EΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΟΠΗΚΖ ΑΤΣΟΓΗΟΗΚΖΖ

Transcript

1 Δ EΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΟΠΗΚΖ ΑΤΣΟΓΗΟΗΚΖΖ ΣΜΖΜΑ ΟΡΓΑΝΩΖ ΚΑΗ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΟΗΝΩΝΗΚΖ ΑΠΟΓΟΥΖ & ΑΝΑΝΔΩΗΜΔ ΠΖΓΔ ΔΝΔΡΓΔΗΑ: Ζ περίπηωζε ηες Νόηηας Δύβοηας Σειηθή εξγαζία ηνπ ζπνπδαζηή: Μαραϊδώλε Θεόδωροσ Δπηβιέπνπζα: θ. Εαρθαδούια Μαρία ΑΘΖΝΑ 2008

2 Πεπίλητη Ζ ππνθαηάζηαζε ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ κε Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο απνηειεί κνλφδξνκν κπξνζηά ζηελ θιηκαηηθή αιιαγή θαη ηηο επηπηψζεηο πνπ απηή ζπλεπάγεηαη ζε πιαλεηηθφ επίπεδν. Όιν θαη πεξηζζφηεξνη ππεξεζληθνί νξγαληζκνί, θξάηε, θξαηίδηα, πνιηηείεο, πφιεηο θ.η.ι. ζπλεηδεηνπνηνχλ φηη ην κέιινλ βξίζθεηαη ζηηο ΑΠΔ θαη πηνζεηνχλ ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο πνπ επηηπγράλνληαη αιινχ ζε κεγαιχηεξν θαη αιινχ ζε κηθξφηεξν βαζκφ. Ζ κεηάβαζε απφ ηα ζπκβαηηθά θαχζηκα ζηηο ΑΠΔ ζπλεπάγεηαη αιιαγέο ζηελ θαζεκεξηλφηεηα ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ, νη νπνίεο, φπσο θάζε αιιαγή ζηελ θαζεκεξηλφηεηα, πξνθαινχλ ηξηβέο θαη αληηδξάζεηο. Ζ θνηλσληθή απνδνρή ησλ ΑΠΔ ζε ηνπηθφ επίπεδν αλαδεηθλχεηαη ζε θαζνξηζηηθφ παξάγνληα γηα ηελ πεξαηηέξσ δηείζδπζε ηνπο. Ζ πεξίπησζε ηεο Ν. Δχβνηαο θαηαδεηθλχεη φηη δελ είλαη κφλν ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο εθάζηνηε ηερλνινγίαο πνπ πξνθαινχλ ηηο αληηδξάζεηο απηέο (π.ρ. αηνιηθή ελέξγεηα θαη νπηηθή φριεζε), αιιά θαη ζεζκηθνί παξάγνληεο, ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο θάζε πεξηνρήο θαη ν ηξφπνο πνπ θξάηνο, πνιίηεο θαη επηρεηξήζεηο αιιειεπηδξνχλ κεηαμχ ηνπο. Ζ αλάιεςε ζπγθεθξηκέλσλ δξάζεσλ θαη δεζκεχζεσλ απφ ηηο ηξεηο πιεπξέο ζα αλνίμεη ην δξφκν γηα ηελ πεξαηηέξσ πξνψζεζε ησλ ΑΠΔ θαη ζπλεπψο γηα ακνηβαία νθέιε γηα φινπο: πνιίηεο, επηρεηξήζεηο, θξάηνο θαη ηδίσο γηα ην πεξηβάιινλ. Abstract There seems to be no alternative to the substitution of conventional fuels with renewables before climate change and its consequences on a global level. All the more intergovernmental organizations, states, cities etc. realize that renewables are the future and adopt specific targets, being achieved to a greater or lesser extent. The transition from conventional fuels to renewable sources of energy entails changes in our daily routine and surroundings and as every change in daily routine and surroundings causes strife and counteractions. Social acceptance on a local level emerges as a determining factor for the further implementation of renewables in Greece and elsewhere. The case of South Evia demonstrates that not only functional characteristics of the technology applied (i.e. wind turbines and visual intrusion), but also institutional factors as well as specific local aspects and the way administration,

3 companies and local communities interact with each other cause these reactions. The undertaking of certain actions and commitments from all three sides will lift any barriers to the further exploitation of renewables and consequently will bring mutual benefits to all and especially to the environment.

4 πληνκνγξαθίεο 6 Δηζαγωγή 7 Μέρος Α`: Οη αλαλεώζηκες πεγές ελέργεηας 11 Κεθάιαην 1: Γεληθά γηα ηηο ΑΠΔ Οξηζκφο ησλ ΑΠΔ Πνηέο είλαη νη Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο; Βηνκάδα Ζιηαθή ελέξγεηα Δλεξγεηηθά ειηαθά Φσηνβνιηατθά πζηήκαηα Μηθξά πδξνειεθηξηθά έξγα Τδξνγφλν Γεσζεξκηθή Δλέξγεηα Κπκαηηθή ελέξγεηα 19 Κεθάιαην 2: Ζ Αηνιηθή ελέξγεηα Ηζηνξηθά Ζ ιεηηνπξγία θαη ηα κέξε ηεο αλεκνγελλήηξηαο Πιενλεθηήκαηα (αδηακθηζβήηεηα) ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο Πιενλεθηήκαηα (ακθηζβεηνχκελα) ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο Μεηνλεθηήκαηα (ακθηζβεηνχκελα) ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο 27 Κεθάιαην 3:Σν ζεζκηθό πιαίζην ηωλ ΑΠΔ Δμέιημε ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ησλ ΑΠΔ ζηελ Διιάδα Άδεηεο παξαγσγήο, εγθαηάζηαζεο θαη ιεηηνπξγίαο θαη εκπιεθφκελνη θνξείο Υσξνηαμηθφο ρεδηαζκφο θαη ΑΠΔ πκπεξάζκαηα Παξαηεξήζεηο 41 Κεθάιαην 4:Οη ΑΠΔ ζηελ Διιάδα, ηελ Δπξωπαϊθή Έλωζε θαη ηνλ θόζκν Οη ΑΠΔ ζηελ Διιάδα Οη ΑΠΔ ζηελ Δπξψπε ησλ Οη ΑΠΔ ζηνλ θφζκν 47 Κεθάιαην 5: ΑΠΔ & Κνηλωληθή Απνδνρή Γεληθά Ζ απνδνρή ησλ ΑΠΔ γεληθά θαη εηδηθά - ηνπηθά Σερλνινγία ΑΠΔ θαη θνηλσληθή απνδνρή Κνηλσληθή απνδνρή αλά πεξηνρή Ζ ρξνληθή δηάζηαζε ηεο θνηλσληθήο απνδνρήο Ζ θνηλσληθνπνιηηηθή δηάζηαζε ηεο θνηλσληθήο απνδνρήο Γηαηί αληηδξνχλ νη ηνπηθέο θνηλσλίεο; Γηεζλήο βηβιηνγξαθία - αξζξνγξαθία Διιεληθή πξαθηηθή θαη απνδνρή ησλ ΑΠΔ 61 Μέρος Β`: ε περίπηωζε ηες Νόηηας Δύβοηας 64 Κεθάιαην 6: Γεληθά γηα ηε Ν. Δύβνηα Ζ επηινγή ηεο Ν. Δχβνηαο Γεληθά γηα ηε Ν. Δχβνηα Γηνηθεηηθή δηάζηαζε Γεσγξαθηθή ζέζε - πξνζβαζηκφηεηα Αλζξσπνγεσγξαθία Παξαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο - αζρνιίεο Πνιηηηζηηθνί Πεξηβαιινληηθνί Πφξνη ηεο πεξηνρήο Ηδηνθηεζηαθφ Καζεζηψο 71 Κεθάιαην 7: Νόηηνο Δύβνηα θαη Αλαλεώζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο 72

5 7.1 Αηνιηθφ Γπλακηθφ Ηζηνξηθφ πθηζηάκελε θαηάζηαζε πξννπηηθέο Γίθηπν κεηαθνξάο πςειήο ηάζεο Ση πξνβιέπεη ην ΠΠΥΑΑ η. Διιάδαο γηα ηε Ν. Δχβνηα Ση πξνβιέπεη ην ΔΠΥΑΑ γηα ηελ Ν. Δχβνηα 77 Κεθάιαην 8: Δπηηόπηα έξεπλα Μεζνδνινγία Σν δείγκα Ζ ζηάζε σο πξνο ηηο ΑΠΔ θαη ηελ αηνιηθή ελέξγεηα Υαξαθηεξηζηηθά Α/Π Ήδε ιεηηνπξγνχζεο θαη λέεο αηνιηθέο εγθαηαζηάζεηο πκκεηνρή ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ Δλεκέξσζε ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ Ο ξφινο ησλ εηαηξεηψλ πκπεξάζκαηα 104 Κεθάιαην 9: Γηαηί αληηδξνύλ ηειηθά νη Ννηηνεπβνηώηεο; Αλεζπρίεο πξνηεξαηφηεηεο ησλ Νενηηνεπβνησηψλ Οπηηθή φριεζε Κνηλσληθέο νκάδεο θαη ε ζπκκεηνρή απηψλ Ζ δξάζε ησλ εηαηξεηψλ Ζ έιιεηςε αληαπνδνηηθφηεηαο 116 Κεθάιαην 10: Πώο ζα εμαζθαιηζηεί ε ζπλαίλεζε ηωλ Ννηηνεπβνηωηώλ θαη όρη κόλν; Ο ξφινο ηνπ θξάηνπο Ο ξφινο ησλ επηρεηξήζεσλ Ο ξφινο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ 122 πκπεξάζκαηα 125 ΠΗΝΑΚΑ ΔΗΚΟΝΟΓΡΑΦΖΖ 129 ΠΖΓΔΣ 131 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ

6 ςνηομογπαθίερ Α/Γ Α/Π ΔΚ ΑΠΔ ΔΚΔ ΔΛΔΣΑΔΝ ΔΠΟ ΔΠΥΑΑ ΔΤΠΔ ΔΥΠ ΓΔΖ ΓΗΥΑΝ ΓΗΠΔΥΩ ΚΑΠΔ ΚΤΑ ΚΤΣ ΟΣΑ ΠΑΠ ΠΑΚ ΠΠΔ ΠΠΔΑ ΠΠΥΑΑ ΡΑΔ ΕΠ ηδ ΣΑ ΤΠΑΝ ΤΠΔΥΩΓΔ Τ/ WWF Αλεκνγελλήηξηα Αηνιηθφ πάξθν Δπξσπατθέο Κνηλφηεηεο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο Δηαηξηθή Κνηλσληθή Δπζχλε Διιεληθή Δπηζηεκνληθή Έλσζε Αηνιηθήο Δλέξγεηαο Έγθξηζε Πεξηβαιινληηθψλ Όξσλ Δηδηθφ Πιαίζην Υσξνηαμηθνχ ζρδηαζκνχ & Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο Δηδηθή Τπεξεζία Πεξηβάιινληνο Δηδηθφ Υσξνηαμηθφ Πιαίζην Γεκφζηα Δπηρείξεζε Ζιεθηξηζκνχ Γηεχζπλζε ρεδηαζκνχ & Αλάπηπμεο Γηεχζπλζε Υσξνηαμίαο & Πεξηβάιινληνο Κέληξν Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε Κέληξν Τπεξπςειήο Σάζεο Οξγαληζκφο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο Πεξηνρή Αηνιηθήο Πξνηεξαηφηεηαο Πεξηνρή Αηνιηθήο Καηαιιειφηεηαο Πξνκειέηε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ Πξνθαηαξθηηθή Πεξηβαιινληηθή Δθηίκεζε θαη Αμηνιφγεζε Πεξηθεξεηαθφ Πιαίζην Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Αεηνθφξνπ Αλάπηπμεο Ρπζκηζηηθή Αξρή Δλέξγεηαο εκαληηθέο Εψλεο γηα ηα Πνπιηά πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο Σνπηθή Απηνδηνίθεζε Τπνπξγείν Αλάπηπμεο Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο Υσξνηαμίαο θαη Γεκνζίσλ Έξγσλ Τπνζηαζκφο World Wildlife Fund (Παγθφζκην Σακείν γηα ηε Φχζε)

7 Διζαγυγή Ζ θιηκαηηθή αιιαγή απνηειεί πιένλ κηα πξαγκαηηθφηεηα πνπ δχζθνια κπνξεί λα ακθηζβεηεζεί. Σνλ 20 ν αηψλα ε κέζε ζεξκνθξαζία απμήζεθε θαηά 0,4-0,8 βαζκνχο, γεγνλφο πνπ θαηαηάζζεη ηνλ αηψλα απηφ σο ηνλ ζεξκφηεξν ηα ηειεπηαία ρίιηα ρξφληα (Greenpeace (1), 2001 ζει. 1). Ζ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο πνπ παξαηεξείηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα δελ είλαη ηπραία, νχηε απνηειεί θπζηθφ θαηλφκελν, αιιά νθείιεηαη ελ πνιινίο ζηηο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο θαη θπξίσο ζηνλ ηξφπν πνπ ν άλζξσπνο παξάγεη θαη θαηαλαιψλεη ηελ ελέξγεηα. Ζ θαχζε ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ έρεη σο απνηέιεζκα ηελ έθιπζε ζηελ αηκφζθαηξα κεγάισλ πνζνζηήησλ αεξίσλ πνπ παγηδεχνπλ ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία, απμάλνληαο ηε ζεξκνθξαζία ηεο Γεο (θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ). Αθφκα θαη κηα κηθξή αχμεζε ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο φκσο, δηαηαξάζζεη ηελ ηζνξξνπία ηεο αηκφζθαηξαο κε απνηέιεζκα λα αιιάδεη ην θαζεζηψο ησλ βξνρνπηψζεσλ θαη ησλ αλέκσλ θαη λα απνζηαζεξνπνηείηαη ην θιίκα. Δπηπιένλ, ε αχμεζε ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο νδεγεί ζε δηαζηνιή ηνπ λεξνχ ησλ σθεαλψλ θαη ζε άλνδν ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο. Ήδε ε κέζε ζηάζκε ηεο ζάιαζζαο έρεη αλέβεη θαηά 20 εθαηνζηά ηνλ ηειεπηαίν αηψλα. Σα αίηηα θαη νη ππεχζπλνη γηα ηηο δξακαηηθέο αιιαγέο ζην θιίκα είλαη γλσζηνί. Σα αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ, πνπ πξνέξρνληαη σο επί ην πιείζηνλ απφ ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο απφ πεηξέιαην, άλζξαθα θαη θπζηθφ αέξην, έρνπλ αιιάμεη ηελ ζχζηαζε ηεο αηκφζθαηξαο ηνπ πιαλήηε (IPCC, 2001, ζει 10). Όζνλ αθνξά ηελ πνιηηηθή ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα, κεηά ηηο ελεξγεηαθέο θξίζεηο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970, ε ρψξα δηακφξθσζε κηα ελεξγεηαθή πνιηηηθή βαζηζκέλε ζην ιηγλίηε πνπ απνηειεί θαη εγρψξην ελεξγεηαθφ πφξν. Σα ηειεπηαία ρξφληα πξνσζείηαη ην θπζηθφ αέξην, ην νπνίν φκσο δε ζπλεπάγεηαη ιηγφηεξεο εμαξηήζεηο, σζηφζν δηαθνξνπνηεί ην ελεξγεηαθφ κίγκα θαη είλαη ζαθψο θαζαξφηεξν θαχζηκν ζε ζρέζε κε ην ιηγλίηε θαη ην ιηζάλζξαθα. ήκεξα, ηελ επνρή ηεο θξίζεο ηνπ θιίκαηνο, επηβάιεηαη ε αλαηξνπή απηνχ ηνπ δφγκαηνο θαη ε ζηξνθή πξνο ηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο, ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο θαη ηελ νξζνινγηθή ρξήζε ησλ ζπκβαηηθψλ ελεξγεηαθψλ πφξσλ. Ζ Διιάδα δηαζέηνληαο αμηφινγν θαη αμηνπνηήζηκν δπλακηθφ ζε πεξηζζφηεξεο απφ κηα ΑΠΔ, κπνξεί λα πξαγκαηνπνηήζεη ηε ζηξνθή απηή πνπ αλαθέξζεθε παξαπάλσ. Δίλαη γεγνλφο πσο ηα ηειεπηαία έηε έρνπλ ιάβεη ρψξα ζεκαληηθέο

8 ζεζκηθέο αιιαγέο, ελψ ην επελδπηηθφ ελδηαθέξνλ ζηνλ ηνκέα ησλ ΑΠΔ είλαη απμεκέλν. Μεγάιε ζεκαζία θαη πεξαηηέξσ πξνψζεζε ζηηο ΑΠΔ αλακέλεηαη λα δψζεη θαη ην Δηδηθφ Πιαίζην Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο πνπ πξνσζεί ην ΤΠΔΥΧΓΔ κε ηελ έθδνζε ηεο ζρεηηθήο ΚΤΑ. Απαξαίηεηε φκσο πξνυπφζεζε γηα λα επνδψζνπλ φιεο νη παξαπάλσ πξνζπάζεηεο απνηειεί ε εμαζθάιηζε ηεο ζπλαίλεζεο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ. Οη ηνπηθέο θνηλσλίεο παξφιν πνπ κέζσ ηνπ ηζρχνληνο ζεζκηθνχ πιαηζίνπ δελ έρνπλ νπζηαζηηθή δπλαηφηεηα ιφγνπ θαη παξέκβαζεο, εθεπξίζθνπλ ηξφπνπο θαη επηηπγράλνπλ ζπρλά ηε καηαίσζε επελδχζεσλ κε απνηέιεζκα ε ζπλαίλεζε απηψλ λα απνθηά φιν θαη κεγαιχηεξε ζεκαζία. Ζ θνηλσληθή απνδνρή ησλ ΑΠΔ απνηειεί έλα δήηεκα ην νπνίν κέρξη ζηηγκήο ζηελ Διιάδα δελ έρεη απνηειέζεη αληηθείκελν ζπζηεκαηηθήο κειέηεο θαη θαηαγξαθήο φρη κφλν επεηδή ε δηεχζδπζε ησλ ΑΠΔ ζηελ Διιάδα δελ είλαη ζεκαληηθή, αιιά θπξίσο επεηδή ε θνηλσληθή απνδνρή νπνηνπδήπνηε έξγνπ - φρη κφλν ησλ έξγσλ ΑΠΔ - ζπαλίσο απαζρνιεί ζνβαξά ηνπο ηζχλνληεο. Ζ ζηάζε κηαο ηνπηθήο θνηλσλίαο ζπλήζσο εμεηάδεηαη απφ ηε ζηηγκή πνπ απηή απνηειεί εκπφδην ζηελ πεξαηηέξσ εμέιημε ελφο έξγνπ. Απηφ φκσο απνηειεί ζηηο πεξηζζφηεξεο ησλ πεξηπηψζεσλ ζθάικα γηα ην ιφγν φηη ε ζηάζε σο πξνο ην ζπγθεθξηκέλν έξγν είλαη ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ ήδε δηακνξθσκέλε θαη δχζθνια πιένλ κεηαβάιιεηαη. θνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη λα δηεξεπλήζεη ην ζέκα ηεο θνηλσληθήο απνδνρήο ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο. Δπηρεηξείηαη ζε πξψηε θάζε ε αλάιπζε ησλ δηαθφξσλ δηαζηάζεσλ ηεο θνηλσληθήο απνδνρήο θαη ζηε ζπλέρεηα ν εληνπηζκφο ησλ αηηηψλ απηψλ πνπ θάλνπλ ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο λα ελαληηψλνληαη ζηηο πιένλ θαζαξέο θαη θηιηθέο ζην πεξηβάινλ κνξθέο ελέξγεηαο. Σέινο, γίλνληαη θάπνηεο πξνηάζεηο γηα ην πψο ζα κπνξνχζε λα εμαζθαιηζηεί ε ζπλαίλεζε ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ θαη ζπλεπψο γηα ην πψο ζα κπνξνχζαλ λα πξνσζεζνχλ πεξαηηέξσ νη ΑΠΔ. Πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζνχλ νη επηκέξνπο απηνί ζηφρνη ρξεζηκνπνηήζεθε ειιεληθή θαη μέλε βηβιηνγξαθία θαη θπξίσο αξζξνγξαθία, πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζπλεληεχμεηο ζπλαληήζεηο κε πξφζσπα πνπ εκπιέθνληαη άκεζα κε ην ζέκα ησλ ΑΠΔ θαη πξαγκαηνπνηήζεθε επηηφπηα έξεπλα ζηε Νφηην Δχβνηα. Ζ επηηφπηνο έξεπλα αθνξνχζε ζηε ζπκπιήξσζε εξσηεκαηνινγίσλ θαη ζηελ πξαγκαηνπνίεζε ζπλαληήζεσλ κε εθπξνζψπνπο δεκνηηθψλ αξρψλ θαη θνξέσλ θηλήζεσλ πνιηηψλ.

9 Χο πξνο ηε κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε κπνξνχλ λα ζεκεησζνχλ ηα εμήο: αξρηθά ζπγθεληξψζεθε πιηθφ θαη πνπ αθνξνχζε ηηο ΑΠΔ γεληθφηεξα θαη ηελ απνδνρή απηψλ θαη ζηε ζπλέρεηα αθνινχζεζε επεμεξγαζία απηνχ. Παξάιιεια, πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζηνρεπκέλεο ζπλαληήζεηο κε ζηφρν ησλ εληνπηζκφ ησλ ζεκείσλ εθείλσλ πνπ ζα απνηεινχζαλ αληηθείκελν ηεο κεηέπεηηα επηηφπηαο έξεπλαο. Δξγαιείν ηεο επηηφπηαο έξεπλαο απνηέιεζε εξσηεκαηνιφγην ην νπνίν πέξα απφ ηα πνιχηηκα απνηειέζκαηα ηα νπνία πξνζέθεξε, απνηέιεζε ηελ αθνξκή γηα άκεζε επαθή κε ηνπο θαηνίθνπο ηεο Νφηηαο Δχβνηαο θαη θαηαγξαθή ησλ εκπεηξηψλ θαη ησλ ζηάζεσλ ηνπο. Σαπηφρξνλα πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζπλαληήζεηο - ζπλεληεχμεηο κε αλζξψπνπο νη νπνίνη σο αηξεηνί εθπξφζσπνη, αθνπγθξάδνληαη ηηο ζηάζεηο ησλ θαηνίθσλ θαη σο θάηνηθνη, θέξνπλ ίδηα εκπεηξία σο πξνο ηηο επηπηψζεηο ηεο αμηνπνίεζεο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζηελ πεξηνρή ηνπο. Ζ κειέηε απηή ινηπφλ απνζθνπεί, πέξα ησλ άιισλ, λα απνηππψζεη ηηο ζηάζεηο θαηνίθσλ κηαο πεξηνρήο πνπ δηαζέηεη αμηφινγν δπλακηθφ ζε κηα ΑΠΔ ην νπνίν ήδε αμηνπνηείηαη ζε θάπνην βαζκφ θαη ην νπνίν πξφθεηηαη λα αμηνπνηεζεί αθφκα πεξηζζφηεξα ηα επφκελα έηε. Ζ εξγαζία απηή απνηειείηαη απφ δχν κέξε θαη 10 ζπλνιηθά θεθάιαηα ηα νπνία δηαξζξψλνληαη σο εμήο: Σν Α` κέξνο εμεηάδεη γεληθά ηηο ΑΠΔ θαη ηελ θνηλσληθή απνδνρή. Ζ χιε ηνπ Α` κέξνπο ζε θεθάιαηα δηαξζξψλεηαη σο εμήο: ζην 1 ν θεθάιαην αλαιχεηαη ε έλλνηα ησλ ΑΠΔ θαη γίλεηαη ζπλνπηηθή αλαθνξά ζηε θάζε ΑΠΔ μερσξηζηά πιελ ηεο αηνιηθήο, ε νπνία γηα ηνπο ζθνπνχο ηεο εξγαζίαο αλαιχεηαη μερσξηζηά ζην 2 ν θεθάιαην. Σν 3 ν θεθάιαην αζρνιείηαη κε ην ζεζκηθφ πιαίζην ησλ ΑΠΔ, ελψ ην 4 ν πεξηγξάθεη ζπλνπηηθά ην βαζκφ δηείζδπζεο απηψλ ζηελ Διιάδα, ζηελ Δπξψπε ησλ 27 θαη ζηνλ θφζκν γεληθφηεξα. Σν 5 ν θαη ηειεπηαίν θεθάιαην ηνπ πξψηνπ κέξνπο πεξηγξάθεη ηηο δηαζηάζεηο ηνπ ζέκαηνο ηεο θνηλσληθήο απνδνρήο θαη ηνπο ιφγνπο πνπ νη ηνπηθέο θνηλσλίεο αληηδξνχλ ζχκθσλα κε ηα πνξίζκαηα εξεπλψλ ζην εμσηεξηθφ, αιιά θαη ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο ειιεληθήο πξαγκαηηθφηεηαο πνπ δελ απαληψληαη ζηηο ρψξεο ηεο δπηηθήο Δπξψπεο. Σν Β` κέξνο εμεηάδεη ηελ πεξίπησζε ηεο Ν. Δχβνηαο φπνπ ε αμηνπνίεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζπλαληά ηελ αληίδξαζε ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ. Ζ χιε ηνπ Β` κέξνπο δηαξζξψλεηαη σο εμήο: ην 6 ν θεθάιαην εμεγεί ηνπο ιφγνπο πνπ επηιέρηεθε ε Ν. Δχβνηα θαη παξαζέηεη ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο πεξηνρήο, ελψ ην 7 ν ζπλδέεη ηελ πεξηνρή κε ηηο ΑΠΔ. Σν θεθάιαην 8 αλαιχεη ηα απνηειέζκαηα απφ ηελ επηηφπηα έξεπλα θαη εζηηάδεη ζηηο απαληήζεηο ζηηο εξσηήζεηο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ. Σα

10 ζεκαληηθφηεξα θεθάιαηα ίζσο ηεο εξγαζίαο είλαη ηα δχν ηειεπηαία (θεθάιαηα 9 θαη 10) πνπ επηρεηξνχλ λα δψζνπλ απαληήζεηο ζηα εξσηήκαηα γηαηί αληηδξνχλ ηειηθά νη Ννηηνεπβνηψηεο θαη πψο κπνξεί λα εμαζθαιηζηεί ε ζπλαίλεζε απηψλ. Οη απαληήζεηο ζηα εξσηήκαηα απηά θαη ηδίσο ζην δεχηεξν δελ αθνξνχλ κφλν ηε Ν. Δχβνηα, αιιά πιεζψξα παξφκνησλ πεξηπηψζεσλ πνπ νη ηνπηθέο θνηλσλίεο αληηδξνχλ ζε έλα έξγν ΑΠΔ θαη ε εμαζθάιηζε ηεο ζπλαίλεζήο ηνπο απνηειεί πξνυπφζεζε γηα ηελ πεξαηηέξσ πξνψζεζε ησλ ΑΠΔ ζηελ πεξηνρή.

11 Μέξνο Α`: Οη αλαλεώζηκεο πεγέο ελέξγεηαο Κεθάλαιο 1: Γενικά για ηιρ ΑΠΔ 1.1 Οξηζκόο ησλ ΑΠΔ Ο νξηζκφο ησλ ΑΠΔ κπνξεί λα αλαδεηεζεί ζηα γεληθφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ζπγθεθξηκέλσλ κνξθψλ ελέξγεηαο, αιιά θαη ζε θείκελα ηεο θνηλνηηθήο ή ηεο ειιεληθήο έλνκεο ηάμεο πνπ εμεηδηθεχνπλ ηα ραξαθηεξηζηηθά απηά. Ζ επξχηεξε έλλνηα ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ αλαθέξεηαη ζε θάζε ήπηα πεγή πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη αλαλεψλεηαη κέζσ θπζηθψλ θαηλνκέλσλ κφληκνπ θχθινπ (Μπάηιαο Δπάγγεινο, 2007 ζει ). Ο φξνο «ήπηεο» δειψλεη φηη αθελφο γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπο δελ απαηηείηαη θάπνηα ελεξγεηηθή παξέκβαζε, φπσο εμφξπμε, άληιεζε ή θαχζε θαη αθεηέξνπ δελ απνδεζκεχνπλ πδξνγνλάλζξαθεο, δηνμείδην ηνπ άλζξαθα ή ηνμηθά θαη ξαδηελεξγά απφβιεηα φπσο νη ζπκβαηηθέο κνξθέο ελέξγεηαο 1. Ο δεχηεξνο νξηζκφο πξνθχπηεη απφ ηελ θνηλνηηθή νδεγία 2001/77/ΔΚ, ε νπνία ζην άξζξν 2 νξίδεη φηη νη ΑΠΔ αλαθέξνληαη ζε «κε νξπθηέο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο (αηνιηθή, ειηαθή θαη γεσζεξκηθή ελέξγεηα θπκαηηθή θαη παιηξξντθή ελέξγεηα, πδξαπιηθή, βηνκάδα, αέξηα εθιπφκελα απφ ρψξνπο πγεηνλνκηθήο ηαθήο, απφ εγθαηαζηάζεηο βηνινγηθνχ θαζνξηζκνχ θαη βηναέξηα)». Ο ηξίηνο νξηζκφο αληιείηαη απφ ηελ ειιεληθή λνκνζεζία. Βάζεη ησλ νξηζκψλ ηνπ άξζξνπ 2 ηνπ Ν. 2773/1999 φπσο ηξνπνπνηήζεθε κε ην Ν. 3468/2006 θαη ην άξζξν 17 ηνπ Ν. 3489/2006, ε παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ αθνξά ηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα πνπ πξνέξρεηαη απφ: (α) ηελ εθκεηάιιεπζε αηνιηθήο ή ειηαθήο ελέξγεηαο ή βηνκάδαο ή βηναεξίνπ. (β) ηελ εθκεηάιιεπζε γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο. (γ) ηελ εθκεηάιιεπζε ελέξγεηαο απφ ηε ζάιαζζα. (δ) ηελ εθκεηάιιεπζε πδάηηλνπ δπλακηθνχ κε κηθξνχο πδξνειεθηξηθνχο ζηαζκνχο ηζρχνο κέρξη 15 MW. (ε) ην ζπλδπαζκφ ησλ αλσηέξσ. 1 Πεγή: αλαδήηεζε γηα «ΑΠΔ», ηειεπηαία επίζθεςε

12 (ζη) ηε ζπκπαξαγσγή, κε ρξήζε ησλ πεγψλ ελέξγεηαο, ησλ (α), (β) θαη ζπλδπαζκφ ηνπο. Ζ ζεκαληηθφηεξε δηαθνξά ησλ ηειεπηαίσλ δχν νξηζκψλ είλαη φηη ελψ ηα κεγάια πδξνειεθηξηθά ζπλππνινγίδνληαη ζην ζηφρν ηεο Οδεγίαο 2001/77/ΔΚ, δε ζεσξνχληαη ΑΠΔ απφ ηνλ έιιελα θνηλφ λνκνζέηε. 1.2 Πνηέο είλαη νη Αλαλεώζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο; ηελ ελφηεηα απηή πεξηγξάθνληαη ελ ζπληφκσ φιεο νη ΑΠΔ εθηφο ηεο αηνιηθήο, ε νπνία γηα ηνπο ζθνπνχο ηεο εξγαζίαο αλαιχεηαη μερσξηζηά ζε επφκελν θεθάιαην Βηνκάδα Ζ βηνκάδα κε ηελ επξχηεξε έλλνηα ηνπ φξνπ πεξηιακβάλεη νπνηνδήπνηε πιηθφ πξνέξρεηαη απφ δσληαλνχο νξγαληζκνχο. Δηδηθφηεξα, ε βηνκάδα γηα ελεξγεηαθνχο ζθνπνχο, πεξηιακβάλεη θάζε ηχπν πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ παξαγσγή ζηεξεψλ, πγξψλ θαη/ ή αέξησλ θαπζίκσλ (ΚΑΠΔ (1), επηέκβξηνο 2005 ζει ). Γηα ηα πγξά θαχζηκα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ ρξεζηκνπνηείηαη ν φξνο βηνθαχζηκα. Σα πην ζπλεζηζκέλα ζην εκπφξην είλαη ην βηνληίδει θαη ε βηναηζαλφιε 2. Τπάξρνπλ δχν ηχπνη βηνκάδαο. Πξψηνλ, νη ππνιεηκκαηηθέο κνξθέο (ηα θάζε είδνπο θπηηθά ππνιείκκαηα, δστθά απφβιεηα θαη ηα απνξξίκκαηα) θαη δεχηεξνλ ε βηνκάδα πνπ παξάγεηαη απφ ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο. Οη πξψηεο αθνξνχλ ππνιείκκαηα πνπ παξακέλνπλ ζηνλ αγξφ ή ην δάζνο κεηά ηε ζπγθνκηδή ηνπ θπξίνπ πξντφληνο, ππνιείκκαηα γεσξγηθψλ θαη δαζηθψλ βηνκεραληψλ θαη ην νξγαληθφ θιάζκα ησλ απνξξηκκάησλ. Ζ δεχηεξε θαηεγνξία, νη ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο, αθνξνχλ είηε παξαδνζηαθέο θαιιηέξγεηεο πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη γηα ηελ παξαγσγή βηνθαπζίκσλ είηε θπηά πνπ δελ θαιιηεξγνχληαη εκπνξηθά αθφκα, φπσο ε αγξηαγθηλάξα, θαη ην ηειηθφ πξντφλ ηνπο πξννξίδεηαη γηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο. ηελ Διιάδα, ε ελεξγεηαθά αμηνπνηήζηκε βηνκάδα εκθαλίδεηαη κε φιεο ηηο παξαπάλσ κνξθέο θαη πιένλ απηψλ ηα απφβιεηα θηελνηξνθίαο, θαζψο θαη ηα αγξνηνβηνκεραληθά απφβιεηα κπνξνχλ θαη απηά λα αμηνπνηεζνχλ γηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο. Ζ ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηε ζέξκαλζε 2 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

13 θαηνηθηψλ, αιιά θαη κεγαιχηεξσλ αθφκα θηηξίσλ θαη επηπιένλ γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε θαχζε ηεο. Πιεολεθηήκαηα Βηοκάδας Ζ ρξήζε ηεο βηνκάδα παξνπζηάδεη πνιχ ζνβαξά πεξηβαιινληηθά πιενλεθηήκαηα. πλεηζθέξεη ζεηηθά φζνλ αθνξά ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ θαηλφκελνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ελψ παξάιιεια κεηψλεη θαη ηηο εθπνκπέο SO 2 πνπ είλαη θχξηα ππεχζπλν γηα ηελ φμηλε βξνρή. Δθηφο απφ πεξηβαιινληηθά, ε βηνκάδα έρεη θαη πνιχ ζνβαξά θνηλσληθά νθέιε ηδηαίηεξα ζε ηνπηθφ επίπεδν. Απνηειεί κηα ζνβαξή ελαιιαθηηθή θαιιηεξγεηηθή ιχζε ε νπνία κπνξεί λα ηνλψζεη ηε θζίλνπζα αγξνηηθή νηθνλνκία, απφ ηε ζηηγκή πνπ δηαθνξνπνηεί ην εηζφδεκα ησλ αγξνηψλ θαη είλαη νηθνλνκηθά ζπκθεξφηεξε απφ άιιεο θαιιηέξγεηεο. Αθφκα, επεηδή ε εθκεηάιιεπζε ηεο βηνκάδαο γίλεηαη ζπλήζσο θνληά ζηνλ ηφπν παξαγσγήο ηεο, ε παξαγσγή ελέξγεηαο απφ απηήλ κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη επηπιένλ ζέζεηο εξγαζίαο θαη λα ηνλψζεη ην ηνπηθφ εηζφδεκα. Δθαρκογές βηοκάδας ζηελ ειιεληθή Τοπηθή Ασηοδηοίθεζε Έλα παξάδεηγκα εθαξκνγήο ηεο βηνκάδαο ζηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε αθνξά ζηελ ζέξκαλζε λνκαξρηαθψλ θαη δεκνηηθψλ ή θνηλνηηθψλ θηηξίσλ κε μχιν. Παξαδείγκαηα ηέηνησλ εθαξκνγψλ ζε ειιεληθνχο ΟΣΑ δελ ππάξρνπλ, σζηφζν ζα κπνξνχζε ε απηνδηνίθεζε λα κηκεζεί ην παξάδεηγκα ηνπ Ηεξνχ Κνηλφβηνπ Δπαγγειηζκνχ Οξκπιίαο Υαιθηδηθήο (εθαξκνγή ηειεζέξκαλζεο) ή ηεο Μνλήο Ηβήξσλ ζην Άγην Όξνο (ΚΑΠΔ (2), ζει. 1-10) Ζιηαθή ελέξγεηα Ζ ειηαθή ελέξγεηα κπνξεί λα αμηνπνηεζεί είηε κέζσ ησλ ελεξγεηηθψλ ειηαθψλ, είηε κέζσ ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ Δλεξγεηηθά ειηαθά Δλεξγεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα είλαη φζα ζπιιέγνπλ ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία, θαη ζηε ζπλέρεηα ηε κεηαθέξνπλ κε ηε κνξθή ζεξκφηεηαο ζε λεξφ, ζε αέξα ή ζε θάπνην άιιν ξεπζηφ 3. Ζ πιένλ δηαδεδνκέλε εθαξκνγή ησλ ζπζηεκάησλ απηψλ είλαη ε παξαγσγή δεζηνχ λεξνχ ρξήζεο, νη γλσζηνί δειαδή ειηαθνί ζεξκνζίθσλεο. 3 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

14 χκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ έηνπο 2004, πεξηζζφηεξεο απφ ειιεληθέο νηθνγέλεηεο θαιχπηνπλ πεξίπνπ 80% ησλ εηεζίσλ αλαγθψλ ηνπο ζε δεζηφ λεξφ ρξήζεο κε ειηαθφ ζεξκνζίθσλα. Σα ελεξγεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα κπνξνχλ επίζεο λα ρξεζηκνπνηεζνχλ νπνπδήπνηε απαηηείηαη ζεξκφηεηα ρακειήο ζεξκνθξαζηαθήο ζηάζκεο. Έηζη, ε ρξήζε ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο γηα ηελ παξαγσγή ςχμεο, γηα ηνλ θιηκαηηζκφ ρψξσλ θαη άιιεο εθαξκνγέο, εκθαλίδεηαη σο κία απφ ηηο πνιιά ππνζρφκελεο πξννπηηθέο, ιφγσ ηεο απμεκέλεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο αθξηβψο ηελ επνρή πνπ απαηηνχληαη ηα ςπθηηθά θνξηία. Μηα άιιε εθαξκνγή ηέινο πνπ έρεη εμαπισζεί ζηελ Δπξσπατθή αγνξά είλαη ν ζπλδπαζκφο παξαγσγήο δεζηνχ λεξνχ ρξήζεο θαη ζέξκαλζεο ρψξσλ κε ελεξγεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα. Ζ ρξήζε ησλ ζπζηεκάησλ απηψλ ζηηο ειιεληθέο θιηκαηηθέο ζπλζήθεο γηα ηε ζέξκαλζε ρψξσλ, ζεσξείηαη ηερληθά αιιά θαη νηθνλνκηθά απνδνηηθή. Πιεολεθηήκαηα Δλεργεηηθώλ Ζιηαθώλ Σσζηεκάηωλ Μεξηθά απφ ηα πιενλεθηήκαηα ησλ ελεξγεηηθψλ ειηαθψλ ζπζηεκάησλ είλαη ε απιφηεηα θαηαζθεπήο θαη εγθαηάζηαζήο ηνπο, ηα ζρεηηθά θηελά πιηθά πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπο θαη ε απνδνηηθή κεηαηξνπή ηεο ελέξγεηαο, πνπ επηηπγράλεηαη κε απηά. Πξφθεηηαη επίζεο γηα έλαλ δξαζηήξην θιάδν ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Οη εηαηξείεο ηνπ θιάδνπ έρνπλ δεκηνπξγήζεη ζεκαληηθφ αξηζκφ ζέζεσλ εξγαζίαο θαη ζπκβάιινπλ ζεηηθά ζην εκπνξηθφ ηζνδχγην ζεκεηψλνληαο πςειέο εμαγσγέο ζε «δχζθνιεο» ρψξεο φπσο ε Γεξκαλία (ΚΑΠΔ (1), επηέκβξηνο 2005 ζει ) Φωηνβνιηαϊθά πζηήκαηα Σα θσηνβνιηατθά (Φ/Β) ζπζηήκαηα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα κεηαηξνπήο ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο ζε ειεθηξηθή. Όηαλ ηα Φ/Β πιαίζηα εθηεζνχλ ζηελ ειηαθή αθηηλνβνιία, κεηαηξέπνπλ πνζνζηφ 14% πεξίπνπ ηεο πξνζπίπηνπζαο ειηαθήο ελέξγεηαο ζε ειεθηξηθή 4. αλ θπξηφηεξεο θαηεγνξίεο εθαξκνγψλ Φ/Β ζπζηεκάησλ κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ νη εμήο: 4 ηειεπηαία επίζθεςε

15 Καηαλαισηηθά πξντφληα (1mW 100 Wp) γηα εθαξκνγέο κηθξήο θιίκαθαο ηζρχνο φπσο π.ρ. ηξνρφζπηηα Απηφλνκα ή απνκνλσκέλα ζπζηήκαηα (100 Wp 200k Wp ) γηα θαηνηθίεο θαη κηθξνχο νηθηζκνχο πνπ δελ είλαη ζπλδεδεκέλνη ζην δίθηπν. Μεγάια Γηαζπλδεδεκέλα ζην Γίθηπν Φ/Β πζηήκαηα κεγέζνπο 50kWp έσο κεξηθά MWp, πνπ δηνρεηεχνπλ ηελ παξαγφκελε ελέξγεηα απεπζείαο ζην δίθηπν. Γηαζπλδεδεκέλα Φ/Β πζηήκαηα Οηθηαθφο Σνκέαο. (1,5kWp έσο 20kW), πνπ έρνπλ εγθαηαζηαζεί ζε ζηέγεο ή πξνζφςεηο θαηνηθηψλ θαη ηξνθνδνηνχλ άκεζα ηηο θαηαλαιψζεηο ηνπ θηηξίνπ, ε δε πιενλάδνπζα ελέξγεηα δηνρεηεχεηαη ζην ειεθηξηθφ δίθηπν. Πιεολεθηήκαηα θωηοβοιηαϊθώλ Ζ κεηαηξνπή ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο ζε ειεθηξηθή γεληθά, γίλεηαη αζφξπβα, αμηφπηζηα θαη ρσξίο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο. Ζ ειεθηξηθή ελέξγεηα παξάγεηαη απεπζείαο θαη κε ηνλ ηξφπν απηφ νη ρξήζηεο απνθηνχλ αλεμαξηεζία. Σα Φ/Β ζπζήκαηα ζπλδπάδνληαη κε άιιεο πεγέο ελέξγεηαο, είλαη «βαζκσηά», κπνξνχλ εχθνια δειαδή λα θαιχςνπλ κειινληηθέο αλάγθεο ησλ ρξεζηψλ ηνπο θαη είλαη εχρξεζηα. Απφ νηθνλνκηθή ζθνπηά, ηα Φ/Β έρνπλ ρακειά θφζηε ζπληήξεζεο θαη κεγάιε δηάξθεηα δσήο, αθνχ νη εγγπήζεηο πνπ δίλνληαη απφ ηνπο θαηαζθεπαζηέο ηνπο θαιχπηνπλ πεξίπνπ εηθνζηπέληε έηε ιεηηνπξγίαο. Όηαλ αθφκα ηα Φ/Β ελζσκαηψλνληαη ζε θηίξηα, απνθεχγεηαη ε ρξήζε γεο γηα ηελ εγθαηάζηαζε, ε παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απνθεληξψλεηαη θαη ε ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη θαηαλαιψλεηαη επί ηφπνπ (ΚΑΠΔ (1), επηέκβξηνο 2005, ζει ). Δθαρκογές θωηοβοιηαϊθώλ ζηοσς ΟΤΑ ην ρψξν ησλ θσηνβνιηατθψλ παξαηεξείηαη ίζσο ε πην έληνλε θηλεηνπνίεζε ησλ ΟΣΑ, φζνλ αθνξά ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Ζ Ννκαξρηαθή Απηνδηνίθεζε Πξέβεδαο 5 π.ρ πξνσζεί ηε ρξήζε ησλ θσηνβνιηατθψλ ζε ζρνιηθέο κνλάδεο, νη δήκνη Αηγάιεσ 6,Πεξηζηεξίνπ 7 επελδχνπλ ζε εγθαηαζηάζεηο θηι. Ζ εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ ζε δεκνηηθά θαη λνκαξρηαθά θηίξηα ζα κπνξνχζε λα πξνζθέξεη ελεξγεηαθή απηνλνκία ζε πιεζψξα θηηξίσλ θαη παξάιιεια 5 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

16 λα απνηειέζεη παξάδεηγκα πξνο κίκεζε γηα ηα κε δεκφζηα θηίξηα. Μηα αθφκα εθαξκνγή ζα κπνξνχζε λα αθνξά ηε ρξήζε ειεθηξνθίλεησλ νρεκάησλ απφ ηνπο ΟΣΑ κε ηελ παξάιιειε αλάπηπμε θσηνβνιηατθψλ εγθαηαζηάζεσλ γηα ηελ θφξηηζε ηνπο Μηθξά πδξνειεθηξηθά έξγα Ζ πδξαπιηθή ελέξγεηα, ε ελέξγεηα ηνπ λεξνχ, είλαη κηα αλαλεψζηκε, θαη απνθεληξσκέλε πεγή ελέξγεηαο. ε πνιιά ζεκεία ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ θάπνηεο παξαδνζηαθέο, αιιά θαη ζχγρξνλεο Μηθξέο Τδξνειεθηξηθέο Δγθαηαζηάζεηο (ΜΤΓΔ) εμαθνινπζνχλ λα αμηνπνηνχλ ηελ ελέξγεηα ηνπ λεξνχ γηα ηελ παξαγσγή κεραληθνχ έξγνπ αιιά θπξίσο πιένλ γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο. Ζ δπλακηθή ελέξγεηα (ιφγσ δηαθνξάο ζηάζκεο) κεηαηξέπεηαη ζε κεραληθή κέζσ ελφο πδξνζηξφβηινπ θαη ζηε ζπλέρεηα ε κεραληθή κεηαηξέπεηαη ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα κέζσ κηαο ειεθηξηθήο γελλήηξηαο. Γηα ην ιφγν απηφ ην ζχλνιν ησλ έξγσλ θαη εμνπιηζκνχ κέζσ ησλ νπνίσλ κεηαηξέπεηαη ε πδξαπιηθή ελέξγεηα ζε κεραληθή θαη ζηελ ζπλέρεηα ζε ειεθηξηθή νλνκάδεηαη Τδξνειεθηξηθφ έξγν (ΤΖΔ) (Τπνζηεξηθηηθά Κείκελα Γεκνζηφηεηαο, Σερλνινγίεο Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο, επηέκβξηνο 2005, ζει ). Πιεολεθηήκαηα κηθρώλ σδροειεθηρηθώλ έργωλ Σα κηθξά πδξνειεθηξηθά έξγα παξνπζηάδνπλ ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα φπσο ε δπλαηφηεηα άκεζεο ζχλδεζεο - απφδεπμεο ζην δίθηπν, ε απηφλνκε ιεηηνπξγία ηνπο, ε αμηνπηζηία ηνπο, ε παξαγσγή ελέξγεηαο αξίζηεο πνηφηεηαο ρσξίο δηαθπκάλζεηο, ε άξηζηε δηαρξνληθή ζπκπεξηθνξά ηνπο, ε κεγάιε δηάξθεηα δσήο (κπνξεί λα ππεξβαίλεη θαη ηα 100 έηε), ν πξνβιέςηκνο ρξφλνο απφζβεζεο ησλ αλαγθαίσλ επελδχζεσλ πνπ νθείιεηαη ζην πνιχ ρακειφ θφζηνο ζπληήξεζεο θαη ιεηηνπξγίαο θαη ζηελ αλππαξμία θφζηνπο πξψηεο χιεο. Δπίζεο είλαη θηιηθά πξνο ην πεξηβάιινλ, έρνληαο κεδεληθέο εθπνκπέο ξχπσλ θαη πεξηνξηζκέλεο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο, ελψ ηαπηφρξνλα κπνξνχλ ηθαλνπνηήζνπλ θαη άιιεο αλάγθεο ρξήζεο λεξνχ (χδξεπζεο, άξδεπζεο, θιπ). Ζ πιήξεο απηνκαηνπνίεζε ησλ ΜΤΖΔ νδεγεί ζηελ ειαρηζηνπνίεζε ησλ ιεηηνπξγηθψλ εμφδσλ, ελψ κηθξέο είλαη θαη νη αλάγθεο ζε πξνζσπηθφ. Σέινο έλαο 8 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

17 κηθξφο πδξνειεθηξηθφο ζηαζκφο απνηειεί έλα έξγν ζπκβαηφ κε ην πεξηβάιινλ, πνπ κπνξεί λα ζπκβάιεη αθφκε θαη ζηε δεκηνπξγία λέσλ πδξνβηνηφπσλ κηθξήο θιίκαθαο. Δθαρκογές κηθρώλ σδροειεθηρηθώλ ζηοσς ΟΤΑ Σν ΚΑΠΔ έρεη μεθηλήζεη κηα πξνζπάζεηα ελεκέξσζεο ησλ ΟΣΑ γηα ηηο δπλαηφηεηεο αμηνπνίεζεο ησλ Μηθξψλ Τδξνειεθηξηθψλ Έξγσλ, ελψ θάπνηνη ΟΣΑ 9 ήδε πξνσζνχλ ζρεηηθά έξγα κε ηε κέζνδν ησλ πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ Ηδησηηθνχ Σνκέα. Αμηνκλεκφλεπηε πάλησο είλαη ε πξνζπάζεηα ηεο Ηεξάο Πνιηηείαο ηνπ Άζσ ζηελ παξαγσγή ελέξγεηαο απφ Μηθξά Τδξνειεθηξηθά. Οη Τδξνειεθηξηθνί ηαζκνί ησλ Η.Μνλψλ ηεο ηκσλφπεηξαο, Γξεγνξίνπ, Γηνλπζίνπ, Φηινζένπ θαη Αγίνπ Παχινπ 10 απνηεινχλ παξαδείγκαηα γηα πνιινχο ΟΣΑ πνπ δηαζέηνπλ δπλαηφηεηεο παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ ηε ζπγθεθξηκέλε ΑΠΔ Τδξνγόλν Σν πδξνγφλν εθηηκάηαη φηη ζα απνηειέζεη έλα λέν θαχζηκν πνπ ζα ρξεζηκνπνηείηαη ζην κέιινλ, ηφζν ζηνλ νηθηαθφ ηνκέα φζν θαη ζηηο κεηαθνξέο. Σν πδξνγφλν ζην κέιινλ ζα παξάγεηαη ζε κεγάιν πνζνζηφ απφ ηελ ειεθηξφιπζε ηνπ λεξνχ, δει. κηα δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία ην λεξφ δηαζπάηαη κε ρξήζε ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο ζε πδξνγφλν θαη νμπγφλν. Σν πδξνγφλν κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε θαηάιιεια ηξνπνπνηεκέλνπο θαπζηήξεο, ιέβεηεο θαη θηλεηήξεο εζσηεξηθήο θαχζεο. Ηδαληθή ελεξγεηαθή ηνπ εθαξκνγή είλαη φκσο νη θπςέιεο θαπζίκνπ πνπ απνηεινχλ κηα λέα ηερλνινγία πνπ επηηξέπεη ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ απφ ηελ έλσζε πδξνγφλνπ θαη νμπγφλνπ πνπ ππάξρεη ζηνλ αέξα. Οη θπςέιεο θαπζίκνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζηα ζπίηηα γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ θαη ζεξκφηεηαο, αιιά θαη ζηελ θίλεζε ησλ απηνθηλήησλ. Οη ηερλνινγίεο ηνπ πδξνγφλνπ πνπ είλαη αθφκα ζε εμέιημε θαη απαηηνχλ πεξαηηέξσ έξεπλα θαη αλάπηπμε γηα λα γίλνπλ εκπνξηθά εθκεηαιιεχζηκεο, είλαη έλαο λένο ηνκέαο πνιιά ππνζρφκελνο 11. Σν πδξνγφλν ζεσξείηαη ε απάληεζε ζηηο εθπνκπέο ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ηδηαίηεξα απφ ηηο κεηαθνξέο, ελψ ζα κπνξνχζε λα θαιχςεη ηηο ελεξγεηαθέο αλάγθεο απηφλνκσλ ή απνκνλσκέλσλ ζπζηεκάησλ φπσο είλαη ηα ειιεληθά λεζηά (Παξαγσγή πδξνγφλνπ απφ ΑΠΔ, Ν. Λπκπεξφπνπινο ζει. 1). 9 Πεγή: Γήκνο Αγξηάο λνκνχ Μαγλεζίαο, ην έξγν βξίζθεηαη αθφκα ζηελ α` θάζε (master plan), ηειεπηαία επίζθεςε Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

18 Πιεολεθηήκαηα ηοσ σδρογόλοσ Έρεη ην πιενλέθηεκα φηαλ «θαίγεηαη» λα κελ ξππαίλεη ηελ αηκφζθαηξα, αθνχ παξάγεη κφλν ζεξκφηεηα θαη λεξφ. Δπηπιένλ, ην πδξνγφλν απφ ηε ζηηγκή πνπ κειινληηθά ζα παξάγεηαη απφ ην λεξφ, ζεσξείηαη πξαθηηθά αλεμάληιεην. Δθαρκογές σδρογόλοσ ζηελ Τοπηθή Ασηοδηοίθεζε Ζ ειιεληθή απηνδηνίθεζε δπζηπρψο δελ έρεη λα επηδείμεη εθαξκνγέο πδξνγφλνπ γηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο. Παξαδείγκαηα ηέηνησλ εθαξκνγψλ σζηφζν κπνξνχλ λα αλαδεηεζνχλ ζηνλ επξσπατθφ ρψξν. ην Potsdam ηεο Γεξκαλίαο ην πδξνγφλν πνπ ζα παξάγεηαη απφ βηνκάδα ζηα ηζηνξηθά θηίξηα ηνπ ιηκαληνχ ζα πξνζθέξεη κηα αλαλεψζηκε θαη βηψζηκε πεγή ειεθηξηζκνχ ζηνπο θαηνίθνπο ηνπο. 12 Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή επίζεο έρεη ρξεκαηνδνηήζεη κέζσ ηνπ πξνγξάκκαηνο CUTE ηελ θπθινθνξία 27 νρεκάησλ ζε 9 επξσπατθέο πφιεηο πνπ αμηνπνηνχλ λέα ζπζηήκαηα παξαγσγήο απνζήθεπζεο θαη παξνρήο πδξνγφλνπ Γεωζεξκηθή Δλέξγεηα Ζ γεσζεξκηθή ελέξγεηα, αλάινγα κε ηε ζεξκνθξαζία κε ηελ νπνία κεηαθέξεηαη ζηελ επηθάλεηα, ρξεζηκνπνηείηαη γηα παξαγσγή ειεθηξηζκνχ (φηαλ ε γεσζεξκία εμάγεηαη κε ηε κνξθή βξαζηνχ λεξνχ ή αηκνχ), γηα ζέξκαλζε θηηξίσλ, γηα ζέξκαλζε ζεξκνθεπίσλ θαη εδαθψλ, γηα ηρζπνθαιιηέξγεηεο θαη ηέινο γηα ζεξκά ινπηξά. ηελ Διιάδα, γεσζεξκία θαηάιιειε γηα παξαγσγή ειεθηξηζκνχ βξίζθεηαη ζε κηθξά βάζε ζηα λεζηά ηνπ εθαηζηεηαθνχ ηφμνπ ηνπ Αηγαίνπ (Μήινο, αληνξίλε, Νίζπξνο), αιιά θαη ζηε Λέζβν, ηε Υίν, ηε ακνζξάθε θαη αιινχ. Γεσζεξκία θαηάιιειε γηα ζέξκαλζε θαη αγξνηηθέο εθαξκνγέο απαληάηαη ζε κηθξά βάζε ζε πνιιέο πεξηνρέο ζηηο πεδηάδεο ηεο Μαθεδνλίαο θαη ηεο Θξάθεο, αιιά θαη ζηε γεηηνληά θάζε κηαο απφ ηηο 56 ζεξκέο πεγέο ηεο ρψξαο. Σα ηειεπηαία ρξφληα, ν άλζξσπνο κπφξεζε λα αμηνπνηήζεη ηε ζεξκφηεηα πνπ βξίζθεηαη ζην έδαθνο ζε βάζνο κεξηθψλ κέηξσλ γηα ζέξκαλζε ρψξσλ κε ηε βνήζεηα εηδηθψλ κεραλεκάησλ πνπ νλνκάδνληαη γεσζεξκηθέο αληιίεο ζεξκφηεηαο, ηα νπνία κπνξνχλ θαη αλεβάδνπλ ηε δηαζέζηκε ζεξκνθξαζία. Ζ ίδηα ηερλνινγία κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί θαη γηα θιηκαηηζκφ. 12 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

19 ηελ Διιάδα, ε αμηνπνίεζε ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο γίλεηαη θπξίσο γηα ζεξκά-ηακαηηθά ινπηξά θαη γηα ζέξκαλζε ζεξκνθεπίσλ θαη εδαθψλ, ελψ ηα πξνζερή ρξφληα αλακέλεηαη θαη ε αλάπηπμε ησλ γεσζεξκηθψλ αληιηψλ ζεξκφηεηαο. Πιεολεθηήκαηα γεωζερκηθής ελέργεηας Όζνλ αθνξά ηα νηθνλνκηθά νθέιε, ε ζεξκφηεηα πνπ παξάγεηαη απφ γεσζεξκηθά ξεπζηά είλαη ζεκαληηθά θζελφηεξε απφ εθείλε πνπ παξάγεηαη απφ ηελ θαχζε πεηξειαίνπ ζέξκαλζεο ή θπζηθνχ αεξίνπ. Ζ ρξήζε γεσζεξκηθψλ αληιηψλ ζεξκφηεηαο γηα ζέξκαλζε θαη θιηκαηηζκφ, έρεη 30% κηθξφηεξν θφζηνο ιεηηνπξγίαο απφ ηα θαιχηεξα αεξφςπθηα ζπζηήκαηα, θφζηνο ζπληήξεζεο κφιηο ην 1/3 εθείλνπ ησλ ζπκβαηηθψλ ζπζηεκάησλ ζέξκαλζεο-θιηκαηηζκνχ, θαη ζεκαληηθά κεγαιχηεξε δηάξθεηα δσήο (25-30 ρξφληα). Όζν γηα ηα πεξηβαιινληηθά νθέιε, απνθεχγεηαη ε έθιπζε δηνημεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO 2) θαη άιισλ αεξίσλ πνπ εθιχνληαη απφ ηελ θαχζε ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ. Δθαρκογές γεωζερκίας ζηελ Τοπηθή Ασηοδηοίθεζε Ζ πην απιή ίζσο εθαξκνγή ηεο γεσζεξκίαο, φπνπ βέβαηα ππάξρεη γεσζεξκηθφ δπλακηθφ, αθνξά ηε ζέξκαλζε θαη ηνλ θιηκαηηζκφ λνκαξρηαθψλ θαη δεκνηηθψλ ή θνηλνηηθψλ θηηξίσλ. Παξάδεηγκα ηέηνηαο εθαξκνγήο απνηειεί ην δεκαξρείν Ππιαίαο, φπνπ κε ηε βνήζεηα ηνπ ΚΑΠΔ, ιεηηνπξγεί κε επηηπρία απφ ην 2002 ζχζηεκα ζέξκαλζεο θαη θιηκαηηζκνχ Κπκαηηθή ελέξγεηα Πξφθεηηαη γηα κηα αλεμάληιεηε πεγή ελέξγεηαο, ε νπνία παξνπζηάδεη κεηαμχ ησλ ΑΠΔ ηελ πςειφηεξε ελεξγεηαθή ππθλφηεηα, ε νπνία κπνξεί λα θηάζεη κέρξη θαη ηα 1000 kw/m κεηψπνπ θχκαηνο. Ζ αμηνπνίεζε ηνπ 1% ηνπ θπκαηηθνχ δπλακηθνχ ηνπ πιαλήηε καο ζα θάιππηε πεξίπνπ ζην ηεηξαπιάζην ηελ παγθφζκηα ελεξγεηαθή δήηεζε. Ζ Διιάδα δηαζέηεη πνιχ κεγάιε αθηνγξακκή θαη ηαπηφρξνλα πςειφ αηνιηθφ δπλακηθφ πάλσ απφ ην Αηγαίν Πέιαγνο. Σν δπλακηθφ απηφ ζα κπνξνχζε λα ζπλεηζθέξεη ζεκαληηθά ζηελ ειεθηξνδφηεζε κεγάινπ αξηζκνχ λεζηψλ. Πιεολεθηήκαηα ηες θσκαηηθής ελέργεηας Ζ θπκαηηθή ελέξγεηα ζπγθεληξψλεη ζρεδφλ φια ηα πιενλεθηήκαηα ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο πνπ έρνπλ παξνπζηαζηεί κέρξη ηψξα. Δπηπιένλ ε θπκαηηθή ελέξγεηα δελ απαηηεί ηε δέζκεπζε γεο, ελψ ζηηο πεξηνρέο κε έληνλε 14 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

20 θπκαηηθή δξαζηεξηφηεηα ε εθκεηάιιεπζε ηεο δε ζπγθξνχεηαη κε άιιεο δξαζηεξηφηεηεο φπσο π.ρ. ηνπξηζκφο ή ηρζπνθαιιηέξγεηεο. Δπηπιένλ νη εγθαηαζηάζεηο εθκεηάιιεπζεο ηεο θπκαηηθήο ελέξγεηαο ζα κπνξνχζαλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη σο ιηκελνβξαρίνλεο ή θπκαηνζξαχζηεο (Γ. Λεκνλήο, ζει 1-6). Παξφιν πνπ ην ειεθηξνπαξαγσγηθφ θφζηνο παξακέλεη αθφκα πςειφ, νη έξεπλεο ζπλερίδνληαη ελψ νη πξφζθαηεο απφπεηξεο αμηνπνίεζεο είλαη αξθεηά ειπηδνθφξεο. Δθαρκογές θσκαηηθής ελέργεηας ζηελ Τοπηθή Ασηοδηοίθεζε Οη πεηπρεκέλεο εθαξκνγέο θπκαηηθέο ελέξγεηαο είλαη ιίγεο αλά ηνλ θφζκν. Χζηφζν νη ειιεληθνί ΟΣΑ ζα κπνξνχζαλ λα επελδχζνπλ ζε έξεπλα θαη λα ζπλεξγαζηνχλ κε άιινπο επξσπατθνχο ΟΣΑ, θαζψο ηα νθέιε πνπ ζα πξνθχςνπλ απφ κειινληηθή εθκεηάιιεπζε είλαη πνιχ κεγάια. Δηθόλα 1: Αεξνθσηνγξαθία ηνπ Pelamis, ηεο πξψηεο πνξηνγαιηθήο κνλάδαο παξαγσγήο θπκαηηθήο ελέξγεηαο. Πεγή: Σν Πνληίθη

21 Κεθάλαιο 2: Η Αιολική ενέπγεια Σν θεθάιαην απηφ αζρνιείηαη απνθιεηζηηθά κε ηελ αηνιηθή ελέξγεηα. Δλψ φιεο νη πξνεγνχκελεο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο αλαθέξζεθαλ επηγξακκαηηθά ζην πξνεγνχκελν θεθάιαην, ε αηνιηθή ελέξγεηα, γηα ηηο αλάγθεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίαο πεξηγξάθεηαη μερσξηζηά. Δθηφο ηνπ φηη πξφθεηηαη γηα ηελ πην ψξηκε ηερλνινγηθά ΑΠΔ θαη εθηφο ηεο εμέρνπζαο ζέζεο ηεο σο πξνο ηηο δηεζλείο ππνρξεψζεηο ηεο ρψξαο, είλαη ζθφπηκν λα παξαηεζεί ε επηζηεκνληθή άπνςε γηα ζπγθεθξηκέλα ραξαθηεξηζηηθά ησλ αλεκνγελλήηξησλ θαη ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ γεληθφηεξα, πξνθεηκέλνπ λα δηεξεπλεζεί ζε επφκελα θεθάιαηα ην θαηά πφζν δηθαηνινγεκέλε είλαη ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο ε έιιεηςε θνηλσληθήο απνδνρήο. Μηα απφ απηέο ηηο πεξηπηψζεηο είλαη θαη ε πεξίπησζε ηεο Ν. Δχβνηαο, πνπ κειεηάηαη μερσξηζηά ζην Β` κέξνο. 2.1 Ιζηνξηθά Όπσο θαη ζε άιιεο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο, φια μεθηλάλε απφ ηνλ ήιην. Ζ ειηαθή αθηηλνβνιία ζεξκαίλεη αλνκνηφκνξθα ηελ επηθάλεηα ηεο γεο, πξνθαιψληαο κεηαθηλήζεηο αέξησλ καδψλ. Ζ αλνκνηνξθία απηή νθείιεηαη ζηελ αλνκνηνκνξθία ηνπ αλάγιπθνπ ηεο γεο, ζηελ χπαξμε κεγάισλ πδάηηλσλ επηθαλεηψλ, ζηε βιάζηεζε θαη ηέινο ζηελ ίδηα ηελ πεξηζηξνθή ηεο γεο (Μπάηιαο Δπάγγεινο, 2007 ζει , ΚΑΠΔ (1), 2005 ζει 6-26). Ζ πξψηε εθαξκνγή εληνπίδεηαη ζηε λαπηηιία κε ηα ηζηηνθφξα πινία. Ζ εθκεηάιιεπζε ηνπ αλέκνπ έδσζε ηεξάζηηα ψζεζε ζην εκπφξην θαη θαη` επέθηαζε ζηελ επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ ιαψλ. ηε ζηεξηά ε αηνιηθή ελέξγεηα αμηνπνηήζεθε κάιινλ πξψηα απφ ηνπο ιανχο ηεο Αλαηνιήο ζην γεσξγηθφ ηνκέα γηα ηελ άληιεζε λεξνχ ή γηα άιεζκα. ε έξγα Αξάβσλ ηνπ 9 νπ αηψλα γίλεηαη ιφγνο γηα έλα πεξζηθφ ζπγθξφηεκα αλεκφκπισλ άληιεζεο λεξνχ ηνπ 7 νπ αηψλα κ.ρ. Οη Άξαβεο ζα θέξνπλ ηνπο αλεκφκπινπο ζηελ Δπξψπε, νη νπνίνη ζχληνκα ζα δηαδνζνχλ θαη ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ επξχηαηα απφ ηνλ 12 ν κέρξη ηνλ 19 ν αηψλα γηα ην άιεζκα δεκεηξηαθψλ, γηα ηελ άληιεζε λεξνχ ή γηα ηελ απνμήξαλζε πεδηλψλ εθηάζεσλ 15, φπσο π.ρ ζηελ Οιιαλδία. 15 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

22 ηνλ ειιεληθφ ρψξν 16 ε ρξήζε ησλ αλεκφκπισλ θαζηεξψζεθε θαηά ηε Βπδαληηλή πεξίνδν, γλσξίδνληαο αθφκα κεγαιχηεξε δηάδνζε θαηά ηελ πεξίνδν ηεο Φξαγθνθξαηίαο, θπξίσο ζην αλαηνιηθφ Αηγαίν αιιά θαη ζηελ ελδνρψξα. Μηα παξαιιαγή αλεκφκπινπ επίζεο ρξεζηκνπνηήζεθε ζην νξνπέδην ηνπ Λαζηζίνπ ζηελ Κξήηε, γηα ηελ άληιεζε λεξνχ. Απηνί αθνξνχζαλ ζηδεξέληεο θαηαζθεπέο κε πάληλα πηεξχγηα. Σε δεθαεηία ηνπ 1970, ιφγσ ηεο πεηξειατθήο θξίζεο, ην ελδηαθέξνλ ζε Ακεξηθή θαη βφξεηα ή θεληξηθή Δπξψπε ηνλψλεηαη πάιη, απηή ηε θνξά φκσο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Οη πξψηεο εκπνξηθά εθκεηαιιεχζηκεο αλεκνγελλήηξηεο θαηαζθεπάδνληαη ην 1980 θαη έθηνηε ε ηερλνινγία παξαγσγήο εμειίζζεηαη ξαγδαία ηφζν σο πξνο ηελ ελεξγεηαθή απφδνζε, φζν θαη ηελ αζθάιεηα ιεηηνπξγίαο θαη ηελ αμηνπηζηία, φπσο θαίλεηαη θαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα 5000KW 1500KW 600KW 30KW 80KW 250KW Δηθόλα 2: Αχμεζε ηζρχνο Α/Γ απφ ην 1980 κέρξη ην Πεγή: Τπνζηεξηθηηθά Κείκελα Γεκνζηφηεηαο, ζει Η ιεηηνπξγία θαη ηα κέξε ηεο αλεκνγελλήηξηαο Πώς ιεηηοσργεί κηα ζύγτρολε αλεκογελλήηρηα; Ζ πίεζε ηνπ αλέκνπ ζέηεη ζε πεξηζηξνθή ηα πηεξχγηα ηεο ηα νπνία κεηαθέξνπλ ηελ πεξηζηξνθηθή ηνπο θίλεζε ζε κηα ειεθηξνγελλήηξηα κέζσ ελφο θεληξηθνχ άμνλα θαη ελφο θηβσηίνπ ηαρπηήησλ ζηε ζπλέρεηα. Ζ ειεθηξνγελλήηξηα κεηαηξέπεη ηε κεραληθή απηή θίλεζε ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα. Ποηές είλαη οη θαηεγορίες αλεκογελλεηρηώλ; 16 Πεγή: αλαδήηεζε γηα «αλεκφκπινη», ηειεπηαία επίζθεςε

23 Οη δχν βαζηθέο θαηεγνξίεο αλεκνγελλεηξηψλ είλαη νη νξηδφληηνπ θαη νη θαηαθφξπθνπ άμνλα 17. ηηο πξψηεο ν δξνκέαο είλαη ηχπνπ έιηθα θαη βξίζθεηαη ζπλερψο παξάιιεινο κε ηελ θαηεχζπλζε ηνπ αλέκνπ θαη ηνπ εδάθνπο, ελψ ζηηο δεχηεξεο ν θαηαθφξπθνο άμνλαο, ν νπνίνο παξακέλεη ζηαζεξφο θαη είλαη θάζεηνο πξνο ηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο. Παξφιν πνπ δελ πθίζηαηαη θαλέλαο θαζνξηζηηθφο ιφγνο, εθηφο ίζσο απφ ηελ εκθάληζε, ζηελ αγνξά έρνπλ επηθξαηήζεη απνθιεηζηηθά νη αλεκνγελλήηξηεο νξηδφληηνπ άμνλα, κε δχν ή ηξία πηεξχγηα Ποηά είλαη ηα βαζηθά κέρε κηας αλεκογελλήηρηας; Μηα Α/Γ νξηδφληηνπ άμνλα απνηειείηαη απφ ηα εμήο κέξε: ηνλ πχξγν, ν νπνίνο είλαη ζπλήζσο ζσιελσηφο ή δηθηπσηφο θαη ζπαλίσο απφ νπιηζκέλν ζθπξφδεκα θαη απνηειείηαη απφ δχν ε ηξία ηκήκαηα. ηελ άηξαθην, πνπ πεξηέρεη φια ηα κεραληθά ππνζπζηήκαηα, φπσο ηελ ειεθηξνγελλήηξηα θαη ην θηβψηην ηαρπηήησλ, ην νπνίν πνιιαπιαζηάδεη ηηο ζηξνθέο ηνπ θχξηνπ άμνλα απφ ζηξνθέο/ιεπηφ ζε ζηξνθέο/ιεπηφ. ηα ειεθηξνληθά ζπζηήκαηα ειέγρνπ θαη αζθαινχο ιεηηνπξγίαο ηα νπνία θξνληίδνπλ γηα ηελ αζθαιή, εχξπζκε θαη απνδνηηθή ιεηηνπξγία ηεο αλεκνγελλήηξηαο ζε φιεο ηηο ζπλζήθεο. ην ζχζηεκα ειέγρνπ, ην νπνίν ιακβάλεη πιεξνθνξίεο γηα ηελ ηαρχηεηα θαη ηε δηεχζπλζε ηνπ αλέκνπ απφ ην αλεκφκεηξν θαη ηνλ αλεκνδείθηε θαη ζηε ζπλέρεηα ην ζχζηεκα πξνζαλαηνιηζκνχ ηνπ ζαιάκνπ (αηξάθηνπ) πεξηζηξέθεη ηελ άηξαθην ηεο αλεκνγελλήηξηαο ζηελ θαηεχζπλζε ηνπ αλέκνπ. ηα πηεξχγηα ηεο αλεκνγελλήηξηαο, ηα νπνία είλαη ζπλήζσο δχν ή ηξία θαη θαηαζθεπάδνληαη απφ εληζρπκέλν πνιπεζηέξα. ην κεηαζρεκαηηζηήο κεηαηξνπήο ηεο ρακειήο ηάζεο ηεο ειεθηξνγελλήηξηαο ζε κέζε ηάζε πξνθεηκέλνπ λα κεηαθεξζεί ε ειεθηξηθή ελέξγεηα κέζσ δηθηχνπ (Τπνζηεξηθηηθά Κείκελα Γεκνζηφηεηαο, ζει 9-13) 17 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

24 Δηθόλα 3: Ζ ιεηηνπξγία θαη ηα κέξε ηεο Α/Γ, Πεγή: Τπνζηεξηθηηθά θείκελα δεκνζηφηεηαο, ζει Πιενλεθηήκαηα (αδηακθηζβήηεηα) ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο Σα νθέιε απφ ηελ αμηνπνίεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο είλαη πνιιαπιά. Χζηφζν πνιιά απφ απηά δέρνληαη θξηηηθή θαη ακθηζβεηνχληαη, ελψ ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο ηα αηνιηθά πάξθα (Α/Π) παξνπζηάδνληαη λα έρνπλ ζνβαξά κεηνλεθηήκαηα. ηελ ελφηεηα απηή εμεηάδνληαη ηα νθέιε απφ ηα Α/Π ηα νπνία δελ επηδέρνληαη ακθηζβήηεζεο. (α) Πεξηβαιινληηθά νθέιε Σν ζεκαληηθφηεξν ίζσο φθεινο απφ ηελ αηνιηθή ελέξγεηα είλαη φηη φηαλ ε ειεθηξηθή ελέξγεηα παξάγεηαη απφ ηνλ άλεκν, κεηψλνληαη νη εθπνκπέο ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ πνπ απνζηαζεξνπνηνχλ ην θιίκα παγθνζκίσο. Κάζε εγθαηαζηεκέλν κεγαβάη (MW) αηνιηθήο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα ηζνδπλακεί κε ηελ απνθπγή έθιπζεο πεξίπνπ ηφλσλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα εηεζίσο (ΚΑΠΔ (1) ζει ). ε ηνπηθφ αθφκα επίπεδν, φηαλ αληί γηα ζπκβαηηθφ ζηαζκφ ειεθηξνπαξαγσγήο ε ελέξγεηα παξάγεηαη απφ αηνιηθά πάξθα, απνθεχγεηαη ε έθιπζε φρη κφλν ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, αιιά θαη θαξθηλνγφλσλ κηθξνζσκαηίδησλ, κνλνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα, δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ θαη νμεηδίσλ ηνπ αδψηνπ πνπ πξνθαινχλ ην θαηλφκελν ηεο φμηλεο βξνρήο (Greenpeace (1), 2001 ζει.1-12). Δπηπιένλ πξφθεηηαη γηα κηα αλεμάληιεηε πεγή ελέξγεηαο ε νπνία παξέρεηαη δσξεάλ. Ζ Διιάδα είλαη κηα ρψξα

25 πνπ δηαζέηεη πινχζην αηνιηθφ δπλακηθφ ην νπνίν ηεο παξέρεη ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα σο πξνο ηε ζπγθεθξηκέλε ΑΠΔ. (β) Οθέιε γηα ηελ απαζρφιεζε ε παγθφζκην επίπεδν ππνινγίδεηαη φηη ε αηνιηθή ελέξγεηα έρεη δεκηνπξγήζεη πάλσ απφ ζέζεηο εξγαζίαο, ελψ κφλν ζηε Γαλία πεξηζζφηεξνη απφ άλζξσπνη δνπλ απφ ηελ αηνιηθή ελέξγεηα (Τπνζηεξηθηηθά θείκελα δεκνζηφηεηαο, επηέκβξηνο 2005 ζει ). Ζ εξγαζία απηή κπνξεί λα αθνξά ηελ θαηαζθεπή ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ, ηε θάζε ιεηηνπξγίαο ηνπο ή εξγαζίεο θαηαζθεπήο θαη ζπλαξκνιφγεζεο ηκεκάησλ ηνπ ειεθηξνινγηθνχ κεραληζκνχ. χκθσλα κε ζπλέληεπμε ππαιιήινπ ηεο εηαηξείαο ΡΟΚΑ ζηηο γηα ηνπο ζθνπνχο ηεο εξγαζίαο, έλα αηνιηθφ πάξθν 10MW ζηε θάζε ιεηηνπξγίαο ηνπ απαζρνιεί πεξίπνπ 7 άηνκα: έλα θχιαθα, 2 ειεθηξνιφγνπο, 1 κεραλνιφγν θαη ηξεηο βνεζνχο ειεθηξνιφγνπο. χκθσλα επίζεο κε απνινγηζηηθά ζηνηρεία ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο, θάζε 50 MW πνπ εγθαζίζηαληαη δεκηνπξγνχλ ζήκεξα ηνπιάρηζηνλ λέεο ζέζεηο εξγαζίαο, θπξίσο ζηε βηνκεραληθή παξαγσγή ηνπ απαηηνχκελνπ ειεθηξνκεραλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ (EWEA (1), 1999 Σφκνο 3, ζει 124). Ζ απαζρφιεζε ζε ηνπηθφ επίπεδν ηνλψλεηαη, θαζψο νη ζέζεηο πνπ αθνξνχλ εηδηθά ηε ιεηηνπξγία ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ απεπζχλνληαη ζε ληφπην πιεζπζκφ. Νηφπηνη απαζρνινχληαη επίζεο θαη ζηε θάζε ηεο θαηαζθεπήο ηνπ πάξθνπ, ελψ δηαθαίλνληαη ήδε θαη νη πξννπηηθέο απφ ηελ θαηαζθεπή ηνπ ειεθηξνκεραλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ ζηελ πεξηθέξεηα (βι. Πίλαθεο 1,2 & 3 Παξάξηεκα 2 νπ Κεθαιαίνπ). ηελ Σξίπνιε Αξθαδίαο ιεηηνπξγεί ήδε εξγνζηάζην κεηαιιηθψλ θαηαζθεπψλ ηεο εηαηξίαο ΡΟΚΑ Α.Δ ην νπνίν θαηαζθεπάδεη ηκήκαηα αλεκνγελλεηξηψλ θαη επίζεο ε εηαηξία ΒΗΟΜΔΚ ιεηηνπξγεί δηθή ηεο κνλάδα ζην Αιηβέξη (Βαζηιάθνο Νίθνο, ζει 5). (γ) Δλεξγεηαθή Γηαζπνξά Έλα ζνβαξφ θαη αδηακθηζβήηεην πιενλέθηεκα ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ είλαη φηη απηά είλαη δηάζπαξηα. δίλνληαο ηε δπλαηφηεηα θάιπςεο ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ζε ηνπηθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Γελ πθίζηαηαη έηζη ε αλάγθε δεκηνπξγίαο δηθηχσλ κεηαθνξάο ελέξγεηαο θαη κεηψλνληαη επίζεο νη απψιεηεο κεηαθνξάο. Οη ζχγρξνλεο αλεκνγελλήηξηεο έρνπλ αθφκα απμεκέλεο δπλαηφηεηεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε απνηέιεζκα λα απαηηνχληαη φιν θαη ιηγφηεξεο αλεκνγελλήηξηεο γηα ηελ θάιπςε ησλ ηνπηθψλ αλαγθψλ.

26 Υάξηεο 1:Γεσγξαθηθή απνηχπσζε αηηήζεσλ αηνιηθψλ πάξθσλ (κε πξάζηλν ρξψκα), Πεγή ηειεπηαία επίζθεςε Πιενλεθηήκαηα (ακθηζβεηνύκελα) ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο (α) Οθέιε γηα ηνλ ηνπξηζκφ Ζ εγθαηάζηαζε ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ ζε κηα πεξηνρή πνπ παξνπζηάδεη ηνπξηζηηθή θίλεζε ζπρλά ηξνκάδεη ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο γηαηί απηέο ζεσξνχλ φηη ν ηφπνο ηνπο ζα πάςεη λα πξνζειθχεη ηνπξίζηεο. Μειέηε πνπ έγηλε ζηε θσηία ην 2002 ζε πεξηνρή ζπάληαο θπζηθήο νκνξθηάο, φπνπ ηαπηφρξνλα ιεηηνπξγεί κεγάινο αξηζκφο αλεκνγελλεηξηψλ, έδεημε φηη ε παξνπζία ησλ αλεκνγελλεηξηψλ δελ ιεηηνπξγεί απνηξεπηηθά σο πξνο ηνλ επηζθέπηε. Μάιηζηα κεγάιν πνζνζηφ ησλ εξσηεζέλησλ εθδήισζε ελδηαθέξνλ λα επηζθεθηεί ηα ίδηα ηα αηνιηθά πάξθα, ελψ αξθεηνί επηζθέπηεο δήισζαλ φηη εθηηκνχλ ην γεγνλφο φηη ε θσηία δηαζέηεη αηνιηθφ δπλακηθφ θαη ην αμηνπνηεί (NFO System 3, ζει. 4-28). ε πνιιέο πεξηνρέο ζηελ επξσπατθή ήπεηξν ηα ίδηα ηα αηνιηθά πάξθα πξνζειθχνπλ επηζθέπηεο, φπσο π.ρ ζηε πεξηνρή Swaffham ηεο επαξρίαο Norfolk ηεο Αγγιίαο 18. ηελ Διιάδα θαη ζπγθεθξηκέλα ζηελ πεξηνρή ηεο εηείαο ζηελ Κξήηεο 19, απφ ηηο πξψηεο πεξηνρέο αλάπηπμεο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ππάξρεη ζνβαξφ ελδηαθέξνλ εθ κέξνπο ησλ ηνπξηζηψλ γηα επηζθέςεηο ζηα αηνιηθά πάξθα ηεο πεξηνρήο, ελψ ηα Α/Π πνπ ιεηηνπξγνχλ ζηελ πξνβάιινληαη σο ηνπξηζηηθνί πφξνη. 18 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε , ην ecotech centre πνπ ιεηηνπξγεί ζηελ πφιε, δηνξγαλψλεη εθδξνκέο ζηηο αλεκνγελλήηξηεο ηνπ θέληξνπ. 19 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

27 2.5 Μεηνλεθηήκαηα (ακθηζβεηνύκελα) ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο (α) Δπηπηψζεηο ζηελ αηζζεηηθή ηνπ ηνπίνπ Αλαπφθεπθηα ε εγθαηάζηαζε ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ δηαηαξξάζεη ην θπζηθφ ηνπίν ζην νπνίν εγθαζίζηαηαη. Ζ δηαηαξαρή απηή είλαη ζπλάξηεζε ηνπ κεγέζνπο ησλ αλεκνγελλεηξηψλ θαη ηνπ πάξθνπ ηνπ ίδηνπ, ελψ έλα αηνιηθφ πάξθν κπνξεί λα είλαη νξαηφ απφ πνιιά ρηιηφκεηξα απφζηαζε. Σν πφζν φκσο ελνριεηηθφ είλαη ζε θάπνηνλ είλαη θαζαξά ζέκα ππνθεηκεληθφ θαη επεξεάδεηαη απφ πνιινχο παξάγνληεο. Έξεπλεο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε έδεημαλ φηη άηνκα πνπ εμ` αξρήο είραλ αξλεηηθή άπνςε γηα ηελ αηνιηθή ελέξγεηα βξίζθνπλ ελνριεηηθή ηε ζέα ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ. Άιια άηνκα πνπ είραλ ιάβεη θάπνηα ελεκέξσζε θαη γλψξηδαλ ηα πιενλεθηήκαηα ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ήηαλ πην δεθηηθά σο πξνο ηελ εγθαηάζηαζε άιισλ αλεκνγελλήηξησλ (Gordon Walker, 2000, ζει 3-4). ε πνιιέο πεξηπηψζεηο ην πξφβιεκα εληνπίδεηαη φρη ηφζν ζηηο αλεκνγελλήηξηεο ηηο ίδηεο, αιιά ζηελ παξάπιεπξε φριεζε πνπ πξνθαιείηαη ζην θπζηθφ ηνπίν απφ ηε δηάλνημε δξφκσλ ή ηελ θαηαζθεπή δηθηχσλ κεηαθνξάο ηεο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ ηηο αλεκνγελλήηξηεο. Οη δηακαξηπξίεο ζηηο ηειεπηαίεο δχν πεξηπηψζεηο δελ είλαη πάληα αδηθαηνιφγεηεο, αιιά ζίγνπξα ππάξρνπλ ηξφπνη ε φριεζε απηή λα πεξηνξηζηεί. Σν ζίγνπξν είλαη φηη κεγάιε κεξίδα ηνπ θφζκνπ ζα ζπκθσλνχζε ζην φηη έλα αηνιηθφ πάξθν είλαη ιηγφηεξν αληηαηζζεηηθφ απφ έλα ιηγληηηθφ ζηαζκφ παξαγσγήο. (β) Δπηπηψζεηο ζηελ αμία ηεο γεο Οη ηνπηθέο θνηλσλίεο εθθξάδνπλ ζπρλά αλεζπρίεο γηα ηελ απψιεηα αμίαο ηεο γεο ηνπο, αλ εγθαηαζηαζεί θνληά ζε απηήλ αηνιηθφ πάξθν. ηελ Διιάδα ηα αηνιηθά πάξθα εγθαζίζηαληαη θπξίσο ζε βνζθνηφπηα ή ζε αγξνηηθά θηήκαηα μεξηθψλ θαιιηεξγεηψλ ρακειήο απφδνζεο, δειαδή ζε ηνπνζεζίεο κε ρακειή ζπγθξηηηθά αμία. Δίλαη δχζθνιν αθφκα λα εθηηκήζεη θαλείο ηηο επηπηψζεηο ζηελ αμία ηεο γεο, αιιά σζηφζν αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο ζην εμσηεξηθφ ε αμία ηεο γεο απμήζεθε κεηά ηελ εγθαηάζηαζε ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ (Sterzinger, Beck & Kostiuk, 2003 ζει. 1-20). (γ) Δπηπηψζεηο ζηνλ αξηζκφ ησλ πνπιηψλ Μηα απφ ηηο θαηεγνξίεο πνπ δέρνληαη ζπρλά ηα αηνιηθά πάξθα είλαη φηη ε εγθαηάζηαζή ηνπο επεξεάδεη αξλεηηθά ηνλ αξηζκφ ησλ πνπιηψλ πνπ δνπλ ζε κηα πεξηνρή ή δηέξρνληαη απφ απηήλ. Ο ιφγνο είλαη φηη ππνβαζκίδνληαη ηα ελδηαηηήκαηά ηνπο θαη φηη απηά νρινχληαη απφ ηελ θαηαζθεπή ή ηελ παξνπζία ησλ αλεκνγελλεηξηψλ. Πνιινί ηζρπξίδνληαη επίζεο φηη νη αλεκνγελλήηξηεο νη ίδηεο

28 επζχλνληαη γηα πνιιέο ζαλαηψζεηο πνπιηψλ. ε έξεπλεο πνπ έρνπλ γίλεη ζηελ Δπξψπε απνδείρηεθε φηη νη αλεκνγελλήηξηεο σο αηηία ζαλάηνπ πζηεξνχλ θαηά πνιχ έλαληη ηνπ θπλεγίνπ θαη ησλ πξνζθξνχζεσλ ησλ πνπιηψλ ζε νρήκαηα. Όζνλ αθνξά ηελ πξψηε θαηεγνξία, ε πξνζεθηηθή εγθαηάζηαζε αλεκνγελλήηξησλ θαη νη ζχγρξνλεο ηερλνινγίεο ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ (ιηγφηεξεο θαη κεγαιχηεξεο αλεκνγελλήηξηεο κε κηθξφηεξε ηαρχηεηα πεξηζηξνθήο ησλ πηεξπγίσλ) κπνξνχλ λα κεηξηάζνπλ ηελ φριεζε ζηα πνπιηά. Πξνζνρή πάλησο πξέπεη λα δίλεηαη ζηηο Εψλεο Δηδηθήο Πξνζηαζίαο θαη ηηο ζρεηηδφκελεο κε απηέο εκαληηθέο Πεξηνρέο γηα ηα Πνπιηά, αιιά θαη ζηηο πεξηνρέο πνπ απνηεινχλ ζεκαληηθά κεηαλαζηεπηηθά πεξάζκαηα ηεο νξληζνπαλίδαο ή θηινμελνχλ κεγάιεο ζπγθεληξψζεηο πηελψλ. Σέινο, εηδηθά ζηελ πεξίπησζε ηεο εγθαηάζηαζεο αηνιηψλ πάξθσλ ζε αθαηνίθεηεο λεζίδεο, πξέπεη λα ιακβάλεηαη ππφςε φηη ιφγσ ηνπ κέρξη ζήκεξα αδηαηάξαθηνπ ραξαθηήξα ηνπο αιιά θαη εμαηηίαο ηνπ κηθξνχ ηνπο κεγέζνπο, νη αθαηνίθεηεο λεζίδεο θηινμελνχλ απνηθίεο εηδψλ πξνηεξαηφηεηαο 20. Γξάθεκα 1: Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Οιιαλδία γηα ηηο αηηίεο ζαλαηψζεσλ ησλ πνπιηψλ, Δπξσπατθή Δπηηξνπή 1999, Πεγή Greenpeace (γ) Ζιεθηξνκαγλεηηθά πεδία θαη αηνιηθά πάξθα Γχν αθφκα αλεζπρίεο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ πνπ ζρεηίδνληαη κεηαμχ ηνπο αθνξά ην αλ νη αλεκνγελλήηξηεο εθπέκπνπλ ειεθηξνκαγλεηηθή αθηηλνβνιία, φπσο θαη ην αλ πξνθαινχλ παξεκβνιέο ζηηο ζπρλφηεηεο ηνπ ξαδηνθψλνπ ή ηεο ηειεφξαζεο. Ζ πξψηε είλαη εληειψο αζηήξηθηε, γηαηί ηα κφλα κέξε κηαο Α/Γ πνπ εθπέκπνπλ ειεθηξνκαγλεηηθή αθηηλνβνιία ρακεινχ επηπέδνπ, ε ειεθηξνγελλήηξηα θαη ν κεηαζρεκαηηζηήο κέζεο ηάζεο, είηε βξίζθνληαη ζε κεγάιε απφζηαζε απφ ην έδαθνο (ειεθηξνγελλήηξηα) είηε πεξηβάιινληαη πάληα απφ πεξίθξαμε αζθαιείαο είηε είλαη θιεηζκέλα ζε κεηαιιηθφ ππφζηεγν (κεηαζρεκαηηζηήο). Ζ δεχηεξε θαηεγνξία έρεη 20 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

29 ζεσξεηηθή βάζε απφ ηε ζηηγκή πνπ ην ηειενπηηθφ ή ξαδηνθσληθφ ζήκα δηαηαξάζζεηαη φηαλ παξεκβάιεηαη θπζηθφ εκπφδην κεηαμχ πνκπνχ θαη δέθηε. Ζ πξψηε γεληά Α/Γ πνπ έθεξε κεηαιιηθά πηεξχγηα φλησο πξνθαινχζε πξνβιήκαηα ζηε κεηάδνζε ηεο ειεθηξνκαγλεηηθήο αθηηλνβνιίαο. Ζ ρξήζε φκσο πιένλ ζπλζεηηθψλ πιηθψλ ζηα πηεξχγηα έρεη πεξηνξίζεη ηα πξνβιήκαηα απηά, ελψ ην πξφβιεκα κπνξεί λα αληηκεησπηζηεί εμ` νινθιήξνπ κε ηελ θαηάιιειε ρσξνζέηεζε ησλ Α/Γ, ηελ ηήξεζε ειαρίζησλ απνζηάζεσλ απφ ηειεπηθνηλσληαθνχο ή ξαδηνηειενπηηθνχο ζηαζκνχο ή ηελ εγθαηάζηαζε επηπιένλ αλακεηαδνηψλ (Δ. Μπηλφπνπινο, Π. Υαβηαξφπνπινο, ζει. 3-4). (δ) Θφξπβνο θαη αηνιηθά πάξθα Όιεο νη κεραλέο πνπ απνηεινχληαη απφ θηλνχκελα κέξε παξάγνπλ αλαπφθεπθηα θάπνην ζφξπβν θαη νη Α/Γ ζε απηφ δελ απνηεινχλ εμαίξεζε. Ο ζφξπβνο κπνξεί λα δηαθξηζεί ζε δχν θαηεγνξίεο, ζηνλ κεραληθφ πνπ πξνέξρεηα απφ ηα πεξηζηξεθνκελα κεραληθά ηκήκαηα θαη ζηνλ αεξνδπλακηθφ πνπ πξνέξρεηαη απφ ηελ πεξηζηξνθή ησλ πηεξπγίσλ. Οη πξψηεο αλεκνγελλήηξηεο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980, πξνθαινχζαλ φλησο ερεηηθή φριεζε, αιιά απφ ηφηε νη ζπλερείο βειηηψζεηο έρνπλ πεξηνξίζεη ζεκαληηθά ην πξφβιεκα κε απνηέιεζκα ην επίπεδν ηνπ αληηιεπηνχ ζνξχβνπ απφ κηα αλεκνγελλήηξηα ζχγρξνλσλ πξνδηαγξαθψλ ζε απφζηαζε 200 κέηξσλ λα είλαη κηθξφηεξν απφ απηφ πνπ αληηζηνηρεί ζην πεξηβάιινλ ζνξχβνπ κηαο κηθξήο επαξρηαθήο πφιεο. Σν πξφβιεκα πεξηνξίδεηαη αθφκα πεξηζζφηεξν αλ ιεθζνχλ ππ`φςε νη λνκνζεηηθνί πεξηνξηζκνί γηα ηελ εγθαηάζηαζε αηνιηθψλ πάξθσλ ζε απφζηαζε κεγαιχηεξε ησλ 500 κέηξσλ απφ νηθηζκνχο (Δ. Μπηλφπνπινο, Π. Υαβηαξφπνπινο, ζει. 4). Πίλαθαο 1:Μέζεο ζηάζκεο ζνξχβνπ ζε db, Πεγή: Greenpeace (1), ζει. 8 (ε) Αηνιηθά πάξθα θαη γεσξγία θηελνηξνθία

30 Έλα απφ ηα επηρεηξήκαηα ησλ πνιέκησλ ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο είλαη φηη απηή απνθιείεη άιιεο ρξήζεηο γεο φπσο ηε γεσξγία θαη ηελ θηελνηξνθία. Όζνλ αθνξά ηε γεσξγία, νη ηνπνζεζίεο πνπ επηιέγνληαη είλαη ζπλήζσο νξεηλέο κε ρακειή ζακλψδε βιάζηεζε γηα ην ιφγν φηη ην αηνιηθφ δπλακηθφ εθεί είλαη ηζρπξφηεξν. ηηο πεξηνρέο απηέο δχζθνια ζπλαληψληαη θαιιηέξγεηεο, ελψ αλ φλησο ππάξρνπλ, απηέο είλαη ρακειήο απφδνζεο. Πέξα απφ απηφ φκσο, αθφκα θαη αλ ππήξρε δήηεκα επηινγήο, ε επξσπατθή πξαθηηθή απνδεηθλχεη φηη νη δχν δξαζηεξηφηεηεο κπνξνχλ λα ζπλππάξμνπλ αξκνληθά. Κάηη παξφκνην ηζρχεη θαη γηα ηελ θηελνηξνθία, αθνχ ζηηο ζπγθεθξηκέλεο εθηάζεηο κπνξνχλ λα βφζθνπλ ειεχζεξα αηγνπξφβαηα, (Δ. Μπηλφπνπινο, Π. Υαβηαξφπνπινο, ζει. 6).

31 Κεθάλαιο 3:Σο θεζμικό πλαίζιο ηυν ΑΠΔ Σν ζεζκηθφ πιαίζην πνπ δηέπεη ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο είλαη αξθεηά πνιχπινθν θαη δαηδαιψδεο. Γηα ηνπο ζθνπνχο ηεο εξγαζίαο θξίλεηαη ζθφπηκν λα γίλεη κηα απιή αλαθνξά ζε απηφ θαη ζηελ εμέιημή ηνπ θαη λα γίλεη κηα ζπλνπηηθή παξνπζίαζε ηεο θαηά ηα άιια πεξίπινθεο δηαδηθαζίαο απφθηεζεο άδεηαο παξαγσγήο εγθαηάζηαζεο θαη ιεηηνπξγίαο. Σέινο, παξνπζηάδνληαη θαη νη εμειίμεηο ζην πεδίν ηεο ρσξνζέηεζεο ησλ ΑΠΔ. 3.1 Δμέιημε ηνπ ζεζκηθνύ πιαηζίνπ ησλ ΑΠΔ ζηελ Διιάδα Απαξρή ηεο εηζφδνπ ησλ ΑΠΔ ζηε ρψξα απνηέιεζε ν λ.1559/1985 "Ρχζκηζε ζεκάησλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ελέξγεηαο θαη εηδηθψλ ζεκάησλ ειεθηξνπαξαγσγήο απφ ζπκβαηηθά θαχζηκα θαη άιιεο δηαηάμεηο" κε ηνλ νπνίν δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζε ηδηψηεο απηνπαξαγσγνχο, ΓΔΖ θαη ΟΣΑ λα παξάγνπλ ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ (Γηεχζπλζε Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ θαη Δμνηθνλφκεζεο Δλέξγεηαο Τπνπξγείνπ Αλάπηπμεο, Οθηψβξηνο 2007, ζει 6). Αθνινπζεί ν λ.2244/1994 «Ρχζκηζε ζεκάησλ ειεθηξνπαξαγσγήο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο θαη απφ ζπκβαηηθά θαχζηκα θαη άιιεο δηαηάμεηο» ν νπνίνο απνηέιεζε ηελ απαξρή γηα ηελ νπζηαζηηθή αλάπηπμε ησλ ΑΠΔ. Ο λφκνο ξπζκίδεη ηα ζρεηηθά κε ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ θαη απφ άιια ζπκβαηηθά θαχζηκα θαη πεξηγξάθεη ηε δηαδηθαζία δηάζεζεο ηνπ πιενλάζκαηνο ησλ αλεμάξηεησλ παξαγσγψλ ζηε ΓΔΖ ε νπνία είλαη ππνρξεσκέλε λα αγνξάδεη ηελ ελέξγεηα απηή. Πεξηγξάθεηαη επίζεο ε δηαδηθαζία ηηκνιφγεζεο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο γηα ηα κε ζπλδεδεκέλα λεζηά θαη γηα ην δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα μερσξηζηά, πξνζθέξνληαο ηδηαίηεξα ειθπζηηθέο θαη ζρεηηθά ζηαζεξέο ηηκέο ζηνπο αλεμάξηεηνπο παξαγσγνχο απφ ΑΠΔ πνπ ζπλδένληαη κε ηα ηηκνιφγηα ησλ θαηαλαισηψλ. Με ην λφκν 2647/98 «Μεηαβίβαζε αξκνδηνηήησλ ζηηο πεξηθέξεηεο θαη ηελ απηνδηνίθεζε θαη άιιεο δηαηάμεηο», νξίδνληαη νη αξκνδηφηεηεο πνπ κεηαβηβάδνληαη απφ ηελ Κεληξηθή Γηνίθεζε ζηηο Πεξηθέξεηεο θαη ηελ Απηνδηνίθεζε. Οη ζρεηηθέο κε ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο αξκνδηφηεηεο ηνπ Τπνπξγνχ Αλάπηπμεο πνπ κεηαβηβάδνληαη ζηηο Πεξηθέξεηεο πεξηιακβάλνπλ ηε ρνξήγεζε άδεηαο εγθαηάζηαζεο, ιεηηνπξγίαο θαη

32 επέθηαζεο ή αλαλέσζεο ζηαζκψλ ειεθηξνπαξαγσγήο κε ρξήζε ΑΠΔ θαη ηε ρνξήγεζε άδεηαο ρξήζεο λεξνχ ζε πεξηπηψζεηο κηθξψλ πδξνειεθηξηθψλ έξγσλ θαζψο θαη ρνξήγεζε εληαίαο άδεηαο ρξήζεο λεξνχ θαη εθηέιεζεο έξγνπ αμηνπνίεζεο πδαηηθψλ πφξσλ. Οη αξκνδηφηεηεο αθφκα αθνξνχλ ηελ εθκίζζσζε γεσζεξκηθνχ πεδίνπ ρακειήο ελζαιπίαο θαη ηελ επηβνιή θπξψζεσλ ζε ζηαζκνχο ειεθηξνπαξαγσγήο. Πνιχ ζεκαληηθφο λφκνο γηα ηελ εμέιημε ησλ ΑΠΔ ζηελ Διιάδα είλαη ν λ. 2773/99 Απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Ρχζκηζε ζεκάησλ ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο θαη ινηπέο δηαηάμεηο, ν νπνίνο νξίδεη ηνλ ηξφπν άζθεζεο θξαηηθήο επνπηείαο θαη ζπζηήλεη κε ην άξζξν 4 ηε Ρπζκηζηηθή Αξρή Δλέξγεηαο (ΡΑΔ) σο αλεμάξηεηε δηνηθεηηθή αξρή κε έδξα ηελ Αζήλα. Κχξηα αξκνδηφηεηα ηεο λέαο αξρήο είλαη ε γλσκνδφηεζε γηα ηε ρνξήγεζε αδεηψλ πνπ πξνβιέπεη ν ίδηνο λφκνο γηα ηηο δξαζηεξηφηεηεο ζηνλ ηνκέα ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. ην άξζξν 14 πεξηγξάθεηαη ε ζχζηαζε κε Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα αλψλπκεο εηαηξείαο κε ηελ επσλπκία «Γηαρεηξηζηήο Διιεληθνχ πζηήκαηνο Μεηαθνξάο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο» ε νπνία ιεηηνπξγεί, εθκεηαιιεχεηαη, δηαζθαιίδεη ηε ζπληήξεζε θαη κεξηκλά γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ζπζηήκαηνο ζε φιε ηε ρψξα. Με ηνλ ίδην λφκν επίζεο (άξζξν 43) ε ΓΔΖ κεηαηξέπεηαη ζε αλψλπκε εηαηξεία. Ο λ.2773/1999 ηξνπνπνηήζεθε κεξηθψο κε δηαηάμεηο ηνπ λ.2837/2000, ηνπ λ.2941/2001 θαη ηνπ λ.3175/2003. Ο λ. 2941/2001 «Απινπνίεζε δηαδηθαζηψλ ίδξπζεο εηαηξεηψλ, αδεηνδφηεζεο Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο, ξχζκηζε ζεκάησλ ηεο Α.Δ. «ΔΛΛΖΝΗΚΑ ΝΑΤΠΖΓΔΗΑ» θαη άιιεο δηαηάμεηο» ζην άξζξν 2 έξρεηαη λα απινπνηήζεη ηηο δηαδηθαζίεο γηα ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο θαη έξρεηαη λα ξπζκίζεη ην ζέκα ηεο εγθαηάζηαζεο ΑΠΔ ζε δάζε θαη δαζηθέο εθηάζεηο. Δπφκελνο ζεκαληηθφο λφκνο γηα ηηο ΑΠΔ θαη ζπγθεθξηκέλα γηα ηε γεσζεξκία είλαη ν λ. 3175/2003 «Αμηνπνίεζε ηνπ γεσζεξκηθνχ δπλακηθνχ, ηειεζέξκαλζε θαη άιιεο δηαηάμεηο». θνπφο ηνπ λφκνπ, φπσο νξίδεηαη ζην άξζξν 1 είλαη ε δεκηνπξγία ησλ πξνυπνζέζεσλ γηα ηελ νξζνινγηθή αμηνπνίεζε ηνπ γεσζεξκηθνχ δπλακηθνχ ηεο ρψξαο, ελψ ζην άξζξν 15 ξπζκίδνληαη ζέκαηα αλαγθαζηηθήο απαιινηξίσζεο γηα ηελ εθηέιεζε έξγσλ αλάπηπμεο, επέθηαζεο θαη ελίζρπζεο ηνπ πζηήκαηνο Μεηαθνξάο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο, θαζψο θαη ηνπ δηθηχνπ δηαλνκήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ησλ κε Γηαζπλδεδεκέλσλ Νήζσλ.

33 Αθνινπζεί ν λ. 3486/06 «Παξαγσγή Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο απφ ΑΠΔ θαη πκπαξαγσγή Ζιεθηξηζκνχ θαη Θεξκφηεηαο Τςειήο Απφδνζεο θαη ινηπέο δηαηάμεηο», κε ην νπνίν φπσο αλαθέξεηαη θαη ζην άξζξν 1 πξνσζείηαη, ζηελ εζσηεξηθή αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, κε θαλφλεο θαη αξρέο, ε παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο θαη κνλάδεο πκπαξαγσγήο Ζιεθηξηζκνχ θαη Θεξκφηεηαο Τςειήο Απφδνζεο (.Ζ.Θ.Τ.Α) Οη ζεκαληηθφηεξεο θαηλνηνκίεο πνπ εηζάγεη ν λφκνο θαη ε εξκελεπηηθή ηνπ εγθχθιηνο Γ6/Φ1/νηθ / είλαη: βάζεη ηνπ λένπ λφκνπ ε άδεηα εγθαηάζηαζεο εθδίδεηαη ζε δηάζηεκα κηθξφηεξν ηνπ έηνπο απφ ηελ ππνβνιή, ελψ κέρξη ηψξα ν κέζνο ρξφλνο απφ ηελ ππνβνιή ηεο αίηεζεο κέρξη ηελ έθδνζε έθηαλε ηα ηξία έηε. δηεξχλνληαη νη εμαηξέζεηο απφ ηελ ππνρξέσζε ιήςεο άδεηαο παξαγσγήο. θαζνξίδεηαη θαη πξνδηαγξάθεηαη γηα πξψηε θνξά ζπζηεκαηηθή αδεηνδνηηθή δηαδηθαζία γηα ηελ θαηαζθεπή θαη ιεηηνπξγία γεσζεξκηθψλ θαη πβξηδηθψλ ζηαζκψλ, ελψ κέρξη ηψξα δελ ππήξρε ζπζηεκαηηθφ πιαίζην γηα ηε ιεηηνπξγία αηνιηθψλ πάξθσλ ζηε ζάιαζζα, πβξηδηθψλ θαη γεσζεξκηθψλ ζηαζκψλ. αληηκεησπίδεηαη επλντθά ε αμηνιφγεζε ησλ αηηήζεσλ γηα έθδνζε άδεηαο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, πνπ ππνβάιινληαη απφ πνιπζπκκεηνρηθέο επηρεηξήζεηο (ιατθήο βάζεο) θαη κε ζπκκεηνρή ησλ θνξέσλ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ην εηδηθφ ηέινο πξνο ΟΣΑ απμάλεηαη απφ 2 ζε 3% ζεζπίδεηαη ζχζηεκα έθδνζεο Δγγπήζεσλ Πξνέιεπζεο γηα ηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη απφ ΑΠΔ πξνβιέπεηαη πίλαθαο ηηκψλ γηα ηελ παξαγφκελε ειεθηξηθή ελέξγεηα απφ Α.Π.Δ. ή.ζ.θ.τ.α. πνπ δελ εμαξηάηαη απφ ην θαζεζηψο ηηκνινγίσλ ηεο ΓΔΖ θαη δηαθνξνπνηείηαη αλάινγα κε ηελ ρξεζηκνπνηνχκελε ηερλνινγία ε επίπεδν θαλνληζηηθψλ απνθάζεσλ κε ρξνλνινγηθή ζεηξά αμίδεη λα αλαθεξζνχλ νη εμήο απνθάζεηο: Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε /ΔΤΠΔ/ΤΠΔΥΧΓΔ ε νπνία πεξηγξάθεη ηε Γηαδηθαζία Πξνθαηαξθηηθήο Πεξηβαιινληηθήο Δθηίκεζεο θαη Αμηνιφγεζεο (Π.Π.Δ.Α.) θαη Έγθξηζεο Πεξηβαιινληηθψλ Όξσλ (Δ.Π.Ο.) έξγσλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ

34 Δλέξγεηαο (Α.Π.Δ.), ζχκθσλα κε ην άξζξν 4 ηνπ λ. 1650/1986, φπσο αληηθαηαζηάζεθε κε ην άξζξν 2 ηνπ λ. 3010/2002. Ζ ζπγθεθξηκέλε απφθαζε εθαξκφδεηαη α) ζηα λέα έξγα Α.Π.Δ. ησλ ππνθαηεγνξηψλ 1 θαη 2 ηεο πξψηεο (Α ) θαηεγνξίαο, θαη 3 θαη 4 ηεο δεχηεξεο (Β ) θαηεγνξίαο, ζχκθσλα κε ηελ ππ αξηζκ.ζ.π.15393/2332/2002 Κ.Τ.Α., φπσο ζπκπιεξψζεθε κε ηελ ππ αξηζκ.νηθ /2005 Κ.Τ.Α, β) ζηνλ εθζπγρξνληζκφ, επέθηαζε, βειηίσζε ή ηξνπνπνίεζε ησλ πθηζηάκελσλ έξγσλ Α.Π.Δ. ησλ ίδησλ ππνθαηεγνξηψλ. Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε /ΔΤΠΔ/ΤΠΔΥΧΓΔ πνπ αθνξά ην πεξηερφκελν, δηθαηνινγεηηθά θαη ινηπά ζηνηρεία ησλ Πξνκειεηψλ Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ (Π.Π.Δ.), ησλ Μειεηψλ Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ (Μ.Π.Δ.), θαζψο θαη ζπλαθψλ κειεηψλ πεξηβάιινληνο ησλ έξγσλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο (Α.Π.Δ.). Τπνπξγηθή απφθαζε Γ6/Φ1/νηθ.5707/ "Καλνληζκφο Αδεηψλ Παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε ρξήζε Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο θαη κέζσ πκπαξαγσγήο Ζιεθηξηζκνχ θαη Θεξκφηεηαο Τςειήο Απφδνζεο" Τπνπξγηθή Απφθαζε Αξηζκ. Γ6/Φ1/νηθ.13310, γηα ηε δηαδηθαζία έθδνζεο αδεηψλ εγθαηάζηαζεο θαη ιεηηνπξγίαο ζηαζκψλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε ρξήζε αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. 3.2 Άδεηεο παξαγσγήο, εγθαηάζηαζεο θαη ιεηηνπξγίαο θαη εκπιεθόκελνη θνξείο χκθσλα κε ην ηζρχνλ ζεζκηθφ πιαίζην γηα λα είλαη θάπνηνο επελδπηήο ζε ζέζε λα παξάγεη ελέξγεηα απφ ΑΠΔ ζα πξέπεη λα ηνπ εγθξηζνχλ ηξεηο άδεηεο: ε άδεηα παξαγσγήο, ε άδεηα εγθαηάζηαζεο θαη ε άδεηα ιεηηνπξγίαο. Ζ αλάιπζε ησλ δηαδηθαζηψλ γηα ηελ απφθηεζε απηψλ ησλ αδεηψλ θαζψο θαη ησλ εκπιεθφκελσλ θνξέσλ απνθηά ηδηαίηεξε ζεκαζία, πξνθεηκέλνπ λα εληνπηζηνχλ ηα ζηάδηα ησλ δηαδηθαζηψλ ζηα νπνία νη ηνπηθέο θνηλσλίεο έρνπλ ιφγν γηα ηελ εγθαηάζηαζε κνλάδσλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ, ν ηξφπνο πνπ νη ηνπηθέο θνηλσλίεο εθθξάδνληαη θαη ε επρέξεηά ηνπο λα επεξεάζνπλ ηελ φιε δηαδηθαζία 1. Άδεηα Παξαγωγήο

35 Ο ελδηαθεξφκελνο ππνβάιιεη αίηεζε ζηε ΡΑΔ θαη καδί κε ηελ αίηεζε ππνβάιιεηαη θαη θάθεινο Πξνκειέηεο Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ. Ζ ΡΑΔ εμεηάδεη ηελ αίηεζε ηνπ επελδπηή ιακβάλνληαο ππφςε θξηηήξηα πνπ αθνξνχλ πέξα ησλ φζσλ πξνβιέπεη ν λφκνο, θπξίσο ηα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ έξγνπ θαη ηα νηθνλνκηθά ηνπ επελδπηή (ζπλέληεπμε θ. Η. Υαξαιακπίδεο). Ζ ΡΑΔ εληφο δχν κελψλ απφ ηε ζπκπιήξσζε ηνπ θαθέινπ ηεο αίηεζεο, απνζηέιιεη έλα αληίγξαθν ηεο Πξνκειέηεο Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ (Π.Π.Δ.) ζηελ αξκφδηα αξρή πεξηβαιινληηθήο αδεηνδφηεζεο, πξνθεηκέλνπ λα γλσκνδνηήζεη. Γηα ηα έξγα ηεο ππνθαηεγνξίαο 1 21 ηεο πξψηεο θαηεγνξίαο 22 ε ΠΠΔ δηαβηβάδεηαη ζηε Δηδηθή Τπεξεζία Πεξηβάιινληνο ηνπ Τ.ΠΔ.ΥΧ.ΓΔ. Γηα ηα έξγα ΑΠΔ ηεο ππνθαηεγνξίαο 2 ηεο πξψηεο θαηεγνξίαο 23 ε ΡΑΔ δηαβηβάδεη ηελ ΠΠΔ ζηε Γηεχζπλζε Πεξηβάιινληνο θαη Υσξνηαμίαο (ΓΗ.ΠΔ.ΥΧ) ηεο νηθείαο Πεξηθέξεηαο 24. Ζ ζεηηθή ή αξλεηηθή 21 χκθσλα κε ηελ θαηάηαμε ηεο ΚΤΑ 15393/2002 ηα έξγα ειεθηξνπαξαγσγήο απφ ΑΠΔ εληάζζνληαη θαη αξρήλ ζηε 10ε νκάδα «Δηδηθά Έξγα», σο εμήο: Ζ ειεθηξνπαξαγσγή απφ αηνιηθή θαη ειηαθή ελέξγεηα γηα κνλάδεο κε εγθαηεζηεκέλε ηζρχ άλσ ησλ 40 MW εληάζζεηαη ζηελ 1ε ππνθαηεγνξία (Α Καηεγνξία). Ζ ειεθηξνπαξαγσγή απφ αηνιηθή θαη ειηαθή ελέξγεηα γηα κνλάδεο κε εγθαηεζηεκέλε ηζρχ απφ 5 σο θαη 40 MW εληάζζεηαη ζηελ 2ε ππνθαηεγνξία (Α Καηεγνξία). Ζ ειεθηξνπαξαγσγή απφ αηνιηθή θαη ειηαθή ελέξγεηα γηα κνλάδεο κε εγθαηεζηεκέλε ηζρχ κέρξη 5 MW εληάζζεηαη ζηελ 3ε ππνθαηεγνξία (Β Καηεγνξία). Ζ ειεθηξνπαξαγσγή απφ θσηνβνιηατθά ηφμα κε εγθαηεζηεκέλε ηζρχ πάλσ απφ 5 MW εληάζζεηαη ζηελ 2ε ππνθαηεγνξία (Α Καηεγνξία). Ζ ειεθηξνπαξαγσγή απφ θσηνβνιηατθά ηφμα κε εγθαηεζηεκέλε ηζρχ κέρξη θαη 5 MW εληάζζεηαη ζηελ 3ε ππνθαηεγνξία (Β Καηεγνξία). 22 χκθσλα κε ην λφκν 1650/1986 ηα δεκφζηα ή ηδησηηθά έξγα θαη δξαζηεξηφηεηεο θαηαηάζζνληαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο: Ζ πξψηε (Α) θαηεγνξία πεξηιακβάλεη ηα έξγα θαη ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ιφγσ ηεο θχζεο, ηνπ κεγέζνπο ή ηεο έθηαζήο ηνπο είλαη πηζαλφ λα πξνθαιέζνπλ ζνβαξέο επηπηψζεηο ζην πεξηβάιινλ. ηα έξγα θαη ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο θαηεγνξίαο απηήο επηβάιινληαη θαηά πεξίπησζε, κε ηελ έγθξηζε πεξηβαιινληηθψλ φξσλ πνπ πξνβιέπεηαη ζην επφκελν άξζξν, εθηφο απφ ηνπο γεληθνχο φξνπο θαη ηηο πξνδηαγξαθέο, εηδηθνί φξνη θαη πεξηνξηζκνί γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Ζ δεχηεξε (Β) θαηεγνξία πεξηιακβάλεη έξγα θαη δξαζηεξηφηεηεο ηα νπνία, ρσξίο λα πξνθαινχλ ζνβαξέο επηπηψζεηο, πξέπεη λα ππνβάιινληαη γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο ζε γεληθέο πξνδηαγξαθέο, φξνπο θαη πεξηνξηζκνχο πνπ πξνβιέπνληαη απφ θαλνληζηηθέο δηαηάμεηο. Ζ ηξίηε (Γ) θαηεγνξία πεξηιακβάλεη έξγα θαη δξαζηεξηφηεηεο πνπ πξνθαινχλ κηθξέο επηπηψζεηο ζην πεξηβάιινλ. 23 Δθηφο ησλ έξγσλ ΑΠΔ πνπ πξφθεηηαη λα πξαγκαηνπνηεζνχλ ελ κέξεη ή ζην ζχλνιφ ηνπο ζε πεξηνρέο RAMSAR ή ζε πεξηνρέο ηνπ εζληθνχ θαηαιφγνπ ηνπ Δπξσπατθνχ Οηθνινγηθνχ Γηθηχνπ ΝΑTURΑ 2000, ζε εζληθνχο δξπκνχο θαη αηζζεηηθά δάζε, θαη έξγσλ πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ελ κέξεη ή ζην ζχλνιφ ηνπο απφ θεληξηθέο ππεξεζίεο Τπνπξγείσλ ή πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη εληφο δηνηθεηηθψλ νξίσλ δχν ή πεξηζζφηεξσλ πεξηθεξεηψλ ηεο ρψξαο 24 Ο Ννκάξρεο θαη ζπγθεθξηκέλα ε αξκφδηα Τπεξεζία Πεξηβάιινληνο ηεο νηθείαο Ννκαξρηαθήο Απηνδηνίθεζεο είλαη ε αξκφδηνη γηα ηελ έγθξηζε πεξηβαιινληηθψλ φξσλ ησλ έξγσλ ΑΠΔ πνπ ππάγνληαη ζηελ ηέηαξηε ππνθαηεγνξία ηεο δεχηεξεο θαηεγνξίαο ηεο ππνπξγηθήο απφθαζεο 15393/2332/2002, θαζψο θαη γηα ηα έξγα ΑΠΔ πνπ ππάγνληαη ζηελ ηξίηε ππνθαηεγνξία ηεο δεχηεξεο θαηεγνξίαο, εθφζνλ θαηφπηλ αμηνιφγεζήο ηνπο απφ ηελ αξκφδηα Τπεξεζία Πεξηβάιινληνο ηεο νηθείαο Πεξηθέξεηαο, θξηζνχλ σο ππαγφκελα ζηελ αξκνδηφηεηα ηεο νηθείαο Ννκαξρηαθήο Απηνδηνίθεζεο θαη' εθαξκνγή ηνπ άξζξνπ 9

36 γλσκνδφηεζε ζπλνδεπφκελε απφ ην θάθειν ηεο Π.Π.Δ. δηαβηβάδεηαη απφ ηελ ΓΗ.ΠΔ.ΥΧ. ή ηελ Δηδηθή Τπεξεζία Πεξηβάιινληνο, ζην νηθείν Ννκαξρηαθφ πκβνχιην, πξνθεηκέλνπ λα ιάβεη γλψζε θαη λα ελεκεξψζεη ηνπο πνιίηεο θαη ηνπο θνξείο εθπξνζψπεζήο ηνπο. Μεηά ηε δηελέξγεηα ηεο Πξνθαηαξθηηθήο Πεξηβαιινληηθήο Δθηίκεζεο θαη Αμηνιφγεζεο (Π.Π.Δ.Α.), ε αξκφδηα αξρή πεξηβαιινληηθήο αδεηνδφηεζεο δηαβηβάδεη ζηε Ρ.Α.Δ. έλα ζεσξεκέλν αληίγξαθν ηνπ θαθέινπ ηεο Π.Π.Δ.Α. Ζ Ρ.Α.Δ., κεηά ηελ έθδνζε ηεο γλσκνδφηεζεο απφ ηελ αξκφδηα αξρή πεξηβαιινληηθήο αδεηνδφηεζεο, ππνβάιιεη ηε γλψκε ηεο ζηνλ Τπνπξγφ Αλάπηπμεο εληφο ηεζζάξσλ κελψλ απφ ηε γλσζηνπνίεζε, ζε απηήλ, ηεο δεκνζίεπζεο ηεο αίηεζεο, εθφζνλ ν θάθεινο ηεο αίηεζεο είλαη πιήξεο ή απφ ηε ζπκπιήξσζή ηνπ. Ζ απφθαζε γηα ηε ρνξήγεζε ηεο Άδεηαο εθδίδεηαη εληφο δεθαπέληε εκεξψλ απφ ηελ ππνβνιή ηεο γλσκνδφηεζεο ηεο Ρ.Α.Δ. απφ ηνλ Τπνπξγφ Αλάπηπμεο. 2. Άδεηα Δγθαηάζηαζεο Ζ άδεηα εγθαηάζηαζεο εθδίδεηαη απφ ηνλ Γεληθφ Γξακκαηέα ηεο νηθείαο Πεξηθέξεηαο κεηά απφ αίηεζε ηνπ ελδηαθεξνκέλνπ ζηελ αξκφδηα ππεξεζία ηεο Πεξηθέξεηαο, εθηφο ησλ έξγσλ πνπ εληάζζνληαη ζηελ 1ε ππνθαηεγνξία ηεο Α θαηεγνξίαο, πνπ εθδίδεηαη απφ ηνλ ππνπξγφ ΤΠΔΥΧΓΔ, θαζψο θαη φισλ ησλ έξγσλ Α.Π.Δ. πνπ θαηαζθεπάδνληαη ζε πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο Ramsar, Natura 2000, εζληθνχο δξπκνχο θαη αηζζεηηθά δάζε αλεμάξηεηα απφ ηελ θαηεγνξία ησλ έξγσλ, πνπ εθδίδνληαη κε θνηλή απφθαζε ηνπ Τπνπξγνχ Αλάπηπμεο θαη ηνπ θαηά πεξίπησζε αξκφδηνπ Τπνπξγνχ. Ο θάηνρνο ηεο Άδεηαο Παξαγσγήο ππνβάιιεη ζηνλ αξκφδην Γηαρεηξηζηή, αίηεκα γηα ηε δηαηχπσζε πξνζθνξάο ζχλδεζεο ηνπ ζηαζκνχ. Ο αξκφδηνο Γηαρεηξηζηήο αμηνινγεί ηα ζηνηρεία πνπ ππνβάιινληαη θαη δηαηππψλεη ηελ Πξνζθνξά χλδεζεο. Μεηά ηε δηαηχπσζε ηεο πξνζθνξάο ζχλδεζεο ν θάηνρνο ηεο Άδεηαο Παξαγσγήο απνηππψλεη ζε ηνπνγξαθηθφ δηάγξακκα ηνλ πξνηεηλφκελν απφ ηνλ αξκφδην Γηαρεηξηζηή ηξφπν ζχλδεζεο ηνπ ζηαζκνχ ζην χζηεκα ή ην Γίθηπν θαη ην ππνβάιιεη ζηνλ αξκφδην Γηαρεηξηζηή. Ο θάηνρνο ηεο Άδεηαο Παξαγσγήο κεηά ηε ζεψξεζε ησλ ηνπνγξαθηθψλ δηαγξακκάησλ ππνβάιιεη ζηελ αξκφδηα ππεξεζία θάθειν κε φια ηα απαξαίηεηα ζηνηρεία, ε νπνία ζηε ζπλέρεηα δηαβηβάδεη ηε Μειέηε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ παξ. 1 θαη 2 ηεο ΚΤΑ 11014/703/Φ 104/ Γηα απηή ηελ θαηεγνξία έξγσλ δελ απαηηείηαη πξνθαηαξθηηθή πεξηβαιινληηθή εθηίκεζε θαη αμηνιφγεζε.

37 ζηελ αξκφδηα Πεξηβαιινληηθή Τπήξεζία γηα ηελ Έγθξηζε Πεξηβαιινληηθψλ Όξσλ. Γηα έξγα θαη δξαζηεξηφηεηεο ηεο ππνθαηεγνξίαο 1 ηεο πξψηεο θαηεγνξίαο ε αίηεζε γηα ηελ ΔΠΟ ππνβάιιεηαη ζηε Γηεχζπλζε ρεδηαζκνχ θαη Αλάπηπμεο (ΓΗ.Υ.ΑΝ) ηεο νηθείαο Πεξηθέξεηαο ε νπνία ηε δηαβηβάδεη ζηε ΔΤΠΔ ηνπ ΤΠΔΥΧΓΔ. Γηα ηα έξγα ηεο ππνθαηεγνξίαο 2 ηεο πξψηεο θαηεγνξίαο (κε ηηο εμαηξέζεηο ηεο ππνζεκείσζεο 23) ε αίηεζε δηαβηβάδεηαη ζηε ΓΗΠΔΥΧ ηεο νηθείαο Πεξηθέξεηαο, ελψ γηα ηα έξγα ηεο ππνθαηεγνξίαο 4 ηεο δεχηεξεο θαηεγνξίαο θαζψο θαη γηα ηα έξγα ΑΠΔ πνπ ππάγνληαη ζηελ ηξίηε ππνθαηεγνξία ηεο δεχηεξεο θαηεγνξίαο, εθφζνλ θαηφπηλ αμηνιφγεζήο ηνπο απφ ηελ αξκφδηα Τπεξεζία Πεξηβάιινληνο ηεο νηθείαο Πεξηθέξεηαο, θξηζνχλ σο ππαγφκελα ζηελ αξκνδηφηεηα ηεο νηθείαο Ννκαξρηαθήο Απηνδηνίθεζεο, ε αίηεζε δηαβηβάδεηαη ζηελ αξκφδηα Τπεξεζία πεξηβάιινληνο ηεο Ννκαξρηαθήο Απηνδηνίθεζεο. ηηο πξψηεο δχν πεξηπηψζεηο έλα απφ ηα φξγαλα πνπ γλσκνδνηνχλ είλαη ην Ννκαξρηαθφ πκβνχιην ηεο νηθείαο Ννκαξρηαθήο Απηνδηνίθεζεο, ελψ ζηηο δχν επφκελεο πεξηπηψζεηο ζην Ννκαξρηαθφ πκβνχιην δηαβηβάδεηαη ε απφθαζε έγθξηζεο ή κε ησλ Πεξηβαιινληηθψλ Όξσλ, ψζηε απηφ λα ιάβεη γλψζε θαη λα ελεκεξψζεη ηνπο πνιίηεο θαη ηνπο θνξείο εθπξνζψπεζήο ηνπο. Μεηά ηελ έγθξηζε πεξηβαιινληηθψλ φξσλ ν ελδηαθεξφκελνο ππνβάιιεη αίηεζε γηα έθδνζε άδεηαο εγθαηάζηαζεο ζηνλ αξκφδην θνξέα. 3. Άδεηα Λεηηνπξγίαο Μεηά ηελ έθδνζε ηεο άδεηαο εγθαηάζηαζεο ηνπ έξγνπ ν ελδηαθεξφκελνο ππνβάιιεη αίηεκα ζην αξκφδην Γηαρεηξηζηή γηα ζχλαςε ηεο χκβαζεο χλδεζεο ζην χζηεκα ή ην Γίθηπν. Αθνχ ππνγξαθεί ε χκβαζε χλδεζεο, κεηά ηελ απνπεξάησζε ησλ εγθαηαζηάζεσλ ηνπ ζηαζκνχ θαη πξηλ ηελ ππνβνιή ηεο αίηεζεο γηα ρνξήγεζε ηεο άδεηαο ιεηηνπξγίαο, ν θάηνρνο ηεο άδεηαο εγθαηάζηαζεο ππνβάιιεη αίηεζε ζηνλ αξκφδην Γηαρεηξηζηή κε ηνλ νπνίν ζπλήςε ηε ζχκβαζε χλδεζεο, γηα πξνζσξηλή ζχλδεζε ηνπ ζηαζκνχ ζην χζηεκα ή ην Γίθηπν, πξνθεηκέλνπ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ νη απαηηνχκελεο δνθηκέο γηα ηε ζέζε ζε ιεηηνπξγία ησλ εγθαηαζηάζεσλ. Μεηά ηε ππνγξαθή ηεο χκβαζεο χλδεζεο επίζεο, ζπλάπηεηαη ζχκβαζε πψιεζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαηφπηλ αηηήκαηνο ηνπ θαηφρνπ ηεο άδεηαο παξαγσγήο. Ο παξαγσγφο, κεηά απφ ηε δηεμαγσγή ειέγρνπ ηεο εγθαηάζηαζήο ηνπ, απνζηέιιεη δήισζε εηνηκφηεηαο ζηνλ αξκφδην Γηαρεηξηζηή ν νπνίνο, κέζα πξνβαίλεη ζε απηνςία θαη ζηε ζπλέρεηα εθδίδεη βεβαίσζε ζηνλ παξαγσγφ κε ηελ νπνία πηζηνπνηείηαη φηη έρεη πεξαησζεί ε θάζε δνθηκαζηηθήο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζηαζκνχ θαη φηη έρνπλ νινθιεξσζεί νη

38 θαηαζθεπέο ηνπ ζρεηηθνχ δηθηχνπ ζχλδεζεο ηνπ ζηαζκνχ θαη ησλ ινηπψλ αλαγθαίσλ εγθαηαζηάζεσλ ηνπ παξαγσγνχ γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο ζχλδεζεο, κε ηήξεζε ησλ ειάρηζησλ πξνδηαγξαθψλ. Αθνχ εμαζθαιίζεη απηή ηε βεβαίσζε ν ελδηαθεξφκελνο ππνβάιιεη αίηεζε γηα έθδνζε άδεηαο ιεηηνπξγίαο. Ζ αίηεζε γηα έθδνζε ηεο άδεηαο ιεηηνπξγίαο ππνβάιιεηαη ζηελ αξρή πνπ εμέδσζε ηελ άδεηα εγθαηάζηαζεο, ε νπνία δηαβηβάδεη αληίγξαθν ηεο αίηεζεο ζην Κέληξν Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο (ΚΑΠΔ), ην νπνίν εθδίδεη βεβαίσζε γηα ηελ δηαζθάιηζε ησλ αλαγθαίσλ ιεηηνπξγηθψλ θαη ηερληθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ εμνπιηζκνχ ηνπ ζηαζκνχ. Ζ αξκφδηα επίζεο γηα ηελ έθδνζε ηεο άδεηαο ιεηηνπξγίαο αξρή πξνβαίλεη ζε απηνςία ηνπ ζηαζκνχ θαη ζπληάζζεη ζρεηηθή έθζεζε. Αθνχ νινθιεξσζνχλ επηηπρψο νη παξαπάλσ δηαδηθαζίεο εθδίδεηαη ε άδεηα ιεηηνπξγίαο. 3.3 Υσξνηαμηθόο ρεδηαζκόο θαη ΑΠΔ Ζ ρσξνζέηεζε ησλ έξγσλ ΑΠΔ απνηειεί δήηεκα χςηζηεο ζεκαζίαο, φρη κφλν ιφγσ ηνπ πιήζνπο ησλ παξαγφλησλ πνπ πξέπεη λα ζπλεθηηκεζνχλ (π.ρ. αηνιηθφ ή πδξαπιηθφ δπλακηθφ), αιιά θαη ησλ πνιιαπιψλ επηπηψζεσλ πνπ έρεη ε εγθαηάζηαζή ηνπο ζε έλαλ ηφπν. Ζ θαζηέξσζε θαλφλσλ θαη θξηηεξίσλ ρσξνζέηεζεο θαη ε δεκηνπξγία κεραληζκνχ ρσξνζέηεζεο ησλ έξγσλ ΑΠΔ απνηεινχλ επί ζεηξά εηψλ πάγην αίηεκα ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ, ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηνλ θιάδν, θαζψο θαη ησλ εκπιεθνκέλσλ ππεξεζηψλ. Ο πξψηνο λφκνο γηα ηε ρσξνηαμία ζεζπίζηεθε ην 1976, φκσο δελ εθαξκφζηεθε πνηέ θαη γξήγνξα αηφλεζε. Σν 1999 ζεζκνζεηήζεθε ν λ. 2742/99 «Υσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο θαη αεηθφξνο αλάπηπμε & άιιεο δηαηάμεηο», πνπ πξνέβιεπε ηξία είδε ρσξνηαμηθψλ πιαηζίσλ: ην γεληθφ (άξζξν 6), ηα πεξηθεξεηαθά (άξζξν 8) θαη ηα εηδηθά (άξζξν 7) ρσξνηαμηθά. Με βάζε ην λφκν απηφ ζεζκνζεηήζεθαλ ην 2003 δψδεθα πεξηθεξεηαθά ρσξνηαμηθά πιαίζηα θαη ην κνλαδηθφ εηδηθφ ρσξνηαμηθφ πιαίζην, πνπ αθνξά ηηο θπιαθέο (Ληάιηνο Γεψξγηνο, Καζεκεξηλή ). Σν 200α, θαη κεηά απφ δηαγσληζκφ αλαηέζεθε ε εθπφλεζε ηεο κειέηεο γηα ην Δηδηθφ Υσξνηαμηθφ ρέδην γηα ηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο, ην νπνίν αθνχ δεκνζηεχηεθε θαη ηέζεθε πξνο δηαβνχιεπζε (2.2007), πξνσζήζεθε ζηε ζπλέρεηα κε θάπνηεο αιιαγέο πξνο γλσκνδφηεζε ζην Δζληθφ Υσξνηαμηθφ πκβνχιην. Σνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2008

39 θπθινθφξεζε ην ζρέδην ΚΤΑ γηα ην Δηδηθφ Πιαίζην, ην νπνίν θαη πξφζθαηα ππνγξάθηεθε. Σν ΔΠΥΑΑ πξνβιέπεη ηα εμήο: ην άξζξν 1 πεξηγξάθεηαη ν ζθνπφο ηνπ πιαηζίνπ ν νπνίνο επηγξακκαηηθά είλαη ε δηακφξθσζε πνιηηηθψλ ρσξνζέηεζεο έξγσλ ΑΠΔ, αλά θαηεγνξία δξαζηεξηφηεηαο θαη θαηεγνξία ρψξνπ, ε θαζηέξσζε θαλφλσλ θαη θξηηεξίσλ ρσξνζέηεζεο θαη ε δεκηνπξγία απνηειεζκαηηθνχ κεραληζκνχ ρσξνζέηεζεο ησλ εγθαηαζηάζεσλ ΑΠΔ. Δπηδηψθεηαη εθηφο ησλ άιισλ λα παξαζρεζεί έλα ζαθέο πιαίζην ζηηο αδεηνδνηνχζεο αξρέο θαη ηηο ελδηαθεξφκελεο επηρεηξήζεηο θαη νξίδεηαη σο ειάρηζηνο ζηφρνο ε επίηεπμε ησλ εθάζηνηε ζπκβαηηθψλ ζηφρσλ ηεο Διιάδαο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ θαη ηελ πξνψζεζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. ην θεθάιαην Β` νξίδνληαη νη θαλφλεο ρσξνζέηεζεο ησλ αηνιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ κε ζθνπφ ηνλ εληνπηζκφο ησλ θαηάιιεισλ πεξηνρψλ, ηελ θαζηέξσζε ησλ θαηάιιεισλ θαλφλσλ θαη θξηηεξίσλ ρσξνζέηεζεο θαη ηε δεκηνπξγία ηνπ θαηάιιεινπ κεραληζκνχ ρσξνζέηεζεο (άξζξν 4). Ο εζληθφο ρψξνο, ζχκθσλα κε ην άξζξν 5, δηαθξίλεηαη ζηελ επεηξσηηθή ρψξα (ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο Δχβνηαο), ζηελ Αηηηθή, ζηα θαηνηθεκέλα λεζηά ηνπ Ηνλίνπ θαη ηνπ Αηγαίνπ Πειάγνπο θαη ζηνλ ππεξάθηην ζαιάζζην ρψξν θαη ηηο αθαηνίθεηεο λεζίδεο. Ζ επεηξσηηθή ρψξα δηαθξίλεηαη ζε Πεξηνρέο Αηνιηθήο Πξνηεξαηφηεηαο (ΠΑΠ) θαη ζε Πεξηνρέο Αηνιηθήο Καηαιιειφηεηαο (ΠΑΚ). Οη πξψηεο δηαζέηνπλ ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα γηα ηελ εγθαηάζηαζε αηνιηθψλ ζηαζκψλ, ελψ ηαπηφρξνλα πξνζθέξνληαη απφ απφςεσο επίηεπμεο ησλ ρσξνηαμηθψλ ζηφρσλ. Οη δεχηεξεο είλαη νκάδεο ή επηκέξνπο πεξηνρέο πξσηνβάζκησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ή θαη κεκνλσκέλεο ζέζεηο νη νπνίεο δηαζέηνπλ ηθαλνπνηεηηθφ εθκεηαιιεχζηκν αηνιηθφ δπλακηθφ θαη πξνζθέξνληαη γηα ηε ρσξνζέηεζε αηνιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ. ην άξζξν 6 νξίδνληαη νη πεξηνρέο απνθιεηζκνχ θαη νη δψλεο αζπκβαηφηεηαο, ελψ ζηα άξζξα 7, 8, 9 & 10 νξίδνληαη ηα εηδηθά θξηηήξηα ρσξνζέηεζεο αηνιηθψλ κνλάδσλ ζηελ επεηξσηηθή ρψξα, ζην λεζησηηθφ ρψξν, ζηελ Αηηηθή

40 θαη ζην ζαιιάζην ρψξν & ηηο αθαηνίθεηεο λεζίδεο αληίζηνηρα. χκθσλα κε ην άξζξν 11, ν έιεγρνο θαη ε εθαξκνγή ησλ θξηηεξίσλ απηψλ δηελεξγείηαη θαηά ην ζηάδην ρνξήγεζεο ηεο άδεηαο παξαγσγήο. Σν Κεθάιαην Γ` αθνξά ηε ρσξνζέηεζε ησλ Μηθξψλ Τδξνειεθηξηθψλ έξγσλ Σν Κεθάιαην Γ` ηε ρσξνζέηεζε ησλ ινηπψλ εγθαηαζηάζεσλ παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο (ειηαθή, βηνκάδα ή βηναέξην, γεσζεξκηθή θαη λέεο κνξθέο ΑΠΔ). ην Κεθάιαην Δ` δίλνληαη νη γεληθέο θαη νη εηδηθέο θαηεπζχλζεηο γηα ηνλ ππνθείκελν ρσξνηαμηθφ θαη πνιενδνκηθφ ζρεδηαζκφ. πγθεθξηκέλα ηα ΠΠΥΑΑ, ηα Ρπζκηζηηθά ρέδηα, ηα Γεληθά Πνιενδνκηθά ρέδηα, ηα ρέδηα Υσξηθήο θαη Οηθηζηηθήο Οξγάλσζεο Αλνηθηψλ Πφιεσλ θαη νη Εψλεο Οηθηζηηθνχ Διέγρνπ πξέπεη λα ελαξκνλίδνληαη κε ηηο θαηεπζχλζεηο ηνπ Δηδηθνχ Πιαηζίνπ, λα ζπκπιεξψλνπλ θαη λα εμεηδηθεχνπλ ηηο επηινγέο θαη ηηο ξπζκίζεηο ηνπο. Σν Κεθάιαην Σ`, ηέινο, (Πξφγξακκα Γξάζεο) πξνβιέπεη κέηξα θαη δξάζεηο ζεζκηθνχ ραξαθηήξα, φπσο π.ρ. ηελ ελαξκφληζε ησλ ΠΠΥΑΑ, κέηξα δηνηθεηηθνχ νξγαλσηηθνχ ραξαθηήξα, φπσο π.ρ. ηε δεκηνπξγία κεραληζκνχ παξαθνινχζεζεο θαη αμηνιφγεζεο ηεο εθαξκνγήο ηνπ Δηδηθνχ Πιαηζίνπ θαη ηε δεκηνπξγία ησλ αλαγθαίσλ έξγσλ ππνδνκήο γηα ηε ιεηηνπξγία ησλ εγθαηαζηάζεσλ ΑΠΔ, φπσο π.ρ. ηνλ πξνγξακκαηηζκφ θαη ηελ θαηαζθεπή ηνπηθψλ νδηθψλ δηθηχσλ πξνζπέιαζεο εληφο ησλ ΠΑΠ. Σν Δηδηθφ Πιαίζην δέρηεθε θξηηηθή απφ πιεζψξα θνξέσλ. Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά νη ζέζεηο πξνηάζεηο ηεο WWF Hellas θαη ηεο Greenpeace: Σν WWF Διιάο ζεσξεί απαξαίηεηε ηελ χπαξμε πξφβιεςεο ελαξκφληζεο κε ην ΔΠΥΑΑ γηα ηε βηνκεραλία, έηζη ψζηε λα πξνθξηζνχλ σο πεξηνρέο ρσξνζέηεζεο εγθαηαζηάζεσλ ΑΠΔ πεξηνρέο πνπ ραξαθηεξίδνληαη σο βηνκεραληθέο δψλεο. Θεσξεί φηη ε θέξνπζα ηθαλφηεηα ζα πξέπεη λα αλαθέξεηαη ζε φιεο ηηο ΑΠΔ θαη φρη κφλν ζηελ αηνιηθή ελέξγεηα θαη δεηά ηελ επαλεμέηαζε φισλ ησλ εθθξεκνπζψλ αδεηψλ εγθαηάζηαζεο ζηε βάζε ηνπ λένπ ΔΠΥΑΑ. Θεσξεί ηέινο απαξάδεθην ην γεγνλφο

41 φηη ην ελδηαθέξνλ ησλ επελδπηψλ απνηειεί θξηηήξην γηα ην ραξαθηεξηζκφ κηαο πεξηνρήο σο ΠΑΠ (WWF, 2007 ζει. 1-11). Ζ Greenpeace δεηά ην ΔΥΠ λα νξίδεη ηελ ειάρηζηε ηζρχ πνπ νθείιεη λα εγθαηαζηαζεί αλά πεξηνρή θαη φρη κφλν ην ζεσξεηηθφ πιήζνο Α/Γ, δειεδή ην κέγηζην. Θεσξνχλ φηη ην πξνηεηλφκελν ΔΥΠ επηθεληξψλεη ηελ πξνζνρή ηνπ θαη ηηο ξπζκίζεηο ηνπ ζηηο εθαξκνγέο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο, ελψ δελ αληηκεησπίδεη ζπγθεθξηκέλεο ηερλνινγίεο ΑΠΔ φπσο νη ειηνζεξκηθέο εγθαηαζηάζεηο ειεθηξνπαξαγσγήο.. Θεσξεί δεδνκέλεο ηεο ηαρχηεηαο ησλ ηερλνινγηθψλ εμειίμεσλ, άζηνρε ηε ζπκπεξίιεςε θάπνησλ ηερληθψλ ιεπηνκεξεηψλ, ελψ ηαπηφρξνλα νη πξνηεηλφκελνη πεξηνξηζκνί πξέπεη λα είλαη ζαθείο (Greenpeace, 2007 ζει.1-13). 3.4 πκπεξάζκαηα Παξαηεξήζεηο Ύζηεξα απφ κηα ζχληνκε κειέηε ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ησλ ΑΠΔ θξίλεηαη ζθφπηκν λα επηζεκαλζνχλ ηα εμήο ηξία ζηνηρεία: Παξά ηηο απινπζηεχζεηο πνπ έρεη δερηεί ην ζεζκηθφ πιαίζην πνπ δηέπεη ηηο ΑΠΔ, εμαθνινπζεί λα είλαη πεξίπινθν θαη λα ιεηηνπξγεί απνηξεπηηθά γηα ηνλ επελδπηή.. Δκπιέθνληαη πνιινί θνξείο, απαηηείηαη πιήζνο γλσκνδνηήζεσλ, ελδηάκεζσλ αδεηψλ, βεβαηψζεσλ θαη ζπκβάζεσλ κε απνηέιεζκα λα ρξεηάδεηαη κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα γηα λα νινθιεξσζεί ε δηαδηθαζία ζην ζχλνιφ ηεο. Ζ κέζε δηάξθεηα πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιηζηνχλ φιεο νη άδεηεο θαη λα μεθηλήζεη λα ιεηηνπξγεί θαλνληθά κηα κνλάδα ΑΠΔ είλαη 5 κε 7 ρξφληα, δηάζηεκα ην νπνίν θξίλεηαη αξθεηά κεγάιν (Παπαζηακαηίνπ Παλαγηψηεο, ζπλέληεπμε ). Ζ Διιεληθή Δπηζηεκνληθή Έλσζε Αηνιηθήο Δλέξγεηαο (ΔΛΔΣΑΔΝ) ραξαθηεξίδεη ην ζεζκηθφ πιαίζην αλεπαξθέο, γξαθεηνθξαηηθφ θαη ρξνλνβφξν 25.Σν παξάδνμν είλαη φηη ελψ έλαο απφ ηνπο ζηφρνπο ηεο φιεο δηαδηθαζίαο είλαη λα πξνζηαηεπηεί ην θπζηθφ πεξηβάιινλ φπνπ πξφθεηηαη λα γίλνπλ έξγα ΑΠΔ, ην φιν εγρείξεκα θαζίζηαηαη ηφζν δχζθνιν, πνπ ζην ηέινο πνιιέο επελδχζεηο ΑΠΔ, νη νπνίεο είλαη νη πιένλ θηιηθέο ζην πεξηβάιινλ πεγέο ελέξγεηαο, απνηξέπνληαη. 25 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

42 Όζνλ αθνξά ηε ζπκκεηνρή ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ ζηε δηαδηθαζία αδεηνδφηεζεο απηή πεξηνξίδεηαη κφλν ζηα ζηάδην ησλ αδεηψλ παξαγσγήο θαη εγθαηάζηαζεο θαη ζπγθεθξηκέλα αθνξά ηελ ελεκέξσζε κέζσ ηνπ Ννκαξρηαθνχ πκβνπιίνπ γηα ηελ Πξνκειέηε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ θαη ηελ παξνρή γλψκεο πάιη κέζσ ηνπ Ννκαξρηαθνχ πκβνπιίνπ γηα ηελ έθδνζε ή φρη Έγθξηζεο Πεξηβαιινληηθψλ Όξσλ (ΔΠΟ). Δπηζεκαίλεηαη φηη πξφθεηηαη γηα γλσκνδφηεζε ε νπνία δε δεζκεχεη ηελ ακφδηα ππεξεζία πνπ εμεηάδεη ηνπο φξνπο ηεο ΜΠΔ. Αλ φκσο ε ππφζεζε πάξεη ηε δηθαζηηθή νδφ, κηα αξλεηηθή γλσκνδφηεζε ηνπ Ννκαξρηαθνχ πκβνπιίνπ απνηειεί φπιν ζηα ρέξηα εθείλσλ πνπ δελ επηζπκνχλ γηα θάπνην ιφγν έξγα ΑΠΔ ζηελ πεξηνρή ηνπο. Σν δήηεκα ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ, παξά ηε ζεκαζία ηνπ, θαίλεηαη φηη δε βξίζθεηαη ςειά ζηελ πνιηηηθή αηδέληα. Ο ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο ζα έπξεπε λα πξνεγείηαη νπνηνπδήπνηε έξγνπ ΑΠΔ θαη φρη λα έπεηαη απηψλ, ηε ζηηγκή κάιιηζηα πνπ ζεηξά έξγσλ αθπξψλνληαη απφ ην Δ` Σκήκα ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο γηα ιφγνπο ρσξνζέηεζεο. Ζ παξάιεηςε απηή, φπσο αλαιχεηαη ζε επφκελα θεθάιαηα, ελδερνκέλσο ζπλδέεηαη κε ηελ έιιεηςε απνδνρήο ησλ έξγσλ απηψλ απφ ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο. Σν Δηδηθφ Υσξνηαμηθφ ρέδην γηα ηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο απνηειεί σζηφζν έλα ζεκαληηθφ βήκα.

43 Κεθάλαιο 4:Οι ΑΠΔ ζηην Δλλάδα, ηην Δςπυπαφκή Ένυζη και ηον κόζμο 4.1 Οη ΑΠΔ ζηελ Διιάδα Ζ πηνζέηεζε θαη πξνψζεζε ησλ ΑΠΔ ζηελ Διιάδα δελ απνηειεί κφλν δήηεκα πεξηβαιινληηθήο ή εζηθήο επζχλεο, αιιά απφ ην 2001 απνηειεί θαη ππνρξέσζε ηεο ρψξαο. Ζ νδεγία 2001/77/EΚ "Γηα ηελ πξναγσγή ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ζηελ εζσηεξηθή αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο" έρεη ζθνπφ, φπσο νξίδεηαη ζην άξζξν 1, ηελ πξναγσγή ηεο αχμεζεο ηεο ζπκβνιήο ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο ζηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηελ εζσηεξηθή αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ηε δεκηνπξγία βάζεο γηα έλα κειινληηθφ θνηλνηηθφ πιαίζην ζηνλ ελ ιφγσ ηνκέα. ην άξζξν 3 νξίδεηαη σο ζπλνιηθφο ζηφρνο, ζε επίπεδν Δ.Δ, ην 2010 ην 22,1% ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο λα παξάγεηαη απφ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο (ΑΠΔ). ην παξάξηεκα ηεο νδεγίαο παξαηίζνληαη ηα πνζνζηά παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ γηα θάζε θξάηνο κέινο. Γηα ηελ Διιάδα ην πνζνζηφ απηφ αλέξρεηαη ζε 20,1%. Τπνρξεψζεηο γηα ηελ Διιάδα απνξξένπλ φρη κφλν απφ ην θνηλνηηθφ δίθαην, αιιά θαη απφ δηεζλή θείκελα, φπσο ην πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην πνπ ππνγξάθηεθε ην Γεθέκβξην ηνπ 1997 ζηε ζχκβαζε πιαίζην ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο. Σν πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην 26 πξνβιέπεη γηα ηελ Διιάδα ζπγθξάηεζε ηνπ πνζνζηνχ αχμεζεο θαηά ηελ πεξίνδν ηνπ CO 2 θαη άιισλ αεξίσλ πνπ επηηείλνπλ ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαηά 25%, ζε ζρέζε κε ην έηνο βάζε χθσλα κε ζηνηρεία ηνπ Κέληξνπ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο (Ννέκβξηνο 2007) ε ζπλεηζθνξά ησλ ΑΠΔ ζην εζληθφ ελεξγεηαθφ ηζνδχγην ήηαλ ηεο ηάμεο ηνπ 6% ην 2006 ζε επίπεδν ζπλνιηθήο δηάζεζεο πξσηνγελνχο ελέξγεηαο ζηε ρψξα θαη ηεο ηάμεο ηνπ 16% ζε επίπεδν εγρψξηαο παξαγσγήο πξσηνγελνχο ελέξγεηαο. Ζ παξαγσγή πξσηνγελνχο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ ην 2006 ήηαλ 1,6 Μtoe (ηφλνη ηζνδχλακνπ πεηξειαίνπ), ελψ ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ήηαλ 1,2 Μtoe. 26 Με ην Ν. 3017/2002 «Κχξσζε ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην ζηε χκβαζε-πιαίζην ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο» ε Διιεληθή Βνπιή επηζεκνπνίεζε ηε δέζκεπζε ηεο ρψξαο γηα δξάζεηο αληηζηξαηεπφκελεο ηελ ηάζε επηδείλσζεο ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ.

44 Γηα ηελ ειεθηξνπαξαγσγή απφ ΑΠΔ, ζχκθσλα κε έθζεζε πνπ δεκνζίεπζε ην Τπνπξγείν Αλάπηπμεο ην έηνο 2006 φπσο πξνβιέπεηαη απφ ην άξζξν 3 ηεο Οδεγίαο 2001/77 (Γηεχζπλζε ΑΠΔ θαη εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο, Οθηψβξηνο 2007, ζει ), ε ζπλνιηθή παξαγσγηθή δπλακηθφηεηα ησλ ζηαζκψλ ειεθηξνπαξαγσγήο κε ρξήζε Α.Π.Δ. (εθηφο κεγάισλ πδξνειεθηξηθψλ έξγσλ) πνπ ζα έρνπλ εγθαηαζηαζεί θαη ζα ιεηηνπξγνχλ ή ζα είλαη έηνηκα πξνο ιεηηνπξγία κέρξη ηέινπο ηνπ 2007 ή ην αξγφηεξν ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2008, αλέξρεηαη ζε 2,25 ΣWh εηεζίσο θαη ζα πξνέξρεηαη θαηά 79,9% απφ αηνιηθά πάξθα, 10,5% κηθξά πδξνειεθηξηθά έξγα θαη 9,6% απφ ινηπέο κνξθέο αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο (βηναέξην, βηνκάδα, θσηνβνιηατθά). Αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη ιφγσ ηνπ ρξνλνβφξνπ ηεο δηαδηθαζίαο, αιιά θαη κε επαξθψλ δηθηχσλ, ν αξηζκφο ησλ αδεηψλ εγθαηάζηαζεο πνπ εθθξεκνχλ είλαη κεγάινο. Ζ ελίζρπζε ησλ ππάξρνλησλ δηθηχσλ θαη ε δεκηνπξγία λέσλ ζα επηηξέςεη ηε ζχλδεζε ζην δίθηπν θαη ηε ιεηηνπξγία πνιιψλ κνλάδσλ πνπ έρνπλ ήδε εμαζθαιηζκέλε ηελ άδεηα παξαγσγήο. ε δηάθνξεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο ε αλεπάξθεηα ηεο ππνδνκήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο δελ επηηξέπεη ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ πινχζηνπ δπλακηθνχ πνπ δηαζέηνπλ ζε θάπνηα ΑΠΔ (π.ρ. Νφηηα Δχβνηα & αηνιηθή ελέξγεηα) θαη γηα ην ιφγν απηφ έρνπλ ήδε δξνκνινγεζεί ή δξνκνινγνχληαη επεκβάζεηο ελίζρπζεο ηνπ δηθηχνπ ζηηο πεξηνρέο ηεο Νφηηαο Δχβνηαο, ηεο Ννηηναλαηνιηθήο Πεινπνλλήζνπ θαη ηεο Αλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο Θξάθεο. Ζ νινθιήξσζε ησλ έξγσλ απηψλ ζα επηηξέςεη ηε ιεηηνπξγία θπξίσο αηνιηθψλ πάξθσλ ηα νπνία ζα πξνζζέζνπλ, ζχκθσλα κε ηελ ίδηα έθζεζε, πεξίπνπ ηζρχ 1000MW ζηελ ήδε παξαγφκελε απφ ΑΠΔ ειεθηξνπαξαγσγή. Όζνλ αθνξά ηα ζεζκηθά κέηξα πνπ έρνπλ πξφζθαηα ιεθζεί, εθηφο απφ ηα άκεζα κε ηηο ΑΠΔ ζρεηηδφκελα λνκνζεηήκαηα, ζεκαληηθφο είλαη θαη ν Αλαπηπμηαθφο Νφκνο 3299/2004, ν νπνίνο απνηειεί ζεκαληηθφ ρξεκαηνδνηηθφ εξγαιείν γηα επελδχζεηο Α.Π.Δ. Ο Αλαπηπμηαθφο Νφκνο πξνβιέπεη πνζνζηά επηδφηεζεο πνπ δηαθνξνπνηνχληαη αλάινγα κε ηε δψλε θαη ην κέγεζνο ηεο επηρείξεζεο. Σέινο ζηε Γ` Πξνγξακκαηηθή Πεξίνδν ην Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Πεξηβάιινλ & Αεηθφξνο Αλάπηπμε πηνζεηεί ηηο ΑΠΔ σο ζηξαηεγηθή πξνηεξαηφηεηα / επηινγή (Πξνζηαζία Αηκνζθαηξηθνχ Πεξηβάιινληνο Δλίζρπζε «Πξάζηλσλ» Μεηαθνξψλ Αληηκεηψπηζε θιηκαηηθήο Αιιαγήο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο) Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

45 Αμηνινγψληαο, ηα παξαπάλσ ζπκπεξαίλεηαη φηη νη πξννπηηθέο γηα ηελ πεξαηηέξσ αλάπηπμε ησλ ΑΠΔ ζηελ Διιάδα είλαη πνιιέο. Παξφια απηά ε πζηέξεζε γηα δηάθνξνπο ιφγνπο είλαη κεγάιε. Δλδεηθηηθά παξαηίζνληαη απνζπάζκαηα επηζηνιήο πνπ απέζηεηιε ν Διιεληθφο χλδεζκνο Ζιεθηξνπαξαγσγψλ απφ ΑΠΔ ζηνλ Πξσζππνπξγφ ηνλ Μάην ηνπ 2008, «ν επελδπηηθφο θιάδνο ησλ ΑΠΔ βξίζθεηαη ζήκεξα ζε πιήξε ηεικάησζε, σο άκεζε ζπλέπεηα ηεο απμεκέλεο παξά ηηο πεξί ηνπ αληηζέηνπ εμαγγειίεο γξαθεηνθξαηίαο. Ξέλεο επηρεηξήζεηο επαλεμεηάδνπλ πιένλ ζνβαξά ηε ζηάζε ηνπο αλαθνξηθά κε ηελ έλαξμε ή ηε ζπλέρηζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο ζηελ Διιάδα. Σν έηνο 2007 εγθαηαζηάζεθαλ ζηε ρψξα καο κφλν 125MW αηνιηθψλ πάξθσλ, φηαλ νη ππφινηπεο επξσπατθέο ρψξεο πξαγκαηνπνηνχλ πξαγκαηηθά άικαηα. Αλ ηεξεζεί ν σο άλσ εηήζηνο ξπζκφο εγθαηάζηαζεο αηνιηθψλ πάξθσλ (125MW), ζα ρξεηαζηεί πάλσ απφ 15 ρξφληα γηα λα θζάζεη ε Διιάδα ηνλ εζληθφ ηεο ζηφρν ΑΠΔ γηα ην 2010 (4300MW, εθ ησλ νπνίσλ 3600MW αηνιηθψλ), θαη πάλσ απφ 50 ρξφληα γηα λα θζάζεη ην δεζκεπηηθφ ζηφρν ΑΠΔ ηνπ 2020 (θαη ειάρηζηνλ MW αηνιηθψλ 28 ). 4.2 Οη ΑΠΔ ζηελ Δπξώπε ησλ 27 Ζ Δπξσπατθή Έλσζε, κε απψηεξν ζθνπφ ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ αιιά θαη ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο ελεξγεηαθήο εμάξηεζεο, έρεη ζέζεη σο ζηφρν ην κεξίδην πνπ ζα θαηαιακβάλεη ζην ζχλνιν ηνπ ελεξγεηαθνχ κίγκαηνο ε ελέξγεηα απφ ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο λα θηάζεη ην 20% ην έηνο Ο γεληθφο απηφο ζηφρνο δηαθξίλεηαη ζε επηκέξνπο ζηφρνπο πνπ αθνξνχλ ηνπο ηνκείο ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο, ηεο ζέξκαλζεο θαη ςχμεο, θαζψο ηνλ ηνκέα ησλ βηνθαπζίκσλ. Όζνλ αθνξά ηελ πξφνδν ζηνπο ηξεηο απηνχο ηνκείο ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή ην 2007 ζεκείσζε ηα εμήο: Αλ θαη νξηζκέλα θξάηε κέιε πιεζηάδνπλ ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο νδεγίαο 2001/77, δειαδή ηελ θαηαλάισζε ειεθηξηζκνχ πνπ παξάγεηαη απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο, ε πιεηνλφηεηα ησλ ρσξψλ πζηεξεί. Ο ζηφρνο γηα ην κεξίδην ησλ βηνθαπζίκσλ ζηελ θαηαλάισζε θαπζίκσλ πνπ ηέζεθε κε ηελ νδεγία 2003/30/ΔΚ (5,75% κέρξη ην 2010 θαη 10% κέρξη ην 2020) δελ αλακέλεηαη επίζεο λα επηηεπρζεί. Σν 2005 ηα κεξίδηα βηνληίδει θαη βηναηζαλφιεο ζην ζχλνιν ησλ 28 Πεγή: επηζηνιή πξνο ηνλ Πξσζππνπξγφ, , ηειεπηαία επίζθεςε

46 βηνθαπζίκσλ πνπ παξήρζεζαλ ζηελ Δπξψπε αλέξρνληαλ ζε 81,5% θαη 18,5% αληίζηνηρα. Ζ Δπηηξνπή εθηηκά επίζεο φηη ν ηνκέαο ηεο ζέξκαλζεο θαη ηεο ςχμεο αμηνπνηεί ειάρηζηα ην δπλακηθφ ησλ ΑΠΔ Οη θχξηνη ιφγνη πνπ δελ επηηπγράλνληαη νη παξαπάλσ ζηφρνη είλαη ην πςειφ θφζηνο ησλ επελδχζεσλ ζηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο, δηάθνξα δηνηθεηηθά εκπφδηα θαη νη αδηαθαλείο θαη κεξνιεπηηθέο θαλνληζηηθέο δηαηάμεηο γηα ηελ πξφζβαζε ζην δίθηπν. Ζ πξφνδνο πνπ έρεη ζεκεησζεί κέρξη ηψξα ζηα θξάηε κέιε είλαη κεξηθή θαη πνιχ αλνκνηνγελήο (βι. Πίλαθα 5, Παξάξηεκα 4νπ Κεθαιαίνπ). Τπάξρνπλ ρψξεο πνπ ε Αλαλεψζηκε Δλέξγεηα θαηαιακβάλεη ήδε δηςήθην πνζνζηφ ηεο Σειηθήο Καηαλάισζεο Δλέξγεηαο, ελψ ζε θάπνηεο ρψξεο ην πνζνζηφ απηφ μεπεξλά ην 20%. ε άιιεο ρψξεο, κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ε Διιάδα, ην πνζνζηφ παξακέλεη κνλνςήθην, ελψ ζε θάπνηεο ηέινο δελ μεπεξλά νχηε ην 5%. Όζνλ αθνξά ηηο πην πξφζθαηεο εμειίμεηο, αμίδεη λα αλαθεξζνχλ ηα εμήο: ζηηο 10 Ηαλνπαξίνπ 2007 ε Δπηηξνπή πξνέβεθε ζε αλαθνίλσζε κε ηίηιν «Υάξηεο πνξείαο γηα ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Οη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ηνλ 21ν αηψλα: ζπκβνιή ζηελ ελίζρπζε ηεο αεηθνξίαο». ην ράξηε πνξείαο παξνπζηάδεηαη ε καθξνπξφζεζκε ζηξαηεγηθή ηεο Δπηηξνπήο ζηνλ ηνκέα ΑΠΔ θαη πξνηείλεηαη λέν λνκνζεηηθφ πιαίζην γηα ηελ ελίζρπζε ηεο πξνψζεζεο θαη ηεο ρξήζεο αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. 29. ηε πλάληεζε Κνξπθήο ησλ εγεηψλ ηεο ΔΔ ζηηο 8/9 Μαξηίνπ ηνπ 2007, ην Δπξσπατθφ πκβνχιην, ιακβάλνληαο ππφςε ηηο πξνηάζεηο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο ελέθξηλε έλα ζπλνιηθφ ελεξγεηαθφ ρέδην Γξάζεο γηα ηελ πεξίνδν Έλα απφ ηα δέθα κέηξα ηνπ Δπξσπατθνχ ρεδίνπ Γξάζεο γηα ηελ Δλέξγεηα είλαη ε αχμεζε ηεο ρξήζεο ησλ ΑΠΔ. Ζ ρξήζε ησλ ΑΠΔ, ινηπφλ, απνηειεί βαζηθή πξνηεξαηφηεηα ηεο ΔΔ θαη βαζηθή πιένλ ζπληζηψζα ηεο ελεξγεηαθήο ηεο πνιηηηθήο. Χο πξνο ηνλ ηξφπν πνπ πινπνηείηαη ε επξσπατθή πνιηηηθή γηα ηηο ΑΠΔ, πξέπεη λα ππνγξακκηζηνχλ ηα εμήο δχν ζεκεία: πξψηνλ, φηη ε επηινγή ησλ δηνηθεηηθψλ κεραληζκψλ θαη θηλήηξσλ γηα ηηο ΑΠΔ είλαη ζηελ επρέξεηα ηνπ θξάηνπο κέινπο θαη δεχηεξνλ ζχκθσλα κε ζρέδην 29 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

47 νδεγίαο πνπ πξνσζήζεθε ην 2008 θαη αλακέλεηαη λα πηνζεηεζεί κέρξη ην ηέινο ηνπ 2008, νη ειεθηξνπαξαγσγνί ηεο Διιάδαο θαη ησλ ππφινηπσλ θξαηψλ κειψλ ζα πιεξψλνπλ γηα θάζε ηφλν CO2 πνπ παξάγνπλ. Απηφ ζχκθσλα κε ππνινγηζκνχο ηνπ Πνιπηερλείνπ ζηελ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο ζπλεπάγεηαη επηβάξπλζε ησλ επηρεηξήζεσλ κε πνζφ άλσ ησλ 2,2 δηο επξψ εηεζίσο (Βνπηζαδάθεο Κψζηαο, , ζει. 1). 4.3 Οη ΑΠΔ ζηνλ θόζκν Οη ΑΠΔ γλσξίδνπλ φιν θαη κεγαιχηεξε απήρεζε παγθνζκίσο. Πάλσ απφ 69 ρψξεο έρνπλ ζέζεη ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο πνπ αθνξνχλ ηηο ΑΠΔ, ρξεζηκνπνηψληαο δηάθνξεο πνιηηηθέο πξνθεηκέλνπ λα επηηχρνπλ απηνχο ηνπο ζηφρνπο (Renewable Energy Policy Network for the 21 st Century, 2007 ζει. 2-5). Ζ ζηνρνζεζία απηή δελ αθνξά κφλν δηαθπβεξλεηηθνχο νξγαληζκνχο (ΔΔ) θαη ρψξεο, αιιά θαη ρακειφηεξα επίπεδα δηνίθεζεο φπσο πνιηηείεο, θξαηίδηα, πεξηθέξεηεο, αθφκα θαη δήκνπο. Τπάξρνπλ πιένλ ζε παγθφζκην επίπεδν εθαηνληάδεο νξγαληζκνί ηχπνπ ΔΛΔΣΑΔΝ ή HELLASRES, πνπ έρνπλ ζθνπφ ηελ πξνψζεζε ηεο έξεπλαο, ησλ επελδχζεσλ θαη ησλ πνιηηηθψλ πνπ αθνξνχλ ηηο ΑΠΔ. Ο ηνκέαο ησλ ΑΠΔ θαη ε ζρεηηθή ηερλνινγία γλσξίδεη ξπζκνχο αχμεζεο ηεο ηάμεο ηνπ 20 κε 60%, κε απνηέιεζκα αθφκα θαη κεγάιεο πνιπεζληθέο λα εθδειψλνπλ πιένλ ελδηαθέξνλ. Σν 2007 επελδχζεθαλ πάλσ απφ 100 δηο δνιιάξηα ζε έξεπλα θαη αλάπηπμε, θαηαζθεπή θαη εγθαηάζηαζε ΑΠΔ θαη νη ξπζκνί αλάπηπμεο δείρλνπλ φηη ην πνζφ απηφ ζα ζπλερίζεη λα απμάλεηαη. Ζ πξφνδνο πνπ έρεη ζεκεησζεί θαίλεηαη θαη απφ ηα παξαθάησ ζηαηηζηηθά ζηνηρεία: Ζ δπλακηθφηεηα παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ έθηαζε ην 2007 ηα 240GW. Ζ ειεθηξηθή ελέξγεηα παξαγφκελε απφ ΑΠΔ (ρσξίο λα ζπλππνινγίδνληαη ηα κεγάια πδξνειεθηξηθά) μεπέξαζε ην 2007 ην έλα ηέηαξην ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο παξαγφκελεο απφ ππξεληθά εξγνζηάζηα. Ζ δπλακηθφηεηα ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ απμήζεθε ην 2007 θαηά 28% ζε παγθφζκην επίπεδν, θηαλνληαο ηα 95 πεξίπνπ GW. Ζ ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελε ηερλνινγία ΑΠΔ παγθνζκίσο είλαη ε ηερλνινγία ησλ ζπλδεδεκέλσλ θσηνβνιηατθψλ. Πεξηζζφηεξεο απφ 2 εθαηνκκχξηα γεσζεξκηθέο αληιίεο ζεξκφηεηαο ρξεζηκνπνηνχληαη ζε πεξηζζφηεξεο απφ 30 ρψξεο.

48 Ζ παξαγσγή βηνθαπζίκσλ (αηζαλφιε θαη βηνληίδει) μεπέξαζε ηα 53 δηο ιίηξα κε ηελ παξαγσγή βηνληίδει λα απμάλεηαη θαηά 50% ζε ζρέζε κε ην Οη ΑΠΔ πξνζθέξνπλ ειεθηξηθφ ξεχκα, ζέξκαλζε, βνεζνχλ ζηελ άληιεζε λεξνχ θ.α. γηα δεθάδεο εθαηνκκχξηα αλζξψπσλ πνπ δνπλ ζηηο αγξνηηθέο πεξηνρέο ησλ αλαπηπζζφκελσλ ρσξψλ. Ζ δπλακηθφηεηα απηψλ ησλ ρσξψλ ζε ΑΠΔ θαηαιακβάλεη πνζνζηφ 40% ζηε ζπλνιηθή δπλακηθφηεηα. Σν 2006 νη ζέζεηο εξγαζίαο πνπ αθνξνχλ θαηαζθεπή, εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία κνλάδσλ ΑΠΔ μεπέξαζαλ ηα 2.4 εθαηνκκχξηα ζπκπεξηιακβάλνληαο ηνπο απαζρνινχκελνπο ζηελ παξαγσγή βηνθαπζίκσλ.

49 Κεθάλαιο 5: ΑΠΔ & Κοινυνική Αποδοσή 5.1 Γεληθά Όπσο αλαθέξζεθε ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην, ν ζηφρνο ηεο αχμεζεο ηνπ κεξηδίνπ ηεο αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο ζην ζχλνιν ηνπ ελεξγεηαθνχ κίγκαηνο βξίζθεηαη ςειά ζηελ αηδέληα πνιιψλ ρσξψλ αλά ηνλ θφζκν. Αξθεηέο θπβεξλήζεηο έρνπλ ζέζεη θηιφδνμνπο ζηφρνπο θαη πινπνηνχλ ήδε πνιηηηθέο πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε κε πνιχ δηαθνξεηηθά φκσο απνηειέζκαηα. Αξρηθά ζηε δεθαεηία ηνπ `80 αθφκα θαη δπηηθνεπξσπατθέο ρψξεο ππνηίκεζαλ ηε ζεκαζία ηεο απνδνρήο ησλ ηερλνινγηψλ ΑΠΔ, γηα ην ιφγν φηη νη πξψηεο έξεπλεο έδεηρλαλ ελζνπζηαζκφ θαη κεγάιε ππνζηήξημε κεηαμχ ηνπ θνηλνχ (International Energy Agency, Robert Horbaty, Οθηψβξηνο 2007 ζει. 1-5). Καζψο φκσο νη ΑΠΔ γλσξίδνπλ φιν θαη κεγαιχηεξε δηάδνζε, αλαγλσξίδεηαη απφ φιν θαη πεξηζζφηεξεο πιεπξέο φηη ε θνηλσληθή απνδνρή ζε ηνπηθφ επίπεδν κπνξεί λα απνηειέζεη πνιχ ηζρπξφ εκπφδην γηα ηελ επίηεπμε απηψλ ησλ ζηφρσλ. Αθφκα θαη ρψξεο πνπ ήδε έρνπλ πξνσζήζεη ζε κεγάιν βαζκφ ηελ αλαλεψζηκε ελέξγεηα, φπσο π.ρ. ε Γεξκαλία, ε ρψξα κε ην κεγαιχηεξν αξηζκφ εγθαηεζηεκέλσλ Α/Γ παγθνζκίσο, αληηκεησπίδνπλ δεηήκαηα θνηλσληθήο απνδνρήο φηαλ πξφθεηηαη γηα ηελ εγθαηάζηαζε λέσλ κνλάδσλ ΑΠΔ (International Energy Agency, Reto Rigassi and Sven-Erik Thor, Μάηνο 2007, ζει. 1-4). Παξά ην γεγνλφο φηη νη ζπδεηήζεηο πεξί θνηλσληθήο απνδνρήο δελ είλαη θάηη ην λέν ζηνλ ελεξγεηαθφ ηνκέα (παιαηφηεξεο πεξηπηψζεηο κεγάισλ πδξνειεθηξηθψλ έξγσλ, επηινγή ζέζεο εγθαηάζηαζεο ππξεληθψλ εξγνζηαζίσλ ζηελ Δπξψπε ή ηνπ ρψξνπ δηάζεζεο ππξεληθψλ απνβιήησλ), είλαη πιένλ μεθάζαξν φηη ην δήηεκα απηφ πξέπεη λα ιακβάλεηαη ζνβαξά ππφςε γηα ηελ πεξαηηέξσ δηάδνζε ησλ αλαλεψζηκσλ κνξθψλ ελέξγεηαο. Ζ δηεξεχλεζε ηεο θνηλσληθήο απνδνρήο δελ κπνξεί λα αγλνεί ηε ζέζε ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ, φπσο απηή εθθξάδεηαη άκεζα ή έκκεζα κέζσ ησλ αηξεηψλ αξρφλησλ ή κέζσ ζπιιφγσλ, πεξηβαιινληηθψλ νξγαλψζεσλ θ.η.ι. Ζ ηνπηθφηεηα απνηειεί αλαπφζπαζην ζηνηρείν ησλ ΑΠΔ γηα ην ιφγν φηη βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπο απνθιείνπλ ζπγθεληξσηηθέο κνξθέο παξαγσγήο θαη δηάζεζεο ηεο ελέξγεηαο πνπ είραλ πηνζεηεζεί σο ηψξα. Οη ηνπηθέο θνηλσλίεο, παξά ην γεγνλφο φηη βηψλνπλ πιένλ ηηο επηπηψζεηο ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο, ήηαλ ζπλεζηζκέλεο κέρξη ηψξα λα ηξνθνδνηνχληαη κε ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη θάπνπ αιινχ, ελψ ήηαλ ιηγφηεξεο εθείλεο

50 νη ηνπηθέο θνηλσλίεο πνπ είραλ επηθνξηηζηεί κε ην βάξνο παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ κε αλαλεψζηκεο πεγέο (π.ρ. Μεγαιφπνιε, Πηνιεκαΐδα). Βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ φκσο ησλ ΑΠΔ θαη βαζηθφ πιενλέθηεκά ηνπο ηαπηφρξνλα είλαη φηη απηέο είλαη απνθεληξσκέλεο. Άιιν επίζεο βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηνπο θαη κάιινλ κεηνλέθηεκά ηνπο είλαη φηη ε ηζρχο πνπ παξάγεηαη απφ κηα κνλάδα ΑΠΔ είλαη ζπλήζσο πνιχ κηθξφηεξε ζε ζρέζε κε κηα κνλάδα πνπ ρξεζηκνπνηεί νξπθηά θαχζηκα. Απηφ ζεκαίλεη φηη ε ππνθαηάζηαζε ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ κε Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο ζπλεπάγεηαη πεξηζζφηεξεο θαη πην δηάζπαξηεο κνλάδεο. Οη ηνπηθέο θνηλσλίεο θαινχληαη πιένλ λα απνδερηνχλ κηα πνιχ κεγάιε αιιαγή: φηη ε ελέξγεηα πνπ θαηαλαιψλνπλ πιένλ ζα παξάγεηαη ζηνλ ηφπν ηνπο θαη ελδερνκέλσο «αλ θπζάεη πνιχ» ή «αλ έρεη πνιχ ήιην» ζηελ πεξηνρή ηνπο λα ρξεηαζηεί λα ηξνθνδνηήζνπλ κε ελέξγεηα θαη ηηο γεηηνληθέο πεξηνρέο. Ζ κεηάβαζε απηή δελ είλαη εχθνιε θαη πξνθαιεί ζίγνπξα ηξηβέο θαη αληηδξάζεηο. 5.2 Η απνδνρή ησλ ΑΠΔ γεληθά θαη εηδηθά - ηνπηθά. Πξέπεη ίζσο λα δηαρσξηζηεί ε ζηάζε κηαο θνηλσλίαο γεληθφηεξα σο πξνο ηηο θιηκαηηθέο αιιαγέο, ηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα θαη ηελ αληηθαηάζηαζε ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ κε αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο θαη κηαο ηνπηθήο θνηλσλίαο φηαλ πξφθεηηαη λα εγθαηαζηαζεί ζηελ πεξηνρή ηεο έλα θσηνβνιηατθφ ή έλα αηνιηθφ πάξθν ή λα αμηνπνηεζεί ε νπνηαδήπνηε ΑΠΔ. Γχζθνια ιέεη θαλείο φρη ζην λα κεησζεί ε εθπνκπή ξχπσλ πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ θιηκαηηθή αιιαγή, αιιά ζρεηηθά εχθνια αληηηίζεηαη ζηελ θαηαζθεπή ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ ζηελ πεξηνρή ηνπ. Σν παξάδνμν απηφ δελ αθνξά κφλν ηελ ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα, αλ θαη ζηελ Διιάδα ε αληίθαζε απηή είλαη ίζσο ιίγν πην έληνλε. Οη Έιιελεο, ζχκθσλα κε πξφζθαηε έξεπλα ηνπ Δπξσβαξφκεηξνπ, ηνπνζεηνχλ ηηο θιηκαηηθέο αιιαγέο ζηελ πξψηε ζέζε ηεο ιίζηαο κε ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη ν πιαλήηεο θαη δείρλνπλ πεπεηζκέλνη φηη θξάηνο, εηαηξείεο θαη Δπξσπατθή Έλσζε δελ θάλνπλ φ,ηη πεξλάεη απφ ην ρέξη ηνπο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ θαηλνκέλνπ (Απνιισλάηνπ Δχε, Διεχζεξνο Σχπνο, ). Δίλαη νη δεχηεξνη πην δπζαξεζηεκέλνη Δπξσπαίνη, ζε πνζνζηφ 84%, απέλαληη ζηελ θπβέξλεζή ηνπο φζνλ αθνξά ηα κέηξα πνπ εθείλε πξνσζεί γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ νηθνινγηθψλ δεηεκάησλ. ε πνζνζηφ 71% δειψλνπλ πξφζπκνη θαη έηνηκνη λα πιεξψζνπλ πην αθξηβά γηα «πξάζηλεο» πεγέο ελέξγεηαο, ηελ ψξα πνπ κφλν ην 44% ησλ Δπξσπαίσλ εκθαλίδεη αλάινγε πξφζεζε. Σαπηφρξνλα, ην πνζνζηφ ησλ Δπξσπαίσλ πνπ

51 ππνζηεξίδνπλ φηη δελ είλαη θαιά ελεκεξσκέλνη γηα ηνπο ηξφπνπο αληηκεηψπηζεο ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ αγγίδεη ην 52%, κε ηνπο Διιελεο λα ζπκβαδίδνπλ. χκθσλα κε ηελ ίδηα έξεπλα 87% ησλ Διιήλσλ ζπκθσλεί φηη ηα ελαιιαθηηθά θαχζηκα θαη εηδηθφηεξα ηα βηνθαχζηκα είλαη ζε ζέζε λα κεηψζνπλ ηηο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ελψ κφλν ην 10% δηαθσλεί κε απηήλ ηελ άπνςε. Σν ηειεπηαίν δηάζηεκα νξγαλψλνληαη επίζεο ζε Αζήλα θαη ζε άιιεο πφιεηο πιήζνο εθδειψζεσλ, ζπιιαιεηεξίσλ, εκεξίδσλ θηι. γηα ην πεξηβάιινλ κε δηάθνξα αηηήκαηα κεηαμχ ησλ νπνίσλ είλαη θαη ε πξνψζεζε ησλ ΑΠΔ. Θα πεξίκελε ινηπφλ θαλείο κε βάζε ηα παξαπάλσ ζηνηρεία, νη ηνπηθέο θνηλσλίεο λα αγθαιηάδνπλ νπνηαδήπνηε πξνζπάζεηα πξνψζεζεο ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο. Ζ πξαγκαηηθφηεηα απέρεη φκσο, πφηε ιηγφηεξν θαη πφηε πεξηζζφηεξν, απφ απηήλ ηελ ππφζεζε. Ζ αληίδξαζε ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ είλαη ζε κεξηθέο πεξηπηψζεηο ηφζν έληνλε πνπ αθπξψλεη πξνζπάζεηεο αμηνπνίεζεο ησλ ΑΠΔ ή ηνπο πξνζζέηεη πνιχ κεγάιεο θαζπζηεξήζεηο. Απφ ηνλ θαλφλα απηφ ππάξρνπλ βέβαηα θαη εμαηξέζεηο, πεξηπηψζεηο δειαδή πνπ ε αληίδξαζε ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ ήηαλ κηθξή εψο αλχπαξθηε φπσο π.ρ. ε πεξίπησζε ηεο Κεθαιινληάο (ζπλέληεπμε , θ. Ηκπξαήκ Γεκήηξεο). 5.3 Σερλνινγία ΑΠΔ θαη θνηλσληθή απνδνρή Οη αληηδξάζεηο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ κπνξνχλ ζε πξψηε θάζε λα κειεηεζνχλ σο πξνο ην είδνο ηεο αλαλεψζηκεο πεγήο ελέξγεηαο. Πξέπεη σζηφζν λα επηζεκαλζεί φηη κε εμαίξεζε ηε βηνκάδα, δελ εμεηάδεηαη ε γεληθή απνδνρή ηεο θάζε κνξθήο ΑΠΔ, αιιά ε ζηάζε πνπ ηεξνχλ νη ηνπηθέο θνηλσλίεο φηαλ αληηκεησπίδνπλ ην ελδερφκελν αμηνπνίεζεο ηεο θάζε ΑΠΔ ζηελ πεξηνρή ηνπο. Όζνλ αθνξά ηελ θάζε ηερλνινγία ΑΠΔ, ινηπφλ, κπνξνχλ λα ζεκεησζνχλ ηα εμήο: Σα πδξνειεθηξηθά έξγα, θπξίσο κεγάια ζηελ αξρή, ζην πξψην κηζφ ηνπ πξνεγνχκελνπ αηψλα δε ζπλάληεζαλ έληνλεο αληηδξάζεηο, ελψ απφ ην 1970 θαη έπεηηα νη αληηδξάζεηο ζηηο κεηαθηλήζεηο πιεζπζκψλ, ζηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο θαη ζηελ απνηπρία επίηεπμεο ησλ πξνβιεπφκελσλ νθνλνκηθψλ απνηειεζκάησλ, ζπλέπεηεο φιεο ηεο θαηαζθεπήο κεγάισλ πδξνειεθηξηθψλ έξγσλ, νδεγεί ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο αθφκα θαη ζηε καηαίσζε έξγσλ (Gordon Walker, 2000, ζει ). Οη αληηδξάζεηο απηέο έρνπλ σο απνηέιεζκα ηνλ πξνζεθηηθφηεξν ζρεδηαζκφ ησλ έξγσλ θαη ηελ πηνζέηεζε πεξηζζφηεξν ζπκκεηνρηθψλ δηαδηθαζηψλ ζρεδηαζκνχ, θαζψο θαη ην ζρεδηαζκφ πδξνειεθηξηθψλ έξγσλ κηθξφηεξεο θιίκαθαο (κηθξά πδξνειεθηξηθά).

52 Ζ γεσζεξκία ζπλαληά γεληθφηεξα κηθξφηεξεο αληηδξάζεηο, ρσξίο σζηφζν λα έρεη αμηνπνηεζεί ζην βαζκφ πνπ έρνπλ αμηνπνηεζεί άιιεο ήπηεο κνξθέο ελέξγεηαο. Τπάξρνπλ παξφια απηά παξαδείγκαηα δηεζλνχο θαη ειιεληθήο πξαθηηθήο πνπ νη αληηδξάζεηο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ νδήγεζαλ ζηε καηαίσζε θηιφδνμσλ επελδχζεσλ, φπσο π.ρ. ζηε λήζν Hawaii (Walker, 2000 ζει. 54) ην έηνο 1972 θαη ζηηο ειιεληθέο λήζνπο Μήιν 30 θαη Νίζπξν 31. Ζ βηνκάδα είλαη ίζσο ε κνλαδηθή ΑΠΔ πνπ αληηκεησπίδεη αληηδξάζεηο φρη κφλν ζε ηνπηθφ, αιιά θαη ζε γεληθφ παγθφζκην επίπεδν. Ζ θξηηηθή απηή πξνέξρεηαη αθφκα θαη απφ νηθνινγηθέο νξγαλψζεηο θαη Με Κεξδνζθνπηθνχο; Οξγαληζκνχο θαη εζηηάδεη ζην γεγνλφο φηη κεγάιεο θαιιηεξγίζηκεο εθηάζεηο δεζκεχνληαη ηε ζηηγκή πνπ πιεζπζκνί ηνπ πιαλήηε ππνζηηίδνληαη. Οη εθηάζεηο απηέο δεζκεχνληαη αθφκα θαη ζε ρψξεο πνπ ππάξρεη επηζηηηζηηθφ πξφβιεκα, ελψ νη επηθξηηέο επηζεκαίλνπλ φηη ε πνζφηεηα βηνκάδαο πνπ απαηηείηαη γηα ηελ παξαγσγή ελφο ιίηξνπ θαπζίκνπ ζα θάιππηε ζεκαληηθέο αλάγθεο ζίηηζεο (Σν Πνληίθη, ). Παξάιιεια φκσο αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ζε πνιιέο πεξηνρέο ηεο Διιάδαο θαη άιισλ ρσξψλ ηνπ επξσπατθνχ λφηνπ, πνπ ε γεσξγία ηείλεη λα εγθαηαιεηθζεί σο παξαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα, ε θαιιηέξγεηα π.ρ. αγξηαγθηλάξαο ζα κπνξνχζε λα απνηειέζεη κηα βηψζηκε ιχζε ζην πξφβιεκα ησλ ληφπησλ πιεζπζκψλ. ηελ Διιάδα νη ζρεηηθέο θαιιηέξγεηεο αληηκεησπίδνληαη αθφκα κε δπζπηζηία, αλ θαη απνηεινχλ ζνβαξή ελαιιαθηηθή ζηηο ήδε θζίλνπζεο θαιιηέξγεηεο. Ζ αμηνπνίεζε ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο, είηε κέζσ ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ είηε κέζσ ησλ ελεξγεηηθψλ ειηαθψλ ζπζηεκάησλ, ζπλαληά αληηδξάζεηο αλάινγα ίζσο κε ηελ επηκέξνπο ηερλνινγία. Όζνλ αθνξά ηα δεχηεξα ε απνδνρή ηνπο εηδηθά απφ ηνλ ηνκέα ησλ λνηθνθπξηψλ ζηελ Διιάδα δε θαίλεηαη λα ζπλαληά θάπνην πξφβιεκα, αιιά φζνλ αθνξά ηα πξψηα δελ κπνξεί λα εμαρζεί θάπνην αζθαιέο ζπκπέξαζκα γηα ην ιφγν πσο ηα Φ/Β ζπζηήκαηα δελ έρνπλ γλσξίζεη αθφκα κεγάιε δηάδνζε θαη επηπιένλ ππάξρνπλ πεξηπηψζεηο πνπ ε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ γλψξηζε κεγάιε αληίδξαζε απφ ηελ ηνπηθή θνηλσλία. Σέηνηα είλαη ε 30 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

53 πεξίπησζε ηεο Μεγαιφπνιεο Αξθαδίαο πνπ κεγάιν Φσηνβνιηατθφ Πάξθν ζπλάληεζε έληνλεο αληηδξάζεηο απφ κεξίδα θνξέσλ θαη θαηνίθσλ 32. Ζ εγθαηάζηαζε αηνιηθψλ πάξθσλ ζε ζρέζε κε φιεο ηηο ΑΠΔ πνπ αλαθέξζεθαλ, θαίλεηαη λα ζπγθεληξψλεη ζε ηνπηθφ επίπεδν ηηο εληνλφηεξεο αληηδξάζεηο. Οη αληηδξάζεηο απηέο απαληψληαη φρη κφλν ζηελ Διιάδα, αιιά θαη ζε ρψξεο ηεο δπηηθήο Δπξψπεο θαη ηνπ αλεπηπγκέλνπ θφζκνπ γεληθψο θαη έρνπλ νδεγήζεη ζηε καηαίσζε εγθαηάζηαζεο αηνιηθψλ πάξθσλ ζε δηάθνξεο πεξηνρέο. Ζ δπλακηθή αληίδξαζε θαηνίθσλ ηεο Λαθσλίαο, ηεο California ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ, ησλ πεξηνρψλ Devon, Cornwall θαη Wales ηνπ Ζλσκέλνπ Βαζηιείνπ εκπφδηζε ηελ νινθιήξσζε θηιφδνμσλ ζρεδίσλ πνπ αθνξνχζαλ ηελ θαηαζθεπή αηνιηθψλ πάξθσλ. Παξά ην γεγνλφο φηη γεληθψο ηα αηνιηθά πάξθα ζπλαληνχλ ηηο πεξηζζφηεξεο αληηδξάζεηο, δελ κπνξεί θάπνηνο λα θαηαηάμεη ηηο ΑΠΔ κε ζηγνπξηά σο πξνο ηελ έληαζε ησλ αληηδξάζεσλ, απφ ηε ζηηγκή πνπ ε ίδηα Αλαλεψζηκε Πεγή Δλέξγεηαο ζπλαληά δηαθνξεηηθέο αληηδξάζεηο ζε δηαθνξεηηθέο πεξηνρέο ηεο ίδηαο ρψξαο. Ζ δεκηνπξγία π.ρ. αηνιηθψλ πάξθσλ ζηε Λαθσλία ζπλάληεζε θαζνιηθή αληίδξαζε απφ ηνλ θφζκν, ελψ δε ζπλέβε ην ίδην ζηελ Κεθαιινληά. Δπηπιένλ, δελ έρνπλ γλσξίζεη φιεο νη ΑΠΔ ηελ ίδηα δηάδνζε θαη νχηε ηελ ίδηα ηερλνινγηθή αλάπηπμε. Δίλαη πξψηκν π.ρ. λα εμάγεη θαλείο ζπκπεξάζκαηα φζνλ αθνξά ηελ θνηλσληθή απνδνρή ηεο θπκαηηθήο ελέξγεηαο, απφ ηε ζηηγκή πνπ νη εγθαηαζηάζεηο ζε νιφθιεξε ηελ Δπξψπε είλαη ειάρηζηεο. Γηα ηνπο παξαπάλσ ιφγνπο ρξεηάδεηαη λα εμεηαζηεί ε απνδνρή ησλ ΑΠΔ απφ ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο ππφ άιιν πξίζκα. 5.4 Κνηλσληθή απνδνρή αλά πεξηνρή Πέξα απφ ηελ ηερλνινγηθή δηάζηαζε, ε απνδνρή ησλ ΑΠΔ απφ ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο ζα κπνξνχζε λα κειεηεζεί σο πξνο ηε ρσξηθή ηεο δηάζηαζε. Θα κπνξνχζε θάπνηνο λα ππνζέζεη φηη π.ρ. νη ΑΠΔ ζπλαληνχλ κεγαιχηεξε απήρεζε ζηα Δπηάλεζα απφ ηελ Πειινπφλεζν. Καη ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε φκσο δελ κπνξνχλ λα εμαρζνχλ αζθαιή ζπκπεξάζκαηα γηαηί ππάξρνπλ δηαθνξέο αθφκα θαη αλ ζπγθξίλνπκε ηηο αληηδξάζεηο ησλ θαηνίθσλ δχν γεηηνληθψλ πεξηνρψλ, Λεπθάδαο θαη Κεθαιινληάο: ν Βνπιεπηήο ηεο Λεπθάδαο, ν Ννκάξρεο θαη κεξίδα ηνπ θφζκνπ αληηηίζνληαη ζηε 32 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

54 δεκηνπξγία αηνιηθνχ πάξθνπ ζε ηνπνζεζία θνληά ζην Πφξην Καηζίθη 33 Σαπηφρξνλα ζηηο 15 Ηνπιίνπ ν δήκαξρνο Αξγνζηνιίνπ, θ. Γ. Σζηιηκηδφο δήισλε ζηνλ Διεχζεξν Σχπν : «Γελ αληηκεησπίδνπκε θαλέλα πξφβιεκα κε ηηο αλεκνγελλήηξηεο. Δρνπλ ηνπνζεηεζεί ζε κεγάιεο απνζηάζεηο απφ ηνπο νηθηζκνχο θαη δελ δεκηνπξγνχλ ξχπαλζε. Ωθεινχλ φιν ηνλ θφζκν. Κη επηπιένλ, ζε πεξίπησζε αλάγθεο, ε κνλάδα πνπ ιεηηνπξγεί κπνξεί λα δψζεη ξεχκα ζε φιν ην λεζί». Γηαθνξέο ππάξρνπλ ηέινο αθφκα θαη αλ ζπγθξίλνπκε ηηο αληηδξάζεηο ησλ θαηνίθσλ νηθείσλ δήκσλ, π.ρ. Μαξκαξίνπ θαη Καξχζηνπ, φπσο αλαιχεηαη πεξηζζφηεξν ζην Β` κέξνο. Όηαλ εμεηάδεηαη ινηπφλ ε απνδνρή ησλ ΑΠΔ σο πξνο ηε ρσξηθή ηνπο δηάζηαζε, ε αλάιπζε πξέπεη λα γίλεηαη ζε επίπεδν δήκνπ, πξνθεηκέλνπ λα εμεηαζηνχλ ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο θάζε πεξηνρήο, γηα ην ιφγν φηη ζε δηαθνξεηηθή πεξίπησζε ηπρφλ γεληθεχζεηο κπνξεί λα απνδεηρζνχλ εζθαικέλεο. 5.5 Η ρξνληθή δηάζηαζε ηεο θνηλσληθήο απνδνρήο Ζ απνδνρή ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ δελ απνηειεί θαηλφκελν ζηαηηθφ, αιιά δπλακηθφ. Ζ ζηάζε πνπ ηεξεί κηα ηνπηθή θνηλσλία δηαθνξνπνηείηαη αλάινγα κε ηε θάζε ηνπ έξγνπ (πξν αλαθνίλσζεο, κεηά αλαθνίλσζεο, κεηά νινθιήξσζεο), ελψ κπνξεί λα αιιάμεη θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ίδηαο θάζεο, αθνχ νπζηαζηηθά πξφθεηηαη γηα αλζξψπηλε ζπκπεξηθνξά πνπ επεξεάδεηαη απφ πιεζψξα παξακέηξσλ. Μειεηεηέο ηζρπξίδνληαη φηη φηαλ κηα ηνπηθή θνηλσλία δελ αληηκεησπίδεη ην ελδερφκελν εγθαηάζηαζεο κηαο κνλάδαο ΑΠΔ ζηελ πεξηνρή ηεο ηεξεί ζεηηθή ζηάζε ε νπνία κεηαηξέπεηαη ζε αξλεηηθή, φηαλ θάπνην έξγν αλαθνηλψλεηαη. Όηαλ ην έξγν νινθιεξσζεί ε ζηάζε απηή πηζαλφλ λα γίλεη πάιη ζεηηθή. Ζ απνδνρή δειαδή ελφο έξγνπ ζρεκαηηθά αθνινπζεί ηελ θακπχιε U, φπσο θαίλεηαη θαη ζην ζρήκα: 33 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

55 Γξάθεκα 2: Ζ εμέιημε ηεο ζηάζεο ηνπ θνηλνχ σο πξνο έλα επεξρφκελν Α/Π. Πεγή: M. Wolsink (1) 2007 ζει ηνλ θάζεην άμνλα απεηθνλίδεηαη ε απνδνρή ηνπ έξγνπ κε ην 0 λα αληηπξνζσπεχεη ηε γεληθή ζεηηθή εηθφλα κηαο ηνπηθήο θνηλσλίαο γηα έλα έξγν ΑΠΔ, ελψ ζηνλ νξηδφληην άμνλα απεηθνλίδνληαη νη δηάθνξεο θάζεηο ηνπ έξγνπ. χκθσλα κε ηελ ίδηα έξεπλα φκσο ε νινθιήξσζε ελφο έξγνπ δε ζπλεπάγεηαη θαη ηε κεηαβνιή ηεο ζηάζεο κηαο ηνπηθήο θνηλσλίαο αλ δελ αληηκεησπηζηνχλ απνηειεζκαηηθά νη πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ηνπ έξγνπ θαη δελ αξρίζεη λα απνδίδεη απηά νθέιε ην έξγν γηα ηε ζπγθεθξηκέλε ηνπηθή θνηλσλία. Δπίζεο, ε ζηάζε κηαο ηνπηθήο θνηλσλίαο κπνξεί λα κεηαβάιιεηαη θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ίδηαο θάζεο ηνπ έξγνπ. Όηαλ π.ρ. ην 1972 ζηε λήζν Hawaii (Walker, 2000 ζει. 54) θαηά ηε δηάξθεηα πινπνίεζεο θηιφδνμνπ ζρεδίνπ αμηνπνίεζεο ηνπ γεσζεξκηθνχ δπλακηθνχ ηεο πεξηνρήο, επηρεηξήζεθαλ γεσηξήζεηο κέζα ζε ζξεζθεπηηθνχο ρψξνπο θαη ρψξνπο ιαηξείαο θαη παξάιιεια ν ζφξπβνο θαη νη νζκέο μεπέξαζαλ θάπνηα ππνθεξηά γηα ηνπο θαηνίθνπο φξηα, ε θηλεηνπνίεζε ηνπ θφζκνπ απέθηεζε μαθληθά καδηθφηεξν ραξαθηήξα 5.6 Η θνηλσληθνπνιηηηθή δηάζηαζε ηεο θνηλσληθήο απνδνρήο Ζ θνηλσληθή απνδνρή έρεη ελδηαθέξνλ λα αλαιπζεί θαη σο πξνο ηελ θνηλσληθνπνιηηηθή ηεο δηάζηαζε. Σν «θνηλφ», φπσο αλαθέξζεθε θαη παξαπάλσ λνείηαη σο ε ηνπηθή θνηλσλία, γηαηί ζηηο πεξηζζφηεξεο ησλ πεξηπηψζεσλ απηφ είλαη πνπ κπνξεί λα απνηειέζεη ηξνρνπέδε ζηελ πξνψζεζε ησλ ΑΠΔ ζε κηα πεξηνρή θαη φρη ε θνηλσλία γεληθά ζε επίπεδν θξάηνπο. Αθφκα θαη ζε πεξηπηψζεηο πνπ ε αληηδξάζεηο ζε έλα έξγν είλαη έληνλεο, ην «θνηλφ» δελ κπνξεί λα αληηκεησπηζηεί σο θάηη ην εληαίν, αιιά κπνξνχλ κεηαμχ απηνχ νκάδεο θνηλνχ. πλήζσο ππάξρεη κηα

56 νκάδα θνηλνχ, ην ηνπηθφ παζεηηθφ θνηλφ (Walker, 2000 ζει. 56), ε νπνία παξφιν πνπ κπνξεί λα είλαη ζεηηθά δηαθείκελε ζε έλα έξγν ΑΠΔ, ζπάληα ζα ππνζηεξίμεη ζζελαξά ηε ζέζε ηεο ζε κηα ιατθή ζπλέιεπζε, έλα δεκνηηθφ ζπκβνχιην θ.η.ι. Σν ίδην ηζρχεη θαη γηα απηνχο πνπ είλαη αδηάθνξνη γηα ην έξγν. Απφ ηελ άιιε φκσο ππάξρεη πάληα κηα άιιε νκάδα θνηλνχ, ην ηνπηθφ ελεξγεηηθφ θνηλφ, ε νπνία εκπιέθεηαη ελεξγά ζηα θνηλά θαη ππεξαζπίδεηαη ηα ζπκθέξνληά ηεο. Οη ζέζεηο ηεο νκάδαο απηήο είλαη ζπλήζσο απηέο πνπ πξνβάιινληαη εληνλφηεξα απφ ηα Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο θαη απηέο πνπ πξνβάιινληαη πεξηζζφηεξν θαηά ηε δηάξθεηα ιήςεο απνθάζεσλ. Όηαλ νη νκάδεο απηέο είλαη αξλεηηθά δηαθείκελεο ζε έλα έξγν ΑΠΔ πνπ πξφθεηηαη λα εθηειεζηεί ζε κηα πεξηνρή, ν ηξφπνο πνπ ζα δηαρεηξηζηεί ε ηνπηθή αξρή, ην θεληξηθφ θξάηνο ή νη επελδπηέο ηηο νκάδεο απηέο ρξήδεη ηδηαίηεξεο πξνζνρήο, αθφκα θαη αλ ζην ζχλνιν ηνπ πιεζπζκνχ νη νκάδεο απηέο απνηεινχλ κεηνςεθία. ηηο ζχγρξνλεο δεκνθξαηηθά νξγαλσκέλεο θνηλσλίεο απνδεηθλχεηαη φηη νη νκάδεο απηέο, φηαλ πξνσζνχλ νξγαλσκέλα ηα ζπκθέξνληά ηνπο (lobbying) ή φηαλ ρξεζηκνπνηνχλ ηα ΜΜΔ, επεξεάδνπλ απνηειεζκαηηθά πνιηηηθέο απνθάζεηο πνπ ζηελ πξνθεηκέλε αθνξνχλ ηελ πξνψζεζε ησλ ΑΠΔ ζε κηα πεξηνρή. Δίλαη ζθάικα ινηπφλ λα κελ εληνπίδνληαη νη νκάδεο απηέο θαη λα αγλνείηαη ε ζέζε ηνπο γηα ην ιφγν φηη ειινρεχεη ν θίλδπλνο ε αληίδξαζε απηή λα γίλεη πην έληνλε, λα πάξεη κεγαιχηεξεο δηαζηάζεηο θαη λα καηαηψζεη νιφθιεξα έξγα. Σαπηφρξνλα νη νκάδεο απηέο κπνξεί λα ζπζπεηξψζνπλ θφζκν πνπ κέρξη πξφηηλνο ηεξνχζε αδηάθνξε ζηάζε, φηαλ δελ αθνχγνληαη νη θσλέο ησλ ππνζηεξηθηψλ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζρεδίνπ. Απφ ηελ πξνεγνχκελε αλάιπζε ινηπφλ ζπλάγεηαη φηη δελ κπνξεί λα εμαρζεί θάπνην αζθαιέο ζπκπέξαζκα νχηε γηα ηελ απνδνρή ηεο θάζε Αλαλεψζηκεο Πεγήο Δλέξγεηαο μερσξηζηά, αιιά νχηε θαη γηα ηελ απνδνρή ησλ ΑΠΔ ζε θάζε πεξηνρή ηεο ρψξαο, αθφκα θαη αλ ε ππφζεζε γίλεηαη ζε επίπεδν λνκνχ. Δπηπιένλ πξέπεη λα δίλεηαη πξνζνρή θαη ζην ρξνληθφ ζεκείν πνπ γίλεηαη ε έξεπλα, γηα ην ιφγν φηη νη ζηάζεηο ησλ αλζξψπσλ κεηαβάιινληαη ζην ρξφλν, αιιά θαη ζηα ηδηαίηεξα θνηλσληθνπνιηηηθά ραξαθηεξηζηηθά θάζε ηνπηθήο θνηλσλίαο, θαζψο θαη ζηνπο ζπζρεηηζκνχο δπλάκεσλ ζηνπο θφιπνπο απηήο. Σν ζίγνπξν είλαη φηη ην λα εμαζθαιηζηεί ε ζπλαίλεζε κηαο ηνπηθήο θνηλσλίαο είλαη πνιχ ζνβαξφ δήηεκα γηα ηελ νινθιήξσζε ή γηα ηελ νινθιήξσζε ρσξίο ζνβαξέο θαζπζηεξήζεηο ελφο έξγνπ ΑΠΔ. Πξνθεηκέλνπ λα δηεξεπλεζνχλ νη ηξφπνη πνπ ζα εμαζθαιηζηεί ε ζπλαίλεζε ησλ θαηνίθσλ, πξέπεη θάζε

57 πεξίπησζε λα εμεηάδεηαη μερσξηζηά θαη λα εληνπίδνληαη νη ιφγνη πνπ θάλνπλ ηνπο θαηνίθνπο λα αληηδξνχλ ζηηο πιένλ θαζαξέο κνξθέο ελέξγεηαο. 5.8 Γηαηί αληηδξνύλ νη ηνπηθέο θνηλσλίεο; Σν ζέκα ηεο απνδνρήο ησλ ΑΠΔ απφ ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο δελ έρεη απαζρνιήζεη ζε κεγάιν βαζκφ ηελ ειιεληθή βηβιηνγξαθία γηα ην ιφγν φηη νχηε νη ίδηεο νη ΑΠΔ έρνπλ πξνσζεζεί ζε ζεκαληηθφ βαζκφ, αιιά θπξίσο επεηδή πνηέ ζρεδφλ εψο ηψξα ε απνδνρή απφ ηελ ηνπηθή θνηλσλία δε ιακβαλφηαλ ζνβαξά ππφςε θαηά ην ζρεδηαζκφ θαη ηε ρσξνζέηεζε ελφο έξγνπ ζηελ Διιάδα. Αληίζεηα ζε ρψξεο ηεο δπηηθήο Δπξψπεο π.ρ. Γαλία, Ζλσκέλν Βαζίιεην θ.η.ι. ε απνδνρή ελφο έξγνπ ΑΠΔ απφ ηελ ηνπηθή θνηλσλία ζεσξείηαη θαζνξηζηηθφο παξάγνληαο γηα ηελ νινθιήξσζε ελφο έξγνπ, κε απνηέιεζκα ε ζρεηηθή βηβιηνγξαθία θαη αξζξνγξαθία λα είλαη εθηελέζηεξε. ηηο πεγέο απηέο, αιιά θαη ζε ζπγθεθξηκέλα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ειιεληθήο πξαγκαηηθφηεηαο, πνπ δε ζπλαληψληαη ζηηο ρψξεο πνπ αλαθέξζεθαλ, αλαδεηνχληαη νη ιφγνη πνπ νη ηνπηθέο θνηλσλίεο αληηδξνχλ ζε έξγα ΑΠΔ Γηεζλήο βηβιηνγξαθία - αξζξνγξαθία (α) Σν θαηλφκελν ΝΗΜΒΤ Ο φξνο ΝΗΜΒΤ (Not In My Back Yard) ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα πεξηγξάςεη ηελ αληίζεζε ησλ θαηνίθσλ κηαο πεξηνρήο ζε έλα έξγν πνπ πξφθεηηαη λα γίλεη ζηελ πεξηνρή ηνπο, αθφκα θαη αλ νη ίδηνη ή νη γχξσ ηνπο ζα θεξδίζνπλ απφ ην ζπγθεθξηκέλν έξγν 34. Σν έξγν ζεσξείηαη γεληθά φηη πξνζθέξεη ζην θνηλσληθφ ζχλνιν, αιιά παξφια απηά νη θάηνηθνη ζα πξνηηκνχζαλ λα γίλεη ζε θάπνηα άιιε πεξηνρή θαη φρη ζηε δηθή ηνπο. χκθσλα κε ηε ζεσξία απηή, ε αίζζεζε θνηλσληθήο επζχλεο (θαη πεξηβαιινληηθήο, φηαλ πξφθεηηαη γηα έξγα ΑΠΔ) ππνρσξεί έλαληη ηδησηηθψλ αηνκηθηζηηθψλ θαη ηνπηθηζηηθψλ θηλήηξσλ. Ο θάηνηθνο κηαο πεξηνρήο, ζηελ πξνζπάζεηα ηνπ λα κεγηζηνπνηήζεη ηε ρξεζηκφηεηά ηνπ, αληηδξά ζε θάπνην έξγν πνπ εθηειείηαη ζηελ πεξηνρή ηνπ, γηαηί ζεσξεί φηη ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ έξγνπ ιεηηνπξγνχλ ή ζα ιεηηνπξγήζνπλ αληαγσληζηηθά σο πξνο ηε δηθή ηνπ ρξεζηκφηεηα. Ο φξνο αξρηθά ρξεζηκνπνηήζεθε γηα λα πεξηγξάςεη ηηο αληηδξάζεηο ησλ πεξίνηθσλ ζηελ εγθαηάζηαζε θπιαθψλ, αεξνδξνκίσλ, αιιά πιένλ ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο ζε πεξηπηψζεηο θεξαίσλ θηλεηήο ηειεθσλίαο, ράξαμεο ή επέθηαζεο κεηαθνξηθψλ δηθηχσλ θαη εγθαηάζηαζεο κνλάδσλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο. 34 Πεγή: αλαδήηεζε γηα NIMBY, ηειεπηαία αλαδήηεζε

58 Ζ επηρεηξεκαηνινγία ησλ θαηνίθσλ ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε κπνξεί λα αθνξά ηελ απψιεηα ηεο αμίαο ηεο γεο, ηελ ππνβάζκηζε ηνπ πεξηβάιινληνο, νθέιε δπζαλάινγα γηα ηνπο κε θαηνίθνπο θαη ηελ απνηπρία έληαμεο ηνπ έξγνπ ζηε θπζηθφ ή νηθηζηηθφ πεξηβάιινλ ηεο πεξηνρήο. Σα παξαδείγκαηα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ν φξνο γηα λα απνδψζεη ηε ζηάζε κηαο ηνπηθήο θνηλσλίαο είλαη πνιιά: ην Ζλσκέλν Βαζίιεην ην 2001 ν Τπνπξγφο Δλέξγεηαο Peter Hain επηηέζεθε ιεθηηθά ζηνπο «ΝΗΜΒΤζηέο» επεηδή κπιφθαξαλ επελδχζεηο αμίαο εθαηνκκπξίσλ ιηξψλ θαη εμαλάγθαδαλ ηελ θπβέξλεζε λα μνδεχεη ρξήκαηα αλαδεηψληαο άιιεο ηνπνζεζίεο γηα ηελ εγθαηάζηαζε κνλάδσλ ΑΠΔ (Ben Rusell, ). ηελ Διιάδα επίζεο, ν φξνο ρξεζηκνπνηήζεθε γηα λα λα εξκελεχζεη ηελ αληίδξαζε ησλ θαηνίθσλ ηνπ Ννκνχ Δπξπηαλίαο σο πξνο ην ελδερφκελν θαηαζθεπήο Α/Π ζηελ πεξηνρή ηνπο (Παξνχηζαο Γηνλχζηνο, ). Οη πεξηπηψζεηο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ν φξνο γηα λα εμεγήζεη ηε ζηάζε ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ είλαη πνιιέο. Δπαξθεί φκσο ε ζεσξία ηνπ ΝΗΜΒΤ γηα λα εμεγήζεηο ηηο αληηδξάζεηο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ; Πνιινί εξεπλεηέο ηζρπξίδνληαη φηη πέξα απφ ηα αηνκηθηζηηθά ηνπηθηζηηθά θίλεηξα ηνπ ΝΗΜΒΤ ππάξρνπλ βαζχηεξνη ιφγνη πνπ εμεγνχλ ηηο αληηδξάζεηο απηέο. (β) Κξηηηθή ζηε ζεσξία ηνπ ΝΗΜΒΤ Οη επηθξηηέο ηεο παξαπάλσ ζεσξίαο, δελ απνξξίπηνπλ ηα εγσηζηηθά θίλεηξα ησλ θαηνίθσλ σο αηηία αληίδξαζεο ζε έλα ελδερφκελν έξγν ΑΠΔ, αιιά επηζεκαίλνπλ φηη ε ζπγθεθξηκέλε ζεσξία εμεηάδεη κφλν έλα πξφηππν ζπκπεξηθνξάο, ην νπνίν πηνζεηείηαη απφ έλα κφλν κέξνο ηνπ πιεζπζκνχ. Ζ ζεσξία ηνπ ΝΗΜΒΤ δελ ιακβάλεη ππφςε ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά κηαο πεξηνρήο θαη θαηά πφζν νη ζρεηηδφκελεο κε απηά επηπηψζεηο απφ ηελ εγθαηάζηαζε κηαο κνλάδαο ΑΠΔ δηακνξθψλνπλ ηε ζηάζε ησλ θαηνίθσλ. Δπίζεο δελ εμεηάδεη ηε ζεκαζία ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ απηψλ γηα ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο, αιιά ζεσξεί φηη επξχηεξα πεξηβαιινληηθά ζέκαηα απνηεινχλ πξνηεξαηφηεηα ή έρνπλ κεγάιε ζεκαζία γηα ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο. Οη αλεζπρίεο φκσο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ αθνξνχλ πεξηζζφηεξν ζέκαηα πνπ άπηνληαη ηεο θαζεκεξηλφηεηαο ησλ θαηνίθσλ, παξά παγθφζκηαο πθήο. Ζ απινπζηεπηηθή ζεσξία ηνπ ΝΗΜΒΤ δελ εμεηάδεη π.ρ. ην ελδερφκελν λα αληηδξνχλ νη θάηνηθνη κηαο πεξηνρήο επεηδή έλα αηνιηθφ πάξθν πξφθεηηαη λα εγθαηαζηαζεί θνληά ζε έλα ζεκαληηθφ ηνπξηζηηθφ πφξν ηεο πεξηνρήο, αιιά πεξηφξηδεηαη ζην λα ραξαθηεξίζεη ηνπο θαηνίθνπο «εγσηζηέο» επεηδή ελψ απνδέρνληαη ηελ αηνιηθή ελέξγεηα γεληθά, δε

59 ζέινπλ ην αηνιηθφ πάξθν ζηελ πεξηνρή ηνπο. Γελ εμεηάδεη φκσο θαηά πφζν ε πξνψζεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο γεληθά είλαη ζεκαληηθή γηα ηνπο θαηνίθνπο (πνπ πηζαλφλ λα ηνπο απαζρνιεί ειάρηζηα), νχηε ην θαηά πφζν ζεκαληηθφο είλαη ν ζπγθεθξηκέλνο ηνπξηζηηθφο πφξνο γηα απηνχο (πνπ πηζαλφλ λα απνηειεί ζνβαξή πεγή εηζνδήκαηνο γηα ηελ πεξηνρή). Ζ ζεσξία απηή ινηπφλ γηα ην ιφγν φηη είλαη ππεξαπινπζηεπηηθή, δελ έρεη κεγάιε ρξεζηκφηεηα ζηελ πξνζπάζεηα εμαζθάιηζεο ηεο ζπλαίλεζεο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ γηα ηελ εγθαηάζηαζε κηαο κνλάδαο ΑΠΔ ζηελ πεξηνρή ηνπο. Απφ ηε ζηηγκή πνπ αλαγλσξίδεη σο κνλαδηθή αηηία αληίδξαζεο ηα σθειηκηζηηθά θίλεηξα ησλ θαηνίθσλ δελ κπνξεί λα πξνηείλεη θαη απνηειεζκαηηθνχο ηξφπνπο εμαζθάιηζεο ηεο ζπλαίλεζεο απηήο. Οη επηθξηηέο ηεο πέξα απφ ηα εγσηζηηθά θίλεηξα κηθξήο κεξίδαο ηνπ πιεζπζκνχ αλαθέξνπλ σο αηηίεο αληίδξαζεο ζε κηα κνλάδα ΑΠΔ ηα εμήο: Γηάθνξεο νριήζεηο απφ ηελ εγθαηάζηαζε κηαο κνλάδαο ΑΠΔ (πέξα ηεο νπηηθήο) (Maarten Wolsink (2), 2005 ζει ). Ζ εγθαηάζηαζε κηαο κνλάδαο ΑΠΔ ζε κηα πεξηνρή έρεη πάληα θάπνηεο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ζε κηα πεξηνρή, νη νπνίεο εμαξηψληαη απφ ην κέγεζνο ηεο θαηαζθεπήο θαη απφ ηελ ηερλνινγία ΑΠΔ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη. Έλα πδξνειεθηξηθφ έξγν έρεη ζεκαληηθέο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο, έλα αηνιηθφ πάξθν παιαηάο ηερλνινγίαο πξνθαιεί αθνπζηηθέο νριήζεηο, ε αμηνπνίεζε ηεο γεσζεξκίαο πξνυπνζέηεη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο γεσηξήζεηο θ.η.ι. Οη νριήζεηο απηέο είλαη πξαγκαηηθέο θαη ζε ζπλδπαζκφ κε άιινπο παξάγνληεο κπνξεί λα εξκελεχζνπλ ηελ αξλεηηθή ζηάζε θάπνησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ. Πεξίπνπ πξηλ απφ 25 ρξφληα ε ιεηηνπξγία κηθξήο κνλάδαο εθκεηάιιεπζεο ηεο γεσζεξκίαο ζηε Μήιν 35 (2,5 3 MW) δηαθφπεθε χζηεξα απφ ηηο έληνλεο αληηδξάζεηο ησλ θαηνίθσλ. Ζ αλεμέιεγθηε έθιπζε αέξησλ θαη πγξψλ απνβιήησλ θαηά ηελ έλαξμε ιεηηνπξγίαο, δεκηνχξγεζαλ ζνβαξέο αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζην πεξηβάιινλ, ζηηο θαιιηέξγεηεο θαη ζηε ζάιαζζα, ελψ πέξαλ ηεο αθφξεηεο νζκήο, δχν αγσγνί δηαζρίδνληαο κεγάιν κέξνο ηνπ λεζηνχ θαηέιεγαλ ζε δχν απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο παξαιίεο (Αγία Κπξηαθή, αξαθήληθν). Ζ νπηηθή φριεζε. Ζ αμηνπνίεζε κηαο ΑΠΔ ζπλεπάγεηαη ζηηο πεξηζζφηεξεο ησλ πεξηπηψζεσλ θάπνηνπ βαζκνχ νπηηθή φριεζε. Γηα θάπνηεο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο, φπσο π.ρ. γηα ηα αηνιηθά πάξθα, ε φριεζε είλαη εληνλφηεξε θαη είλαη 35 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

60 ζπλάξηεζε ηεο θιίκαθαο ηνπ έξγνπ. Αλ ε κνλάδα ΑΠΔ πξφθεηηαη λα εγθαηαζηαζεί ζε πεξηνρή «επαίζζεηε» γηα ηνπο θαηνίθνπο, φπσο π.ρ. κηα πεξηνρή ηδηαίηεξνπ θπζηθνχ θάιινπο, νη θάηνηθνη είλαη πηζαλφηεξν λα αληηδξάζνπλ. ηελ πεξίπησζε ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ εηδηθφηεξα, ε νπηηθή φριεζε γηα θάπνηνπο κειεηεηέο αλαδεηθλχεηαη σο ν πξσηαξρηθφο ιφγνο αληίδξαζεο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ θαη γηα ην ιφγν απηφ αλαιχεηαη μερσξηζηά απφ ηηο ππφινηπεο νριήζεηο πνπ αλαθέξζεθαλ ζηελ πξνεγνχκελε παξάγξαθν (M. Wolsink (1) 2007 ζει. 1192). Ο ηξφπνο ιήςεο απνθάζεσλ. Τπάξρνπλ δχν κνληέια ιήςεο απνθάζεσλ, φηαλ πξφθεηηαη γηα ηελ εγθαηάζηαζε κηαο κνλάδαο ΑΠΔ ζε κηα πεξηνρή. χκθσλα κε ην πξψην κνληέιν νη ηνπηθέο θνηλσλίεο δελ εκπιέθνληαη ζηε δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ θαη ρσξνζέηεζεο ηνπ έξγνπ, ελψ ζχκθσλα κε ην δεχηεξν έρνπλ ελεξγή εκπινθή θαη νπζηαζηηθή δπλαηφηεηα ιφγνπ. Παξάδεηγκα ρψξαο πνπ έρεη πηνζεηήζεη ην πξψην κνληέιν ζχκθσλα κε έξεπλεο είλαη ε Οιιαλδία (M. Wolsink (1) 2007 ζει. 1195). ηελ Οιιαλδία ην ζχζηεκα ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ δελ ελζαξξχλεη ηε ζπκκεηνρή ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ. Καηά ηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ φζνλ αθνξά ηηο αλαλεψζηκεο, δε ιακβάλεηαη ζνβαξά ππφςε ε βαζηθφηεξε αλεζπρία ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ: ε επηινγή ηνπ ηφπνπ εγθαηάζηαζεο κηαο κνλάδαο ΑΠΔ. Σν κνληέιν φκσο «απνθαζίδσ αλαθνηλψλσ ππεξαζπίδσ» (decide announce defend) απνδεδεηγκέλα πξνθαιεί ηα εμήο ζπλαηζζήκαηα κεηαμχ ησλ θαηνίθσλ κηαο πεξηνρήο: φηη ε άπνςε ηνπο δελ έρεη θακία ζεκαζία, φηη ην θξάηνο δελ ηνπο ινγαξηάδεη, φηη νη επηρεηξήζεηο δελ ηνπο ινγαξηάδνπλ, φηη γεληθψο παξακεινχληαη θ.η.ι. (Armour A, 1991 ζει ) Οη θάηνηθνη απηνί είλαη ζίγνπξν φηη ζα αληηδξάζνπλ εληνλφηεξα απφ ηνπο θαηνίθνπο κηαο άιιεο πεξηνρήο πνπ είραλ ηε δπλαηφηεηα λα θάλνπλ παξεκβάζεηο θαηά ηε θάζε ζρεδηαζκνχ θαη πινπνίεζεο ηνπ έξγνπ. Ζ Διιάδα ζπγθαηαιέγεηαη ζηηο ρψξεο πνπ έρνπλ πηνζεηήζεη γεληθφηεξα πην ζπγθεληξσηηθέο κνξθέο νξγάλσζεο ηνπ θξάηνπο, παξά ηα βήκαηα πνπ έρνπλ γίλεη πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο ελίζρπζεο ηεο πεξηθεξεηαθήο δηνίθεζεο θαη ηεο απηνδηνίθεζεο. Όπσο αλαθέξζεθε θαη ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην ε δπλαηφηεηα ζπκκεηνρήο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ ζηε δηαδηθαζία αδεηνδφηεζεο θαη ρσξνζέηεζεο ελφο έξγνπ είλαη πεξηνξηζκέλε, ελψ ε ζπκκεηνρή απηή αθνξά κε δεζκεπηηθή γλσκνδφηεζε. Αμίδεη λα αλαθεξζεί ηέινο φηη νη ρψξεο πνπ πζηεξνχλ ζηελ πξνψζεζε ησλ ΑΠΔ παλεπξσπατθά είλαη θαη απηέο πνπ έρνπλ πηνζεηήζεη πην ζπγθεληξσηηθνχο

61 ηξφπνπο ιήςεο απνθάζεσλ, φπνπ ε ζπκκεηνρή ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ είλαη πεξηνξηζκέλε Διιεληθή πξαθηηθή θαη απνδνρή ηωλ ΑΠΔ (α) Τζηέξεζε ζηνλ ηνκέα ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ Ζ κεγάιε θαζπζηέξεζε ζηελ θαζηέξσζε Γεληθνχ Υσξνηαμηθνχ ρεδίνπ θαη Δηδηθψλ Υσξνηαμηθψλ Πιαηζίσλ απνηεινχλ εηδηθφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ειιεληθήο πξαγκαηηθφηεηαο ην νπνίν δε ζπλαληάηαη ζε άιιεο δπηηθνεπξσπατθέο ρψξεο. ηηο ρψξεο ηεο δπηηθήο Δπξψπεο αληίζεηα ν ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο πξνεγείηαη νπνηαζδήπνηε ελέξγεηαο πνπ αθνξά ηελ θαηαζθεπή εγθαηαζηάζεσλ ΑΠΔ, ελψ ζηελ Διιάδα ην θελφ απηφ ζην ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ έξρεηαη λα θαιπθζεί εθ ησλ πζηέξσλ, φηαλ ζε θάπνηεο πεξηνρέο φπσο ζηε Ν. Δχβνηα, έρνπλ ήδε εγθαηαζηαζεί αξθεηέο κνλάδεο ΑΠΔ. Σν Δηδηθφ Πιαίζην Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ γηα ηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο κφιηο ππνγξάθηεθε θαη κέρξη ηψξα δελ ππήξρε δειαδή ξεηή πξφβιεςε ησλ θαλφλσλ θαη θξηηεξίσλ ρσξνζέηεζεο ησλ εγθαηαζηάζεσλ ΑΠΔ κε απνηέιεζκα απηέο λα ρσξνζεηνχληαη ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο ζρεηηθά άλαξρα ή ζρεηηθά θνληά ζε πεξηνρέο «επαίζζεηεο» ή πεξηνρέο «πςεινχ ελδηαθέξνληνο» γηα ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο. Όζνλ αθνξά εηδηθφηεξα ηελ αηνιηθή ελέξγεηα, δελ νξηδφηαλ ξεηά κέρξη ζήκεξα ξεηά ε θέξνπζα ηθαλφηεηα κηαο πεξηνρήο κε απνηέιεζκα ζε θάπνηεο πεξηνρέο, φπσο ε Ν. Δχβνηα, λα δεκηνπξγνχληαη αλεζπρίεο γηα ην πφζεο ηειηθά κνλάδεο ΑΠΔ απηέο ζα δερηνχλ. Δπηπιένλ, ππάξρνπλ ελζηάζεηο απφ πνιιέο πιεπξέο γηα ηε δηαβνχιεπζε πνπ πξνεγήζεθε ηεο θαηάξηηζεο ηνπ ζρεδίνπ ΚΤΑ γηα ηηο αλαλεψζηκεο. Οη ελζηάζεηο απηέο πξνέξρνληαη απφ πεξηβαιινληηθέο νξγαλψζεηο θαη απφ ηνπηθνχο θνξείο θαη αθνξνχλ ηε δηαδηθαζία ηελ ίδηα, φπσο π.ρ. ηελ αλαθνίλσζε ζπγθεθξηκέλσλ εκεξνκεληψλ θαη πξνζεζκηψλ ππνβνιήο πξνηάζεσλ, ηελ θνηλνπνίεζε ζηνπο ελδηαθεξφκελνπο θνξείο ηνπ ζρεδίνπ θαη ησλ πξνηάζεσλ πνπ ηέζεθαλ, ηελ πξφζθιεζε ησλ ελδηαθεξφκελσλ θαη ην θαηά πφζν νη πξνηάζεηο απηέο έγηλαλ δεθηέο (ζπλέληεπμε Γ. Ηκπξαήκ, ). (β) Μηθξνπνιηηηθά ζπκθέξνληα, ηνπηθέο ζρέζεηο εμνπζίαο ηελ Διιάδα δηακνξθψλνληαη ηδηάδνπζεο ζρέζεηο εμνπζίαο ζε ηνπηθφ επίπεδν, νη νπνίεο ελδέρεηαη λα επεξεάζνπλ ηε ζηάζε ησλ ηνπηθψλ αξρφλησλ, αιιά θαη ησλ ππνζηεξηθηψλ ηνπο αξλεηηθά σο πξνο έλα ελδερφκελν έξγν ΑΠΔ ζηελ πεξηνρή ηνπο. ε θάζε πεξηνρή ππάξρεη κηα νκάδα «εγεηψλ», ηνπηθψλ αξρφλησλ πνπ εκπιέθνληαη

62 ζηα θνηλά θαη αληαγσλίδνληαη κεηαμχ ηνπο. Οη ηνπηθνί απηνί άξρνληεο δηακνξθψλνπλ ζπρλά ηε ζηάζε ηνπο απέλαληη ζε νπνηνδήπνηε δήηεκα, αλάινγα κε ην πσο θξίλνπλ φηη ε ζηάζε απηή ζα επεξεάζεη ηε δηθή ηνπο εμνπζία. Αλ δειαδή κηα δεκνηηθή αξρή είλαη ζχκθσλε κε ηελ εγθαηάζηαζε ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ ζε κηα πεξηνρή, ε αληηπνιίηεπζε είλαη πηζαλφ λα αληηδξάζεη έληνλα, γηαηί ζεσξεί φηη κε απηφλ ηνλ ηξφπν, δηαηεξεί ηελ ηζρχ ηεο κέζα ζηελ ηνπηθή θνηλσλία θαη ελδερνκέλσο ηελ απμάλεη. Δπίζεο κηα δεκνηηθή αξρή αλ δηαγλψζεη αξλεηηθή πξνδηάζεζε σο πξνο έλα έξγν ΑΠΔ ζε κεξίδα ηνπ θφζκνπ, πηζαλφηαηα λα επσθειεζεί απηήο θαη λα πηνζεηήζεη αλνηρηά αξλεηηθή ζηάζε, γηα ην ιφγν φηη απηή έρεη κεγαιχηεξε απήρεζε κεηαμχ ησλ θαηνίθσλ. Ζ ιαλζάλνπζα φκσο απηή αληίιεςε, ε νπνία δε ζπλαληάηαη ζηνλ ίδην βαζκφ ζε ρψξεο ηεο Γπηηθήο Δπξψπεο, αληηζηξαηεχεηαη νπνηαζδήπνηε έλλνηαο ηνπ θνηλνχ ζπκθέξνληνο, δηαησλίδεη ηνπο πθηζηάκελνπο αληαγσληζκνχο εμνπζίαο θαη ζηελ πξνθεηκέλε δελ επηηξέπεη ηε δηάδνζε ηεο ρξήζεο ησλ ΑΠΔ. (γ) Αξλεηηθή πξνδηάζεζε πξνο ηηο ηδησηηθέο επελδχζεηο Ζ πξνψζεζε ησλ ΑΠΔ πξνυπνζέηεη κεγάιν φγθν επελδχζεσλ πνπ είλαη αδχλαην λα ρξεκαηνδνηεζνχλ κφλν απφ ην θξάηνο. Δίλαη απαξαίηεην δειαδή λα αληιεζνχλ ζεκαληηθά θεθάιαηα απφ ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα πξνθεηκέλνπ λα επηηχρεη ε ρψξα ηνπο δεζκεπηηθνχο ζηφρνπο γηα ην Ζ ζηξεβιή φκσο αλάπηπμε ηνπ θαπηηαιηζκνχ ζηελ Διιάδα (θξαηηθνδίαηηεο, νηθνγελεηαθέο επηρεηξήζεηο) θαη ε θπξηαξρία πνιηηηθψλ ηδενινγηψλ απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ `80 θαη έπεηηα, πνπ δηαηίζνληαη αξλεηηθά πξνο θάζεηη ην ηδησηηθφ, δεκηνπξγνχλ κηα αξλεηηθή πξνδηάζεζε ζε ηνπηθφ επίπεδν ζε ελδερφκελε επελδπηηθή δξαζηεξηφηεηα ηδησηηθψλ θαη κε ληφπησλ επηρεηξήζεσλ. Ζ ςπρνινγηθή απηή παξάκεηξνο δχζθνια απφ κφλε ηεο ζα νδεγήζεη κηα ηνπηθή θνηλσλία ζην λα αληηδξάζεη ζε κηα επέλδπζε πνπ πξφθεηηαη λα πξαγκαηνπνηεζεί, αιιά ζίγνπξα ιεηηνπξγεί πξνζζεηηθά ζηνπο παξάγνληεο πνπ έρνπλ ήδε αλαθεξζεί. (δ) Ηδηνθηεζηαθφ θαζεζηψο Μηα αθφκα παξάκεηξνο πνπ πξέπεη λα εμεηάδεηαη ζε θάζε πεξίπησζε θαη κπνξεί ππφ φξνπο λα επλνήζεη ηηο ΑΠΔ ή αληίζηξνθα λα απνηειέζεη αηηία αληηδξάζεσλ γηα ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο είλαη ην ηδηνθηεζηαθφ θαζεζηψο ηεο έθηαζεο πνπ πξφθεηηαη λα εγθαηαζηαζεί κηα κνλάδα ΑΠΔ. Οη εθηάζεηο απηέο είλαη ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο δεκφζηεο, ζε θάπνηεο ηδησηηθέο, ελψ ζε θάπνηεο άιιεο πεξηπηψζεηο ν ραξαθηήξαο ηνπο ακθηζβεηείηαη, δειαδή νη ίδηεο εθηάζεηο δηεθδηθνχληαη θαη απφ θξάηνο θαη απφ ηδηψηεο. Ο ηξφπνο πνπ κπνξεί λα επεξεάζεη ην ηδηνθηεζηαθφ

63 θαζεζηψο ηε ζηάζε κηαο ηνπηθήο θνηλσλίαο πεξηγξάθεηαη αλαιπηηθφηεξα ζην Β` κέξνο πνπ εμεηάδεηαη δηεμνδηθά ε πεξίπησζε ηεο Ν. Δχβνηαο. Απφ ηα παξαπάλσ δηαθαίλεηαη φηη ε απνδνρή ησλ ΑΠΔ απφ ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο απνηειεί έλα πνιχπινθν δήηεκα κε πνιιέο δηαζηάζεηο. Οη παξάγνληεο πνπ δηακνξθψλνπλ ηε ζηάζε κηαο ηνπηθήο θνηλσλίαο είλαη πνιινί θαη θάζε πεξίπησζε απαηηεί μερσξηζηή αληηκεηψπηζε πξνθεηκέλνπ λα εληνπηζηνχλ νη ηδηαίηεξνη θάζε θνξά ιφγνη πνπ δηακνξθψλνπλ αξλεηηθέο ζηάζεηο κεηαμχ ησλ θαηνίθσλ. ε επφκελα θεθάιαηα αλαιχεηαη δηεμνδηθά ε πεξίπησζε ηεο Ν. Δχβνηαο, φπνπ ε εγθαηάζηαζε ζεκαληηθνχ αξηζκνχ αηνιηθψλ πάξθσλ έρεη πξνθαιέζεη αληηδξάζεηο κεηαμχ ησλ θαηνίθσλ ηεο πεξηνρήο.

64 Μέξνο Β`: ε πεξίπησζε ηεο Νόηηαο Δύβνηαο Κεθάλαιο 6: Γενικά για ηη Ν. Δύβοια 6.1 Η επηινγή ηεο Ν. Δύβνηαο Ζ επηινγή ηεο Ν. Δχβνηαο έγηλε βάζεη ηεζζάξσλ θξηηεξίσλ: πξψηνλ βάζεη ηνπ είδνπο ηεο αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο πνπ πξνσζείηαη ζηελ πεξηνρή θαη ηεο ζεκαζίαο απηήο, δεχηεξνλ βάζεη ηνπ βαζκνχ δηείζδπζεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο ΑΠΔ ζηελ πεξηνρή, ηξίηνλ βάζεη ησλ πξννπηηθψλ πεξαηηέξσ πξνψζεζεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο ΑΠΔ ζηελ πεξηνρή θαη ηέηαξηνλ βάζεη ηεο χπαξμεο ή φρη αληηδξάζεσλ ζηνλ ληφπην πιεζπζκφ. Όζνλ αθνξά ην πξψην θξηηήξην ζηελ Δχβνηα πξνσζείηαη ε αηνιηθή ελέξγεηα. Ζ αηνιηθή ελέξγεηα είλαη πξψηνλ ε πην ψξηκε κάιινλ ηερλνιηθά Αλαλεψζηκε Πεγή Δλέξγεηαο θαη δεχηεξνλ θαηέρεη εμέρνπζα ζέζε σο πξνο ηηο δηεζλείο θαη θπξίσο επξσπατθέο ππνρξεψζεηο ηεο ρψξαο. πγθεθξηκέλα ν λένο δεζκεπηηθφο ζηφρνο γηα ηελ Διιάδα ηζνδπλακεί κε ηελ ππνρξέσζε εγθαηάζηαζεο αηνιηθψλ πάξθσλ ειάρηζηεο ηζρχνο MW (κε ηνπο πην ζπληεξεηηθνχο ππνινγηζκνχο) κέρξη ην Ζ απφζηαζε πνπ πξέπεη λα δηαλχζεη ε ρψξα πξνθεηκέλνπ λα επηηχρεη απηφ ην ζηφρν είλαη κεγάιε, ελψ απηή ηε ζηηγκή ε εγθαηεζηεκέλε ηζρχο απφ αηνιηθά είλαη πεξίπνπ 871 MW (Διιεληθή Δπηζηεκνληθή Έλσζε Αηνιηθήο Δλέξγεηαο, 2007 ζει 1). Όζνλ αθνξά ην δεχηεξν θξηηήξην ε Δχβνηα θαη εηδηθφηεξα ε Νφηηνο Δχβνηα είλαη ε πεξηνρή κε ην κεγαιχηεξν βαζκφ δηεχζδπζεο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο, αθνχ είλαη ε πεξηνρή κε ηα πεξηζζφηεξα εγθαηεζηεκέλα αηνιηθά πάξθα ζηελ Διιάδα. Μφλν ζηνπο δήκνπο ηπξαίσλ, Μαξκαξίνπ, Καξχζηνπ θαη ζηελ Κνηλφηεηα Καθεξέα είλαη εγθαηεζηεκέλα αηνιηθά πάξθα πνπ αληηζηνηρνχλ ζην 20,55% ησλ εγθαηεζηεκέλσλ αηνιηθψλ πάξθσλ φιεο ηεο ρψξαο (Κίλεζε Γηακαξηπξίαο Πνιηηψλ Ν. Δχβνηαο ζει. 1). Χο πξνο ην ηξίην θξηηήξην, ηηο πξννπηηθέο πεξαηηέξσ αλάπηπμεο, αλαθέξεηαη φηη απηή ηε ζηηγκή ζχκθσλα κε ζηνηρεία ηεο ΡΑΔ αηηήζεηο κεγέζνπο 630MW έρνπλ εμαζθαιίζεη ηελ άδεηα παξαγσγήο θαη βξίζθνληαη ζε πξνρσξεκέλν ζηάδην ηεο αδεηνδνηηθήο δηαδηθαζίαο. Δπηπιένλ, ην Δηδηθφ Πιαίζην Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο γηα ηεο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο εληάζζεη ζρεδφλ φινπο ηνπο δήκνπο ηεο Ν. Δχβνηαο ζηηο Πεξηνρέο Αηνιηθήο Πξνηεξαηφηεηαο 2 θαη

65 ζπγθεθξηκέλα ηνπο δήκνπο Απιψλνο, Γπζηίσλ, Καξχζηνπ, Μαξκαξίνπ, ηπξαίσλ, Κχκεο θαη ηελ θνηλφηεηα Καθεξέα. Οη ζπγθεθξηκέλνη ΟΣΑ κε ην ραξαθηεξηζκφ ηνπο σο ΠΑΠ αλαγλσξίδνληαη απφ ην Δηδηθφ Πιαίζην σο επεηξσηηθέο πεξηνρέο ηεο ρψξαο κε ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα γηα ηελ εγθαηάζηαζε αηνιηθψλ ζηαζκψλ. Σέηαξηνλ, παξά ην γεγνλφο φηη ε αηνιηθή ελέξγεηα έρεη πξνσζεζεί ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ζηελ πεξηνρή, απηφ δε ζεκαίλεη φηη δελ ππάξρνπλ αληηδξάζεηο κεηαμχ ησλ θαηνίθσλ. Οη δηακαξηπξίεο απηέο δηαθνξνπνηνχληαη σο πξνο ηελ έληαζε απφ πεξηνρή ζε πεξηνρή, αιιά θαη σο πξνο ηε κνξθή πνπ πξνζιακβάλνπλ. Σν ζίγνπξν είλαη φκσο φηη γίλνληαη φιν θαη πην έληνλεο, ηε ζηηγκή πνπ ζεκαληηθέο επελδχζεηο αλακέλεηαη λα πξνσζεζνχλ ζηελ πεξηνρή. Υαξαθηεξηζηηθά αλαθέξεηαη φηη απηή ηε ζηηγκή ε «Κίλεζε Γηακαξηπξίαο Πνιηηψλ Νφηηαο Δχβνηαο» έρεη ζπγθεληξψζεη πάλσ απφ ππνγξαθέο πξνθεηκέλνπ λα κελ θαηαζθεπαζηεί άιιν αηνιηθφ πάξθν πξνηνχ πξαγκαηνπνηεζεί δηάινγνο φζνλ αθνξά ηε ρσξνζέηεζε ησλ πάξθσλ απηψλ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί ηέινο φηη ε αλάιπζε ηεο ζηάζεο ησλ θαηνίθσλ ηεο Ν. Δχβνηαο σο πξνο ηα αηνιηθά πάξθα πνπ έρνπλ εγθαηαζηαζεί θαη σο πξνο ηα αηνιηθά πάξθα πνπ αλακέλεηαη λα εγθαηαζηαζνχλ παξνπζηάδεη πξφζζεην ελδηαθέξνλ απφ ηε ζηηγκή πνπ νη θάηνηθνη δηαζέηνπλ πιένλ ίδηα εκπεηξία σο πξνο ηελ αμηνπνίεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο θαη δηαθνξνπνηνχληαη σο πξνο ηνπο θαηνίθνπο πεξηνρψλ πνπ δε ιεηηνπξγεί αθφκα θαλέλα αηνιηθφ πάξθν. 6.2 Γεληθά γηα ηε Ν. Δύβνηα Όπσο αλαθέξζεθε θαη ζε πξνεγνχκελν ε απνδνρή ή φρη κηαο ΑΠΔ ζε κηα ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή απνηειεί έλα πνιχπινθν ζέκα κε πνιιέο δηαζηάζεηο. Πξέπεη ζε θάζε πεξίπησζε λα εμεηάδνληαη θάζε θνξά ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο πεξηνρήο πξνηνχ αλαδεηεζνχλ νη ιφγνη πνπ αληηδξνχλ νη θάηνηθνη ηεο πεξηνρήο. ηηο επφκελεο ελφηεηεο εμεηάδνληαη ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ θπξίσο ηε ζέζε ηεο Ν. Δχβνηαο, ηνλ πιεζπζκφ ηεο, ηηο θχξηεο παξαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηεο πεξηνρήο θαη ηνπο πνιηηηζηηθνχο θαη πεξηβαιινληηθνχο πφξνπο ηεο Γηνηθεηηθή δηάζηαζε ε επίπεδν πξσηνβάζκηαο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, ην λφηην ηκήκα ηεο Δχβνηαο 36 ζπγθξνηείηαη απφ ηνπο Γήκνπο Σακπλέσλ, Απιψλνο, Κνληζηξψλ, Κχκεο, Γπζηίσλ, ηπξέσλ, Μαξκαξίνπ, Καξχζηνπ θαη ηελ Κνηλφηεηα Καθεξέσο. ε επίπεδν 36 Σε δηάθξηζε απηή κεηαμχ Νφηηαο θαη Βφξεηαο Δχβνηαο ρξεζηκνπνηεί ε Ννκαξρηαθή Απηνδηνίθεζε Δχβνηαο.

66 δεπηεξνβάζκηαο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο νη ρσξηθέο απηέο ελφηεηεο ησλ πξσηνβάζκησλ ΟΣΑ πνπ αλαθέξζεθαλ ππάγνληαη ζηε Ννκαξρηαθή Απηνδηνίθεζε Δχβνηαο. Σέινο ζε επίπεδν Πεξηθεξεηαθήο Γηνίθεζεο ε πεξηνρή ππάγεηαη ζηελ Πεξηθέξεηα ηεξεάο Διιάδνο. Καηά ηε δηαδηθαζία αδεηνδφηεζεο εκπιέθνληαη ινηπφλ νη παξαπάλσ θνξείο σο εμήο: ε Πεξηθέξεηα ηεξεάο γηα ηελ Π.Π.Δ.Α θαη ε Πεξηθέξεηα ηεξεάο ή ε Ννκαξρία Δχβνηαο γηα ηελ Δ.Π.Ο ιακβάλνληαο γλσκνδφηεζε απφ ην Ννκαξρηαθφ πκβνχιην. Ζ Μ.Π.Δ. θνηλνπνηείηαη ζηνπο πξσηνβάζκηνπο ΟΣΑ νη νπνίνη γλσκνδνηνχλ κέζσ ηνπ Ννκαξρηαθνχ πκβνπιίνπ, κελ έρνληαο φκσο νπζηαζηηθά δπλαηφηεηα παξέκβαζεο, αθνχ ε γλσκνδφηεζε απηή δελ έρεη δεζκεπηηθφ ραξαθηήξα. Υάξηεο 2: ε δηνηθεηηθή δηαίξεζε ηεο πεξηνρήο ζε ΟΣΑ α` βαζκνχ. Απφ βφξεηα πξνο λφηηα δήκνο Κχκεο, δήκνο Κνλίζηξσλ, δήκνο Απιψλνο, δήκνο Σακπλέσλ, δήκνο Γπζηίσλ, δήκνο ηπξαίσλ, δήκνο Μαξκαξίνπ, Κνηλφηεηα Καθεξέσο θαη δήκνο Καξχζηνπ. Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε Γεωγξαθηθή ζέζε - πξνζβαζηκόηεηα Ζ Ν. Δχβνηα, σο λφηην ηκήκα ηεο λήζνπ Δχβνηαο, βξίζθεηαη ζην θεληξηθφ ηκήκα ηεο ρψξαο θαη γεηηληάδεη απφ ηα δπηηθά κε ηελ Αηηηθή, έρνληαο αλάκεζα ηνπο ην λφηην επβντθφ θφιπν, απφ ηα λφηηα θαη αλαηνιηθά κε ην Αηγαίν Πέιαγνο θαη απφ Βφξεηα κε ηε Βφξεην Δχβνηα. Όζνλ αθνξά ηηο πξνζβάζεηο ηεο πεξηνρήο, ζπλδέεηαη νδηθά κε ηε Υαιθίδα θαη αθηνπιντθά κέζσ ησλ πνξζκείσλ ηνπ Μαξκαξίνπ, ηεο Καξχζηνπ, ησλ Ν. ηείξσλ θαη ηεο Παλαγηάο κε ηα πνξζκεία ηεο Ραθήλαο θαη ηεο Αγ. Μαξίλαο. Σέινο κέζσ ηεο Κχκεο ε Δχβνηα ζπλδέεηαη κε ηε λήζν θχξν, ηηο πνξάδεο θαη θάπνηα λεζηά ηνπ Βνξεηναλαηνιηθνχ Αηγαίνπ. Ζ γεηηλίαζε θαη ε ζχλδεζε ηεο Ν. Δχβνηαο κε ηελ Αηηηθή απνθηά κεγάιε ζεκαζία γηα ηνπο εμήο δχν ιφγνπο: πξψηνλ βξίζθεηαη πνιχ θνληά ζην ελεξγνβφξν κεηξνπνιηηηθφ θέληξν ηνπ

67 Κάηνηθνη ιεθαλνπεδίνπ θαη δεχηεξνλ, φπσο αλαιχεηαη θαη παξαθάησ ε εγγχηεηα απηή επεξεάδεη θάπνηεο παξαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηεο πεξηνρήο νη νπνίεο γηα κεξίδα θαηνίθσλ ζίγνληαη απφ ηελ εγθαηάζηαζε αηνιηθψλ πάξθσλ Αλζξωπνγεωγξαθία Ο πιεζπζκφο ηεο πεξηνρήο ζχκθσλα κε απνγξαθηθά ζηνηρεία παξακέλεη ζηαζεξφο κε ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ λα ζπγθεληξψλεηαη ζηα αζηηθά ή εκηαζηηθά ζπγθξνηήκαηα ηνπ Αιηβεξίνπ, ηεο Κχκεο, ησλ Ν. ηπξψλ, ηνπ Μαξκαξίνπ θαη ηεο Καξχζηνπ. Απφ απηά νη πφιεηο ηνπ Αιηβεξίνπ, ηεο Κχκεο θαη ηεο Καξχζηνπ ζπγθεληξψλνπλ ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ πιεζπζκνχ ν νπνίνο απμάλεηαη αηζζεηά ζε φιε ηελ πεξηνρή θαηά ηε δηάξθεηα ησλ θαινθαηξηλψλ κελψλ. Παξαηεξείηαη επίζεο κεηαθίλεζε ηνπ πιεζπζκνχ απφ ηνπο κηθξφηεξνπο νηθηζκνχο πξνο ηα αζηηθά ή εκηαζηηθά ζπγθξνηήκαηα, ελψ ηέινο ππάξρνπλ θαη πεξηνρέο αξθεηά αξαηνθαηνηθεκέλεο ζην ζχλνιφ ηνπο, φπσο ε Κνηλφηεηα Καθεξέσο. Ζ ηάζε ηνπ πιεζπζκνχ ηεο Ν. Δχβνηαο θαίλεηαη θαη ζην παξαθάησ γξάθεκα: Πιπζπζκόο Έηε Γξάθεκα 3: ε ηάζε ηνπ πιεζπζκνχ ηεο Ν. Δχβνηαο, Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε Σν κνξθσηηθφ επίπεδν ησλ θαηνίθσλ είλαη ζρεηηθά ρακειφ. Οη αγξάκκαηνη απνηεινχλ ην 9,5% ηνπ πιεζπζκνχ, ελψ ζε επίπεδν ρψξαο είλαη 7%. Ο Ννκφο Δχβνηαο ππεξηεξεί ηνπ κέζνπ φξνπ ηεο ρψξαο ζε ρακειά επίπεδα εθπαίδεπζεο ελψ πζηεξεί ζηα αλψηεξα θαη ζηα αλψηαηα 37. Όζνλ αθνξά ηελ νηθνλνκηθή ζέζε ησλ θαηνίθσλ, ν λνκφο ζην ζχλνιν ηνπ έξρεηαη 18 νο ζε ζρέζε κε ηνπο ππφινηπνπο λνκνχο ηεο ρψξαο σο πξνο ην ΑΔΠ/θεθ. Ζ ζπλεηζθνξά ζην αθαζάξηζην εγρψξην πξντφλ ζε 37 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

68 επίπεδν λνκνχ αλέξρεηαη ζε 1,6% ηνπ ΑΔΠ 38. Ζ αλεξγία ζηνλ Ννκφ βαίλεη ζπλερψο απμαλφκελε κε πνζνζηφ πεξίπνπ 13%, ε νπνία πιήηηεη θπξίσο ηηο γπλαίθεο, ελψ ην πνζνζηφ ηεο αλεξγίαο ησλ λέσλ πιεζηάδεη ην 35%. Σν ρακειφ κνξθσηηθφ επίπεδν, αιιά θαη ε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ησλ θαηνίθσλ ηεο Ν. Δχβνηαο ζπλδένληαη θαηά κηα άπνςε κε ην βαζκφ πνπ έρεη ήδε δηεηζδχζεη ζηελ πεξηνρή ε αηνιηθή ελέξγεηα. Ζ ζέζε απηή αλαιχεηαη ζε επφκελν θεθάιαην Παξαγωγηθέο δξαζηεξηόηεηεο - αζρνιίεο Οη παξαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηεο πεξηνρήο δηαθνξνπνηνχληαη αλάινγα κε ηελ πεξηνρή: ην δήκν Μαξκαξίνπ ε ζεκαληηθφηεξε αζρνιία πιένλ είλαη κάιινλ ν ηνπξηζκφο, κε ζεηξά επαγγεικάησλ λα ζρεηίδνληαη άκεζα θαη έκκεζα κε απηφλ. Άιιεο θχξηεο αζρνιίεο είλαη ε εμφξπμε θαη ε επεμεξγαζία πιάθαο Καξχζηνπ, ελψ ε γεσξγία, ε θηελνηξνθία θαη ε αιηεία έρνπλ αηνλήζεη. ην δήκν Καξχζηνπ παξαηεξείηαη επίζεο ζρεηηθά έληνλε ηνπξηζηηθή θίλεζε ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο, ελψ αιηεία, γεσξγία θαη θηελνηξνθία έρνπλ ζρεηηθά αηνλήζεη. Αμίδεη λα αλαθεξζεί ε έληνλε θαηαζθεπαζηηθή δξαζηεξηφηεηα ζε θάπνηεο πεξηνρέο πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ θαηαζθεπή παξαζεξηζηηθήο θαηνηθίαο. Ζ ηειεπηαία απηή δξαζηεξηφηεηα έρεη ηνλψζεη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ηελ ηνπηθή απαζρφιεζε. ηελ θνηλφηεηα Καθεξέα νη θάηνηθνη ηεο πεξηνρήο αζρνινχληαη ζρεδφλ απνθιεηζηηθά κε ηελ θηελνηξνθία. ην δήκν Σακπλέσλ πέξα απφ ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ αλαθέξζεθαλ (γεσξγία, θηελνηξνθία, αιηεία) παξαηεξείηαη αμηφινγε βηνκεραληθή δξαζηεξηφηεηα, αθνχ ζηελ πεξηνρή ιεηηνπξγνχλ ην εξγνζηάζην ηεο εηαηξείαο ΑΓΔΣ θαη ε κνλάδα παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ηεο ΓΔΖ. ην δήκν Κχκεο νη θχξηεο αζρνιίεο είλαη ε γεσξγία, ε αιηεία θαη ε θηελνηξνθία, ελψ παξαηεξείηαη επίζεο αμηφινγε ηνπξηζηηθή θίλεζε ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο, αιιά θαη παξαζεξηζκφο δεχηεξεο θαηνηθίαο. 38 Πεγή: ζηνηρεία 2004, ηειεπηαία επίζθεςε

69 ην δήκν Γηζηχσλ νη θάηνηθνη αζρνινχληαη θπξίσο κε ηελ θηελνηξνθία θαη ηελ αιηεία, ελψ ε αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ βξίζθεηαη αθφκα ζε πξψηκν ζηάδην. ην δήκν ηπξαίσλ ε ηνπξηζηηθή θίλεζε είλαη ζρεηηθά έληνλε θαηά ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο, ελψ ζε θάπνηεο πεξηνρέο ζπγθεληξψλνληαη αξθεηέο παξαζεξηζηηθέο θαηνηθίεο, κε ηηο παξαδνζηαθφηεξεο αζρνιίεο ηνπ πιεζπζκνχ λα έρνπλ αηνλήζεη. ην δήκν Κνλίζηξσλ πξνσζείηαη ηέινο ν ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο, ελψ γεσξγία θαη θηελνηξνθία γεληθά θζίλνπλ. Αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη αλαπηχζζεηαη πιένλ ζε νιφθιεξε ζρεδφλ ηελ πεξηνρή κηα ήπηα κνξθή ηνπξηζκνχ, ν νηθνηνπξηζκφο. Δπίζεο, ηα ηειεπηαία έηε ην ελδηαθέξνλ γηα παξαζεξηζηηθή θαηνηθία βαίλεη απμαλφκελν, εηδηθά γηα ηηο πεξηνρέο πξνο ηελ πιεπξά ηνπ Αηγαίνπ, νη νπνίεο είλαη ζε κεγάιν βαζκφ αλεθκεηάιιεπηεο. Οη πεξηνρέο απηέο, φπσο αλαθέξεηαη θαη παξαθάησ δηαζέηνπλ αμηφινγν αηνιηθφ δπλακηθφ, ζχκπησζε πνπ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη απνηξεπηηθά γηα ηελ πεξαηηέξσ δηείζδπζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζηελ πεξηνρή Πνιηηηζηηθνί Πεξηβαιινληηθνί Πόξνη ηεο πεξηνρήο Οη ζεκαληηθφηεξνη πφξνη ηεο πεξηνρήο, πνπ παξνπζηάδνπλ πεξηβαιινληηθφ ή πνιηηηζηηθφ ελδηαθέξνλ είλαη νη εμήο: Φαξάγγηα - θνηιάδεο. Σα θαξάγγηα ηεο πεξηνρήο απνηεινχλ πιένλ πφιν έιμεο επηζθεπηψλ, ελψ ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο νη πξνζπάζεηεο αμηνπνίεζήο ηνπο απφ ηνπο νηθείνπο ΟΣΑ είλαη ζπζηεκαηηθή θαη επηηπρεκέλε. Σα γλσζηφηεξα είλαη ην θαξάγγη ηνπ Γεκνζάξε, ην θαξάγγη ζηελ ηνπνζεζία Αγ. Γεκήηξηνο ηνπ δήκνπ Μαξκαξίνπ, ην θαξάγγη ηνπ Υάξαθα ζηα Ν. ηχξα, ην θαξάγγη πνπ θαηαιήγεη ζηε ζέζε Πνηάκη ηνπ δήκνπ Καξχζηνπ θαη ην θαξάγγη θνηιάδα ηνπ Μαληθηάηε ζην δήκν Κνλίζηξσλ. Γλσζηή είλαη επίζεο ε θνηιάδα ηνπ Οξίνπ κέρξη ην ηφκην ηεο Μνπξηεξήο ζην δήκν Απιψλνο, θνληά ζηελ νπνία ππάξρεη θαη ην εθαίζηεην ηνπ Οξίνπ. Λίκλε Γχζηνπ. Ζ ιίκλε βξίζθεηαη 7 ρικ λνηηναλαηνιηθά ηνπ Αιηβεξίνπ κε πινχζηα παλίδα θαη ρισξίδα. Ζ ιίκλε ζηα πιαίζηα ηνπ δηθηχνπ NATURA 2000 είλαη ραξαθηεξηζκέλε ζαλ Εψλε Δηδηθήο Πξνζηαζίαο (GR , ζηξ.) Οξεηλφο φγθνο Όρεο. Ο νξεηλφο φγθνο ηεο Όρεο θηινμελεί πνιιά είδε παλίδαο θαη ρισξίδαο. Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδνπλ ην θαζηαλφδαζνο ηεο Όρεο θαη ην «δξαθφζπηην» ηεο Όρεο, θηίζκα ηεο λενιηζηθήο επνρήο. Πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη ε

70 επξχηεξε πεξηνρή ηεο Όρεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ θαξαγγηνχ ηνπ Γεκνζάξε, ηνπ θάκπνπ ηεο Καξπζηίαο θαη ηεο πεξηνρήο Πνηάκη εληάζζνληαη ζην δίθηπν NATURA Ζ πεξηνρή αλήθεη ζηνπο επίζεκνπο Σφπνπο Κνηλνηηθήο εκαζίαο βάζεη ηεο νδεγίαο 92/43 (GR , ,3 ζηξ.) θαη κάιιηζηα κε δηάθξηζε πξνηεξαηφηεηαο, αιιά δελ έρεη ζεζκνζεηεζεί αθφκα σο πεξηνρή πξνζηαζίαο κε πξνεδξηθφ δηάηαγκα. εκαληηθέο Εψλεο Πηελψλ. ηα πιαίζηα πάιη ηεο επξσπατθήο λνκνζεζίαο ζηε Ν. Δχβνηα αλαγλσξίδνληαη σο ΕΠ νη εμήο πεξηνρέο: ιίκλε Γχζηνο (GR112), πεξηνρή Κχκεο (GR111) θαη φξνο Όρεο θαη γχξσ πεξηνρή (GR113) Παξαιίεο παξάθηηα δψλε. Με εμαίξεζε ην δήκν Κνλίζηξσλ, φιεο νη ρσξηθέο ελφηεηεο ησλ πξσηνβάζκησλ ΟΣΑ πνπ αλαθέξζεθαλ δηαζέηνπλ αθηνγξακκή θαη ζπλαθφινπζα κεγάιν αξηζκφ παξαιηψλ, νη νπνίεο ζπρλά είλαη ζε κεγάιν βαζκφ αλαμηνπνίεηεο (π.ρ. παξαιία Εαξάθσλ ηνπ δήκνπ Γηζηχσλ). Αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη ηα ηειεπηαία έηε εθθξάδεηαη φιν θαη κεγαιχηεξν ελδηαθέξνλ γηα ηηο πεξηνρέο απηέο, θπξίσο γηα αλέγεξζε εμνρηθήο θαηνηθίαο ε νπνία ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ ζπλεηαηξηζκψλ (χιινγνο Πξνζηαζίαο Πεξηβάιινληνο Ννηίνπ Καξπζηίαο, ). Αξραηνινγηθά επξήκαηα, θάζηξα θαη Βπδαληηλά κλεκεία. εκαληηθά αξραηνινγηθά κλεκεία θαη επξήκαηα ηεο πεξηνρήο ζεσξνχληαη ηα Γξαθφζπηηα ζηελ πεξηνρή κεηαμχ Καξχζηνπ - ηχξσλ, ν Θνισηφο Σάθνο Καηαθαινχ ζην δήκν Σακπλαίσλ, ην Μαπζσιείν Καξχζηνπ θαη ην Βηγιαηνχξη Κχκεο. Αμηφινγα θάζηξα είλαη ην Ρηδφθαζηξν θνληά ζην Αιηβέξη, ηα εξείπηα κεζαησληθνχ πχξγνπ ζην επίζεο θνληά ζην Αιηβέξη, ν βελεηζηάληθνο πχξγνο ζην Απισλάξη, ην Μπνχξηδη θαη ην Καζηέιν Ρφζζν ζηελ Κάξπζην θαη ην θάζηξν Άξκελα ή Λάξκελα θνληά ζηα ηχξα. ηελ πεξηνρή επίζεο ππάξρεη ζεκαληηθφο αξηζκφο εθθιεζηψλ φπσο π.ρ. ε βπδαληηλή εθθιεζία ηνπ Αγίνπ Γεκεηξίνπ ζηα Υάληα Απισλαξίνπ ηνπ δήκνπ Απιψλνο θαη κνλαζηήξηα φπσο π.ρ. ε κνλή Αγίνπ Υαξαιάκπνπο ζην Απισλάξη. Ζ παξάζεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ πνιηηηζηηθψλ πφξσλ ηεο πεξηνρήο απνθηά ηδηαίηεξε ζεκαζία απφ ηε ζηηγκή πνπ ε πξνζηαζία, πξνβνιή θαη πεξαηηέξσ αμηνπνίεζε ησλ πφξσλ απηψλ ζεσξνχληαη απφ ηνπο θαηνίθνπο σο δξάζεηο κε ζπκβαηέο κε ηελ πεξαηηέξσ αμηνπνίεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζηελ πεξηνρή. Ζ ζπκβαηφηεηα απηή εμεηάδεηαη ζε παξαθάησ θεθάιαην. 39 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

71 6.2.7 Ηδηνθηεζηαθό Καζεζηώο Σν ηδηνθηεζηαθφ θαζεζηψο ηεο Ν. Δχβνηαο είλαη αξθεηά πεξίπινθν θαη ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο δελ είλαη μεθάζαξν γηα ην αλ κηα έθηαζε είλαη δεκφζηα ή ηδησηηθή. Σν ηδηφκνξθν θαζεζηψο ησλ πεξηζζφηεξσλ εθηάζεσλ πνπ έρνπλ εγθαηαζηαζεί ή πξφθεηηαη λα εγθαηαζηαζνχλ αηνιηθά πάξθα νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη θαηά ηελ απνρψξεζε ησλ Σνχξθσλ απφ ηελ πεξηνρή πεξίπνπ ην έηνο 1833 νη πεξηζζφηεξεο εθηάζεηο αγνξάζηεθαλ απφ ηνπο ληφπηνπο. Οη θάηνηθνη ηεο πεξηνρήο θαηέρνπλ ηίηινπο θπξηφηεηαο αθφκα θαη γηα πιένλ δπζπξφζηηεο πεξηνρέο, ελψ ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο ε ηδηνθηεζία απηή ακθηζβεηείηαη απφ ην ειιεληθφ δεκφζην, ην νπνίν ηηο ραξαθηεξίδεη σο δεκφζηεο δαζηθέο. Οη πεξηπηψζεηο δηθαζηηθήο δηακάρεο κεηαμχ δεκνζίνπ θαη ηδησηψλ είλαη πνιιέο θαη ην ζέκα αθνξά θαη ηνπο επελδπηέο ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ νη νπνίνη ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο θαηαβάινπλ δηπιφ κίζζσκα ζε ηδηψηε θαη ειιεληθφ δεκφζην γηα ην ίδην κίζζην. Δθηάζεηο δηεθδηθνχληαη ηέινο ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο θαη απφ ηελ εθθιεζία Πεγή: ΣΟ ΒΖΜΑ online, Κπξηαθή 30 επηεκβξίνπ Αξ. Φχιινπ 15178

72 Κεθάλαιο 7: Νόηιορ Δύβοια και Ανανεώζιμερ Πηγέρ Δνέπγειαρ 7.1 Αηνιηθό Γπλακηθό Όηαλ γίλεηαη ιφγνο γηα ΑΠΔ ζηε Ν. Δχβνηα, σο ΑΠΔ ελλνείηαη ζρεδφλ απνθιεηζηηθά ε αηνιηθή ελέξγεηα. Ο ιφγνο είλαη φηη ε πεξηνρή δηαζέηεη πινχζην αηνιηθφ δπλακηθφ φπσο θαίλεηαη ζηνλ παξαθάησ ράξηε θαη ην ζρεηηθφ ππφκλεκα: Υάξηεο 3: ην αηνιηθφ δπλακηθφ ηεο Ν. Δχβνηαο, πεγή ΚΑΠΔ Δηθόλα 4: ππφκλεκα ράξηε 3, πεγή: ΚΑΠΔ Σν αηνιηθφ δπλακηθφ κηαο πεξηνρήο πξνθχπηεη απφ επηηφπηεο καθξνρξφληεο έξεπλεο. Σν Κέληξν Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο κε ηε ρξήζε καζεκαηηθψλ κνληέισλ, πνπ ππνινγίδνπλ ηε κέζε θαηαγξαθείζα ηαρχηεηα ηνπ αλέκνπ, έρεη πξαγκαηνπνηήζεη κεηξήζεηο ζε φιν ηνλ ειιαδηθφ ρψξν. Δίλαη εκθαλέο απφ ηνλ παξαπάλσ ράξηε φηη ε πεξηνρή ηεο Ν. Δχβνηαο θαη εηδηθφηεξα ε πεξηνρή ηεο Ν.

73 Καξπζηίαο (ηείξα, Μαξκάξη, Κάξπζηνο θαη Καθεξέαο) παξνπζηάδεη αμηφινγν αηνιηθφ δπλακηθφ. ε ζεηξά θαηάηαμεο σο πξνο ην αηνιηθφ δπλακηθφ, πξνεγνχληαη ν δήκνο Μαξκαξίνπ θαη ε θνηλφηεηα Καθεξέσο, αθνινπζνχλ νη δήκνη Καξχζηνπ θαη ηπξαίσλ, νη δήκνη Γηζηχσλ, Απιψλνο θαη Κχκεο, ελψ ζπγθξηηηθά κε ηνπο πξνεγνχκελνπο νη δήκνη Σακπλαίσλ θαη Κνληζηξψλ παξνπζηάδνπλ ην κηθξφηεξν ελδηαθέξνλ, ρσξίο λα ζεκαίλεη απηφ φηη δε δηαζέηνπλ αμηφινγν αηνιηθφ δπλακηθφ απφ ηε ζηηγκή πνπ σο θαηάιιειε ζεσξείηαη ε πεξηνρή, πνπ δηαζέηεη αηνιηθφ δπλακηθφ κε κέζε εηήζηα ηαρχηεηα αλέκνπ >5,5 m/sec (Αζεκαθφπνπινο Γηάλλεο, ΔΚΟΣΔΥΝΗΚΑ, Ηαλνπάξηνο 2007, ζει. 172). 7.2 Ιζηνξηθό πθηζηάκελε θαηάζηαζε πξννπηηθέο Ζ χπαξμε ζεκαληηθνχ αηνιηθνχ δπλακηθνχ ζηελ πεξηνρή θίλεζε απφ λσξίο ην ελδηαθέξνλ ηνπ δεκνζίνπ αξρηθά θαη ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα ζηε ζπλέρεηα. Σν πξψην αηνιηθφ πάξθν ζηελ πεξηνρή θαηαζθεπάδεηαη απφ ηε ΓΔΖ θαη εγθαζίζηαηαη ζην δήκν Μαξκαξίνπ ην 1991 (17 Α/Γ ησλ 280 KW). Ζ εγθαηάζηαζε αηνιηθψλ πάξθσλ ζπλερίδεηαη θαη αλαθφπηεηαη ηελ πεξίνδν ιφγσ θαηαζθεπήο ηεο γξακκήο πςειήο ηάζεο ηεο ΓΔΖ πνπ μεθηλά απφ ην Αιηβέξη θαη ζπλερίδεη πξνο ηελ Άλδξν, πξνθεηκέλνπ λα ηξνθνδνηήζεη κε ειεθηξηθή ελέξγεηα ηα λεζηά ησλ Κπθιάδσλ. Σελ πεξίνδν εγθαζίζηαληαη ζηελ πεξηνρή 22 αηνιηθά πάξθα, ελψ απφ ην 2003 θαη έπεηηα, ιφγσ ηνπ θνξεζκνχ ηνπ ππάξρνληνο δηθηχνπ θαη πνιιαπιψλ αθπξσηηθψλ απνθάζεσλ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο. Απηή ηε ζηηγκή ζηελ πεξηνρή ηεο Ν.Δχβνηαο ζχκθσλα κε ζηνηρεία ηεο ΡΑΔ (Οθηψβξηνο 2008) ιεηηνπξγνχλ 28 αηνιηθά πάξθα ζπλνιηθήο ηζρχνο 211,75 MW ηα νπνία κεηαμχ ησλ ΟΣΑ πνπ αλαθέξζεθαλ θαηαλέκνληαη σο εμήο: θαλέλα ζηνπο δήκνπο Κχκεο, Απιψλνο θαη Κνλίζηξσλ, έλα ζην δήκν Σακπλαίσλ, έλα ζηελ θνηλφηεηα Καθεξέσο, 5 ζην δήκν Καξχζηνπ, 6 ζην δήκν Γηζηχσλ, 6 ζην δήκν ηπξαίσλ, 7 ζην δήκν Μαξκαξίνπ θαη έλα ζηα φξηα ησλ δήκσλ Μαξκαξίνπ θαη ηπξαίσλ. Ζ εγθαηεζηεκέλε ηζρχο θαηαλέκεηαη σο εμήο: 10,20 MW ζην δήκν Σακπλαίσλ, 12,60 MW ζηελ θνηλφηεηα Καθεξέσο, 32 MW ζην δήκν Καξχζηνπ, 36,48 MW ζην δήκν Μαξκαξίνπ, 55,87 MW ζην δήκν Γηζηχσλ θαη 64,6 MW ζην δήκν ηπξαίσλ. Ο δήκνο Μαξκαξίνπ αλ θαη ν δήκνο κε ηα πεξηζζφηεξα αηνιηθά πάξθα, έξρεηαη ηξίηνο ζε εγθαηεζηεκέλε ηζρχ γηα ην ιφγν φηη ηα αηνιηθά πάξθα πνπ δηαζέηεη είλαη ζρεηηθά κηθξά ζε ηζρχ (κέζνο φξνο εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο αλά αηνιηθφ πάξθν 4 MW). Σν κεγαιχηεξν αηνιηθφ πάξθν ηεο πεξηνρήο βξίζθεηαη ζην δήκν

74 ηπξαίσλ ζηελ ηνπνζεζία Μαθξπξάρε Μεζνρσξίσλ (27,40 MW). Σα πεξηζζφηεξα Α/Π ζε ιεηηνπξγία αλήθνπλ ζηελ εηαηξεία ΡΟΚΑ θαη αθνινπζνχλ ΣΔΡΝΑ, ENERGI E2 θ.η.ι. Παξά ην ζεκαληηθφ αξηζκφ Α/Π πνπ ήδε ιεηηνπξγνχλ ζηελ πεξηνρή, ππάξρεη έληνλν ελδηαθέξνλ γηα ηελ θαηαζθεπή λέσλ. χκθσλα πάιη κε ζηνηρεία ηεο ΡΑΔ έρνπλ εμαζθαιίζεη άδεηα παξαγσγήο 36 αηνιηθά πάξθα ζπλνιηθήο ηζρχνο 520,73 MW ηα νπνία θαηαλέκνληαη σο εμήο: έλα ζην δήκν Κχκεο, 2 ζην δήκν Σακπλαίσλ, 3 ζην δήκν Απιψλνο, 3 ζηελ θνηλφηεηα Καθεξέσο, 6 ζην δήκν Γπζηίσλ, 7 ζην δήκν Καξχζηνπ, 8 ζην δήκν ηπξαίσλ θαη 10 ζην δήκν Μαξκαξίνπ. Ζ ηζρχο απησλ ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ θαηαλέκεηαη ψο εμήο: 1,80 MW ζην δήκν Κχκεο, 17,85 MW ζην δήκν Σακπλαίσλ, 32,70 MW ζηελ θνηλφηεηα Καθεξέσο, 38,65 MW ζην δήκν Απιψλνο, 78,90 MW ζην δήκν Γηζηχσλ, 119,85 MW ζην δήκν Καξχζηνπ, 103,85 MW ζην δήκν ηπξαίσλ θαη 127,13 MW ζην δήκν Μαξκαξίνπ. ε ζρέζε κε ηα αηνιηθά πάξθα πνπ ήδε ιεηηνπξγνχλ είλαη ζαθέο φηη ηα κεγέζε ησλ Α/Π πνπ πξνηείλνληαη είλαη πιένλ πνιχ κεγαιχηεξα, κε ηελ ηζρχ ηνπο λα μεπεξλά ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ηα 20 MW. Σν κεγαιχηεξν απφ απηά πξνηείλεηαη ζηε ζέζε Κνπθνπβάγηεο Μαξθνπξή - Ηζηψκαηα ηνπ δήκνπ Καξχζηνπ, ηζρχνο 36 MW. ηελ πεξίπησζε πνπ φια ηα παξαπάλσ αηνιηθά πάξθα νινθιεξψζνπλ ηελ αδεηνδνηηθή δηαδηαθαζία θαη ηεζνχλ ζε ιεηηνπξγία ε ζπλνιηθή εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ζηελ πεξηνρή ζα μεπεξλά ηα 800 MW ε νπνία ζα θαηαλέκεηαη ψο εμήο: 1,80 MW ζην δήκν Κχκεο, 28,05 MW ζην δήκν Σακπλαίσλ, 38,65 MW ζην δήκν Απιψλνο, 45,30 MW ζηελ θνηλφηεηα Καθεξέσο, 151,85 MW ζην δήκν Καξχζηνπ, 134,77 MW ζην δήκν Γπζηίσλ, 163,71 MW ζηo δήκν Μαξκαξίνπ θαη 168,45 MW ζην δήκν ηπξαίσλ. ην ράξηε απνηππψλνληαη γεσγξαθηθά νη άδεηεο παξαγσγήο πνπ έρνπλ ρνξεγεζεί καδί κε ηηο αηηήζεηο σο ηψξα γηα ηε δεκηνπξγία αηνιηθψλ πάξθσλ ζηελ πεξηνρή:

75 Υάξηεο 4: γεσγξαθηθή θαηαλνκή αηηήζεσλ γηα Α/Π. Πεγή ηειεπηαία επίζθεςε Γηα λα νινθιεξσζνχλ κε επηηπρία νη παξαπάλσ επελδχζεηο, πέξα απφ ηηο εηδηθφηεξεο απαηηήζεηο ηνπ θάζε έξγνπ (π.ρ. πεξηβαιινληηθνί φξνη θ.η.ι.) πξέπεη πξψηα λα ηθαλνπνηεζνχλ δχν απαηηήζεηο: πξψηνλ λα νινθιεξσζεί ε θαηαζθεπή ηεο λέαο γξακκήο πςειήο ηάζεο, γηα ην ιφγν φηη ην ππάξρνλ δίθηπν είλαη ππεξθνξησκέλν θαη δεχηεξνλ λα θακθζνχλ νη αληηδξάζεηο ησλ θαηνίθσλ ηεο πεξηνρήο. Απφ ηε ζηηγκή πνπ νη εξγαζίεο θαηαζθεπήο ηεο λέαο γξακκήο πςειήο ηάζεο έρνπλ δηαθνπεί ιφγσ αληηδξάζεσλ ησλ θαηνίθσλ ησλ δήκσλ Καξχζηνπ θαη ηπξαίσλ, ε θνηλσληθή απνδνρή αλαδεηθλχεηαη ζηνλ θαζνξηζηηθφηεξν παξάγνληα γηα ηελ πεξαηηέξσ πξνψζεζε ή κε ησλ ΑΠΔ ζηελ πεξηνρή. 7.3 Γίθηπν κεηαθνξάο πςειήο ηάζεο Οη αλεκψδεηο θαη ζπλήζσο αξαηνθαηνηθεκέλεο πεξηνρέο έρνπλ ζπλήζσο σο ραξαθηεξηζηηθφ ηελ αλεπάξθεηα ηεο ππνδνκήο κεηαθνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ θαηαζθεπάζηεθε πνιχ πξηλ αλαδπζεί ε αλαλεψζηκε ελέξγεηα σο βηψζηκε ελαιιαθηηθή ιχζε. Σν ραξαθηεξηζηηθφ απηφ απαληάηαη φρη κφλν ζηε Ν. Δχβνηα, αιιά θαη ζε άιιεο πεξηνρέο πνπ πξνσζείηαη ε αηνιηθή ελέξγεηα φπσο ζηε λνηηναλαηνιηθή Πεινπφλλεζν θαη ζηε Αλαηνιηθή Μαθεδνλία θαη Θξάθε. Όζνλ αθνξά ηε Ν. Δχβνηα πξέπεη λα ζεκεησζνχλ ηα εμήο (Γηεχζπλζε ΑΠΔ & Δμνηθνλφκεζεο Δλέξγεηαο ΤΠΑΝ, 2007 ζει 28):

76 Πξνβιέπεηαη ε ζχλδεζε ηνπ δηθηχνπ ηεο κε ηνλ ππνζηαζκφ Νέαο Μάθξεο ζηελ Αηηηθή κέζσ λένπ ππνζηαζκνχ ζηελ πεξηνρή ηνπ Πνιππνηάκνπ ηνπ δήκνπ ηπξαίσλ γηα ηελ απνξξφθεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο. Σν ηκήκα ηεο γξακκήο απηήο απφ ηελ πιεπξά ηεο Αηηηθήο (Ν. Μάθξε φξκνο Μαξαζψλνο) πξνβιέπεηαη λα είλαη ππφγεην, ελψ απφ ηελ πιεπξά ηεο Δχβνηαο λα είλαη ππέξγεην, πξνθαιψληαο ηηο έληνλεο δηακαξηπξίεο ησλ θαηνίθσλ. Γξακκή κεηαθνξάο 150 kv Πνιππφηακνο Δχβνηα 7 (ρσξηφ Πιαηαληζηφο). Ζ Ζ θαηαζθεπή ηεο γξακκήο απηήο έρεη ζηακαηήζεη δε δχν ζεκεία, ην πξψην βξίζθεηαη ζην δήκν ηπξαίσλ, ελψ ην δεχηεξν ζην δήκν Καξχζηνπ, ιφγσ ησλ αληηδξάζεσλ ησλ θαηνίθσλ ιφγσ δηέιεπζεο ηεο γξακκήο κέζα απφ θαηνηθεκέλεο πεξηνρέο θαη νηθηζκνχο 41. Γξακκή κεηαθνξάο 150 kv Πνιππφηακνο Δχβνηα 4 κήθνπο 18 ρικ. Ζ κειέηε ηεο γξακκήο αλακέλεηαη λα νινθιεξσζεί κέζα ζην 2008, ελψ γηα ηελ νινθιήξσζε ηνπ έξγνπ ε Γ.Δ.Ζ. Α.Δ. έρεη ζέζεη ρξνληθφ νξίδνληα κεηά ην Ζ θαηαζθεπή ηεο γξακκάο απηήο έρεη ζπλαληήζεη αληηδξάζεηο απφ ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο γηα ην ιφγν φηη δηέξρεηαη θνληά ή κέζα 42 απφ θαηνηθεκέλεο πεξηνρέο (π.ρ. ρσξηφ Μειηζζψλαο ηνπ δήκνπ Μαξκαξίνπ). Κέληξν Τπεξπςειήο Σάζεο (Κ.Τ.Σ.) Αιηβεξίνπ. Σν Κ.Τ.Σ. Αιηβεξίνπ κε θχξην ζθνπφ ηελ ππνζηήξημε κνλάδαο θπζηθνχ αεξίνπ βξίζθεηαη ζε αδεηνδνηηθφ ζηάδην κε πξνζπάζεηεο εχξεζεο ιχζεο απνδεθηήο απφ ηελ ηνπηθή θνηλσλία θαη κέρξη ηέινπο ηνπ έηνπο εθηηκάηαη φηη ην έξγν ζα έρεη δεκνπξαηεζεί κε πξνζπάζεηα νινθιήξσζήο ηνπ κέρξη ην ηέινο ηνπ ην κέιινλ θαη αλάινγα κε ηηο εμειίμεηο ζηνλ ελεξγεηαθφ ηνκέα, ην ελ ιφγσ θέληξν αλακέλεηαη λα ζπκβάιιεη ζηελ απνξξφθεζε ελέξγεηαο απφ αηνιηθά πάξθα ηεο πεξηνρήο. 41 Πεγή:, Θέζεηο ηεο Κίλεζεο Γηακαξηπξίαο Πνιηηψλ Ν. Δχβνηαο, ηειεπηαία επίζθεςε Πεγή: Πξνηάζεηο θνξέσλ ηνπ δήκνπ Μαξκαξίνπ γηα ηελ εγθαηάζηαζε ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ, εξβηηφξνο ηεο Δχβνηαο 17/04/2007, ηειεπηαία επίζθεςε

77 Σέινο, πξνβιέπεηαη ε θαηαζθεπή θαη άιισλ ππνζηαζκψλ γηα ηε ζχλδεζε αηνιηθψλ πάξθσλ ζηε λφηηα Δχβνηα, ε ηειηθή ρσξνζέηεζε ησλ νπνίσλ ζα ππαγνξεπζεί απφ ηηο ζέζεηο εγθαηάζηαζεο ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ θαη ηελ φδεπζε ησλ γξακκψλ Υάξηεο 5: νη επεθηάζεηο ηνπ ππάξρνληνο δηθηχνπ πςειήο ηάζεο, Πεγή: Γηεχζπλζε ΑΠΔ & Δμνηθνλφκεζεο Δλέξγεηαο ΤΠΑΝ, 2007 ζει 29 Σα παξαπάλσ έξγα αλ θαη δελ άκεζα αθνξνχλ ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ηνλ άλεκν, ζρεηίδνληαη έκκεζα κε απηήλ, νμχλνληαο ηηο ήδε ππάξρνπζεο αληηδξάζεηο ησλ θαηνίθσλ. 7.4 Ση πξνβιέπεη ην ΠΠΥΑΑ η. Διιάδαο γηα ηε Ν. Δύβνηα Σν ΠΠΥΑΑ ηεξεάο Διιάδνο (ΤΑ Α.Π /03, ΦΔΚ Β` 1469/09/10/2003) θαηαξηίζηεθε ην 2003 ζχκθσλα κε ηα άξζξα 8 θαη 18 παξάγξαθνο 5 ηνπ λφκνπ 2742/99. Αλαγλσξίδεη ηε Ν. Δχβνηα σο πεξηνρή πςεινχ αηνιηθνχ δπλακηθνχ, ε αμηνπνίεζε ηνπ νπνίνπ ζα ζπλεηζθέξεη ζηελ παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ, ελψ ηαπηφρξνλα ζα απνηειέζεη αλαπηπμηαθφ κνριφ γηα ηελ πεξηνρή. Παξάιιεια φκσο επηζεκαίλεηαη ν «λεζησηηθφο» ραξαθηήξαο ηεο Ν. Δχβνηαο θαη ε αλάγθε εθπφλεζεο εηδηθήο κειέηεο γηα ηε ρσξνζέηεζε ησλ Α/Π, ε νπνία ζα απαληά ζε ζέκαηα πξνζηαζίαο ηνπίσλ ζηηο ηνπξηζηηθέο θαη νηθηζηηθέο πεξηνρέο. Σν «θελφ» απηφ έξρεηαη λα θαιχςεη ην Δηδηθφ Πιαίζην Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο γηα ηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο. 7.5 Ση πξνβιέπεη ην ΔΠΥΑΑ γηα ηελ Ν. Δύβνηα (Α) Γεληθά

78 Ζ επεηξσηηθή ρψξα ζηελ νπνία εληάζζεηαη ε Ν. Δχβνηα δηαθξίλεηαη, φπσο έρεη ήδε αλαθεξζεί ζε ΠΑΠ θαη ΠΑΚ, ελψ νη πεξηνρέο ΠΑΠ νκαδνπνηνχληαη ζε ΠΑΠ 1, ΠΑΠ 2 θαη ΠΑΠ 3. Οη δήκνη Απιψλνο, Γηζηχσλ, Καξχζηνπ, Κχκεο, Μαξκαξίνπ, ηπξαίσλ θαη ε θνηλφηεηα Καθεξέσο αλήθνπλ ζηελ νκάδα ΠΑΠ 2 γηα ηελ νπνία ζπλνιηθά ην αηνιηθφ δπλακηθφ αλέξρεηαη ζε ηππηθέο Α/Γ (ελδεηθηηθά 4.348MW), ελψ ε θέξνπζα ηθαλφηεηα εθηηκάηαη ζε ηππηθέο Α/Γ (ελδεηθηηθά MW). Υάξηεο 6: νη Πεξηνρέο Αηνιηθήο Πξνηεξαηφηεηαο (κε θφθθηλν ρξψκα), Πεγή:Δηδηθφ Υσξνηαμηθφ Πιαίζην γηα ηηο ΑΠΔ, ρέδην ΚΤΑ, Ηαλνπάξηνο 2008, δηάγξακκα 1. (Β) Πνζνζηά εδαθηθήο θάιπςεο Γηα ηηο πεξηνρέο ΠΑΠ γεληθά ην πνζνζηφ θάιπςεο εδαθψλ απφ αηνιηθέο εγθαηαζηάζεηο δελ κπνξεί λα ππεξβαίλεη ην 8% ηεο έθηαζεο αλά ΟΣΑ (άιισο 1,05 ηππηθέο Α/Γ αλά 1000 ζηξέκκαηα, φπνπ ηππηθή Α/Γ ε αλεκνγελλήηξηα κε δηάκεηξν ξφηνξα D = 85m 43 ), ελψ ην πνζνζηφ απηφ κπνξεί λα απμάλεηαη εψο θαη 30% αλά πξσηνβάζκην ΟΣΑ χζηεξα απφ ζχκθσλε γλψκε ηνπ νηθείνπ δεκνηηθνχ ή θνηλνηηθνχ ζπκβνπιίνπ ε νπνία παξέρεηαη γηα φιε ηε δηάξθεηα ηνπ θχθινπ δσήο ησλ ζρεηηθψλ 43 Ο ππνινγηζκφο ηεο ηζνδχλακεο Α/Γ πξνθχπηεη απφ ηνλ ηχπνν (Νηζ) = D / Dt, φπνπ Νηζ είλαη ν ηζνδχλακνο αξηζκφο ηππηθψλ Α/Γ, D ε δηάκεηξνο ηνπ ξφηνξα ηεο Α/Γ θαη Dt ε δηάκεηξνο ηνπ ξφηνξα ηεο ηππηθήο Α/Γ

79 εγθαηαζηάζεσλ. Απφ ηε ξχζκηζε απηή εμαηξείηαη ν δήκνο Καξχζηνπ, ζηνλ νπνίν ιφγσ ηνπ πςεινχ δείθηε ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο, ην κέγηζην επηηξεπφκελν πνζνζηφ θάιπςεο δελ κπνξεί λα ππεξβαίλεη ην 4% ηνπ δήκνπ (άιισο 0,53 ηππηθέο Α/Γ αλά 1000 ζηξέκκαηα). ηελ παξαπάλσ θαηεγνξία δελ εκπίπηνπλ νη δήκνη Σακπλαίσλ θαη Κνλίζηξσλ. Οη δήκνη απηνί φκσο ή επηκέξνπο πεξηνρέο απηψλ δηαζέηνπλ ηθαλνπνηεηηθφ αηνιηθφ δπλακηθφ θαη ζηελ πεξίπησζε ραξαθηεξηζκνχ ησλ πεξηνρψλ απηψλ σο ΠΑΚ, ην πνζνζηφ κέγηζηεο θάιπςεο αλέξρεηαη ζε 5% αλά δήκν (0,66 Α/Γ αλά 1000 ζηξέκκαηα), κε δπλαηφηεηα αχμεζεο εψο 50% ηνπ πνζνζηνχ απηνχ χζηεξα απφ ηε ζχκθσλε γλψκε ηνπ νηθείνπ δεκνηηθνχ ζπκβνπιίνπ. (Γ) ΔΠΥΑΑ & ΠΠΥΑΑ ηεξεάο Διιάδαο ην θεθάιαην Σ` ηνπ ΔΠΥΑΑ πεξηγξάθνληαη κέηξα θαη δξάζεηο ζεζκηθνχ ραξαθηήξα κεηαμχ ησλ νπνίσλ είλαη θαη ε ελαξκφληζε ησλ ΠΠΥΑΑ κε ην Δηδηθφ Πιαίζην. Ζ Τπνζηεξηθηηθή Μειέηε ηνπ Δηδηθνχ Πιαηζίνπ φζνλ αθνξά ηε Ν. Δχβνηα ζεκεηψλεη ηα εμήο: ραξαθηεξίδεη ζεηηθφ ην γεγνλφο φηη ε αλάπηπμε ησλ αηνιηθψλ ζεσξείηαη ζεκαληηθή απφ ην ΠΠΥΑΑ θαη φηη ε πξνψζεζε ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ ζεσξείηαη ζεηηθφο πφξνο γηα ηελ βηψζηκε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε, αιιά αξλεηηθφ φηη εληνπίδεηαη κφλνλ ε Νφηηα Δχβνηα σο ρψξνο ζπγθέληξσζεο ησλ Α/Π. Γηαπηζηψλεη ζρεδφλ ηαχηηζε ηεο πεξηνρήο ΠΑΠ ηνπ Δηδηθνχ Πιαηζίνπ θαη ηεο γεσγξαθηθήο εμεηδίθεπζεο ηεο πεξηνρήο ηεο Ν. Δχβνηαο σο πξνλνκηαθνχ ρψξνπ εγθαηάζηαζεο Α/Π απφ ην ΠΠΥΑΑ. Ζ εηδηθή κειέηε πνπ πξνβιέπεη ην ΠΠΥΑΑ γηα ηε ρσξηθή νξγάλσζε ηνπ παξαγσγηθνχ ρψξνπ ζεσξείηαη ηέινο φηη θαιχπηεηαη απφ ην Δηδηθφ Πιαίζην.

80 Κεθάλαιο 8: Δπιηόπια έπεςνα Σν ηη πξνβιέπνπλ θάπνηα λνκνζεηηθά θείκελα φπσο ην ΔΠΥΑΑ θαη ην ΠΠΥΑΑ γηα ηα αηνιηθά πάξθα κπνξεί λα δηαπηζησζεί κε απιή κειέηε ησλ θεηκέλσλ απηψλ. Σν πνηά φκσο είλαη ε ζέζε κηαο ηνπηθήο θνηλσλίαο σο πξνο ηηο ήδε ιεηηνπξγνχζεο αηνιηθέο εγθαηαζηάζεο ή σο πξνο ηελ εγθαηάζηαζε λέσλ απαηηεί ηελ άκεζε επαθή κε ηνπο θαηνίθνπο ηνπο ίδηνπο ή ηνπο αηξεηνχο ηνπο εθπξνζψπνπο. Γηα ην ιφγν απηφ, αιιά θαη γηα ην ζρεκαηηζκφ ίδηαο γλψκεο σο πξνο θάπνηα επηρεηξήκαηα αληεπηρεηξήκαηα θαηά θαη ππέξ ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ πξαγκαηνπνηήζεθε επίζθεςε ζηε Ν. Δχβνηα ηηο εκεξνκελίεο 13 κε 15 Οθησβξίνπ. ην δηάζηεκα πηφ ζπκπιεξψζεθαλ 91 εξσηεκαηνιφγηα θαη πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζπλαληήζεηο κε θνξείο ηεο πεξηνρήο. 8.1 Μεζνδνινγία (Α) Πξνεηνηκαζία Καηά ηε θάζε απηή θαηαξηίζηεθε έλα εξσηεκαηνιφγην γηα ηνπο θαηνίθνπο ηεο πεξηνρήο ην νπνίν ζα ήηαλ ηαπηφρξνλα ζχληνκν θαη ζηνρεπκέλν (βι. ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Κεθ. 8). Γε ζα απαηηνχληαλ δειαδή πνιχο ρξφλνο γηα ηε ζπκπιήξσζή ηνπ θαη ηαπηφρξνλα ζα κπνξνχζε λα δηαγλψζεη ηε ζέζε ησλ θαηνίθσλ σο πξνο ηηο ΑΠΔ γεληθφηεξα θαη ηελ αηνιηθή ελέξγεηα εηδηθφηεξα θαη λα δηαπηζηψζεη ηηο γλψζεηο θαη ηηο αγσλίεο ηνπο σο πξνο ζπγθεθξηκέλα ραξαθηεξηζηηθά ησλ Α/Π. Μέζσ ησλ εξσηεκαηνινγίσλ επηρεηξήζεθε επίζεο λα εθηηκεζεί ην πσο αμηνινγνχλ νη θάηνηθνη ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηε δηαδηθαζία αδεηνδφηεζεο θαη ρσξνζέηεζεο, ν βαζκφο ελεκέξσζεο ηνπο θαη ε γλψκε ηνπο γηα ηηο επηρεηξήζεηο ησλ Α/Π. Σν εξσηεκαηνιφγην πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζπκπεξηιακβάλεη ηηο εμήο ελφηεηεο: Ζ ζηάζε σο πξνο ηηο ΑΠΔ γεληθά θαη ηελ αηνιηθή ελέξγεηα εηδηθφηεξα Υαξαθηεξηζηηθά Α/Π Τθηζηάκελεο θαη λέεο αηνιηθέο εγθαηαζηάζεηο πκκεηνρή ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ Δλεκέξσζε ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ Ο ξφινο ησλ εηαηξεηψλ

81 Δθηφο απφ ηελ θαηάξηηζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ ζηε θάζε απηή εληνπίζηεθαλ θπξίσο κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ θνξείο, νη νπνίνη έρνπλ θηλεηνπνηεζεί ελαληίνλ ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ ή εκπιέθνληαη ζηα θνηλά ζε ΟΣΑ κε Α/Π, κε ηνπο νπνίνπο νξίζηεθαλ ζπλαληήζεηο. (Β) πκπιήξσζε εξσηεκαηνινγίσλ πλαληήζεηο ην δηάζηεκα πξαγκαηνπνηήζεθε επίζθεςε ζηνπο δήκνπο Μαξκαξίνπ, Καξχζηνπ, ηπξαίσλ, Γηζηχσλ θαη ζηελ Κνηλφηεηα Καθεξέσο. ηηο πεξηνρέο απηέο ζπκπιεξψζεθαλ 91 εξσηεκαηνιφγηα ηα νπνία κεηαμχ ησλ ΟΣΑ πνπ αλαθέξζεθαλ θαηαλέκνληαη σο εμήο: 30 ζην δήκν Μαξκαξίνπ 29 ζην δήκν Καξχζηνπ 24 ζην δήκν ηπξαίσλ 5 ζην δήκν Γηζηχσλ 3 ζηελ θνηλφηεηα Καθεξέσο ηηο ζπκπιεξψζεθαλ εξσηεκαηνιφγηα ζην δήκν Μαξκαξίνπ. Μεγάιν κέξνο απηψλ ζπκπιεξψζεθαλ ζηνλ παξαιηαθφ νηθηζκφ ηνπ Μαξκαξίνπ γηα ηνλ ιφγν φηη ε νπηηθή πξφζβαζε ζηα νηθεία Α/Π είλαη άκεζε, ελψ ακθίβνιν είλαη αθφκα θαη αλ ηεξνχληαη νη απνζηάζεηο ησλ 500m πνπ ζέηεη ην Δηδηθφ Πιαίζην. Πξνθεηκέλνπ φκσο λα εθηηκεζεί ε θαηάζηαζε γηα ην ζχλνιν ηνπ δήκνπ πξαγκαηνπνίεζεθε επίζθεςε ζηα ρσξηά Φξχγαλη, Αγ. Γεκήηξηνο θαη Καηζαξψλη, φπνπ ζπκπιεξψζεθαλ 5 εξσηεκαηνιφγηα (2, 1 θαη 2 αληίζηνηρα), θαζψο θαη επίζθεςε ζε Α/Π ηεο πεξηνρήο γηα ηελ εθηίκεζε ηεο αθνπζηηθήο θαη νπηηθήο φριεζεο. ην ηέινο ηεο ίδηαο κέξαο πξαγκαηνπνηήζεθε ζπλάληεζε κε ηνλ θ. Εαθείξε Αζαλάζην, δεκνηηθφ ζχκβνπιν ηνπ δήκνπ Μαξκαξίνπ θαη ηδηνθηήηε μελνδνρεηαθήο κνλάδαο (Marmari Bay) ν νπνίνο έρεη αζρνιεζεί κε ην ζέκα ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ. ηηο ζπκπιεξψζεθαλ εξσηεκαηνιφγηα ζην δήκν Καξχζηνπ. Γηα ην ιφγν φκσο φηη ε πφιε ηεο Καξχζηνπ δελ δηαζέηεη αηνιηθά πάξθα ζε πεξηνρή αθηίλαο θάπνησλ ρηιηνκέηξσλ θαη θάπνηα Α/Π είλαη νξαηά κελ, αιιά ζε απφζηαζε αξθεηψλ ρηιηνκέηξσλ δε, πξνηηκήζεθε ε ζπλέρηζε ηεο έξεπλαο πξνο ην ρσξηφ Πιαηαληζηφο ηνπ ίδηνπ δήκνπ. ηε δηαδξνκή πξνο ην ρσξηφ εληνπίζηεθαλ εθηάζεηο πνπ πξννξίδνληαη γηα ηελ αλέγεξζε εμνρηθήο θαηνηθίαο θαζψο θαη γξακκέο πςειήο ηάζεο, ελψ ζην ρσξηφ ζπκπιεξψζεθαλ 5 εξσηεκαηνιφγηα. Ζ έξεπλα ζπλερίζηεθε πξνο ην ρσξηφ Αληηάο ηεο Κνηλφηεηαο Καθεξέσο, ελψ ζηε δηαδξνκή πξαγκαηνπνηήζεθε επίζθεςε

82 ζε κεγάιν πάξθν πνπ ιεηηνπξγεί ε εηαηξεία ΡΟΚΑ. ην ρσξηφ Αληηάο ζπκπιεξψζεθαλ 3 εξσηεκαηνιφγηα, ελψ ε δπζθνιία πξφζβαζεο δελ επέηξεςε ηε ζπλέρηζε ηεο έξεπλαο πξνο ηα επφκελα ρσξηά ηεο θνηλφηεηαο Καθεξέσο. Σελ ίδηα κέξα πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζπλαληήζεηο κε ηνλ θ. Πιαηπκέζε δήκαξρν ηεο Καξχζηνπ, κε ηνλ θ. Ηζίδσξν Παπαιπκπέξε εθπξφζσπν ηεο Κίλεζεο Γηακαξηπξίαο Πνιηηψλ Ν. Δχβνηαο θαη ηνλ θ. Π. Ησάλλνπ, εξγαδφκελν ζε Α/Π ηεο πεξηνρήο. ηηο ζπκπιεξψζεθαλ εξσηεκαηνιφγηα αξρηθά ζηνπο δήκνπο ηπξαίσλ θαη Γηζηχσλ. Αξρηθά ξσηήζεθαλ θάηνηθνη ζηα ηχξα θαη ζηα Ν. ηχξα, ελψ ε έξεπλα ζπλερίζηεθε πξνο άιια ρσξηά ηνπ δήκνπ γηα ην ζρεκαηηζκφ πιεξέζηεξεο εηθφλαο γηα ηελ πεξηνρή. Πξαγκαηνπνηήζεθαλ επηζθέςεηο ζηα Μεζνρψξηα θαη ηνπο Ραπηαίνπο, φπνπ ζπκπιεξψζεθαλ 2 εξσηεκαηνιφγηα θαη ε έξεπλα ζπλερίζηεθε πξνο ην δήκν Γηζηχσλ. ην δήκν Γηζηχσλ ζπκπιεξψζεθαλ 5 εξσηεκαηνιφγηα ζηα ρσξηά Αξγπξφ (2), Εάξαθεο (2) θαη ζηνλ νηθηζκφ ηεο παξαιίαο Εαξάθσλ (1). ηελ παξαιία απηή θαζψο θαη ζηε ζέζε Πφξην Μπνχθαιν πξαγκαηνπνηήζεθαλ επηζθέςεηο πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζησζεί ν βαζκφο ηεο νπηηθήο φριεζεο, δεδνκέλνπ φηη εηδηθφηεξα ζηελ παξαιία ησλ Εαξάθσλ ππάξρεη απμεκέλν ελδηαθέξνλ γηα ηελ αλέγεξζε παξαζεξηζηηθήο θαηνηθίαο. Σελ ίδηα κέξα πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζπλαληήζεηο κε ηνλ θ. Σζνχιε Γεκήηξην, αληηπξφεδξν ηνπ Δκπνξηθνχ Βηνηερληθνχ θαη Δπαγγεικαηηθνχ πιιφγνπ Γήκνπ ηπξαίσλ θαη κέινπο ηεο Κίλεζεο Γηακαξηπξίαο Πνιηηψλ θαζψο θαη κε ηνλ θχξην Σξαλφ Υξήζην, δεκνηηθφ ζχκβνπιν ηνπ δήκνπ Γηζηχσλ θαη πξφεδξν ηνπ ηνπηθνχ δηακεξίζκαηνο Εαξάθσλ. (Γ) Δπεμεξγαζία ζηνηρείσλ ηε ζπλέρεηα αθνινχζεζε ε εηζαγσγή ησλ δεδνκέλσλ ησλ εξσηεκαηνινγίσλ ζην πξφγξακκα SPSS θαη ε επεμεξγαζία απηψλ θαζψο θαη ε επεμεξγαζία φισλ ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ είραλ ζπγθεληξσζεί απφ ηνπο θαηνίθνπο πνπ ξσηήζεθαλ, απφ ηηο ζπλαληήζεηο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ, αιιά θαη απφ ηξίηεο πεγέο φπσο ηε ΡΑΔ ή ην δηαδίθηπν. ην θεθάιαην απηφ παξνπζηάδνληαη νη απαληήζεηο πνπ δφζεθαλ κε ηε βνήζεηα θπξίσο ξαβδνγξακκάησλ ζρεηηθψλ ζπρλνηήησλ θαη πηλάθσλ δηπιήο εηζφδνπ. Παξάιιεια παξαηίζνληαη θαη πξφζζεηα ζρφιηα ησλ θαηνίθσλ θαηά ηε ζπκπιήξσζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ πνπ βνεζνχλ ζην ζρεκαηηζκφ πιεξέζηεξεο εηθφλαο γηα θάζε ζεκαηηθή ελφηεηα πνπ θαιχπηεη ην εξσηεκαηνιφγην. Οη πιεξνθνξίεο πνπ ζπγθεληξψζεθαλ θαη νη απφςεηο πνπ αθνχζηεθαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηε δηάξθεηα ησλ ζπλαληήζεσλ αλαιχνληαη ζην επφκελν θεθάιαην.

83 8.2 Σν δείγκα Χο πξνο ην θχιν, ην δείγκα ησλ 91 αηφκσλ θαηαλέκεηαη νκνηφκνξθα κεηαμχ ησλ δχν θχισλ, κε 45 άλδξεο θαη 46 γπλαίθεο λα έρνπλ απαληήζεη ζην ζχλνιν ησλ εξσηήζεσλ. Χο πξνο ηελ ειηθία, πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ξσηήζεθαλ κφλν ελήιηθα άηνκα, γηα ην ιφγν φηη θάπνηεο εξσηήζεηο πνπ αθνξνχλ π.ρ. ηε ζπκκεηνρή ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ ζε δηαδηθαζίεο ρσξνζέηεζεο θαη αδεηνδφηεζεο ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ είλαη δχζθνιν λα απαληεζνχλ απφ κε ελήιηθα άηνκα. Ζ πνζνζηηαία θαηαλνκή ηνπ δείγκαηνο σο πξνο ηελ ειηθία θαίλεηαη θαη ζην παξαθάησ γξάθεκα: Ηιηθηαθή θαηαλνκή δείγκαηνο 42% 20% 27% 11% Ηιηθία Γξάθεκα 4: Ζιηθηαθή θαηαλνκή δείγκαηνο 91 εξσηεζέλησλ Χο πξνο ην επίπεδν εθπαίδεπζεο, νη εξσηεζέληεο θιήζεθαλ λα δειψζνπλ ηελ αλψηεξε βαζκίδα εθπαίδεπζεο πνπ έρνπλ νινθιεξψζεη, ελψ ζηελ θαηεγνξία δεκνηηθφ ζπκπεξηιακβάλνληαη θαη φζνη έρνπλ νινθιεξψζεη νξηζκέλεο κφλν ηάμεηο ηνπ δεκνηηθνχ. Ζ πνζνζηηαία θαηαλνκή ηνπ δείγκαηνο σο πξνο ην επίπεδν εθπαίδεπζεο θαίλεηαη θαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα:

84 Δπίπεδν εθπαίδεπζεο 33% 23% 9% 14% 8% 12% 1% Γημοηικό Γςμνάζιο Λύκειο ΗΔΚ ΣΔΗ ΑΔΗ Μεηαπηςσιακό Γξάθεκα 5: Δθπαηδεπηηθφ επίπεδν δείγκαηνο 91 εξσηεζέλησλ Απφ ηα παξαπάλσ θαίλεηαη φηη ηα άηνκα πνπ ξσηήζεθαλ είλαη θπξίσο πξσηνβάζκηαο θαη δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, ελψ ζεκαληηθφ πνζνζηφ απηψλ αλήθεη ζηελ ειηθηαθή νκάδα 41 κε 60 εηψλ. Όζνλ αθνξά ην επάγγεικα, γηα ιφγνπο ζπληνκίαο πξνηηκήζεθε λα κε ζπκπεξηιεθζεί ηέηνηα εξψηεζε ζην εξσηεκαηνιφγην. Παξφια απηά ε ζπκπιήξσζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ έγηλε κε ηέηνην ηξφπν (δεκαξρεία, θαηαζηήκαηα, ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο, θαθελεία, νηθίεο), ψζηε ην δείγκα λα ζεσξείηαη αληηπξνζσπεπηηθφ ηνπ πιεζπζκνχ. 8.3 Η ζηάζε σο πξνο ηηο ΑΠΔ θαη ηελ αηνιηθή ελέξγεηα Ζ πξψηε ελφηεηα ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ είρε ζθνπφ λα δηαπηζηψζεη ηε ζηάζε ηνπ δείγκαηνο σο πξνο ηηο ΑΠΔ γεληθφηεξα θαη σο πξνο ηελ αηνιηθή ελέξγεηα εηδηθφηεξα. Όπσο αλαθέξζεθε ζε πξνεγνχκελε ελφηεηα νη Έιιελεο ζχκθσλα κε έξεπλεο ηνπ Δπξσβαξφκεηξνπ είλαη ππέξ ησλ ΑΠΔ γεληθά θαη ηεο αηνιηθή ελέξγεηαο εηδηθφηεξα. Πξνηνχ εμεηαζηνχλ εηδηθφηεξεο παξάκεηξνη ησλ Α/Π θαη ηεο θνηλσληθήο απνδνρήο, θξίζεθε ζθφπηκν λα δηεξεπλεζεί θαηά πφζν νη λνηηνεπβνηψηεο απέρνπλ απφ ηε γεληθή απηή ζηάζε ζε επίπεδν ρψξαο. (α) ηάζε σο πξνο ΑΠΔ γεληθά ηελ εξψηεζε «είζαζηε ππέξ ηεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ;» 75 άηνκα δήισζαλ φηη είλαη ππέξ απηήο, 12 θαηά, ελψ 4 δελ μέξνπλ. Ζ πνζνζηηαία θαηαλνκή απνηππψλεηαη θαη ζην παξαθάησ γξάθεκα:

85 Δίζαζηε ππέξ ηεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο από ΑΠΔ; 82% 13% 4% Ναι Όσι Γεν ξέπω Γξάθεκα 6: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «είζαζηε ππέξ ηεο παξαγσγήο ει. Δλέξγεηαο απφ ΑΠΔ;» (β) ηάζε σο πξνο ηελ αηνιηθή ελέξγεηα εηδηθφηεξα ηελ εξψηεζε «είζαζηε ππέξ ηεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ αηνιηθή ελέξγεηα;» 67 άηνκα απάληεζαλ λαη, 19 φρη, ελψ 5 δελ μέξσ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί ηέινο φηη ε απάληεζε δελ μέξσ δφζεθε απφ άηνκα κεγάιεο ειηθίαο θαη ρακεινχ κνξθσηηθνχ επηπέδνπ ηα νπνία δελ είραλ θακία εμνηθείσζε κε ηηο έλλνηεο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο θαη ησλ ΑΠΔ γεληθά. Ζ πνζνζηηαία θαηαλνκή ησλ απαληήζεσλ απεηθνλίδεηαη θαη ζην παξαθάησ γξάθεκα: Δίζαζηε ππέξ ηεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο από ηελ αηνιηθή ελέξγεηα; 74% 21% 5% Ναι Όσι Γεν ξέπω Γξάθεκα 7: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «είζαζηε ππέξ ηεο παξαγσγήο ει. ελέξγεηαο απφ αηνιηθή ελέξγεηα;» Αμηνινγψληαο ηα παξαπάλσ πνζνζηά, επηβεβαηψλεηαη ε γεληθή θηιηθή ζηάζε σο πξνο ηηο ΑΠΔ θαη ηελ αηνιηθή ελέξγεηα.

86 Δλδηαθέξνλ φκσο έρεη ε εμέηαζε ησλ απαληήζεσλ πνπ δφζεθαλ σο πξνο θάζε δήκν θνηλφηεηα μερσξηζηά φζνλ αθνξά ηε δεχηεξε εξψηεζε. Οη δηαθνξνπνηήζεηο κεηαμχ δήκσλ θνηλνηήησλ απνηππψλνληαη θαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα: Πίλαθαο 2: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ «είζαζηε ππέξ ηεο παξαγσγήο ει. ελέξγεηαο απφ αηνιηθή ελέξγεηα;» αλά ΟΣΑ α` βαζκνχ Ναη Όρη Γελ μέξσ Γ. Μαξκαξίνπ 90% 10% 0% Γ. Καξύζηνπ 76% 21% 3% Κ. Καθεξέσο 67% 0% 33% Γ. ηπξαίσλ 50% 42% 8% Γ. Γπζηίσλ 80% 0% 20% Ζ αξλεηηθή ζηάζε πξνο ηελ αηνιηθή ελέξγεηα είλαη εληνλφηεξε ζην δήκν ηπξαίσλ, ελψ αθνινπζεί ν δήκνο Καξχζηνπ. ην δήκν Μαξκαξίνπ, παξφιν πνπ ιεηηνπξγεί ν κεγαιχηεξνο αξηζκφο αηνιηθψλ πάξθσλ ζηελ επξχηεξε πεξηνρή θαη παξφιν πνπ νη Α/Γ είλαη νξαηέο ζε κηθξή απφζηαζε απφ ηνλ θχξην νηθηζκφ ηνπ δήκνπ, ε ζηάζε ησλ θαηνίθσλ σο πξνο ηελ αηνιηθή ελέξγεηα γεληθά είλαη πεξηζζφηεξν ζεηηθή. Ζ δηαπίζησζε απηή νδεγεί ζηελ ππφζεζε φηη ε εγγχηεηα ζηηο αηνιηθέο εγθαηαζηάζεηο δελ απνηειεί θαζνξηζηηθφ παξάγνληα γηα ηε ζηάζε κηαο θνηλσλίαο σο πξνο ηελ αηνιηθή ελέξγεηα γεληθφηεξα θαη ηα αηνιηθά πάξθα εηδηθά, ελψ ππάξρνπλ άιινη εμίζνπ ζεκαληηθνί παξάγνληεο πνπ κπνξεί λα επεξεάζνπλ ηηο ζηάζεηο απηέο. 8.4 Υαξαθηεξηζηηθά Α/Π Σα εξσηεκαηνιφγηα ζηε ζπλέρεηα πεξηιακβάλνπλ εξσηήζεηο πνπ αθνξνχλ ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ κε ζθνπφ λα δηεξεπλεζνχλ νη ζηάζεηο ησλ θαηνίθσλ γηα ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ή κε ησλ Α/Π κε άιιεο δξαζηεξηφηεηεο, νη γλψζεηο ηνπο αλαθνξηθά κε ζπγθεθξηκέλα ραξαθηεξηζηηθά ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ, αιιά θαη ε ίδηα ηνπο εκπεηξία απφ ηε ζπλχπαξμή ηνπο κε απηά ζηνλ ίδην γεσγξαθηθφ ρψξν. Αξρηθά ηέζεθε ε εξψηεζε «έρεηε επηζθεθηεί πνηέ έλα αηνιηθφ πάξθν;», γηα ην ιφγν φηη θάπνηα επηρεηξήκαηα ελαληίνλ ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ, φπσο ε αθνπζηηθή φριεζε, δελ κπνξνχλ λα ππνζηεξηρζνχλ επαξθψο αλ ην άηνκν πνπ ηα ρξεζηκνπνηεί δελ έρεη ίδηα εκπεηξία. ηα 91 άηνκα πνπ ξσηήζεθαλ 57 άηνκα (63%) είραλ επηζθεθηεί έλα αηνιηθφ πάξθν, ελψ 34 (37%) φρη. Σν πνζνζηφ απηφ θξίλεηαη ζρεηηθά

87 ηθαλνπνηεηηθφ, αιιά δε δηθαηνινγεί πιήξσο ηελ αξλεηηθή ζηάζε πνπ ηεξεί κεξίδα ηνπ θφζκνπ σο πξνο θάπνηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ Α/Π πνπ εμεηάδνληαη ζηε ζπλέρεηα. (α) Αηνιηθά Πάξθα θαη ηνπξηζκφο Όπσο αλαθέξζεθε πξνεγνπκέλσο, ν ηνπξηζκφο απνηειεί ζεκαληηθφ πφξν γηα ηελ πεξηνρή, ελψ νη αθίμεηο απμάλνληαη ζε εηήζηα βάζε. Χο ηνπξηζκφο δελ ελλνείηαη ν παξαζεξηζκφο β` θαηνηθίαο, αιιά νη επηζθέπηεο πνπ δε ζρεηίδνληαη κε ηελ πεξηνρή θαη δηακέλνπλ ζε ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα. ηελ εξψηεζε «ε εγθαηάζηαζε αηνιηθψλ πάξθσλ ζε κηα ηνπνζεζία κεηψλεη ηνλ ηνπξηζκφ;» 51 άηνκα (56%) απάληεζαλ λαη, ελψ 40 (44%) φρη. ην παξαθάησ γξάθεκα εμεηάδνληαη μερσξηζηά νη απαληήζεηο ησλ θαηνίθσλ ησλ δήκσλ Μαξκαξίνπ, Καξχζηνπ θαη ηπξαίσλ γηα ην ιφγν φηη ε ηνπξηζηηθή θίλεζε αθνξά θπξίσο ηνπο δήκνπο απηνχο, ελψ ζηνπο ίδηνπο δήκνπο ζπκπιεξψζεθε θαη ν κεγαιχηεξνο αξηζκφο εξσηεκαηνινγίσλ, ν νπνίνο επηηξέπεη ηελ αζθαιέζηεξε εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ. Η εγθαηάζηαζε ελόο αηνιηθνύ πάξθνπ ζε κηα ηνπνζεζία έρεη αξλεηηθή επίδξαζε ζηνλ ηνπξηζκό; 67% 53% 47% 52% 48% 33% Ναι Όσι Γ. Μαπμαπίος Γ. Καπύζηος Γ. ηςπαίων Γξάθεκα 8: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «ε εγθαηάζηαζε ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ ζε κηα ηνπνζεζία έρεη αξλεηηθή επίδξαζε ζηνλ ηνπξηζκφ;» ζηνπο δήκνπο Μαξκαξίνπ, Καξχζηνπ θαη ηπξαίσλ Απφ ην παξαπάλσ γξάθεκα θαίλεηαη φηη ζην δήκν ηπξαίσλ ε αλεζπρία γηα ελδερφκελε κείσζε ηνπ ηνπξηζκνχ απφ ηελ εγθαηάζηαζε Α/Π είλαη κεγαιχηεξε. (β) Α/Π θαη γεσξγία θηελνηξνθία Ζ γεσξγία θαη ε θηελνηξνθία, παξφιν πνπ θζίλνπλ σο δξαζηεξηφηεηεο, εμαθνινπζνχλ λα απνηεινχλ ζεκαληηθφ πφξν γηα ηελ πεξηνρή ηεο Ν. Καξπζηίαο. ηελ εξψηεζε «ε εγθαηάζηαζε ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ ζε κηα ηνπνζεζία απνθιείεη

88 άιιεο ρξήζεηο γεο φπσο γεσξγία θαη θηελνηξνθία;» 34 άηνκα (37%) απάληεζαλ λαη θαη 57 (63%) φρη. Καηά ηε ζπκπιήξσζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ πνιιά άηνκα επηζήκαηλαλ φηη νη Α/Γ έρνπλ εγθαηαζηαζεί ζε θνξπθέο ιφθσλ ή βνπλψλ πνπ δελ κπνξνχλ εθ ησλ πξαγκάησλ λα θαιιηεξγεζνχλ, ελψ φζνλ αθνξά ηελ θηελνηξνθία, πνιινί εξσηεζέληεο επεζήκαλαλ φηη κεηά ηελ πάξνδν θάπνηνπ ρξνληθνχ δηαζηήκαηνο ηα αηγνπξφβαηα εμνηθεηψλνληαη πιήξσο κε ηηο Α/Γ. Αμίδεη φκσο λα ζεκεησζεί φηη πέξα απφ ηε γεσξγία θαη ηελ θηελνηξνθία, εθθξάζηεθε αλεζπρία απφ κεξίδα ησλ εξσηεζέλησλ γηα ηε ζπκβαηφηεηα ησλ Α/Π κε ηε ιαηνκηθή ρξήζε ησλ ίδησλ πεξηνρψλ. (γ) Α/Π θαη αμία ηεο γεο Όπσο αλαθέξζεθε ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην, έλα βαζηθφ επηρείξεκα ελαληίνλ ησλ Α/Π είλαη φηη ε αμηνπνίεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζε κηα ηνπνζεζία κεηψλεη ηελ αμία ηεο γεο. Οη απαληήζεηο ζηελ εξψηεζε «ε εγθαηάζηαζε ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ κεηψλεη ηελ αμία ηεο γεο;» παξνπζηάδνληαη ζην παξαθάησ ξαβδφγξακκα: Η εγθαηάζηαζε ελόο αηνιηθνύ πάξθνπ ζε κηα ηνπνζεζία κεηώλεη ηελ αμία ηεο γεο; 68% 22% 10% Ναι Όσι Όσι, ηην αςξάνει Γξάθεκα 9: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «ε εγθαηάζηαζε ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ ζε κηα ηνπνζεζία κεηψλεη ηελ αμία ηεο γεο;» Απφ ηα παξαπάλσ θαίλεηαη φηη ην ελδερφκελν κείσζεο ηεο αμίαο ηεο γεο απαζρνιεί έληνλα ηνπο θαηνίθνπο ηεο πεξηνρήο. Ζ αλεζπρία απηή είλαη εληνλφηεξε φηαλ πξφθεηηαη γηα πεξηνρή θνληά ζηελ παξάθηηα δψλε ζηελ νπνία ζα κπνξνχζε κειινληηθά λα αλαπηπρζεί εμνρηθή θαηνηθία. Παξάιιεια φκσο θαηά ηε ζπκπιήξσζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ επηζεκάλζεθε ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο φηη νη ηδηνθηεζίεο ζηηο νπνίεο εγθαηαζηάζεθαλ ηα Α/Π είραλ πξνεγνπκέλσο πνιχ ρακειή αμία θαη απέθηεζαλ θάπνηα απφ ηε ζηηγκή πνπ εθδειψζεθε ελδηαθέξνλ γηα ηελ θαηαζθεπή Α/Π ζε απηά, αλνίρηεθαλ δξφκνη θ.η.ι..

89 (δ) Α/Π θαη ειεθηξνκαγλεηηθή αθηηλνβνιία Όπσο αλαθέξζεθε θαη ζε πξνεγνχκελε ελφηεηα έλα Α/Π δελ απμάλεη ηα επίπεδα ειεθηξνκαγλεηηθήο αθηηλνβνιίαο. Χζηφζν θξίζεθε ζθφπηκν λα ηεζεί ε εξψηεζε απηή ζηνπο θαηνίθνπο πνπ ξσηήζεθαλ γηα λα εμαθξηβσζεί ν βαζκφο ελεκέξσζεο απηψλ, θαζψο θαη ν βαζκφο πνπ έρνπλ απήρεζε ηα επηρεηξήκαηα ησλ πνιέκησλ ησλ Α/Π. ηελ εξψηεζε «έλα αηνιηθφ πάξθν απμάλεη ηα επίπεδα αθηηλνβνιίαο;» 48 άηνκα απάληεζαλ λαη, 16 δε γλψξηδαλ, ελψ 27 απάληεζαλ φρη. Ζ πνζνζηηαία θαηαλνκή ησλ απαληήζεσλ απεηθνλίδεηαη θαη ζην παξαθάησ γξάθεκα: 53% Έλα αηνιηθό πάξθν απμάλεη ηα επίπεδα ειεθηξνκαγλεηηθήο αθηηλνβνιίαο; 30% 18% Ναι Όσι Γεν ξέπω Γξάθεκα 10: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «ε εγθαηάζηαζε ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ ζε κηα ηνπνζεζία απμάλεη ηα επίπεδα ειεθηξνκαγλεηηθήο αθηηλνβνιίαο;» Παξά ην γεγνλφο φηη απνδεδεηγκέλα ηα Α/Π δελ απμάλνπλ ηα επίπεδα ηεο ειεθηξνκαγλεηηθήο αθηηλνβνιίαο, κεγάιε κεξίδα ηνπ θφζκνπ πηζηεχεη ην αληίζεην ή δε γλσξίδεη αλ θάηη ηέηνην ηζρχεη ή φρη. Οη απαληήζεηο πνπ δφζεθαλ ζε απηήλ ηελ εξψηεζε είλαη ελδεηθηηθέο φρη κφλν ηεο άγλνηαο θαη ηεο έιιεηςεο ελεκέξσζεο ησλ θαηνίθσλ, αιιά θαη ηεο παξαπιεξνθφξεζήο ηνπο απφ πεγέο πνπ ζηεξνχληαη επηζηεκνληθφηεηαο θαη αμηνπηζηίαο. (ε) Α/Π θαη ζήκα ξαδηνθψλνπ ηειεφξαζεο Όπσο θαη κε ην πξνεγνχκελν εξψηεκα, ζηνπο θαηνίθνπο ηεο πεξηνρήο ηέζεθε ε εξψηεζε «έλα αηνιηθφ πάξθν πξνθαιεί παξεκβνιέο ζην ζήκα ηνπ ξαδηνθψλνπ;» πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζησζεί ε απήρεζε πνπ ζπλαληνχλ επηρεηξήκαηα ηα νπνία ακθηζβεηνχληαη αλνηρηά απφ ηελ επηζηεκνληθή θνηλφηεηα. Δπηπιένλ επηρεηξήζεθε λα θαηαγξαθεί ε εκπεηξία ησλ θαηνίθσλ κηαο πεξηνρήο πνπ έρνπλ ήδε εγθαηαζηαζεί θαη ιεηηνπξγεί ζεκαληηθφο αξηζκφο αηνιηθψλ πάξθσλ σο πξνο ηε ζπγθεθξηκέλε

90 παξάκεηξν. Ζ πνζνζηηαία θαηαλνκή ησλ απαληήζεσλ ζε απηήλ ηελ εξψηεζε απνηππψλεηαη ζην παξαθάησ γξάθεκα: Έλα αηνιηθό πάξθν πξνθαιεί παξεκβνιέο ζην ζήκα ηνπ ξαδηνθώλνπ θαη ηεο ηειεόξαζεο; 69% 15% 15% Ναι Όσι Γεν ξέπω Γξάθεκα 11: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «έλα Α/Π πξνθαιεί παξεκβνιέο ζην ζήκα ηνπ ξαδηνθψλνπ θαη ηεο ηειεφξαζεο;» Δίλαη πξνθαλέο απφ ηηο απαληήζεηο πνπ δφζεθαλ φηη αθελφο νη παξεκβνιέο δελ απνηεινχλ πξφβιεκα θαη αθεηέξνπ φηη ην ζπγθεθξηκέλν επηρείξεκα ζπλαληά κηθξή απήρεζε κεηαμχ ησλ θαηνίθσλ. Οη ιίγεο ζεηηθέο απαληήζεηο δφζεθαλ απφ άηνκα πνπ έρνπλ γεληθά πνιχ αξλεηηθή ζηάζε απέλαληη ζηα Α/Π. Αμίδεη λα ζεκεησζεί ηέινο θαη ε πεξίπησζε ησλ Σζαθαίσλ ηνπ δήκνπ ηπξαίσλ φπνπ φλησο πθίζηαηαη ζέκα παξεκβνιψλ ιφγσ ηεο ζέζεο ηνπ ρσξηνχ, ηνπ νηθείνπ Α/Π θαη ησλ θεξαίσλ εθπνκπήο ξαδηνθσληθνχ θαη ηειενπηηθνχ ζήκαηνο. (ζη) Α/Π θαη ζέζεηο απαζρφιεζεο Έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα νθέιε ηεο αμηνπνίεζεο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο είλαη ε αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο ζε ηνπηθφ επίπεδν. Σα 91 άηνκα ηνπ δείγκαηνο ξσηήζεθαλ γηα ην εάλ έλα αηνιηθφ πάξθν δεκηνπξγεί λέεο ζέζεηο απαζρφιεζεο πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζησζεί ην θαηά πφζν ε αχμεζε απηή γίλεηαη αηζεζηή απφ ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο. Οη απαληήζεηο πνπ δφζεθαλ παξνπζηάδνληαη ζην παξαθάησ γξάθεκα:

91 Γεκηνπξγνύλ ηα Α/Π λέεο ζέζεηο απαζρόιεζεο; 59% 21% 20% Ναι Ναι, αλλά πολύ λίγερ Όσι Γξάθεκα 12: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «Γεκηνπξγνχλ ηα Α/Π λέεο ζέζεηο απαζρφιεζεο;» Ζ δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο, αθφκα θαη αλ πξφθεηηαη γηα «πνιχ ιίγεο» ζέζεηο, αλαγλσξίδεηαη γεληθά απφ ηνπο θαηνίθνπο ηεο πεξηνρήο. Όπσο επηζεκάλζεθε απφ θαηνίθνπο θαηά ηε ζπκπιήξσζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ νη ζέζεηο απηέο αθνξνχλ πεξηζζφηεξν ην ζηάδην θαηαζθεπήο ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ (ρσκαηνπξγηθέο εξγαζίεο, εξγαζίεο θαηαζθεπήο) θαη ιηγφηεξν ην ζηάδην ιεηηνπξγίαο. Δπίζεο αλαθέξζεθε φηη ε πνιηηηθή πνπ αθνινπζνχλ νη εηαηξείεο σο πξνο ην πξνζσπηθφ πνπ απαζρνινχλ θαηά ηε θάζε ιεηηνπξγίαο δηαθνξνπνηείηαη απφ εηαηξεία ζε εηαηξεία σο πξνο ηνλ αξηζκφ ηνλ εξγαδνκέλσλ πνπ απαζρνινχλ 44, αιιά θαη σο πξνο ηε ζρέζε εξγαζίαο εηαηξείαο θαη εξγαδνκέλνπ (ζχκβαζε ανξίζηνπ ρξφλνπ ή ζχκβαζε παξνρήο ππεξεζηψλ). Πξέπεη ηέινο λα ζεκεησζεί φηη ζε κηθξφηεξεο θνηλσλίεο, φπσο π.ρ. ζην ρσξηφ Αληηά ηεο θνηλφηεηαο Καθεξέσο (52 θάηνηθνη), ε αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο είλαη πην αλαγλσξίζηκε απφ φηη ζηα κεγαιχηεξα αζηηθά εκηαζηηθά θέληξα ηεο πεξηνρήο. (δ) Α/Π θαη αθνπζηηθή φριεζε Όπσο αλαθέξζεθε ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην ε αθνπζηηθή φριεζε απνηειεί γηα θάπνηνπο πνιχ ζεκαληηθφ κεηνλέθηεκα ησλ Α/Π, ελψ ηαπηφρξνλα ε επηζηεκνληθή έξεπλα απνδεηθλχεη φηη δελ πθίζηαηαη ζνβαξφ ζέκα αθνπζηηθήο φριεζεο γηα ηα Α/Π πνπ θαηαζθεπάδνληαη πιένλ. ην δείγκα ησλ 91 αηφκσλ ηέζεθε ε εξψηεζε «ζαο είλαη ελνριεηηθφο ν ζφξπβνο απφ έλα Α/Π ζε απφζηαζε 500m;» πξνθεηκέλνπ λα απνηππσζεί ε ίδηα ηνπο εκπεηξία, απφ ηε ζηηγκή πνπ ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο Α/Π γεηηληάδνπλ κε 44 Κάπνηεο εηαηξείεο, ζχθσλα κε ηνπο θαηνίθνπο, ζηελ πξνζπάζεηά ηνπο λα πεξηνξίζνπλ ην θφζηνο πξνζσπηθνχ, απαζρνινχλ ηνπο ίδηνπο ππαιιήινπο ζε πεξηζζφηεξα απφ έλα αηνιηθά πάξθα κε απνηέιεζκα ηελ πνιχ κηθξή ηφλσζε ηεο απαζρφιεζεο.

92 νηθηζκνχο 45. Παξάιιεια επηρεηξήζεθε λα εθηηκεζεί θαη ε απήρεζε πνπ ζπλαληά ην ζπγθεθξηκέλν επηρείξεκα ζε άηνκα πνπ δηακέλνπλ καθξηά ζρεηηθά απφ Α/Π, φπσο ζηελ πφιε ηεο Καξχζηνπ θαη ζηνλ νηθηζκφ ησλ Ν. ηχξσλ. ε ζχλνιν 91 αηφκσλ, ηα 45 (49%) ελνρινχληαη, ελψ ηα 46 φρη (51%). Οη απαληήζεηο πνπ δφζεθαλ ζηελ παξαπάλσ εξψηεζε ζηνπο δήκνπο Μαξκαξίνπ, ηπξαίσλ θαη Καξχζηνπ έρνπλ σο εμήο: αο είλαη ελνριεηηθόο ν ζόξπβνο πνπ πξνέξρεηαη από έλα Α/Π ζε απόζηαζε 500m; 63% 55% 54% 45% 46% 37% Ναι Όσι Γ. Μαπμαπίος Γ. Καπύζηος Γ. ηςπαίων Γξάθεκα 13: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ ησλ θαηνίθσλ ησλ Γήκσλ Μαξκαξίνπ, Καξχζηνπ θαη ηπξαίσλ ζηελ εξψηεζε «ζαο είλαη ελνριεηηθφο ν ζφξπβνο πνπ πξνέξρεηαη απφ έλα Α/Π ζε απφζηαζε 500m;». Λακβάλνληαο ππφςε φηη ηα Α/Π ηνπ δήκνπ Μαξκαξίνπ είλαη εγθαηεζηεκέλα ζε κηθξή απφζηαζε απφ ηνλ θχξην νηθηζκφ ηνπ δήκνπ θαη φηη ζην Μαξκάξη ιεηηνχξγεζαλ ηα πξψηα Α/Π ηεο πεξηνρήο, ηα νπνία πξνθαινχζαλ θαη κεραληθφ ζφξπβν, ζα πεξίκελε θαλείο ν ζφξπβνο λα ελνριεί πεξηζζφηεξν ηνπο δεκφηεο Μαξκαξίνπ, παξά ηνπο δεκφηεο Καξχζηνπ ή ηπξαίσλ. Σα απνηειέζκαηα φκσο ζηελ παξαπάλσ εξψηεζε απέρνπλ αξθεηά απφ απηφ θαη επηβεβαηψλνπλ κηα ππφζεζε πνπ δηαηππψζεθε λσξίηεξα, φηη δειαδή νη θάηνηθνη κηαο πεξηνρήο κπνξεί λα πηνζεηήζνπλ ερζξηθή ζηάζε σο πξνο έλα Α/Π, φρη ιφγσ ησλ ιεηηνπξγηθψλ ηνπο ραξαθηεξηζηηθψλ, αιιά γηα ηξίηνπο ιφγνπο πνπ κπνξεί λα κε ζρεηίδνληαη κε ηα Α/Π ηα ίδηα. Ζ ππφζεζε απηή επηβεβαηψλεηαη επίζεο απφ ηελ αλάιπζε ησλ απαληήζεσλ ζηελ παξαπάλσ εξψηεζε σο πξνο ηε κεηαβιεηή «επίζθεςε ή φρη ζε αηνιηθή εγθαηάζηαζε». Σα άηνκα πνπ έρνπλ επηζθεθηεί έλα Α/Π ελνρινχληαη ιηγφηεξν απφ ηα άηνκα πνπ δελ έρνπλ επηζθεθηεί έλα Α/Π, φπσο θαίλεηαη θαη ζην παξαθάησ γξάθεκα: 45 Παξαδείγκαηα ηέηνησλ ρσξηψλ νηθηζκψλ είλαη ηα Μεζνρψξηα ηνπ δήκνπ ηπξαίσλ, ην Φξχγαλη ηνπ δήκνπ Μαξκαξίνπ, ην Αξγπξφ ηνπ δήκνπ Γηζηχσλ.

93 αο είλαη ελνριεηηθόο ν ζόξπβνο πνπ πξνέξρεηαη από έλα Α/Π ζε απόζηαζε 500m; 47% 53% 53% 47% Με ενοσλεί ο θόπςβορ ζηα 500m Γε με ενοσλεί ο θόπςβορ ζηα 500m Έσω επιζκεθηεί Α/Π Γεν έσω επιζκεθηεί Α/Π Γξάθεκα 14: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ αηφκσλ πνπ έρνπλ επηζθεθηεί θαη αηφκσλ πνπ δελ έρνπλ επηζθεθηεί έλα Α/Π ζηελ εξψηεζε «ζαο είλαη ελνριεηηθφο ν ζφξπβνο πνπ πξνέξρεηαη απφ έλα Α/Π ζε απφζηαζε 500m;». Πέξα απφ ηα απηά φκσο αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε πεξηνρή ηεο Ν. Δχβνηαο βίσζε ηελ αηνιηθή ελέξγεηα ζηα πξψηα ηεο βήκαηα. Σα πξψηα αηνιηθά πάξθα πνπ εγθαηαζηάζεθαλ ζηελ πεξηνρή, φπσο ην Α/Π ηεο ΓΔΖ ζην Μαξκάξη, ήηαλ παιαηάο ηερλνινγίαο θαη πξνθαινχζαλ πνιχ πεξηζζφηεξν ζφξπβν απφ φηη ηα Α/Π πνπ εγθαζίζηαληαη απηή ηε ζηηγκή. Απφ ηηο καξηπξίεο ησλ θαηνίθσλ θαίλεηαη φηη ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο ππάξρεη φλησο ζέκα ερεηηθήο φριεζεο, φπσο ζηελ πεξίπησζε ηνπ ρσξηνχ Αξγπξφ ηνπ δήκνπ Γηζηχσλ. Καηά ηε ζπκπιήξσζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ επηβεβαηψζεθε επίζεο θάηη ην νπνίν παξαηέζεθε ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην, φηη δειαδή ε θνηλσληθή απνδνρή είλαη έλα θαηλφκελν δπλακηθφ θαη φρη ζηαηηθφ, αθνχ ήηαλ πνιιέο νη πεξηπηψζεηο ησλ θαηνίθσλ πνπ δήισλαλ «...φρη, δε κε ελνρινχλ. Σα άθνπγα ζηελ αξρή, αιιά ηψξα ηα ζπλήζηζα...». (ε)οπηηθή φριεζε αηζζεηηθή Α/Π ην δείγκα ησλ 91 αηφκσλ ηέζεθε ε εξψηεζε «αο θαίλνληαη αληηαηζζεηηθά ηα Α/Π;» πξνθεηκέλνπ λα θαηαγξαθεί ε άπνςε ησλ λνηηνεπβνησηψλ γηα ηελ αηζζεηηθή ησλ Α/Π θαη λα εθηηκεζεί ε επίδξαζε ηεο νπηηθήο φριεζεο ζηε ζπλνιηθή άπνςε πνπ κπνξεί κηα ηνπηθή θνηλσλία λα ζρεκαηίζεη γηα κηα αηνιηθή εγθαηάζηαζε. ε ζχλνιν 91 αηφκσλ 51 άηνκα (56%) δήισζαλ λαη, ελψ 40 φρη (44%). Σν πνζνζηφ απηφ δεδνκέλσλ ησλ αληηδξάζεσλ πνπ ππάξρνπλ, δελ θξίλεηαη ηδηαίηεξα πςειφ, ελψ εκθαλίδνληαη πάιη δηαθνξνπνηήζεηο αλά δήκν, κε ηνπο θαηνίθνπο ηνπ δήκνπ ηπξαίσλ λα είλαη πεξηζζφηεξν αξλεηηθνί:

94 αο θαίλνληαη αληηαηζζεηηθά ηα Α/Π; 67% 47% 53% 55% 45% 33% Ναι Όσι Γ. Μαπμαπίος Γ. Καπύζηος Γ. ηςπαίων Γξάθεκα 15: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ θαηνίθσλ ησλ δήκσλ Μαξκαξίνπ, Καξχζηνπ θαη ηπξαίσλ ζηελ εξψηεζε «ζαο θαίλνληαη αληηαηζζεηηθά ηα Α/Π;». Όπσο θαη κε ηελ πξνεγνχκελε εξψηεζε, ήηαλ πνιιέο νη πεξηπηψζεηο εξσηεζέλησλ πνπ δήισλαλ φηη «...δελ κε ελνρινχλ πιένλ. Μνπ θαηλφληνπζαλ άζρεκα ζηελ αξρή, αιιά ηψξα ηα ζπλήζηζα», επηβεβαηψλνληαο ην φηη ε θνηλσληθή απνδνρή είλαη έλα θαηλφκελν κε ζηαηηθφ, αιιά δπλακηθφ. Καηά ηε ζπκπιήξσζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ εθθξάζηεθαλ θάπνηεο ελδηαθέξνπζεο ζέζεηο, φπσο π.ρ. γηα ην ρξψκα ησλ αλεκνγελλεηξηψλ ή γηα ηελ εγθαηάζηαζή ηνπο ζηε ζάιαζζα. Σέινο πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ε νπηηθή φριεζε δελ πξνέξρεηαη απφ ηα ίδηα ηα Α/Π κφλν, αιιά θαη απφ ηα ζπλνδά έξγα απηψλ. Ζ ζεκαζία ηεο επίπησζεο ησλ έξγσλ απηψλ εμεηάδεηαη ζην επφκελν θεθάιαην. (ζ) Γξακκέο πςειήο ηάζεο ηελ πεξηνρή ηεο Ν. Δχβνηαο νη γξακκέο πςειήο ηάζεο είλαη φιεο ππέξγεηεο, ελψ φπσο αλαθέξζεθε ζρεδηάδνληαη επεθηάζεηο ηνπ ππάξρνληνο δηθηχνπ πξνθεηκέλνπ λα δηνρεηεπηεί ζε απηφ ε ειεθηξηθή ελέξγεηα πνπ ζα παξαρζεί απφ ηα αηνιηθά πάξθα, ησλ νπνίσλ ε αδεηνδνηηθή δηαδηθαζία έρεη νινθιεξσζεί. Κξίζεθε ζθφπηκν γηα ην ιφγν απηφ λα ζπκπεξηιεθζεί ζην εξσηεκαηνιφγην εξψηεζε ε νπνία ζα αθνξνχζε ηηο ππέξγεηεο γξακκέο πςειήο ηάζεο, ψζηε λα δηεξεπλεζεί ν βαζκφο πνπ έρεη απαζρνιήζεη ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο ην ζπγθεθξηκέλν ζέκα. Οη απαληήζεηο ζηελ εξψηεζε «πφζν ζαο ελνρινχλ νη ππέξγεηεο γξακκέο πςειήο ηάζεο;» απνηππψλνληαη ζην παξαθάησ γξάθεκα:

95 Πόζν ζαο ελνρινύλ νη ππέξγεηεο γξακκέο πςειήο ηάζεο; 40% 29% 13% 18% Καθόλος Λίγο Πολύ Πάπα πολύ Γξάθεκα 16: ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «Πφζν ζαο ελνρινχλ νη ππέξγεηεο γξακκέο πςειήο ηάζεο;» Δίλαη ζαθέο φηη ην ζπγθεθξηκέλν δήηεκα απαζρνιεί ηνπο θαηνίθνπο ηεο πεξηνρήο, αθνχ 69% απηψλ ελνρινχληαη πνιχ ή πάξα πνιχ απφ ηηο ππέξγεηεο γξακκέο πςειήο ηάζεο. Καηά ηε ζππιήξσζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ ήηαλ έθδειε ε αλεζπρία κεξίδαο ηνπ δείγκαηνο γηα ηηο επηπηψζεηο ησλ ππέξγεησλ γξακκψλ ζηε δεκφζηα πγεία, ελψ ε αηζζεηηθή δηάζηαζε ηνπ ζέκαηνο απαζρνινχζε πνιχ ιηγφηεξνπο εξσηεζέληεο. Ζ χπαξμε ππέξγεησλ γξακκψλ πςειήο ηάζεο θαη ε θαηαζθεπή λέσλ δελ απνηειεί ζίγνπξα ηελ θχξηα αηηία πνπ εμεγεί ηελ αξλεηηθή ζηάζε ησλ λνηηνεπβνησηψλ, αιιά ζίγνπξα απνηειεί παξάγνληα πνπ ιεηηνπξγεί πξνζζεηηθά θαη ζπλδηακνξθψλεη ηελ ηειηθή ζηάζε πνπ πηνζεηεί ε πιεηνςεθία ηνπ θφζκνπ. 8.5 Ήδε ιεηηνπξγνύζεο θαη λέεο αηνιηθέο εγθαηαζηάζεηο Καηά ην ζηάδην πξνεηνηκαζίαο θαη πξηλ πξνεγεζεί ε επίζθεςε ζηε Ν. Δχβνηα θξίζεθε ζθφπηκν λα δηεξεπλεζεί θαηά πφζν ε ηνπηθή θνηλσλία αηζζάλεηαη ηνλ εαπηφ ηεο αδηθεκέλν ζε ζρέζε κε άιιεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο ζηηο νπνίεο δελ έρεη αμηνπνηεζεί ε αηνιηθή ελέξγεηα, παξά ην γεγνλφο φηη ππάξρεη ζε απηέο αμηφινγν αηνιηθφ δπλακηθφ θαη θαηά πφζν ε ζπγθεθξηκέλε ηνπηθή θνηλσλία είλαη πξφζπκε λα δερηεί λέεο αηνιηθέο εγθαηαζηάζεηο. Οη απαληήζεηο ζηηο ζρεηηθέο εξσηήζεηο παξαηίζνληαη ζηε ζπλέρεηα. (α) Ήδε ππάξρνπζεο αηνιηθέο εγθαηαζηάζεηο Ζ πξψηε εξψηεζε επηρεηξεί λα θαηαγξάςεη ηα ζπλαηζζήκαηα πνπ δεκηνπξγνχληαη ζηνπο θαηνίθνπο ηεο πεξηνρήο απφ ηνλ ηξφπν πνπ ηξίηνη (π.ρ. ην θξάηνο ή νη επηρεηξήζεηο) αληηκεησπίδνπλ ηελ πεξηνρή ηνπο ζπγθξηηηθά κε άιιεο πεξηνρέο. Οη εξσηήζεηο ησλ 91 αηφκσλ ηνπ δείγκαηνο ζηελ εξψηεζε «ζεσξείηε άδηθν

96 ην γεγνλφο φηη ε Ν. Δχβνηα δηαζέηεη πεξηζζφηεξεο αηνιηθέο εγθαηαζηάζεηο απφ άιιεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο ή θπζηνινγηθφ, απφ ηε ζηηγκή πνπ ε πεξηνρή δηαζέηεη αμηφινγν αηνιηθφ δπλακηθφ;» έρνπλ σο εμήο: 50 άηνκα ην ζεσξνχλ θπζηνινγηθφ (55%), ελψ 41 (45%) ην βξίζθνπλ άδηθν. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη πνιινί απφ ηνπο εξσηεζέληεο πνπ απάληεζαλ «είλαη άδηθν» πξνζέζεηαλ ζρφιηα ηνπ ηχπνπ «...θαη αιινχ θπζάεη...» ή «...θαη ζηε έξηθν θπζάεη...» θ.η.ι. Παξφιν πνπ νη απαληήζεηο δε δίλνπλ κηα ζαθή εηθφλα, δηαπηζηψλεηαη φηη κηα κεξίδα ηνπ θφζκνπ αληιεί αξλεηηθά ζπλαηζζήκαηα απφ ηα ήδε εγθαηεζηεκέλα αηνιηθά πάξθα. Ο ηξφπνο πνπ αληηιακβάλνληαη νη θάηνηθνη κηαο πεξηνρήο ηελ πεξηνρή ηνπο θαη ην πψο απηή αληηκεησπίδεηαη απφ ηξίηνπο ζε ζρέζε κε άιιεο πεξηνρέο (άδηθνο ή νξζνινγηθφο), δχζθνια ζα θηλεηνπνηήζεη απφ κφλνο ηνπ κηα ηνπηθή θνηλσλία θαηά ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ, αιιά φπσο θαη νη γξακκέο πςειήο ηάζεο πνπ αλαθέξζεθαλ ζηελ πξνεγνχκελε παξάγξαθν απνηεινχλ παξάγνληα πνπ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη πξνζζεηηθά ζε κηα ήδε αξλεηηθή ζηάζε. (β) Νέεο αηνιηθέο εγθαηαζηάζεηο ηνπο εξσηεζέληεο ηέζεθε αλνηρηά ε εξψηεζε γηα ην αλ ζα επηζπκνχζαλ ηελ εγθαηάζηαζε λέσλ Α/Π ζηελ πεξηνρή ηνπο. Οη απαληήζεηο πνπ δφζεθαλ ζπλνςίδνληαη ζην παξαθάησ γξάθεκα: Θα επηζπκνύζαηε ηελ εγθαηάζηαζε άιισλ αηνιηθώλ πάξθσλ ζηελ πεξηνρή ζαο; 73% 14% 13% Ναι Ναι ςπό πποϋποθέζειρ Όσι Γξάθεκα 17: ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «ζα επηζπκνχζαηε ηελ εγθαηάζηαζε άιισλ Α/Π ζηελ πεξηνρή ζαο;». Απφ ην παξαπάλσ δηάγξακκα θαίλεηαη φηη φζνλ αθνξά ηε κειινληηθή εγθαηάζηαζε Α/Π, ε πιεηνςεθία ησλ εξσηεζέλησλ είλαη αξλεηηθή, ελψ δελ παξαηεξνχληαη νπζηαζηηθέο δηαθνξνπνηήζεηο απφ δήκν ζε δήκν: Πίλαθαο 3: ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ θαηνίθσλ ησλ δήκσλ Μαξκαξίνπ, Καξχζηνπ θαη ηπξαίσλ ζηελ εξψηεζε «ζα επηζπκνχζαηε ηελ εγθαηάζηαζε άιισλ Α/Π ζηελ πεξηνρή ζαο;». Ναη ππό Ναη πξνϋπνζέζεηο Όρη ύλνια

97 Γ. Μαξκαξίνπ 13% 13% 74% 100% Γ. Καξύζηνπ 20% 10% 70% 100% Γ. ηπξαίσλ 5% 20% 75% 100% Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη παξά ην ζεκαληηθφ αξηζκφ ήδε εγθαηεζηεκέλσλ αηνιηθψλ πάξθσλ θαη ηε γεληθφηεξε θηλεηνπνίεζε ζηελ πεξηνρή ππάξρεη αθφκα κηα κεξίδα ηνπ θφζκνπ πνπ είλαη ζεηηθή ή δηζηαθηηθή πάλησο φρη αξλεηηθή ζηελ εγθαηάζηαζε λέσλ Α/Π. 8.6 πκκεηνρή ησλ ηνπηθώλ θνηλσληώλ Ο βαζκφο πνπ νη ηνπηθέο θνηλσλίεο ζπκκεηέρνπλ ζηε δηαδηθαζία ρσξνζέηεζεο θαη αδεηνδφηεζεο ησλ Α/Π είλαη γεληθψο ρακειφο, φπσο αλαιχζεθε θαη ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην. Οη εξσηεζέληεο θιήζεθαλ λα απαληήζνπλ ζε εξσηήζεηο πνπ απνηππψλνπλ ηελ ηθαλνπνίεζή ηνπο ή φρη γηα ηε ζπκκεηνρή απηή θαζψο θαη ηε γλψκε ηνπο γηα ην ξφιν ηνπ θάζε επηπέδνπ δηνίθεζεο ζηε ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία. (α) Βαζκφο ζπκκεηνρήο Οη απαληήζεηο ζηελ εξψηεζε «ζεσξείηε επαξθή ην βαζκφ ζπκκεηνρήο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ ζηε δηαδηθαζία ρσξνζέηεζεο θαη αδεηνδφηεζεο ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ;» παξνπζηάδνληαη ζην παξαθάησ γξάθεκα: Θεσξείηε επαξθή ην βαζκό πνπ νη ηνπηθέο θνηλσλίεο ζπκκεηέρνπλ ζηε δηαδηθαζία αδεηνδόηεζεο θαη ρσξνζέηεζεο ησλ αηνιηθώλ πάξθσλ; 78% 22% Ναι Όσι Γξάθεκα 18: ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «ζεσξείηε επαξθή ηνλ βαζκφ πνπ νη ηνπηθέο θνηλσλίεο ζπκκεηέρνπλ ζηε δηαδηθαζία αδεηνδφηεζεο θαη ρσξνζέηεζεο ησλ Α/Π;» Δίλαη πξνθαλέο φηη ν βαζκφο απηφο δελ ηθαλνπνηεί ηνπο θαηνίθνπο ηεο Ν. Καξπζηίαο. Όπσο αλαθέξζεθε θαη ζην Α` κέξνο, ε ειιηπήο ζπκκεηνρή ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ πνπ ηηο αθνξνχλ άκεζα θαη ε ιήςε απνθάζεσλ πνπ ηηο αθνξνχλ ζε επίπεδα δηνίθεζεο πνπ δε έρνπλ άκεζε επαθή κε απηέο, κπνξεί λα πξνθαιέζεη, ζχκθσλα κε θάπνηνπο εξεπλεηέο, αληηδξάζεηο. ηε

98 ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε γηα ηελ πεξηβαιινληηθή αδεηνδφηεζε αξκφδηα είλαη είηε ε αξκφδηα ππεξεζία πεξηβάιινληνο ηεο Ννκαξρίαο πνπ εδξεχεη ζηε Υαιθίδα είηε ε Πεξηθέξεηα ηεξεάο Διιάδαο, πνπ εδξεχεη ζηε Λακία, ελψ φηαλ π.ρ. πξφθεηηαη γηα Α/Π εληφο πεξηνρήο NATURA (π.ρ. Όξνο Όρε, Φαξάγγη Γεκνζάξε) απνθαζίδεη ην ΤΠΔΥΧΓΔ. Δίλαη ινγηθφ ινηπφλ ν κέζνο θάηνηθνο π.ρ. ηνπ δήκνπ ηπξαίσλ ή ηνπ δήκνπ Μαξκαξίνπ λα αηζζάλεηαη απνμελσκέλνο απφ ηελ φιε δηαδηθαζία, ελψ αθφκα θαη αλ αλαδεηήζεη ηξφπν λα εθθξάζεη ηε ζέζε ηνπ, είλαη γεγνλφο φηη ην ηζρχνλ ζεζκηθφ πιαίζην ηνλ πεξηνξίδεη. Αμίδεη λα αλαθεξζεί ηέινο φηη νξηζκέλνη εξσηεζέληεο πνπ απάληεζαλ λαη εμέθξαζαλ επηθπιάμεηο γηα ηελ σξηκφηεηα ηφζν ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ γεληθφηεξα, φζν θαη ησλ αηξεηψλ ηνπο εθπξνζψπσλ. (β) Αξκφδηνο θνξέαο ηε ζπλέρεηα ηέζεθε ε εξψηεζε «πνηφ επίπεδν ζεσξείηε θαηάιιειν λα απνθαζίδεη γηα ζέκαηα ρσξνζέηεζεο θαη αδεηνδφηεζεο ησλ Α/Π;». Οη απαληήζεηο πνπ δφζεθαλ έρνπλ σο εμήο: Πνηό επίπεδν δηνίθεζεο ζεσξείηε θαηάιιειν λα απνθαζίδεη γηα ζέκαηα ρσξνζέηεζεο θαη αδεηνδόηεζεο ησλ Α/Π; 69% 1% 1% 3% 21% Τποςπγείο Πεπιθέπεια Νομαπσία Γήμορ ςνδςαζμόρ ηων πποηγοςμένων Γξάθεκα 19: ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «πνηφ επίπεδν ζεσξείηε θαηάιιειν λα απνθαζίδεη γηα ζέκαηα ρσξνζέηεζεο θαη αδεηνδφηεζεο ησλ Α/Π;» Πξηλ ζρνιηαζηνχλ ηα παξαπάλσ απνηειέζκαηα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ζρεδφλ ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο πνπ δφζεθε ε απάληεζε «ζπλδπαζκφο ησλ πξνεγνπκέλσλ» νη εξσηεζέληεο ζπκπεξηιάκβαλαλ ην δήκν ζηνπο απνθαζίδνληεο θνξείο, ελψ πνιιέο θνξέο δφζεθαλ απαληήζεηο ηχπνπ «...ζπλδπαζκφο ησλ πξνεγνπκέλσλ, αιιά νπσζδήπνηε ν δήκνο...», δίλνληαο πεξηζζφηεξε έκθαζε ζην ξφιν ηνπ δήκνπ. Δίλαη εκθαλέο θαη απφ ηηο δχν πξνεγνχκελεο εξσηήζεηο φηη νη θάηνηθνη ηεο Ν. Δχβνηαο δελ αληινχλ θάπνηα ηθαλνπνίεζε απφ ηε ζπκκεηνρή ηνπο

99 ζηε δηαδηθαζία ρσξνζέηεζεο θαη αδεηνδφηεζεο ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ απφ ηε ζηηγκή πνπ ε ζπκκεηνρή απηή είλαη κηθξή εψο αλχπαξθηε, ελψ αληίζεηα αηζζάλνληαη φηη ιακβάλνληαη απνθάζεηο πνπ ηνπο αθνξνχλ εξήκελ ηνπο. Απηφ φκσο απνηειεί επαξθή ιφγν γηα λα πξνθιεζνχλ αληηδξάζεηο πνπ κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ ηε αθφκα θαη ηε καηαίσζε έξγσλ ΑΠΔ. 8.7 Δλεκέξσζε ησλ ηνπηθώλ θνηλσληώλ Σν πξνηειεπηαίν ηκήκα ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ πνπ αθνξά ηελ ελεκέξσζε ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ απνπεηξάηαη λα δηεξεπλήζεη ην βαζκφ πνπ νη θάηνηθνη είλαη ελεκεξσκέλνη φζνλ αθνξά ηα πιενλεθηήκαηα ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ, ηελ πεγή απηήο ηεο ελεκέξσζεο, αιιά θαη ην πφζν ε ελεκέξσζε επηδξά ζηε ζηάζε ηνπο γεληθφηεξα. (α) Βαζκφο ελεκέξσζεο ηελ εξψηεζε «έρεηε πνηέ ελεκεξσζεί γηα ηα πιενλεθηήκαηα ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ;» δφζεθαλ νη παξαθάησ απαληήζεηο: Έρεηε ιάβεη πνηέ ελεκέξσζε γηα ηελ αηνιηθή ελέξγεηα θαη ηα Α/Π; 65% 27% 8% Ναι, με δικά μος μέζα Ναι, από ηπίηη πηγή Όσι Γξάθεκα 20: ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «έρεηε πνηέ ελεκεξσζεί γηα ηα πιενλεθηήκαηα ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ;» Οη απαληήζεηο απηέο δείρλνπλ φηη ε πιεηνςεθία ησλ θαηνίθσλ αγλνεί ηα πιενλεθηήκαηα ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο φπσο θαη εηδηθφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ, φπσο π.ρ. ην εάλ απηά εθπέκπνπλ ή φρη ειεθηξνκαγλεηηθή αθηηλνβνιία. Δίλαη ινγηθφ κεηαμχ απηψλ ησλ αηφκσλ ε επηρεηξεκαηνινγία θαηά ησλ

100 αηνιηθψλ πάξθσλ λα ζπλαληά κεγαιχηεξε απήρεζε θαη λα ζηξέθεη ηειηθά ηα άηνκα απηά θαηά ησλ αηνιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ. (β) Πεγή ηεο ελεκέξσζεο ηα άηνκα πνπ απάληεζαλ ζεηηθά ζηελ παξαπάλσ εξψηεζε, ξσηήζεθε κε ηε κνξθή αλνηρηήο εξψηεζεο πνηα ήηαλ ε πεγή απηήο ηεο ελεκέξσζεο. Οη απαληήζεηο πνπ δφζεθαλ έρνπλ σο εμήο: 1 άηνκν είρε ελεκεξσζεί απφ εηαηξεία κε Α/Π 2 άηνκα είραλ ελεκεξσζεί ζην ζρνιείν 3 άηνκα είραλ ελεκεξσζεί κέζσ ηνπ ηχπνπ 3 άηνκα είραλ ελεκεξσζεί απφ ην δηαδίθηπν 3 άηνκα είραλ ελεκεξσζεί απφ κηα θακπάληα ηνπ ΤΠ.ΑΝ. ζηελ πεξηνρή. 5 άηνκα ελεκεξψζεθαλ κέζσ ζεκηλαξίσλ 7 άηνκα είραλ ελεκεξσζεί κέζσ ηνπηθψλ ζπγθεληξψζεσλ 8 άηνκα είραλ ελεκεξσζεί κέζσ εκεξίδσλ Πξνηνχ ζρνιηαζηνχλ νη απαληήζεηο πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ζηε πεξίπησζε πνπ θάπνην άηνκν είρε ιάβεη ελεκέξσζε απφ πεξηζζφηεξεο απφ κηα πεγέο, θαηαγξάθεθε ε θχξηα πεγή ελεκέξσζεο. Όζνλ αθνξά ηα παξαπάλσ απνηειέζκαηα αμίδεη λα ζεκεησζνχλ ηα εμήο: νη εηαηξείεο ησλ Α/Π δελ έρνπλ πξνβεί ζε ελέξγεηεο ελεκέξσζεο ησλ θαηνίθσλ παξά ηηο φπνηεο αλεζπρίεο ή αληηδξάζεηο, ελψ ε θχξηα πεγή ελεκέξσζεο είλαη νη ηνπηθέο ζπγθεληξψζεηο θαη νη εκεξίδεο. Οη εκεξίδεο απηέο πξαγκαηνπνηνχληαη, φπσο δήισλαλ νη εξσηεζέληεο, θπξίσο ζε δεκνηηθά θηίξηα, θαη είραλ πην ζπζηεκαηηθή κνξθή. Οη ηνπηθέο ζπγθεληξψζεηο απφ ηελ άιιε είραλ πην απζφξκεην ραξαθηήξα θαη ν θνξέαο δηνξγάλσζήο ηνπο ήηαλ ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο θάπνηα ηνπηθή πεξηβαιινληηθή νκάδα ή ζχιινγνο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο, φπσο π.ρ. ζην ρσξηφ Πιαηαληζηφο ηνπ δήκνπ Καξχζηνπ. Ζ εμέηαζε ηεο πεγήο ηεο ελεκέξσζεο ησλ θαηνίθσλ απνθηά ηδηαίηεξν λφεκα, εηδηθά ζηελ πεξίπησζε ησλ εκεξίδσλ θαη ηνπηθψλ ζπγθεληξψζεσλ, γηαηί ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο νη δηνξγαλσηέο απηψλ είλαη αξλεηηθά δηαθείκελνη σο πξνο ηα Α/Π θαη απνζθνπνχλ κέζσ απηψλ ησλ εθδειψζεσλ ζην λα πξνβάιινπλ ηηο ζέζεηο ηνπο ζηνπο ππφινηπνπο θαηνίθνπο ηεο πεξηνρήο. Υαξαθηεξηζηηθή ήηαλ ε δήισζε θαηνίθνπ ηνπ δήκνπ ηπξαίσλ ν νπνίνο απάληεζε «...λαη, έρσ ελεκεξσζεί. Έρσ πάεη θαη ζε ζπγθεληξψζεηο ππέξ θαη ζε ζπγθεληξψζεηο θαηά...». Χο πξνο ηηο ππφινηπεο πεγέο

101 Νέα Α/Π ελεκέξσζεο, ε θακπάληα ηνπ ΤΠ.ΑΝ. αθνξνχζε ηελ δηαλνκή εληχπσλ κε πιεξνθνξηαθφ πιηθφ, ελψ ακθίβνιε είλαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα απηήο ζχκθσλα πάιη κε δειψζεηο ησλ θαηνίθσλ. Σα άηνκα επίζεο πνπ είραλ ελεκεξσζεί κέζσ ζεκηλαξίσλ είραλ παξαθνινπζήζεη ζεκηλάξηα ηνπ ΟΑΔΓ, ελψ ηέινο ειπηδνθφξν είλαη ην γεγνλφο φηη 2 άηνκα ηεο ειηθηαθήο νκάδαο εηψλ θαη θνληά ζηα 18, είραλ ιάβεη ελεκέξσζε ζην ζρνιείν. Δπφκελν βήκα, φζνλ αθνξά ηελ ελεκέξσζε ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ είλαη λα εμεηαζηεί θαηά πφζν απηή επεξεάδεη ηε ζηάζε ελφο αηφκνπ σο πξνο ηελ αηνιηθή ελέξγεηα θαη ηα Α/Π. Γηα ην ζθνπφ απηφ θξίζεθε ζθφπηκν λα εμεηαζηεί ε κεηαβιεηή «ζα επηζπκνχζαηε λα εγθαηαζηαζνχλ λέα Α/Π ζηελ πεξηνρή ζαο;» σο πξνο ηε κεηαβιεηή «έρεηε ιάβεη πνηέ ελεκέξσζε σο πξνο ηελ αηνιηθή ελέξγεηα θαη ηα Α/Π;». Σα απνηειέζκαηα παξνπζηάδνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα: Πίλαθαο 4: ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ αηφκσλ πνπ ελεκεξψζεθαλ απφ Σξίηε πεγή, κε δηθά ηνπο κέζα ή δελ ελεκεξψζεθαλ πνηέ σο πξνο ηελ εξψηεζε «ζα επηζπκνχζαηε ηελ εγθαηάζηαζε λέσλ Α/Π ζηελ πεξηνρή ζαο;» Δλεκέξσζε Ναη, από ηξίηε πεγή Ναη, κε δηθά κνπ κέζα Όρη ύλνια Ναη 7% 7% 86% 100% Ναη ππό πξνϋπνζέζεηο 67% 8% 25% 100% Όρη 24% 8% 68% 100% Μεηαμχ ησλ αηφκσλ πνπ απάληεζαλ «λαη» ζηελ εγθαηάζηαζε λέσλ αηνιηθψλ πάξθσλ ην 86% απηψλ δελ είραλ ιάβεη πνηέ ελεκέξσζε, ελψ κεηαμχ ησλ αηφκσλ πνπ απάληεζαλ «λαη ππφ πξνυπνζέζεηο» 67% απηψλ είραλ ιάβεη ελεκέξσζε απφ ηξίηνπο. Σέινο κεηαμχ ησλ αηφκσλ πνπ απάληεζαλ φρη 68% απηψλ, δειαδή ε πιεηνςεθία δελ είρε ιάβεη πνηέ ελεκέξσζε. Απφ ηα παξαπάλσ απνηειέζκαηα δελ πξνθχπηεη θάπνην ζαθέο ζπκπέξαζκα γηα ηελ επίδξαζε ηεο ελεκέξσζεο ζηε ζηάζε κηαο ηνπηθήο θνηλσλίαο. Σν ζίγνπξν φκσο είλαη φηη δελ έρεη θαη` αλάγθε ζεηηθά απνηειέζκαηα γηα ην ιφγν φηη είλαη ίζσο άιινη νη θχξηνη παξάγνληεο πνπ δηακνξθψλνπλ ηελ ηειηθή ζηάζε ησλ θαηνίθσλ. ην δήκν ηπξαίσλ π.ρ. πνπ νη αληηδξάζεηο είλαη πην έληνλεο ζε ζρέζε κε άιιεο πεξηνρέο, ζε ζχλνιν 24 εξσηεκαηνινγίσλ, 12 άηνκα είραλ ιάβεη ελεκέξσζε απφ ηξίηνπο, νη πεξηζζφηεξνη δειαδή πνζνζηηαία απφ νπνηδήπνηε άιιν ΟΣΑ εμεηάζηεθε. Σέινο, φπσο αλαθέξζεθε θαη πξνεγνπκέλσο, πξέπεη ζε θάζε πεξίπησζε λα εμεηάδεηαη θαη ε πεγή ηεο ελεκέξσζεο.

102 8.8 Ο ξόινο ησλ εηαηξεηώλ ε νπνηαδήπνηε γεσγξαθηθή ελφηεηα θαη αλ πξφθεηηαη κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ηξεηο ρψξνη. Ο ρψξνο ηεο νηθνλνκίαο, ν ρψξνο ηεο θνηλσλίαο θαη ν ρψξνο ηνπ θξάηνπο ή ηεο δηνίθεζεο. Πξνθεηκέλνπ λα ππάξρεη επεκεξία θαη αλάπηπμε νη ηξεηο απηνί ρψξνη πξέπεη λα ζπκβηψλνπλ αξκνληθά, ελψ είλαη αλακθίβνιν φηη νη επηρεηξήζεηο πνπ εκπιέθνληαη ζηελ αμηνπνίεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζηε Ν. Δχβνηα απνηεινχλ αλαπφζπαζην κέξνο ηεο νηθνλνκηθήο δσήο ηεο πεξηνρήο, ηε ζηηγκή κάιιηζηα πνπ άιιεο παξαδνζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο θζίλνπλ. Σν ηειεπηαίν κέξνο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ έρεη ζθνπφ λα δηεξεπλήζεη ηε ζηάζε ησλ θαηνίθσλ ηεο Ν. Καξπζηίαο γηα ηηο επηρεηξήζεηο πνπ ιεηηνπξγνχλ, θαηαζθεπάδνπλ ή πξφθεηηαη λα θαηαζθεπάζνπλ Α/Π ζηελ πεξηνρή θαζψο θαη ηνπο ιφγνπο πνπ νη θάηνηθνη ηεξνχλ ερζξηθή ή θηιηθή ζηάζε. (α) Δλδηαθέξνλ εηαηξεηψλ γηα ηελ απνδνρή ησλ Α/Π ηνπο ην δείγκα ηέζεθε ε εξψηεζε «πηζηεχεηε φηη νη εηαηξείεο πνπ ιεηηνπξγνχλ Α/Π ζηελ πεξηνρή ζαο ελδηαθέξνληαη γηα ηελ θνηλσληθή απνδνρή απηψλ;», πξνθεηκέλνπ λα δηεξεπλεζνχλ ηα ζπλαηζζήκαηα πνπ πξνθαινχληαη ζηνπο θαηνίθνπο απφ ην πψο νη εηαηξείεο ηνπο αληηκεησπίδνπλ. Οη απαληήζεηο πνπ δφζεθαλ παξνπζηάδνληαη ζην παξαθάησ ξαβδφγξακκα ζρεηηθψλ ζπρλνηήησλ: Πηζηεύεηε όηη νη εηαηξείεο πνπ ιεηηνπξγνύλ Α/Π ζηελ πεξηνρή ζαο ελδηαθέξνληαη γηα ηελ θνηλσληθή απνδνρή απηώλ; 89% 11% Ναι Όσι Γξάθεκα 21: ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «πηζηεχεηε φηη νη εηαηξείεο πνπ ιεηηνπξγνχλ Α/Π ζηελ πεξηνρή ζαο ελδηαθέξνληαη γηα ηελ θνηλσληθή απνδνρή απηψλ;» ρεδφλ 90% ησλ θαηνίθσλ ζεσξεί φηη νη εηαηξείεο πνπ ιεηηνπξγνχλ πάξθα ζηελ πεξηνρή δελ ελδηαθέξνληαη γηα ηε γλψκε ησλ θαηνίθσλ γηα απηά. Καηά ηε ζπκπιήξσζε ησλ εξσηεκαηνινγηψλ νη εξσηεζέληεο πνιχ ζπρλά δήισλαλ «...νχηε πνπ

103 ηνπο λνηάδεη...» ή «...έξρνληαη, ηα ζηήλνπλ θαη θεχγνπλ...» ή «...δελ ηνπο έρνπκε δεη θαη πνηέ...» θ.η.ι. Δίλαη δχζθνιν λα εθηηκεζεί ν βαζκφο πνπ ε άπνςε ησλ θαηνίθσλ γηα ηηο εηαηξείεο δηακνξθψλεη ηελ ηειηθή ηνπο ζηάζε, αιιά ζίγνπξα ιεηηνπξγεί πξνζζεηηθά ζε κηα ζεηξά παξακέηξσλ. (β) Δλέξγεηεο ελεκέξσζεο θαη εηαηξηθή θνηλσληθή επζχλε Κξίζεθε ζθφπηκν ηέινο λα δηεξεπλεζεί ην εάλ νη εηαηξείεο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ πεξηνρή έρνπλ αλαιάβεη δξάζεηο ελεκέξσζεο ή Δ.Κ.Δ θαη ην θαηά πφζν νη δξάζεηο απηέο επηθνηλσλνχληαη ζηνπο θαηνίθνπο. Οη απαληήζεηο ζηελ εξψηεζε «νη εηαηξείεο απηέο έρνπλ πξνβεί ζε ελέξγεηεο ελεκέξσζεο ή έξγα θνηλήο σθέιεηαο ζηελ πεξηνρή ζαο;» παξνπζηάδνληαη ζην παξαθάησ γξάθεκα: Οη εηαηξείεο απηέο έρνπλ πξνβεί πνηέ ζε ελέξγεηεο ελεκέξσζεο ησλ θαηνίθσλ ή ζε έγα θνηλήο σθέιεηαο ζηελ πεξηνρή ζαο; 88% 12% Ναι Όσι Γξάθεκα 22: ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «νη εηαηξείεο απηέο έρνπλ πξνβεί ζε ελέξγεηεο ελεκέξσζεο ή εξγα θνηλήο σθέιεηαο ζηελ πεξηνρή ζαο;». Απφ ηηο απαληήζεηο πνπ δφζεθαλ πξνθχπηεη ην ζπκπέξαζκα φηη είηε νη εηαηξείεο γεληθψο δελ αλαιακβάλνπλ δξάζεηο ελεκέξσζεο θαη εηαηξηθήο θνηλσληθήο επζχλεο είηε αθφκα θαη αλ αλαιακβάλνπλ, απηέο είλαη αλαπνηειεζκαηηθέο απφ ηε ζηηγκή πνπ δελ επηθνηλσλνχληαη επηηπρψο ζηνπο θαηνίθνπο. Όζνη εξσηεζέληεο απάληεζαλ λαη ζηελ παξαπάλσ εξψηεζε, ξσηήζεθαλ ζηε ζπλέρεηα γηα ην ηη ζπκπεξηιάκβαλαλ απηέο νη δξάζεηο. χκθσλα κε ηηο απαληήζεηο πνπ δφζεθαλ νη δξάζεηο απηέο αθνξνχζαλ ρνξεγία ζε πνδνζθαηξηθή νκάδα (δήκνο Μαξκαξίνπ), θαηαζθεπή δξφκνπ (θνηλφηεηα Καθεξέσο) θαη δσξεά απηνθηλήηνπ (δήκνο ηπξαίσλ). Αμίδεη αθφκα λα αλαθεξζεί θαη ε πεξίπησζε εηαηξείαο ζην δήκν Μαξκαξίνπ πνπ ππνζρέζεθε δξρ ζε νηθνγέλεηεο πνπ ζα ηεθλνπνηνχζαλ κεηά απφ θάπνηα εκεξνκελία ( ), ππφζρεζε πνπ δελ πινπνηήζεθε πνηέ, αιιά

104 σζηφζν εμαθνινπζεί λα αλαθέξεηαη απφ ηνπο θαηνίθνπο 8 ρξφληα κεηά. Απφ φια ηα παξαπάλσ ινηπφλ ζπκπεξαίλεηαη φηη ε ζηάζε ησλ θαηνίθσλ γηα ηηο εηαηξείεο δελ είλαη ε θαιχηεξε, ελψ θάπνην κεξίδην επζχλεο θέξνπλ ζίγνπξα θαη νη ίδηεο. ην επφκελν θεθάιαην δηεξεπλάηαη ε ζθνπηκφηεηα θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηέηνησλ δξάζεσλ. 8.9 πκπεξάζκαηα Απφ ηελ πξνεγνχκελε αλάιπζε ζπλάγνληαη επηγξακκαηηθά ηα εμήο ζπκπεξάζκαηα: Οη θάηνηθνη ηεο Ν. Δχβνηαο ηάζζνληαη γεληθά ππέξ ηεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ θαη αηνιηθή ελέξγεηα κε δηαθνξνπνηήζεηο αλά πεξηνρή. ε θάπνηεο πεξηνρέο ηα Α/Π ζεσξνχληαη πεξηζζφηεξν αληαγσληζηηθά ηνπ ηνπξηζκνχ απ` φηη ζε άιιεο. Σν ελδερφκελν κείσζεο ηεο αμίαο ηεο γεο ιφγσ ησλ Α/Π ηνπο απαζρνιεί έληνλα. Έρνπλ άγλνηα φζνλ αθνξά βαζηθά ραξ/θά ησλ Α/Π (π.ρ. ειεθηξνκαγλεηηθή αθηηλνβνιία). Σα Α/Π ζεσξνχληαη φηη δεκηνπξγνχλ λέεο ζέζεηο απαζρφιεζεο, ζπκβνιή πνπ δελ αλαγλσξίδεηαη φκσο απφ φινπο. Σα επηρεηξήκαηα πνπ κεξηθέο θνξέο πηνζεηνχληαη δελ ζηεξίδνληαη ζε ίδηα εκπεηξία ή δε ζρεηίδνληαη άκεζα κε ηελ εγγχηεηα εγθαηάζηαζεο θαη ηφπνπ δηακνλήο (π.ρ. αθνπζηηθή θαη νπηηθή φριεζε). Οη ππέξγεηεο γξακκέο πςειήο ηάζεο απαζρνινχλ έληνλα ηνπο θαηνίθνπο ηεο πεξηνρήο. Οη ίδηνη αηζζάλνληαη ζε θάπνην βαζκφ αδηθεκέλνη θαη δελ επηζπκνχλ ζηελ ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ηνπο ηελ εγθαηάζηαζε άιισλ Α/Π ζηελ πεξηνρή ηνπο. Γε ζεσξνχλ φηη ζπκκεηέρνπλ αξθεηά ζηε δηαδηθαζία ρσξνζέηεζεο θαη αδεηνδφηεζεο θαη ζα επηζπκνχζαλ ηελ πην ελεξγή εκπινθή ηνπ δήκνπ ή ηεο θνηλφηεηάο ηνπο. ε κεγάιν πνζνζηφ δελ έρνπλ ιάβεη πνηέ ελεκέξσζε ζε ζέκαηα αηνιηθήο ελέξγεηαο, ελψ ζε θάζε πεξίπησζε πξέπεη λα εμεηάδεηαη ε πεγή απηήο. Θεσξνχλ ηέινο φηη νη εηαηξείεο δελ ελδηαθέξνληαη γηα ηελ θνηλσληθή απνδνρή ησλ εγθαηαζηάζεψλ ηνπο, ελψ είλαη ιίγεο νη πεξηπηψζεηο πνπ νη εηαηξείεο έρνπλ πξνβεί ζε δξάζεηο ελεκέξσζεο ή εηαηξηθήο θνηλσληθήο επζχλεο.

105 Κεθάλαιο 9: Γιαηί ανηιδπούν ηελικά οι Νοηιοεςβοιώηερ; ην θεθάιαην απηφ επηρεηξείηαη ε δηεξεχλεζε ησλ ιφγσλ πνπ θάλνπλ ηνπο θαηνίθνπο ηεο Ν. Δχβνηαο λα πηνζεηνχλ αξλεηηθέο ζηάζεηο απέλαληη ζε κηα ήπηα κνξθή ελέξγεηαο φπσο ε αηνιηθή. Ο εληνπηζκφο ησλ παξαγφλησλ απηψλ θαη ν πξνζδηνξηζκφο ηνπ κεγέζνπο ηεο επίδξαζεο ηνπ θαζέλα μερσξηζηά δελ είλαη εχθνιε ππφζεζε γηα ην ιφγν φηη νπζηαζηηθά πξφθεηηαη γηα αλζξψπηλεο ζπκπεξηθνξέο νη νπνίεο δχζθνια πνζνηηθνπνηνχληαη θαη δχζθνια εξκελεχνληαη, πφζν κάιινλ φηαλ θξχβνπλ θίλεηξα ηα νπνία δελ είλαη πξνθαλή θαη δε δειψλνληαη πνηέ. Οη ζέζεηο πνπ παξνπζηάδνληαη ζην θεθάιαην απηφ είλαη ζέζεηο πξνζψπσλ κε ηα νπνία πξαγκαηνπνηήζεθαλ πξνζσπηθέο ή ηειεθσληθέο ζπλεληεχμεηο ή ζπλαληήζεηο θαη πξνζσπηθέο ζέζεηο ηνπ εξεπλεηή, ιακβάλνληαο ζε θάζε πεξίπησζε ηα ζπκπεξάζκαηα απφ ηελ επεμεξγαζία ησλ εξσηεκαηνινγίσλ, αιιά θαη ηα πνξίζκαηα αληίζηνηρσλ εξεπλψλ ζε άιιεο ρψξεο. 9.1 Αλεζπρίεο πξνηεξαηόηεηεο ησλ Νενηηνεπβνησηώλ Πξνθεηκέλνπ λα εληνπηζηνχλ νη ιφγνη πνπ νη Ννηηνεπβνηψηεο αληηδξνχλ πξέπεη λα εληνπηζηνχλ πξψηα ηα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα πνπ ηνπο απαζρνινχλ θαη νη «πξνηεξαηφηεηέο» ηνπο. Δίλαη γεγνλφο φηη νιφθιεξνο ν λνκφο ηεο Δχβνηαο ππνθέξεη απφ αλεξγία, απνηέιεζκα ηεο απνβηνκεράληζεο ζε θάπνηεο πεξηνρέο θαη ηεο εγθαηάιεηςεο παξαδνζηαθψλ αζρνιηψλ. Οη πξνεγνχκελεο απηέο αζρνιίεο ηα ηειεπηαία έηε ππνθαζίζηαληαη ζηαδηαθά απφ ηελ αλέγεξζε παξαζεξηζηηθήο θαηνηθίαο, ηελ νξγαλσκέλε θαη ηελ εθηφο ζρεδίνπ δφκεζε θαη ηνλ ηνπξηζκφ, αζρνιίεο πνπ απαζρνινχλ άκεζα ή έκκεζα ζηα ζρεηηδφκελα επαγγέικαηα πνιινχο εξγαδφκελνπο θαη δεκηνπξγνχλ εηζφδεκα γηα ζεκαληηθφ κέξνο ηνπ πιεζπζκνχ. Ζ ζεκαζία απηψλ απνηππψλεηαη ζε επηζηνιή ηνπ Ννκάξρε Δπβνίαο θ. Αζαλάζηνπ Μπνπξαληά πξνο ηνλ ππνπξγφ ΠΔΥΧΓΔ θ. Γ. νπθιηά κε ζέκα ην Δηδηθφ Υσξνηαμηθφ Πιαίζην ησλ ΑΠΔ 46 ζηελ νπνία επηρεηξεκαηνινγψληαο γηα ηε κε πεξαηηέξσ εμάπισζε ησλ Α/Π ζηελ Δχβνηα αλαθέξεη «...φινο ν Ννκφο ηεο Δχβνηαο έρεη ζηξαθεί ζηελ Σνπξηζηηθή Αλάπηπμε, ηε 2ε θαηνηθία θαη ηελ νξγαλσκέλε δφκεζε...». Ζ ζέζε απηή επηβεβαηψλεηαη ζε ζπλεληεχμεηο πνπ παξαρψξεζαλ γηα ηνπο ζθνπνχο ηεο εξγαζίαο νη θχξηνη Πιαηπκέζεο ππξίδσλ, δήκαξρνο Καξχζηνπ, 46 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

106 Θαλάζεο Εαθείξεο, δεκνηηθφο ζχκβνπινο Μαξκαξίνπ θαη Παπαιπκπέξεο Ηζίδσξνο, δεκνηηθφο ζχκβνπινο Καξχζηνπ θαη εθπξφζσπνο ηεο Κίλεζεο Γηακαξηπξίαο Πνιηηψλ Ν. Δχβνηαο θαη Σζνχιεο Γεκήηξηνο, αληηπξφεδξνο ηνπ Δκπνξηθνχ πιιφγνπ Γήκνπ ηπξαίσλ. Ο πξψηνο ππνγξάκκηζε ηε δπλακηθή ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο θαη ηε ζεκαζία ηεο παξαζεξηζηηθή θαηνηθίαο γηα ην δήκν Καξχζηνπ, ελψ νη ππφινηπνη ηξεηο αλαθέξνπλ ηνλ ηνπξηζκφ, σο ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο κε κεγάιε ζπκβνιή ζηελ ηνπηθή αλάπηπμε. Οη παξαπάλσ ζέζεηο ππνζηεξίδνληαη αθφκα θαη απφ πεξηβαιινληηθέο νξγαλψζεηο ηεο πεξηνρήο. Ο χιινγνο Πξνζηαζίαο Πεξηβάιινληνο Ννηίαο Καξπζηίαο ζε δειηία ηχπνπ ή επηζηνιέο πξνο δηάθνξνπο θνξείο 47 επηζεκαίλεη ηνλ ηνπξηζηηθφ ραξαθηήξα ηεο πεξηνρήο θαη ππνδεηθλχεη ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο ηνπξηζηηθνχο πφξνπο απηήο, ελψ παξάιιεια αλαθέξεη ην κεγάιν ελδηαθέξνλ αγνξάο γεο γηα παξαζεξηζηηθή θαηνηθία, ιφγσ εγγχηεηαο κε ηελ Αζήλα, ην ελδερφκελν ε δήηεζε απηή ζηα επφκελα ρξφληα λα απμεζεί θαζψο θαη ηε δξνκνιφγεζε κεγάισλ ηδησηηθψλ πνιενδνκήζεσλ θνληά ζηελ παξάθηηα δψλε. Ο ηνπξηζκφο θαη ε νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα αλαδεηθλχνληαη ινηπφλ σο νη δχν ζεκαληηθφηεξνη θαη δπλακηθφηεξνη ηνκείο ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο. Οηηδήπνηε κπνξεί λα πιήμεη απηνχο ηνπο δχν ηνκείο είλαη θπζηνινγηθφ λα αληηκεησπίδεηαη κε δπζπηζηία απφ ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο. Γηα κηα κεγάιε κεξίδα ηνπ θφζκνπ, φπσο πξνθχπηεη απφ ηηο ζπλεληεχμεηο θαη ηα εξσηεκαηνιφγηα ε αμηνπνίεζε ηνπ πινχζηνπ αηνιηθνχ δπλακηθνχ ηεο πεξηνρήο ιεηηνπξγεί αληαγσληζηηθά σο πξνο ηελ νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα, αιιά θαη σο πξνο ηνλ ηνπξηζκφ. Οη ζέζεηο απηέο, αιιά θαη ε νξζφηεηα απηψλ εμεηάδεηαη ζηε ζπλέρεηα. (α) Παξαζεξηζηηθή θαηνηθία Ζ νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα, φπσο αλαθέξζεθε παξαπάλσ, αθνξά θπξίσο ηελ αλέγεξζε παξαζεξηζηηθήο θαηνηθίαο. Ζ ζχλδεζε ηεο Ν. Δχβνηαο κε ηα πνξζκεία ηεο Ραθήλαο θαη ηεο Αγ. Μαξίλαο, ε χπαξμε ζρεηηθά ή εληειψο αλεθκεηάιιεπησλ πεξηνρψλ θαη ε αλάππμε ηνπ πνιενδνκηθνχ ζπγθξνηήκαηνο ηεο Αζήλαο πξνο ηα Μεζφγεηα θαη ηελ αλαηνιηθή Αηηηθή, θαζηζηνχλ ηε Ν. Δχβνηα ειθπζηηθφ πξννξηζκφ γηα ην κέζν θάηνηθν ηνπ ιεθαλνπεδίνπ. Παξάθηηεο πεξηνρέο ηεο Αηηηθήο, πνπ κέρξη πξηλ κεξηθά ρξφληα ζπγθέληξσλαλ ην ελδηαθέξνλ γηα ηελ αγνξά παξαζεξηζηηθήο θαηνηθίαο (Αλάβπζζνο, νχλην, Πφξην Ράθηε, Νέα Μάθξε, Χξσπφο, Κηλέηηα, Αγηνη 47 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

107 Θεφδσξνη θηι.) έρνπλ απσιέζεη ηνλ παξαζεξηζηηθφ ηνπο ραξαθηήξα, αθνχ απφ πεξηνρέο παξαζεξηζηηθήο θαηνηθίαο κεηαηξέπνληαη ζε πεξηνρέο θχξηαο θαηνηθίαο 48. Δίλαη γεγνλφο επίζεο φηη ε αγνξά παξαζεξηζηηθήο θαηνηθίαο γεληθφηεξα αληηκεησπίδεη ηα ηειεπηαία έηε θξίζε φρη κφλν ζηε Ν. Δχβνηα, αιιά θαη ζηελ Διιάδα θαη ηνλ θφζκν γεληθφηεξα, ελψ ην κνληέιν πνπ θπξηαξρεί είλαη απηφ ηεο αγνξάο κεγάισλ εθηάζεσλ απφ κεγάινπο επελδπηέο ή ζπλεηαηξηζκνχο, νη νπνίνη θαηαζθεπάδνπλ ζπγθξνηήκαηα παξαζεξηζηηθψλ θαηνηθηψλ, ηηο νπνίεο ζηε ζπλέρεηα πσινχλ ζε ηδηψηεο ή κεηαπσινχλ ηηο εθηάζεηο απηέο ζε πνιινχο ελδηαθεξφκελνπο. Λφγσ ηεο νηθνλνκηθήο δπζπξαγίαο ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ κεγάινο αξηζκφο εμνρηθψλ θαηνηθηψλ ζε φιε ηε ρψξα απηή ηε ζηηγκή παξακέλεη απνχιεηνο ή αλελνηθίαζηνο 49, ελψ ν αληαγσληζκφο κεηαμχ πξννξηζκψλ αθφκα θαη κεηαμχ ρσξψλ γίλεηαη εληνλφηεξνο. Γεδνκέλνπ ηνπ αληαγσληζκνχ απηνχ είλαη πνιχ πηζαλφ νη θάηνρνη ησλ εθηάζεσλ απηψλ λα κελ επηζπκνχλ ηελ παξακηθξή αιινίσζε ηνπ παξζέλνπ ηνπίνπ πνπ έρνπλ ππνζρεζεί ζε ηδηψηεο κεγαιν- ή κηθξνεπελδπηέο, ππφ ηνλ θφβν κήπσο νη εθηάζεηο απηέο κείλνπλ ηειηθά αδηάζεηεο. Ζ αλεζπρία απηή φκσο δελ αθνξά κφλν κεγάινπο επελδπηέο, αιιά θαη κηθξνηδηνθηήηεο γεο νη νπνίνη ελδηαθέξνληαη γηα ηελ αλέγεξζε ίδηαο β` θαηνηθίαο ή γηα ηε κεηαπψιεζε ηνπ νηθνπέδνπ ηνπο ζε θαιή ηηκή ζε θάπνην ελδηαθεξφκελν. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη ζηελ εξψηεζε «ε εγθαηάζηαζε ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ κεηψλεη ηελ αμία ηεο γεο;», ηα άηνκα πνπ απάληεζαλ λαη (68%), ζπρλά ζρνιίαδαλ «...λαη ηελ κεηψλεη, εηδηθά αλ ζεο αξγφηεξα λα ρηίζεηο θνληά...», ελλνψληαο θπζηθά παξαζεξηζηηθή θαη φρη κφληκε θαηνηθία. Οη κηθξνηδηνθηήηεο εθηάζεσλ πνπ δπλεηηθά ζα κπνξνχζαλ λα αμηνπνηεζνχλ γηα ηελ αλέγεξζε β` θαηνηθίαο θαζψο θαη νη κεγαιχηεξνη επελδπηέο πνπ αλαθέξζεθαλ πξνεγνπκέλσο αληηιακβάλνληαη ηα Α/Π σο θάηη ην αληαγσληζηηθφ σο πξνο ηελ νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα. Κάπνηνη απφ απηνχο εκπιέθνληαη άκεζα ή έκκεζα ζηα θνηλά, πξνβάιινπλ ηηο ζέζεηο ηνπο θαη επεξεάδνπλ πφηε ιηγφηεξν ή πφηε πεξηζζφηεξν ηε ζηάζε ησλ ππνινίπσλ. Πφζν βάζηκνη φκσο είλαη απηνί νη θφβνη; Έξεπλεο ζην εμσηεξηθφ έρνπλ απνδείμεη φηη ε εγθαηάζηαζε ελφο Α/Π δελ έρεη αξλεηηθή επίπησζε ζηηο ηηκέο ησλ αθηλήησλ (Sterzinger, Beck & Kostiuk, 2003 ζει. 1-20). Απφ ηελ άιιε φκσο ν κέζνο 48 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

108 θάηνηθνο ηνπ ιεθαλνπεδίνπ ζηαζκίδνληαο ηηο επηινγέο ηνπ ίζσο πξνηηκήζεη κηα εληειψο παξζέλα έθηαζε, απφ κηα άιιε πνπ θνληά ηεο είλαη εγθαηεζηεκέλν έλα Α/Π ή ζηε δηαδξνκή πξνο απηή ζπλαληά Α/Π γηα ηνλ πξφζζεην ιφγν φηη δελ είλαη αθφκα εμνηθεησκέλνο ζηε ζέα ησλ Α/Γ, ελψ επίζεο είλαη γεγνλφο φηη αλ νινθιεξσζνχλ φιεο νη επελδχζεηο πνπ έρνπλ δξνκνινγεζεί ζηελ πεξηνρή ην ηνπίν ζα είλαη αξθεηά δηνθνξεηηθφ απφ απηφ ηεο Άλδξνπ ή ηεο Κχζλνπ, παξφιν πνπ απηή ηε ζηηγκή θαη νη ηξεηο πεξηνρέο θέξνπλ θνηλά ζηνηρεία. Πξνζσπηθή γλψκε είλαη φηη πξφβιεκα ζηελ πξνθεηκέλε δελ απνηεινχλ νη αηνιηθέο εγθαηαζηάζεηο, αιιά ην κνληέιν παξαζεξηζηηθήο θαηνηθίαο πνπ πξνσζείηαη. Ζ παξαζεξηζηηθή θαηνηθία ζπλεπάγεηαη αλεπαλφξζσηεο πεξηβαιινληηθέο επηβαξχλζεηο ζηελ παξάθηηα δψλε, δεζκεχεη ζπλήζσο ηηο ζεκαληηθφηεξεο γηα ηνπο ληφπηνπο εθηάζεηο, ελψ πξνυπνζέηεη επίζεο ηελ θαηαζθεπή δηθηχσλ (κεηαθνξηθψλ, ηειεπηθνηλσληψλ θ.η.ι.) πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη κηθξφ κφλν κέξνο ηνπ έηνπο, ηε ζηηγκή πνπ νιφθιεξε ε Ν. Δχβνηα αληηκεησπίδεη πξνβιήκαηα πξνζπειαζηκφηεηαο θαη ειιείςεηο ζε βαζηθά δίθηπα ππνδνκψλ 50. Πξφθεηηαη ινηπφλ γηα ζέκα γεληθφηεξνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ, αιιά θαη γεληθφηεξεο αλαπηπμηαθήο πνιηηηθήο πνπ δελ αθνξνχλ κφλν ηελ πεξηνρή ηεο Ν. Δχβνηαο, αιιά θαη άιιεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο, ζηηο νπνίεο ε αλέγεξζε παξαζεξηζηηθήο θαηνηθίαο εμειίζζεηαη ζε πξσηαξρηθή νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα. (β) Σνπξηζκφο Ο ηνπξηζκφο απνηειεί επίζεο ζεκαληηθφ πφξν γηα ηελ πεξηνρή, ελψ φπσο αλαθέξζεθε ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην ηα ηειεπηαία ρξφληα πξνσζνχληαη θαη ήπηεο κνξθέο ηνπξηζκνχ πξνβάιινληαο θαη αμηνπνηψληαο ηνπο πεξηβαιινληηθνχο θαη πνιηζηηθνχο πφξνπο ηεο πεξηνρήο. ε φιεο ηηο ζπλαληήζεηο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επηηφπηαο έξεπλαο ν ηνπξηζκφο θαη ε πεξαηηέξσ αμηνπνίεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζηε Ν. Δχβνηα ραξαθηεξίζηεθαλ δξάζεηο αζχκβαηεο κεηαμχ ηνπο. Υαξαθηεξηζηηθή είλαη ε θξάζε «...ηνπξηζκφο;;;...ηνλ πήξε ν αέξαο...» ζε έληππν ηεο Κίλεζεο Γηακαξηπξίαο Πνιηηψλ Ν. Δχβνηαο κε ηίηιν «Αηνιηθά Πάξθα. Αιήζεηεο θαη Φέκαηα». Με ηε ζέζε απηή ζπκθσλεί θαη ζεκαληηθή κεξίδα ηνπ θφζκνπ, αθνχ ζηελ εξψηεζε «πηζηεχεηε φηη ε εγθαηάζηαζε ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ ζε κηα ηνπνζεζία κεηψλεη 50 Ζ ζχλδεζε ηεο Ν. Δχβνηαο κε ηε Β. Δχβνηα γίλεηαη κέζσ κηαο νδηθήο αξηεξίαο κφλν, ε νπνία ζε ζεκεία βξίζθεηαη ζε πνιχ θαθή θαηάζηαζε. ε πνιχ θαθή θαηάζηαζε βξίζθεηαη επίζεο ην νδηθφ δίθηπν ηεο θνηλφηεηαο Καθεξέσο, ρσξηά ηεο νπνίαο ειεθηξνδνηήζεθαλ ην έηνο 1992.

109 ηνλ ηνπξηζκφ;» 51 άηνκα (57%) έδσζαλ ζεηηθή απάληεζε. Πξφθεηηαη φκσο γηα δξάζεηο αζχκβαηεο; Ο ηνπξηζκφο πνπ είρε πξνσζεζεί κέρξη πξφηηλνο ζηελ πεξηνρή αθνξνχζε θπξίσο ηελ παξάθηηα δψλε, ελψ ηα ηειεπηαία έηε ν αξηζκφο ησλ επηζθεπηψλ πνπ δέρεηαη ε νξεηλή ή εκηνξεηλή δψλε απμάλνληαη ζπλερψο. Οη Α/Γ εγθαζίζηαληαη ζηελ ηειεπηαία απηή δψλε πξνθεηκέλνπ λα απμήζνπλ ηελ απνδνηηθφηεηά ηνπο, νπφηε αλ ηίζεηαη ζέκα ζχγθξνπζεο ηνπ ηνπξηζκνχ θαη ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ, αθνξά ηε δεχηεξε απηή δψλε. Παξφιν πνπ νη πεξηπηψζεηο αθηψλ πνπ νη Α/Γ είλαη νξαηέο είλαη αξθεηέο, ε απφζηαζε είλαη ζπλήζσο ηέηνηα, πνπ δελ κπνξεί λα ππνζηεξηρηεί βάζηκα φηη ηα Α/Π πιήηηνπλ ηνλ ηνπξηζκφ. Όζνλ αθνξά ηελ ελδνρψξα κπνξεί λα ππνζηεξηρζεί φηη ν ηχπνο ηνπ επηζθέπηε ν νπνίνο ζα επηζθεθηεί π.ρ. ην θαξάγγη ηνπ Γεκνζάξε ή ηα «δξαθφζπηηα» ηεο Όρεο, αληαπνθξίλεηαη πεξηζζφηεξν ζην πξφηππν ηνπ πεξηβαιινληηθά επαηζζεηνπνηεκέλνπ πνιίηε. Ο επηζθέπηεο απηφο φηαλ θαηά ηε δηάξθεηα π.ρ. πεδνπνξίαο ζηα ζεκαηνδνηεκέλα κνλνπάηηα ηεο Όρεο ζπλαληήζεη έλα Α/Π είλαη πνιχ πηζαλφ λα εθηηκήζεη ην γεγνλφο φηη ε Ν. Δχβνηα έρεη αμηφινγν αηνιηθφ δπλακηθφ θαη ην αμηνπνηεί. Τπφ θάπνηεο πξνυπνζέζεηο, δειαδή, ε αμηνπνίεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο κπνξεί λα επηδξάζεη ζεηηθά ζηελ ππάξρνπζα ηνπξηζηηθή θίλεζε. Απηφ φκσο ζίγνπξα έρεη θάπνην φξην, γηαηί είλαη δηαθνξεηηθφ ν ίδηνο πεδνπφξνο λα ζπλαληά έλα αηνιηθφ πάξθν θαη άιιν πνιιά θαη ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο άλαξρα εγθαηεζηεκέλα. Δίλαη γεγνλφο φηη ε ειιεληθή πνιηηεία πξψηα επέηξεςε ηελ εγθαηάζηαζε αηνιηθψλ πάξθσλ ζηελ πεξηνρή θαη ζηε ζπλέρεηα ζέζπηζε θαλφλεο θαη θξηηήξηα πνπ αθνξνχλ ηε ρσξνζέηεζή ηνπο. ην ρσξηφ π.ρ. Φξχγαλη ηνπ δήκνπ Μαξκαξίνπ ην νηθείν Α/Π είλαη ακθίβνιν αλ βξίζθεηαη ζε απφζηαζε κεγαιχηεξε ησλ 500m απφ ην ηειεπηαίν ζπίηη ηνπ νηθηζκνχ, ελψ ζηε δηαδξνκή Πιαηαληζηφο - Αληηάο ην Α/Π βξίζθεηαη αθξηβψο δίπια ζην δξφκν. Δπίζεο, ζχκθσλα κε ηνλ θ. Σζνχιε Γεκήηξην, ηα ηειεπηαία έηε καηαηψζεθαλ επελδχζεηο πνπ αθνξνχζαλ ηελ αλέγεξζε κνλάδσλ αγξνηνπξηζκνχ ζε νξεηλέο πεξηνρέο, ιφγσ ηεο θαηαζθεπήο Α/Π ζε πνιχ κηθξή απφζηαζε. Πξνζσπηθή γλψκε είλαη φηη φηαλ πξφθεηηαη γηα ηελ εγθαηάζηαζε Α/Π δίπια ή κέζα ζε ζεκαληηθνχο πεξηβαιινληηθνχο ή πνιηηηζηηθνχο πφξνπο κηαο πεξηνρήο δελ κπνξεί λα αθνινπζείηαη ε ίδηα δηαδηθαζία πνπ αθνινπζείηαη ζηελ πεξίπησζε κηαο νπνηαζδήπνηε άιιεο πεξηνρήο, γηαηί είλαη βέβαην φηη ζα πξνθιεζνχλ αληηδξάζεηο απφ ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο. Οη πεξηβαιινληηθνί πνιηζηηθνί πφξνη ηεο Ν. Δχβνηαο

110 πξνζειθχνπλ επηζθέπηεο νη νπνίνη δεκηνπξγνχλ εηζφδεκα γηα πνιινχο λνηηνεπβνηψηεο. Όηαλ ιακβάλνληαη απνθάζεηο πνπ αθνξνχλ ηνπο πφξνπο απηνχο, φπσο π.ρ. ε εγθαηάζηαζε Α/Π εληφο ηεο πεξηνρήο NATURA ηνπ φξνπο Όρε εξήκελ ηνπο απφ αλψηεξα επίπεδα δηνίθεζεο πνπ δελ έρνπλ άκεζε ζρέζε κε απηνχο (ΤΠΔΥΧΓΔ), είλαη θπζηνινγηθφ λα πξνθαινχληαη αληηδξάζεηο, νη νπνίεο ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο δελ είλαη θαζφινπ αβάζηκεο. Δίλαη ζθφπηκν ζε ηέηνηεο πεξηπηψζεηο λα πηνζεηνχληαη πην ζπκκεηνρηθέο δηαδηθαζίεο, ππφ ηνλ φξν φκσο φηη ζα ιακβάλνληαη εμίζνπ δεζκεχζεηο απφ φινπο ηνπο ζπκκεηέρνληεο. Σελ ίδηα ψξα πνπ ηνπηθνί θνξείο αληηδξνχλ ζηελ εγθαηάζηαζεο Α/Γ ζηελ πεξηνρή ηεο Όρεο, γηα ην ιφγν φηη ππνβαζκίδεηαη ε πεξηνρή θαη απεηιείηαη ε ηνπξηζηηθή θίλεζε, ε ππεξβφζθεζε, νη ππξθαγηέο, ε επηρσκάησζε θαη ε απνμήξαλζε κηθξψλ πγξνηφπσλ, ε δηάλνημε δξφκσλ γηα ηελ έξεπλα χπαξμεο πφξσλ πιάθαο Καξχζηνπ, ε αλεμέιεθηε απφξξηςε απνξξηκάησλ, νη εθρεξζψζεηο θαη ε παξάλνκε πινηνκία 51 απεηινχλ εμίζνπ ή αθφκα πεξηζζφηεξν ηε θπζηνγλσκία ηεο πεξηνρήο. 9.2 Οπηηθή όριεζε Ζ εγθαηάζηαζε ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ ζε κηα πεξηνρή ζπλεπάγεηαη αλαπφθεπθηα θάπνηνπ βαζκνχ νπηηθή φριεζε, ελψ φπσο αλαθέξζεθε θαη ζην πξψην κέξνο ε νπηηθή φριεζε απνηειεί γηα θάπνηνπο εξεπλεηέο ηε βαζηθφηεξε αηηία αληίδξαζεο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ. Ζ φριεζε απηή πξνέξρεηαη απφ ην Α/Π ην ίδην θαη απφ ηα ζπλνδά έξγα απηνχ. Όζνλ αθνξά ην Α/Π ην ίδην ε νπηηθή φριεζε είλαη ζπλάξηεζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ πάξθνπ, δειαδή ηνπ αξηζκνχ ησλ Α/Γ, ηνπ κεγέζνπο απηψλ θαη ηνπ ηξφπνπ ζχλδεζεο ησλ Α/Γ κεηαμχ ηνπο θαζψο θαη ηεο ηειεπηαίαο Α/Γ κε ηνπο πίλαθεο ηνπ Α/Π. ηε Ν. Δχβνηα αξθεηά Α/Π πνπ εγθαηαζηάζεθαλ είλαη παιαηάο ηερλνινγίαο, δειαδή δηαζέηνπλ πνιιέο θαη κηθξέο Α/Γ, ελψ ζε πνιιά Α/Π νη ζπλδέζεηο κεηαμχ ησλ Α/Γ είλαη ππέξγεηεο, κεηψλνληαο ζεκαληηθά ην θφζηνο θαηαζθεπήο απηψλ. Έξεπλεο ζην εμσηεξηθφ (van de Wardt. and Staats, H., 1988 ζει. 5) έρνπλ δείμεη φηη ν παξαηεξεηήο ελνριείηαη πεξηζζφηεξν απφ έλα Α/Π κε πνιιέο θαη κηθξέο Α/Γ, απφ έλα Α/Π κε ιηγφηεξεο θαη κεγαιχηεξεο Α/Γ, ελψ ζίγνπξα ε ππνγεηνπνίεζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ζπλδέζεσλ ζα κείσλε ηελ νπηηθή φριεζε. 51 Απνζπάζκαηα απφ ηε κειέηε γηα ηελ αμηνπνίεζε ηνπ θαξαγγηνχ ηνπ Γεκνζάξε θαη ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο Καξπζηίαο πνπ ζπληάρζεθε γηα ινγαξηαζκφ ηεο Ν.Α. Δχβνηαο. Φεβξνπάξηνο Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

111 Όζνλ αθνξά ηα ζπλνδά έξγα, απηά πεξηιακβάλνπλ ηε δηάλνημε δξφκσλ γηα ηε κεηαθνξά θαη εγθαηάζηαζε ησλ Α/Γ θαζψο θαη ηηο γξακκέο κεηαθνξάο κέζεο ηάζεο απφ ηνλ Τ/ ηνπ Α/Π ζην πιεζηέζηεξν δίθηπν. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ζηε Ν. Δχβνηα ηα πεξηζζφηεξα Α/Π πνπ ιεηηνπξγνχλ ήδε έρνπλ εγθαηαζηαζεί ζε θνξπθέο ιφθσλ θαη βνπλψλ θαη γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπο έπξεπε λα δηαλνηρηνχλ δξφκνη ζε πεξηνρέο πνπ πξνεγνπκέλσο δελ ππήξρε νδηθή πξφζβαζε. Δπηπιένλ, ιφγσ ηνπ ηδηφκνξθνπ ηδηνθηεζηαθνχ θαζεζηψηνο ηεο πεξηνρήο, φιεο νη γξακκέο κέζεο ηάζεο απφ ηνπο πίλαθεο ησλ Α/Π κέρξη ηνπο νηθείνπο Τ/ είλαη ελαέξηεο, δεκηνπξγψληαο ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο άζρεκε εηθφλα. Δθηφο ησλ Α/Π ησλ ίδησλ θαη ησλ ζπλνδψλ έξγσλ απηψλ, νπηηθή φριεζε πξνθαιεί θαη ην δίθηπν κεηαθνξάο πςειήο ηάζεο. Γεδνκέλνπ ηνπ θνξεζκνχ ηνπ ππάξρνληνο δηθηχνπ κεηαθνξάο πςειή ηάζεο, ε πεξαηηέξσ αμηνπνίεζε ηνπ αηνιηθνχ δπλακηθνχ ηεο πεξηνρήο ζπλεπάγεηαη ηηο επεθηάζεηο ηνπ ππάξρνληνο δηθηχνπ κεηαθνξάο πςειήο ηάζεο πνπ αλαθέξζεθαλ ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην. Οη γξακκέο κεηαθνξάο ηεο ελέξγεηαο απφ ηνπο Τ/ ζην δίθηπν κεηαθνξάο πςειήο ηάζεο, ην ππάξρνλ δίθηπν πςειήο ηάζεο, αιιά θαη φιεο νη επεθηάζεηο πνπ ζρεδηάδνληαη θαη πινπνηνχληαη είλαη ππέξγεηεο κε απνηέιεζκα ηελ επηπιένλ επηβάξπλζε ηεο πεξηνρήο. Όηαλ ινηπφλ εμεηάδεηαη ε νπηηθή φριεζε πνπ πξνθαιείηαη απφ ηα Α/Π ζηελ πεξηνρή πξέπεη λα εμεηάδεηαη ε φριεζε πνπ πξφεξρεηαη φρη κφλν απφ ηα Α/Π ηα ίδηα, αιιά θαη απφ ηα ζπλνδά έξγα απηψλ φπσο θαη απφ ηηο γξακκέο πςειήο ηάζεο. Ο βαζκφο πνπ ε φριεζε απηή ζην θαζεκεξηλφ πεξηβάιινλ πνπ δνπλ νη Ννηηνεπβνηψηεο δηακνξθψλεη αξλεηηθέο ζηάζεηο είλαη δχζθνιν λα πξνζδηνξηζηεί, αιιά παξφια απηά ππάξρνπλ πεξηπηψζεηο πνπ δχζθνια κπνξεί θάπνηνο λα ηζρπξηζηεί φηη ε νπηηθή φριεζε δελ ππάξρεη ή είλαη ακειεηέα. Σν επηρείξεκα ηεο νπηηθήο φριεζεο ρξεζηκνπνηείηαη ηέινο θαη απφ εθείλνπο πνπ αληηκάρνληαη ηα Α/Π πξνθξίλνληαο ηνλ ηνπξηζκφ ή ηελ παξαζεξηζηηθή θαηνηθία. Ζ νπηηθή φριεζε ζίγνπξα δεκηνπξγεί κηα αξλεηηθή πξνδηάζεζε κεηαμχ ησλ θαηνίθσλ. Γηα πνην ιφγν φκσο νη θάηνηθνη ηνπ δήκνπ Μαξκαξίνπ είλαη ιηγφηεξν αξλεηηθνί απφ ηνπο θαηνίθνπο ηνπ δήκνπ ηπξαίσλ, παξά ην γεγνλφο φηη έρνπλ πεξηζζφηεξα, παιαηφηεξα θαη πην θνληά εγθαηεζηεκέλα ζηα ζπίηηα ηνπο Α/Π ζε ζρέζε κε ηνπο θαηνίθνπο ησλ δήκσλ ηπξαίσλ θαη Καξχζηνπ φπσο θάλεθε ζε ζεηξά εξσηήζεσλ ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ; ηελ επφκελε ελφηεηα επηρεηξείηαη ν εληνπηζκφο ησλ αηηηψλ ηεο αλαληηζηνηρίαο απηήο.

112 9.3 Κνηλσληθέο νκάδεο θαη ε ζπκκεηνρή απηώλ Όπσο αλαθέξζεθε θαη ζην πξψην κέξνο, ζε θάζε κηθξή θνηλσλία ην «θνηλφ» δελ είλαη εληαίν, αιιά απνηειείηαη απφ κηθξφηεξεο νκάδεο νη νπνίεο δηαθνξνπνηνχληαη σο πξνο ηελ αλάκεημή ηνπο ζηα θνηλά. Ζ κηθξνθνηλσλία ηεο Ν. Δχβνηαο δελ δηαθέξεη σο πξνο απηφ: ππάξρεη κηα κεξίδα θφζκνπ ε νπνία έρεη κελ άπνςε γηα ηα δξψκελα ηεο πεξηνρήο, αιιά πεξηνξίδεηαη ζην λα εθιέγεη αηξεηνχο αληηπξνζψπνπο θαη ππάξρεη κηα άιιε κεξίδα θφζκνπ ε νπνία επηζπκεί λα έρεη άκεζν θαη νπζηαζηηθφ ιφγν ζηα δξψκελα απηά θαη εκπιέθεηαη ελεξγά ζηα θνηλά. Ζ εκπινθή απηή ιακβάλεη δηάθνξεο κνξθέο θαη δελ αθνξά απαξαίηεηα ηελ αλάδεημε θάπνηνπ σο αηξεηνχ εθπξνζψπνπ ζηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε α` θαη β` βαζκνχ, αιιά θαη ηε ζπκκεηνρή θάπνηνπ ζε έλα ζχιινγν, ζε κηα πεξηβαιινληηθή νξγάλσζε, ζε κηα θίλεζε πνιηηψλ θ.η.ι. Σέηνηεο κνξθέο ζπκκεηνρήο κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ ε Κίλεζε Γηακαξηπξίαο Πνιηηψλ Ν. Δχβνηαο, ν χιινγνο Γαζνπξνζηαζίαο & Πξνζηαζίαο Πεξηβάιινληνο Κχκεο, ν χιινγνο Πξνζηαζίαο Πεξηβάιινληνο Νφηηαο Καξπζηίαο, Ο Δκπνξηθφο χιινγνο ηπξαίσλ, ν Δζεινληηθφο χιινγνο Γαζνπξνζηαζίαο, Πνιηηηζηηθνί χιινγνη θ.η.ι. Σα πξαγκαηηθά θίλεηξα ηεο κεξίδαο ησλ πνιηηψλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηηο πην πάλσ ζπζζσκαηψζεηο κπνξεί λα είλαη ε αληίιεςε πεξί θνηλνχ ζπκθέξνληνο, πεξηβαιινληηθέο αλεζπρίεο, ε πξνψζεζε ίδησλ ζπκθεξφλησλ θ.η.ι. Οη αλεζπρίεο θαη νη πξνηεξαηφηεηεο επίζεο ησλ Ννηηνεπβνησηψλ γηα ηνλ ηνπξηζκφ θαη ηελ νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ αλαθέξζεθαλ ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην βξίζθνπλ επίζεο ζεζκηθή έθθξαζε κέζσ ησλ παξαπάλσ ζπζζσκαηψζεσλ, αθφκα θαη αλ ν ραξαθηήξαο ηνπο δε ζπλάδεη πάληα κε ηηο ηειηθέο ζέζεηο ηνπο (π.ρ. πεξηβαιινληηθή νκάδα πνπ πξνθξίλεη ηελ παξαζεξηζηηθή θαηνηθία έλαληη ησλ Α/Π). Σν ηί θίλεηξα ππνθξχπηνληαη θάζε θνξά θαη ην ηί πξαγκαηηθά επηδηψθεηαη κπνξεί λα δηαγλσζηεί κ λν κεηά απφ επηηφπηα έξεπλα ζπιινγήο απφςεσλ. Οη παξαπάλσ φκσο κνξθέο ζπκκεηνρήο δελ έρνπλ θακία νπζηαζηηθή αλάκεημε ζηε δηαδηθαζία ρσξνζέηεζεο θαη αδεηνδφηεζεο ησλ Α/Π. Ζ ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ είηε κέζσ ησλ νξγαλψζεσλ πνπ αλαθέξζεθαλ είηε κέζσ ησλ ΟΣΑ πεξηνξίδεηαη ζε απιή γλσκνδφηεζε, ε νπνία, φπσο θαίλεηαη θαη απφ ηηο απαληήζεηο πνπ ηέζεθαλ ζην δείγκα ησλ 91 αηφκσλ, δελ θξίλεηαη ηθαλνπνηεηηθή απφ ηελ πιεηνςεθία ηνπ θφζκνπ. Δίλαη ινγηθφ ζηελ πεξίπησζε ηνπ «ηνπηθνχ ελεξγεηηθνχ θνηλνχ» ε κε νπζηαζηηθή εκπινθή ζηελ φιε δηαδηθαζία λα πξνθαιεί αληηδξάζεηο, άιινηε ήπηεο θαη άιινηε πην αθξαίεο. Υαξαθηεξηζηηθά

113 αλαθέξεηαη φηη απηή ηε ζηηγκή ππάξρνπλ ςεθίζκαηα ηνπ Δκπνξηθνχ πιιφγνπ ηπξαίσλ, ηνπ Γήκνπ ηπξαίσλ, ηεο Κίλεζεο Γηακαξηπξίαο Πνιηηψλ Ν. Δχβνηαο, ηνπ Δζεινληηθνχ πιιφγνπ Γαζνπξνζηαζίαο, ησλ Πνιηηηζηηθψλ πιιφγσλ Μεζνρσξίσλ θαη Καςάισλ θαη ηνπ Ννκαξρηαθνχ πκβνπιίνπ Δχβνηαο ( ) γηα ηε κε εγθαηάζηαζε άιισλ Α/Π ζηε Ν. Δχβνηα Ηδηαίηεξε ζεκαζία φκσο έρεη ε εμέηαζε ηεο ζέζεο ησλ αηξεηψλ εθπξνζψπσλ ηνπ α` βαζκνχ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο απέλαληη ζηα Α/Π θαζψο θαη ε επίδξαζε απηήο ζηε γεληθφηεξε ζηάζε ησλ θαηνίθσλ θάζε πεξηνρήο. Ο α` βαζκφο απηνδηνίθεζεο απνηειεί ην ρακειφηεξν επίπεδν άζθεζεο δεκφζηαο εμνπζίαο θαη νη αηξεηνί άξρνληέο ηεο ηνπο γλήζηνπο εθθξαζηέο ηνπ ηνπηθνχ ζπκθέξνληνο. Οη αηξεηνί απηνί εθπξφζσπνη εθθξάδνπλ ηηο αλεζπρίεο θαη ηηο επηδηψμεηο ησλ θαηνίθσλ, αιιά ηαπηφρξνλα, ιφγσ ηεο ζεζκηθήο ηνπο ζέζεο δηακνξθψλνπλ ζε θάπνην βαζκφ ηηο ζηάζεηο απηέο. πρλά επίζεο επεξεάδνληαη απφ ηξίηνπο παξάγνληεο πνπ δελ αθνξνχλ ηφζν ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη ε ηνπηθή θνηλσλία, φζν κηθξνπνιηηηθά ζπκθέξνληα θαη ηνπηθνχο αληαγσληζκνχο. Ζ ζηάζε ελφο δεκάξρνπ ή ελφο θνηλνηάξρε κπνξεί φκσο ιφγσ ηεο ζεζκηθήο ηνπ ζέζεο λα κεηξηάζεη ή λα νμχλεη ηηο αληηδξάζεηο σο πξνο έλα Α/Π. ηελ θνηλφηεηα Καθεξέσο ν θνηλνηάξρεο θ. Υνπληάζεο, ζχκθσλα κε καξηπξίεο ησλ θαηνίθσλ, είλαη ζεηηθά δηαθείκελνο σο πξνο ηα Α/Π, ηα νπνία ζεσξεί αλαπηπμηαθή επθαηξία γηα ηνλ ηφπν ηνπ. Αληίζεηα ε δήκαξρνο ηπξαίσλ θ. Μνχηζνπ αληηκάρεηαη ηελ εγθαηάζηαζε άιισλ Α/Γ ζην δήκν ππνζηεξίδνληαο ηηο ζέζεηο ηεο Κίλεζεο Γηακαξηπξίαο Πνιηηψλ Ν. Δχβνηαο θαη παξεπξίζθεηαη ζε νκηιίεο πνπ δηνξγαλψλεη ε ηειεπηαία. Δίλαη θπζηνινγηθφ ζην δήκν ηπξαίσλ ε κεξίδα ηνπ θφζκνπ πνπ δελ έρεη ελεξγφ ζπκκεηνρή ζηα θνηλά, ην ηνπηθφ «παζεηηθφ» θνηλφ, λα επεξεάδεηαη απφ κηα θηλεηνπνίεζε ηεο δεκνηηθήο αξρήο θαηά ησλ Α/Π θαη λα πηνζεηείηαη κηα ζπλνιηθά αξλεηηθή ζηάζε, ελψ λα ζπκβαίλεη ην αληίζεην ζηελ θνηλφηεηα Καθεξέσο. Οη ζπζρεηηζκνί δπλάκεσλ ζε θάζε κηθξνθνηλσλία, ε αλαινγία παζεηηθνχ θαη ελεξγεηηθνπ θνηλνχ, νη αληαγσληζκνί εμνπζίαο θαη νη αηξεηνί άξρνληεο δηακνξθψλνπλ ηε γεληθφηεξε ζηάζε πνπ πηνζεηείηαη, αξλεηηθή ή ζεηηθή. Ζ ζηάζε απηή παξφια απηά δελ είλαη εληαία, αθνχ αθφκα θαη ζην δήκν ηπξαίσλ ππάξρνπλ άηνκα πνπ ζα επηζπκνχζαλ ηελ εγθαηάζηαζε λέσλ Α/Π.

114 9.4 Η δξάζε ησλ εηαηξεηώλ Όπσο αλαθέξζεθε ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην ε αξκνληθή ζπλχπαξμε θνηλσλίαο, θξάηνπο θαη νηθνλνκίαο είλαη απαξαίηεηε γηα λα επηηεπρζεί πξφνδνο θαη αλάπηπμε. ηελ πεξίπησζε ηεο Ν. Δχβνηαο ε ζπλχπαξμε απηή δελ κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί αξκνληθή αλ ιάβεη θαλείο ππφςε ηνπ ηηο απαληήζεηο πνπ έδσζαλ ηα 91 άηνκα πνπ ξσηήζεθαλ ζηηο αληίζηνηρεο εξσηήζεηο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ θαη ηηο ζέζεηο πνπ αθνχζηεθαλ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπλαληήζεσλ ζπλεληεχμεσλ. Ζ πιεηνςεθία ηνπ θφζκνπ ζεσξεί φηη νη επηρεηξήζεηο δελ ελδηαθέξνληαη γηα ηελ θνηλσληθή απνδνρή ησλ Α/Π θαη παξά ηηο φπνηεο δξάζεηο εηαηξηθήο θνηλσληθήο επζχλεο ή ελεκέξσζεο έρνπλ αλαιάβεη νη εηαηξείεο, κφλν 12% ησλ εξσηεζέλησλ έρεη αληηιεθζεί ηέηνηνπ είδνπο δξάζεηο. Πέξα απφ ην γεγνλφο φηη νη εηαηξείεο δελ αλαιακβάλνπλ ηέηνηνπ είδνπο δξάζεηο ή φηη απηέο δελ επηθνηλσλνχληαη απνηειεζκαηηθά, πφζν κεξίδην επζχλεο θέξνπλ ηειηθά γηα ηε γεληθφηεξε ζηάζε ησλ θαηνίθσλ απέλαληί ηνπο; Μπνξεί ε απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ δξάζεσλ ελεκέξσζεο ή Δ.Κ.Δ. λα ακθηζβεηείηαη, ε πξνζέγγηζε φκσο κηαο ηνπηθήο θνηλσλίαο απφ έλαλ επελδπηή πνπ ζθνπεχεη λα επελδχζεη ζηελ πεξηνρή ηεο έρεη κεγάιε ζεκαζία γηα ηελ άπνςε πνπ ζα δηακνξθψζεη ε ζπγθεθξηκέλε θνηλσλία γηα απηφλ. ηε Ν. Δχβνηα αλαθέξνληαη πεξηπηψζεηο πνπ νη επελδπηέο πξνζπάζεζαλ λα έξζνπλ ζε ζπλελλφεζε κε ηε δεκνηηθή αξρή θαη λα ζπλεξγαζηνχλ κε απηήλ. Απηφ φκσο είλαη εθηθηφ κφλν ζηελ πεξίπησζε πνπ ε δεκνηηθή αξρή δελ είλαη αξλεηηθή ζηελ εγθαηάζηαζε λέσλ αηνιηθψλ πάξθσλ. ηελ αληίζεηε πεξίπησζε, φηαλ ε δεκνηηθή αξρή είλαη αξλεηηθή φπσο π.ρ. ζην δήκν ηπξαίσλ ρξεηάδεηαη πξνζνρή ζηελ πξνζέγγηζε θαη δηάζεζε εθ κέξνπο ησλ επελδπηψλ ηθαλνχ ρξφλνπ κε επηηφπηεο ζπλαληήζεηο θαη δηαβνπιεχζεηο. πγθεθξηκέλα, εθηφο απφ ηηο δεκνηηθέο αξρέο, ζεκαζία έρεη θαη ν ηξφπνο πνπ πξνζεγγίδνπλ νη επηρεηξήζεηο ηνπο ίδηνπο ηνπο πνιίηεο πξνθεηκέλνπ λα ηνπο ελεκεξψζνπλ γηα ηα ήδε ππάξρνληα Α/Π ηνπο ή γηα ηα κειινληηθά ηνπο επελδπηηθά ζρέδηα ζηελ πεξηνρή. Απφ ηηο απαληήζεηο ησλ 91 αηφκσλ πνπ ξσηήζεθαλ θαίλεηαη φηη απηή ε πξνζέγγηζε πξαγκαηνπνηείηαη κφλν ζηελ πεξίπησζε πνπ νη εηαηξείεο ελδηαθέξνληαη λα κηζζψζνπλ θάπνηα έθηαζε γηα ηελ θαηαζθεπή Α/Π. χκθσλα κε ηζρπξηζκνχο θάπνηεο εηαηξείεο πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιίζνπλ ηε ζπκθσλία ησλ θαηφρσλ γεο ηνπο απεηινχλ φηη αλ νη ηειεπηαίνη δελ ππνγξάςνπλ ην ζπκβφιαην, ε εηαηξεία ζα απεπζπλζεί ζην δαζαξρείν ην νπνίν ζα ακθηζβεηήζεη ηελ θπξηφηεηα ηνπ

115 νηθνπέδνπ, ραξαθηεξίδνληάο ην δεκφζηα δαζηθή έθηαζε. Αλ ζπκβεί απηφ, ηφηε ν αξρηθφο θάηνρνο ηνπ νηθνπέδνπ εκπιέθεηαη ζε κηα καθξφρξνλε θαη θνζηνβφξα δηθαζηηθή δηακάρε κε ην ειιεληθφ δεκφζην 52. Πνιινί θάηνηθνη επίζεο θαηαγγέινπλ πεξηπηψζεηο ρξεκαηηζκνχ θαη δνζνιεςηψλ κεηαμχ εηαηξεηψλ θαη αηξεηψλ αξρφλησλ. Οη παξαπάλσ ηζρπξηζκνί είλαη δχζθνιν λα απνδεηρζνχλ, σζηφζν ε ζπρλφηεηα πνπ απηνί επαλαιακβάλνληαλ θαηά ηε ζπκπιήξσζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ δελ είλαη ακειεηέα. Έλα άιιν ζέκα πνπ εκπιέθνληαη νη επηρεηξήζεηο ησλ Α/Π αθνξά ην κίζζσκα πνπ θαηαβάιιεηαη ζηνπο ηδηνθηήηεο γεο. Καηά ηε ζπκπιήξσζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ, πνιινί εξσηεζέληεο φηαλ ξσηήζεθαλ γεληθφηεξα γηα ηηο επηρεηξήζεηο αλέθεξαλ φηη ηα πξψηα ζπκβφιαηα κίζζσζεο κεηαμχ ηδηνθηεηψλ γεο θαη επηρεηξήζεσλ θιείζηεθαλ ζε πνιχ ρακειέο ηηκέο ζε ζρέζε κε ηα επφκελα. Δίλαη γεγνλφο φηη νη ηδηνθηήηεο απηνί δελ ιάκβαλαλ θάπνην εηζφδεκα απφ ηηο ζπγθεθξηκέλεο ηδηνθηεζίεο κέρξη πνπ παξνπζηάζηεθε ην ελδερφκελν αμηνπνίεζεο ησλ εθηάζεσλ απηψλ γηα ηελ θαηαζθεπή Α/Π. Δίλαη ινγηθφ ζηελ αξρή φηαλ ην επελδπηηθφ ελδηαθέξνλ ήηαλ κηθξφηεξν θαη ν αληαγσληζκφο κεηαμχ εηαηξεηψλ ρακειφηεξνο, ηα κηζζψκαηα λα ήηαλ ρακειφηεξα. Ο βαζκφο πνπ νη εηαηξείεο, ζχκθσλα κε ηζρπξηζκνχο, εθκεηαιιεχηεθαλ ην ρακειφ κνξθσηηθφ επίπεδν ησλ θαηνίθσλ θαη ηε δπζρεξή νηθνλνκηθή ηνπο ζέζε είλαη δχζθνιν λα αμηνινγεζεί, αιιά ζίγνπξα αλ νη ηδηνθηήηεο ησλ κηζζίσλ ήηαλ εχπνξνη θαη είραλ πςειφηεξν κνξθσηηθφ επίπεδν είηε ν βαζκφο αληίζηαζεο ζηα Α/Π ζα ήηαλ κεγαιχηεξνο είηε ηα κηζζψκαηα ησλ ζπγθεθξηκέλσλ νηθνπέδσλ ζα ήηαλ πςειφηεξα. Ζ δπζθνξία ησλ θαηνίθσλ γηα ηηο εηαηξείεο, αιιά θαη γηα ην δηαρεηξηζηή ηνπ πζηήκαηνο κεηαθνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο νθείιεηαη επίζεο ζην εμήο: γηα ηε ζχλδεζε ελφο Α/Π κε ην νηθείν ππνζηαζκφ, ε επηρείξεζε πνπ ιεηηνπξγεί ην Α/Π αλ θαη είλαη ππεχζπλε γηα ηε ζχλδεζε ηνπ Α/Π κε ηνλ Τ/, αλαζέηεη κε ππεξγνιαβία ηελ θαηαζθεπή ηεο ζχλδεζεο ζην δηαρεηξηζηή, ν νπνίνο κε βάζε ην πθηζηάκελν λνκηθφ πιαίζην, λνκηκνπνηείηαη λα δηέιζεη απφ πεξηνπζίεο ηξίησλ θαη λα θαηαζθεπάζεη ην δίθηπν πνπ απαηηείηαη. Σν δίθηπν απηφ είλαη ζε θάζε πεξίπησζε ελαέξην κε απνηέιεζκα φηαλ πξφθεηηαη γηα ηδησηηθέο εθηάζεηο, κέξνο ηνπ νηθνπέδνπ λα δεζκεχεηαη γηα ηε κεηαθνξά ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ην Α/Π ζηνλ Τ/. 52 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

116 Έλα άιιν ζέκα αθνξά ηέινο θάπνηα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ Α/Π θαη ηνπ δηθηχνπ κεηαθνξάο κέζεο ηάζεο ηεο πεξηνρήο θαη ηε ζπληήξεζή ηνπο. Όπσο αλαθέξζεθε πξνεγνπκέλσο φια ηα δίθηπα κεηαθνξάο ηεο ελέξγεηαο απφ ηηο Α/Γ ζηνπο πίλαθεο, απφ ηνπο πίλαθεο ηνπ Α/Π ζηνλ Τ/ θαη απφ ηνλ Τ/ ζην δίθηπν κεηαθνξάο πςειήο ηάζεο είλαη ελαέξηα. Λφγσ ηεο πγξαζίαο πνπ ππάξρεη ζηελ πεξηνρή ζηα δίθηπα απηά πξαγκαηνπνηνχληαη θαζαιαηψζεηο, νη νπνίεο ζηε ζπλέρεηα θαηά ηε δηάξθεηα ησλ θαινθαηξηλψλ κελψλ πξνθαινχλ ππεξπεδήζεηο ειεθηξηθνχ θνξηίνπ, δειαδή ζπηλζήξα, ν νπνίνο είλαη πνιχ πηζαλφ λα πξνθαιέζεη ππξθατά. χκθσλα κε ηζρπξηζκνχο ησλ θαηνίθσλ νη πεξηπηψζεηο ππξθατψλ πνπ νθείινληαη ζε Α/Π ή ζην δίθηπν κεηαθνξάο είλαη πνιιέο. Ζ βαζηκφηεηα ησλ ηζρπξηζκψλ απηψλ ρξήδεη δηεξεχλεζεο, αιιά αλ πξάγκαηη πθίζηαηαη ηέηνηνο θίλδπλνο, είλαη απαξαίηεην λα ιεθζνχλ άκεζα φια ηα απαξαίηεηα κέηξα. Αμηνινγψληαο ηα παξαπάλσ, κπνξεί λα εμαρζεί ην ζπκπέξαζκα φηη ν ξφινο ησλ εηαηξεηψλ ζηελ πεξηνρή ήηαλ ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο θαζνξηζηηθφο γηα ηε ζηάζε ησλ θαηνίθσλ. Όπσο αλαθέξζεθε ζην πξψην κέξνο, έλα κέξνο απηήο ηεο αξλεηηθφηεηαο απνδίδεηαη ζηε γεληθφηεξε πξνθαηάιεςε πνπ ππάξρεη ζηελ Διιάδα απέλαληη ζηηο ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο θαη ηηο επελδχζεηο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα. Οη εηαηξείεο απηέο επίζεο δε ζρεηίδνληαη άκεζα κε ηελ πεξηνρή, ελψ ε εθκεηάιιεπζε θάπνησλ αηνιηθψλ πάξθσλ έρεη πεξάζεη πιένλ ζηα ρέξηα μέλσλ επελδπηψλ θαη ίζσο απηφ ιεηηνπξγεί πξνζζεηηθά ζε φια ηα παξαπάλσ. Σν ζίγνπξν είλαη φηη ε ζπλεξγαζία ηνπηθήο θνηλσλίαο θαη εηαηξεηψλ ζα κπνξνχζε λα είλαη απνδνηηθφηεξε κε ακνηβαία νθέιε θαη γηα ηηο δχν πιεπξέο. 9.5 Η έιιεηςε αληαπνδνηηθόηεηαο Μηα βαζηθή αηηία πνπ νη θάηνηθνη ηεο Νφηηαο Δχβνηαο αληηδξνχλ ζηα ήδε εγθαηεζηεκέλα Α/Π θαζψο θαη ζε εθείλα πνπ ζρεδηάδεηαη λα εγθαηαζηαζνχλ είλαη φηη ε χπαξμε ησλ Α/Π ζηελ πεξηνρή ηνπο δε ζπλεπάγεηαη άκεζα νθέιε, νξαηά ζηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπο. Όπσο αλαθέξζεθε ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην, ζχκθσλα κε ην άξζξν 25 ηνπ λφκνπ 3468/06 θάζε παξαγσγφο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ Α.Π.Δ επηβαξχλεηαη, απφ ηελ έλαξμε ηεο εκπνξηθήο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζηαζκνχ ηνπ, κε εηδηθφ ηέινο ην νπνίν αληηζηνηρεί ζε πνζνζηφ 3% επί ηεο, πξν Φ.Π.Α., ηηκήο πψιεζεο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηνλ Γηαρεηξηζηή ηνπ πζηήκαηνο. χκθσλα κε ηελ παξάγξαθν 3 ηνπ ίδηνπ άξζξνπ «Σα πνζά πνπ αληηζηνηρνχλ ζην εηδηθφ ηέινο εγγξάθνληαη ζε ρσξηζηφ θσδηθφ ηνπ πξνυπνινγηζκνχ εζφδσλ ηνπ νηθείνπ Ο.Σ.Α. πξψηνπ βαζκνχ θαη

117 δηαηίζεληαη ππνρξεσηηθά θαη απνθιεηζηηθά, ζε πνζνζηφ 80%, γηα ηελ εθηέιεζε έξγσλ ηνπηθήο αλάπηπμεο, ζε πεξηνρέο εληφο ησλ νξίσλ ηνπ δεκνηηθνχ ή θνηλνηηθνχ δηακεξίζκαηνο φπνπ είλαη εγθαηεζηεκέλνο ν ζηαζκφο ή δηέξρεηαη ε γξακκή ζχλδεζεο θαη, ζε πνζνζηφ 20%, ζηελ ππφινηπε πεξηθέξεηα ηνπ νηθείνπ Ο.Σ.Α. πξψηνπ βαζκνχ. Καηά ηελ εθηέιεζε θαη ιεηηνπξγία ησλ έξγσλ απηψλ, κε κέξηκλα ηνπ νηθείνπ Ο.Σ.Α. πνπ εθηειεί ηα έξγα, αλαξηάηαη εηδηθή ζήκαλζε φπνπ αλαγξάθεηαη ε πξνέιεπζε ησλ ζρεηηθψλ πφξσλ. Οη νηθείνη Ο.Σ.Α. ππνρξενχληαη λα ππνβάιινπλ ζηνλ Τπνπξγφ Αλάπηπμεο θαη ηνλ Γεληθφ Γξακκαηέα ηεο νηθείαο Πεξηθέξεηαο, εληφο ηνπ πξψηνπ ηξηκήλνπ θάζε επφκελνπ έηνπο, έθζεζε κε ηνλ απνινγηζκφ ηεο αμηνπνίεζεο ησλ εζφδσλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ην εηδηθφ ηέινο». Ζ πξάμε φκσο απέρεη αξθεηά απφ απηφ πνπ πξνβιέπεη ην λνκνζεηηθφ πιαίζην. ην δήκν Γηζηχσλ ιεηηνπξγνχλ απηή ηε ζηηγκή Α/Π ζηα δεκνηηθά δηακεξίζκαηα Αξγπξνχ θαη Εαξάθσλ. χκθσλα κε ηελ παξαπάλσ λνκνζεζία ζα έπξεπε πεξίπνπ 80% ηνπ 3% ησλ κηθηψλ εζφδσλ απφ ηε ιεηηνπξγία ησλ ζπγθεθξηκέλσλ Α/Π πάξθσλ λα δηαηίζνληαη γηα ηελ εθηέιεζε έξγσλ αλάπηπμεο ζηα ζπγθεθξηκέλα δεκνηηθά δηακεξίζκαηα θαη εθηφο απηνχ λα ζπληάζζνληαη εηήζηεο εθζέζεηο γηα ην πψο αμηνπνηνχληαη ηα έζνδα πνπ πξνέξρνληαη απφ ην εηδηθφ ηέινο. ην ζπγθεθξηκέλν δήκν φκσο ηίπνηα απφ ηα δχν ζπκβαίλεη κε απνηέιεζκα νη θάηνηθνη ησλ ζπγθεθξηκέλσλ δηακεξηζκάησλ λα κελ εηζπξάηηνπλ θάπνηα αληαπφδνζε κε ηε κνξθή έξγσλ γηα ηελ παξνπζία ησλ Α/Π ζην δηακέξηζκά ηνπο. Ακθίβνιν είλαη ηέινο, ιφγσ ηεο νηθνλνκηθήο δπζπξαγίαο πνπ ραξαθηεξίδεη ηνπο πεξηζζφηεξνπο πξσηνβάζκηνπο ΟΣΑ ηεο ρψξαο, θαηά πφζν γεληθφηεξα ηα έζνδα απφ ην ηέινο απηφ επελδχνληαη ζε έξγα αλάπηπμεο. Ζ κε δηάζεζε ηνπ ηέινπο ζηα ηνπηθά δηακεξίζκαηα ζηα ρσξηθά πιαίζηα ησλ νπνίσλ ιεηηνπξγνχλ Α/Π ή ε δηάζεζε ηνπ ηέινπο γηα ζθνπνχο ηξίηνπο θαη φρη γηα αλαπηπμηαθά έξγα ιεηηνπξγεί ζίγνπξα πξνζζεηηθά ζε φιεο ηνπο ιφγνπο πνπ έρνπλ αλαθεξζεί σο ηψξα, ελψ ηελ επζχλε γηα απηφ ηε θέξεη θπξίσο ε ΣΑ.

118 Κεθάλαιο 10: Πώρ θα εξαζθαλιζηεί η ζςναίνεζη ηυν Νοηιοεςβοιυηών και όσι μόνο; Ζ θιηκαηηθή αιιαγή θαη νη δηεζλείο ππνρξεψζεηο ηεο ρψξαο επηηάζζνπλ ηελ πξνψζεζε ησλ ΑΠΔ φρη κφλν ζηε Ν. Δχβνηα, αιιά ζην ζχλνιν ηεο ρψξαο. Ζ εμαζθάιηζε ηεο θνηλσληθήο απνδνρήο ησλ ΑΠΔ είλαη απαξαίηεηε πξνυπφζεζε πξνθεηκέλνπ κηα κνλάδα ΑΠΔ λα εγθαηαζηαζεί ζε κηα πεξηνρή θαη λα μεθηλήζεη νκαιά ε ιεηηνπξγία ηεο. Γηα λα εμαζθαιηζηεί ε ζπλαίλεζε απηή είλαη απαξαίηεην θξάηνο θαη επηρεηξήζεηο λα αλαιάβνπλ ζπγθεθξηκέλεο δξάζεηο, ελψ νη ηνπηθέο θνηλσλίεο απφ ηελ πιεπξά ηνπο ρξεηάδεηαη λα αλαιάβνπλ ζπγθεθξηκέλεο δεζκεχζεηο. θνπφο ηνπ θεθαιαίνπ απηνχ είλαη λα πεξηγξάςεη ηηο δξάζεηο θαη ηηο δεζκεχζεηο απηέο φπσο επηζεκάλζεθαλ απφ ηα άηνκα κε ηα νπνία πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζπλαληήζεηο ζπλεληεχμεηο, αιιά θαη ζχκθσλα κε ηελ πξνζσπηθή εθηίκεζε ηνπ εξεπλεηή Ο ξόινο ηνπ θξάηνπο Σν θξάηνο, θεληξηθφ (Τπνπξγεία) ή απνθεληξσκέλν (Πεξηθέξεηεο), θαη θπξίσο ην θεληξηθφ είλαη απηφ πνπ λνκνζεηεί θαη ζέηεη ηνπο «θαλφλεο ηνπ παηρληδηνχ». Όπσο θάλεθε απφ ηελ πξνεγνχκελε αλάιπζε θάπνηεο παξαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο γίλνληαη αληηιεπηέο απφ κεξίδα ηνπ θφζκνπ σο αζχκβαηεο κε ηελ αμηνπνίεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο, ελψ ππφ θάπνηεο πξνυπνζέζεηο φλησο κπνξεί λα ιεηηνπξγήζνπλ αληαγσληζηηθά. Θέκα αζπκβαηφηεηαο πξνθχπηεη φηαλ νη παξαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο αλαπηχζζνληαη ζε κηα πεξηνρή κε ηπραίν ηξφπν κέζα ζην ρψξν. Όπσο δηδάζθεη ην παξάδεηγκα ηεο Ν. Δχβνηαο, ε ηπραία απηή αλάπηπμε ησλ παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζα επηθέξεη θάπνηα ζηηγκή ηε ζχγθξνπζε απηψλ. ηελ πεξίπησζε ηεο Ν. Δχβνηαο πξφθεηηαη πεξηζζφηεξν γηα ηελ αλέγεξζε παξαζεξηζηηθήο θαηνηθίαο θαη ηνλ ηνπξηζκφ, πνπ αθφκα θαη κεηαμχ ηνπο ζε άιιεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο, π.ρ. ζηελ Άλδξν, ήδε ιεηηνπξγνχλ αληαγσληζηηθά. Ρφινο ηνπ θξάηνπο ζηελ πξνθεηκέλε ιακβάλνληαο ππφςε ζε θάζε πεξίπησζε ηνπο ηδηαίηεξνπο πφξνπο θάζε πεξηνρήο είλαη λα ζέζεη ηηο βαζηθέο αλαπηπμηαθέο θαηεπζχλζεηο γηα θάζε πεξηνρή θαη ηνπο θαλφλεο βάζεη ησλ νπνίσλ ζα αλαπηχζζνληαη νη παξαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο κέζα ζην ρψξν. Σν Γεληθφ Υσξνηαμηθφ Πιαίζην πνπ ςεθίζηεθε απφ ηελ Οινκέιεηα

119 ηεο Βνπιήο ηνλ Ηνχιην ηνπ 2008 απνηειεί έλα ζεκαληηθφ βήκα πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε, αιιά ην ίδην Πιαίζην δέρηεθε ζθνδξή θξηηηθή γηα ηηο δηαηάμεηο ηνπ πνπ αθνξνχλ ηελ εθηφο ζρεδίνπ δφκεζε (Σδαλαβάξα Υ., ). Σν θαζεζηψο πνπ αθνξά ηε ρσξνζέηεζε ησλ αηνιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ, αλ θαη κε ζεκαληηθή επίζεο θαζπζηέξεζε, ζεσξείηαη πιένλ πιήξεο. Ζ θαζπζηέξεζε φκσο απηή ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο ζρεηίδεηαη κε ηηο αληηδξάζεηο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ. Όζνλ αθνξά ηε Ν. Δχβνηα, είλαη γεγνλφο φηη ε δηνίθεζε πξψηα επέηξεςε ηελ εγθαηάζηαζε αηνιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ θαη ζηε ζπλέρεηα έζεζε θξηηήξηα θαη πεξηνξηζκνχο, αθφηνπ φκσο ηα πξψηα ιάζε είραλ γίλεη θαη αθνχ ε άζρεκε εληχπσζε γηα ηα Α/Π άξρηζε λα ζρεκαηίδεηαη. Γελ αξθεί φκσο ε πηνζέηεζε ησλ ζσζηψλ θξηηεξίσλ θαη πεξηνξηζκψλ. εκαζία έρεη θαη ν έιεγρνο πνπ αζθείηαη θαη απηφ απνηειεί έλα αθφκα πεδίν ζην νπνίν ε θεληξηθή δηνίθεζε θέξεη κεγάιν κεξίδην επζχλεο. Μπνξεί φκσο απηφο ν έιεγρνο λα είλαη επαξθήο απφ ηε ζηηγκή πνπ ζε νιφθιεξε ηελ Πεξηθέξεηα ηεξεάο Διιάδνο κφλν έλαο ππάιιεινο ηεο Γηεχζπλζεο Πεξηβάιινληνο θαη Υσξνηαμίαο αζρνιείηαη κε ηελ αδεηνδφηεζε φισλ ησλ κνλάδσλ ΑΠΔ ηεο Πεξηθέξεηαο ηεξεάο Διιάδνο; Μεηά απφ ηειεθσληθή επηθνηλσλία κε ηε ζπγθεθξηκέλε δηεχζπλζε επηβεβαηψζεθε φηη δελ ηεξείηαη βάζε δεδνκέλσλ γηα ην πφζεο άδεηεο έρνπλ ρνξεγεζεί κέρξη ηψξα. Δίλαη ζαθέο φηη πξνθεηκέλνπ λα είλαη απνηειεζκαηηθφο ν έιεγρνο πνπ πξνβιέπεηαη, εηδηθά ζην θνκκάηη ηεο πεξηβαιινληηθήο αδεηνδφηεζεο απαηηείηαη ε δέζκεπζε πεξηζζφηεξσλ πφξσλ, ηνπο νπνίνπο ε θεληξηθή δηνίθεζε δε θαίλεηαη κέρξη ηψξα δηαηεζεηκέλε λα δηαζέζεη. Ο πιεξέζηεξνο θαη ζπζηεκαηηθφηεξνο έιεγρνο ζα δηαζθαιίζεη ηνπο θαηνίθνπο απφ ηελ άλαξρε εγθαηάζηαζε Α/Π, ηηο επηρεηξήζεηο απφ ηελ αθχξσζε ή ηελ θαζπζηέξεζε έξγσλ πνπ βξίζθνληαη ζε πξνρσξεκέλν ζηάδην ηεο αδεηνδνηηθήο δηαδηθαζίαο απφ ην Δ` Σκήκα ηνπ ηδ θαη ηέινο ζα δηαθπιάμεη ηνπο πνιηηηζηηθνχο θαη πεξηβαιινληηθνχο πφξνπο ηεο Ν. Δχβνηαο θαη φρη κφλν. Όπσο αλαθέξζεθε ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην έλαο βαζηθφο ιφγνο πνπ αληηδξνχλ νη θάηνηθνη ηεο Ν. Δχβνηαο είλαη φηη ε ιεηηνπξγία Α/Π ζηελ πεξηνρή ηνπο δε ζπλεπάγεηαη θάπνηα αληαπφδνζε γηα απηνχο. Σν ηέινο ηνπ 3% πνπ εηζπξάηηνπλ νη ΟΣΑ ηεο πεξηνρήο δελ δηαηίζεηαη ζε έξγα αλάπηπμεο φπσο πξνβιέπεηαη θαη ε επνπηεχνπζα πεξηθεξεηαθή δηνίθεζε ζα πξέπεη λα ππνρξεψζεη ηνπο ΟΣΑ λα εθαξκφζνπλ ηε λνκνζεζία.

120 Θα κπνξνχζαλ επίζεο κειινληηθά λα αλαδεηεζνχλ άιια κέζα, ηα νπνία δε ζα επηβαξχλνπλ απαξαίηεηα πεξηζζφηεξν ηηο επηρεηξήζεηο πνπ ιεηηνπξγνχλ ηα Α/Π, αιιά ζα απνδεκηψλνπλ κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν ηνπο θαηνίθνπο. Αληί ηνπ ηέινπο ηνπ 3% νη θάηνηθνη ηεο πεξηνρήο ζα κπνξνχζαλ λα έρνπλ θάπνηα έθπησζε ζην ινγαξηαζκφ ηνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο. Ζ έθπησζε απηή ζα αθνξά ην ζηαζεξφ θφζηνο δηθηχνπ 53 ή ην πνζφ πνπ ζα πιεξψλνπλ ζηνλ πξνκεζεπηή ζηελ πεξίπησζε πνπ έρνπλ επηιέμεη λα θαηαλαιψλνπλ «πξάζηλε» ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη ζηελ πεξηνρή ηνπο. Οη θάηνηθνη ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ΟΣΑ ζα ζπλδέζνπλ κε απηφλ ηνλ ηξφπν ηε ιεηηνπξγία ησλ Α/Π ηεο πεξηνρήο ηνπο κε έλα θαζεκεξηλφ αγαζφ, ην νπνίν ζα πιεξψλνπλ θζελφηεξα απφ ηνπο θαηνίθνπο άιισλ πεξηνρψλ πνπ δε δηαζέηνπλ Α/Π θαη ην νπνίν ηέινο ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηε ιεηηνπξγία θαη ην ιφγν χπαξμεο ησλ Α/Π. Ζ έθπησζε ζην ινγαξηαζκφ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο ππεξηεξεί ζίγνπξα ζε ακεζφηεηα απφ έλα αλαπηπμηαθφ έξγν πνπ ρξεκαηνδνηείηαη απφ ην ηέινο ηνπ 3%, ην νπνίν έξγν φκσο, φπσο αλαθέξζεθε ζην πξνεγνχκελν θεθάιαην, ακθίβνιν είλαη ηειηθά αλ πνηέ ζα εθηειεζηεί. Όπσο αλαθέξζεθε ζε πξνεγνχκελα θεθάιαηα ε ζπκκεηνρή ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ ζηελ φιε δηαδηθαζία είλαη πεξηνξηζκέλε θαη απηφ απφ κφλν ηνπ κπνξεί λα απνηειέζεη αηηία αληίδξαζεο κεξίδαο ησλ θαηνίθσλ. Παξφιν πνπ ε σξηκφηεηα ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ θαη εηδηθφηεξα ησλ αηξεηψλ ηνπο αξρφλησλ γεληθψο ακθηζβεηείηαη, ππάξρνπλ ζίγνπξα ζεκεία ζηα νπνία ε ΣΑ ζα κπνξνχζε λα έρεη πεξηζζφηεξν ιφγν. Ο θαζνξηζκφο θξηηεξίσλ θαη θαλφλσλ ρσξνζέηεζεο κνλάδσλ ΑΠΔ είλαη ζίγνπξα ξφινο ηνπ θεληξηθνχ θξάηνπο θαη φρη ηεο ΣΑ. Ο έιεγρνο ησλ πεξηβαιινληηθψλ φξσλ είλαη ζρεδφλ αδχλαην λα πξαγκαηνπνηεζεί απφ ηνπο δήκνπο θαη θπζηνινγηθφ λα πξαγκαηνπνηείηαη ζε θεληξηθφηεξν επίπεδν. Τπάξρνπλ φκσο ζίγνπξα ζεκεία πνπ αθνξνχλ ην ζρεδηαζκφ, ηελ εγθαηάζηαζε θαη ηε ιεηηνπξγία κνλάδσλ ΑΠΔ πνπ νη ηνπηθέο θνηλσλίεο ιφγσ εγγχηεηαο ζα κπνξνχζαλ λα παξεκβαίλνπλ ελεξγά. Σν θεληξηθφ θξάηνο ζα κπνξνχζε λα ζέζεη έλα επίζεκν πιαίζην, εληφο ηνπ νπνίνπ ε ηνπηθή θνηλσλία, ν ελδηαθεξφκελνο επελδπηήο θαη νη θεληξηθέο ππεξεζίεο ζα δηαπξαγκαηεχνληαη, ψζηε λα πξνζεγγίδεηαη ζε θάζε πεξίπησζε ε βέιηηζηε ιχζε. Ζ δηαβνχιεπζε απηή, αιιά θαη πηζαλά ζεκεία παξέκβαζεο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ αλαιχνληαη ζηηο παξαθάησ 2 ελφηεηεο. 53 ην κέιινλ ζηα ηηκνιφγηα πιεξσκήο ηνπ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο ζα ππάξρεη ν δηαρσξηζκφο κεηαμχ ζηαζεξνχ θφζηνπο δηθηχνπ θαη πνζνχ πιεξσκήο ηνπ πξνκεζεπηή. Θα κπνξνχζε λα δεκηνπξγεζεί έλαο εηδηθφο ινγαξηαζκφο ζηνλ νπνίν ζα ζπγθεληξψλεηαη ην ηέινο ηνπ 3% θαη ζηηο πεξηνρέο κε αηνιηθέο εγθαηαζηάζεηο λα αθαηξείηαη απφ ην ζηαζεξφ θφζηνο δηθηχνπ.

121 Σέινο, φζνλ αθνξά εηδηθά ηε Ν. Δχβνηα ε δηνίθεζε ιακβάλνληαο ζπγθεθξηκέλα κέηξα κπνξεί λα θαηεπλάζεη ηηο αληηδξάζεηο ησλ θαηνίθσλ. Σν πξψην κέηξν αθνξά ηελ ππνγεηνπνίεζε ησλ γξακκψλ κεηαθνξάο πςειήο ηάζεο. Καηά ηε ζπκπιήξσζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ δηαπηζηψζεθε φηη φπνηε γίλεηαη ιφγνο ζηελ πεξηνρή γηα ηα Α/Π γίλεηαη ιφγνο θαη γηα ηηο γξακκέο κεηαθνξάο πςειήο ηάζεο θαη αληίζηξνθα. Γεχηεξνλ, πξέπεη λα απνζαθεληζηεί πιήξσο ην θαζεζηψο ηεο πεξηνρήο ηνπ φξνπο Όρε. Ζ έληαμε ηεο πεξηνρήο ζηνλ θαηάινγν NATURA 2000 είλαη ελδεηθηηθή ηεο αξρηθήο πξφζεζεο ηεο πνιηηείαο λα πξνζηαηεπηεί ε πεξηνρή απφ ζεηξά δξαζηεξηνηήησλ. Σν ζρεηηθφ φκσο πξνεδξηθφ δηάηαγκα εθθξεκεί αθφκα, ελψ ηα ηειεπηαία έηε έρνπλ εγθξηζεί πνιιέο άδεηεο εληφο ηεο πεξηνρήο απηήο. Σξίηνλ, παξάιιεια κε ηελ αμηνπνίεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο, ζεκαληηθφ είλαη λα πξνσζεζνχλ έξγα πξνζπειαζηκφηεηαο θαη ππνδνκψλ δηθηχσλ ζηελ πεξηνρή Ο ξόινο ησλ επηρεηξήζεσλ Σν θξάηνο κπνξεί λα ζέηεη ηνπο θαλφλεο ηνπ παηρληδηνχ, αιιά νη επηρεηξήζεηο απφ ηελ πιεπξά ηνπο έρνπλ κεγάιε επρέξεηα επηινγψλ φζνλ αθνξά ηνλ ηξφπν πνπ ζα πξνζεγγίζνπλ ηελ πεξηνρή πνπ πξφθεηηαη λα επελδχζνπλ. Μπνξνχλ απιά λα αθνινπζήζνπλ ηε δηαδηθαζία πνπ νξίδεη ε λνκνζεζία, ρσξίο λα έξζνπλ ζε επαθή κε ηελ ηνπηθή θνηλσλία παξά κφλν κέρξη ην βαζκφ πνπ είλαη αλαγθαίν ή λα αθνινπζήζνπλ κηα άιιε πην ζπλεξγαηηθή πξνζέγγηζε ε νπνία φκσο πηζαλψο λα πεξηνξίζεη ηηο αληηδξάζεηο ησλ θαηνίθσλ. ηελ πεξίπησζε πνπ κηα επηρείξεζε επηιέμεη ηε δεχηεξε πξνζέγγηζε, ε ζπλεξγαζία κε ηελ ηνπηθή θνηλσλία ζα αθνξά ηα εμήο ηξία ζηάδηα: ην ζηάδην ζρεδηαζκνχ ηνπ έξγνπ, ην ζηάδην θαηαζθεπήο ηεο εγθαηάζηαζεο θαη ην ζηάδην ιεηηνπξγίαο. Όζνλ αθνξά ην πξψην ζηάδην, ν ελδηαθεξφκελνο επελδπηήο ζα πξέπεη λα πξνζεγγίζεη ηελ ηνπηθή θνηλσλία θαη λα ηελ ελεκεξψζεη γηα ηελ επέλδπζε πνπ ζρεδηάδεη. Οη θάηνηθνη ζα πξέπεη λα ελεκεξσζνχλ γηα ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ έξγνπ, γηα ηηο επηπηψζεηο ηνπ, αιιά θαη γηα ηα νθέιε πνπ ζα πξνθχςνπλ γηα ηελ πεξηνρή θαη ζηε ζπλέρεηα κέζσ ησλ αηξεηψλ ηνπο εθπξνζψπσλ ζα πξέπεη λα δηαβνπιεηνχλ κε ηνλ επελδπηή, έηζη ψζηε λα κεγηζηνπνηεζνχλ ηα νθέιε θαη λα πεξηνξηζηνχλ νη αξλεηηθέο επηπηψζεηο. Έλα αίηεκα πνπ ζα κπνξνχζε λα ηεζεί εθ κέξνπο ηνπ δήκνπ ή ηεο θνηλφηεηαο είλαη π.ρ. έλαο αξηζκφο εξγαηψλ θαηά ηε θάζε θαηαζθεπήο ελφο Α/Π θαη έλαο ζπληεξεηήο θαηά ηε θάζε ιεηηνπξγίαο λα πξνζιεθζνχλ απφ ηε ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή.

122 ην δεχηεξν θαη ηξίην ζηάδην νη επηρεηξήζεηο νθείινπλ λα ηεξήζνπλ ηηο δεζκεχζεηο πνπ αλέιαβαλ ζην ζηάδην ηνπ ζρεδηαζκνχ. Δηδηθά φζνλ αθνξά ην ζηάδην εγθαηάζηαζεο, πξέπεη λα ιεθζεί κέξηκλα, ψζηε λα ειαρηζηνπνηεζνχλ νη επηπηψζεηο ζην πεξηβάιινλ. Καηά ηε ζπκπιήξσζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ πνιινί θάηνηθνη ζρνιίαζαλ ζεηηθά ηηο πεξηπηψζεηο Α/Π πνπ νη εηαηξείεο έθαλαλ «πξνζεθηηθή δνπιεηά» σο πξνο ηνπο δξφκνπο πνπ δηάλνημαλ, ηηο πιαηθφξκεο γηα ηελ εγθαηάζηαζε ησλ Α/Γ θαη ηελ ππνγεηνπνίεζε ησλ ζπλδέζεσλ κεηαμχ Α/Γ.Σέινο, ζην ζηάδην ιεηηνπξγίαο νη επηρεηξήζεηο πνπ έρνπλ επηιέμεη ηελ ζπλεξγαηηθή πξνζέγγηζε, πέξα απφ ηελ απφδνζε ηνπ 3% ζηνπο νηθείνπο ΟΣΑ, νθείινπλ λα πξνβαίλνπλ θαη ζε άιιεο δξάζεηο αληαπνδνηηθνχ ραξαθηήξα ή δξάζεηο εηαηξηθήο θνηλσληθήο επζχλεο. Θα πξέπεη ζε θάζε πεξίπησζε λα επηιέγνληαη νη δξάζεηο εθείλεο πνπ έρνπλ άκεζν αληίθηππν ζηελ θαζεκεξηλφηεηα ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ θαη ζα πξέπεη ηέινο λα δίλεηαη πξνζνρή ζηνλ ηξφπν πνπ νη δξάζεηο απηέο επηθνηλσλνχληαη ζηνπο θαηνίθνπο Ο ξόινο ησλ ηνπηθώλ θνηλσληώλ Ζ πηνζέηεζε ηεο ζπλεξγαηηθήο πξνζέγγηζεο πνπ αλαθέξζεθε ζηελ πξνεγνχκελε ελφηεηα επηθπιάζζεη έλα ζεκαληηθφ ξφιν γηα ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο, ν νπνίνο φκσο πξνυπνζέηεη έλα βαζκφ σξηκφηεηαο απφ ηελ πιεπξά απηψλ.οη ηνπηθέο θνηλσλίεο νθείινπλ θαη` αξράο λα αλαγλσξίζνπλ ηε ζεκαζία ηεο πξνψζεζεο ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. Όπσο αλαθέξζεθε ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην ε πξνψζεζε ησλ ΑΠΔ ζπλεπάγεηαη αιιάγεο ζηελ θαζεκεξηλφηεηα ησλ πνιηηψλ νη νπνίεο κέρξη πξηλ θάπνηα ρξφληα ήηαλ αδηαλφεηεο. Οη αιιαγέο απηέο αθνξνχλ ηελ χπαξμε πνιιψλ κηθξψλ θαη απνθεληξσκέλσλ κνλάδσλ ΑΠΔ θαη ε κεηάβαζε απηή, φπσο θαη νπνηαδήπνηε ζεκαληηθή αιιαγή ζηελ θαζεκεξηλφηεηά κηαο ηνπηθήο θνηλσλίαο, ζίγνπξα πξνθαιεί ηξηβέο θαη αληηδξάζεηο. Ζ εμ` αξρήο φκσο απνξξηπηηθή ζηάζε πνπ πηνζεηείηαη ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο ελ έηεη 2008 θξίλεηαη απαξάδεθηε. Οη ηνπηθέο θνηλσλίεο είλαη ζίγνπξα απηέο νη νπνίεο γλσξίδνπλ θαιχηεξα ηνλ ηφπν ηνπο θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη. Ζ γλψζε απηή κπνξεί λα θαλεί ρξήζηκε ζε κηα δηαδηθαζία δηαβνχιεπζεο ζηελ νπνία ε ηνπηθή θνηλσλία ζπλεξγάδεηαη κε ηελ θεληξηθή ή ηελ πεξηθεξεηαθή δηνίθεζε θαη ηνπο επελδπηέο πξνθεηκέλνπ λα βξεζεί ε βέιηηζηε ιχζε. Ζ ιχζε απηή κπνξεί λα αθνξά ην πνπ αθξηβψο ζα εγθαηαζηαζεί ε κνλάδα ΑΠΔ, εηδηθφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο κνλάδαο, ηα ζπλνδά έξγα απηήο θ.η.ι.. Όζνλ αθνξά ηε ζέζε εγθαηάζηαζεο, πξέπεη λα ζεκεησζνχλ ηα εμήο: ζηε Ν. Δχβνηα, φπσο θαη ζε θάζε πεξηνρή, ππάξρνπλ πνιηηηζηηθνί θαη

123 πεξηβαιινληηθνί πφξνη νη νπνίνη έρνπλ ηδηαίηεξε αμία γηα ηνπο θαηνίθνπο ε νπνία δελ ηαπηίδεηαη απαξαίηεηα κε ηελ αμία πνπ ηνπο πξνζδίδνπλ ε δηνίθεζε θαη νη επηρεηξήζεηο. Δίλαη ζθφπηκν ίζσο γηα ιφγνπο απνηειεζκαηηθφηεηαο ε αμηνπνίεζε κηαο ΑΠΔ ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή λα κε μεθηλά απφ ηα ζεκεία απηά πξνθεηκέλνπ λα κεησζεί ε πηζαλφηεηα αληηδξάζεσλ ησλ θαηνίθσλ. Σν πνηά είλαη ηα ζεκεία απηά θαη ην πφζε αμία έρνπλ γηα ηνπο θαηνίθνπο κπνξεί λα δηαθαλεί κφλν κέζσ κηαο δηαδηθαζίαο δηαβνχιεπζεο πνπ νη θάηνηθνη έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα εθθξάζνπλ ηηο ζέζεηο ηνπο. Έλαο άιινο ηξφπνο λα πεξηνξηζηνχλ νη αληηδξάζεηο είλαη ν πεξηνξηζκφο ηεο επίπησζεο ησλ ζπλνδψλ έξγσλ ησλ εγθαηαζηάζεσλ ΑΠΔ θαη απηφ απνηειεί επίζεο ζεκείν ζην νπνίν ζα κπνξνχζαλ λα έρνπλ ιφγν νη ηνπηθέο θνηλσλίεο. εκείν ηξηβήο ζηε Ν. Καξπζηία απνηεινχλ, φπσο αλαθέξζεθε, νη ππέξγεηεο γξακκέο κεηαθνξάο θαη ε δηάλνημε λέσλ δξφκσλ γηα ηελ εγθαηάζηαζε ησλ Α/Γ. Οη ηνπηθέο θνηλσλίεο ζα κπνξνχζαλ λα ζπλεξγαζηνχλ κε ηε δηνίθεζε θαη ηνλ εθάζηνηε επελδπηή πξνθεηκέλνπ λα ππνγεηνπνηεζνχλ νη ζπλδέζεηο ησλ Α/Π κε ηνπο Τ/ θαη ησλ Τ/ κε ηε γξακκή πςειήο ηάζεο. Δπίζεο, ζα κπνξνχζαλ ζε θάπνηα πιαίζηα λα ππνδείμνπλ ηε ζέζε πνπ πξφθεηηαη λα δηαλνηρηνχλ δξφκνη, ηε δηάλνημε θνηλνχ δξφκνπ γηα πεξηζζφηεξα απφ έλα Α/Π ή ηε ρξήζε απηψλ ζηε ζπλέρεηα σο αληηππξηθψλ θαζψο θαη ηελ απνθαηάζηαζε πηζαλψλ δεκηψλ ζην πεξηβάιινλ. Ζ ζπλεξγαζία απηή ζα πεξηφξηδε ηηο αληηδξάζεηο φρη κφλν επεηδή πεξηνξίδνληαη νη επηπηψζεηο απφ ηελ εγθαηάζηαζε κηαο κνλάδαο ΑΠΔ ζε κηα πεξηνρή, αιιά θπξίσο επεηδή νη θάηνηθνη ζπκκεηέρνπλ θαη ζπλδηακνξθψλνπλ απνθάζεηο πνπ αθνξνχλ ηνλ ηφπν ηνπο. Μηα αθφκα δπλαηφηεηα, ε νπνία αλ θαη πξνβιέπεηαη ζεζκηθά δελ έρεη αμηνπνηεζεί κέρξη ηψξα, απνηεινχλ νη εηαηξείεο ιατθήο βάζεο. Σν πθηζηάκελν λνκνζεηηθφ πιαίζην αληηκεησπίδεη κε επλντθφ ηξφπν ηηο αηηήζεηο γηα ηελ έθδνζε ηεο άδεηαο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ ππνβάιινληαη απφ πνιπζπκκεηνρηθέο επηρεηξήζεηο (ιατθήο βάζεο) θαη κε ζπκκεηνρή ησλ θνξέσλ ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. Ζ δεκηνπξγία θαη ε δηαρείξηζε ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ απφ κηα πνιπζπκκεηνρηθή επηρείξεζε κε ζπκκεηνρή ησλ θαηνίθσλ θαη ηνπ νηθείνπ ΟΣΑ, εθηφο απφ ην φηη δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνπο θαηνίθνπο λα ζπκκεηέρνπλ ζε κηα αλαπηπμηαθή πξνζπάζεηα πνπ επηρεηξείηαη ζηελ πεξηνρή ηνπο, ζπλεπάγεηαη άκεζα νθέιε γηα απηνχο θαη ηνλ ΟΣΑ, ηα νπνία ελδερνκέλσο λα αληηζηαζκίζνπλ ηελ νπηηθή φριεζε απφ ηε κνλάδα ΑΠΔ, ηελ αθνπζηηθή θ.η.ι.

124 Δλ θαηαθιείδη, νη ηνπηθέο θνηλσλίεο ρξεηάδεηαη λα αλαιάβνπλ ηηο επζχλεο ηνπο. Γελ κπνξνχλ λα θιείλνπλ ηα κάηηα ηνπο κπξνζηά ζηηο θιηκαηηθέο αιιαγέο πνπ ζπληεινχληαη θαη ζηελ αλαγθαηφηεηα πξνψζεζεο ησλ ΑΠΔ. Σα επηρεηξήκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο ζηεξνχληαη επηζηεκνληθφηεηαο, ελψ ζε άιιεο πεξηπηψζεηο νη ίδηεο θνηλσλίεο αληηθάζθνπλ: νη θάηνηθνη ηεο Ν. Καξπζηίαο πξνβάιινπλ ζαλ επηρείξεκα γηα ηε κε εγθαηάζηαζε λέσλ Α/Π ζην φξνο Όρε ηελ πξφηαζε έληαμεο ηεο πεξηνρήο ζην δίθηπν NATURA 2000, ελψ αξρηθά κεγάιε κεξίδα ηνπ θφζκνπ ελαληηψζεθε ζην ζρέδην NATURA θαη ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε αδξάλεζε, φηαλ θιήζεθε λα ππνβάιιεη ηηο πξνηάζεηο ηεο 54. Οη αληαγσληζκνί εμνπζίαο ηέινο ζε ηνπηθφ επίπεδν θαη νη κηθξνπνιηηηθέο ζθνπηκφηεηεο δελ έρνπλ ζέζε κπξνζηά ζε έλα ηφζν ζνβαξφ δήηεκα φπσο απηφ ηεο πξνψζεζεο ησλ ΑΠΔ. Ζ εγθαηάζηαζε κηαο κνλάδαο ΑΠΔ ζε κηα πεξηνρή ζα πξέπεη λα αληηκεησπίδεηαη κε ζνβαξφηεηα θαη ζε θάζε πεξίπησζε πξέπεη λα εληνπίδεηαη ε ιχζε πνπ ζα ηθαλνπνηεί ην γεληθφηεξν, αιιά θαη ην ηνπηθφ ζπκθέξνλ. 54 Πεγή: ηειεπηαία επίζθεςε

125 ςμπεπάζμαηα Ζ κειέηε ηεο θνηλσληθήο απνδνρήο ησλ ΑΠΔ αθνξά νπζηαζηηθά ηε κειέηε κηαο θνηλσληθήο ζπκπεξηθνξάο ε νπνία, φπσο αλαθέξζεθε ζην Κεθ. 5, έρεη πνιιέο δηαζηάζεηο θαη επεξεάδεηαη απφ πιεζψξα παξαγφλησλ. Δπηπιένλ πξφθεηηαη γηα κηα ζπκπεξηθνξά κε ζηαηηθή ε νπνία κπνξεί ζε 50 έηε λα είλαη εληειψο δηαθνξεηηθή θαη ε νπνία δηαθνξνπνηείηαη, φπσο θάλεθε απφ ηηο απαληήζεηο ζηα εξσηεκαηνιφγηα φρη κφλν ζε επίπεδν ρψξαο, αιιά αθφκα θαη ζε επίπεδν θνηλφηεηαο. Σν λα ζθεθηεί θάπνηνο πξηλ 50 ρξφληα φηη ζήκεξα ζα παξάγεηαη ελέξγεηα απφ θχκαηα απαηηνχζε κεγάιε θαληαζία. Απαηηεί θαληαζία επίζεο γηα λα θαληαζηεί θάπνηνο έλα Α/Π ζηα αλνηρηά ηεο εξίθνπ ή δίπια ζηελ Αηηηθή Οδφ παξφιν πνπ ιεηηνπξγνχλ ήδε αξθεηά Α/Π ζηε Βφξεην Θάιαζζα ή εληφο ηνπ αζηηθνχ ζπγθξνηήκαηνο ηνπ Amsterdam. Ζ ζηάζε πνπ ζα πηνζεηήζεη κηα ηνπηθή θνηλσλία σο πξνο κηα κνλάδα ΑΠΔ είλαη ίζσο ηειηθά ζρεηηθφ ζέκα θαη εμαξηάηαη πεξηζζφηεξν απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ζπγθεθξηκέλεο ηνπηθήο, αιιά θαη επξχηεξεο θνηλσλίαο ζε επίπεδν θξάηνπο θαη φρη ηφζν απφ ηελ ηερλνινγία ηεο κνλάδαο θαη ηα ιεηηνπξγηθά ραξαθηεξηζηηθά απηήο. Σν παξάδεηγκα ηεο Ν. Δχβνηαο είλαη ζε κεγάιν βαζκφ αληηπξνζσπεπηηθφ: κηα πεξηνρή κε πςειή αλεξγία θαη αλαπηπμηαθέο πξννπηηθέο κε ζηνρεπκέλεο θαη ακθίβνιεο βησζηκφηεηαο (παξαζεξηζηηθή θαηνηθία θαη εθηφο ζρεδίνπ δφκεζε), κε θαηνίθνπο ζρεηηθά ρακεινχ κνξθσηηθνχ επηπέδνπ κε πιήξε ζρεδφλ άγλνηα ζε γεληθά ζέκαηα ΑΠΔ θαη αηνιηθήο ελέξγεηαο εηδηθφηεξα,θιήζεθε μαθληθά λα δερηεί έλα ζεκαληηθφ αξηζκφ Α/Π. Οη εηαηξείεο πνπ ζα ηα εγθαηαζηνχζαλ, αθνχ θαηάθεξαλ λα νινθιεξψζνπλ κηα αδεηνδνηηθή δηαδηθαζία 5-7 εηψλ αζρνιήζεθαλ ειάρηζηα κε ηελ θνηλσληθή απνδνρή ησλ εγθαηαζηάζεψλ ηνπο, ελψ ηέινο ην ζπγθεληξσηηθφ θξάηνο επεθχιαζζε πνιχ κηθξή ζπκκεηνρή ζηνπο θαηνίθνπο ζε φιε ηε δηαδηθαζία θαη νπζηαζηηθά ηνπο θαζηζηνχζε παζεηηθνχο δέθηεο. Δίλαη φκσο απηά ραξαθηεξηζηηθά κφλν ηεο Ν. Δχβνηαο; Αθνξνχλ κφλν ηελ αηνιηθή ελέξγεηα; Μφλν νη πνιίηεο ηεο Ν. Δχβνηαο κέλνπλ παζεηηθνί δέθηεο ζε απνθάζεηο ηξίησλ; Οη πεξηνρέο ηεο επηθξάηεηαο πνπ θέξνπλ θνηλά ραξαθηεξηζηηθά κε ηελ Δχβνηα είλαη πάξα πνιιέο: απνβηνκεράληζε, εγθαηάιεηςε παξαδνζηαθψλ αζρνιηψλ, αλεξγία, ππνβάζκηζε πεξηβαιινληηθψλ πφξσλ, ειιείςεηο ζε δίθηπα ή πξνβιήκαηα πξνζπειαζηκφηεηαο. Οη παξαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο απηψλ ησλ πεξηνρψλ είλαη αξηζκεηηθά πεξηνξηζκέλεο θαη φζεο εμαθνινπζνχλ λα δεκηνπξγνχλ εηζφδεκα γηα ηνπο

126 θαηνίθνπο, αλαπηχζζνληαη ρσξίο θάπνην νξγαλσκέλν ζρέδην, ρσξίο λα ιακβάλνπλ ππφςε ηνπο ηα πνξίζκαηα ηεο επηζηεκνληθήο έξεπλαο (π.ρ. ππεξβφζθεζε θαη εξεκνπνίεζε) ή ρσξίο λα ιακβάλνπλ ππφςε ηελ εκπεηξία άιισλ πεξηνρψλ ή ρσξψλ πνπ πηνζέηεζαλ αλάινγα κνληέια αλάπηπμεο (π.ρ. Ηζπαλία θαη παξαζεξηζηηθή θαηνηθία (Διαθξνχ Γηάλλε, )). Δίλαη πνιχ πηζαλφ ε πξνψζεζε ησλ ΑΠΔ ζε φιεο απηέο ηηο πεξηνρέο λα πξνθαιέζεη αληηδξάζεηο γηα ηνλ ίδην αθξηβψο ιφγν: ζα ζεσξεζεί σο δξάζε αζχκβαηε κε ηηο δξαζηεξηφηεηεο απηέο νη νπνίεο απνηεινχλ ηε «κφλε ειπίδα» γηα ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο. Πνηά φκσο ε ζέζε ηεο πνιηηείαο κπξνζηά ζε απηφ ην «αδηέμνδν»; Οη ιχζεηο πνπ πξνσζνχληαη κέρξη ζηηγκήο δε θαίλεηαη λα δίλνπλ ιχζε ζην πξφβιεκα. Σν θξάηνο παξακέλεη ζπγθεληξσηηθφ ζε ζεηξά ζεκάησλ κεηαμχ ησλ νπνίσλ ζπγθαηαιέγεηαη θαη ε δηαδηθαζία ρσξνζέηεζεο θαη αδεηνδφηεζεο ησλ ΑΠΔ, ελψ παξάιιεια εμεηάδεηαη ην ελδερφκελν θαηαζθεπήο κνλάδσλ ειεθηξνπαξαγσγήο πνπ ζα ρξεζηκνπνηνχλ σο θαχζηκν ην ιηζάλζξαθα (Κατηαληδίδεο Μηράιεο, ). Ζ πεξίπησζε ηεο Ν. Δχβνηαο θαηαδεηθλχεη φηη ν ζπγθεληξσηηζκφο θαη ε γξαθεηνθξαηηθή αλαπνηειεζκαηηθφηεηα ππνζάιπνπλ ηελ θνηλσληθή δπζαξέζθεηα ε νπνία εμειίζζεηαη ζε απζφξκεηε ή νξγαλσκέλε αληίζηαζε, αλάινγα κε ηνπο ηνπηθνχο ζπζρεηηζκνχο δπλάκεσλ θαη ηελ θηλεηηθφηεηα ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ. Ζ αληίζηαζε απηή, αλάινγα κε ηε κνξθή θαη ηελ έληαζή ηεο, κπνξεί λα θαζπζηεξήζεη ή λα δηαθφςεη αθφκα ηελ πξνζπάζεηα αμηνπνίεζεο ελφο «πινχηνπ», πινχηνπ πνπ άιιεο πεξηνρέο ή άιιεο ρψξεο δε δηαζέηνπλ θαη αλαγθάδνληαη λα πηνζεηνχλ ζπκβαηηθά θαχζηκα. Ζ ζηνηρεηψδεο ινγηθή θαη ε ζηνηρεηψδεο πεξηβαιινληηθή επαηζζεζία επηβάιινπλ ηελ απφξξηςε ιχζεσλ φπσο ηνπ ιηζάλζξαθα ή ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο 55 θαη ηελ πηνζέηεζε απνθεληξσκέλσλ δνκψλ θαη επέιηθησλ δηαδηθαζηψλ πνπ ζα εμαζθαιίδνπλ ηελ απαξαίηεηε ζπλαίλεζε ησλ θαηνίθσλ ηεο Ν. Δχβνηαο θαη φρη κφλν. Όηαλ ν πνιίηεο βξίζθεηαη ζην επίθεληξν ησλ επηινγψλ θαη απνθάζεσλ ηεο δηνίθεζεο, φηαλ φιεο νη απνθάζεηο ιακβάλνληαη θνληά ζε απηφλ, φηαλ γίλνληαη έξεπλεο πνπ δεηνχλ ηε γλψκε ηνπ γηα ηηο πνιηηηθέο επηινγέο πνπ ηνλ επεξεάδνπλ, φηαλ ηνπ απνδίδεηαη ν ζεβαζκφο πνπ ηνπ αξκφδεη θαη πνπ ηνπ αμίδεη, ηφηε ε δηνίθεζε έρεη πνηφηεηα θαη ν πνιίηεο δε ζηέθεηαη απέλαληη ηεο, αιιά ζπκπνξεχεηαη κε απηήλ, αθνχ απνηειεί κέξνο ηεο (Μπέζηια Βήθα Δπξηδίθε, ζει. 1-6). Όζν θη αλ ε σξηκφηεηα 55 Πεγή: δειψζεηο Τπνπξγνχ ΠΔΥΩΓΔ θ. Γ. νπθιηά γηα ηελ νξζή ζπκπεξίιεςε ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο ζηηο πξάζηλεο κνξθέο ελέξγεηαο απφ ηελ ΔΔ, ηειεπηαία επίζθεςε

127 ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ ακθηζβεηείηαη, είλαη ζίγνπξν φηη ε ηδεαηή απηή ιχζε απέρεη παξά ζάγθαο απφ ηε ζεκεξηλή πξαθηηθή. πλεπψο αθφκα θαη κηθξά βήκαηα αλ γίλνπλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηνπ πεξηνξηζκνχ ηνπ ξφινπ ηνπ θξάηνπο ή ηεο πηνζέηεζεο ζπκκεηνρηθψλ ζπλεξγαηηθψλ δηαδηθαζηψλ, ηα απνηειέζκαηα κπνξεί λα είλαη ελζαξξπληηθά θαη λα πξνθχςνπλ ακνηβαία νθέιε γηα φινπο: θξάηνο, επηρεηξήζεηο, πνιίηεο θαη πεξηβάιινλ. Όπσο ππνζηεξίδεη ν Naom Chomsky, φηαλ ειαρηζηνπνηείηαη ην θξάηνο, κεγηζηνπνηείηαη θάηη άιιν, θαη ην εξψηεκα είλαη αλ κεγηζηνπνηείηαη ν έιεγρνο απφ ην ιαφ ή ε εμνπζία ηεο ηδησηηθήο πξσηνβνπιίαο (Chomsky Naom, 1999 ζει. 94). Πξφθεηηαη γηα έλα δήηεκα ην νπνίν απαηηεί θάζε θνξά ιεπηνχο ρεηξηζκνχο πξνθεηκέλνπ λα κε θαηαζηεί έλα ηφζν ζνβαξφ ζέκα, φπσο ε ππνθαηάζηαζε ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ, δέζκην κηθξνπνιηηηθψλ ζπκθεξφλησλ θαη αληαγσληζκψλ πνπ αλαπηχζζνληαη ζε θάζε ηνπηθή θνηλσλία, αιιά νχηε θαη πεδίν αζχδνηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο πνπ δε ζέβεηαη ηελ πεξηνρή πνπ αλαπηχζζεηαη θαη ηνπο θαηνίθνπο ηεο. Οη ηζνξξνπίεο απηέο δελ είλαη κφληκεο θαη πξέπεη δηαξθψο λα εμεηάδνληαη θαη λα αλαπξνζαξκφδνληαη, αθνχ ε ζπλεξγαηηθή πξνζέγγηζε πνπ πξνηείλεηαη είλαη δηαδηθαζία παηδεπηηθή γηα ηνπο ζπκκεηέρνληεο. Γίδαγκα απφ ηελ πεξίπησζε ηεο Ν. Δχβνηαο είλαη φηη απηή ε ζπλεξγαζία πξέπεη λα εγθαηληάδεηαη πνιχ λσξίο. Ζ πξνζέγγηζε κηαο ηνπηθήο θνηλσλίαο απφ ηελ πιεπξά ηνπ επελδπηή θαη ε δηαβνχιεπζε κε απηή πξηλ απφ νπνηαδήπνηε άιιε ελέξγεηα είλαη δείγκα ζεβαζκνχ πξνο απηήλ θαη είλαη ζίγνπξν φηη ζα εθηηκεζεί θαη ζα πεξηνξίζεη ηπρφλ αληηδξάζεηο. Δίλαη ζίγνπξα απνγνεηεπηηθφ λα ελεκεξψλνληαη νη θάηνηθνη ηεο Ν. Δχβνηαο ή άιισλ πεξηνρψλ απφ ηξίηνπο (π.ρ. κέζσ ησλ αξρείσλ ηεο ΡΑΔ) θαη φρη απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο επελδπηέο γηα επελδπηηθά ζρέδηα πνπ αθνξνχλ ηελ πεξηνρή ηνπο. Πξνζσπηθφ φθεινο γηα ηνλ εξεπλεηή απφ ηε ζπγγξαθή ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη αθξηβψο απηφο ν πξνβιεκαηηζκφο, ην πψο δειαδή ηνπηθή θνηλσλία, επηρεηξήζεηο θαη δηνίθεζε αιιειεπηδξνχλ θαη ην πψο ηειηθά δηακνξθψλεηαη ε ζηάζε κηαο ηνπηθήο θνηλσλίαο απέλαληη ζε έλα έξγν ην νπνίν κπνξεί λα ζπλεπάγεηαη γεληθφηεξα νθέιε ζε επίπεδν θξάηνπο, αιιά ε ίδηα ζεσξεί φηη ν ζπζρεηηζκφο θφζηνπο νθέινπο δελ ηελ επλνεί. Ο πξνβιεκαηηζκφο απηφο είλαη γεληθφηεξνο θαη δελ αθνξά κφλν ηηο αηνιηθέο εγθαηαζηάζεηο, αιιά πιεηάδα έξγσλ θαη ζεκάησλ, πνπ ε θνηλσληθή απνδνρή αλαδεηθλχεηαη ζε θαζνξηζηηθφ παξάγνληα γηα ηελ πεξαηηέξσ νινθιήξσζε ή

128 πξνψζεζή ηνπο (π.ρ. Υψξνη Τγεηνλνκηθήο Σαθήο Απνξξηκάησλ θ.η.ι.) Σέινο, ε επηηφπηα έξεπλα απαξαίηεηε γηα ηελ εμαγσγή νινθιεξσκέλσλ ζπκπεξαζκάησλ - απνηέιεζε κνλαδηθή εκπεηξία γηα ηνλ εξεπλεηή. Ζ επθνιία κε ηελ νπνία νξίζηεθαλ νη ζπλαληήζεηο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζηε Ν. Καξπζηία θαη ε επθνιία πνπ ζπκπιεξψζεθαλ ηα εξσηεκαηνιφγηα είλαη ελδεηθηηθά φρη κφλν ηεο θηινμελίαο ησλ θαηνίθσλ ηεο πεξηνρήο, αιιά θαη ηνπ πφζν ηνπο απαζρνιεί ην ζέκα ησλ Α/Γ ή θαη ηνπ πφζν ζπρλά έρνπλ ηελ επθαηξία λα εθθξάζνπλ ζε θάπνην ηξίην ηελ αλεζπρία ηνπο γηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπο.

129 ΠΙΝΑΚΑ ΔΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΗ ΔΙΚΟΝΔ Δηθφλα 1: Αεξνθσηνγξαθία ηνπ Pelamis, ηεο πξψηεο πνξηνγαιηθήο κνλάδαο παξαγσγήο θπκαηηθήο ελέξγεηαο Δηθφλα 2: Αχμεζε ηζρχνο Α/Γ απφ ην 1980 κέρξη ην Δηθφλα 3: Ζ ιεηηνπξγία θαη ηα κέξε ηεο Α/Γ Δηθφλα 4: ππφκλεκα ράξηε ΠΙΝΑΚΔ Πίλαθαο 1:Μέζεο ζηάζκεο ζνξχβνπ ζε db Πίλαθαο 2: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ «είζαζηε ππέξ ηεο παξαγσγήο ει. ελέξγεηαο απφ αηνιηθή ελέξγεηα;» αλά ΟΣΑ α` βαζκνχ Πίλαθαο 3: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ θαηνίθσλ ησλ δήκσλ Μαξκαξίνπ, Καξχζηνπ θαη ηπξαίσλ ζηελ εξψηεζε «ζα επηζπκνχζαηε ηελ εγθαηάζηαζε άιισλ Α/Π ζηελ πεξηνρή ζαο;» Πίλαθαο 4: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ αηφκσλ πνπ ελεκεξψζεθαλ απφ Σξίηε πεγή, κε δηθά ηνπο κέζα ή δελ ελεκεξψζεθαλ πνηέ σο πξνο ηελ εξψηεζε «ζα επηζπκνχζαηε ηελ εγθαηάζηαζε λέσλ Α/Π ζηελ πεξηνρή ζαο;» ΧΑΡΣΔ Υάξηεο 1:Γεσγξαθηθή απνηχπσζε αηηήζεσλ αηνιηθψλ πάξθσλ (κε πξάζηλν ρξψκα) Υάξηεο 2: ε δηνηθεηηθή δηαίξεζε ηεο πεξηνρήο ζε ΟΣΑ α` βαζκνχ. Απφ βφξεηα πξνο λφηηα δήκνο Κχκεο, δήκνο Κνλίζηξσλ, δήκνο Απιψλνο, δήκνο Σακπλέσλ, δήκνο Γπζηίσλ, δήκνο ηπξαίσλ, δήκνο Μαξκαξίνπ, Κνηλφηεηα Καθεξέσο θαη δήκνο Καξχζηνπ Υάξηεο 3: ην αηνιηθφ δπλακηθφ ηεο Ν. Δχβνηαο, πεγή ΚΑΠΔ Υάξηεο 4: γεσγξαθηθή θαηαλνκή αηηήζεσλ γηα Α/Π Υάξηεο 5: νη επεθηάζεηο ηνπ ππάξρνληνο δηθηχνπ πςειήο ηάζεο, Υάξηεο 6: νη Πεξηνρέο Αηνιηθήο Πξνηεξαηφηεηαο (κε θφθθηλν ρξψκα) ΓΡΑΦΗΜΑΣΑ Γξάθεκα 1: Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηελ Οιιαλδία γηα ηηο αηηίεο ζαλαηψζεσλ ησλ πνπιηψλ, Δπξσπατθή Δπηηξνπή Γξάθεκα 2: Ζ εμέιημε ηεο ζηάζεο ηνπ θνηλνχ σο πξνο έλα επεξρφκελν Α/Π. 55 Γξάθεκα 3: ε ηάζε ηνπ πιεζπζκνχ ηεο Ν. Δχβνηαο, Γξάθεκα 4: Ζιηθηαθή θαηαλνκή δείγκαηνο 91 εξσηεζέλησλ Γξάθεκα 5: Δθπαηδεπηηθφ επίπεδν δείγκαηνο 91 εξσηεζέλησλ Γξάθεκα 6: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «είζαζηε ππέξ ηεο παξαγσγήο ει. Δλέξγεηαο απφ ΑΠΔ;» Γξάθεκα 7: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «είζαζηε ππέξ ηεο παξαγσγήο ει. ελέξγεηαο απφ αηνιηθή ελέξγεηα;» Γξάθεκα 8: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «ε εγθαηάζηαζε ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ ζε κηα ηνπνζεζία έρεη αξλεηηθή επίδξαζε ζηνλ ηνπξηζκφ;» ζηνπο δήκνπο Μαξκαξίνπ, Καξχζηνπ θαη ηπξαίσλ Γξάθεκα 9: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «ε εγθαηάζηαζε ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ ζε κηα ηνπνζεζία κεηψλεη ηελ αμία ηεο γεο;»... 88

130 Γξάθεκα 10: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «ε εγθαηάζηαζε ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ ζε κηα ηνπνζεζία απμάλεη ηα επίπεδα ειεθηξνκαγλεηηθήο αθηηλνβνιίαο;» Γξάθεκα 11: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «έλα Α/Π πξνθαιεί παξεκβνιέο ζην ζήκα ηνπ ξαδηνθψλνπ θαη ηεο ηειεφξαζεο;» Γξάθεκα 12: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «Γεκηνπξγνχλ ηα Α/Π λέεο ζέζεηο απαζρφιεζεο;» Γξάθεκα 13: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ ησλ θαηνίθσλ ησλ Γήκσλ Μαξκαξίνπ, Καξχζηνπ θαη ηπξαίσλ ζηελ εξψηεζε «ζαο είλαη ελνριεηηθφο ν ζφξπβνο πνπ πξνέξρεηαη απφ έλα Α/Π ζε απφζηαζε 500m;» Γξάθεκα 14: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ αηφκσλ πνπ έρνπλ επηζθεθηεί θαη αηφκσλ πνπ δελ έρνπλ επηζθεθηεί έλα Α/Π ζηελ εξψηεζε «ζαο είλαη ελνριεηηθφο ν ζφξπβνο πνπ πξνέξρεηαη απφ έλα Α/Π ζε απφζηαζε 500m;» Γξάθεκα 15: ρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ θαηνίθσλ ησλ δήκσλ Μαξκαξίνπ, Καξχζηνπ θαη ηπξαίσλ ζηελ εξψηεζε «ζαο θαίλνληαη αληηαηζζεηηθά ηα Α/Π;» Γξάθεκα 16: ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «Πφζν ζαο ελνρινχλ νη ππέξγεηεο γξακκέο πςειήο ηάζεο;» Γξάθεκα 17: ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «ζα επηζπκνχζαηε ηελ εγθαηάζηαζε άιισλ Α/Π ζηελ πεξηνρή ζαο;» Γξάθεκα 18: ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «ζεσξείηε επαξθή ηνλ βαζκφ πνπ νη ηνπηθέο θνηλσλίεο ζπκκεηέρνπλ ζηε δηαδηθαζία αδεηνδφηεζεο θαη ρσξνζέηεζεο ησλ Α/Π;» Γξάθεκα 19: ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «πνηφ επίπεδν ζεσξείηε θαηάιιειν λα απνθαζίδεη γηα ζέκαηα ρσξνζέηεζεο θαη αδεηνδφηεζεο ησλ Α/Π;» Γξάθεκα 20: ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «έρεηε πνηέ ελεκεξσζεί γηα ηα πιενλεθηήκαηα ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ;» Γξάθεκα 21: ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «πηζηεχεηε φηη νη εηαηξείεο πνπ ιεηηνπξγνχλ Α/Π ζηελ πεξηνρή ζαο ελδηαθέξνληαη γηα ηελ θνηλσληθή απνδνρή απηψλ;» Γξάθεκα 22: ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο ησλ απαληήζεσλ 91 αηφκσλ ζηελ εξψηεζε «νη εηαηξείεο απηέο έρνπλ πξνβεί ζε ελέξγεηεο ελεκέξσζεο ή εξγα θνηλήο σθέιεηαο ζηελ πεξηνρή ζαο;»

131 ΠΗΓΔ Βιβλιογπαθία Διιεληθή Αζεκαθόπνπινο Γ. ΔΚΟΣΔΥΝΗΚΑ, Τπνζηεξηθηηθή Μειέηε Δηδηθνχ Πιαηζίνπ Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Αεηνθφξνπ Αλάπηπμεο γηα ηηο ΑΠΔ, , ζει. 172 Βαζηιάθνο Ν., Αηνιηθή Δλέξγεηα Μηα ζεκαληηθή πκβνιή γηα ηε βηψζηκε Αλάππμε θαη ηελ απαζρφιεζε ζηε ρψξα καο, ζει 5 Γηεύζπλζε Αλαλεώζηκωλ Πεγώλ θαη Δμνηθνλόκεζεο Δλέξγεηαο Τπνπξγείνπ Αλάπηπμεο, 4 ε Δζληθή Έθζεζε γηα ην επίπεδν δηείζδπζεο ηεο αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο ην έηνο 2010, Οθηψβξηνο 2007, ζει 6, 28 Διιεληθή Δπηζηεκνληθή Έλωζε Αηνιηθήο Δλέξγεηαο, βαζηθέο ζέζεηο ηεο ΔΛΔΣΑΔΝ γηα ηα πξνβιήκαηα ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα, 2007 ζει 1 Κέληξν Αλαλεώζηκωλ Πεγώλ Δλέξγεηαο, (1) «Τπνζηεξηθηηθά Κείκελα Γεκνζηφηεηαο, Σερλνινγίεο Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο», επηέκβξηνο 2005 ζει. 6-26, 34-64, ) Κέληξν Αλαλεώζηκωλ Πεγώλ Δλέξγεηαο, (2) «Θέξκαλζε θηηξίσλ θαη θαηνηθηψλ κε εθαξκνγέο βηνκάδαο Οδεγφο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο» Οδεγφο ΚΑΠΔ, ζει Κίλεζε Γηακαξηπξίαο Πνιηηώλ Ν. Δύβνηαο, Α/Π αιήζεηεο θαη ςέκαηα, ζει. 1-4 Λεκνλήο Γ., Κπκαηηθή ελέξγεηα ζηελ Δπξψπε Δζληθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη πξννπηηθέο αμηνπνίεζεο, ζει 1-6 Λπκπεξόπνπινο Ν, Παξαγσγή πδξνγφλνπ απφ ΑΠΔ, ζει. 1-2 Μπάηιαο Δ.(2006), Πνιπθξηηεξηαθή αμηνιφγεζε ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο ζηελ Διιάδα, δηπισκαηηθή εξγαζία Πάληεην Παλεπηζηήκην Κνηλσληθψλ θαη Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ, ζει Μπέζηια Β. Δ., Ο ξφινο ηνπ πνιίηε ζηε ζχγρξνλε δεκφζηα δηνίθεζε, ζει. 1-6 Μπηλόπνπινο, Δ.& Υαβηαξόπνπινο Π., Πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο αηνιηθψλ πάξθσλ, κχζνο θαη πξαγκαηηθφηεηα, ζει. 3-4 ύιινγνο Πξνζηαζίαο Πεξηβάιινληνο Ννηίνπ Καξπζηίαο, επηζηνιή πξνο ΔΤΠΔ θαη Σκήκα Γηαρείξηζεο Φπζηθνχ Πεξηβάιινληνο ΤΠΔΥΩΓΔ, Chomsky Naom, Σν Κνηλφ Καιφ, πλεληεχμεηο κε ηνλ David Barsamian (κεηάθξαζε), εθδφζεηο Scripta, Αζήλα 1999, ζ. 94 Greenpeace (1) Κιηκαηηθέο Αιιαγέο ή αηνιηθή ελέξγεηα;2001 ζει Greenpeace (2), Θέζεηο πάλσ ζην ΔΠΥΑΑ γηα ηηο ΑΠΔ, 2007

132 WWF Διιάο: ρνιηαζκφο ηνπ Δηδηθνχ Πιαηζίνπ Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο γηα ηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο, 2007 ζει Ξελόγισζζε Armour A: The sitting of locally unwanted land uses: towards a collaborative approach 1991 ζει ) Dan van der Horst: Exploring the relevance of location and the politics of voiced opinions in renewable energy siting controversies, Energy Policy 35 (2007) ζει European Wind Energy Association (EWEA) (1) Wind energy: The Facts, volume 3, Industry & Employment, 2003 ζει 17 18, 124 European Wind Energy Association: (2) Pure Power Wind Energy Scenarios UP TO 2030, Μάξηηνο 2008 ζει. 10. International Energy Agency (Robert Horbaty), Social acceptance of Wind Energy Projects, , ζει. 1-5 International Energy Agency (Reto Rigassi and Sven-Erik Thor), Social Acceptance of Wind Energy Projects, , ζει Intergovernmental Panel on Climate Change, Working Group I, Third Assessment Report, 2001 ζει NFO System 3, Investigation into the potential Impact of Wind Farms in Scotland, (prepared for VisitScotland), 2002, ζει Renewable Energy Policy Network for the 21 st Century Renewables 2007 Global Status Report, 2007 ζει Sterzinger, Beck & Kostiuk, The effect of wind development on local property values. Renewable Energy Policy Project (REPP), U.S.A Μάηνο 2003 ζει Wolsink Μ. (1) Wind power implementation: The nature of public attitudes: Equity and fairness instead of backyard motives / Renewable and Sustainable Energy Reviews 11 (2007) ζει Wolsink Μ.(2): Wind Power & the NIMBY myth: institutional capacity and the limited significance of Public Support Renewable and Sustainable Energy Reviews 11, 2005 ζει Van de Wardt, J.W. and Staats, Landscapes with wind turbines: environmental psychological research on the consequences of wind energy on scenic beauty. (translation), 1988, Research Centre ROV Leiden University

133 Walker Gordon, Renewable Energy and the Public, Land use Policy (1), ζει Νόμοι Διιεληθή έλλνκε ηάμε N.2244/1994 «Ρχζκηζε ζεκάησλ ειεθηξνπαξαγσγήο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο θαη απφ ζπκβαηηθά θαχζηκα θαη άιιεο δηαηάμεηο» N. 2647/98 «Μεηαβίβαζε αξκνδηνηήησλ ζηηο πεξηθέξεηεο θαη ηελ απηνδηνίθεζε θαη άιιεο δηαηάμεηο» N. 2773/99 Απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Ρχζκηζε ζεκάησλ ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο θαη ινηπέο δηαηάμεηο N. 2742/99 «Υσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο θαη αεηθφξνο αλάπηπμε & άιιεο δηαηάμεηο» N. 2941/2001 «Απινπνίεζε δηαδηθαζηψλ ίδξπζεο εηαηξεηψλ, αδεηνδφηεζεο Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο, ξχζκηζε ζεκάησλ ηεο Α.Δ. «ΔΛΛΖΝΗΚΑ ΝΑΤΠΖΓΔΗΑ» Ν. 3017/2002 «Κχξσζε ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην ζηε χκβαζε-πιαίζην ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο» N. 3175/2003 «Αμηνπνίεζε ηνπ γεσζεξκηθνχ δπλακηθνχ, ηειεζέξκαλζε θαη άιιεο δηαηάμεηο» N. 3486/06 «Παξαγσγή Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο απφ ΑΠΔ θαη πκπαξαγσγή Ζιεθηξηζκνχ θαη Θεξκφηεηαο Τςειήο Απφδνζεο θαη ινηπέο δηαηάμεηο» «Γεληθφ Πιαίζην Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο», Αξηζκ. 6876/4871. Κνηλνηηθό δίθαην Οδεγία 2001/77/EΚ "Γηα ηελ πξναγσγή ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ζηελ εζσηεξηθή αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο" Κανονιζηικέρ Αποθάζειρ Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε /ΔΤΠΔ/ΤΠΔΥΧΓΔ Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε /ΔΤΠΔ/ΤΠΔΥΧΓΔ Τπνπξγηθή απφθαζε Γ6/Φ1/νηθ.5707/ Τπνπξγηθή Απφθαζε Αξηζκ. Γ6/Φ1/νηθ.13310,

134 ΠΠΥΑΑ ηεξεάο Διιάδνο (ΤΑ Α.Π /03, ΦΔΚ Β` 1469/09/10/2003) Δηδηθφ Πιαίζην Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ & Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο γηα ηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο Σύπορ Αγαπεηίδεο Η., δειψζεηο, Πεξηνδηθή Έθδνζε «The Economist - Ζ Καζεκεξηλή», Καζεκεξηλή Απνιιωλάηνπ Δ., «Μήλπκα αλεζπρίαο γηα ην πεξηβάιινλ», Διεχζεξνο Σχπνο, Βνπηζαδάθεο Κ., «ην 18% ηνπ ελεξγεηαθνχ ηζνδπγίνπ ν ζηφρνο γηα ηηο ΑΠΔ», Δλέξγεηα Ληάιηνο Γ., «Δπηηέινπο ην ρσξνηαμηθφ ζρέδην γηα ηα αηνιηθά πάξθα», Καζεκεξηλή Διαθξόο Γ., «Σζηκέλην απεηιεί ηηο ειιεληθέο αθηέο», Καζεκεξηλή Καϊηαληδίδεο Μ., , Ο ιηζάλζξαθαο επηζηξέθεη κε MW, Διεπζεξνηππία Παπακαθάξηνο Μ., «ην θαιάζη ησλ αρξήζησλ πέηαμε ην ΤΠΔΥΩΓΔ ηηο παξαηεξήζεηο ησλ θνξέσλ ζε ζρέζε κε ηα αηνιηθά πάξθα», Δπβντθή Δβδνκάδα, άξζξν, Παξνύηζαο Γ., «Σν ζχλδξνκν Nimby», Δπξπηαληθά Νέα, Σδαλαβάξα Υ., «Ππξά νκαδφλ ζην ζρέδην ηνπ νπθιηά», Διεπζεξνηππία, Rusell B., Nimby' mentality is holding up plans for greener energy, The Independent, Γιαδικηςακέρ Πηγέρ - Σόποι Διιεληθνί Γεκόζηος εσρύηερος δεκόζηος ηοκέας ν ηζηφηνπνο ηνπ ΤΠΔΥΧΓΔ, ηειεπηαία επίζθεςε ν ηζηφηνπνο ηνπ ΤΠΑΝ, ηειεπηαία επίζθεςε ν ηζηφηνπνο ηνπ Δζληθνχ ηξαηεγηθνχ Πιαηζίνπ Αλαθνξάο, ηειεπηαία επίζθεςε ε ηζηνζειίδα ηεο Ρπζκηζηηθήο Αξρήο Δλέξγεηαο, ηειεπηαία επίζθεςε ε ηζηνζειίδα ηνπ Κέληξνπ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο, ηειεπηαία επίζθεςε

135 ηζηνζειίδα ηνπ ΚΑΠΔ κε ελεκεξσηηθφ πιηθφ γηα ηηο ΑΠΔ, ηειεπηαία επίζθεςε θαη νη ηζηνζειίδεο ηεο Ννκαξρηαθήο Απηνδηνίθεζεο Δχβνηαο, ηειεπηαία επίζθεςε & αληίζηνηρα. ape.chania.teicrete.gr: ηζηνζειίδα ηνπ Δξγαζηεξίνπ Αλαλεψζηκσλ Δλεξγεηαθψλ Σερλνινγηψλ ηνπ Σκήκαηνο Φπζηθψλ Πφξσλ ησλ ΣΔΗ Κξήηεο, ηειεπηαία επίζθεςε Γεκοζηογραθηθού Περηετοκέλοσ ηζηνζειίδα κε εηδήζεηο θαη άιιεο πιεξνθνξίεο ηνπ Γεκνζηνγξαθηθνχ Όκηινπ Λακπξάθε, ηειεπηαία επίζθεςε εηδεζενγξαθηθή ηζηνζειίδα κε λέα πνπ αθνξνχλ θπξίσο ηελ Δχβνηα, ηειεπηαία επίζθεςε ειεθηξνληθή έθδνζε ηνπ «Ηνχ» ηεο Κπξηαθάηηθεο Διεπζεξνηππίαο, ηειεπηαία επίζθεςε ειεθηξνληθή έθδνζε ηνπ Διεχζεξνπ Σχπνπ, ηειεπηαία επίζθεςε ειεθηξνληθή έθδνζε ηνπ Έζλνπο, ηειεπηαία ελεκέξσζε tovima.dolnet.gr, ειεθηνληθή έθδνζε ηνπ Βήκαηνο, ηειεπηαία επίζθεςε ειεθηξνληθή έθδνζε ηεο Ζκεξεζίαο, ηειεπηαία επηζθεςε ειεθηξνληθή έθδνζε ηνπ Πνληηθίνπ, ηειεπηαία επίζθεςε εηδεζενγξαθηθή ηζηνζειίδα κε λέα πνπ αθνξνχλ θπξίσο ηηο Κπθιάδεο, ηειεπηαία επίζθεςε ηζηνζειίδα ηνπ Πεξηθεξεηαθνχ Γηθηχνπ Δλεκέξσζεο, Πχιε Γπηηθήο Διιάδαο, ηειεπηαία επίζθεςε eyploia.aigaio-net.gr, ηζηνζειίδα ειεθηξνληθνχ πεξηνδηθνχ ηνπ δηθηχνπ Αηγαίνπ, ηειεπηαία επίζθεςε Δπητεηρήζεης ηζηνζειίδα ηεο εηαηξείαο Πνζεηδψλ Δλεξγεηαθή Α.Δ., ηειεπηαία επίζθεςε ηζηνζειίδα ηεο εηαηξείαο ASE SYNERGY CONSULTING A.E., ηειεπηαία επίζθεςε

136 ηζηνζειίδα ησλ εθδφζεσλ ΑγξνΣχπνο ΑΔ, ηειεπηαία επίζθεςε ηζηνζειίδα ηνπ Green Planet, ηειεπηαία επίζθεςε Οργαλώζεης οργαληζκοί ηοσ ηδηωηηθού θαη εζειοληηθού ηοκέα ε ηζηνζειίδα ηνπ Διιεληθνχ πλδέζκνπ Ζιεθηξνπαξαγσγψλ απφ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο, ηειεπηαία επίζθεςε ηζηφηνπνο ηεο Διιεληθήο Δπηζηεκνληθήο Έλσζεο Αηνιηθήο Δλέξγεηαο, ηειεπηαία επίζθεςε ηζηνζειίδα ησλ Οηθνιφγσλ Πξάζηλσλ, ηειεπηαία επίζθεςε ηζηφηνπνο ηεο Διιεληθήο Οξληζνινγηθήο Δηαηξείαο, ηειεπηαία επίζθεςε ellines-energoi-polites.blogspot.com, ηζηνιφγην (blog) ησλ Διιήλσλ Δλεξγψλ Πνιηηψλ, ηειεπηαία επίζθεςε Γηάθορα el.wikipedia.org: ηζηφηνπνο ηεο ειιεληθήο έθδνζεο ηεο Βηθηπαίδεηαο ηεο ειεχζεξεο εγθπθινπαίδεηαο, ηειεπηαία επίζθεςε ηζηνζειίδα ηνπξηζηηθφο νδεγφο ηεο Διιάδαο κε θαηαρσξήζεηο ηνπξηζηηθψλ πιεξνθνξηψλ θαη μελνδνρείσλ, ηειεπηαία επίζθεςε Ξελόγισζζνη Υπερεζληθοί δηαθσβερλεηηθοί οργαληζκοί europa.eu, ε δηθηπαθή πχιε (portal) ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ηειεπηαία επίζθεςε ec.europa.eu, ε ηζηνζειίδα ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο, ηειεπηαία επίζθεςε ε δηθηπαθή πχιε φζνλ αθνξά ελεξγεηαθά ζέκαηα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ηειεπηαία επίζθεςε ε ηζηνζειίδα ηεο European Wind Energy Association (Δπξσπατθήο Έλσζεο Αηνιηθήο Δλέξγεηαο), ηειεπηαία επίζθεςε ηζηνζειίδα ηνπ Renewable Energy Policy Network for the 21 st century (Γηθηχνπ Πνιηηηθψλ γηα ηηο ΑΠΔ ζηνλ 21 ν Γεκοζηογραθηθού Περηετοκέλοσ αηψλα), ηειεπηαία επίζθεςε

137 ειεθηξνληθήο έθδνζε ηεο αγγιηθήο εθεκεξίδαο Independent ηειεπηαία επίζθεςε Γεκόζηος Τοκέας Τρίηωλ Φωρώλ ηζηνζειίδα ηνπ θέληξνπ ecotech ζην Ζλσκέλν Βαζίιεην, ηειεπηαία επίζθεςε ςνενηεύξειρ ςνανηήζειρ , θ. Η. Υαξαιακπίδεο, ΡΑΔ , θ. Γ. Ηκπξαήκ Greenpeace, ππεχζπλνο ζε ζέκαηα θιηκαηηθψλ αιιαγψλ θαη ελέξγεηαο , θ. Α. Εαθείξεο, δεκνηηθφο ζχκβνπινο ηνπ δήκνπ Μαξκαξίνπ θαη ηδηνθηήηεο μελνδνρεηαθήο κνλάδαο (Marmari Bay) , θ.. Πιαηπκέζεο, δήκαξρνο Καξχζηνπ , θ. Η. Παπαιπκπέξεο, δεκνηηθφο ζχκβνπινο ηνπ δήκνπ Καξχζηνπ θαη εθπξφζσπνο ηεο Κίλεζεο Γηακαξηπξίαο Πνιηηψλ Ν. Δχβνηαο , θ. Π. Ησάλλνπ, εξγαδφκελνο ζε Α/Π ηεο πεξηνρήο , θ. Γ. Σζνχιεο, αληηπξφεδξνο ηνπ Δκπνξηθνχ Βηνηερληθνχ θαη Δπαγγεικαηηθνχ πιιφγνπ Γήκνπ ηπξαίσλ θαη κέινπο ηεο Κίλεζεο Γηακαξηπξίαο Πνιηηψλ , θ. Υ. Σξαλφο, δεκνηηθφο ζχκβνπινο ηνπ δήκνπ Γηζηχσλ θαη πξφεδξνο ηνπ ηνπηθνχ δηακεξίζκαηνο Εαξάθσλ , θ. Π. Παπαζηακαηίνπ, δηεπζπληήο αλάπηπμεο ηεο εηαηξείαο ΔΝΣΔΚΑ θαη αληηπξφεδξνο ΔΛΔΣΑΔΝ , θ. Παπαγηαλλφπνπινο, εξγαδφκελνο ηεο Γηεχζπλζεο Πεξηβάιινληνο θαη Υσξνηαμίαο ηεο Πεξηθέξεηαο ηεξεάο Διιάδνο ζρεηηθφο κε ζέκαηα πεξηβαιινληηθήο αδεηνδφηεζεο Α/Π ζηε Ν. Δχβνηα (ηειεθσληθή ζπλέληεπμε).

138 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ

139 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΚΔΦΑΛΑΗΟΤ 2 Πίλαθαο 5: Άκεζε απαζρφιεζε ζηελ θαηαζθεπή Α/Γ Πίλαθαο 6: Άκεζε απαζρφιεζε ζηελ εγθαηάζηαζε Α/Γ

140 Πίλαθαο 7: Άκεζε απαζρφιεζε ζηε ζπληήξεζε Α/Γ, Πεγή Wind Energy The facts, volume 3,Industry & Employment, ζει

141 Αιολικά Μικρά υδροηλεκτρικά Φωτοβολταϊ κά Βιομάζα ΣΥΝΟΛΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΚΔΦΑΛΑΗΟΤ 4 Πίλαθαο 8: Δγθαηεζηεκέλε ηζρχο ζπζηεκάησλ Α.Π.Δ. ζε MW έσο Γεθέκβξην 2007 Ηαλνπάξην 2008, Πεγή 4 ε εζληθή έθζεζε γηα ηηο ΑΠΔ, ζει. 24 Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης 196,67 2, ,64 Αττικής 3,11 0,99 0,1 29,63 33,74 Βορείου Αιγαίου 29, ,9 Δυτικής Ελλάδος 58,15 24, ,46 Δυτικής Μακεδονίας Κεντρικής Μακεδονίας ,4 8,38 59,78 Ηπείρου 0 45, ,75 Ιονίων Νήσων 40, ,2 Θεσσαλίας 17 11,43 0 0,35 28,78 Κρήτης 129,5 1 0,8 0,36 131,66 Νοτίου Αιγαίου 37, ,56 Πελοποννήσου 119, ,8 Στερεάς Ελλάδος 204,3 24, ,92 ΣΥΝΟΛΑ 853,19 147,07 1,30* 38, ,19

142 Πίλαθαο 9: Αλαλεψζηκε Δλέξγεηα / Αθαζάξηζηε Σειηθή Καηαλάισζε Δλέξγεηαο. Αλαλεψζηκε Δλέξγεηα = Άκεζε Υξήζε Αλαλεψζηκσλ + Δλέξγεηα Παξαγφκελε απφ Αλαλεψζηκεο. Σειηθή Καηαλάισζε Δλέξγεηαο = Δλέξγεηα θαηαλαιψκελε απφ Ννηθνθπξηά, Βηνκεραλία, Τπεξεζίεο, Γεσξγία θαη Μεηαθνξέο, ζηνηρεία 2005 Πεγή : ηειεπηαία επίζθεςε EU Member State RE in Final Energy Consumption 2005 Figure % 2020 Target % United Kingdom 1,3 15 Denmark Ireland 3,1 16 France 10,3 23 Germany 5,8 18 Italy 5,2 17 Netherlands 2,4 14 EU 8,5 20 Spain 8,7 20 Greece 6,9 18 Belgium 2,2 13 Austria 23,3 34 Portugal 20,5 31 Cyprus 2,9 13 Luxembourg 0,9 11 Malta 0 10 Finland 28,5 38 Sweden 39,8 49 Slovenia Hungary 4,3 13 Lithuania Poland 7,2 15 Slovakia 6,7 14 Latvia 34,9 42 Estonia Chezh Republic 6,1 13 Bulgaria 9,4 16 Romania 17,8 24

143 Γξάθεκα 23: Σν ελεξγεηαθφ κίγκα ηεο Δπξσπαηθήο Έλσζεο ην έηνο 2007 Πεγή: Pure Power Wind Energy Scenarios UP TO 2030, European Wind Energy Scenarios, Μάξηηνο 2008 ζει. 10

144 Γξάθεκα 24: Σν κεξίδην Αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο σο πξνο ηελ Παγθφζκηα Σειηθή Καηαλάισζε Δλέξγεηαο, θαη ην κεξίδην ειεθηξηθήο ελέξγεηαο παξαγφκελεο απφ ΑΠΔ ην έηνο Πεγή: Renewables 2007 Global Status Report, Renewable Energy Policy Network for the 21 st Century, 2007 ζει. 15