τη λειτουργία, συντήρηση και εκμετάλλευση του κλάδου Σχηματάρι Χαλκίδα (11 km) του αυτοκινητοδρόμου ΠΑΘΕ.

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 23.X.2007 E(2007) 5097 τελικό Θέμα: Κρατική ενίσχυση N 508/2007 Ελλάδα Έργο αυτοκινητόδρομος Ιωνία Οδός από Αντίρριο έως Ιωάννινα, αυτοκινητόδρομος ΠΑΘΕ από Αθήνα (Α.Κ. Μεταμόρφωσης) έως Μαλιακό (Σκάρφεια) και συνδετήριος κλάδος Σχηματάρι Χαλκίδα του ΠΑΘΕ Κυρία Υπουργέ, 1. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ (1) Με επιστολή της Μόνιμης Ελληνικής Αντιπροσωπείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που φέρει ημερομηνία 3 Σεπτεμβρίου 2007, οι ελληνικές αρχές κοινοποίησαν στην Επιτροπή το παραπάνω αναφερόμενο πρόγραμμα ενίσχυσης, σύμφωνα με το άρθρο 88 παράγραφος 3 της Συνθήκης. 2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ 2.1. Το έργο (2) Σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές το έργο θα περιλαμβάνει: τη μελέτη και κατασκευή, λειτουργία, συντήρηση και εκμετάλλευση ενός νέου αυτοκινητοδρόμου, μήκους 196 km, ο οποίος θα συνδέει το βόρειο τμήμα του πορθμού Ρίου-Αντιρρίου με τον αυτοκινητόδρομο Εγνατία Οδός στα Ιωάννινα την αναβάθμιση, λειτουργία, συντήρηση και εκμετάλλευση τμήματος (175 km) του αυτοκινητοδρόμου Πάτρας Αθήνας Θεσσαλονίκης - Ευζώνων («ΠΑΘΕ») από την Αθήνα (Α.Κ. Μεταμόρφωσης) έως Σκάρφεια (Κεντρική Ελλάδα) τη λειτουργία, συντήρηση και εκμετάλλευση του κλάδου Σχηματάρι Χαλκίδα (11 km) του αυτοκινητοδρόμου ΠΑΘΕ. (3) Το έργο αυτοκινητόδρομος Ιωνία Οδός από Αντίρριο έως Ιωάννινα, αυτοκινητόδρομος ΠΑΘΕ από Αθήνα (Α.Κ. Μεταμόρφωσης) έως Μαλιακό (Σκάρφεια) και συνδετήριος κλάδος Σχηματάρι - Χαλκίδα του ΠΑΘΕ (εφεξής το «έργο») αποτελεί βασικό στοιχείο για την ανάπτυξη του προγράμματος του Διευρωπαϊκού Οδικού Δικτύου και καίριας σημασίας στοιχείο της στρατηγικής Κυρία Ντόρα ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ Υπουργό Εξωτερικών Βασιλίσσης Σοφίας 5 Grèce Αθήνα Commission européenne, B-1049 Bruxelles Europese Commissie, B-1049 Brussel Belgium Telephone: (0)

2 μεταφορών της χώρας, η οποία στοχεύει στην επίτευξη ομοιόμορφης ανάπτυξης των διαφόρων περιοχών της. Επιπλέον, ο αυτοκινητόδρομος Ιωνία Οδός αποτελεί μέρος του δυτικού οδικού άξονα της Ελλάδας, Καλαμάτα - Πύργος - Πάτρα - Ρίο - Αντίρριο - Άρτα - Ιωάννινα - Κακαβιά, ο οποίος συνδέει σημαντικά αστικά κέντρα και βασικούς λιμένες της Δυτικής Ελλάδας (Πάτρα - Ηγουμενίτσα) και διευκολύνει την πρόσβαση στην Αλβανία και τα υπόλοιπα κράτη της Δυτικής Βαλκανικής. (4) Η κατασκευή του έργου αναμένεται ότι θα διαρκέσει περίπου 6 έτη. (5) Η υποδομή που καλύπτει το έργο θα είναι ανοικτή και προσβάσιμη σε όλους αδιακρίτως τους δυνητικούς χρήστες. (6) Για το έργο προκηρύχθηκε διαγωνισμός το , σύμφωνα με τους κανόνες περί δημοσίων συμβάσεων της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Η διαδικασία πραγματοποιήθηκε σε δύο φάσεις. Κατά την Α φάση (προεπιλογή) αξιολογήθηκε η πληρότητα των προτάσεων και η κατάσταση των υποψηφίων (δημοσιονομική, οικονομική και νομική επιφάνεια, καθώς και προσόντα και πόροι για την ανάληψη του έργου). Η Β φάση κατακυρώθηκε βάσει του φακέλου συμβατικών στοιχείων (τεχνική προσφορά), εστιάζοντας σε επιμέρους και δεσμευτικά κατασκευαστικά θέματα καθώς και στην αξιολόγηση του οικονομικού τμήματος της προσφοράς. Στη προκήρυξη ορίζονταν αντικειμενικοί χρηματοοικονομικοί και οικονομικοί δείκτες, στους οποίους βασίστηκε ειδικός μαθηματικός τύπος για την εξεύρεση της οικονομικά επωφελέστερης προσφοράς με κατάταξη των προσφορών κατά σειρά επίτευξης του ελάχιστου σταθμισμένου κόστους του έργου για το κράτος, λαμβανομένου ιδίως υπόψη του επιπέδου χρηματοοικονομικής συνεισφοράς του Δημοσίου και του μεριδίου του κράτους στα έσοδα από την υποδομή. (7) Στη δεύτερη φάση έλαβαν μέρος δύο εταιρείες. Κατά του αποτελέσματος του διαγωνισμού ασκήθηκαν προσφυγές στα δικαστήρια 2, το αποτέλεσμα του διαγωνισμού όμως κρίθηκε έγκυρο από το ανώτατο ελληνικό διοικητικό δικαστήριο με την αιτιολογία ότι τα κριτήρια που προβλέπονταν για τον υπολογισμό των καταβολών προς το Δημόσιο αποτελούσαν ουσιώδες στοιχείο της χρηματοοικονομικής προσφοράς και ότι οι αρχές δεν διέθεταν ευχέρεια τροποποίησής τους κατά τη διάρκεια της διαδικασίας του διαγωνισμού, όπως αιτήθηκε από τους προσφεύγοντες Δικαιούχοι (8) Η σύμβαση παραχώρησης υπογράφηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2006 από τις ελληνικές αρχές, τη Νέα Οδός ΑΕ ιδιωτική εταιρεία ειδικού σκοπού που έχει συσταθεί σύμφωνα με τα τεύχη δημοπράτησης (ο «παραχωρησιούχος») - και από τους μετόχους του παραχωρησιούχου. (9) Στη σύμβαση παραχώρησης προβλέπεται ότι ο παραχωρησιούχος έχει υποχρέωση να κατασκευάσει, να συντηρεί και να εκμεταλλεύεται το έργο επί 30 έτη έναντι συνεισφοράς του κράτους και του αποκλειστικού δικαιώματος είσπραξης διοδίων από χρήστες του έργου, το ανώτατο ύψος των οποίων ορίζεται βάσει της σύμβασης 1 2 Η προκήρυξη του διαγωνισμού δημοσιεύθηκε στο συμπλήρωμα της Επίσημης Εφημερίδας των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στις 2 Απριλίου Ως αποτέλεσμα ακολούθησε η υποβολή επτά υποψηφιοτήτων. Και οι δύο συμμετέχοντες προσφέροντες προσέβαλαν τα αποτελέσματα της αξιολόγησης του φακέλου των συμβατικών στοιχείων και της χρηματοοικονομικής προσφοράς. 2

3 παραχώρησης. Ο παραχωρησιούχος αναλαμβάνει το σύνολο των κινδύνων κατασκευής, συντήρησης και εκμετάλλευσης. (10) Έπειτα από τη λήξη της διάρκειας παραχώρησης, η κατασκευασμένη υποδομή μεταβιβάζεται στο κράτος Χρηματοδότηση του έργου από το κράτος (11) Ο ετήσιος προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται περίπου σε εκατ.. (12) Το Ελληνικό Δημόσιο θα καταβάλει στον παραχωρησιούχο 330 εκατ. 3 σε τέσσερις δόσεις, για τις εργασίες του τελευταίου στο έργο. Οι πληρωμές από το κράτος θα εξαρτηθούν από επιτυχή πρόοδο της κατασκευής του έργου και την επακόλουθη πιστοποίηση των ολοκληρωμένων ενδιάμεσων σταδίων - οροσήμων, η οποία θα διεξαχθεί από ανεξάρτητο εμπειρογνώμονα Συμμετοχή στα έσοδα και τα κέρδη με το κράτος (13) Στη σύμβαση παραχώρησης προβλέπεται μηχανισμός για συμμετοχή σε έσοδα μεταξύ του παραχωρησιούχου και του κράτους, σκοπός του οποίου είναι η προστασία της θέσης του κράτους, εξασφαλίζει ότι ο παραχωρησιούχος δεν μπορεί να εισπράττει υπέρμετρα έσοδα ή κέρδη. Ο μηχανισμός αυτός περιγράφεται σαφώς στην προκήρυξη του διαγωνισμού. (14) Το ύψος των πληρωμών προς το κράτος υπολογίζεται με βάση τα μεικτά ετήσια έσοδα του παραχωρησιούχου από την είσπραξη διοδίων (στην προκήρυξη του διαγωνισμού ορίζεται ως μέγιστο επίπεδο 0,04 /km επό 30 έτη διαχείρισης της υποδομής), από τη λειτουργία σταθμών εξυπηρέτησης αυτοκινητιστών ή από λοιπούς επιτρεπόμενους πόρους. Σε περίπτωση που τα πραγματικά έσοδα υπερβούν το επίπεδο που προβλέπεται στη σύμβαση παραχώρησης, ο παραχωρησιούχος θα καταβάλει στο κράτος πρόσθετο ποσό, το οποίο υπολογίζεται βάσει μαθηματικού τύπου που ορίζεται στη σύμβαση. Για επιπλέον εξασφάλιση των συμφερόντων του κράτους, προβλέπεται στη σύμβαση παραχώρησης μηχανισμός που αφορά το δικαίωμα του Δημοσίου για μερισμό των κερδών με τον παραχωρησιούχο. Ο μηχανισμός αυτός προβλέπει ότι εάν σε οποιοδήποτε έτος επιτευχθεί ο συμφωνημένος εσωτερικός συντελεστής απόδοσης της επένδυσης του παραχωρησιούχου (ίσος προς 12%), ο παραχωρησιούχος θα καταβάλει στις ελληνικές αρχές ποσοστό 60% της παραπάνω αναφερόμενης θετικής τιμής των περιοδικών ταμειακών ροών για κάθε επόμενο οικονομικό έτος. Επιπλέον, σε περίπτωση που ο εσωτερικός συντελεστής απόδοσης του έργου αυξηθεί σε ποσοστό 15%, το ποσοστό που θα καταβάλλεται στο Δημόσιο θα ανέλθει σε 70% της παραπάνω θετικής τιμής των περιοδικών ταμειακών ροών. 3. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ (15) Σύμφωνα με το άρθρο 87 παράγραφος 1 της Συνθήκης, οι ενισχύσεις που χορηγούνται υπό οποιαδήποτε μορφή από κράτος μέλος ή μέσω κρατικών πόρων και που νοθεύουν ή απειλούν να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό μέσω ευνοϊκής μεταχείρισης ορισμένων επιχειρήσεων ή μέσω της παροχής ορισμένων αγαθών, είναι ασυμβίβαστες με την κοινή αγορά, στο μέτρο που επηρεάζουν το εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών, εκτός εάν προβλέπεται αλλιώς στη Συνθήκη. 3 Το ποσό αυτό ορίστηκε στην προκήρυξη του διαγωνισμού ως το μέγιστο ποσό που ήταν διατεθειμένο να καταβάλει το κράτος. 3

4 (16) Οι ελληνικές αρχές θα συμβάλουν στο έργο με ποσό 330 εκατ.. Στη σύμβαση παραχώρησης ορίζεται, επιπλέον, αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης της υποδομής και επομένως είσπραξης εσόδων. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή συμπεραίνει ότι στο κοινοποιημένο μέτρο περιλαμβάνονται δημόσιοι πόροι. (17) Η δημόσια χρηματοδότηση υποδομής μεταφορών ενδέχεται να εγείρει θέματα κρατικής ενίσχυσης, τόσο στο επίπεδο των χρηστών όσο και στο επίπεδο του κατασκευαστή/διαχειριστή της εν λόγω υποδομής 4. (18) Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι, εν γένει, δεν περιλαμβάνονται στοιχεία κρατικής ενίσχυσης, υπό την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 1 σε επίπεδο χρήστη, εφόσον η μεταφορική υποδομή είναι ανοιχτή σε όλους τους δυνητικούς χρήστες με ίσους και αμερόληπτους όρους. Αφετέρου, εφόσον η υποδομή χρησιμοποιείται για παροχή υποδομής σε συγκεκριμένο χρήστη, προσφέροντάς του αθέμιτο πλεονέκτημα εις βάρος των ανταγωνιστών του, η χρηματοδότηση ενδέχεται να εμπίπτει στην περίπτωση της απαγόρευσης που ορίζεται στο άρθρο 87 παράγραφος 1 5. (19) Εν προκειμένω, η υποδομή θα είναι ανοιχτή σε όλους τους χρήστες, αδιακρίτως. Κατά συνέπεια δεν θα ευνοήσει κανένα συγκεκριμένο χρήστη. Δεν υφίστανται επομένως στοιχεία κρατικής ενίσχυσης σε επίπεδο χρήστη. (20) Η Επιτροπή σημειώνει, αφετέρου, ότι την κατασκευή και διαχείρηση του έργου θα αναλάβει επιλεγμένη επιχείρηση με την οποία έχει συναφθεί σύμβαση παραχώρησης έπειτα από ανοιχτό δημόσιο διαγωνισμό. (21) Κατά συνέπεια, η Επιτροπή συμπεραίνει ότι το κοινοποιημένο μέτρο έχει επιλεκτικό χαρακτήρα στο επίπεδο του κατασκευαστή / διαχειριστή της υποδομής. (22) Ωστόσο, σύμφωνα με την πρακτική της Επιτροπής κατά το παρελθόν, δεν περιλαμβάνεται κρατική ενίσχυση σε έργα όπου συμμετέχει το κράτος, εάν η δημόσια χρηματοδότηση περιορίζεται στην αγοραία τιμή των παρεχόμενων έργων και υπηρεσιών. Τούτο ισχύει εάν η επιχείρηση επιλέγεται μέσω αμερόληπτου διαγωνισμού, ανοικτού σε όλους τους δυνητικούς προσφέροντες, με βάση τον οποίο γίνεται αποδεκτή η οικονομικά πλέον επωφελής προσφορά. Σύμφωνα με την πρακτική της Επιτροπής στο πεδίο αυτό, η χαμηλότερη προσφερόμενη τιμή σε ανταγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση σύμβασης αντιστοιχεί καταρχήν στην αγοραία τιμή για την παροχή των αντίστοιχων εργασιών ή υπηρεσιών 6. (23) Η Επιτροπή σημειώνει ότι η σύμβαση παραχώρησης συνήφθη με επιχείρηση που επελέγη με ανοικτό και αμερόληπτο δημόσιο διαγωνισμό με βάση το κριτήριο του ελάχιστου σταθμισμένου κόστους του έργου για το κράτος, στο οποίο συνυπολογίστηκε το μερίδιο του κράτους στα έσοδα από την υποδομή. Όπως περιγράφεται στο σημείο 14 παραπάνω, η σύμβαση παραχώρησης εξασφαλίζει για το κράτος τα έσοδα και τα κέρδη από την υποδομή, καθορίζοντας το ανώτατο όριο Βλέπε απόφαση της Επιτροπής Ν 60/2006, Project Main Port Development Rotterdam (Έργο Ανάπτυξη κύριου λιμένα Ρότερνταμ), σημείο 39. Βλέπε απόφαση της Επιτροπής Ν 60/2006, Project Main Port Development Rotterdam (Έργο Ανάπτυξη κύριου λιμένα Ρότερνταμ), σημείο 40, με περαιτέρω παραπομπές. Βλέπε λχ. την απόφαση της Επιτροπής Ν 60/2006, Project Main Port Development Rotterdam (Έργο Ανάπτυξη κύριου λιμένα Ρότερνταμ), σημείο 51 και την απόφαση της Επιτροπής N 134/07, Thessaloniki Submerged Tunnel Project (Έργο υποθαλάσσιας σήραγγας Θεσσαλονίκης). 4

5 εσόδων και κερδών για τον διαχειριστή. Η διαδικασία του διαγωνισμού, αφού προσεβλήθη ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων, κρίθηκε τελικά έγκυρη από το ελληνικό ανώτατο διοικητικό δικαστήριο. (24) Κατά συνέπεια, η Επιτροπή συμπεραίνει ότι το μέτρο δεν συνεπάγεται πλεονεκτήματα για τον παραχωρησιούχο, καθώς η σύμβαση παραχώρησης προβλέπει όρους αγοράς για τη διεξαγωγή του έργου και δεδομένου ότι το μέτρο δεν θα έχει ως αποτέλεσμα να φέρει την εταιρεία σε ευνοϊκότερη θέση σε σχέση με τις ανταγωνιζόμενες επιχειρήσεις. (25) Η Επιτροπή συμπεραίνει ότι η εν λόγω δημόσια χρηματοδότηση δεν συνιστά κρατική ενίσχυση υπό την έννοια του άρθρου 87 παράγραφος 1 της Συνθήκης. 4. ΑΠΟΦΑΣΗ Ως εκ τούτου, η Επιτροπή αποφασίζει: - να μην εγείρει αντιρρήσεις στο μέτρο. Εάν η παρούσα επιστολή περιέχει εμπιστευτικές πληροφορίες που δεν πρέπει να περιέλθουν σε γνώση τρίτων, παρακαλούμε να ενημερώσετε σχετικά την Επιτροπή εντός δεκαπέντε εργάσιμων ημερών από την ημερομηνία της παραλαβής της. Εάν η Επιτροπή δεν λάβει αιτιολογημένο σχετικό αίτημά σας εντός της παραπάνω προθεσμίας, θα θεωρήσει ότι συμφωνείτε με τη γνωστοποίηση σε τρίτους και με τη δημοσίευση του πλήρους κειμένου της επιστολής, στην αυθεντική γλώσσα, στο δικτυακό τόπο: Η αίτησή σας πρέπει να σταλεί με συστημένη επιστολή ή τηλεομοιοτυπικά, στη διεύθυνση: European Commission Directorate-General for Energy and Transport Directorate A, Unit A2 B-1049 Brussels Αρ. τηλεομ.: Με τιμή, Για την Επιτροπή Jacques Barrot Αντιπρόεδρος της Επιτροπής 5