Διερευνητική εργαςία για:

Transcript

1 2 ο Γενικό Λύκειο Σερρών Διερευνητική εργαςία για: Κλωνοποίηςη Μεταλλαγμένα Προϊόντα Σέρρεσ,

2 Περιεχόμενα Προβληματική Θετικά μεταλλαγμένων προϊόντων Αρνητικά μεταλλαγμένων προϊόντων Θέςη των μεταλλαγμένων ςτην ελληνική και παγκόςμια αγορά Κλωνοποίηςη Βιολογικά προϊόντα

3 Προβληματική ηηο κέξεο καο ε επηζηήκε επηδξά ζηελ θαζεκεξηλόηεηα καο ζε κεγάιν βαζκό κε απνηέιεζκα πνιιέο από ηηο ζπλήζεηεο καο λα έρνπλ αιιάμεη. Βέβαηα δελ κπνξνύκε λα αξλεζνύκε όηη θάζε επνρή έρεη θαη ηηο ηδηαηηεξόηεηεο ηεο θαη εκείο πξέπεη λα πξνζαξκνδόκαζηε. Παξαηεξνύληαη όκσο ζνβαξέο θαη αλεζπρεηηθέο επηδξάζεηο ηεο επηζηήκεο ζηε δηαηξνθή καο. Σα κεηαιιαγκέλα πξντόληα εμαπιώλνληαη κε ξαγδαίνπο ξπζκνύο. Μεηαιιαγκέλα ή αιιηώο γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλνη νξγαληζκνί είλαη νη νξγαληζκνί εθείλνη νη νπνίνη δεκηνπξγήζεθαλ ηερλεηά από ηνπο επηζηήκνλεο κε ηελ αθαίξεζε ή ηελ πξνζζήθε γνληδίσλ πνπ πξνέξρνληαη από νξγαληζκνύο πνπ κπνξεί λα αλήθνπλ αθόκε θαη ζε εληειώο δηαθνξεηηθά είδε. Απώηεξνο ζθνπόο ηνπο είλαη ε αλζξώπηλε ή δσηθή θαηαλάισζε. Σν γεγνλόο όηη ζεσξείηαη απαξαίηεηε ε αλαγξαθή ηεο έλδεημεο <<Μεηαιιαγκέλν>> πάλσ ζε θάζε γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλν πξντόλ απνθαιύπηεη ηνπο θηλδύλνπο πνπ θξύβνπλ ηα ζπγθεθξηκέλα πξντόληα. Με ηελ θαηαλάισζε, ησλ κεηαιιαγκέλσλ κπνξνύλ λα εηζαρζνύλ ζηελ ηξνθηθή αιπζίδα λένη αιιεξγηνγόλνη παξάγνληεο. Δπηπιένλ, κπνξεί λα απμεζεί ε αληίζηαζε ησλ κηθξνβίσλ ζηα αληηβηνηηθά λα κεησζεί ε απνηειεζκαηηθόηεηα ησλ θαξκάθσλ θαη λα εκθαληζηνύλ λένη ηνί γηα ηνπο νπνίνπο δελ ζα ππάξρεη ζεξαπεία. Δπηπξνζζέησο έρνπλ ηελ δπλαηόηεηα λα παξαρζνύλ λέεο ηνμίλεο από κεηαιιαγκέλα θπηά πνπ εθθξίλνπλ ηνμηθέο νπζίεο ελάληηα ζε δηδάληα θαη έληνκα θαη νη νπνίεο κπνξεί λα είλαη ηνμηθέο θαη γηα ηνλ άλζξσπν. Μπνξνύλ επίζεο νη κεηαιιαγκέλνη νξγαληζκνί λα επηδξάζνπλ ζε νξγαληζκνύο πνπ δελ είλαη νη πξνβιεπόκελνη ζηόρνη. Σα κεηαιιαγκέλα πξντόληα έρνπλ επηπηώζεηο θαη ζην πεξηβάιινλ, δηόηη αιινηώλνπλ ηνλ θπζηθό πινύην, δηαηαξάζζνπλ ηελ νηθνινγηθή ηζνξξνπία θαη ηελ βηνπνηθηιόηεηα δηόηη κπνξεί λα απμεζεί ε αλζεθηηθόηεηα ζε αξθεηά είδε δηδαλίσλ, κε απνηέιεζκα ηα λέα είδε λα θπξηαξρήζνπλ, άιια λα ππνρσξήζνπλ ή λα εμαθαληζηνύλ θαη έηζη λα ππάξρεη κηα πιήξεο θπζηθή απνξξύζκηζε. Ζ ρξήζε ησλ κεηαιιαγκέλσλ πξντόλησλ γίλεηαη εδώ θαη 16 ρξόληα ζπλεπώο δελ έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί αθόκε νη απαξαίηεηεο κειέηεο γηα ηηο αθξηβείο επηπηώζεηο ηνπο ζηνλ άλζξσπν θαη ην πεξηβάιινλ. πκπεξαίλνπκε ινηπόλ όηη ηα κεηαιιαγκέλα πξντόληα θξύβνπλ θαη άιινπο θηλδύλνπο θαη ζίγνπξα ζα έρνπλ θαη άιιεο επηπηώζεηο ζηελ αλζξώπηλε πγεία. Σα γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλα πξντόληα όκσο έρνπλ θαη θάπνηα πιενλεθηήκαηα ηα νπνία πξέπεη λα αλαθεξζνύλ. Σν θόζηνο ηνπο είλαη ρακειό ζε ζρέζε κε ηα κε

4 ηξνπνπνηεκέλα πξντόληα. Σν γεγνλόο απηό κπνξεί λα βνεζήζεη ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο θηώρεηαο θαη ηνπ ππνζηηηζκνύ. Οη άλζξσπνη πνπ δνπλ θάησ από ην όξην ηεο θηώρεηαο ηξέθνληαη κε νξηζκέλα κόλν ηξόθηκα θαη δελ ιακβάλνπλ ηηο απαξαίηεηεο βηηακίλεο. Καηαλαιώλνληαο γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλα πξντόληα ζα βειηηώζνπλ ην βηνηηθό ηνπο επίπεδν. Δπηπιένλ, έρνπλ αληνρή ζηηο πςειέο αιιά θαη ζηηο πνιύ ρακειέο ζεξκνθξαζίεο θαη έρνπλ κεγάιε εκεξνκελία ιήμεσο. Ωθεινύλ επίζεο θαη ην πεξηβάιινλ θαζόηη κεηώλνπλ ηε ρξήζε εληνκνθηόλσλ, δηδαληνθηόλσλ θαη ιηπαζκάησλ ηα νπνία έρνπλ κεγάιν θόζηνο θαη κνιύλνπλ ηα ύδαηα. ε απηό ην ζεκείν πξέπεη λα αλαθεξζνύκε ζην όηη έληνλε είλαη ε αληίζηαζε θαηαλάισζεο ησλ πξντόλησλ πνπ έρνπλ ππνζηεί επεμεξγαζία κε θπηνθάξκαθα πνπ έρεη σο απνηέιεζκα ηελ πιήξε εκπηζηνζύλε ησλ θαηαλαισηώλ ζηνπο επηζηήκνλεο. Γίλεηαη δειαδή ην θίλεηξν ζηελ επηζηήκε λα πξνρσξήζεη θαη λα πξαγκαηνπνηήζεη ζεκαληηθέο γηα ηνλ θόζκν αλαθαιύςεηο. Θετικά μεταλλαγμένων πποϊόντων 1. Πξντόληα θπηηθήο πξνέιεπζεο Μείσζε ρξόλνπ σξίκαλζεο ησλ θπηώλ ή δέληξσλ πνπ ηα παξάγνπλ. Απμεκέλε αλζεθηηθόηεηα ζε αζζέλεηεο θαη βιαβεξνύο νξγαληζκνύο. Ληγόηεξε ρξήζε δηδαληνθηόλσλ θαη εληνκνθηόλσλ. 2. Πξντόληα δσηθήο πξνέιεπζεο Απμεκέλε αληίζηαζε ζε αζζέλεηεο, αύμεζε ηεο πνιιαπιαζηαζκνύ. Μεγαιύηεξε παξαγσγή θξέαηνο, απγώλ θαη γάιαθηνο. 3. Οθέιε γηα ην πεξηβάιινλ Ληγόηεξε ρξήζε εληνκνθηόλσλ, δηδαληνθηόλσλ θαη ιηπαζκάησλ. Δμνηθνλόκεζε ελέξγεηαο. 4. Οθέιε γηα ηνλ πιεζπζκό

5 Απμεκέλε παξαγσγή ηξνθίκσλ γηα ηνλ απμαλόκελν αλζξώπηλν πιεζπζκό ηεο γεο. Αληηκεηώπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο πείλαο θαη ηνπ ππνζηηηζκνύ, πνπ καζηίδεη ζήκεξα έλα πνιύ κεγάιν αξηζκό ρσξώλ παγθνζκίσο. Απνητικά μεταλλαγμένων πποϊόντων Ζ δεκηνπξγία θαη ε ρξήζε Γελεηηθά Σξνπνπνηεκέλσλ Οξγαληζκώλ εγθπκνλνύλ θηλδύλνπο πνπ αθνξνύλ ηηο πεξηζζόηεξεο πηπρέο ηνπ βίνπ, έρνληαο ηόζν πεξηβαιινληηθέο όζν θαη θνηλσληθνπνιηηηθέο θαη εζηθέο δηαζηάζεηο. Έηζη κε βάζε δηάθνξα θξηηήξηα νη θίλδπλνη ρσξίδνληαη ζηνπο εμήο ηνκείο : 1)ΚΗΝΓΤΝΟΗ ΓΗΑ ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ Α. Άκεζε ππνβάζκηζή ηνπ, από ηελ απμεκέλε ρξήζε ρεκηθώλ ζηηο θαιιηέξγεηεο θαη ηε κεγαιύηεξε ζπλεπώο ξύπαλζή ηνπ Β. Πξννπηηθά, ηε κε αληηζηξεπηή θαηαζηξνθή ηνπ: Μέζσ ησλ αλέκσλ, ηεο αλαπόθεπθηεο ζηαπξνγνληκνπνίεζεο, ηεο αλεμέιεγθηεο κεηαθνξάο γύξεο από γπξνζπιιεθηηθά έληνκα θαη ηεο ηπραίαο ελζσκάησζεο ησλ γνληδίσλ Φξαλθεζηάτλ ζε εληειώο άζρεηνπο νξγαληζκνύο, πξνθαιείηαη έλα δηαξθώο απηνηξνθνδνηνύκελν θαηαζηξνθηθό γατηαλάθη. Απηό έρεη σο επαθόινπζν: - ηε δεπηεξνγελή εηζαγσγή ειαηησκαηηθώλ γνληδίσλ ζηελ παγθόζκηα γελεηηθή δεμακελή - ηε δεκηνπξγία αλζεθηηθόηεηαο ζε πξνεγνπκέλσο επαίζζεηνπο νξγαληζκνύο. - ηε ξνή γνληδίσλ από ηα Γ.Σ. θπηά ζηα ζπγγεληθά θπηά ηνπ γύξσ πεξηβάιινληνο, κε ελδερόκελεο ζνβαξέο νηθνινγηθέο επηπηώζεηο. -ηελ έθξεμε επηδεκηώλ από λενθαλείο νξγαληζκνύο - ηελ γελεηηθή ξύπαλζε, δειαδή ε αλεμέιεγθηε θπθινθνξία γνληδίσλ θαη κεηαιιαγκέλσλ

6 νξγαληζκώλ ζην πεξηβάιινλ - ηελ εμαζζέληζε ησλ εηδώλ - ηελ εκθάληζε θαη δηάδνζε λέσλ παξαζίησλ, θαηλνύξησλ αλζεθηηθόηεξσλ δηδαλίσλ θαη λέσλ αζζελεηώλ πνπ ππεξβαίλνπλ ην θπζηθό θξάγκα ησλ εηδώλ - ηελ απώιεηα βηνπνηθηιόηεηαο - ηελ πηώζε ηεο εδαθηθήο γνληκόηεηαο, ή αιιηώο, κηα δπλακηθά εμειηζζόκελε Γελεηηθή ξύπαλζε κε θύξην ραξαθηεξηζηηθό ηηο δηαηαξαρέο θαη ηελ αληζνξξνπία ησλ νηθνζπζηεκάησλ ζε παγθόζκηα θιίκαθα. 2)ΚΗΝΓΤΝΟΗ ΓΗΑ ΣΖΝ ΓΖΜΟΗΑ ΤΓΔΗΑ Α. Μεγαιύηεξνη θίλδπλνη από ηελ απμεκέλε ρξήζε ρεκηθώλ ζηηο θαιιηέξγεηεο, κε πεξηζζόηεξα θαη βαξύηεξα πεξηζηαηηθά : -ΑΛΛΔΡΓΔΗΔ: Οη αιιεξγίεο ζε απηή ηελ πεξίπησζε είλαη πην έληνλεο θαη επηθίλδπλεο. Ζ ζόγηα πνπ είρε ρξεζηκνπνηεζεί ην 1996 από βξαδηιηάληθα θαξύδηα απνζύξζεθε.σν θαιακπόθη starlink επίζεο. -ΣΟΞΗΚΟΣΖΣΑ: Οη κεηαιιαγκέλεο ηξνθέο πεξηέρνπλ πνιιέο ηνμίλεο νη νπνίεο δεκηνπξγνύλ κνηξαίεο δειεηεξηάζεηο. -Απμεκέλε ρξήζε ρεκηθώλ ζηηο θαιιηέξγεηεο θαη απμεκέλε ξύπαλζε λεξώλ, ηξνθίκσλ θαη πεξηβάιινληνο. -Πηζαλέο, κε αληηζηξεπηέο κεηαιιάμεηο ησλ θπζηνινγηθώλ γνληδίσλ θαη πξόθιεζε λέσλ γελεηηθώλ αζζελεηώλ ή θαξθίλσλ, κε παξελέξγεηεο πνπ κπνξνύλ λα πεξάζνπλ ζηηο επόκελεο γεληέο. Β. Γπζκελείο επηδξάζεηο ιόγσ θαηαλάισζεο λέσλ αθύζηθσλ ηξνθίκσλ κε - ηελ εηζαγσγή λέσλ ηνμηλώλ θαη αιιεξγηνγόλσλ - ηελ αλνρή ζηα αληηβηνηηθά θαη ηε κεησκέλε αληαπόθξηζε ηνπ αλνζνπνηεηηθνύ ζπζηήκαηνο - άιιεο άγλσζηεο ηειηθά παξελέξγεηεο: (Οη Γ.Σ.Ο. κπνξνύλ λα αληέμνπλ ζηε δξάζε ησλ γαζηξηθώλ πγξώλ ηνπ πεπηηθνύ ζπζηήκαηνο θαη κέζσ ηεο εληεξηθήο ρισξίδαο λα πεξάζνπλ θαη λα επεξεάζνπλ θάζε θύηηαξν ηνπ νξγαληζκνύ πξνθαιώληαο κε αληηζηξεπηέο κεηαιιάμεηο ζηα θπζηνινγηθά γνλίδηα πνπ κπνξεί λα νδεγήζνπλ ζε λέεο άγλσζηεο- γελεηηθέο αζζέλεηεο ή θαξθίλνπο. Οη παξελέξγεηεο κπνξνύλ λα πεξάζνπλ ζηνπο απνγόλνπο θαη ζε όιεο ηηο επόκελεο γεληέο). 3) ΚΗΝΓΤΝΟΗ ΓΗΑ ΣΖΝ ΚΟΗΝΩΝΗΚΖ, ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΚΑΗ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΗΟΡΡΟΠΗΑ ΣΩΝ ΑΝΘΡΩΠΗΝΩΝ ΚΟΗΝΩΝΗΩΝ -Μνλνπώιεζε ηεο αγνξάο θαη ε θπξηαξρία επί ησλ αγξνηώλ θαη όρη κόλν, από ιίγεο πνιπεζληθέο, (ιηγόηεξεο από δέθα ζε όιν ηνλ πιαλήηε), θαζώο θαη ε εμσζεζκηθή επηβνιή ησλ δηθώλ ηνπο επηινγώλ ελάληηα ζηηο επηζπκίεο ησλ θαηαλαισηώλ θαη ηηο απνθάζεηο ησλ

7 θπβεξλήζεσλ. -Έιεγρνο ηεο παγθόζκηαο αγνξάο ηξνθίκσλ θαη ρεηξαγώγεζε ησλ θνηλσληώλ από πνιπεζληθέο εηαηξίεο. - Σν επηρείξεκά ηνπο όηη ζα αληηκεησπίζνπλ ην πξόβιεκα ηεο πείλαο ζηηο θησρέο ρώξεο, είλαη αλππόζηαην, δηόηη ην πξόβιεκα ηεο πείλαο δελ εμαξηάηαη από ηηο παξαγόκελεο πνζόηεηεο πξντόλησλ αιιά από ηελ πνιηηηθή πνπ εθαξκόδεηαη. -Οη επηπηώζεηο ζηελ αγξνηηθή νηθνλνκία, κε ηελ βίαηε θαηάξγεζε ησλ ζπκβαηηθώλ θαη ησλ βηνινγηθώλ θαιιηεξγεηώλ εμαηηίαο ηεο κε δπλαηήο ζπλύπαξμεο. - Έιεγρνο ηεο δηαηξνθήο από απξόζσπα ππεξεζληθά θέληξα, -Καηαζηξνθή ησλ παξαδνζηαθώλ θαιιηεξγεηώλ, -Αιινίσζε ηεο ζπλείδεζεο ησλ αλζξώπσλ, - Οπζηαζηηθή θαηάξγεζε ηνπ δηθαηώκαηνο ηεο επηινγήο. -Αύμεζε ηεο εμάξηεζεο ησλ θησρόηεξσλ θαη ιηγόηεξν αλαπηπγκέλσλ ρσξώλ από ηηο πινπζηόηεξεο θαη βηνκεραλνπνηεκέλεο ρώξεο. -Δθκεηάιιεπζε από ηηο πην αλαπηπγκέλεο ρώξεο ησλ θπζηθώλ πόξσλ άιισλ πην αδύλαησλ ρσξώλ. 4) ΖΘΗΚΟΗ ΚΗΝΓΤΝΟΗ -Δπέκβαζε ζηνπο γελεηηθνύο κεραληζκνύο ηεο θύζεο θαη παξαβίαζε ησλ εζσηεξηθώλ αμηώλ θπζηθώλ νξγαληζκώλ. -Αλάκεημε γνληδίσλ από βηνινγηθά δηαθνξεηηθνύο νξγαληζκνύο. -Αληίζεζε γηα ηελ θαηαλάισζε πξντόλησλ θπηηθήο πξνέιεπζεο πνπ πεξηέρνπλ δσηθά γνλίδηα θαη αληίζηξνθα.

8 Θέση των μεταλλαγμένων στην ελληνική και στην παγκόσμια αγοπά Διιεληθή αγνξά: Έρεη πξνθαιέζεη ζνθ ε κειέηε ησλ Γάιισλ επηζηεκόλσλ πνπ καο είπε απηό πνπ ππνςηαδόκαζηαλ: Όηη ην γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλν θαιακπόθη (ηεο Μνλζάλην) πξνθαιεί θαξθίλν. Δ, ην μέξαηε όηη ηα κεηαιιαγκέλα είλαη ζάλαηνο. Ση ζα ιέγαηε ηώξα αλ καζαίλαηε όηη ηξώηε κεηαιιαγκέλα κε ην ηζνπβάιη; Μελ αξρίζεηε λα ςάρλεηε ηηο εηηθέηεο από ηα ηξόθηκα πνπ έρεηε ζηα ληνπιάπηα. Δίλαη ήδε πνιύ αξγά. Καη ηα έρεηε θάεη θαη ζα ζπλερίζεηε λα ηα ηξώηε. Γηαηί, όπσο απνθαιύπηεη ζήκεξα ε itabloid θαη ε Μνλζάλην (Monsanto) θαη άιιεο εηαηξείεο θέξλνπλ ζηε ρώξα καο κεηαιιαγκέλα ηξόθηκα. Όκσο, αθνύ ε ειιεληθή λνκνζεζία απαγνξεύεη ηελ εηζαγσγή ηνπο ζηελ Διιάδα, πώο γίλεηαη απηό; Καη πώο θηάλνπλ ζηα ηξαπέδηα καο; Γηα ηεο πιαγίαο νδνύ. πγθεθξηκέλα, ε Μνλζάλην ζηέιλεη ζηελ ειιεληθή αγνξά από ην 1996 εθαηνληάδεο ηόλνπο γελεηηθά κεηαιιαγκέλεο ζόγηαο. Ζ ζόγηα απηή ζα γίλεη δσνηξνθή (θαηά 80%), γηα ηελ θηελνηξνθία, κε ηε κνξθή ζνγηέιαηνπ, ζνγηάιεπξνπ ή ιεθηζίλεο ζα πεξάζεη ζηα βηνκεραλνπνηεκέλα ηξόθηκα, θαη από έθεη -καδί κε ηα θξεαηηθά θαη ηα γαιαθηνθνκηθά είδε ηεο θηελνηξνθίαο- ζα θηάζεη ζηα ξάθηα ησλ ζνύπεξ κάξθεη θαη ζηα ηξαπέδηα καο. Έηζη, κεηαιιαγκέλα ηξώκε ζε πεξηζζόηεξν από ην 70% ησλ ζπζθεπαζκέλσλ ηξνθίκσλ θαζεκεξηλήο θαηαλάισζεο: Μαξγαξίλεο, ζάιηζεο, παγσηά, παηδηθέο ηξνθέο, δαραξσηά, ηζηπο, θνλζέξβεο όισλ ησλ εηδώλ, ξνθήκαηα, δπκαξηθά θ.ιπ. ηηο , ε ηόηε αξκόδηα ππνπξγόο, Βάζσ Παπαλδξένπ, είρε παξαδερηεί όηη ν νπνηνζδήπνηε έιεγρνο (θαη πνιύ πεξηζζόηεξν ε ζήκαλζε) ησλ θνξηίσλ θαη ησλ ηξνθίκσλ πνπ πεξηέρνπλ βηνηερλνινγηθά πξντόληα είλαη πξαθηηθά αλύπαξθηνο ζηε ρώξα καο. Πξηλ

9 ηηο εηζαγσγέο κεγάισλ πνζνηήησλ ζόγηαο, ε Μνλζάλην ήηαλ γλσζηή ζηελ Διιάδα -εδώ θαη 20 ρξόληα- γηα ηα απνηειεζκαηηθά θπηνθάξκαθά ηεο, ηδίσο γηα ην Roundup. Ζ δε Μνλζάλην, έρεη θάλεη θαη πεηξακαηηθέο θαιιηέξγεηεο βακβαθηνύ θαη θαιακπνθηνύ (ΜΟΝ810) ζηελ Διιάδα θαη ζπγθεθξηκέλα ζηε Λάξηζα θαη ηελ Καξδίηζα, ηε δεθαεηία ηνπ 90. Γείγκαηα δσνηξνθήο ησλ εηαηξεηώλ ΓΔΛΣΑ, ΟΛΤΜΠΟ, ΜΔΒΓΑΛ θαη ΦΑΡΜΑ ΚΟΤΚΑΚΖ βξέζεθαλ ζεηηθά ζηα κεηαιιαγκέλα όπσο έδεημαλ ηπραίνη, δεηγκαηνιεπηηθνί έιεγρνη ηεο Greenpeace. Ζ ειιεληθή λνκνζεζία απαγνξεύεη ηελ εηζαγσγή κεηαιιαγκέλσλ ζηελ Διιάδα, παξόια απηά ε Μνλζάλην ζηέιλεη ζηελ ειιεληθή αγνξά από ην 1996 εθαηνληάδεο ηόλνπο γελεηηθά κεηαιιαγκέλεο ζόγηαο. Σν πξντόλ απηό ρνξεγείηαη σο δσνηξνθή (θαηά 80%)ζηελ θηελνηξνθία κε ηε κνξθή ζνγηέιαηνπ, ζνγηάιεπξνπ ή ιεθηζίλεο. Με απηόλ ηνλ ηξόπν δηεηζδύεη ζηα βηνκεραλνπνηεκέλα ηξόθηκα, θαη θαηαιήγεη ζηα ξάθηα ησλ ζνύπεξ κάξθεη πξνθεηκέλνπ λα ζεξβηξηζηεί ιίγν αξγόηεξα ζηα πηάηα καο. Παξάιιεια όκσο κεηαιιαγκέλα ζπζηαηηθά εκπεξηέρνληαη ζε δηάθνξεο ζπζθεπαζίεο ηξνθίκσλ πνπ εηζάγνληαη από ρώξεο κέιε ηεο ΔΔ, όπνπ ζην όλνκα ηεο ειεύζεξεο αγνξάο, θαλέλαο έιεγρνο δε γίλεηαη. Έηζη, νπζηαζηηθά θαηαλαιώλνπκε κεηαιιαγκέλα ζε πεξηζζόηεξν από ην 70% ησλ ζπζθεπαζκέλσλ ηξνθίκσλ θαζεκεξηλήο θαηαλάισζεο, ρσξίο λα ην γλσξίδνπκε. Παγθόζκηα αγνξά: Ζ ππόζεζε ησλ κεηαιιαγκέλσλ ηξνθίκσλ δελ είλαη απιή. ήκεξα ππάξρνπλ παγθνζκίσο κεγάια εξγνζηάζηα πνπ πξνσζνύλ ηελ θπθινθνξία θαη πώιεζε γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλσλ πξντόλησλ ζηηο παγθόζκηεο αγνξέο κε ζηόρν ηελ είζνδν ηνπο ζε όια ηα ζπίηηα αλά ηνλ θόζκν. Σν γεγνλόο απηό έρεη πξνβιεκαηίζεη ηδηαίηεξα ηηο θπβεξλήζεηο όισλ ησλ ρώξσλ πνπ έρνπλ πξνρσξήζεη θαηά θαηξνύο ζε δηάθνξεο θηλήζεηο είηε γηα λα εμαιείςνπλ ηελ δηάζεζε ηνπο ζηα θαηαζηήκαηα είηε γηα λα ηελ απμήζνπλ. Σν 1998 κε ηνλ θόβν όηη ηα κεηαιιαγκέλα ηξόθηκα είλαη επηβιαβή γηα ηε δεκόζηα πγεία νη ΖΠΑ, ν Καλαδάο, ε Αξγεληηλή θαη ε Αίγππηνο πξνρώξεζαλ ζηελ απαγόξεπζε ηεο πώιεζεο γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλσλ πξντόλησλ, κηα απόθαζε πνπ νη ΖΠΑ παιεύνπλ λα

10 ηελ αιιάμνπλ. Σν Μεμηθό, ε Απζηξαιία, ην Πεξνύ, ε Υηιή, ε Κνινκβία, ην Δι αιβαδόξ, ε Ολδνύξα, ε Νέα Εειαλδία θαη ε Οπξνπγνπάε, αλ θαη δελ έρνπλ επηβάιιεη ηελ απόιπηε απαγόξεπζε ησλ πξντόλησλ επηζπκνύλ ηελ άξζε ησλ πεξηνξηζηηθώλ κέηξσλ. ηελ αληίπεξα όρζε ε Δπξσπατθή Έλσζε αληηηίζεηαη ζηελ εμάπισζε ησλ κεηαιιαγκέλσλ πξντόλησλ θαη δειώλεη πσο είλαη κάιινλ απίζαλν λα άξεη ηελ απαγόξεπζε γηα ηα κεηαιιαγκέλα ηξόθηκα, απόθαζε ηελ νπνία ζηεξίδνπλ επξέσο νη Δπξσπαίνη θαηαλαισηέο, ελώ πξνρσξά ζηε ζέζπηζε ζθιεξώλ θαλόλσλ όζνλ αθνξά ζηα αλαγξαθόκελα ραξαθηεξηζηηθά ησλ πξντόλησλ ζηηο εηηθέηεο ηνπο, θάηη πνπ αλεζπρεί πεξαηηέξσ ηνπο Ακεξηθαλνύο αγξόηεο. Σελ ίδηα ώξα πνπ ε Κέλπα έρεη απαγνξεύζεη ηελ θπθινθνξία ηέηνηνπ είδνπο πξντόλησλ ζηηο εγρώξηεο αγνξέο ηεο, ε Εηκπάκπνπε θαη ε Εάκπηα αξλήζεθαλ λα δερζνύλ κεηαιιαγκέλα ηξόθηκα πνπ ηνπο δώξηζαλ νη ΖΠΑ, παξά ην γεγνλόο όηη ππήξρε ιηκόο ζηηο ρώξεο. ν παγθόζκηνο εγέηεο όζν αλαθνξά ηνπο γελεηηθά κεηαιιαγκέλνπο νξγαληζκνύο όπσο επίζεο θαη κία από ηηο πην ακθηιεγόκελεο εηαηξίεο ζηελ ηζηνξία ηεο βηνκεραλίαο είλαη ε Monsanto. Απηή ε απηνθξαηνξία γηα πάλσ από έλαλ αηώληα έρεη δεκηνπξγήζεη κεξηθά από ηα πην ηνμηθά πξντόληα πνπ πνπιήζεθαλ πνηέ, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη ηνπ δηδαληνθηόλν Agent Orange πνπ ήηαλ ππεύζπλν γηα ηελ ηζνπέδσζε ησλ δαζώλ ζην Βηεηλάκ. Όπσο είλαη ινγηθό, ε Μonsanto έρεη δεκηνπξγήζεη πνιινύο ερζξνύο, νη νπνίνη έρνπλ πξνζπαζήζεη κε θάζε ηξόπν λα θαλεξώζνπλ ζηνλ θόζκν, κε απηά ζηνηρεηά, πσο ην έξγν ηεο είλαη εγθιεκαηηθό. ύκθσλα κε απηνύο ινηπόλ ν θόζκνο ηεο Monsanto ινηπόλ, είλαη έλαο θόζκνο απξόζσπνο, όπνπ ε αλζξώπηλε αμηνπξέπεηα ζπζηάδεηαη ζηνλ βσκό ηνπ ρξήκαηνο. ην ληνθηκαληέξ ηεο, ε Marie Monique Robin εζηηάδεη ηελ πξνζνρή ηεο ζηνπο ηξόπνπο κε ηνπο νπνίνπο ε Monsanto κηα από ηηο πην ηζρπξόηεξεο πνιπεζληθέο επηρεηξήζεηο ζηνλ θόζκν πξνζπαζεί λα επηβιεζεί ζηε βηνκεραλία ηεο αγξνηηθήο θαιιηέξγεηαο. Ζ έξεπλα θαηαιήγεη ζε ηξαγηθά ζπκπεξάζκαηα : 1) Σν 91% ησλ κεηαιιαγκέλσλ ζπόξσλ πνπ παξαζθεπάδνληαη παγθνζκίσο, ζηε Monsanto. 2) Ζ εηαηξεία ειέγρεη ζρεδόλ όιεο ηηο παξαγσγηθέο δξαζηεξηόηεηεο ησλ αγξνηώλ θαη ηξνκνθξαηεί απηνύο πνπ πξνζπαζνύλ λα μεθύγνπλ από ηελ θπξηαξρία ηεο δεκηνπξγώληαο αλεμάξηεηεο κνλάδεο θαιιηέξγεηαο. 3) Ζ πνιπεζληθή εηαηξία Monsanto πνπ από ηελ ίδξπζή ηεο πξηλ 108 ρξόληα «απνιακβάλεη» ηνλ ηίηιν ηεο πην ξππνγόλνπ θαη επηθίλδπλεο εηαηξείαο ζηελ ηζηνξία ηεο βηνκεραλίαο, θαηέρεη έλα αθόκε ξεθόξ:

11 Απηό ησλ πεξηζζόηεξσλ δηθαζηηθώλ αγσγώλ θαη κελύζεσλ πνπ έρνπλ αζθεζεί πνηέ θαηά εηαηξείαο. Σόζν ε ίδηα θαηαθεύγεη ελάληηα απηώλ πνπ θαηαδηθάδνπλ ηηο ελέξγεηέο ηεο αιιά θαη κεκνλσκέλα άηνκα θηλνύληαη λνκηθά ελαληίνλ ηεο θαηαγγέιινληαο ηελ γηα απόθξπςε βαζηθώλ ζηνηρείσλ πνπ αθνξνύλ ηα πξντόληα ηεο, γηα κόιπλζε κεγάισλ εθηάζεσλ θαη πεξηνρώλ θαη ηέινο, γηα δσξνδνθίεο ζε ειεγθηέο θαη θπβεξλεηηθνύο αμησκαηνύρνπο κε ζθνπό παξαβιέςνπλ ηνπο θαλνληζκνύο ειέγρνπ ηξνθίκσλ. 4) Ζ Monsansto πξνζπαζεί ζπλερώο λα εηζρσξήζεη ζηελ επξσπατθή αγνξά, πνπιώληαο δηάθνξα πξντόληα, όπσο ην επηθίλδπλν θπηνθάξκαθν Roundup πνπ επζύλεηαη γηα ηελ αλάπηπμε θαξθίλσλ. Σν παξάδεηγκα ηεο Monsanto αλακθηζβήηεηα θαζξεθηίδεη ηελ ζθιεξόηεηα ηνπ λενθηιειεπζεξηζκνύ θαη ηεο ππνηαγήο ζηα κεγάια ζπκθέξνληα ηνπ δηεζλνύο θεθαιαίνπ. Ζ Monsanto από ηε κεξηά ηεο ππνζηεξίδεη πσο ηα πξντόληα ηνπο ζπκβάιινπλ ζηελ αλάπηπμε ηεο παγθόζκηαο βηνηερλνινγίαο κε πνιύ ζεηηθά απνηειέζκαηα γηα ηελ αλζξσπόηεηα. Κλωνοποίηση Κισλνπνίεζε είλαη ε δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο ελόο ή πεξηζζνηέξσλ αθξηβώλ αληηγξάθσλ από έλα πξόηππν. ην ρώξν ηεο Βηνινγίαο απηό ην πξόηππν κπνξεί λα αληηπξνζσπεύεη έλα κόξην (π.ρ. DNA ή RNA) ή έλα γνλίδην, έλα θύηηαξν (π.ρ. βαθηήξην, ιεκθνθύηηαξν), ή αθόκε θαη έλα πνιπθύηηαξν νξγαληζκό. Με ηε κνξηαθή θισλνπνίεζε επηδηώθεηαη ε αληηγξαθή κνξίσλ ή γνληδίσλ κε ζθνπό ηελ επρεξέζηεξε κειέηε ηνπο ή εθκεηάιιεπζή ηνπο. Με ηελ θισλνπνίεζε κηθξννξγαληζκώλ επηδηώθεηαη ε παξαγσγή πνιιαπιώλ αληηγξάθσλ ελόο κηθξννξγαληζκνύ, ζηνλ νπνίν έρεη εηζαρζεί έλα επλντθό γηα ηα πξντόληα ηνπ γνλίδην. Ζ θισλνπνίεζε πνιπθύηηαξσλ νξγαληζκώλ ζηνπο νπνίνπο έρνπλ εηζαρζεί κε ηε κέζνδν ηνπ αλαζπλδπαζκέλνπ DNA αλζξώπηλα γνλίδηα (όπσο ε πεξίπησζε ηεο Dolly), πέξαλ ηνπ επηζηεκνληθνύ ελδηαθέξνληνο κπνξεί λα απνβεί κηα πνιύηηκε πεγή

12 θαξκαθεπηηθώλ πξσηετλώλ, όπσο ε ηλζνπιίλε. Ζ εθαξκνγή ηεο δηαδηθαζίαο απηήο ζηνλ άλζξσπν (αλαπαξαγσγηθή θισλνπνίεζε) αληηκεησπίδεη πξνβιήκαηα εζηθήο, σζηόζν είλαη επηηξεπηή γηα ζεξαπεπηηθνύο ζθνπνύο. Αλ θαη κε ηνλ όξν θισλνπνίεζε αλαθεξόκαζηε ζπλήζσο ζηελ ηερλεηή δηαδηθαζία παξαγσγήο αληηγξάθσλ, ε ίδηα δηαδηθαζία ζπλαληάηαη θαη ζηε θύζε πνιύ ζπρλά ζηνπο κνλνγνληθά αλαπαξαγόκελνπο κηθξννξγαληζκνύο (δεκηνπξγία παλνκνηόηππσλ κεηαμύ ηνπο κηθξννξγαληζκώλ πνπ έρνπλ πξνθύςεη από ηνλ ίδην αξρηθό) θαη αξθεηά ζπαληόηεξα ζηνπο πνιπθύηηαξνπο νξγαληζκνύο πνπ αλαπαξάγνληαη ακθηγνληθά. Οη έιιελεο εξεπλεηέο κειέηεζαλ παξάιιεια ηα θίλεηξα ηα νπνία θαίλεηαη λα βξίζθνληαη πίζσ από ηηο ζεηηθέο θαη ηηο αξλεηηθέο πξνζεγγίζεηο ηνπ θνηλνύ ζρεηηθά κε ηελ θισλνπνίεζε... Όπσο θάζε επηζηεκνληθή αλαθάιπςε/ θαηλνηνκία, έηζη θαη ε θισλνπνίεζε έρεη θαη ζεηηθέο θαη αξλεηηθέο πξνεθηάζεηο... ΑΡΝΖΣΗΚΑ ΣΖ ΚΛΩΝΟΠΟΗΖΖ: ππάξρεη κεγάινο θίλδπλνο λα γίλεη θαηάρξεζε ηεο ηερλνινγίαο ηεο θισλνπνίεζεο νπόηε νη επηπηώζεηο κπνξεί λα είλαη ηξνκαθηηθέο. Σν ελδηαθέξνλ θαη ε αλεζπρία επηζηεκόλσλ θαη κε εζηηάδεηαη ζην επίκαρν δήηεκα ηεο θισλνπνίεζεο ηνπ αλζξώπνπ, πνπ εγείξεη πνιιά εξσηήκαηα εζηθήο ηάμεο. Έρνπλ εθθξαζηεί θόβνη όηη ζα κπνξνύζαλ λα παξαρζνύλ αλζξώπηλνη θιώλνη κε κόλν ζθνπό λα ρξεζηκνπνηεζνύλ σο «δσξεηέο» νξγάλσλ. Αθόκε, θάπνηνο πινύζηνο ζα κπνξνύζε λα πιεξώζεη γηα λα θηηάμεη έλαλ θιώλν ηνπ εαπηνύ ηνπ, ώζηε λα ρξεζηκνπνηήζεη ηελ θαξδηά ηνπ θιώλνπ σο κόζρεπκα, γηα λ αληηθαηαζηήζεη ηε δηθή ηνπ άξξσζηε θαξδηά. Δπίζεο, νη επηζηήκνλεο πηζηεύνπλ όηη πνιύ ζύληνκα, ζα ππάξρεη ελδερνκέλσο ε ηερλνινγία, γηα λα κπνξεί όπνηνο ζέιεη λα «ζρεδηάζεη» ην παηδί ηνπ. Όια απηά, κπνξεί λα αθόκα λα είλαη, σο έλα ζεκείν, ππνζέζεηο επηζηεκνληθήο θαληαζίαο, δεκηνπξγνύλ σζηόζν δεηήκαηα εζηθήο ηάμεο, γηα ηα νπνία θαιό ζα ήηαλ λα έρεη ν άλζξσπνο εθ ησλ πξνηέξσλ μεθάζαξεο ζέζεηο, γηα λ αληηκεησπίζεη ζσζηά ηα πξνβιήκαηα πνπ ζα πξνθύςνπλ από ηηο πνιιαπιέο δπλαηόηεηεο πνπ αλνίγνληαη κπξνζηά ηνπ από ηηο γξήγνξεο θαη απξόβιεπηεο εμειίμεηο ηεο Γελεηηθήο. ΣΑ ΘΔΣΗΚΑ ΣΖ ΚΛΩΝΟΠΟΗΖΖ: εθαξκνγέο ζηελ ηαηξηθή έξεπλα θαη ζηε ζεξαπεία αζζελεηώλ. Από ηα πην ζεκαληηθά επηηεύγκαηα ηεο θισλνπνίεζεο είλαη νη εθαξκνγέο ηεο ζηελ ηαηξηθή έξεπλα θαη ζηε ζεξαπεία αζζελεηώλ. Ζ θισλνπνίεζε, κάιηζηα, θπηηάξσλ γηα ηε ζεξαπεία ηαηξηθώλ παζήζεσλ νλνκάδεηαη ζεξαπεπηηθή θισλνπνίεζε θαη ξπζκίδεηαη λνκηθά. Ήδε ζήκεξα κπνξεί λα παξαρζεί ηερλεηό δέξκα από θισλνπνηεκέλα θύηηαξα γηα

13 αληηκεηώπηζε εγθαπκάησλ. Δπίζεο, κε ηελ θισλνπνίεζε κπνξεί λα αληηκεησπηζηεί απνηειεζκαηηθά ιεπραηκία θαη ν θαξθίλνο ηνπ κπεινύ ησλ νζηώλ. Έλαο από ηνπο θαιύηεξνπο ηξόπνπο, δειαδή, λα ππεξληθεζεί απηή ε κνξθή θαξθίλνπ είλαη λ αληηθαηαζηαζεί ν κπειόο ησλ νζηώλ ηνπ αζζελνύο. Δπεηδή όκσο είλαη πνιύ δύζθνιν λα βξεζεί δόηεο κε ηνλ θαηάιιειν ηύπν αίκαηνο, ε θισλνπνίεζε ζα κπνξνύζε λ αιιάμεη απηή ηελ θαηάζηαζε παξάγνληαο θύηηαξα κπεινύ ησλ νζηώλ πνπ λα είλαη ηζηνζπκβαηά κε ην κπειό ησλ νζηώλ ηνπ αζζελνύο. Οη επηζηήκνλεο πηζηεύνπλ όηη πνιύ ζύληνκα ζα κπνξνύκε λα ζεξαπεύνπκε αζζελείο κεηακνζρεύνληαο δηαθνξνπνηεκέλα θύηηαξα πνπ ζα έρνπλ θαιιηεξγεζεί από βιαζηνθύηηαξα ζην εξγαζηήξην. Έηζη, αζζελείο κε εθηεηακέλα εγθαύκαηα, νη πάζρνληεο από ιεπραηκία ή εθθπιηζηηθέο λόζνπο ηνπ εγθεθάινπ θαη ηεο θαξδηάο (πάξθηλζνλ θιπ), ζα σθεινύληαλ από ηε ζεξαπεία κε αληηθαηάζηαζε θπηηάξσλ. Ζ θισλνπνίεζε ζα κπνξνύζε λα βνεζήζεη θαη ζε πεξηπηώζεηο αζζελώλ πνπ ρξεηάδνληαη κόζρεπκα (θαξδηά, λεθξά, ζπθώηη θιπ). Οη ιίζηεο αλακνλήο ζ απηέο ηηο πεξηπηώζεηο είλαη κεγάιεο θαη πνιιά κνζρεύκαηα απνβάιινληαη από ηνλ νξγαληζκνύ ηνπ αζζελνύο σο μέλα. ήκεξα νη επηζηήκνλεο κπνξνύλ λα θαιιηεξγνύλ ζε εξγαζηήξηα πςειήο ηερλνινγίαο αλζξώπηλεο θαξδηέο, ζπθώηηα, αθόκε θαη κέιε νιόθιεξα. Δίλαη πηζαλό ζην πξνζερέο κέιινλ λα κπνξνύκε λα θαηαζθεπάζνπκε έλα νιόθιεξν κέινο έηνηκν λα ηνπνζεηεζεί ζ έλαλ αζζελή πνπ ππέζηε αθξσηεξηαζκό. Βιολογικά πποϊόντα Πξντόληα βηνινγηθήο γεσξγίαο (βηνινγηθά πξντόληα) είλαη ηα πξντόληα πνπ γηα ηελ παξαγσγή ηνπο έρνπλ εθαξκνζηεί θαλόλεο πνπ έρνπλ θαζνξηζηεί από ηελ θνηλνηηθή θαη εζληθή λνκνζεζία. θνπόο ησλ θαλόλσλ απηώλ είλαη ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, ε δηαηήξεζε ή θαη ηελ αύμεζε ηεο επθνξίαο θαη ηεο βηνινγηθήο δξαζηεξηόηεηαο ηνπ εδάθνπο, θαζώο θαη ε δεκηνπξγία θαηάιιεισλ ζπλζεθώλ γηα ηε δηαηήξεζε ηεο αιιειεμάξηεζεο κεηαμύ ηνπ εδάθνπο κε ηα θπηά, ησλ θπηώλ κε ηα δώα θαη ησλ δώσλ κε ην έδαθνο. Όια ηα παξαπάλσ ζα πξέπεη λα επηηεπρζνύλ ρσξίο ηελ πξνζθπγή ζε παξάγνληεο παξαγσγήο εμσηεξηθήο πξνέιεπζεο.

14 Σα κέρξη ζήκεξα επηζηεκνληθά δεδνκέλα, δείρλνπλ όηη ηα βηνινγηθά ηξόθηκα πεξηέρνπλ ρακειόηεξα επίπεδα αληηβηνηηθώλ (ζηα δσηθήο πξνέιεπζεο πξντόληα), ληηξηθώλ θαη ππνιεηκκάησλ θπηνθαξκάθσλ (ζηα θπηηθήο πξνέιεπζεο). Σα βηνινγηθά πξντόληα είλαη θπξίσο, αγξνηηθήο παξαγσγήο πνπ ζηεξίρζεθε ζε θπζηθέο δηεξγαζίεο. Απηό ζεκαίλεη πσο ρξεζηκνπνηήζεθαλ ελαιιαθηηθέο κέζνδνη αληηκεηώπηζεο ερζξώλ, αζζελεηώλ θαη δηδαλίσλ (όρη ρξήζε ζπλζεηηθώλ θπηνθαξκάθσλ, ιηπαζκάησλ θαη δηδαληνθηόλσλ), αιιά θαη ηερληθέο παξαγσγήο, όπσο ε ελαιιαγή ησλ θαιιηεξγεηώλ, ε αλαθύθισζε θπηηθώλ θαη δσηθώλ ππνιεηκκάησλ, ε ρξήζε, θαηά ην δπλαηόλ, ηζαγελώλ θπιώλ δώσλ θαη θπηώλ, ε θπζηθή δηαηξνθή, ε ειεύζεξε θαη πγηεηλή βόζθεζε θ.ιπ. Σα βηνινγηθά πξντόληα είλαη πην πγηεηλά, θαζώο δελ αλαπηύρζεθαλ κε παξεκβάζεηο πνπ είλαη έμσ από ηελ «θπζηνινγηθή» ηνπο δσή, όπσο νξκόλεο, ζπλζεηηθά ιηπάζκαηα, βηηακίλεο, αληηβηνηηθά θ.α. Δίλαη αζθαιή γηα ηελ πγεία καο, θαζώο δελ έρνπλ ππνιείκκαηα ιηπαζκάησλ θαη θπηνθαξκάθσλ πνπ, πηζαλώο κπνξεί λα πξνθαιέζνπλ ζσξεία πξνβιεκάησλ πγείαο, ηδίσο ζηα παηδηά. Έρνπλ αλώηεξε δηαηξνθηθή αμία θαη, ζπρλά, είλαη πην γεπζηηθά θαη κπξσδάηα. Σέινο, θαιιηεξγνύληαη κε κεζόδνπο πνπ είλαη πνιύ πην θηιηθέο γηα ην πεξηβάιινλ, ζπληειώληαο, έηζη, ζηελ αεηθνξία ηνπ πιαλήηε. Πξηλ αγνξάζεηε έλα πξντόλ βεβαησζείηε πσο θέξεη ζθξαγίδα πηζηνπνίεζεο από ηνπο αξκόδηνπο νξγαληζκνύο. ηελ Διιάδα νη ζθξαγίδεο απηέο είλαη: ην επξσπατθό ζήκα Βηνινγηθήο Γεσξγίαο, ην ζήκα πηζηνπνίεζεο ΓΖΩ, ην ζήκα πηζηνπνίεζεο "ΦΤΗΟΛΟΓΗΚΖ" θαη ηέινο ην ζήκα πηζηνπνίεζεο ηεο "ΒΗΟΔΛΛΑ". ΣΔΛΟ

15 Στην επγασία πήπαν μέπορ μαθητέρ και μαθήτπιερ τηρ Α τάξηρ: (αιθαβεηηθά) Αιειήο ηέθαλνο Αλαληάδνπ Βαζηιεία Γθνπηηλνπνύινπ Υξηζηίλα Γηακαληήο Θνδσξήο Γίγθα Παζραιία Γίγθαο Σάζνο Γνπιγέξε Δβίηα Καγηάο Σάζνο Κνηδάνγινπ Υξήζηνο Κνπθνπιηάλνπ Βίθπ Μαλδάλαο Σάζνο Μπάθαο Θσκάο Νάβαιε Καηεξίλα

16 Ναθαρηζή Αιεμάλδξα αθαιάθε ηαπξνύια ηεθαλάθεο Αλαζηάζεο Σζαξνύρα Μαξία Σζαθαξίδνπ Γεσξγία Σζηαθίξε Καηεξίλα Τπό ηελ επνπηεία ηνπ θπξίνπ Κνπληαμή Δπζηξάηηνπ