηειεπηαία ρξφληα, ην ρεηξνπξγηθφ κηθξνζθφπην θαη νη κηθξνρεηξνπξγηθέο ηερληθέο έρνπλ επηηξέςεη κηα πην πεξηνξηζκέλε εκηπεηαιεθηνκή θαη κηθξφηεξε θαηαζηξνθή ηζηψλ θαη θαηά ζπλέπεηα πην γξήγνξε αλάξξσζε. Απηή ε ηερληθή αλαθέξεηαη σο κηθξνρεηξνπξγηθή νζθπηθή δηζθεθηνκή (29,102).Πην πξφζθαηα, κηα λέα πξνζπέιαζε έρεη πξνηαζεί γηα ηελ αθαίξεζε ηνπ πιηθνχ ηεο νζθπηθήο δηζθνθήιεο, δηακέζνπ ελφο κεηαιιηθνχ θπιίλδξνπ κηθξήο δηακέηξνπ πνπ εηζάγεηαη κέζα ζην δίζθν δηακέζνπ ηνπ δέξκαηνο ηεο νζθχνο θαη ηνπο παξαζπνλδπιηθνχο κχεο (29). Ζ αμία απηήο ηεο πξνζπέιαζεο, πνπ αλαθέξεηαη σο δηαδεξκηθή νζθπηθή δηζθεθηνκή δελ είλαη αθφκα θαιά θαζνξηζκέλε (28) Πεξίπνπ 85% κε 95% ησλ αζζελψλ πνπ αληηκεησπίδνληαη κε κηα κεξηθή εκηπεηαιεθηνκή θαη δηζθεθηνκή, έρνπλ εμαηξεηηθά ή θαιά απνηειέζκαηα. αλ γεληθφο θαλφλαο, νη αζζελείο πνπ αληηκεησπίδνληαη γηα κηά δηζθνθήιε έρνπλ θαιχηεξα απνηειέζκαηα απ απηνχο πνπ αληηκεησπίδνληαη γηα κηα κηθξή πξνβνιή δίζθνπ. Σειηθά πεξίπνπ ην 15% ησλ αζζελψλ κε πξνβνιή δίζθνπ ζα έρνπλ αξγφηεξα κηα άιιε πξνβνιή είηε ζηελ ίδηα ζέζε είηε ζε έλα δηαθνξεηηθφ νζθπηθφ επίπεδν.

31 Δηθφλα 21 : Οπίζζηα ρεηξνπξγηθή πξνζπέιαζε γηα κηα πιάγηα πξνβνιή νζθπηθήο δηθνθήιεο (A) Απηή ε πξνζπέιαζε ζπλήζσο κπνξεί λα εθηειεζηεί θαη κε πνιχ κηθξφηεξε ηνκή απφ νηη θαίλεηαη, κε κφλν κνλφπιεπξε απνθάιπςε ( Β ) Σκήκαηα ησλ εγγχο ηφμσλ έρνπλ αθαηξεζεί, θαζψο θαη ν σρξφο (C,D ) H εθηεζεηκέλε λεπξηθή ξίδα κεηαθηλείηαη πξνο ηε κέζε γξακκή θαη ην πξνβάιινλ πιηθφ ηνπ δίζθνπ αθαηξείηαη απφ ηελ ζέζε ηνπ κπξνζηά απφ ηε λεπξηθή ξίδα ( Tξνπνπνηεκέλε απφ ηνλ Netter FH, 1986)

32 -29- «ΤΝΓΡΟΜΟ ΑΠΟΣΤΥΗΜΔΝΗ ΟΦΤΙΚΗ ΔΠΔΜΒΑΔΩ» ( Failed back surgery syndrome FBSS ) Σν ζχλδξνκν απνηπρεκέλεο νζθπηθήο επεκβάζεσο είλαη κηα θαηάζηαζε φπνπ ππάξρεη απνηπρία ηθαλνπνηεηηθήο βειηίσζεο κεηά απφ έλα ρεηξνπξγείν ζηελ νζθχ (γηα νζθπηθή δηζθνθήιε, πεηαιεθηνκία γηα ζηέλσζε).απηνί νη αζζελείο ζπρλά ρξεηάδνληαη αλαιγεηηθά θαη είλαη αλίθαλνη λα επηζηξέςνπλ ζηελ εξγαζία ηνπο. Ζ αηηηνινγία ηνπ FBSS είλαη πνιππαξαγνληηθή. Ζ ζπρλφηεηα ηνπ ζχκθσλα κε βηβιηνγξαθηθέο αλαθνξέο, αλέξρεηαη γεληθά ζην 10-40% (47,62) ελψ ην πνζνζηφ απνηπρίαο ηεο νζθπηθήο δηζθεθηνκήο γηα καθξνπξφζεζκε απαιιαγή απφ ηνλ πφλν ππνινγίδεηαη ζην 8-25%(57).Δθθξεκνχζεο δηθαζηηθέο ππνζέζεηο, αηηήζεηο εξγαηηθψλ απνδεκηψζεσλ ή θαη ππνζπλείδεηεο επηδηψμεηο δεπηεξνγελνχο σθειείαο, επηδξνχλ αξλεηηθά ζηελ έθβαζε. Οη παξάγνληεο πνπ κπνξνχλ λα είλαη ε αηηία ή λα ζπκβάιινπλ ζην FBSS είλαη : 1. Με ζσζηή αξρηθή δηάγλσζε Α. Αλεπαξθήο απεηθφληζε Β. Αζπκθσλία θιηληθν-απεηθνληζηηθψλ επξεκάησλ Γ. Άιιεο αηηίεο ζπκπησκαηνινγίαο φπσο αξζξνπάζεηα ηζρίνπ, ηξνραληεξίηηο θαη άιιεο εμσζπνλδπιηθέο παζνινγηθέο εμεξγαζίεο (αλεχξπζκα ανξηήο) 2. πλερήο πίεζεο ηεο λεπξηθήο ξίδαο ή ηεο ηππνπξίδαο πξνθαινχκελεο απφ : Α. Τπνιεηκκαηηθφ πιηθφ δίζθνπ Β. Τπνηξνπή δηζθνθήιεο ζην ίδην επίπεδν : ζπλήζσο ππάξρεη κεηεγρεηξεηηθφ κεζνδηάζηεκα ειεχζεξν πφλνπ κεγαιχηεξν απφ 6 κήλεο. Γ. Γηζθνθήιε ζε άιιν επίπεδν Γ. Πίεζε ηεο λεπξηθήο ξίδαο απφ νπιψδε ηζηφ (granulation): είλαη ακθηζβεηήζηκν εάλ ε νπιή απφ κφλε ηεο κπνξεί λα δξάζεη ζαλ πηεζηηθή βιάβε εθηφο απφ ζπάληεο πεξηπηψζεηο. E. Φεπδνκεληγγνθήιε Ε. Δπηζθιεξίδην αηκάησκα ή απφζηεκα Ζ. Σκεκαηηθή αζηάζεηα α. Πιάγηα πεξηζηξνθηθή β. Μεηεγρεηξεηηθή ζπνλδπινιίζζεζε γ. Μεηεγρεηξεηηθή ζθνιίσζε Θ. πνλδπιηθή νζθπηθή ζηέλσζε α. ε ρεηξνπξγεκέλνπο αζζελείο γηα ζηέλσζε, ππνηξνπή ηεο ζηέλσζεο ζην ρεηξνπξγεκέλν επίπεδν (κεηά απφ πνιιά ρξφληα ) β. Αλάπηπμε ζηέλσζεο ζηα παξαθείκελα επίπεδα (16) γ. Αλάπηπμε ζηέλσζεο ζην ζπνλδπινδεκέλν (fused) επίπεδν ζηε κέζε γξακκή Σν πςειφ πνζνζηφ απφ απηφ έρνπλ νδεγήζεη ηνπο ρεηξνπξγνχο ζηε ρξήζε ηεο πιάγηαο ζπνλδπινδεζίαο ( lateral fusion) 3. Μφληκε βιάβε ηεο λεπξηθήο ξίδαο απφ ηελ ίδηα ηε δηζθνθήιε ή απφ ηελ επέκβαζε, πνπ πεξηιακβάλεη λεπξνπαζεηηθφ πφλν (deafferentation) πνπ ζπλήζσο είλαη ζηαζεξφο θαη έρεη ραξαθηήξεο θαπζαιγίαο ή σο απφ πάγν αίζζεζε. 4. Αξαρλνεηδίηηο : είλαη θιεγκνλή ή ίλσζε ηεο αξαρλνεηδνχο ρνξηνεηδνχο.δίλαη ππεχζπλε γηα ην 6-16% ησλ παξακελφλησλ ζπκπησκάησλ ζηνπο κεηεγρεηξεηηθνχο αζζελείο.(15) 5. Γηζθίηηο : ζπλήζσο πξνθαιεί νζθπαιγία 2-4 εβδνκάδεο κεηεγρεηξεηηθά.

33 πνλδχισζε 7. Άιιεο αηηίεο νζθπαιγίαο πνπ δελ ζρεηίδνληαη κε ηηο αξρηθέο θαηαζηάζεηο: Παξαζπνλδπιηθφο κπηθφο ζπαζκφο, myofascial syndrome θ.ι.π. 8. Μεηεγρεηξεηηθή αληαλαθιαζηηθή δπζηξνθία 8. Mε αλαηνκηθνί παξάγνληεο φπσο εζηζκφο ζε ηνμηθέο νπζίεο, ςπρνινγηθά πξνβιήκαηα, θαη δεπηεξνπαζέο φθεινο (νηθνλνκηθφ ή ζπλαηζζεκαηηθφ ) Άκεζεο κεηεγρεηξεηηθέο επηπινθέο φπσο επηζθιεξίδην αηκάησκα, ππνιιεηκκαηηθφ θνκκάηη ή νμεία επαλαπξνβνιή δίζθνπείλαη ζρεηηθά ζπάληεο.όςηκεο επηπινθέο φπσο δηζθίηηο ή νζηενκπειίηηο είλαη ζπάληεο, θαη απαληψληαη πεξίπνπ ζην 1% κε 3% ησλ πεξηπηψζεσλ (10). Απφ φιεο ηηο πηζαλέο αηηίεο ηνπ FBSS, ε ζπνλδχινζε, ε ζηέλσζε θαη ε ππνηξνπή δηζθνθήιεο ζην ίδην ή ζε δηαθνξεηηθφ επίπεδν είλαη πηζαλψο νη πην ζπρλέο αηηίεο.(62) Ο ξφινο ηεο επηζθιεξίδηαο ίλσζεο ζην FBSS είλαη ακθηιεγφκελε. Δπηζθιεξίδηα ίλσζε ζπλαληάηαη ζηηο πεξηζζφηεξεο κεηεγρεηξεηηθέο θαηαζηάζεηο αιιά νχηε ην πνζφλ ηεο νπιήο νχηε ν βαζκφο ηεο πξφζιεςεο ηνπ ζθηαγξαθηθνχ έρνπλ άκεζε ζπζρέηηζε κε ην θιηληθφ ζχλδξνκν. ( 17,49) Οη άιιεο αηηίεο ηνπ FBSS είλαη ζρεηηθά ζπάληεο.ζ αξαρλνεηδίηηο είλαη ζπγθξηηηθά ζπάληα..οη φγθνη ηνπ ηειηθνχ λεκαηίνπ φπσο ηνζβάλλσκα ή ην επελδχκσκα απαληψληαη ζε ιηγφηεξν απφ 1% ησλ πεξηπηψζεσλ, αιιά ν κπειηθφο θψλνο ζα πξέπεη σζηφζν λα απεηθνλίδεηαη ζε φιεο ηηο ηνκέο ηεο καγλεηηθήο ηνκνγξαθίαο, θαζψο θαη ζηε κπεινγξαθία θαη ηελ κπειν-ct. ΙΣΟΡΙΚΟ ΑΘΔΝΟΤ Δλα ιεπηνκεξέο ηζηνξηθφ είλαη απαξαίηεην ζηελ αξρηθή εθηίκεζε ελφο αζζελή κε FBSS. Πξέπεη εηδηθά λα επηζεκαίλνληαη ηα ζπκπηψκαηα πνπ πξνππάξρνπλ ηεο αξρηθήο επέκβαζεο. Θα πξέπεη λα θαζνξίδνληαη εάλ ηα ζπκπηψκαηα πεξηνξίδνληαη ζηελ νζθχ ή θαη ζηα θάησ άθξα. Ο εμεηαζηήο ζα πξέπεη λα ελεκεξψλεηαη γηα ηηο πηζαλέο ζπληεξεηηθέο ζεξαπείεο ( θαηάθιηζε, θεδεκφλεο,ελέζηκε ζεξαπεία, ρεηξηζκνί θ.ι.π.) πνπ έρνπλ αθνινπζεζεί θαη πφζν επηηπρείο απηέο ήζαλ.ζ δηάξθεηα ησλ ζπκπησκάησλ είλαη ζεκαληηθή, αθνχ ν αζζελήο κε άιγνο πνπ δηαξθεί κηθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα (π.ρ. εβδνκάδεο ), κεηά απφ κηα αξρηθή αζπκπησκαηηθή πεξίνδν κπνξεί λα νδεγήζεη ζε δηαθνξεηηθή δηαγλσζηηθή ππφζεζε απφ έλαλ αζζελή πνπ ήηαλ αζπκπησκαηηθφο γηα ρξφληα θαη μαθληθά έγηλε ζπκπησκαηηθφο. Ο Finnegan (56) έρεη πεξηγξάςεη ηξείο ηχπνπο επψδπλσλ ζπλδξφκσλ ζηα νπνία ε δηάξθεηα ησλ ζπκπησκάησλ είλαη ρξήζηκε ζηελ ηαμηλφκεζε ησλ αζζελψλ : 1) Ο αζζελήο δελ παξνπζηάδεη αξρηθή βειηίσζε ησλ ζπκπησκάησλ ή ηα ζπκπηψκα ηα επηδεηλψζεθαλ κεηά ην ρεηξνπξγείν. Απηφ νθείιεηαη πηζαλψο είηε ζε ιάζνο δηάγλσζε ή ζε ιάζνο επέκβαζε πνπ ζρεδηάζηεθε. 2) Ο αζζελήο παξνπζηάδεη αξρηθή βειηίσζε πνπ κεξηθέο θνξέο ζπλνδεχεηαη απφ αχμεζε ηεο αηκσδίαο ή αθφκα αδπλακία θαη αθνινπζεί πξννδεπηηθή έλαξμε κηαο ππνηξνπηάδνπζαο ηζρηαιγίαο γηα εβδνκάδεο κέρξη κήλεο. Απηφ νθείιεηαη πηζαλψο ζε βιάβε ηεο ξίδαο ηνπ λεχξνπ πνπ έρεη ζπκβεί, κε ζπλαθφινπζε αλάπηπμε νπιψδνπο ηζηνχ. 3) Ο αζζελήο παξνπζηάδεη πιήξε χθεζε ησλ ζπκπησκάησλ, αιιά αξθεηνχο κήλεο ή ρξφληα αξγφηεξα παξνπζηάδεη ππνηξνπή ξηδηηηθήο ζπλδξνκήο, ζπρλά ή αηθληδίσο. Απηφ νθείιεηαη πηζαλψο ζην γεγνλφο νηη ν αζζελήο έρεη αλαπηχμεη

34 -31- ππνηξνπή δηζθνθήιεο. Ζ πνηφηεηα ηνπ πφλνπ (θαπζαιγία, δηάρπηε ή εληνπηζκέλε ) κπνξεί επίζεο λα είλαη ελδεηθηηθή. Ζ ππεξβνιηθή ρξήζε αλαιγεηηθψλ νπζηψλ, ζα πξέπεη λα επηζεκαίλεηαη κε ζθνπφ λα δηαπηζηψλεηαη ε πηζαλφηεηα εζηζκνχ ζηα λαξθσηηθά θάξκαθα. Ζ απνπζία ή ε πιεκκειήο ππνρψξεζε ησλ ζπκπησκάησλ ζα πξέπεη επίζεο λα θαηαγξάθεηαη.σν ηζηνξηθφ ζα πξέπεη επίζεο λα πεξηιακβάλεη ηελ αλαγλψξηζε θάζε ζεκαληηθήο πάζεζεο πνπ ζα κπνξνχζε λα έρεη ζρέζε κε ηελ πξφζθαηε θαηάζηαζε ηνπ αζζελνχο. Π.ρ.ν δηαβήηεο πνπ πξνθαιεί παζήζεηο ζηα κηθξά αγγεία κπνξεί λα νδεγήζεη ζε πεξηθεξηθή λεπξνπάζεηα, ε νπνία κπνξεί λα ππνδπζεί ζπκπηψκαηα πνπ μεθηλνχλ απεπζείαο απφ ηε νζθχ.δάλ ππάξρεη ηζηνξηθφ θαπλίζκαηνο ζα πξέπεη λα αλαθέξεηαη,δηφηη ππάξρνπλ ελδείμεηο φηη νη θαπληζηέο παξνπζηάδνπλ κεγάιν πνζνζηφ κεηεγρεηξεηηθήο ςεπδάξζξσζεο, θαηφπηλ ζπνλδπινδεζίαο. Μηα απφ ηηο πην ζεκαληηθέο επηζεκάλζεηο ζην ηζηνξηθφ είλαη ε εθηίκεζε ησλ ςπρνθνηλσληθψλ δεηεκάησλ. Ζ παξνπζία κειαγρνιίαο, αληηδξάζεσλ ζσκαηηθήο κεηαηξνπήο, ε ππνθξηηηθή πξνζσπηθφηεηα, θαη ν εζηζκφο ζηα λαξθσηηθά ή ζην αιθνφι είλαη γλσζηφ νηη έρνπλ κηα αξλεηηθή παξέκβαζε ζηα ζεξαπεπηηθά απνηειέζκαηα. ε κηα κειέηε 78 αζζελψλ κε FBSS πνπ εθηηκήζεθαλ θαη νδεγήζεθαλ ζε έλα θέληξν ρξνλίνπ πφλνπ, ν Long (59), βξήθε φηη ην 56% ηνπ ζπλφινπ εληνπίζζεθαλ λα έρνπλ ςπρηαηξηθέο αλσκαιίεο κάιινλ παξά θάηη πνπ ηνπο πξνθαιεί πφλν. Σειηθά, πάληα ζα πξέπεη λα επηζεκαίλεηαη πφηε ε απνδεκίσζε ηνπ εξγαδφκελνπ είλαη έλα δήηεκα πνπ εκπιέθεηαη ή κε ζηελ θαηάζηαζε ηνπ αζζελνχο. ΦΤΙΚΗ ΔΞΔΣΑΗ Γεληθά, αζζελείο κε FBSS δελ παξνπζηάδνπλ ζπγθεθξηκέλα αληηθεηκεληθά λεπξνινγηθά επξήκαηα.. Δληνχηνηο, κηα ιεπηνκεξήο θπζηθή εμέηαζε είλαη ζεκαληηθή γηα λα εθηηκεζεί ην άιγνο ηεο νζθχνο ή ησλ θάησ άθξσλ ην νπνίν κπνξεί λα κελ ζρεηίδεηαη κε ηελ πξσηνπαζή παζνινγία ηεο νζθχνο, θαη θάζε λεπξνινγηθφ έιιεηκα ην νπνίν κπνξεί λα είλαη απνηέιεζκα πξνεγνχκελεο ρεηξνπξγηθήο επέκβαζεο.σέινο ζα πξέπεη νη αηηηάζεηο ηνπ αζζελνχο λα αμηνινγνχληαη απφ ηνλ εμεηαζηή πξνζεθηηθά. Δμέηαζε γηα trigger points κπνξεί λα είλαη ρξήζηκε αθνχ απηέο νη πεξηνρέο πνπ εθιχνπλ πφλν, κπνξνχλ λα ρξεζηκεχζνπλ σο νδεγφο γηα ηελ ρνξήγεζε ελέζηκεο ζεξαπείαο. Παξφια απηά, ε αληηκεηψπηζε απηψλ ησλ πεξηνρψλ ζπάληα παξέρεη α- λαθνχθηζε γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα.ζ εθηίκεζε ζα πξέπεη επίζεο λα πεξηιακβάλεη πξνεγνχκελεο επεκβάζεηο.παιαηφηεξεο επεκβάζεηο κπνξεί λα είλαη αηηία πφλνπ πνπ λα νθείιεηαη ζε πιεκκειή ζεξαπεπηηθή αληηκεηψπηζε, ζε εζθαικέλε ηερληθή θιεηζίκαηνο ηεο πεξηηνλίαο ή ηνπ δέξκαηνο ή ζε θνθθηψκαηα.ησλ εζσηεξηθψλ ξακκάησλ. Ζ εμέηαζε ηνπ κπνζθειεηηθνχ ζπζηήκαηνο είλαη απαξαίηεηε γηα λα εθηηκήζεη θαλείο ην απφ πνπ πξνέξρεηαη ν πφλνο, ν νπνίνο κπνξεί λα είλαη άζρεηνο κε παζήζεηο ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο. Γηα παξάδεηγκα ε αξζξνπάζεηα ηζρίνπ κπνξεί λα κηκεζεί κηα ηζρηάδα. Ζ παξνπζία ζθνιίσζεο ζα πξέπεη επίζεο λα επηζεκαλζεί. Θα πξέπεη λα πξαγκαηνπνηείηαη ιεπηνκεξήο θηλεηηθή θαη αηζζεηηθή εμέηαζε ησλ θάησ άθξσλ.απηή ε εθηίκεζε είλαη αξθεηά ζεκαληηθή, φηαλ πξφθεηηαη λα ηεθκεξησζνχλ παξαηεηακέλα ειιείκκαηα, εηδηθά εάλ ν αζζελήο είλαη ππνςήθηνο γηα ρεηξνπξγηθή επέκβαζε.γπζηπρψο, ε παξνπζία ηέηνησλ ειιεηκκάησλ κπνξεί λα κελ είλαη ρξήζηκε ζην θαζνξηζκφ ηεο αηηηνινγίαο κηαο ζπλδξνκήο πφλνπ ζε θάπνην αζζελή.

35 -32- Οη ζεξάπνληεο ηαηξνί ζα πξέπεη λα επηζεκαίλνπλ ηηο απαληήζεηο ηνπ αζζελνχο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο εμέηαζεο.ο Waddell θαη άιινη (96) έρνπλ ηαμηλνκήζεη ηέηνηεο απαληήζεηο ζε πέληε νκάδεο. Ζ θαηαγξαθή ηξηψλ ή πεξηζζφηεξσλ ζεηηθψλ απαληήζεσλ ππνδεηθλχνπλ κηα κεγάιε ςπρνινγηθή παξάκεηξν ηνπ πφλνπ.αλ θαη ε αληηθεηκεληθή ζπζρέηηζε κε ηελ έθβαζε δελ έρεη πνηέ απνδεηρζεί, ε παξνπζία απηψλ ησλ ζηνηρείσλ κπνξεί λα νδεγήζνπλ ζε κηα πην ιεπηνκεξή ςπρνινγηθή εθηίκεζε. ΔΡΓΑΣΗΡΙΑΚΔ ΔΞΔΣΑΔΙ πάληα νη εξγαζηεξηαθέο εμεηάζεηο έρνπλ ηέηνηα αμία πνπ λα νδεγήζνπλ ζε δηάγλσζε, κε εμαίξεζε ηελ ΣΚΔ θαη ηελ CRP,νη νπνίεο εάλ είλαη απμεκέλεο κπνξεί λα έ- ρνπλ ζρέζε κε ηελ παξνπζία κεηεγρεηξεηηθήο δηζθίηηδαο.δάλ κηα ρεηξνπξγηθή επέκβαζε είλαη ε θαηάιιειε ιχζε, ν ρξφλνο ηεο πήμεο θαη ε εθηίκεζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ήπαηνο ζα πξέπεη λα ειερζεί, αθνχ νη αλσκαιίεο κπνξεί λα νθείινληαη ζε ρξήζε θαξκάθσλ φπσο αζπηξίλεο, κε ζηεξνεηδψλ αληηθιεγκνλσδψλ, λαξθσηηθψλ. ΑΠΔΙΚΟΝΙΣΙΚΟ ΔΛΔΓΥΟ Απιέο αθηηλνγξαθίεο γεληθά γίλνληαη ζε φινπο ηνπο αζζελείο.γπζηπρψο απηέο δελ απνθιείνπλ ηελ παξνπζία αλσκαιηψλ ησλ καιαθψλ ηζηψλ.με ηηο απιέο αθηηλνγξαθίεο κπνξεί λα απνθαιπθζνχλ παζήζεηο ησλ νπηζζίσλ ζπνλδπιηθψλ αξζξψζεσλ, κηα ζπνλδπινιίζζεζε, θαζψο θαη ε έθηαζε ηεο πξνεγνχκελεο ρεηξνπξγηθήο επέκβαζεο. Δπηπξφζζεηα κε ηηο ζηαηηθέο αθηηλνγξαθίεο ηεο νζθπηθήο κνίξαο ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο,νη ιεηηνπξγηθέο αθηηλνγξαθίεο ζε θάκςε θαη έθηαζε ζα κπνξνχζαλ λα ζπλεηζθέξνπλ ζηελ εθηίκεζε κηαο ελδερφκελεο αζηάζεηα. H χπαξμε κηαο αλψκαιεο θίλεζεο ζηηο δπλακηθέο αθηηλνγξαθίεο κπνξεί λα είλαη παξνχζα θαη ζε αζπκπησκαηηθά άηνκα, γηαπηφ πξέπεη λα ζπλεθηηκάηαη πάληα κε ηελ θιηληθή εμέηαζε. Ζ αμνληθή ηνκνγξαθία (CT ) είλαη πνιχ εηδηθή γηα ηελ αλάδεημε ηεο ζηέλσζεο. Δληνχηνηο έρεη πεξηνξηζκέλε αμία ζην λα απνθιείζεη κηα ππνηξνπή δηζθνθήιεο.ζ κπεινγξαθία κε αθφινπζε αμνληθή ηνκνγξαθία (κπειν CΣ) είλαη ε εμέηαζε εθινγήο γηα πιήξε εθηίκεζε ελφο ρεηξνπξγεκέλνπ αξξψζηνπ.με απηφ ην ηξφπν κπνξνχλ λα εθηηκεζνχλ νη ιεπηνκέξεηεο ησλ νζηψλ, ε παζνινγία ηνπ δίζθνπ. Ζ κπειν CΣ είλαη ηδηαίηεξε ρξήζηκε γηα ηελ δηάγλσζε ηεο αξαρλνεηδίηηδαο. Σξία κνληέια αξαρλνεηδίηηδαο κπνξνχκε λα δνχκε κε CΣ- Μπεινγξαθία. Σν πξψην, ζπλίζηαηαη ζηελ ζπγθεληξηθή ζχκθπζε ησλ ξηδψλ, ε νπνία κπνξεί θαιχηεξα λα εθηηκεζεί ζηηο εγθάξζηεο ηνκέο.σν δεχηεξν, ραξαθηεξίδεηαη απφ απψζεζε ησλ ξηδψλ πεξηθεξηθφηεξα πξνο ην κπειηθφ ζάθθν.σν ηξίην, πεξηιακβάλεη κηα πξνζθφιιεζε ησλ ξηδψλ, ηεο ζθιεξάο θαη ηεο νπιή, έηζη ψζηε λα ζρεκαηίδεηαη κηα κάδα ε ν- πνία κπνξεί λα πξνθαιεί έλα κπεινγξαθηθφ κπιφθ.απηή είλαη ην πην ζπρλή εηθφλα πνπ βιέπνπκε. Αλαθαηαζθεπέο 3- δηαζηάζεσλ CΣ είλαη επίζεο ρξήζηκεο.απηφο ν ηξφπνο κπνξεί λα πξνζθέξεη κηα πην εηδηθή εθηίκεζε ζηηο ιεπηνκέξεηεο ησλ νζηηθψλ αιινηψζεσλ φζνλ απηέο ζρεηίδνληαη κε ηε ζπνλδπιηθή ζηέλσζε. Ζ καγλεηηθή ηδηαίηεξα κεηά ηελ ελίζρπζε γαδνιηλίνπ ( Gd- DTPA MRI ) έρεη γίλεη έλαο ρξήζηκνο ηξφπνο απεηθφληζεο.ζ καγλεηηθή κε Gd- DTPA έρεη αλαθεξζεί φηη είλαη ζην % αθξηβήο ζηε δηάθξηζε ηεο επηζθιεξίδηαο ίλσζεο απφ ηελ ππνηξνπή δίζθνπ.ηελ επηζθιεξίδηα ίλσζε ππάξρεη αχμεζε ηεο αγγείσζεο πνπ νδεγεί ζε πξφζιεςε ζθηαγξαθηθνχ ζηελ ΜRΗ κε Gd-DTPA.Τπνηξνπηάδνληεο δίζθνη είλαη ζπλήζσο ρσξίο αγγείσζε θαη απηφ δελ νδεγεί απαξαίηεηα ζε πξφζιεςε

36 -33- κεηά ηε ρξήζε ζθηαγξαθηθνχ. Tα επξήκαηα ηεο αξαρλνεηδίηηδαο ζηελ καγλεηηθή ηνκνγξαθία πεξηιακβάλνπλ ηελ ελδνζθιεξίδηα ίλσζε, ηε ζπκπαγή κάδα ησλ λεπξηθψλ ξηδψλ, ηνλ ζρεκαηηζκφ αζθψλ, ηελ απψζεζε ησλ ξηδψλ, θαη ηηο ζπκθχζεηο (Δηθ.22). ΔΗΚΟΝΑ 22

37 -34- Όγθνη ηνπ κπειηθνχ θψλνπ ή ηνπ ηειηθνχ λεκαηίνπ κπνξνχλ λα αλαδεηρζνχλ( εηθ.23). Άιιεο κάδεο πνπ κπνξνχλ λα απεηθνληζηνχλ ή λα πξνθαιέζνπλ επηπινθή ζε ρεηξνπξγείν ηεο νζθχνο θαη πξνθαινχλ κεηεγρεηξεηηθά ζπκπηψκαηα πεξηιακβάλνπλ θχζηεηο ηεο αξζξηθήο θάςαο θαη ςεπδνκεληγγνθήιεο ( εηθ.24,25) ΔΗΚΟΝΑ 23

38 -35- ΔΗΚΟΝΑ 24 ΔΗΚΟΝΑ 25

39 -36- Ζ ΜRΗ είλαη επίζεο ρξήζηκε ζηε δηάγλσζε ηεο δηζθίηηδαο. Οη απιέο αθηηλνγξαθίεο ηππηθά ζα δείμνπλ θαηαθεξκαηηζκφ ηεο ηειηθήο πιάθαο ηνπ ζπνλδπιηθνχ ζψκαηνο. Δληνχηνηο λσξίο ζηε πνξεία ηεο πάζεζεο απηήο, νη απιέο αθηηλνγξαθίεο κπνξεί λα είλαη θπζηνινγηθέο ή λα δείρλνπλ κφλν κηθξέο αιιαγέο. ε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο, ε ΜRΗ κε Gd-DTPA κπνξεί λα είλαη πην επαίζζεηε. Ζ ΜRΗ κε Gd-DTPA είλαη ε εμέηαζε εθινγήο γηα ηελ εθηίκεζε επηζθιεξηδίνπ απνζηήκαηνο.σν κεγαιχηεξν κεηνλέθηεκα ηεο ΜRΗ είλαη ε εθηίκεζε ηεο αλαηνκίαο ησλ νζηψλ.λεπηνκέξεηεο ζηα νζηά δελ απεηθνλίδνληαη επαξθψο θαη ζαλ απνηέιεζκα απηνχ ν βαζκφο ηεο νζθπηθήο ζηέλσζεο ζπλήζσο δελ εθηηκάηαη ηθαλνπνηεηηθά. Παξακέλνληα ή ππνηξνπηάδνληα ζπκπηψκαηα ζηελ άκεζε κεηεγρεηξεηηθή πεξίνδν πξνθαινχληαη ζπλήζσο απφ επηζθιεξίδην αηκάησκα, ειεχζεξν θνκκάηη, ή ππνηξνπή δηζθνθήιεο.όια εκθαλίδνληαη ζαλ κηαο κε εηδηθήο επηζθιεξίδηαο κάδαο απνηειέζκαζκαηα θαη ζηελ κπειν-ct θαη ζηε καγλεηηθή (εηθ.26) Ζ δηάθξηζε αλάκεζα ζε απηέο ηηο νληφηεηεο ζηελ καγλεηηθή ηνκνγξαθία κπνξεί λα είλαη εμαηξεηηθά δχζθνιε θαηά ηε δηάξθεηα ησλ πξψησλ εκεξψλ ή εβδνκάδσλ πνπ αθνινπζνχλ ην ρεηξνπξγείν ( εηθ.27) ΔΗΚΟΝΑ 26

40 -37- ΔΗΚΟΝΑ 27 Σν SPECT (single photon emission computed tomography ) έρεη ρξεζηκνπνηεζεί ζαλ ζπκπιεξσκαηηθφο ηξφπνο γηα ηελ αληηκεηψπηζε αζζελψλ κε νζθπαιγία Σν SPECT πξνζθέξεη αλαηνκηθέο ιεπηνκέξεηεο ζηηο πιάγηεο ηνκέο θαη βειηηψλεη ηελ απεηθφλεζε ζε ζχγθξηζε κε ηηο ζπκβαηηθέο ηερληθέο scan νζηψλ.δηθφλεο κε απμεκέλν κεηαβνιηζκφ ζηα νζηά ζπλδέεηαη κε απμεκέλε νζηενβιαζηηθή δξαζηεξηφηεηα θαη αθνινχζσο απμεκέλε πξφζιεςε ηνπ ξαδηνθαξκάθνπ ην νπνίν κπνξεί λα παξνπζηαζηεί ζαλ hot spots ζην SPECT, πνπ κπνξεί λα ππνδειψλεη κεηαζηαηηθέο εληνπίζεηο απφ Ca πλεχκνλα ή πξνζηάηε Ζ δηζθνγξαθία αθφκα ρξεζηκνπνηείηαη αιιά θαηά ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ έρεη αληηθαηαζηαζεί απφ ηελ MRI.Απηή πεξηιακβάλεη ηελ έθρπζε ηνπ ζθηαγξαθηθνχ πιηθνχ κέζα ζην δίζθν θάησ απφ ηελ αθηηλνζθνπηθή θαζνδήγεζε.δλα ζεηηθφ δηζθφγξακ κα αλαδεηθλχεη ηε παξνπζία ελφο εθθπιηζκέλνπ δίζθνπ, εηδηθά εάλ ην έιιεηκα ηνπ δαθηπιίνπ παξνπζηάδεηαη ζαλ εμαγγείσζε ηνπ ζθηαγξαθηθνχ πιηθνχ θαη ηελ αλα παξαγσγή ηνπ ζπλδξφκνπ ηνπ πφλνπ ζηνλ αζζελή.δληνχηνηο δελ έρεη απνδεηρζεί άκεζε ζρέζε αλάκεζα ζηε ζεξαπεία πνπ βαζίδεηαη ζε ζεηηθή δηζθνγξαθία (είηε εθθχιηζε ή αλαπαξαγσγή πφλνπ ) θαη έθβαζεο. Πνιιέο κειέηεο έρνπλ δείμεη ηελ παξνπζία εθθπιηζκέλνπ δίζθνπ ζε αζπκπησκαηηθά άηνκα. Έηζη ε παξνπζία ελφο εθθπιηζκέλνπ δίζθνπ δελ απνηειεί απαξαίηεηα ζεηηθή απφδεημε ηεο αηηηνινγίαο ηνπ επψδπλνπ ζπλδξφκνπ ελφο αζζελή.τπάξρνπλ επίζεο ππνζηεξηθηέο ηεο αλαηζζεζηνινγηθήο δηζθνγξαθίαο, ε νπνία ζπλδπάδεη ηελ θιαζζηθή δηζθνγξαθία κε ηελ επηπξφζζεηε έγρπζε ελφο αλαηζζεηηθνχ. Δάλ ην επψδπλν ζχλδξνκν ζε έλα αζζελή πξψηα αλαπαξάγεηαη κεηά ηελ έγρπζε ηνπ ζθηαγξαθηθνχ θαη αθνινχζσο πθίεηαη κεηά ηελ έθρπζε ηνπ αλαηζζεηηθνχ απηφ ζεσξείηαη ζαλ ζεηηθφ test.όπσο θαη κε ηελ ζπκ-

41 -38- βαηηθή δηζθνγξαθία δελ έρεη απνδεηρζεί ζρέζε κε ηελ ζεηηθή ζεξαπεπηηθή έθβαζε. Ζ ρξεζηκφηεηα ηνπ ειεθηξνκπνγξαθήκαηνο (ΖΜΓ) ζηε δηάγλσζε ηνπ FBSS είλαη ππφ ζπδήηεζε.ε δηάθνξεο κειέηεο, ε δηαγλσζηηθή αθξίβεηα ηνπ ΖΜ, ζην λα θαζνξίζεη ηελ πίεζε ηεο ξίδαο ηνπ λεχξνπ θπκαίλεηαη απφ 20% κέρξη 90%. ε αζζελείο πνπ έρνπλ ππνζηεί πνιιαπιέο επεκβάζεηο είλαη δχζθνιν (εάλ φρη αδχλαην)λα δηαθξίλεη θάπνηνο βαζηδφκελνο ζηα ΖΜΓ επξήκαηα, πφηε νη αλσκαιίεο νθείινληαη ζε παιαηά πίεζε,ζε ρεηξνπξγηθά αηπρήκαηα ή ζε λέα πίεζε.ζ ηειηθή ρξεζηκφηεο ηνπ ΖΜΓ παξακέλεη αδηεπθξίληζηνο. ΘΔΡΑΠΔΤΣΙΚΗ ΑΝΣΙΜΔΣΩΠΙΗ Α. ΤΝΣΖΡΖΣΗΚΖ ΑΓΧΓΖ Ζ ζπληεξεηηθή ( ζπκπησκαηηθή) αγσγή ζπλίζηαηαη γεληθά ζε αζζελείο πνπ δελ εκθαλίδνπλ ξηδηηηθή ζεκεηνινγία θαζψο θαη ζηελ πιεηνλφηεηα εθείλσλ κε απνδεδεηγκέλε επηζθιεξίδηα ίλσζε ή αξαρλνεηδίηηδα θαηφπηλ απεηθνληζηηθνχ ειέγρνπ. Ζ ζπληεξεηηθή αγσγή ζπλήζσο πεξιακβάλεη βξαρχρξνλν θιηλνζηαηηζκφ, ρνξήγεζε αλαιγεηηθψλ θαη κε ζηεξενεηδψλ αληηθιεγκνλσδψλ θαξκάθσλ θαη θπζηνζεξαπεία. Δπίζεο, ζε ζνβαξφηεξεο πεξηπηψζεηο, έρνπλ δoθηκαζηεί νη επηζθιεξίδηεο εγρχζεηο θνξηηθνεηδψλ θαζψο θαη ν ειεθηξηθφο λεπξηθφο εξεζηζκφο (spinal cord stimulation) Σα αλαιγεηηθά κπνξεί λα έρνπλ επηηπρή απνηειέζκαηα γηα κηθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα ζε αζζελείο κε νμχ πφλν. Δληνχηνηο ππάξρνπλ πνιιά παξαδείγκαηα απφ εζθαικέλε θαη ππεξβνιηθή ρξήζε αλαιγεηηθψλ ζε αζζελείο κε FBSS. Σα κπνραιαξσηηθά ζπρλά ζπληζηψληαη, αιιά ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο έρνπλ πεξηνξηζκέλε απνηειεζκαηηθφηεηαο ζε ρξφληα ζχλδξνκα.με ζηεξνεηδή αληηθιεγκνλψδε ζθεπάζκαηα ζπρλά πξνηείλνληαη ιφγσ ηεο κε πξνζζεηηθήο ηνπο ηθαλφηεηαο αιιά ε παξαηεηακέλε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπο είλαη ακθηζβεηήζηκε. Αληηεπηιεπηηθά ( π.ρ. Tegretol ή Neurondin ) έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί γηα λα αληηκεησπίζνπλ λεπξαιγηθφ πφλν ζε αζζελείο κε FBSS. Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπο δελ έρεη εδξεσζεί.φπρνηξφπα θάξκαθα ( π.ρ. Elavil ) έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί γηα λα αληηκεησπίζνπλ θαη ηελ αλεζπρία θαη ηελ θαηάζιηςε πνπζπρλά ζπλνδεχνπλ ηα ζχλδξνκα κε ρξφλην άιγνο. Ο θιηλνζηαηηζκφο είλαη ζπρλά ν θχξηνο ηξφπνο ηεο ζπληεξεηηθήο αληηκεηψπηζεο, αιιά ε ρξεζηκφηεηα ηνπ γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα είλαη ακθηζβεηήζηκε.παξαηεηακέλε πεξίνδνο παξακνλήο ζην θξεββάηη κπνξεί λα νδεγήζεη ζε κεηέπεηηα αδπλακία ιφγσ κπηθήο αηξνθίαο. Δλ ηνχηνηο ζε αζζελείο πνπ έρνπλ εκπεηξία απφ έλα νμχ επεηζφδην ελφο ρξφληνπ άιγνπο, ε ζπληεξεηηθή απηή κέζνδνο κπνξεί λα είλαη ρξήζηκε εάλ ρξεζηκνπνηεζεί ζπλεηά.ζ ρξήζε ηεο ππειηθήο έιμεο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ παξακνλή ζην θξεββάηη παξακέλεη ακθηιεγφκελε.οη νζθπηθνί θεδεκφλεο κπνξεί λα είλαη ρξήζηκνη γηα ζπκπιεξσκαηηθή αλαθνχθηζε θαη ζαλ δηαγλσζηηθφ κέζν.δάλ ηα ζπκπηψκαηα αλαθνπθίδνληαη κε ηνπο νζθπηθνχο θεδεκφλεο, απηφ κπνξεί λα ζεσξεζεί ζαλ έλαο ζεηηθφο δείθηεο γηα ην εάλ ρξεηαζηεί νζθπηθή ζπνλδπινδεζία. Γπζηπρψο, θάζε σθέιεηα ζηε ζπκπησκαηηθή αλαθνχθηζε, ράλεηαη ζην κέιινλ ιφγσ αδπλακίαο ησλ κπψλ ηεο νζθχνο.

42 -39- Γηα λα ειαηηψζνπλ ηνλ πφλν ζα πξέπεη λα πξνηείλεηαη ζηνπο αζζελείο ε ειάηησζε ηνπ βάξνπο.γπζηπρψο, απηφ είλαη έλα απφ ηα πηνδχζθνια πεδία πνπ κπνξεί θαλείο λα πεξηκέλεη επηηπρία. Ζ αλαθνξά ζε έλα εηδηθφ θέληξν γηα ειάηησζε ηνπ βάξνπο είλαη ζπρλά απαξαίηεηε. Ζ θπζηνζεξαπεία πνπ πεξηιακβάλεη πξνγξάκκαηα κε αζθήζεηο θαη ηνπηθή αληηκεηψπηζε (δεζηά / θξχα επηζέκαηα, ππέξερνη).ο ζθνπφο απηψλ ησλ πξνγξακκάησλ ζα πξέπεη λα είλαη φρη κφλν ε αχμεζε ηεο θηλεηηθφηεηαο, αιιά επίζεο ε ηφλσζε θαη ε αληνρή. Όηαλ ε ιεηηνπξγηθή ηθαλφηεηα έρεη επηηεπρζεί, ην πξφγξακκα ζα πξέπεη λα θαηεπζχλεηαη πξνο ηελ επαγγεικαηηθή θαη ηελ θνηλσληθή απνθαηάζηαζε.ζ επηηπρία θαηά ηελ δηάξθεηα απηήο ηεο θάζεο είλαη ζπάληα εηδηθά ζε πεξηπηψζεηο εξγαηψλ αιιά ζα πξέπεη λα πξνζπαζείηαη.ζ θπζηνζεξαπεία ζπληζηάηαη ζπλήζσο φηαλ ν πφλνο έρεη ειαηησζεί είηε απηνκάησο, είηε κε ζπλδπαζκφ άιισλ ζπληεξεηηθψλ πξναλαθεξζέλησλ κεζφδσλ.γεληθά, πξνγξάκκαηα κε αζθήζεηο πξνηείλνληαη ειάρηζηα. Ζ πξαγκαηηθή ηνπο ρξεζηκφηεηα έγθεηηαη ζηε βειηίσζε ηεο ιεηηνπξγηθφηεηαο. Ο ζθνπφο θαη ε δηάξθεηα ηεο ζπληεξεηηθήο ζεξαπείαο ζα πξέπεη λα θαζνξίδεηαη απφ ηελ αξρή. ΘΔΡΑΠΔΗΑ ΔΓΥΤΖ Ζ έγρπζε νπζηψλ ζε δηάθνξεο πεξηνρέο ηεο νζθχνο έρνπλ δνθηκαζηεί γηα ηελ αλαθνχθηζε ηνπ πφλνπ ζε αζζελείο κε FBSS.Τπάξρνπλ ηξεηο δηαθνξεηηθνί κέζνδνη πνπ έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί γηα απηφ ην ζθνπφ.απηέο πεξηιακβάλνπλ ηελ επηζθιεξίδηα έγρπζε ζηεξνεηδψλ, ηελ απνλεχξσζε ησλ νπηζζίσλ ζπνλδπιηθψλ αξζξψζεσλ (Facet block/denervation), θαη ηελ έγρπζε ζηα επψδπλα ζεκεία ( trigger points). Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο πξψηεο κεζφδνπ, ηεο επηζθιεξίδηαο έγρπζεο ζηεξνεηδψλ,ζε αζζελείο κε FBSS δελ έρεη απνδεηρζεί. Δρνπκε παξαηεξήζεη νηη κε απηφ ην ηξφπν παξέρεηαη κεξηθή αλαθνχθηζε απφ ηνλ πφλν γηα κηθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα. Ζ αληίιεςε φηη ε εθθχιηζε ησλ νπηζζίσλ αξζξψζεσλ απφ κφλε ηεο κπνξεί λα είλαη κηα πεγή πφλνπ ζε αζζελείο κε πφλνζηε νζθχ έρεη ππνζηεξηρζεί απφ ην1930. αλ απνηέιεζκα, δηάθνξεο ζεξαπείεο έρνπλ αλαπηπρζεί νη νπνίεο δνθηκάδνπλ λα απνζπλδέζνπλ είηε πεξηνδηθά είηε κφληκα, ηελ ελλεχξσζε ησλ νπηζζίσλ αξζξψζεσλ. Ο αξρηθφο ελζνπζηαζκφο γηα απηέο ηηο κεζφδνπο έρεη κεησζεί κε ηα ρξφληα ιφγσ ηεο απνπζίαο ησλ αλακελνκέλσλ απνηειεζκάησλ. Δπηπιένλ, ηα ζπκπηψκαηα πνπ ζπλδένληαη κε ζχλδξνκν νπηζζίσλ αξζξψζεσλ είλαη κε εηδηθά,θαη θάλνπλ ηελ δηάγλσζε δχζθνιε. Σν SPECT ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο απιέο αθηηλνγξαθίεο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα λα θαζνξίζνπλ ηελ παζνινγία ζηηο νπίζζηεο αξζξψζεηο.απηφ έρεη ρξεζηκνπνηεζεί ζαλ νδεγφο γηα ηνπηθή έθρπζε αλαηζζεηηθνχ ζηελ νπίζζηα άξζξσζε πνπ πηζηεχεηαη φηη είλαη ελεξγήο. Παξαηεξείηαη φηη ε αλαθνχθηζε ησλ ζπκπησκάησλ ζπκβαίλεη κφλν ζην 20% ησλ αζζελψλ Ζ έθρπζε ζηα επψδπλα ζεκεία (trigger points) κπνξεί κεξηθέο θνξέο λα επηθέξεη πξνζσξλή αλαθνχθηζε. Αλαθνχθηζε κεγάινπ ρξνληθνχ δηαζηήκαηνο (πρ >6 κήλεο ) παξαηεξείηαη ζπάληα.ζ δηήζεζε ησλ πεξηνρψλ πνπ είλαη επψδπλεο ηείλνπλ λα πεξηιάβνπλ ηα πεξηνζηηθά επψδπλα ζεκεία (πην ζπρλά ηελ νπίζζηα άλσ ιαγφλην άθαλζα ), ηνπο κπο πνπ έρνπλ ζπαζκφ θαη ηελ ηζρηνγινπηηαία αξζξηθή ζειαθίηηδα. H ηζρηνγινπηηαία αξζξηθή ζειαθίηηδα δηαγηγλψζθεηαη κε ςειάθηζε ηεο θνξπθήο ηνπ ηζρίνπ, κε ην ηζρίν ζε θάκςε.σα θνξηηθνζηεξνεηδή έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί ζε ζπλδπαζκφ κε ηνπηθά αλαηζζεηηθά γηα εγρχζεηο ζηα επψδπλα ζεκεία. Ζ ρξεζηκφηεο ησλ θνξηηθν-

43 -40- ζηεξνεηδψλ ζηηο εγρχζεηο ησλ επσδχλσλ ζεκείσλ δελ έρεη ηεθκεξησζεί επαξθψο. Παξά ηελ κφλν ηπραία, γηα κεγάιν ρξνληθφδηάζηεκα σθέιεηα, ε ζεξαπεία κε έγρπζε κπνξεί λα είλαη ρξήζηκε ζηελ αληηκεηψπηζε αζζελψλ κε FBSS. Σα πιενλεθηήκαηα είλαη 1) ε ζρεηηθή αζθάιεηα 2)ε επθνιία ζηε ρνξήγεζε 3) ε ηθαλφηεηα λα ρνξεγεζεί επαλειιεηκέλα 4)εάλ είλαη επηηπρήο κπνξεί λα απνθχγεη θάπνηνο ηηο αλνηρηέο πξνζπειάζεηο.οη πηζαλέο ζπλνδέο επηπινθέο κπνξεί λα είλαη ε θιεγκνλή, ε αηκνξξαγία θαη ε λεπξηθή βιάβε. Πεξηζζφηεξεο επηπινθέο είλαη ζπάληεο. Hιεθηξηθή δηέγεξζε λωηηαίνπ κπεινύ H παξακέλνπζα νζθπαιγία κεηά απφ εκηπεηαιεθηνκή, αληηκεησπίδεηαη ζπληεξεηηθά εθηφο απφ ηε θπζηνζεξαπεία, ηηο αζθήζεηο ελίζρπζεο ησλ θνηιηαθψλ κπψλ θαη ηελ επηζθιεξίδηα έθρπζε ζηεξνεηδψλ θαη κε δηαδεξκηθφ εξεζηζκφ ησλ λεχξσλ. Ο λεπξηθφο εξεζηζκφο (spinal cord stimulation) είλαη ζε ρξήζε πάλσ απφ 20 ρξφληα, δηακέζνπ ηεο δηαδεξκηθήο κεζφδνπ κε ηελ ηνπνζέηεζε ειεθηξνδίσλ. Ζ ζεκαληηθφηεξε δεκνζηεπκέλε βηβιηνγξαθία είλαη κέρξη ηα κέζα ηνπ Με ην spinal cord stimulation (SCS) ακλαθέξεηαη βειηίσζε ηεο δξαζηεξηφηεηαο ησλ πεξηζζνηέξσλ αζζελψλ κε FBSS ζηελ θαζεκεξηλή ηνπο δσή θαη γηα ηηο πεξηζζφηεξεο απφ ηηο αζρνιίεο ηνπο.πάληα αλαθέξεηαη απψιεηα ηεο ιεηηνπξγηθφηεηαο ηνπο. ηαηηζηηθή αλάιπζε ησλ πξνγλσζηηθψλ παξαγφλησλ αλέδεημε ππεξνρή ηεο κεζφδνπ ζην γπλαηθείν θχιν. Ζ SCS κπνξεί λα παξάγεη νπζηαζηηθή θαη καθξάο δηαξθείαο αλαθνχθηζε ηνπ άιγνπο ζην 60-70% ησλ αζζελψλ.ζ δνθηκαζία κε ειεθηξηθφ εξεζηζκφ είλαη αλαγθαία πξνθεηκέλνπ λα επηβεβαησζεί ε θαηαιιειφηεηα ηεο ηνπνζέηεζεο ηνπ άθξνπ ηνπ επηζθιεξηδίνπ θαζεηήξα ζηελ πξνβιεπφκελε ζέζε ζηνλ νπίζζην επηζθιεξίδην ρψξν, κε ηε ρξήζε ελφο επηζθιεξηδίνπ θαζεηήξα κε ειεθηξφδηα ζηηο άθξεο ηνπ. Έλα ή δπν δηαδεξκηθνί νδεγνί εηζάγνληαη ζηνλ επηζθιεξίδην ρψξν θαη ελεξγνπνηνχληαη κέρξη ν εμσηεξηθφο εξεζηζκφο πξνθαιέζεη παξαηζζεηηθή αληίδξαζε ζηελ επψδπλε πεξηνρή. Ζ ηδαληθή ζέζε ηνπνζέηεζεο ηνπ άθξνπ ηνπ επηζθιεξηδίνπ θαζεηήξα, είλαη ζηνλ νπίζζην επηζθιεξίδην ρψξν θνληά ζηε κέζε γξακκή. Ζ δνθηκαζία ρξεζηκνπνηείηαη γηα 2 εβδνκάδεο γηα λα θαζνξηζηεί ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο. Όηαλ ε δνθηκαζία δείμεη κηα ζεηηθή απάληεζε ζην δηαδεξκηθφ εξεζηζκφ, ε ζπζθεπή κπνξεί λα εκθπηεπηεί κφληκα.δκθπηεπκέλεο ζπζθεπέο ηείλνπλ λα ρξεζηκνπνηνχληαη ζε πην ζνβαξέο θαηαζηάζεηο πφλνπ.οη κεραληζκνί δξάζεο είλαη κέρξη ηψξα ειάρηζηα θαηαλνεηνί, παξφηη ηα ζεσξεηηθά θαη ηα πξαθηηθά πιενλεθηήκαηα παξνηξχλνπλ ζηελ αλάπηπμε θιηληθψλ εθαξκνγψλ θαη θιηληθψλ κειεηψλ. Β. ΥΔΗΡΟΤΡΓΗΚΖ ΑΓΧΓΖ Ζ ρεηξνπξγηθή αγσγή (επαλεγρείξεζε) επηθπιάζζεηαη θπξίσο ζηηο πεξηπηψζεηο ππνιιεηκκαηηθνχ δίζθνπ, ππνηξνπήο δηζθνθήιεο ζην ίδην επίπεδν ή δηζθνθήιεο ζε άιιν επίπεδν, ηκεκαηηθήο αζηάζεηαο θαζψο θαη ζηηο πεξηπηψζεηο ςεπδν-κεληγγνθήιεο,επηζθιεξηδίνπ αηκαηψκαηνοή απνζηήκαηνο. Αζζελείο κε κεηεγρεηξεηηθή ηκεκαηηθή αζηάζεηα ρξήδνπλ ζπνλδπινδεζίαο. ηηο πεξηζζφηεξεο δεκνζηεπκέλεο ζεηξέο ην πνζνζηφ επηηπρίαο (ππνρψξεζε ηνπ άιγνπο θαη επάλνδνο ζηελ πξσηέξα εξγαζία) κεηά απφ επαλεγρείξεζε θπκαίλεηαη κεηαμχ 12% θαη 80% (106)

44 -41- Ζ δηαθνξά απηή νθείιεηαη αζθαιψο ζηελ επηινγή ησλ πεξηζηαηηθψλ, ζηελ αηηηνινγία ηνπ FBSS, ζην είδνο ηεο ρεηξνπξγηθήο ηερληθήο θαζψο θαη ζηελ έθηαζε ηνπ followup. ηηο πεξηζζφηεξεο ζεηξέο, κε ηθαλνπνηεηηθφ follow-up, ην κηθξφηεξν πνζνζηφ επηηπρίαο είραλ νη πεξηπηψζεηο κε επηζθιεξίδηα ίλσζε (κέρξη θαη 1%) (79) ή κε αξαρλνεηδίηηδα (10-19%) (52,50).Αληίζεηα ηα πςειφηεξα πνζνζηά επηηπρίαο αλαθέξνληαη ζε πεξηπηψζεηο ππνηξνπήο δηζθνθήιεο ζην ίδην επίπεδν ή δηζθνθήιεο ζε άιιν επίπεδν (30)

45 -42- ΔΗΓΗΚΟ ΜΔΡΟ

46 -43- ΤΝΓΡΟΜΟ ΑΠΟΣΤΥΗΜΔΝΗ ΟΦΤΙΚΗ ΓΙΚΔΚΣΟΜΗ ΟΡΟΛΟΓΗΑ Σν ζχλδξνκν απνηπρεκέλεο νζθπηθήο επεκβάζεσο (failed back surgery syndrom - FBSS ) ην νπνίνλ εμεηέζε ιεπηνκεξψο ζηα πξνεγνχκελα θεθάιαηα, αλαθέξεηαη γεληθά ζε επεκβάζεηο ζηελ νζθπηθή κνίξα ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο δηαθφξνπ αηηηνινγίαο (φπσο δηζθνθήιεο ή ζπνλδπιηθέο ζηελψζεηο) θαη δηαθφξνπ ρεηξνπξγηθήο ηερληθήο.δπίζεο ην FBSS πεξηιακβάλεη πεξηπηψζεηο ππνηξνπήο δηζθνθήιεο φρη κφλνλ ζην ίδην επίπεδν θαη ζηελ ίδηα πιεπξά αιιά θαη δηζθνθήιεο παξαθεηκέλσλ (ππεξθεηκέλσλ ή ππνθεηκέλσλ) δηαζηεκάησλ ζε ζρέζε κε ηελ πξνεγεζείζα επέκβαζε. Ζ αλάπηπμε όκωο κηαο δηζθνθήιεο ζην ίδην επίπεδν αιιά ζηελ άιιε πιεπξά ή ζε άιιν επίπεδν θαη ε ζπλαθόινπζε ξηδηηηθή ζπλδξνκή, απνηειεί θαηά ηε γλώκε καο, κηα θαηλνύξγηα λνζνινγηθή νληόηεηα θαη κε θαλέλαλ ηξόπν δελ ζα πξέπεη ε πξνεγεζείζα επέκβαζε λα ραξαθηεξίδεηαη ωο απνηπρεκέλε έζηω θαη αλ ζρεηίδεηαη εκκέζωο, πηζαλώο γηα ιόγνπο εκβηνκεραληθήο δπλακηθήο, κε ηελ πξνεγεζείζα επέκβαζε. Ο φξνο ζχλδξνκν απνηπρεκέλεο νζθπηθήο δηζθεθηνκήο, πνπ γηα πξψηε θνξά ρξεζηκνπνηείηαη θαη απνηειεί ην αληηθείκελν ηεο παξνχζεο κειέηεο, αλαθέξεηαη εηδηθψηεξα ζηηο πεξπηψζεηο εθείλεο ηνπ FBSS πνπ ρξεηάζηεθε λα επαλαρεηξνπξγεζνχλ ιφγσ εκκνλήο ( ή θαη επηδείλσζεσο ) ή ππνηξνπήο ηεο ίδηαο ξηδηηηθήο ζπλδξνκήο κε απηήλ ηεο πξν-ρεηξνπξγηθήο πεξηφδνπ ηεο πξψηεο επεκβάζεσο ε νπνία είρε πξαγκαηνπνηεζεί κε ηελ ίδηα ηερληθή (αλνηρηή εκηπεηαιεθηνκή-δηζθεθηνκή). Απνηειεί δειαδή κέξνο ηνπ γεληθνχ FBSS θαη κε πην ζπγθεθξηκέλα θαη απζηεξά θξηηήξηα επηινγήο. Απηφ άιισζηε ζπληζηά θαη ηελ πξωηνηππία ηεο κειέηεο καο, ΚΟΠΟ Ζ παξνχζα κειέηε απνζθνπεί : 1) ηελ δηεξεχλεζε ηεο αηηηνινγίαο ηεο εκκνλήο ή ππνηξνπήο ηεο ίδηαο ξηδηηηθήο ζπλδξνκήο ( ε ίδηα ξίδα ηεο ίδηαο πεπξάο) ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ρξεηάζηεθαλ λα επαλαρεηξνπξγεζνχλ 2) ηε δηεξεχλεζε ηεο ζρέζεο θχινπ, ειηθίαο θαη επαγγέικαηνο κε ηελ ξηδηηηθή εκκνλή ή ππνηξνπή 3) ηε δηεξεχλεζε ηνπ ζπζρεηηζκνχ ηνπ ρξφλνπ εκθαλίζεσο ηεο ξηδηηηθήο ππνηξνπήο 4) ηε δηεξεχλεζε ηεο ζπρλφηεηαο ηεο εκπιεθφκελεο ξίδαο- νζθπηθνχ δηαζηήκαηνο 5) ηε δηεξεχλεζε ησλ απεηθνληζηηθψλ επξεκάησλ 6) ηελ αμηνιφγεζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο επαλεγρείξεζεο ζε ζρέζε κε ηνπο παξάγνληεο πνπ θαίλεηαη λα επεξεάδνπλ ακέζσο ή εκκέζσο ηελ έθβαζε.

47 -44- ΤΛΗΚΟ ΚΑΗ ΜΔΘΟΓΟ Τιηθφ ηεο κειέηεο καο απεηέιεζαλ 64 πεξηπηψζεσλ ηζάξηζκσλ αζζελψλ πνπ ελεθάληζαλ είηε επηκνλή ηεο πξν-εγρεηξεηηθήο ζπκπησκαηνινγίαο είηε ππνηξνπή ηεο εληφο ηξηψλ εηψλ απφ ηελ πξνεγεζείζα επέκβαζε (θιαζζηθή αλνηρηή εκηπεηαιεθηνκή-δηζθεθηνκή), πνπ δηελεξγήζε θαηά ηελ ηεηξαεηή πεξίνδν Φεβξνπαξίνπ 1995-Ηαλνπαξίνπ 2000.Σελ ίδηα πεξίνδν είραλ ππνβιεζεί ζε ρεηξνπξγηθή επέκβαζε νζθπηθήο δηζθν θήιεο 1016 πεξηπηψζεηο. Ζ επηινγή ησλ 3 ρξφλσλ κεηά ηελ πξψηε επέκβαζε αλ θαη ζρεηηθψο απζαίξεηε έγηλε βάζεη ζηαηηζηηθψλ βηβιηνγξαθηθψλ δεδνκέλσλ φπσο απηά ησλ U.Ebeling θαη ζπλ (1989) πνπ βξίζθνπλ φηη ην 60% ησλ ππνηξνπψλ (ζπκπεξηιακ βαλνκέλσλ θαη δηζθνθειψλ ζηελ άιιε πιεπξά ή ζε άιιν επίπεδν) εκθαλίδνληαη ηνλ πξψην ρξφλν κεηά ηελ πξψηε επέκβαζε,ελψ κεηαμχ 5 θαη 20 έηε ην πνζνζηφ ππνηξνπήο θαη έηνο αλέξρεηαη ζην 0,1% (30) Απφ ηνπο 64 αζζελείο, νη 57 (90%) είραλ ρεηξνπξγεζεί γηα πξψηε θνξά ζηελ Παλεπηζηεκηαθή Νεπξνρεηξνπξγηθή Κιηληθή Παηξψλ, ελψ νη 7 (10%) ζε άιιεο Κιηληθέο. Απφ ηνπο πην πάλσ 64 αζζελείο, 59 ππεβιήζεζαλ ζε ρεηξνπξγηθή αλαζεψξεζε κεηά απφ ελδειερή θιηληθφ θαη εξγαζηεξηαθφ έιεγρν. Πέληε κφλνλ αζζελείο δελ εθξίζεζαλ θαηάιιεινη γηα επαλεγρείξεζε : ηέζζεξεο πεξηπηψζεηο δηζθίηηδαο θαη κηα πεξίπησζε πνπ ε ππνηξνπή ηεο ζπκπησκαηνινγίαο απεδφζε ζε ςπρνινγηθά αίηηα.ζ παξαθνινχζεζε (follow-up) ησλ πην πάλσ 59 πεξηπηψζεσλ κεηά ηελ επαλεγρείξεζε αλέξρεηαη ζηα 2 έηε. Όιεο νη πην πάλσ πεξηπηψζεηο κειεηήζεθαλ απφ άπνςε ηζηνξηθνχ, αληηθεηκεληθήο λεπξνινγηθήο εμέηαζεο, απεηθνληζηηθψλ κεζφδσλ, ρεηξνπξγηθψλ επξεκάησλ θαη κεηεγρεηξεηηθψλ απνηειεζκάησλ Ζ πνηφηεηα ηεο έθβαζεο, κεηά ηελ ρεηξνπξγηθή αλαζεψξεζε έγηλε κε βάζε ηα γεληθψο απνδεθηά θξηηήξηα ηεο πθέζεσο ή κε ηεο επσδχλνπ ζπκπησκαηνινγίαο θαη ηεο ηθαλφηεηαο επαλφδνπ ζηελ πξσηέξα εξγαζία ή ηζνδπλάκνπ επαγγεικαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ησλ αζζελψλ (βιέπε αλάιπζε θξηηεξίσλ πίλαθαο 17)

48 - 47- ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ Tα επηδεκηνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ εμεηάζηεθαλ, ζηελ θιηληθή κειέηε ησλ 64 αζζελψλ κε ζχλδξνκν απνηπρεκέλεο νζθπηθήο δηζθεθηνκήο ήζαλ ην θχιν, ε ειηθία θαη ην επάγγεικα απηψλ. (Πίλαθαο 1) ΠΗΝΑΚΑ 1 ΔΠΗΓΖΜΗΟΛΟΓΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΤΠΟ ΔΞΔΣΑΖ ΠΔΡΗΠΣΧΔΧΝ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΑΡΗΘΜΟ ΠΔΡΗΠΣΧΔΧΝ ΠΟΟΣΟ % ΦΤΛΟ Άλδξεο Γπλαίθεο ΖΛΗΚΗΑ < > ΔΠΑΓΓΔΛΜΑ Αγξφηεο-Δξγάηεο Άιια ΤΝΟΛΟ Παξαηεξνχκε φζνλ αθνξά ην θχιν, φηη απφ ηα 64 άηνκα ηα 43 ήζαλ άλδξεο, πνζνζηφ 67% θαη 21 ήζαλ γπλαίθεο, πνζνζηφ 33%. Δπηζεκαίλνπκε φηη νη άληξεο είλαη δηπιάζηνη απφ ηηο γπλαίθεο. Οζνλ αθνξά ηελ ειηθία, ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ ππφ εμέηαζε αζζελψλ, 61%, είλαη άηνκα ειηθίαο εηψλ, ελψ κφιηο ηη 1/3 απηψλ είλαη άηνκα ειηθίαο κεγαιχηεξα απφ ηα 50 έηε. Mεηά ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ηεο έξεπλαο, πξνθχπηεη φηη ην 27% ησλ αηφκσλ κε ζχλδξνκν απνηπρεκέλεο νζθπηθήο δηζθεθηνκήο ήζαλ αγξφηεο θαη εξγάηεο δειαδή άηνκα πνπ αζρνινχληαλ κε βαξεηέο ρεηξνλαθηηθέο εξγαζίεο. ην δηάγξακκα 1.1 παξνπζηάδεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ησλ επξεκάησλ πνπ αθνξά ην θχιν ησλ αζζελψλ ην δηάγξακκα 1.2 παξνπζηάδεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ησλ επξεκάησλ πνπ αθνξά ηελ ειηθία ησλ αζζελψλ ην δηάγξακκα 1.3 παξνπζηάδεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ησλ επξεκάησλ πνπ αθνξά ην επάγγεικα ησλ αζζελψλ

49 -48- ΦΤΛΟ 33 Άνδρες Γσναίκες 67 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 1.1 ΖΛΗΚΗΑ 0 39 < > ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 1.2

50 -49- ΔΠΑΓΓΔΛΜΑ 27 Αγρότες-Δργάτες Άλλα 73 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 1.3 ην πίλαθα 2 θαίλεηαη ε αλάιπζε ησλ αηφκσλ ηνπ δείγκαηνο, αλάινγα κε ηελ ειηθία ηνπο. Ζ αλάιπζε έγηλε θαηά δεθαεηίεο. ΠΗΝΑΚΑ 2 ΑΝΑΛΤΖ ΠΔΡΗΠΣΧΔΧΝ ΚΑΣΑ ΖΛΗΚΗΑ ΖΛΗΚΗΑ ΑΡΗΘΜΟ ΠΟΟΣΟ % ΠΔΡΗΣΑΣΗΚΧΝ < > ΤΝΟΛΟ H κέζε ειηθία ησλ αζζελψλ πνπ ελέρνληαη ζηελ έξεπλα είλαη ηα 49 έηε. Απφ ηνλ πίλαθα απηφ δηαθξίλεηαη, φηη ε ζπρλφηεξε δεθαεηία ησλ αηφκσλ πνπ έρνπλ παξνπζηάζεη ζχλδξνκν απνηπρεκέλεο νζθπηθήο δηζθεθηνκήο, είλαη ε δεθαεηία ησλ 41-50, πνζνζηφ 34 %. Αθνινπζεί ε δεθαεηία ησλ κε πνζνζηφ 23 % θαη ηξίηε παξνπζηάδεηαη ε δεθαεηία ησλ κε δηαθνξά κφιηο 1 % απφ ηελ δεχηεξε. Παξαηεξνχκε φηη ην 79 % ησλ αηφκσλ κε επηκέλνληα πξνβιήκαηα νζθπνηζρηαιγίαο είλαη άηνκα παξαγσγηθήο ειηθίαο, εηψλ.

51 ΠΟΟΣΟ(%) -50- ην δηάγξακκα 2 παξνπζηάδεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ησλ επξεκάησλ πνπ αθνξνχλ ηελ αλάιπζε ηεο ειηθίαο ησλ αζζελψλ ΑΝΑΛΤΖ ΠΔΡΗΠΣΩΔΩΝ ΚΑΣΑ ΖΛΗΚΗΑ ΖΛΗΚΗΑ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 2 < >70 Ο πίλαθαο 3 αλαδεηθλχεη ηελ πξνεγρεηξεηηθή ζπκπησκαηνινγία πνπ παξνπζίαζαλ νη 64 αζζελείο κε ην ζχλδξνκν ηεο απνηπρεκέλεο νζθπηθήο δηζθεθηνκήο. Παξαηεξνχκε φηη φινη νη αζζελείο (100%) αλέθεξαλ ηζρηαιγία, ελψ ην 97% απηψλ αλέθεξαλ ζπλνδφ άιγνο νζθχνο ( 62 άηνκα). Σα 2/3 ησλ αζζελψλ (41 άηνκα) αλέθεξαλ αηκσδίεο, ελψ ην 1/3 (21 άηνκα) παξνπζίαδε κπηθή αδπλακία. ΠΗΝΑΚΑ 3 ΠΡΟ-ΔΓΥΔΗΡΖΣΗΚΖ ΤΜΠΣΧΜΑΣΟΛΟΓΗΑ ΤΜΠΣΧΜΑ ΑΡΗΘΜΟ ΠΔΡΗΠΣΧΔΧΝ ΠΟΟΣΟ % ΟΦΤΑΛΓΗΑ ΗΥΗΑΛΓΗΑ ΑΗΜΧΓΗΔ ΜΤΗΚΖ ΑΓΤΝΑΜΗΑ ην δηάγξακκα 3 παξνπζηάδεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ησλ επξεκάησλ πνπ αθνξνχλ ηελ πξνεγρεηξεηηθή ζπκπησκαηνινγία ησλ αζζελψλ

52 -51- ΠΡΟ-ΔΓΥΔΗΡΖΣΗΚΖ ΤΜΠΣΩΜΑΣΟΛΟΓΗΑ ΟΦΤΑΛΓΙΑ ΙΥΙΑΛΓΙΑ ΑΙΜΩΓΙΔ ΜΤΙΚΗ ΑΓΤΝΑΜΙΑ 100 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 3 Ο πίλαθαο 4 αλαδεηθλχεη ηα πξνεγρεηξεηηθά αληηθεηκεληθά επξήκαηα πνπ αλεπξέζεζαλ θαηά ηελ θπζηθή εμέηαζε ησλ 64 αζζελψλ κε ζχλδξνκν απνηπρεκέλεο νζθπηθήο δηζθεθηνκήο. Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ αζζελψλ (94%), παξνπζίαδε αηζζεηηθφ έιεηκκα ελψ ην 1/3 απηψλ (21 άηνκα) παξνπζίαδε θηλεηηθφ έιεηκκα. Σα αληαλαθιαζηηθά αλεπξέζεζαλ επεξεαζκέλα ζε 38 αζζελείο (πνζνζηφ 59%), ελψ Lasegue κηθξφηεξν απφ 60 κνίξεο αλεπξέζε ζε 52 αζζελείο (πνζνζηφ 81%). Απφ ηελ αλάιπζε ησλ παξαγφλησλ ηεο θπζηθήο εμέηαζεο, απνδεηθλχεηαη φηη ην αηζζε ηηθφ έιιεηκα θαη ην Lasegue είλαη νη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνληαη πξσηίζησο. ΠΗΝΑΚΑ 4 ΠΡΟ-ΔΓΥΔΗΡΖΣΗΚΑ ΑΝΣΗΚΔΗΜΔΝΗΚΑ ΔΤΡΖΜΑΣΑ ΔΤΡΖΜΑΣΑ ΑΡΗΘΜΟ ΠΔΡΗΠΣΧΔΧΝ ΠΟΟΣΟ % ΑΗΘΖΣΗΚΟ ΔΛΔΗΜΜΑ ΚΗΝΖΣΗΚΟ ΔΛΔΗΜΜΑ ΑΝΣΑΝΑΚΛΑΣΗΚΟ ΔΛΔΗΜΜΑ LASEGUE ( < 60o ) ην δηάγξακκα 4 παξνπζηάδεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ησλ επξεκάησλ πνπ αθνξνχλ ηελ αλάιπζε ησλ πξνεγρεηξεηηθψλ αληηθεηκεληθψλ επξεκάησλ.

53 ΠΟΟΣΟ(%) -52- ΠΡΟΔΓΥΔΗΡΖΣΗΚΑ ΔΤΡΖΜΑΣΑ ΑΙΘΗΣΙΚΟ ΔΛΔΙΜΜΑ ΚΙΝΗΣΙΚΟ ΔΛΔΙΜΜΑ ΑΝΣΑΝΑΚΛΑΣΙΚΟ ΔΛΔΙΜΜΑ LASEGUE ( < 60o ) 0 1 ΔΤΡΖΜΑΣΑ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 4 Καη νη 64 αζζελείο θαηά ηελ θπζηθή εμέηαζε εκθάληδαλ ξηδηηηθή ζπλδξνκή. Απφ απηνχο νη κηζνί (πνζνζηφ 56%) εκθάληδαλ ξηδηηηθή ζπλδξνκή ηχπνπ Ο5, θαη ην 1/3 πεξίπνπ ησλ αζζελψλ (πνζνζηφ 34%) εκθάληδε ξηδηηηθή ζπλδξνκή ηχπνπ Η1. Μφιηο 5 ήζαλ νη αζζελείο πνπ εκθάληδαλ ξηδηηηθή ζπλδξνκή Ο4 (πνζνζηφ 8%) θαη έλαο (πνζν ζηφ 2%) ξηδηηηθή θαηαλνκή Ο3. (Πίλαθαο 5) Παξαηεξνχκε φηη νη δεμηέο εκπιεθφκελεο ξίδεο είλαη νη πην ζπρλέο (31 αζζελείο), αθνινπζνχκελεο ζε ζπρλφηεηα απφ ηηο αξηζηεξέο ξίδεο (27 αζζελείο). Άκθσ εκπιεθφκελεο ξίδεο εκθάληζαλ κφλν 6 αζζελείο. ΠΗΝΑΚΑ 5 ΡΗΕΗΣΗΚΖ ΤΝΓΡΟΜΖ ΔΜΠΛΔΚΟΜΔΝΖ ΡΗΕΑ ΑΡΗΘΜ. ΠΔΡΗΠΣΧΔΧΝ ΠΟΟΣΟ % ΑΡ ΓΔ ΑΜΦΧ ΤΝΟΛΟ Ο Ο Ο Η ΤΝΟΛΟ ην δηάγξακκα 5 παξνπζηάδεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ησλ επξεκάησλ πνπ αθνξνχλ ηελ ξηδηηηθή ζπλδξνκή πνπ εκθάληδαλ νη 64 αζζελείο κε ζχλδξνκν απνηπρεκέλεο νζθπηθήο δηζθεθηνκήο.

54 ΠΟΟΣΟ(%) -53- ΡΗΕΗΣΗΚΖ ΤΝΓΡΟΜΖ Ο3 Ο Ο5 Ι1 0 ΑΡ ΓΔ ΑΜΦΩ ΔΜΠΛΔΚΟΜΔΝΖ ΡΗΕΑ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 5 Καη νη 64 αζζελείο κε ζχλδξνκν απνηπρεκέλεο νζθπηθήο δηζθεθηνκήο ππνβιήζεθαλ ζε παξαθιηληθφ έιεγρν πνπ πεξηειάκβαλε, αλάινγα κε ην ηζηνξηθφ ηνπ αζζελνχο θαη ηελ θιηληθή ηνπ εηθφλα, απιέο αθηηλνγξαθίεο νζθπηθήο κνίξαο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο (ΟΜ), αμνληθή ηνκνγξαθία νζθπηθήο κνίξαο, κπεινγξαθία, κπειναμνληθή ηνκνγξαθία νζθπηθήο κνίξαο, καγλεηηθή ηνκνγξαθία νζθπηθήο κνίξαο ή ειεθηξνκπνγξάθεκα θάησ άθξσλ. ην 72% ησλ αζζελψλ (46 άηνκα) ρξεηάζηεθε καγλεηηθή ηνκνγξαθία πξνθεηκέλνπ λα ηεζεί ε δηάγλσζε, ελψ ζε 32 αζζελείο (πνζνζηφ 50%) ρξεηάζηεθε αμνληθή ηνκνγξαθία νζθπηθήο κνίξαο.σν 12% ρξεηάζηεθε ειεθηξνκπνγξάθεκα (8 αζζελείο), ην 11% κπεινγξαθία νζθπηθήο κνίξαο (7 αζζελείο) ελψ κφιηο ην 6% κπειν-ct (4 αζζελείο). Αλαδεηθλχεηαη φηη ε καγλεηηθή ηνκνγξαθία είλαη ε πην δηαγλσζηηθή εμέηαζε γηα ην ζχλδξνκν ηεο απνηπρεκέλεο νζθπηθήο δηζθεθηνκήο.(πίλαθαο 6) ΔΗΓΟ ΠΗΝΑΚΑ 6 ΠΑΡΑΚΛΗΝΗΚΟ ΔΛΔΓΥΟ ΑΡΗΘΜΟ ΠΔΡΗΠΣΧΔΧΝ ΠΟΟΣΟ % Απιέο αθηηλνγξαθηεο ΟΜ CT-ΟΜ Μπειν-CT 4 6 Mπεινγξαθία 7 11 MRI HΜΓ 8 12

55 -54- ην δηάγξακκα 6 παξνπζηάδεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ησλ επξεκάησλ πνπ αθνξνχλ ηνλ παξαθιηληθφ έιεγρν. ΠΑΡΑΚΛΗΝΗΚΟ ΔΛΔΓΥΟ Απλές ακτινογραφιες ΟΜ CT-ΟΜ 72 Μσελο-CT Mσελογραφία MRI HΜΓ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 6 Οη 64 ππφ εμέηαζε αζζελείο,θαηά ηελ πξψηε ρεηξνπξγηθή επέκβαζε ππνβιήζεθαλ ζε εκηπεηαιεθηνκή ζε δηάθνξα επίπεδα, αλάινγα κε ηελ θιηληθή ηνπο εηθφλα θαη ηα απνηειέζκαηα ηνπ παξαθιηληθνχ ειέγρνπ.οη 35 εμ απηψλ (πνζνζηφ 55%) ππνβιήζεθαλ ζε εκηπεηαιεθηνκή Ο4-Ο5, νη 22 (πνζνζηφ 34%) ζε εκηπεηαιεθηνκή Ο5-Η1 θαη 9 άηνκα (πνζνζηφ 6%) ζε εκηπεηαιεθηνκή Ο3-Ο4. Μφιηο 1 πεξηζηαηηθφ (πνζνζηφ 2%) ππνβιήζεθε ζε εκηπεηαιεθηνκή Ο2-Ο3. (Πίλαθαο 7) ΠΗΝΑΚΑ 7 ΔΠΗΠΔΓΟ ΥΔΗΡΟΤΡΓΗΚΖ ΔΠΔΜΒΑΔΧ ΔΠΗΠΔΓΟ ΑΡΗΘΜΟ ΠΔΡΗΠΣΧΔΧΝ ΠΟΟΣΟ % Ο2-Ο3 1 2 Ο3-Ο4 6 9 Ο4-Ο Ο5-Η ΤΝΟΛΟ

56 -55- ην δηάγξακκα 7 παξνπζηάδεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ησλ επξεκάησλ πνπ αθνξνχλ ην επίπεδν ηεο πξψηεο ρεηξνπξγηθήο επέκβαζεο. ΔΠΗΠΔΓΟ ΥΔΗΡΟΤΡΓΗΚΖ ΔΠΔΜΒΑΔΩ Ο2-Ο3 Ο3-Ο4 Ο4-Ο5 Ο5-Ι1 55 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 7 Αλαιχνληαο ηα ρεηξνπξγηθά επξήκαηα ηνπ πξψηνπ ρεηξνπξγείνπ, επηζεκαίλεηαη φηη ην 72% (46 αζζελείο) είρε δηζθνθήιε δεπηέξνπ βαζκνχ, ην 13% (8 αζζελείο) είρε δηζθνθήιε ηξίηνπ βαζκνχ, ελψ ην 11% (7 αζζελείο) είρε δηζθνθήιε πξψηνπ βαζκνχ. ε έλα ζζελή δελ αλεπξέζε θάπνην εχξεκα θαηά ηελ επέκβαζε πνπ λα δηθαηνινγνχζε ηα πξνεγρεηξεηηθά ζπκπηψκαηα, ελψ ζε δχν αζζελείο δελ αλεπξέζε δηζθνθήιε αιιά ζηέλσζε πιαγίνπ εγθνιπψκαηνο. (Πίλαθαο 8) ΠΗΝΑΚΑ 8 ΥΔΗΡΟΤΡΓΗΚΑ ΔΤΡΖΜΑΣΑ 1νπ ΥΔΗΡΟΤΡΓΔΗΟΤ ΔΤΡΖΜΑ ΑΡΗΘΜΟ ΠΔΡΗΠΣΧΔΧΝ ΠΟΟΣΟ % ΓΗΚΟΚΖΛΖ Ηνπ βαζκνχ 7 11 ΓΗΚΟΚΖΛΖ Ηηνπ βαζκνχ ΓΗΚΟΚΖΛΖ ΗΗΗνπ βαζκνχ 8 13 ΣΔΝΧΖ 2 3 ΑΡΝΖΣΗΚΟ 1 2 ΤΝΟΛΟ ην δηάγξακκα 8 παξνπζηάδεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ησλ επξεκάησλ πνπ αθνξνχλ ηα ρεηξνπξγηθά επξήκαηα ηνπ πξψηνπ ρεηξνπξγείνπ

57 -56- ΥΔΗΡΟΤΡΓΗΚΑ ΔΤΡΖΜΑΣΑ 1ου ΥΔΗΡΟΤΡΓΔΗΟΤ ΓΙΚΟΚΗΛΗ Ιοσ βαθμού ΓΙΚΟΚΗΛΗ ΙΙοσ βαθμού ΓΙΚΟΚΗΛΗ ΙΙΙοσ βαθμού ΣΔΝΩΗ ΑΡΝΗΣΙΚΟ 72 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 8 Απφ ηνπο 64 αζζελείο, νη 10 (πνζνζηφ 16% ) παξνπζίαζαλ πεξηεγρεηξεηηθέο επηπινθέο. Οη 5 (πνζνζηφ 8% επί ηνπ ζπλφινπ ησλ ππφ εμέηαζε αζζελψλ) παξνπζίαζαλ δηεγρεηξεηηθά ξήμε ζθιεξάο.οη 4 αζζελείο (πνζνζηφ 6% επί ηνπ ζπλφινπ) παξνπζίαζαλ κεηεγρεηξεηηθά ζπνλδπινδηζθίηηδα θαη έλαο (πνζνζηφ 2% επί ηνπ ζπλφινπ) παξνπζίαζε επηκφιπλζε ρεηξνπξγηθνχ ηξαχκαηνο. (Πίλαθαο 9) ΠΗΝΑΚΑ 9 ΠΔΡΗ-ΔΓΥΔΗΡΖΣΗΚΔ ΔΠΗΠΛΟΚΔ ΔΠΗΠΛΟΚΖ ΑΡΗΘΜΟ ΠΔΡΗΠΣΧΔΧΝ ΠΟΟΣΟ % ΡΖΞΖ ΚΛΖΡΑ 5 8 ΔΠΗΜΟΛΤΝΖ ΥΔΗΡΟΤΡΓΗΚΟΤ ΣΡΑΤΜΑΣΟ 1 2 ΠΟΝΓΤΛΟΓΗΚΗΣΗΓΑ 4 6 ΤΝΟΛΟ ην δηάγξακκα 9 παξνπζηάδεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ησλ επξεκάησλ πνπ αθνξνχλ ηηο πεξηεγρεηξεηηθέο επηπινθέο ηνπ πξψηνπ ρεηξνπξγείνπ.

58 -57- ΠΔΡΗ-ΔΓΥΔΗΡΖΣΗΚΔ ΔΠΗΠΛΟΚΔ 6 ΡΗΞΗ ΚΛΗΡΑ 8 ΔΠΙΜΟΛΤΝΗ ΥΔΙΡ. ΣΡΑΤΜΑΣΟ ΠΟΝΓΤΛΟΓΙΚΙΣΙΓΑ 2 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 9 Δμεηάδνληαο ηνπο 64 αζζελείο πνπ επαλήιζαλ κε ζχλδξνκν απνηπρεκέλεο νζθπηθήο δηζθεθηνκήο, αλεπξέζε ζε φινπο ππνηξνπή ξηδηηηθήο ζπλδξνκήο. Οη 36 απφ απηνχο (πνζνζηφ 56%) παξνπζίαδαλ ππνηξνπή ξηδηηηθήο ζπλδξνκήο ηχπνπ Ο5, ίδηνπ επηπέδνπ θαη ίδηαο πιεπξάο, ελψ νη 22 αζζελείο (πνζνζηφ 34%) παξνπζίαδαλ ππνηξνπή ξηδηηηθήο ζπλδξνκήο ηχπνπ Η1.Σν 8% ( 5 αζζελείο) παξνπζίαδαλ ππνηξνπή ξηδηηηθήο ζπλδξνκήο ηχπνπ Ο4, ελψ κφιηο ην 2% ( 1 αζζελείο) παξνπζίαδε ππνηξνπή ξηδηηηθήο ζπλδξνκήο ηχπνπ Ο3.Παξαηεξνχκε φηη ε ξηδηηηθή ζπλδξνκή Ο5 ππεξηεξεί ζαθψο ησλ ππνιείπσλ ξηδηηηθψλ ζπλδξνκψλ, ελψ δεχηεξε ζε ζπρλφηεηα είλαη ε ξηδηηηθή ζπλδξνκή ηχπνπ Η1, φζνλ αθνξά ην ίδην επίπεδν θαη ηελ ίδηα πιεπξά (Πίλαθαο 10) ΠΗΝΑΚΑ 10 ΤΠΟΣΡΟΠΖ ΡΗΕΗΣΗΚΖ ΤΝΓΡΟΜΖ ΗΓΗΟΤ ΔΠΗΠΔΓΟΤ ΚΑΗ ΗΓΗΑ ΠΛΔΤΡΑ ΡΗΕΗΣΗΚΖ ΤΝΓΡΟΜΖ ΑΡΗΘΜΟ ΠΔΡΗΠΣΧΔΧΝ ΠΟΟΣΟ % Ο3 1 2 Ο4 5 8 Ο Η ΤΝΟΛΟ ην δηάγξακκα 10 παξνπζηάδεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ησλ επξεκάησλ πνπ αθνξνχλ ηελ ππνηξνπή ηεο ξηδηηηθήο ζπλδξνκήο ηνπ ηδίνπ επηπέδνπ θαη ηεο ίδηαο πιεπξάο.

59 -58- ΤΠΟΣΡΟΠΖ ΡΗΕΗΣΗΚΖ ΤΝΓΡΟΜΖ ΗΓΗΟΤ ΔΠΗΠΔΓΟΤ ΚΑΗ ΗΓΗΑ ΠΛΔΤΡΑ Ο3 Ο4 Ο5 Ι1 56 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 10 Aλαιχνληαο ην ρξφλν εκθάληζεο ηεο ππνηξνπήο ηεο ηζρηαιγίαο ζηνπο 64 αζζελείο κε ζχλδξνκν απνηπρεκέλεο νζθπηθήο δηζθεθηνκήο, παξαηεξνχκε φηη ην 1/3 (20 αζζελείο) εκθάληζε ηελ ππνηξνπή ηελ πξψηε εβδνκάδα, ελψ ην 27% εκθάληζε ηελ ππνηξνπή ζην ρξνληθφ δηάζηεκα ελφο κε έμη κήλεο. Αθνινπζνχλ 15 αζζελείο (πνζνζηφ 23%) νη νπνίνη εκθάληζαλ ηα πξψηα ζπκπηψκαηα ππνηξνπήο ζην δηάζηεκα ησλ δχν κε ηέζζεξηο εβδνκάδεο κεηά ην πξψην ρεηξνπξγείν. Γψδεθα κφιηο αζζελείο (πνζνζηφ 19%) παξνπζίαζαλ ππνηξνπή ησλ ζπκπησκάησλ 6 κήλεο κε 3 ρξφληα. Παξαηεξνχκε φηη ην κηθξφηεξν πνζνζηφ αθνξά απηνχο πνπ εκθάληζαλ ππνηξνπή κεηά απφ έμη κήλεο, ελψ ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ αθνξά απηνχο πνπ εκθάληζαλ ππνηξνπή ηελ πξψηε εβδνκάδα (Πίλαθαο 11) ΥΡΟΝΟ ΠΗΝΑΚΑ 11 XΡΟΝΟ ΔΜΦΑΝΗΖ ΤΠΟΣΡΟΠΖ ΑΡΗΘΜΟ ΠΔΡΗΠΣΧΔΧΝ ΠΟΟΣΟ % 1ε ΔΒΓΟΜΑΓΑ ΔΒΓΟΜΑΓΔ ΜΖΝΔ ΜΖΝΔ 3 ΥΡΟΝΗΑ ΤΝΟΛΟ ην δηάγξακκα 11 πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ησλ επξεκάησλ πνπ αθνξνχλ ηνλ ρξφλν εκθάληζεο ηεο ππνηξνπήο

60 -59- XΡΟΝΟ ΔΜΦΑΝΗΖ ΤΠΟΣΡΟΠΖ η ΔΒΓΟΜΑΓΑ 2-4 ΔΒΓΟΜΑΓΔ 1 6 ΜΗΝΔ 6 ΜΗΝΔ 3 ΥΡΟΝΙΑ ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 11 Απφ ηνπο 59 αζζελείο πνπ επαλήιζαλ κε ζπκπηψκαηα νζθπνηζρηαιγίαο θαη ππνβιήζεθαλ ζε αλαζεψξεζε ηεο ρεηξνπξγηθήο επέκβαζεο, ζηνπο 24 αλεπξέζε ππνιεηπφκελνο δίζθνο ή ππνηξνπή δηζθνθήιεο. Ζ αλάιπζε απηψλ ησλ πεξηζηαηηθψλ αλέδεημε φηη 19 αζζελείο (πνζνζηφ 79%) πνπ ζην πξψην ρεηξνπξγείν αλεπξέζε δηζθνθήιε δεπηέξνπ βαζκνχ ππνηξνπίαζαλ. Σξεηο ήζαλ νη αζζελείο (πνζνζηφ 13%) πνπ θαηά ην πξψην ρεηξνπξγείν αλεπξέζε δηζθνθήιε ηξίηνπ βαζκνχ θαη επαλήιζαλ κε ππνιεηπφκελν δίζθν ή ππνηξνπή δηζθνθήιεο, ελψ 2 ήζαλ απηνί πνπ ζην πξψην ρεηξνπξγείν είραλ δηζθνθήιε πξψηνπ βαζκνχ. Παξαηεξνχκε φηη ζηα 4/5 ησλ πεξηζηαηηθψλ κε ζχλδξνκν απνηπρεκέλεο νζθπηθήο δηζθεθηνκήο πνπ θαηά ηελ επαλεγρείξεζε αλεπξέζε ππνιεηπφκελνο δίζθνο ή ππνηξνπή δηζθνθήιεο, θαηά ην πξψην ρεηξνπξγείν είρε ππνβιεζεί ζε δηζθεθηνκή γηα δίζθν δεπηέξνπ βαζκνχ. (Πίλαθαο 12) ΠΗΝΑΚΑ 12 ΤΠΟΣΡΟΠΖ Δ ΥΔΖ ΜΔ ΣΟΝ ΒΑΘΜΟ ΥΔΗΡΟΤΡΓΖΘΔΗΖ ΓΗΚΟΚΖΛΖ ΒΑΘΜΟ ΓΗΚΟΚΖΛΖ ΑΡΗΘΜΟ ΠΔΡΗΠΣΧΔΧΝ ΠΟΟΣΟ % Ηνο ΒΑΘΜΟ 2 8 ΗΗνο ΒΑΘΜΟ ΗΗΗνο ΒΑΘΜΟ 3 13 ΤΝΟΛΟ ην δηάγξακκα 12 πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ησλ επξεκάησλ πνπ αθνξνχλ ηελ ππνηξνπή ηεο νζθπνηζρηαιγίαο ζε ζρέζε κε ηνλ βαζκφ ηεο ρεηξνπξγεζείζεο δηζθνθήιεο.

61 -60- ΤΠΟΣΡΟΠΖ Δ ΥΔΖ ΜΔ ΣΟΝ ΒΑΘΜΟ ΥΔΗΡΟΤΡΓΖΘΔΗΖ ΓΗΚΟΚΖΛΖ 13 8 Ιος ΒΑΘΜΟ ΙΙος ΒΑΘΜΟ ΙΙΙος ΒΑΘΜΟ 79 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 12 Απφ ηνπο 64 αζζελείο πνπ επαλήιζαλ κε ζπκπηψκαηα νζθπνηζρηαιγίαο, νη 59 νδεγή- Θεθαλ ζε αλαζεψξεζε ηεο ρεηξνπξγηθήο επέκβαζεο. Οη 33 αζζελείο (πνζνζηφ 56%) ππνβιήζεθαλ ζε αλαζεψξεζε Ο4-Ο5 εκηπεηαιεθηνκήο, νη 22 (πνζνζηφ 37%) ζε αλαζεψξεζε Ο5-Η1 εκηπεηαιεθηνκήο θαη νη 4 (πνζνζηφ 7%) ζε αλαζεψξεζε Ο3-Ο4 Παξαηεξνχκε φηη νη κηζνί θαη πιένλ ππνβιήζεθαλ ζε αλαζεψξεζε ηνπ Ο4-Ο5 κεζνζπνλδπιίνπ δηαζηήκαηνο (Πίλαθαο 13) ΠΗΝΑΚΑ 13 ΥΔΗΡΟΤΡΓΗΚΖ ΑΝΑΘΔΧΡΖΖ ΔΠΗΠΔΓΟ ΑΡΗΘΜΟ ΠΔΡΗΠΣΧΔΧΝ ΠΟΟΣΟ % Ο3 Ο4 4 7 Ο4 Ο Ο5 Η ΤΝΟΛΟ ην δηάγξακκα 13 πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ησλ επξεκάησλ πνπ αθνξνχλ ηελ ρεηξνπξγηθή αλαζεψξεζε.

62 -61- ΥΔΗΡΟΤΡΓΗΚΖ ΑΝΑΘΔΩΡΖΖ 37 7 Ο3 Ο4 Ο4 Ο5 Ο5 Ι1 56 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 13 Απφ ηνπο 64 αζζελείο κε ζχλδξνκν απνηπρεκέλεο νζθπηθήο δηζθεθηνκήο, νη 59 νδεγήζεθαλ ζε αλαζεψξεζε ηεο ρεηξνπξγηθήο επέκβαζεο. Αλαιχνληαο ηα ρεηξνπξγηθά επξήκαηα απηψλ ησλ αλαζεσξήζεσλ, παξαηεξνχκε φηη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ, 24% (14 αζζελείο) εκθάληζαλ ππνηξνπή δηζθνθήιεο ζην ίδην επίπεδν. Σν ίδην πνζνζηφ εκθάληζε ζηέλσζε πιαγίνπ εγθνιπψκαηνο καδί κε ζπκθχζεηο. Γέθα αζζελείο (πνζνζηφ 17%) εκθάληζαλ ππνιεηπφκελν δίζθν, ελψ 7 (πνζνζηφ 12%) εκθάληζαλ κφλν ζπκθχζεηο. Πέληε αζζελείο ήζαλ απηνί πνπ εκθάληζαλ κφλν ζηέλσζε πιαγίνπ εγθνιπψκαηνο (πνζνζηφ 8%) θαη 3 ςεπδνκεληγγνθήιε (πνζνζηφ 5%). ε 4 αζζελείο απνδείρζεθε κε ηελ αλαζεψξεζε ηεο εκηπεηαιεθηνκήο, φηη θαηά ηελ πξψηε ρεηξνπξγηθή επέκβαζε είραλ ππνβιεζεί ζε εκηπεηαιεθηνκή ζε ιαλζαζκέλν επίπεδν. Σέινο ζε έλαλ αζζελή αλεπξέζε επηζθιεξίδην αηκάησκα (πνζνζηφ 2%) θαη ζε άιινλ έλαλ κφληκν ηξαχκα ξίδα (Πίλαθαο 14) ΠΗΝΑΚΑ 14 ΥΔΗΡΟΤΡΓΗΚΑ ΔΤΡΖΜΑΣΑ ΤΠΟΣΡΟΠΧΝ ΔΤΡΖΜΑ ΑΡΗΘΜΟ ΠΟΟΣΟ % ΠΔΡΗΠΣΧΔΧΝ Υεηξνπξγεκέλν ιαλζαζκέλν επίπεδν 4 6 Τπνιεηπφκελν ηκήκα δίζθνπ Τπνηξνπή δηοθνθήιεο ηέλσζε πιαγίνπ εγθνιπψκαηνο 5 8 πκθχζεηο 7 12 ηέλ.πιαγ.εγθνιπψκαηνο.+πκθχζεηο Φεπδνκεληγγνθήιε 3 5 Μφληκν ηξαχκα ξίδαο 1 2 Δπηζθιεξίδην αηκάησκα 1 2 ΤΝΟΛΟ

63 -62- ην δηάγξακκα 14 πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ησλ ρεηξνπξγηθψλ επξεκάησλ κεηά ηελ ρεηξνπξγηθή αλαζεψξεζε ΥΕΙΡΟΤΡΓΙΚΑ ΕΤΡΗΜΑΣΑ ΤΠΟΣΡΟΠΩΝ Xειροσργημένο λανθαζμενο επίπεδο Υπολειπόμενος δίζκος Υποηροπή διζκοκήλης Σηένωζη πλαγίοσ εγκολπώμαηος Σσμθύζεις Σηεν.πλαγ.εγκολπώμαηος+ ζσμθύζεις Ψεσδομηνιγγοκήλη Μόνιμο ηραύμα ρίζας Επιζκληρίδιο αιμάηωμα ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 14 Αλαιχνληαο ηελ ζπκπεξαζκαηηθή αηηηνινγία ησλ 64 αζζελψλ πνπ επαλήιζαλ κε ζχλδξνκν απνηπρεκέλεο νζθπηθήο δηζθεθηνκήο παξαηεξνχκε φηη ηελ πξψηε ζέζε θαηέρνπλ νη αζζελείο κε ππνηξνπή δηζθνθήιεο θαη απηνί κε ζηέλσζε ηνπ πιαγίνπ εγθνιπψκαηνο κε ζπλνδνχο ζπκθχζεηο, κε πνζνζηφ 22% εθάζηε. Γεχηεξνη ζε ζπρλφηεηα αθνινπζνχλ νη αζζελείο πνπ εκθάληζαλ ππνιεηπφκελν δίζθν ζην ίδην επίπεδν κε πνζνζηφ 16% θαη ηξίηνη απηνί πνπ παξνπζίαζαλ κφλν ζπκθχζεηο (πνζνζηφ 11%). ε 4 άηνκα ε αηηηνινγία απνδφζεθε ζε ρεηξνπξγεκέλν ιαλζαζκέλν επίπεδν (πνζνζηφ 6%) θαη ζε άιια 4 ζε ζπνλδπινδηζθίηηδα. ε 5 άηνκα (πνζνζηφ 8%) παξνπζηάζηεθε κφλν ζηέλσζε πιαγίνπ εθθνιπψκαηνο, ελψ ζε 3 άηνκα ςεπδνκεληγγνθήιε (πνζνζηφ 6%). ε έλα άηνκν ην ζχλδξνκν ηεο απνηπρεκέλεο νζθπηθήο δηζθεθηνκήο απνδφζεθε ζε κφληκν ηξαχκα ξίδαο, ζε έλα ζε επηζθιεξίδην αηκάησκα θαη ζε έλα αθφκα ζε ςπρνινγηθφ ζχλδξνκν. Παξαηεξνχκε φηη ζην 41% ησλ πεξηζηαηηθψλ απνδείρζεθε φηη ε αηηηνινγία ηεο ππνηξνπήο νθεηιφηαλ ζε ζπκθχζεηο ή ζε ζηέλσζε πιαγίνπ εγθνιπψκαηνο ή ζε ζπλδπαζκφ απηψλ ησλ δπν παξαγφλησλ (Πίλαθαο 15)

64 -63- ΠΗΝΑΚΑ 15 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΗΚΖ ΑΗΣΗΟΛΟΓΗΑ ΤΠΟΣΡΟΠΖ ΑΗΣΗΟΛΟΓΗΑ ΑΡΗΘΜΟ ΠΟΟΣΟ % ΠΔΡΗΠΣΧΔΧΝ Υεηξνπξγεκέλν ιαλζαζκέλν επίπεδν 4 6 Τπνιεηπφκελνο δίζθνο Τπνηξνπή δηζθνθήιεο ηέλσζε πιαγίνπ εγθνιπψκαηνο 5 8 πκθχζεηο 7 11 ηέλ.πιαγ.εγθνιπψκαηνο+πκθχζεηο Φεπδνκεληγγνθήιε 3 5 Γηζθίηηο 4 6 Μφληκν Σξαχκα ξίδαο 1 1 Δπηζθιεξίδην αηκάησκα 1 1 Φπρνινγηθφ ζχλδξνκν 1 1 ΤΝΟΛΟ ην δηάγξακκα 15 πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ηεο ζπκπεξαζκαηηθήο αηηηνινγίαο ηεο ππνηξνπή ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΙΚΗ ΑΙΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΠΟΣΡΟΠΗ Χειροσργημένο λανθαζμένο επίπεδο Υπολειπόμενος δίζκος Υποηροπή διζκοκήλης Σηένωζη πλαγίοσ εγκολπώμαηος Σσμθύζεις Σηένωζη πλαγίοσ εγκολπώμαηος+ Σσμθύζεις Ψεσδομηνιγγοκήλη Διζκίηις Μόνιμο ηραύμα ρίζας Επιζκληρίδιο αιμάηωμα Ψστολογικό ζύνδρομο ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 15

65 -64- Ο πίλαθαο 16 αλαδεηθλχεη ηνλ ρξφλν εκθάληζεο ηεο ζπκπησκαηνινγίαο ζε ζρέζε κε ηελ αηηηνινγία ηεο ππνηξνπήο, ζηα 64 ππφ εμέηαζε πεξηζηαηηθά. ΠΗΝΑΚΑ 16 ΑΗΣΗΟΛΟΓΗΑ ΤΠΟΣΡΟΠΖ ΚΑΗ ΥΡΟΝΟ ΔΜΦΑΝΗΔΧ ΑΗΣΗΟΛΟΓΗΑ ΤΜΠΣΧΜΑΣΟΛΟΓΗΑ ΥΡΟΝΟ 1ε εβδνκάδα 2-4 εβδνκάδεο 1-6 κήλεο 6κήλεο-3 ρξφληα Υεηξνπξγ. Λαλζ. Δπίπεδν Τπνιεηπφκελνο δίζθνο Τπνηξνπή δηοθνθήιεο ηέλ. Πιαγ.εγθνιπψκαηνο πκθχζεηο ηέλ.πιαγ.εγθνιπψκαηνο πκθχζεηο Φεπδνκεληγγνθήιε Γηζθίηηο Μφληκν Σξαχκα ξίδαο Δπηζθιεξίδην αηκάησκα Φπρνινγηθφ ζχλδξνκν ΤΝΟΛΟ Παξαηεξνχκε φηη ηα πεξηζηαηηθά, ζηα νπνία ε αηηηνινγία ηεο ππνηξνπήο νθεηιφηαλ ζε κφληκν ηξαχκα ξίδαο ή ζε επηζθιεξίδην αηκάησκα, εκθάληζαλ ηα ζπκπηψκαηα ηεο ππνηξνπήο ηεο νζθπνηζρηαιγίαο ηελ πξψηε εβδνκάδα. Σελ πξψηε εβδνκάδα εκθάληζαλ ζπκπηψκαηα ηα 2/3 ησλ αζζελψλ κε ςεπδνκεληγγνθήιε, απηνί πνπ είραλ ππνβιεζεί ζε ρεηξνπξγεκέλν ιαλζαζκέλν επίπεδν, ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ απηψλ πνπ είραλ ππνιεηπφκελν δίζθν θαζψο θαη απηψλ πνπ είραλ ζηέλσζε πιαγίνπ εθθνιπψκαηνο. Σνλ πξψην κήλα, ζπκπηψκαηα εκθάληζαλ ηα ηξία ηέηαξηα απηψλ πνπ είραλ δηζθίηηδα, ην 1/3 απηψλ πνπ είραλ ζηέλσζε πιαγίνπ εθθνιπψκαηνο κε ζπλνδνχο ζπκθχζεηο θαη ην 50% πεξίπνπ απηψλ πνπ είραλ ππνηξνπή δηζθνθήιεο ζην ίδην επίπεδν. πκπησκαηνινγία ζην ρξνληθφ δηάζηεκα ελφο κε 6 κήλεο εκθάληζαλ ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ απηψλ πνπ είραλ ζηέλσζε κεζνζπνλδπιίνπ ηξήκαηνο κε ζπλνδνχο ζπκθχζεηο, νη κηζνί πεξίπνπ απηψλ πνπ είραλ ζπκθχζεηο θαη έλο αζζελήο κε ςπρνινγηθφ ζχλδξνκν. Σέινο κεηά απφ 6 κήλεο εκθάληζαλ ζπκπηψκαηα ην 50% πεξίπνπ απηψλ πνπ είραλ ζπκθχζεηο θαζψο θαη ην 50% πεξίπνπ απηψλ πνπ είραλ ππνηξνπή δηζθνθήιεο ζην ίδην επίπεδν. ην δηάγξακκα 16 πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ηεο αηηηνινγίαο ηεο ππνηξνπήο ζε ζρέζε κε ην ρξφλν εκθαλίζεσο ηεο ζπκπησκαηνινγίαο

66 -65- ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 16 Ζ κεηεγρεηξεηηθή παξαθνινχζεζε ησλ 59 αζζελψλ, θαζψο θαη ησλ ππνινίπσλ 5 πνπ δελ επαλαρεηξνπξγήζεθαλ αθνξά ηελ πεξηνδηθή αλά εμάκελν επαλεθηίκεζε ησλ αζζε λψλ απηψλ κέρξη ηα δχν ρξφληα. Μεηά ηα δχν ρξφληα νη αζζελείο ηαμηλνκήζεθαλ ζε δχν νκάδεο. Σν 81% ησλ πεξηζηαηηθψλ απνηέιεζε ηελ κηα νκάδα, κε πιήξε επηηπρία ζηε κεηεγρεηξε-ηηθή ηνπο πνξεία θαη ην 19% απνηέιεζε ηελ δεχηεξε νκάδα κε κε επηηπρή κεηεγρεηξεηηθή πνξεία. Ζ πξψηε νκάδα ηαμηλνκήζεθε ζε 3 ππννκάδεο. Δμαηξεηηθή ζεσξήζεθε ε πνξεία 13 αζζελψλ (πνζνζηφ 22%), νη νπνίνη κεηά ηα δχν ρξφληα ήζαλ ηθαλνί λα επαλέιζνπλ ζηε πξνεγνχκελε εξγαζία ηνπο ή ζε εξγαζία αλάινγεο δξαζηεξηφηεηαο θαη εκθάληδαλ πεξηζηαζηαθά κφλν ή θαζφινπ ήπην ππνιεηκκαηηθφ πφλν. Καιή ζεσξήζεθε ε πνξεία 18 αζζελψλ (πνζνζηφ 30%) νη νπνίνη ήζαλ ηθαλνί λα επαλέιζνπλ ζηε πξνεγνχκελε εξγαζία ηνπο κε ήπην ππνιεηκκαηηθφ ξηδηηηθφ πφλν ή νζθπαιγία. Μέηξηα ηθαλνπνηεηηθή ζεσξήζεθε ε πνξεία 17 αζζελψλ (πνζνζηφ 29%), νη νπνίνη παξνπζίαδαλ ειαηησκέλε ηθαλφηεηα γηα εξγαζία κε βειηησκέλε νζθπαιγία ή ηζρηαιγία θαη πεξηζηαζηαθή ιήςε αλαιγεηηθψλ.