Μανιτάρια. Οι μόνιμοι και ποικιλότροποι εταίροι του δάσους. Γκόνου-Ζάγκου Ζαχαρούλα

Transcript

1 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Βιολογίας, Τομέας Οικολογίας & Ταξινομικής Μανιτάρια Οι μόνιμοι και ποικιλότροποι εταίροι του δάσους Γκόνου-Ζάγκου Ζαχαρούλα «Γιορτή των Δασών». ΙΜΔΟ, 21/3/2018

2 Τι είναι μανιτάρια;

3 Μανιτάρια είναι Αναπαραγωγικά όργανα μυκήτων ορατά μακροσκοπικά Μακρομύκητες Ξεχωριστό Βασίλειο «Μύκητες»

4 Μακρομύκητες Οργανισμοί με σώμα (θαλλό) από μικροσκοπικά ινίδια υφές μυκήλιο Μυκήλιο αόρατο κρυμμένο σε ποικίλα υποστρώματα Θρέψη με προσρόφηση οργανικών ενώσεων από το υπόστρωμα

5 1μ = 0,001 mm Υφές μυκηλίου στο μικροσκόπιο

6 Μυκήλιο σε φυσικά υποστρώματα ΖΓ

7 Μακρομύκητες Οργανισμοί με σώμα (θαλλό) από μικροσκοπικά ινίδια υφές μυκήλιο Μυκήλιο αόρατο κρυμμένο σε ποικίλα υποστρώματα Θρέψη με προσρόφηση οργανικών ενώσεων από το υπόστρωμα Αναπαραγωγή με σπόρια στα μανιτάρια Μανιτάρια Πρόσκαιρες εμφανίσεις μιας μόνιμης αφανούς παρουσίας

8 Μανιτάρια και μυκήλιο σε καλλιέργεια ΖΓ

9 Ποικιλομορφία μανιταριών Βασιδιομύκητες Ασκομύκητες

10 Ποικιλομορφία μανιταριών Βασιδιομύκητες

11 ΖΓ Hygrophorus pudorinus

12 Pleurotus ostreatus ΖΓ Mycena sp. ΖΓ

13 Mycena renati ΖΓ

14 Collybia tuberosa ΠΔ

15 Boletus edulis ΖΓ

16 Suillus luteus ΖΓ

17 Hydnum rufescens ΝΣ

18 Ramaria sp. ΖΓ

19 Δακτυλίδια της νεράϊδας Hebeloma sp. ΖΓ

20 Clavariadelphus truncatus

21 Geastrum triplex ΖΓ

22 ZΓ Lycoperdon perlatum ΙΠ

23 Guepinia helvelloides ΖΓ

24 Pseudohydnellum gelatinosum ΖΓ

25 Peniophora olivacea Hymenochaete cruenta ΖΓ

26 Fomitopsis pinicola ΖΓ

27 Fomes fomentarius ΖΓ

28 Ganoderma adspersum ΖΓ MT

29 Ποικιλομορφία μανιταριών Ασκομύκητες

30 Morchella sp. ΖΓ

31 Helvella crispa ΖΓ

32 Sarcosphaera coronaria XΛ

33 Aleuria aurantia ΖΓ

34 Discina sp. ZΓ

35 Xylaria hypoxylon ZΓ

36 Tuber melanosporum

37 Ποιός ο ρόλος των μανιταριών;

38 Σημασία μανιταριών Οικολογική Οικονομική

39 Σημασία μανιταριών Οικολογική σαπροβιοτικά συμβιοτικά Λειτουργικές ομάδες παρασιτικά-παθογόνα δομή-λειτουργία δασικού οικοσυστήματος

40 Σημασία μανιταριών σαπροβιοτικά κύκλος άνθρακα αποικοδόμηση λιγνίνης / κυτταρίνης-ημικυτταρινών (σήψεις λευκές, καστανές) κύκλος στοιχείων ZΓ

41 Σημασία μανιταριών Εκτομυκόρριζες συμβιοτικά πλειονότητα δένδρων έλεγχος θρεπτικών στοιχείων, Η 2 Ο βελτίωση ανάπτυξης-αντοχής προστασία από παθογόνα διασύνδεση φυτών υδραυλικό σύστημα

42 Σημασία μανιταριών παθογόνα Armillaria mellea ΖΓ

43 Παθογόνα Σημασία μανιταριών ΖΓ Heterobasidion annosum

44 Σημασία μακρομυκήτων Οικονομική Τροφή Εδώδιμα, δηλητηριώδη, παραισθησιογόνα, θανατηφόρα

45 ΘΑ ΖΓ ΖΓ Καταναλωτές άγριων μανιταριών ΖΓ ΖΓ

46 Pleurotus ostreatus εδώδιμο ΖΓ

47 Macrolepiota procera εδώδιμο MT

48 Lactarius salmonicolor εδώδιμο MT

49 Cantharellus cibarius εδώδιμο ΠΤ

50 Amanita caesarea εδώδιμο ΠΔ

51 Amanita pantherina δηλητηριώδες ZΓ

52 MT Amanita phalloides θανατηφόρο ΘΑ

53 Amanita muscaria παραισθησιογόνο δηλητηριώδες ZΓ

54 Omphalotus olearius δηλητηριώδες ΜΤ

55 Gyromitra esculenta δηλητηριώδες ZΓ

56 Σημασία μακρομυκήτων Οικονομική Τροφή εδώδιμα, δηλητηριώδη, παραισθησιογόνα, θανατηφόρα παραγωγή βιοενεργών ουσιών φαρμακευτικά

57 Φαρμακευτικές ουσίες

58 Ποιά η ποικιλότητα των μανιταριών και ποιές οι απειλές της;

59 Ποικιλότητα μανιταριών & απειλές ~ είδη μακρομυκήτων παγκοσμίως εντατικοποίηση-αλλαγή χρήσης γης/διαχείριση Χάσιμο-υποβάθμιση-κατακερματισμός οικοτόπων εξαφάνιση υπέργηρων δένδρων - δασών μεγάλης ηλικίας μείωση διαθέσιμου νεκρού ξύλου αντικατάσταση ειδών δένδρων ρύπανση περιβάλλοντος ατμοσφαιρικοί ρύποι βαρέα μέταλλα ξενοβιοτικές ενώσεις ραδιονουκλίδια αλλαγή κλίματος αλλαγή ποσοτική και ποιοτική ειδών εισβάλλοντα είδη υπερεκμετάλλευση βιολογικών πόρων εντατική - ανεξέλεγκτη συλλογή

60 Προστασία-Διατήρηση in situ της ποικιλότητας Απουσία σε εθνικά προγράμματα και διεθνείς συμφωνίες για την προστασία της φύσης Συνθήκη Βέρνης 1979, Συνδιάσκεψη της Γης Ρίο 1992 Σύμβαση της Βιολογικής Ποικιλότητας-Οδηγία 43/92, Οδηγία Οικοτόπων-Natura 2000 Νομοθετικές ρυθμίσεις εθνικές/τοπικές για την προστασία ειδών κυρίως από την εκμετάλλευση Εθνικοί /τοπικοί κατάλογοι-ερυθρά δεδομένα με ή χωρίς κριτήρια IUCN (προσαρμοσμένα) 5500 είδη ως απειλούμενα σε τουλάχιστον 1 χώρα (Ευρώπη) Αξιολόγηση κατάστασης διατήρησης ειδών για Kατάλογο Ερυθρών Δεδομένων IUCN

61 Fungus taxa (IUCN, )

62 56 43

63 Fungus taxa (IUCN, ) 56 species Extinct in the wild (EW): 0 species Critically endangered (CR): 6 species Endangered (EN): 17 species Vulnerable (VU): 20 species Near threatened (NT): 6 species Least concern (LC): 3 species Data deficient (DD): 4 species

64 Ποικιλότητα -προστασία μανιταριών στην Ελλάδα Απουσία ενιαίου καταλόγου (Check List) ~2000 είδη Απουσία Εθνικού Βιβλίου Ερυθρών Δεδομένων Απουσία νομοθετικών ρυθμίσεων για την προστασία Εμμεση προστασία στις προστατευόμενες περιοχές Δασική νομοθεσία μανιτάρια ως μη ξυλώδες δασικό προϊόν Αναφορά στην Εθνική Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα

65 Ομάδα εργασίας ΠΟΡΙΣΜΑ καθιέρωση νομικού πλαισίου για συλλογή - διάθεση εμπορία πιστοποίηση αυτοφυών εδώδιμων μανιταριών Διαχείριση-Προστασία-Διατήρηση Ποικιλότητας μανιταριών προστασία ποικιλότητας αυτοφυών εδώδιμων αειφορική αξιοποίηση διασφάλιση ποιότητας, δημόσιας υγείας

66 Φωτογραφίες ΘΑ Θ. Αγγελόπουλος ΠΔ Π.Δεληβοριάς ΧΛ Χ. Λαζάρου Ι Π Ι. Πυρρή ΝΣ Ν. Σεργεντάνη ΠΤ Π. Τσόπελας ΜΤ Μ. Τριανταφύλλου ΖΓ Ζ. Γκόνου Σας ευχαριστώ