ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΟΛΥΜΕΡΙΚΩΝ ΜΕΜΒΡΑΝΩΝ ΜΕ ΝΑΝΟΣΩΛΗΝΕΣ ΑΝΘΡΑΚΑ ΓΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

Transcript

1 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΟΛΥΜΕΡΙΚΩΝ ΜΕΜΒΡΑΝΩΝ ΜΕ ΝΑΝΟΣΩΛΗΝΕΣ ΑΝΘΡΑΚΑ ΓΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Ι. Αναστασόπουλος 1,2, A.S. Beobide 2, Θ. Καραχάλιος 3, Γ. Βογιατζής 2 1 Τμήμα Χημικών Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών 2 Ινστιτούτο Επιστημών Χημικής Μηχανικής (ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ) 3 Έρευνα και Ανάπτυξη Νανοσωλήνων Άνθρακα Α.Ε (Nanothinx S.A), Πάτρα ΠΕΡΙΛΗΨΗ Με στόχο την ανάπτυξη και εφαρμογή μιας νέας γενιάς πορωδών μεμβρανών με την εμφύτευση/ενσωμάτωση νανοσωλήνων άνθρακα (Carbon Nanotubes:CNTs) σε πολυμερικά υλικά για την επεξεργασία βιομηχανικών αποβλήτων και την επαναχρησιμοποίηση του νερού, στο πλαίσιο της παρούσας μελέτης πραγματοποιήθηκαν προσπάθειες τόσο τροποποίησης/επεξεργασίας εμπορικών πορωδών πολυμερικών μεμβρανών με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και ιδιότητες όσο και παρασκευής εκ νέου πορωδών πολυμερικών μεμβρανών και την επακόλουθη ποικιλότροπη ενσωμάτωση CNTs σε αυτές. Τα λεία, χημικώς αδρανή, υδροφοβικά γραφιτικά τοιχώματα των CNTs σε συνδυασμό με τις μικρές εσωτερικές διαμέτρους τους της τάξης της νανο-κλίμακας, μέσω των οποίων λαμβάνουν χώρα φαινόμενα διάχυσης, αναμένεται να παράσχουν ταχεία ροή του νερού και ταυτόχρονα υψηλή εκλεκτικότητα στη διαπερατότητα μορίων με βάση το μέγεθός τους, χαρακτηριστικά που τους καθιστά κατάλληλους για την ανάπτυξη αποδοτικών συστημάτων διαχωρισμού. Η μελέτη των πειραματικών παραμέτρων που καθορίζουν την αποτελεσματική ενσωμάτωση των CNTs στη λεπτή εκλεκτική στιβάδα μεμβρανών υπερ-διήθησης ώστε να μετατραπούν σε μεμβράνες νανο-διήθησης, με τις εσωτερικές διαμέτρους των CNTs να αποτελούν αποκλειστικά το ενεργό-εκλεκτικό πορώδες των μεμβρανών, στοχεύοντας στη δυνατότητα απόρριψης μιας ποικιλίας οργανικών ρύπων παρόντων σε βιομηχανικά απόβλητα, ήταν ο κύριος στόχος της εργασίας. Βασική προϋπόθεση για τη χρήση μιας μεμβράνης με CNTs είναι η ισχυρή πρόσδεση των CNTs στους πόρους της μεμβράνης ώστε να αποκλειστεί οποιαδήποτε πιθανότητα αποδέσμευσής τους και επιμόλυνσης του παραγόμενου νερού. Με στόχο τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας της διαδικασίας ενσωμάτωσης των CNTs στους πόρους των πολυμερικών μεμβρανών, επιστρατεύτηκε η τεχνική της Επιφανειακής Ενίσχυσης της Σκέδασης Raman (Surface Enhanced Raman Scattering:SERS) στην ανίχνευση και ποσοτικοποίηση CNTs τροποποιημένων με ομάδες πυριδίνης σε υδατικά αιωρήματα. Επιπλέον, δεδομένου ότι εξαιρετικά χαμηλές συγκεντρώσεις χημικών ουσιών σε υδατικά διαλύματα είναι δυνατό να ανιχνευτούν και να ποσοτικοποιηθούν με τη χρήση αυτής της δυναμικής τεχνικής, πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις SERS σε υδατικά διαλύματα εξαιρετικά χαμηλών συγκεντρώσεων της οργανικής ένωσης Methylene Blue, εν δυνάμει ρύπου σε απόβλητα βιομηχανιών κλωστοϋφαντουργίας. Επίσης, πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις SERS σε υδατικά διαλύματα της οργανικής ένωσης Remazol Brilliant Blue R, επίσης δυνητικός ρύπος, με τη χρήση διαφορετικών παραγόντων συσσωμάτωσης. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα τελευταία χρόνια, μελέτες πραγματοποιούνται για την ανάπτυξη πολυμερικών μεμβρανών με κεντρικό άξονα τον βέλτιστο σχεδιασμό που θα αποδώσει στις νέες μεμβράνες ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Αυτά αφορούν στην ταχεία διέλευση του νερού διαμέσου των μεμβρανών σε συνδυασμό με τη μεγαλύτερη ικανότητα απόρριψης οργανικών ρυπαντών ή/και αλάτων ενώ ταυτόχρονα θα απαιτείται πολύ μικρό κεφάλαιο και ελάχιστα έξοδα συντήρησης για τα συστήματα αυτά. Το είδος των μεμβρανών ποικίλει αναλογικά με τις ανάγκες στις διεργασίες διαχωρισμού (Σχήμα 1). Ο διαχωρισμός των μεμβρανών προκύπτει αρχικά από τη διαφορετική δομή τους που ορίζουν οι διαφορετικές μέθοδοι παρασκευής τους. Έτσι, σύμφωνα με τη δομή, οι μεμβράνες κατηγοριοποιούνται σε συμμετρικές/ισοτροπικές και σε ασύμμετρες/ανισοτροπικές. Μεμβράνες των οποίων η δομή, το πορώδες και τα χαρακτηριστικά μάζας μεταβάλλονται κατά μήκος της διατομής τους, καλούνται ασύμμετρες.

2 Σχήμα 1. Κατηγοριοποίηση των μεμβρανών και των διεργασιών με χρήση μεμβρανών αναφορικά με το μέγεθος των πόρων και το μέγεθος των υπό διαχωρισμό σωματιδίων. Η μορφολογία των μεμβρανών αυτών διαφέρει σημαντικά κατά μήκος του πάχους τους δημιουργώντας κατά την παρασκευή τους δύο στιβάδες με ξεχωριστές ιδιότητες: μία στιβάδα πλούσια σε πολυμερές που καλείται ενεργή/εκλεκτική στιβάδα (active layer) και μια φτωχή σε πολυμερές που αποτελεί τη στιβάδα υποστήριξης (support layer). Τέτοιου τύπου μεμβράνες παρασκευάζονται με τη μέθοδο διαχωρισμού φάσεων (phase separation) και είναι γνωστές ως μεμβράνες Loeb-Sourirajan [1] (Σχήμα 2). Η μέθοδος παρασκευής τους περιλαμβάνει την έγχυση πολυμερικού υγρού σε κατάλληλο υπόστρωμα και επίστρωσή του με λεπίδα επίστρωσης και κατόπιν εμβάπτισή του σε λουτρό μη διαλύτη για την καταβύθιση της πολυμερικής μεμβράνης. Το μέγεθος των πόρων και η κατανομή του πορώδους τους μεταβάλλονται κατά μήκος του πάχους τους ενώ είναι ομοιογενείς ως προς τη χημική τους σύσταση. Το χημικό δυναμικό φαίνεται να είναι η οδηγός δύναμη για την μεταφορά ύλης στην διαδικασία σχηματισμού των μεμβρανών αυτών. Τέτοιου τύπου μεμβράνες, είτε εμπορικές είτε εργαστηριακές, χρησιμοποιήθηκαν στην παρούσα εργασία για τη μελέτη της ενσωμάτωσης των CNTs με σκοπό την παρασκευή CNT-μεμβρανών. Σχήμα 2. Σχηματική αναπαράσταση των δομής ασύμμετρων μεμβρανών (επάνω) και μικρογραφίες ηλεκτρονικής μικροσκοπίας σάρωσης (SEM) κάθετων τομών και επιφάνειας μεμβράνης [2,3,4]. Ήδη έχουν υπάρξει μελέτες που αναδεικνύουν τη χρήση ευθυγραμμισμένων CNTs για παρασκευή συστημάτων διαχωρισμού [5,6]. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των CNTs, όπως τα λεία υδροφοβικά τους τοιχώματα σε συνδυασμό με τους μεγάλους λόγους του μήκους προς τη διάμετρό τους (aspect ratio) με αυτές τις μικρές διαμέτρους της τάξης της νανο-κλίμακας αποτελούν εχέγγυα για την ταχεία ροή του νερού και την υψηλή εκλεκτικότητα σε μικρού μοριακού βάρους χημικές ενώσεις [7,8]. Στην κατεύθυνση αυτή, στο πλαίσιο της παρούσας μελέτης, πραγματοποιήθηκε μελέτη των παραμέτρων για την ενσωμάτωση CNTs σε πολυμερικές μεμβράνες. Το είδος και η ποιότητα των Ν.Α, τα υλικά

3 πλήρωσης/υποστρώματα υποδοχής τους, η επεξεργασία καθώς και οι μέθοδοι παρασκευής που χρησιμοποιούνται για τη σύνθεση μεμβρανών με CNTs, είναι οι κύριοι παράγοντες που καθορίζουν τις επιδόσεις τους. Τρεις προσεγγίσεις αναφορικά με την παρασκευή μεμβρανών με χρήση CNTs μελετήθηκαν: Η ενσωμάτωση CNTs σε εμπορικές ασύμμετρες μεμβράνες υπερ-διήθησης για τη μετατροπή τους σε μεμβράνες νανο-διήθησης με την επακόλουθη ενθυλάκωση των CNTs στους πόρους της εκλεκτικής τους στιβάδας με μεθόδους διήθησης, που αποτέλεσε και στόχο του έργου BioNexGen. Σχηματική αναπαράσταση της προσέγγισης BioNexGen περιγράφεται στο Σχήμα 3. Σχήμα 3. Απεικόνιση της κεντρικής ιδέας της προσέγγισης BioNexGen για την τροποποίση μεμβρανών υπερδιήθησης σε μεμβράνες νανο-διήθησης με την ενθυλάκωση CNTs στους πόρους της εκλεκτικής στιβάδας ασύμμετρων μεμβρανών. Στο ίδιο πλαίσιο, η ενσωμάτωση CNTs σε εργαστηριακές ασύμμετρες πολυμερικές μεμβράνες με ιδιαίτερα μορφολογικά χαρακτηριστικά αναφορικά με το πάχος της εκλεκτικής στιβάδας τους με μεθόδους διήθησης. Μεμβράνες που προέκυψαν από μίγματα πολυμερούς και CNTs (Σχήμα 4-επάνω). Μεμβράνες με τη χρήση κάθετα ανεπτυγμένων νανοσωλήνων άνθρακα και την ενσωμάτωσή τους σε πολυμερική μήτρα (Σχήμα 4-κάτω). Σχήμα 4. Σχηματικές αναπαραστάσεις μεμβρανών με CNTs: (επάνω) ασύμμετρες μεμβράνες από ανάμιξη πολυμερούς με CNTs κατά τη σύνθεση τους και (κάτω) μεμβράνη με την ενσωμάτωση κάθετα ανεπτυγμένων CNTs σε πολυμερική μήτρα.

4 ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Α. Εμβολισμός εμπορικών μεμβρανών υπερ-διήθησης με CNTs Η προσπάθεια τροποποίησης εμπορικών πολυμερικών μεμβρανών πραγματοποιήθηκε με την εισχώρηση CNTs στους πόρους εμπορικών πορωδών πολυμερικών μεμβρανών με τη χρήση τεχνικών διήθησης. Πιο αναλυτικά, CNTs πολύ καλά διεσπαρμένοι σε υδατικά αιωρήματα, αφέθησαν να διηθηθούν υπό ελεγχόμενες συνθήκες μέσω των μεμβρανών με σκοπό οι CNTs να εισχωρήσουν και να ενθυλακωθούν στους πόρους της μεμβράνης ώστε πλέον να αποτελέσουν οι ίδιοι και μόνο τους πόρους της μεμβράνης κατόπιν κατάλληλης περεταίρω επεξεργασίας. Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιήθηκαν πειράματα «εμβολισμού» διαφόρων τύπων/μεγεθών CNTs σε εμπορικές μεμβράνες πολυαίθεροσουλφόνης (PES) (Σχήμα 5). Σχήμα 5. Φωτογραφία και δομική απεικόνιση της εμπορικής μεμβράνης που χρησιμοποιήθηκε. Με Ηλεκτρονική Μικροσκοπία Σάρωση (SEM), παρατηρήθηκε η μορφολογία της εμπορικής μεμβράνης και διαπιστώθηκε ότι η δομή της προσφέρεται για την ώθηση των CNTs μέσω του υποστρώματος όπως χαρακτηριστικά φαίνεται στο Σχήμα 6. Σχήμα 6. Μικρογραφίες SEM: (a,b) από την εκλεκτική επιφάνεια PES της μεμβράνης πριν και μετά την επεξεργασία για τη διάνοιξη των πόρων αντίστοιχα, (c) από κάθετη τομή που παρατηρείται η κλιμάκωση του πορώδους της, (d) από κάθετη τομή της εκλεκτικής στιβάδας, (e) από κάθετη τομή στη διεπιφάνεια μεταξύ PES- PET όπου παρατηρείται το ευρύ πορώδες του PES, και (f) από την επιφάνεια του υποστρώματος PET. Για τον εμβολισμό των CNTs στις πολυμερικές μεμβράνες, καθώς επίσης και για τη μέτρηση της ροής νερού από τις εμβολισμένες μεμβράνες, η μεμβράνη τοποθετείται σε ένα σύστημα διήθησης υπό κενό (Σχήμα 7), το

5 οποίο περιλαμβάνει υποδοχή μεμβρανών, κυκλικού σχήματος, διαμέτρου 47 mm, και τροφοδοτείται από το εκάστοτε διάλυμα νανοσωλήνων. Στο πάνω ανοιχτό τμήμα του συστήματος προσαρμόζεται το tip υπερήχων, UP400S της εταιρίας Hielscher. Οι υπέρηχοι που παράγει (το tip) κατά τη διάρκεια της διήθησης, αλλά και πριν από αυτή, ανάλογα με την πειραματική διαδικασία, συμβάλλουν στον προσανατολισμό και την προώθηση/εισχώρηση τω νανοσωλήνων άνθρακα στην μεμβράνη. Σχήμα 7. Σχηματική αναπαράσταση της πειραματικής διάταξης που χρησιμοποιήθηκε στη διαδικασία εμβολισμού των μεμβρανών με CNTs. Τα είδη των CNTs που χρησιμοποιήθηκαν στις προσπάθειες εμβολισμού των εμπορικών μεμβρανών παρατίθενται στον Πίνακα 1. Πίνακας 1. Τύποι και χαρακτηριστικά των CNTs που χρησιμοποιήθηκαν. (Τα μήκη των CNTs που δίνονται είναι πριν τη μηχανική τροποποίησή τους με χρήση tip υπερήχων) Στο Σχήμα 8 παρουσιάζονται φωτογραφίες μιας εμπορικής μεμβράνης από την όψη την εκλεκτικής στιβάδας (PES) και από την πλευρά του υποστρώματος (PET) απ όπου πραγματοποιήθηκε ο εμβολισμός της με λεπτούς πολυφλοιϊκούς CNTs. Σχήμα 8. Εμπορική μεμβράνη εμβολισμένη με Thin MWCNT-OH-COOH με συγκέντρωση αιωρήματος 1.25 μg/ml από την πλευρά του υποστρώματος. (a) Όψη της εκλεκτικής στιβάδας PES & (b) όψη του υποστρώματος PET από το οποίο πραγματοποιήθηκε ο εμβολισμός.

6 Flux (L/m 2 hbar) 10 ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΧΗΜΙΚΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ, ΠΑΤΡΑ, 4-6 ΙΟΥΝΙΟΥ, Β. Παρασκευή μεμβρανών υπερ-διήθησης με τη μέθοδο phase inversion Με τη μέθοδο διαχωρισμού φάσεων παρασκευάστηκαν ασύμμετρες μεμβράνες υπερδιήθησης από πολυμερικό διάλυμα PES σε ποσοστά 13, 15 και 18% w/v σε διαλύτη Ν-μέθυλο-2-πυρρολιδόνη (ΝΜP). Στο Σχήμα 9 παρίσταται η διαδικασία παρασκευής τους. Σχήμα 9. Διαδικασία παρασκευής ασύμμετρων μεμβρανών PES με phase inversion. (a) Γυάλινο υπόστρωμα και λεπίδα επίστρωσης, (b) εναπόθεση πολυμερικού διαλύματος στο γυάλινο υπόστρωμα και επίστρωση με τη χρήση της λεπίδας για ομοιόμορφο πάχος μεμβράνης, (c), (d), (e) και (f) εμβάπτιση του διαλύματος σε λουτρό μη διαλύτη, διαχωρισμός μεμβράνης από το γυάλινο υπόστρωμα και παραλαβή πορώδους μεμβράνης. Παρατηρήθηκε ότι αυξανομένης της συγκέντρωσης του πολυμερούς στο διάλυμα, ο εμβολισμός των μεμβρανών με CNTs δεν ήταν πλήρης και ομοιόμορφος (Σχήμα 10). Τελικώς, παρασκευάστηκαν μεμβράνες από διαλύματα 13% w/v και χρησιμοποιήθηκαν για την ενσωμάτωση των CNTs. Σχήμα 10. Μεμβράνες PES που παρασκευάστηκαν από πολυμερικά διαλύματα συγκεντρώσεων 18, 15 and 13% w/v και κατόπιν εμβολίστηκαν με CNTs. Οι μεμβράνες που παρασκευάστηκαν και εμβολίστηκαν με CNTs μελετήθηκαν ως προς την απόδοσή τους με μετρήσεις του ρυθμού διαπέρασης (διαπίδυσης) του νερού (flux) (Σχήμα 11) και με πειράματα προσδιορισμού του μοριακού βάρους περικοπής (MWCO) (Σχήμα 12) PES pure PES SW-COOH PES SW-COOH dried UP Time/min Σχήμα 11. Προφίλ ροής μεμβρανών PES εμβολισμένες με CNTs. Για λόγους σύγκρισης παρατίθενται τα προφίλ ροής μεμβρανών χωρίς CNTs καθώς και εμπορικών μεμβρανών εμβολισμένων με CNTs υπό τις ίδιες συνθήκες.

7 A.U A.U 10 ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΧΗΜΙΚΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ, ΠΑΤΡΑ, 4-6 ΙΟΥΝΙΟΥ, Feed solution MN UP150 PES pure PES SW-COOH PES SW-COOH dried 35 kd 10 kd 4 kd kd Elution Volume/mL Σχήμα 12. Χρωματογραφήματα SEC διηθημάτων κατόπιν διήθησης υδατικού διαλύματος PEO/PEG από μεμβράνες εμβολισμένες με CNTs δίνοντας ποιοτικές ενδείξεις για την τάση του μοριακού βάρους περικοπής (MWCO) των μεμβρανών. Γ. Παρασκευή μεμβρανών με ανάμιξη CNTs σε πολυμερικές μήτρες Αναπτύχθηκαν νανοσύνθετες μεμβράνες αποτελούμενες από PES και τροποποιημένους Thin-MWCNT με ομάδες COOH που κατόπιν επεξεργάστηκαν με NaOH για την αποπρωτονίωσή τους, σε διαφορετικά ποσοστά φόρτωσης, για τη χρήση τους ως μεμβράνες UF με ενισχυμένες ιδιότητες στην επεξεργασία οργανικού αποβλήτου και τη σύγκρισή τους με αντίστοιχες αποτελούμενες μόνο από το πολυμερές, καθώς και με ανάλογες εμπορικές. Προκαταρκτικές μετρήσεις διαπερατότητας του νερού σε τέτοιου τύπου μεμβράνες έδειξαν αυξημένη ροή του νερού διαμέσου αυτών όπως φαίνεται στο Σχήμα 13. Πειράματα για τον προσδιορισμό του MWCO πραγματοποιήθηκαν στις ίδιες μεμβράνες (Σχήμα 14) και διαπιστώθηκε μια τάση ενίσχυσης των ιδιοτήτων των μεμβρανών αυτών ως προς την διαπερατότητα και εκλεκτικότητα. Σχήμα 13. Διαπερατότητα του νερού από μεμβράνες pure PES, PES με Thin-COO - και PES με SW-COO Feed solution Permeate from pure PES Permeate from MMM-ThinCOO - (a) Permeate from MMM-ThinCOO - (b) 10 kda 35 kda kda Elution Volume/mL Σχήμα 14. Χρωματογραφήματα SEC διηθημάτων κατόπιν διήθησης υδατικού διαλύματος PEO/PEG από μεμβράνες μίγματα με CNTs δίνοντας ποιοτικές ενδείξεις για την τάση του μοριακού βάρους περικοπής (MWCO) των μεμβρανών. Επίσης, παρατίθεται το χρωματογράφημα του διαλύματος τροφοδοσίας. Έτσι, οι παραπάνω ενδείξεις οδήγησαν στην περαιτέρω μελέτη τους αναφορικά με τις διαφοροποιήσεις ως προς την απόδοσή τους (ρυθμός ροής νερού, μοριακό βάρος περικοπής, εκλεκτικότητα στο υπό μελέτη απόβλητο), που πιθανώς υπάρχουν με τη διαφορετική σε ποσοστό φόρτωση του πολυμερικού υλικού με CNTs.

8 Για τη μελέτη αυτή, παρασκευάστηκαν μεμβράνες PES με ενσωμάτωση Thin-MWCNT-COO - με ποσοστά φόρτωσης από 0.2 έως 1.0% wt. και πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις ρυθμού ροής του νερού καθώς και πειράματα για τον προσδιορισμό του MWCO. Η τεχνική της επιφανειακής ενίσχυσης της σκέδασης Raman (SERS) επιστρατεύτηκε για τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας της διαδικασίας διήθησης ή τη διερεύνηση εμφάνισης CNTs στο διήθημα κατά τη διαδικασία εμβολισμού των μεμβρανών με CNTs. Πραγματοποιήθηκαν ποσοτικές μετρήσεις υδατικών αιωρημάτων τροποποιημένων CNTs με ομάδες πυριδίνης (Σχήμα 15, Πίνακας 2), και οργανικών ουσιών μικρού μοριακού βάρους σε υδατικά διαλύματα σε εξαιρετικά χαμηλές συγκεντρώσεις. Σχήμα 15. Αντιπροσωπευτικά φάσματα SERS από υδατικά αιωρήματα MWCNT-pyridine διαφορετικών συγκεντρώσεων από 1 έως 100 μg/ml. Πίνακας 2. Συγκέντρωση μορίων πυριδίνης προσκολλημένων στους CNTs στα υδατικά αιωρήματα που ανιχνεύτηκαν με τη μέθοδο SERS και οι αντίστοιχες συγκεντρώσεις των CNTs που χρησιμοποιήθηκαν στην ποσοτική ανάλυση. A/A C pyridine μg/ml C carbon nanotubes μg/ml C 0 7,00 100,00 C 1 4,63 66,14 C 2 2,31 33,00 C 3 1,15 16,43 C 4 0,57 8,14 C 5 0,285 4,07 C 6 0,142 2,03 C 7 0,070 1,00 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η μετατροπή μίας μεμβράνης υπερ-διήθησης σε μεμβράνη νανο-διήθησης με την ενθυλάκωση CNTs στην εκλεκτική τους στιβάδα δεν είναι προφανής. Πολλές παράμετροι χρειάζεται να ληφθούν υπόψη για την επιτυχή ενσωμάτωση CNTs σε πορώδεις μεμβράνες. Η τεχνική της Επιφανειακής Eνίσχυσης της Σκέδασης Raman αποδεικνύεται ένα πολύτιμο εργαλείο στον ποσοτικό προσδιορισμό οργανικών ενώσεων και CNTs σε υδατικά διαλύματα ή αιωρήματα σε εξαιρετικά χαμηλές συγκεντρώσεις. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η εργασία χρηματοδοτήθηκε στο πλαίσιο των έργων: (α) European Union's Seventh Framework Programme (FP7/ ) under the grant agreement n και (β) Συνεργασία πρόγραμμα 09ΣΥΝ-620 με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [1]. Loeb, S., Sourirajan, S., Adv. Chem. Ser. 38:117 (1962). [2]. Schacher, F., Ulbricht, M., Müller, A.H.E., Adv. Funct. Mater. 19:1040 (2009). [3]. Fraunhofer IGB, [4]. Garg, S., Pathak, K., Philip, A., Puri, D., Sci. Pharm. 80:229 (2011). [5]. Elimelech, M., Phillip, W.A., Science 333:712 (2011). [6]. Corry, B., J. Phys. Chem.B 112:1427 (2008). [7]. Hinds, B.J., Chopra, N., Rantell, T., Andrews, R., Gavalas, V., Bachas, L.G., Science 303:62 (2004). [8]. Holt, J.K., Noy, A., Huser, T., Eaglesham, D., Bakajin, O., Nano Lett. 4:2245 (2004).