ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ (ΣΕΡΡΕΣ) ΨΥΧΟΜΕΤΡΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΔΕΣΜΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ MOVEMENT ASSESSMENT BATTERY FOR CHILDREN-2 ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΜΟΥΣΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ της Κωνσταντινίδου Ζωής Μεταπτυχιακή διατριβή που υποβάλλεται στο καθηγητικό σώμα για τη εκπλήρωση των υποχρεώσεων απόκτησης του μεταπτυχιακού τίτλου του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (Σέρρες) του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη Σέρρες 2010 Εγκεκριμένο από το Καθηγητικό σώμα: Επιβλέπουσα: Ευαγγελινού Χριστίνα, Αν. Καθηγήτρια Μέλος: Μουρατίδου Αικατερίνη, Επ. Καθηγήτρια Μέλος: Κουρτέσης Θωμάς, Αν. Καθηγητής

2 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ευχαριστώ θερμά τους καθηγητές μου κ. Ευαγγελινού Χριστίνα, κ. Μουρατίδου Αικατερίνη και κ. Κουρτέση Θωμά για την πολύτιμη βοήθεια και ηθική υποστήριξη που μου προσέφεραν καθ όλη τη διάρκεια της έρευνας. Ιδιαίτερα θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κ. Ελληνούδη Θεόδωρο για την αμέριστη συμπαράσταση και την σημαντική βοήθεια και καθοδήγηση. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους γονείς και τα παιδιά καθώς και τους παιδαγωγούς προσχολικής αγωγής για την βοήθεια που μου προσέφεραν για την διεκπεραίωση αυτής της έρευνας.

3 2010 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΟΥ ΖΩΗ ALL RIGHTS RESERVED

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πίνακας συντομογραφιών. 3 Περίληψη. 4 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Χαρακτηριστικά παιδιών με ΑΔΣ Κινητικός τομέας Εκπαιδευτικός τομέας Κοινωνικο-συναισθηματικός τομέας Ανίχνευση και αναγνώριση ΑΔΣ 12 2 ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Ψυχομετρικά τεστ-αξιοπιστία-εγκυρότητα Αξιοπιστία & Εγκυρότητα της κινητικής δέσμης αξιολόγησης Movement ABC (MABC) Κινητικό τεστ Movement ABC (MABC) Ερωτηματολόγιο Movement ABC (MABCC) Αξιοπιστία και εγκυρότητα της δέσμης αξιολόγησης MABC Κινητικό τεστ Movement ABC-2 (MABC-2) Ερωτηματολόγιο Movement ABC-2 (MABCC-2) Σημασία της έρευνα Σκοπός Υποθέσεις Περιορισμοί Οριοθετήσεις Ορισμοί ΜΕΘΟΔΟΣ Συμμετέχοντες Όργανα μέτρησης Κινητικό τεστ Movement Assessment Battery for children Περιεχόμενο του MABC

5 Κινητικό τεστ MABC Ερωτηματολόγιο MABCC Βαθμολόγηση, κριτήρια διαφοροποίησης και νόρμες του τεστ Διαδικασία μέτρησης Στατιστική ανάλυση 42 4 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Κινητικό τεστ Περιγραφικά χαρακτηριστικά Αξιοπιστία MABC Έλεγχος εσωτερικής συνοχής Πολυμεταβλητή ανάλυση διακύμανσης Δομική εγκυρότητα Έλεγχος παραγοντικής δομής-παραγοντική Ανάλυση Ερωτηματολόγιο Περιγραφική στατιστική Αξιοπιστία MABCC Σύμφωνη εγκυρότητα Ευαισθησία-Ειδικότητα-Θετική προγνωστική αξία ΣΥΖΗΤΗΣΗ Αξιοπιστία κινητικού τεστ MABC Εγκυρότητα κινητικού τεστ MABC Αξιοπιστία ερωτηματολογίου MABCC Εγκυρότητα ερωτηματολογίου MABCC Συμπεράσματα Προτάσεις για μελλοντικές έρευνες. 82 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 84 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I MABCC-2 93 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ ΜΑBC-2 97

6 ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ Αναπτυξιακή Δυσλειτουργία της Συναρμογής ΑΔΣ Developmental Coordination Disorder DCD Movement Assessment Battery for Children test MABC Movement Assessment Battery for Children - Checklist MABCC Movement Assessment Battery for Children -2 - test MABC-2 Movement Assessment Battery for Children 2 - Checklist MABCC-2 3

7 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η κινητική δέσμη Movement Assessment Battery for Children 2 (MABC-2) αποτελεί μια δέσμη αξιολόγησης ειδικά σχεδιασμένη για την ανίχνευση και αξιολόγηση παιδιών με κινητικές δυσκολίες. Αποτελείται από ένα κινητικό τεστ το οποίο εφαρμόζεται ατομικά και ένα ερωτηματολόγιο το οποίο μπορεί να συμπληρωθεί από εκπαιδευτικούς, γονείς ή καθηγητές Φυσικής Αγωγής. Το MABC-2 είναι ένα όργανο αξιολόγησης που βασίζεται σε νόρμες και καλύπτει τις ηλικίες τριών έως 16 ετών. Σκοπός της έρευνας ήταν η διερεύνηση ψυχομετρικών χαρακτηριστικών της δέσμης MABC-2 σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά 183 παιδιά ηλικίας 3-5 ετών ( 85 κορίτσια και 98 αγόρια, μέσω όρο ηλικίας 59.1 μηνών) και οι 36 παιδαγωγοί τους, από σχολεία της Θεσσαλονίκης. Όλα τα παιδιά αξιολογήθηκαν με το κινητικό τεστ MABC-2. Η διαδικασία της μέτρησης επαναλήφθηκε σε διάστημα δύο εβδομάδων από την αρχική μέτρηση για να διαπιστωθεί η σταθερότητα του κινητικού τεστ από μέτρηση σε μέτρηση. Για την διερεύνηση της αξιοπιστίας επαναλαμβανόμενων μετρήσεων και τον υπολογισμό των συσχετίσεων ανάμεσα στις δύο μετρήσεις υπολογίστηκε ο συντελεστής συσχέτισης Intraclass Correlation Coefficient (ICC) για κάθε μια από τις δεξιότητες του τεστ αλλά και για τους τομείς, καθώς και για το συνολικό κινητικό σκορ. Με σκοπό τον έλεγχο της αξιοπιστίας εσωτερικής συνοχής, υπολογίστηκε ο δείκτης Alpha του Cronbach (a) για τις δεξιότητες του κάθε τομέα. Από τα αποτελέσματα φάνηκε πως το κινητικό τεστ είναι αξιόπιστο με ICC=0.86, ενώ το ερωτηματολόγιο MABC-2 οριακά αξιόπιστο με ICC=0.73. Όσον αφορά την εσωτερική συνοχή των δεξιοτήτων του κάθε τομέα του τεστ από τα αποτελέσματα του δείκτη Cronbach s Alpha (a= ). φάνηκε πως ενισχύεται η αξιοπιστία του τεστ. Όσον αφορά την εγκυρότητα του κινητικού τεστ MABC-2, αυτή επιβεβαιώνεται από τον δείκτη Pearson ( ), ενώ ο βαθμός συμφωνίας των επιδόσεων των παιδιών στο κινητικό τεστ και το ερωτηματολόγιο βρέθηκε πολύ χαμηλός (kappa=.25). Οι παιδαγωγοί επέδειξαν χαμηλή ικανότητα αναγνώρισης κινητικών δυσκολιών, όσον αφορά στην υποκειμενική αξιολόγηση, ενώ κατά την αντικειμενική φάνηκε πως δεν υπήρξαν σημαντικές διαφορές στους τομείς του κινητικού τεστ με βάση το φύλο, ούτε μεταξύ της αλληλοεπίδρασης φύλου-ηλικίας, αλλά αντίθετα υπήρξαν με βάση την ηλικία. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η δέσμη MABC-2, φαίνεται να αποτελεί ένα αξιόπιστο και έγκυρο όργανο ανίχνευσης κινητικών δυσκολιών σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. 4

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι Εισαγωγή Η κίνηση αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά του ανθρώπου και σημαντικό παράγοντα μιας υγιούς και ισορροπημένης ζωής. Χαρακτηρίζει την παιδική ηλικία στην οποία παρατηρείται μια μορφολογική και λειτουργική περίοδος έντονου ρυθμού κινητικών αποκτημάτων (Τσαπακίδου, 1997). Σύμφωνα με τον Gallahue (2002) οι βασικές κινητικές δεξιότητες είναι μια οργανωμένη σειρά από βασικές κινήσεις που περιλαμβάνουν τον συνδυασμό κινητικών μοντέλων δύο ή περισσότερων μελών του σώματος και διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες κίνησης: α) σταθεροποίησης, β) μετακίνησης και γ) χειρισμού. Πολλά παιδιά από την πρώιμη ηλικία παρουσιάζουν δυσκολίες στις παραπάνω κινητικές δεξιότητες και ως εκ τούτο δυσκολεύονται να συμμετάσχουν με επιτυχία σε διάφορες κινητικές δραστηριότητες. Για παράδειγμα αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες στην εκτέλεση καθημερινών δεξιοτήτων όπως το γράψιμο, η υποδοχή μπάλας, κλότσημα της μπάλας, κουτσό κ.α. και χαρακτηρίζονται ως "αδέξια" παιδιά ή παιδιά με κινητική αδεξιότητα. Ως αποτέλεσμα αυτών των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν αλλά και της μειωμένης κινητικής τους ικανότητας είναι να αποφεύγουν κάθε μορφή φυσικής δραστηριότητας αλλά και να αποκλείονται από τους συμμαθητές τους από τις σχολικές και κοινωνικές δραστηριότητες κατά την ενηλικίωση (Gubbay, 1975; Maeland, 1992). 5

9 Το φαινόμενο αυτό, γνωστό ως Αναπτυξιακή Δυσλειτουργία της Συναρμογής (ΑΔΣ), αναφέρθηκε πρώτη φορά το 1911 από την Durpe, η οποία την περιγράφει ως μια κατάσταση κινητικής ανεπάρκειας, χαρακτηριστικό της οποίας είναι η αδέξια εκτέλεση των κινήσεων (De Ajuriaguera & Stambak, 1969). Η ΑΔΣ έχει αναγνωρισθεί από πολύ νωρίς ως «μία διαταραχή ή ανωριμότητα της οργάνωσης της κίνησης όπου συχνά συνυπάρχουν και προβλήματα στην ομιλία, την αντίληψη και τη σκέψη» ( ΑΡΑ, DCV-IV, 1994). Οι Wall, Reid και Paton (1990), περιγράφουν αυτά τα παιδιά ως άτομα που καθυστερούν στη μάθηση απλών δεξιοτήτων, όπως το περπάτημα, άτομα που τους πέφτουν πράγματα από τα χέρια, πέφτουν πάνω σε άλλους και σκοντάφτουν και ως άτομα που μπορεί να παρουσιάζουν μια γενικότερη αδυναμία αυτοεξυπηρέτησης και χαμηλό επίπεδο φυσικής κατάστασης (Marchiori, Wall, & Bedingfield, 1987; O Beirne, Larkin & Cable, 1994; Visser, Geuze & Kalverboer, 1998). Πολλοί ερευνητές ασχολήθηκαν με το φαινόμενο της κινητικής αδεξιότητας (Cratty, 1975; Gubbay, 1975; Henderson & Hall, 1982; Wall, Reid & Paton, 1990) και προσπάθησαν να το αποδώσουν με διάφορους όρους. Σύμφωνα με τον Orton (1937) η κινητική αδεξιότητα είναι μία από τις έξι πιο κοινές αναπτυξιακές διαταραχές που χαρακτηρίζεται από ανεπάρκεια στην διάκριση της πράξης και η οποία δεν οφείλεται σε κάποιο γνωστό παθολογικό νευρολογικό ή νοητικό αίτιο. Έκτοτε έχουν χρησιμοποιηθεί πολλές ονομασίες όπως διαταραχή της αισθητηριακής ολοκλήρωσης, αισθητικοκινητική δυσλειτουργία, διαταραχή της αλληλουχίας των κινήσεων. Σήμερα χρησιμοποιείται ως επί το πλείστον ο όρος "Αναπτυξιακή Δυσλειτουργία της Συναρμογής", ο οποίος δόθηκε από την Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση και 6

10 τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ( ΑΡΑ, DCV-IV, 1994;Smyth, 1992). Διάφοροι είναι οι ορισμοί που χρησιμοποιήθηκαν με στόχο να προσδιορίσουν και να περιγράψουν το φαινόμενο της ΑΔΣ, με επικρατέστερο αυτόν του Wall (1982) που χαρακτηρίζει ως παιδιά με κινητική αδεξιότητα εκείνα που χωρίς να αντιμετωπίζουν νευρολογικά, νοητικά ή γνωστά κινητικά προβλήματα, αποτυγχάνουν να εκτελέσουν με αποδεκτή απόδοση κινητικές δεξιότητες, ανάλογες με το περιβάλλον στο οποίο ζουν. 1.1 Χαρακτηριστικά των παιδιών με ΑΔΣ Τα παιδιά με ΑΔΣ μαθαίνουν με αργό πιο ρυθμό, όχι μόνο σύνθετες αλλά και πολύ απλές δεξιότητες, όπως το περπάτημα και το τρέξιμο, αλλά και την λεπτή επιδεξιότητα των χεριών (Orton, 1937). Επιπρόσθετα, μπορεί να παρουσιάζουν δυσκολίες στην εκτέλεση πολλών καθημερινών δεξιοτήτων και κινήσεων απαραίτητων στην καθημερινή ζωή (Holsti, Grunau & Whitfield, 2002; Hulme & Lord, 1986). Σύμφωνα με τους παραπάνω ερευνητές, οι δυσκολίες αυτές αφορούν τρεις βασικούς τομείς: α) τον κινητικό, β) τον εκπαιδευτικό και γ) τον κοινωνικο-συναισθηματικό Κινητικός τομέας Τα παιδιά που παρουσιάζουν ΑΔΣ φαίνεται να μην έχουν καμία σημαντική διαφορά με τα παιδιά του γενικού πληθυσμού όσον αφορά στο βάρος και το ύψος, παρόλα αυτά διαφέρουν στον ρυθμό ανάπτυξης, καθώς εμφανίζουν μια γενική κινητική καθυστέρηση. Μπορεί να παρουσιάζουν αντιληπτικές δυσκολίες, όπως αναγνώριση αντικειμένων ή ταίριασμα σχημάτων σε υποδοχές (Dare & Gordon 1970; Schoemaker Van der Wees, Flapper, Verheij-Jansen, Scholten-Jaegers& Geuze, 2001), διακύμανση στην 7

11 εκτέλεση διαφορετικών κινητικών δεξιοτήτων με σχετική επιδεξιότητα σε μερικές και σοβαρές δυσκολίες σε άλλες (Dewey, Kaplan, Crawford and Wilson, 2002; Hulme & Lord 1986), έλλειψη ελέγχου της δύναμης και της ταχύτητας, αργές και προσεκτικές κινήσεις σε μερικές δεξιότητες και δυναμική κίνηση χωρίς έλεγχο σε άλλες (Keogh & Oliver 1968), καθώς και αδυναμία να εκτελέσουν προσχεδιασμένες ρυθμικές συνέχειες (Volman & Geuze, 1998). Διάφορες έρευνες έδειξαν ότι τα παιδιά με ΑΔΣ παρουσιάζουν δυσκολίες στο περπάτημα, το τρέξιμο, την ανάβαση σκάλας (Wall, Reid και Paton 1990), την ζωγραφική (Wann, Mon-Williams & Rushton, 1998), στην χρήση του ψαλιδιού αλλά και των μαχαιροπήρουνων (Cratty, 1994; Hands & Larkin, 2001), στον ρυθμό και στον έλεγχο της δύναμης (Wall, Reid & Paton, 1990). Υπάρχουν επίσης αναφορές πως τα παιδιά με ΑΔΣ συχνά σκοντάφτουν και προσκρούουν σε εμπόδια (Wall, Reid & Paton 1990), αργούν ν αναπτύξουν δεξιότητες που απαιτούν συντονισμό των κινήσεων, όπως να φάνε μόνα τους, να ντυθούν, να κουμπώσουν τα κουμπιά τους, να δέσουν τα κορδόνια τους (Orton, 1937), τους πέφτουν αντικείμενα από τα χέρια και δυσκολεύονται να κρατήσουν το μολύβι (Henderson & Hall, 1982), ενώ συχνά εμφανίζουν αδυναμία ισορροπίας (Geuze & Borger, 1993; Wall, McClements, Bouffard, Findley & Taylor, 1985). Ο Marchiori και οι συνεργάτες του (1987) αναφέρουν πως κατά την διάρκεια του παιχνιδιού, τα παιδιά με ΑΔΣ αντιμετωπίζουν καταστάσεις όπου δεν μπορούν να καλύψουν την αδεξιότητα τους (1987). Αυτό τους αποθαρρύνει να συμμετάσχουν σε διάφορες δραστηριότητες με αποτέλεσμα να αδρανούν και να εμφανίζουν έλλειψη άσκησης και χαμηλή φυσική κατάσταση. Αυτό ενισχύεται από την μειωμένη ικανότητα εκτέλεσης 8

12 ταχυδυναμικών δεξιοτήτων και την χαμηλή απόδοση σ αυτές και επιβεβαιώνει την σχέση κινητικής αδεξιότητας και αναερόβιας ικανότητας (O Beirne, Larkin & Cable, 1994) Εκπαιδευτικός τομέας Παρότι έχει διαπιστωθεί πως τα παιδιά με ΑΔΣ δεν έχουν διαφορές στη νοημοσύνη από τον γενικό πληθυσμό, διάφορες έρευνες καταδεικνύουν πως συνήθως έχουν χαμηλή σχολική επίδοση (Baker 1981; Henderson & Hall, 1982; Sovik & Maeland 1986; Smyth, 1992). Συγκεκριμένα, έχει βρεθεί πως τα παιδιά με ΑΔΣ μπορεί να παρουσιάζουν δυσκολίες στην ανάγνωση και το συλλαβισμό (Sovik & Maenland, 1986), στο μάθημα της φυσικής αγωγής και στα αθλητικά παιχνίδια (Smits-Engelsman, Henderson and Michels, 1998), στην άρθρωση του λόγου, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις εμφανίζουν και δυσανάγνωστο γραφικό χαρακτήρα (Gubbay, 1975; Hand & Larkin, 2001), καθώς και αργό ρυθμό κινήσεων, οργάνωσης και προγραμματισμού. Ωστόσο, σύμφωνα με τους Hill (1988) και Hulme και Lord (1986) παρατηρήθηκε μεγάλη διαφορά μεταξύ της υψηλής λεκτικής απόδοσης των παιδιών με ΑΔΣ σε σχέση με την κινητική τους απόδοση που ήταν αρκετά χαμηλή. Τέλος, η ΑΔΣ έχει συνδεθεί με προβλήματα όπως η απόσπαση της προσοχής (Gillberg & Gillberg, 1983; Henderson, May & Umney, 1989; Schoemaker & Kalverboer, 1994; Sigmundsson & Whiting, 2002), αλλά και με αισθήματα υψηλού άγχους (Dewey et al., 2002; Skinner & Piek, 2001). Σύμφωνα με έρευνα των Hands και Larkin (2001) τα πρώτα σχολικά χρόνια μπορεί να είναι πολύ δύσκολα για τα παιδιά με ΑΔΣ, εξαιτίας της συχνής τους αποτυχίας να γράψουν ή να ζωγραφίσουν, με την ίδια ευκολία που το 9

13 πραγματοποιούν τα υπόλοιπα παιδιά. Η αργή τους κινητική ανάπτυξη πολλές φορές οδηγεί τα παιδιά σε μια αρνητική στάση απέναντι στο μάθημα της φυσικής αγωγής, αλλά και σε ένα σύνολο αρνητικών συναισθηματικών εμπειριών λόγω απογοήτευσης Κοινωνικο-συναισθηματικός τομέας Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με ΑΔΣ, έχουν σαφώς συνέπειες στον ψυχικό κόσμο των παιδιών. Η συνεχής αποτυχία, η έλλειψη κινήτρων και ο επιτηδευμένος αποκλεισμός από οποιαδήποτε δραστηριότητα λεπτής ή αδρής κινητικότητας οδηγούν το παιδί με ΑΔΣ στην εσωστρέφεια και τη χαμηλή κοινωνική αναγνώριση (Smoll, 1974). Επιπλέον, οι κινητικές δυσκολίες που οδηγούν σε μειωμένη άσκηση και αυτές με την σειρά τους σε μειωμένη φυσική κατάσταση και χαμηλό κύρος μεταξύ των συνομηλίκων δημιουργούν στο παιδί χαμηλή αυτοεκτίμηση (Henderson et al., 1989; Simons & Schwarz, 2001), αισθήματα κατωτερότητας (Simons & Schwarz, 2001) και χαμηλό αυτοσεβασμό. Αυτός ο φαύλος κύκλος όπως περιγράφεται από τον Smοll (1974) έχει ως αποτέλεσμα τον κοινωνικό αποκλεισμό. Σε πολλές περιπτώσεις παρατηρούνται αντιδράσεις παιδιών με ΑΔΣ ως προς την απόδοση ευθυνών. Έτσι πολλά παιδιά αποφεύγουν να παραδεχτούν πως αποτυγχάνουν σε κάποια δεξιότητα ή προσπαθούν να αποδώσουν ευθύνη σε άλλους παράγοντες πολλές φορές άσχετους- ή και αντίθετα να αναλαμβάνουν να φέρουν εις πέρας δεξιότητες πολύ πιο απαιτητικές από αυτές που γνωρίζουν πως μπορούν να πραγματοποιήσουν. Σε σχετικές έρευνες που αφορούν τον ρόλο των γονέων, έχει βρεθεί πως πολλές φορές οι γονείς γίνονται πιεστικοί, παρακινούμενοι από μεγάλες 10

14 προσδοκίες (Fitzpatrick & Watkinson, 2003), την κοινωνική τους τάξη (Mandich Polatajko, Missiuna, & Miller,2001), ή την μη αποδοχή της κατάστασης. Αρκετές είναι οι έρευνες που προσπάθησαν να ερευνήσουν τα πιθανά αίτια εμφάνισης του φαινομένου της ΑΔΣ, τα αποτελέσματα των οποίων σε πολλές περιπτώσεις ήταν αντιφατικά. Σύμφωνα με την Henderson (1994), στις περιπτώσεις παιδιών με ΑΔΣ υπάρχουν προβλήματα στη διαδικασία της επεξεργασίας των πληροφοριών, ενώ σ άλλες έρευνες εντοπίστηκαν προβλήματα κιναίσθησης και οπτικοκινητικής επεξεργασίας (Hulme, Biggerstaff, Moran & McKinley, 1982; Smyth & Glencross, 1986), και προβλήματα στο χρόνο αντίδρασης και στην επιλογή απάντησης (Henderson, Rose & Henderson, 1992; Van Dellen & Geuze, 1988). Ακόμη, ως πιθανές αιτίες έχουν αναφερθεί και μεταγεννητικά προβλήματα (Wall, Red & Paton, 1990), καθώς και πιθανές βλάβες στην όραση των παιδιών με κινητικές δυσκολίες (Rösblad & Holfsten, 1994; Volman & Geuze, 1988), όπως και κάποιες δυσλειτουργίες της παρεγκεφαλίδας ή βλάβες στα βασικά γάγγλια (Geuze & Kalverboer, 1994). Παρόλα αυτά όμως δεν έχουν βρεθεί κοινά αποδεκτά αίτια και οι λόγοι εμφάνισης της ΑΔΣ παραμένουν αδιευκρίνιστοι. Η συχνότητα του φαινομένου της ΑΔΣ κυμαίνεται περίπου στο 6% του γενικού πληθυσμού (Wilson & McKenzie, 1998; ΑΡΑ, DSM-IV, 1994). Έρευνες έχουν δείξει πως το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε μερικές περιπτώσεις έως και το 8%-15% (Willoughby & Polatajko, 1994), 9% (Ellinoudis et al., 2008; Kourtessis, Tserketzoglou & Kioumourtzoglou, 1999) και 15% (Wall et al., 1990; Wright, 1997). Αυτό πρακτικά σημαίνει πως περίπου σε κάθε 11

15 σχολική τάξη υπάρχει τουλάχιστον ένα παιδί του παρουσιάσει ΑΔΣ (Revie & Larkin, 1993). 1.2 Ανίχνευση και αναγνώριση της ΑΔΣ Η έγκαιρη ανίχνευση και αναγνώριση της ΑΔΣ αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την πρόωρη αντιμετώπιση και υποστήριξη της, τόσο κοινωνικά όσο και εκπαιδευτικά. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Cratty (1994), η εν λόγω διαδικασία α) αποτελεί το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του προβλήματος της κινητικής αδεξιότητας, β) επιτρέπει την επαναξιολόγηση των παιδιών - μετά την εφαρμογή ενός προγράμματος παρέμβασης η οποία μπορεί να οδηγήσει στην αναπροσαρμογή και τη βελτίωσή του και γ) όταν η αξιολόγηση είναι λεπτομερής και προσεκτικά δομημένη, οδηγεί στην αναγνώριση των συγκεκριμένων τομέων, όπου το παιδί χρειάζεται βελτίωση και φυσικά οδηγεί στη βελτίωση των ικανοτήτων των επαγγελματιών του χώρου. Η ανίχνευση της ΑΔΣ δυστυχώς, δεν είναι εύκολη καθώς παράγοντες όπως η ετερογενής φύση του φαινομένου (Maenland, 1992; Visser, 2003), η έλλειψη ενός γενικά αποδεκτού ορισμού (Wall, Reid & Paton, 1990), οι διαφορές στην ηλικία των παιδιών, αλλά και στο φύλο (Henderson & Stott, 1977), καθώς και η φύση της ΑΔΣ που είναι πιθανόν να αλλάζει όσο το παιδί μεγαλώνει (Henderson and Hall, 1982) δυσκολεύουν την διάγνωσή της. Μια σημαντική δυσκολία ακόμη αποτελεί και η έλλειψη ενός έγκυρου τεστ το οποίο θα εξασφάλιζε την ακριβή αξιολόγηση του φαινομένου της Α.Δ.Σ. (Cratty, 1998). Σύμφωνα με τον Cratty (1998), τα βασικά στοιχεία τα οποία θα πρέπει να συγκεντρώνει μια μέθοδος ανίχνευσης και αξιολόγησης ώστε να είναι 12

16 αποτελεσματική είναι: α) να είναι εύκολη στη χρήση της, β) να μετρά αυτό για το οποίο έχει κατασκευαστεί, γ) να διαθέτει νόρμες σύγκρισης των αποτελεσμάτων και δ) να είναι κατάλληλη για τον πληθυσμό στον οποίο εφαρμόζεται. Περαιτέρω, τα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται ώστε μια κατάσταση να χαρακτηρισθεί ως αναπτυξιακή δυσλειτουργία της συναρμογής (ΑΔΣ) είναι τέσσερα: α) η απόδοση σε δραστηριότητες που απαιτούν μυϊκή συναρμογή να είναι κάτω από το δεδομένο ηλικιακό και διανοητικό όριο, β) η μειωμένη απόδοση να σχετίζεται αρνητικά με ακαδημαϊκές δραστηριότητες ή δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, γ) οι δυσκολίες να μην οφείλονται σε παθολογικά ή νευρολογικά αίτια, δ) οι κινητικές δυσκολίες να μην είναι αποτέλεσμα οποιασδήποτε νοητικής καθυστέρησης (APA DCV-IV, 1994). Διάφορα είναι τα όργανα αξιολόγησης που χρησιμοποιήθηκαν από ερευνητές για την ανίχνευση της ΑΔΣ. Παλαιότερα, η διαδικασία αυτή γινόταν μέσω της λεπτομερούς παρατήρησης περιγραφής διαφόρων παραμέτρων της κίνησης, των σωματικών και των ψυχολογικών χαρακτηριστικών των παιδιών, χωρίς όμως να υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα κριτήρια ανίχνευσης (Baker, 1981), ενώ αργότερα χρησιμοποιήθηκαν διάφορα ερευνητικά εργαλεία που περιλάμβαναν κινητικές δοκιμασίες (Μουσαφειροπούλου, 2008). Από τα πρώτα όργανα μέτρησης κινητικών δυσκολιών που χρησιμοποιήθηκαν ήταν το Bruininks-Oseretsky Test of Motor Proficiency (BOTMP, Bruininks, 1978), καθώς και το Test of Motor Proficiency (TMP, Gubbay, 1975), το Test of Gross Motor Development (TGMD, Ulrich, 1985), το McCarron Assessment of Neuromuscular Development (Rose, Larkin and Berger, 1998), καθώς και το Test of Motor Impairment (TOMI, Stott, Moyes & Henderson, 1985), σύμφωνα με το οποίο σχεδιάστηκε και δημιουργήθηκε και το Movement 13

17 Assessment Battery for Children (Henderson & Sugden 1992). Το τελευταίο τεστ αποτελεί την εξέλιξη του Test of Motor Impairment - Henderson Revision, και είναι ένα από τα ευρέως χρησιμοποιημένα, αξιόπιστα και έγκυρα όργανα ανίχνευσης κινητικών δυσκολιών που έχουν κατασκευαστεί (Crawford, Wilson & Dewey, 2001; Chow & Henderson, 2003). Ανανεωμένη έκδοση αυτού αποτελεί το Movement Assessment Battery for Children 2 (MABC-2, Henderson, Sugden & Barnett, 2007). Το MABC-2 (Henderson, Sugden & Barnett, 2007) αποτελεί μια διαγνωστική δέσμη αξιολόγησης, ειδικά σχεδιασμένη για ανίχνευση και αξιολόγηση παιδιών με ΑΔΣ. Αποτελείται από ένα κινητικό τεστ, το οποίο εφαρμόζεται ατομικά, και ένα ερωτηματολόγιο το οποίο συμπληρώνεται από εκπαιδευτικούς, γονείς ή ειδικούς θεραπευτές. Το (MABC-2) είναι ένα όργανο αξιολόγησης που βασίζεται σε νόρμες και καλύπτει τις ηλικίες τριών έως δεκαέξι ετών. Όσον αφορά στην αξιοπιστία και την εγκυρότητα του, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην πρώτη έκδοση του MABC (Henderson & Sugden 1992), ενώ λίγες έρευνες έχουν γίνει όσον αφορά στην καταλληλότητά του (Brown & Lalor, 2009; Henderson, Sugden & Barnett 2007). Επιπλέον, ολιγάριθμες είναι και οι ολοκληρωμένες μελέτες για το κινητικό test MABC-2 (Henderson, Sugden & Barnett, 2007) ή και το ερωτηματολόγιο MABC-2 (Μουσαφειροπούλου, 2008), με εξίσου μικρό αριθμό δείγματος (Chow, Chan, Chan, and Lau, 2002; Faber and Nijhuis, 2004; Visser and Jongmans, 2004). Τέλος, ελάχιστες έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί εξετάζοντας την αξιοπιστία και την εγκυρότητα της δέσμης αξιολόγησης του Movement Assessment Battery for Children 2 (Henderson, Sugden & Barnett 2007) δηλαδή το κινητικό test μαζί με το ερωτηματολόγιο (Brown & Lalor, 2009) και καμία από 14

18 αυτές δεν αφορούσε παιδιά προσχολικής ηλικίας. 15

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ Ανασκόπηση Η έγκαιρη ανίχνευση παιδιών με ΑΔΣ είναι σημαντική διότι βοηθά στη δημιουργία εκπαιδευτικών και κοινωνικών ενεργειών με στόχο την παρέμβαση και αντιμετώπιση των κινητικών δυσκολιών που παρατηρούνται(revie & Larkin, 1993). Λόγω της υψηλής συχνότητας του φαινομένου της ΑΔΣ, δημιουργήθηκε η ανάγκη για την δημιουργία ενός αξιόπιστου κινητικού τεστ εύκολου στη χρήση, έτσι ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμη και στα πλαίσια του σχολικού περιβάλλοντος σαν ένα εργαλείο για μία αρχική αναγνώριση των παιδιών που αντιμετωπίζουν κινητικές δυσκολίες (Κυπαρίσσης, 2008). Σύμφωνα με τον Cratty (1994), δύο από τα βασικά στοιχεία τα οποία θα πρέπει να συγκεντρώνει μια μέθοδος ανίχνευσης και αξιολόγησης ώστε να είναι αποτελεσματική είναι: α) η σταθερότητα των αποτελεσμάτων της και β) να μετρά αυτό για το οποίο έχει κατασκευαστεί. 2.1 Ψυχομετρικά τεστ Αξιοπιστία - Εγκυρότητα Η εγκυρότητα και η αξιοπιστία των κινητικών τεστ είναι αναγκαία για τη σωστή και έγκαιρη ανίχνευση και αξιολόγηση παιδιών με κινητικές δυσκολίες, διαταραχές, καθώς και για την αξιολόγηση παρεμβατικών προγραμμάτων (Van Waelvende, Weerdt, Cock, & Smits-Englesman, 2004). Οι Yun και Ulrich (2002) αναφέρουν πως υπάρχουν τρεις διακριτές προσεγγίσεις που συχνά αποδεικνύουν την εγκυρότητα ενός οργάνου ή μιας μέτρησης: α) εγκυρότητα περιεχομένου, β) εγκυρότητα κριτηρίου και γ) εγκυρότητα κατασκευής. Σύμφωνα με τους παραπάνω ερευνητές, δεν είναι τρεις διαφορετικοί τύποι εγκυρότητας, αλλά τρεις κατηγορίες των οποίων η 16

20 ταυτόχρονη ύπαρξη αποδεικνύει την εγκυρότητα. Την δεκαετία του 50 οι Chronbach και Meehl (1955) ιεράρχησαν τέσσερις τύπους εγκυρότητας βάση των οποίων εξετάζεται η εγκυρότητα των ψυχολογικών τεστ: η εγκυρότητα πρόβλεψης, περιεχομένου και κατασκευής καθώς και η σύγχρονη εγκυρότητα. Εγκυρότητα πρόβλεψης είναι ο βαθμός στον οποίο μια μέτρηση μπορεί να προβλέψει τα αποτελέσματα μιας άλλης μέτρησης, ή ο βαθμός στον οποίο μια μέτρηση μπορεί να προβλέψει μια μελλοντική απόδοση στην ίδια ή άλλη μέτρηση, ενώ η εγκυρότητα περιεχομένου αναφέρεται στο βαθμό στον οποίο το περιεχόμενο ενός τεστ περιλαμβάνει τις πιθανές διαστάσεις μιας μετρήσιμης έννοιας, κατά πόσο δηλαδή το περιεχόμενο των θεμάτων αντικατοπτρίζουν την αξιολογούμενη έννοια-διάσταση. Αντίθετα η εγκυρότητα κατασκευής επιδιώκει τη συμφωνία θεωρητικής και μη έννοιας, ενώ η σύγχρονη ή σύμφωνη εγκυρότητα αναφέρεται στο βαθμό στον οποίο ένα τεστ σχετίζεται με άλλα τεστ που αξιολογούν λιγότερο ή περισσότερο συναφείς έννοιες. Σύμφωνα με τη διάκριση των μορφών εγκυρότητας σε σχέση με την χρήση τους, για την εξέταση της ψυχομετρικής ακεραιότητας της μέτρησης χρησιμοποιείται η εγκυρότητα περιεχομένου και η σύγχρονη, καθώς επίσης και η δομική, διακριτή και συγκλίνουσα εγκυρότητα, οι οποίες αναφέρονται στο βαθμό στον οποίο τα θέματα μιας μέτρησης συγκλίνουν με άλλα θέματα της ίδιας διάστασης και διαφέρουν από θέματα άλλων διαστάσεων (Καμπίτσης, 2004). Η εγκυρότητα αναφέρεται στην ακρίβεια μιας μέτρησης, ενώ η αξιοπιστία στη συνοχή και συνέπειά της, δηλαδή το βαθμό στον οποίο ένα όργανο μέτρησης μας δίνει σταθερά αποτελέσματα (Nunnally, 1978). Δυο από τα πιο βασικά είδη αξιοπιστίας που χρησιμοποιούνται για την εξέταση της 17

21 ψυχομετρικής ακεραιότητας είναι η σταθερότητα και η εσωτερική συνέπεια. Η πρώτη δείχνει τη σταθερότητα των αποτελεσμάτων μιας μέτρησης σε βάθος χρόνου, ενώ η δεύτερη τη συσχέτιση των θεμάτων μιας μέτρησης. Για τον έλεγχο της αξιοπιστίας και της εσωτερικής συνοχής χρησιμοποιούνται ο έλεγχος σταθερότητας από μέτρηση σε μέτρηση (test-retest), της αξιολόγησης μεταξύ διαφορετικών εξεταστών (inter-rater reliability) και της αξιολόγησης του ίδιου εξεταστή περισσότερες από μια φορά (intra-rater reliability). Ο Καμπίτσης (1990) αναφέρει πως η αξιοπιστία είναι προϋπόθεση της εγκυρότητας αλλά δεν την εξασφαλίζει. Σύμφωνα με αυτό, ένα έγκυρο τεστ είναι αξιόπιστο, αλλά ένα αξιόπιστο τεστ δεν συνεπάγεται πάντα την εγκυρότητά του. 2.2 Αξιοπιστία & Εγκυρότητα της κινητικής δέσμης αξιολόγησης Movement ABC (MABC) Το MABC αποτελεί ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα εργαλεία ανίχνευσης και αξιολόγησης της ΑΔΣ σε όλο τον κόσμο (Ολλανδία, Smits- Engelsman, Henderson & Michels, 1998; Σουηδία, Rosblad and Gard, 1998; Ιαπωνία, Miyahara et al., 1998; Χονγκ-Κονγκ, Chow, Henderson & Barnett, 2001). Για το λόγο αυτό έχει εκτιμηθεί από πολλούς ερευνητές η αξιοπιστία και εγκυρότητά του, τόσο ως δέσμη κινητικής αξιολόγησης, όσο και μεμονωμένα ως κινητικό τεστ και ερωτηματολόγιο Κινητικό τεστ Movement ABC (MABC) Πολλοί ερευνητές προσπάθησαν να διερευνήσουν τα ψυχομετρικά χαρακτηριστικά του Movement ABC test (MABC) αλλά και του Movement 18

22 ABC Checklist (MABCC), τόσο κατά τη διάρκεια της δομικής κατασκευής της δοκιμασίας τους όσο και μετέπειτα (Henderson and Sugden, 1992; Chow & Henderson, 2003; Horvat & Mac Carthy, 2001; Shoemaker, Smots- Engelsman & Jongmans, 2003; Van Waelvelde, Weerdt, Cock & Smits- Engelsman, 2004). Στο πλαίσιο αυτό, οι Chow & Henderson (2003) εξέτασαν την αξιοπιστία του MABC μέσω επαναλαμβανόμενων μετρήσεων και διαφορετικών εξεταστών. Δυο εξεταστές με διαφορετικό μορφωτικό και εκπαιδευτικό υπόβαθρο εξέτασαν 138 παιδιά προσχολικής ηλικίας (4-6 ετών), από διάφορες περιοχές του Hong Kong. Από τα αποτελέσματα φάνηκε ότι υπήρξε στατιστικά σημαντική συσχέτισή ξεπερνώντας το.95, ενώ η συσχέτιση μεταξύ των δυο επαναλαμβανόμενων μετρήσεων φάνηκε επίσης σημαντική με πολύ μικρότερο όμως ποσοστό (r=.77). Σε σχετική έρευνα των Smits- Engelsman, Fiers, & Henderson (2008) για την διερεύνηση της αξιοπιστίας, εννιά παιδιά με κλινική διάγνωση, βιντεοσκοπήθηκαν και εξετάστηκαν, σύμφωνα με τις οδηγίες του MABC, από 131 θεραπευτές διαφορετικού γνωστικού και εμπειρικού επιπέδου. Τα αποτελέσματα έδειξαν υψηλή συσχέτιση (r=.95) φανερώνοντας αξιοπιστία μεταξύ των διαφορετικών αξιολογητών του MABC. Μια τρίτη έρευνα πραγματοποιήθηκε με σκοπό να εξετάσει την σταθερότητα του MABC από μέτρηση σε μέτρηση, χρησιμοποιώντας δείγμα 33 παιδιών προσχολικής ηλικίας (4-5 ετών) τα οποία προηγουμένως επιλέχθηκαν από τους εκπαιδευτικούς ως παιδιά που παρουσίαζαν κινητικές δυσκολίες. Η επανεξέταση επαναλήφθηκε τρεις φορές για κάθε παιδί, σε διάστημα τριών εβδομάδων η μια από την άλλη. Τα αποτελέσματα αξιοπιστίας ήταν στατιστικά σημαντικά (r=.88), λαμβάνοντας υπόψη την εξοικείωση των παιδιών με το κινητικό τεστ λόγω των πολλών 19

23 επαναλήψεων που πραγματοποιήθηκαν (Van Waelvelde et al., 2007). Σε μια τέταρτη έρευνα που αξιολόγησε την αξιοπιστία του κινητικού τεστ, ο Κασαμάκης (2004) εξέτασε 82 παιδιά ηλικίας 7-11 ετών, από την περιοχή της Μακεδονίας με τρεις επαναλαμβανόμενες μετρήσεις σε μικρό χρονικό διάστημα μεταξύ τους. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως δεν υπήρχαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των τριών μετρήσεων, με τον συντελεστή συσχέτισης από μέτρηση σε μέτρηση να είναι στατιστικά σημαντικός (r=.77). Σύμφωνα με την παραπάνω έρευνα, κρίθηκε απαραίτητη επανεξέταση τουλάχιστον δυο φορές ή παραπάνω, αν και για κάποια από τα παιδιά φάνηκε αρκετή η μια επαναμέτρηση. Η εγκυρότητα του MABC μελετήθηκε από τον Van Waelvelde και τους συνεργάτες του (2004), οι οποίοι σε δείγμα 133 παιδιών σχολικής ηλικίας (7-9 ετών) συσχέτισε δύο από τις δεξιότητες του τεστ: τη δεξιότητα υποδοχή της μπάλας και τη δεξιότητα δυναμικής ισορροπίας ( περπάτημα σε γραμμή και αναπήδηση τετραγώνων ). Η σύμφωνη εγκυρότητα του συνολικού σκορ ήταν στατιστικά σημαντική μόνο για τη δεύτερη ηλικιακή κατηγορία (9ετών), ενώ η συσχέτιση μεταξύ της υποδοχή της μπάλας, της δυναμικής ισορροπίας και της εγκυρότητας του MABC ήταν μεταξύ του.72 και.76. Σε άλλη έρευνα οι Spironello, Hay, Missuina, Faught and Carney (2010), εξέτασαν τη σύμφωνη εγκυρότητα και την εγκυρότητα κατασκευής μεταξύ του MABC σε σχέση με το BOTMP. Στην έρευνα συμμετείχαν 340 παιδιά από 75 σχολεία, τα οποία μετρήθηκαν και με τα δύο κινητικά τεστ με διάστημα λεπτών διαλείμματος ανάμεσά τους. Η συσχέτιση μεταξύ των δύο τεστ φάνηκε μέτρια (r=.50, p<.01) και σημειώθηκε πως το MABC μπορεί να είναι λιγότερο χρήσιμο σε σχέση με το BOTMP όταν χρησιμοποιείται από μη κλινικά 20

24 έμπειρους αξιολογητές, όπως γονείς, δασκάλους, ψυχολόγους. Με τα παραπάνω συμφωνεί και έρευνα των κατασκευαστών του MABC, Henderson & Sugden (1992), οι οποία αναφέρουν ότι σε σύγκριση του MABC με το BOTMP, ο συντελεστής συσχέτισης ήταν r=.53, ενώ σε σύγκριση με τη μορφή του 1984 (TOMI, Stott et al., 1986) με το οποίο οι διαφορές στο περιεχόμενο των ασκήσεων δεν είναι και πολύ μεγάλες, η συνολική εγκυρότητα του MABC κρίθηκε ικανοποιητική (Wright & Sugden, 1996b). Η συσχέτιση δύο διαφορετικών κινητικών τεστ (MABC και BTOMP) διερευνήθηκε κατά την κατασκευή του MABC, όπου αξιολογήθηκε μια ομάδα 63 παιδιών ηλικίας 4,5 9 ετών. Το 65% των παιδιών μετρήθηκαν πρώτα με το BTOMP, ενώ το 35% πρώτα με το MABC. Το συνολικό σκορ των δυο κινητικών τεστ συσχετίστηκαν με το συντελεστή να φτάνει στο r=.53 (Henderson και Sugden, 1992). Συγκρίσεις όμως, κατά την κατασκευή του τεστ, έγιναν και ανάμεσα σε ομάδες παιδιών με διαγνωσμένες δυσκολίες. Ενδεικτικά αναφέρουμε την έρευνα του Mutch και των συνεργατών του (1992), κατά την οποία μετρήθηκαν με το MABC 482 παιδιά τεσσάρων ετών γεννημένα με χαμηλό ή όχι σωματικό βάρος. Από τα αποτελέσματα φάνηκε πως το MABC είναι ένα ικανό τεστ με το οποίο μπορει ο εξεταστης να διακρίνει διαφορές ανάμεσα στα παιδιά χαμηλού σωματικού βάρους, τα οποία χαρακτηρίζονταν ως παιδιά με πιο χαμηλό κινητικό συντονισμό. Τα δυο αυτά κινητικά τεστ χρησιμοποιήθηκαν και από τους Horvat και McCarthy (2001), για τη διερεύνηση της σταθερότητας από μέτρηση σε μέτρηση και μέσω της σύγχρονης εγκυρότητας. Εκατό παιδιά ηλικίας 5-11 ετών επιλέχθηκαν και εξετάστηκαν δύο φορές με το MABC και μία με το 21

25 BTOMP, ενώ είχαν χωριστεί σε τέσσερις ηλικιακές κατηγορίες (5-6, 7-8, 9-10 και ετών). Η αξιοπιστία της επαναμέτρησης βρέθηκε πολύ υψηλή, με το δείκτη συσχέτισης μεταξύ του.92 και.98, ενώ η σύμφωνη εγκυρότητα μεταξύ των δυο τεστ κυμάνθηκε μεταξύ.60 και.90 αξιολογώντας έτσι το MABC ως ένα αξιόπιστο και έγκυρο και συνεπώς κατάλληλο για χρήση εργαλείο. Συμπερασματικά, φαίνεται πως η αξιοπιστία του MABC έχει διαπιστωθεί από την πλειοψηφία των ερευνών για όλες τις ηλικιακές κατηγορίες. Όσον αφορά την εγκυρότητα, φαίνεται να είναι ικανοποιητική και συγκεκριμένα μέτρια σε σύγκριση με σχετικά εργαλεία ανίχνευσης, όπως το ΒΟΤΜΡ, όσο αφορά την συμφωνία των δύο αυτών κινητικών τεστ Ερωτηματολόγιο Movement ABC Checklist (MABCC) Το ερωτηματολόγιο Μovement ABC Checklist (MABCC), αποτελείται από τέσσερις τομείς και συμπληρώνεται από γονείς, εκπαιδευτικούς, ειδικούς θεραπευτές και ψυχολόγους. Παρότι χρησιμοποιείται ευρέως δεν υπάρχει ακόμη επαρκής πληροφόρηση μέσω ερευνών για την εγκυρότητα και την αξιοπιστία του (Burton & Miller, 1998, Schoemaker, Smits-Englesman & Jongamans, 2003). πως και όλα τα τεστ ετσι και MABCC, είναι σημαντικό να διαπιστωθεί αν μετράει πραγματικά αυτό για το οποίο κατασκευάστηκε. Σύμφωνα με τους Wright, Sugden, Ng & Tan (1994) που χρησιμοποίησαν το MABCC ως δοκιμασία ανίχνευσης παιδιών με ΑΔΣ στη Σιγκαπούρη, το ΜΑΒCC έχει επάρκεια συσχέτισης μεταξύ των τεσσάρων τομέων του. Η συσχέτιση μεταξύ των τομέων του ερωτηματολογίου δεν παρέχει πληροφόρηση για το βαθμό στον οποίον οι ερωτήσεις είναι ομογενείς (τον βαθμό δηλαδή που οι ερωτήσεις έχουν συνάφεια μεταξύ τους ) μέσα σε 22

26 κάθε τομέα. Αναφορικά με την εγκυρότητα του ερωτηματολογίου, θεωρείται απαραίτητο να ελέγχεται σε ποιο βαθμό οι ερωτήσεις του αντανακλούν το θεωρητικό μοντέλο στο οποίο είναι βασισμένο ως όργανο αξιολόγησης (Streiner & Norman, 1996). Το MABCC αποτελεί την υποκειμενική αξιολόγηση των κινητικών δεξιοτήτων και είναι σημαντικό να συμφωνεί με το κινητικό τεστ διότι αποτελεί την αντικειμενική αξιολόγηση των δεξιοτήτων αυτών. Σύμφωνα με τους κατασκευαστές (Henderson & Sugden, 1992) σε έρευνα που αναφέρεται στο βιβλίο οδηγιών, με το MABC μετρήθηκαν 50 παιδιά, ενώ για τα ίδια παιδιά συμπληρώθηκε δύο φορές το MABCC από τους δασκάλους τους με χρονικό διάστημα ενός μηνός ανάμεσα στην πρώτη και δεύτερη συμπλήρωση. Ο συντελεστής συσχέτισης ανάμεσα στην αρχική και τελική αξιολόγηση μέσω του MABCC ήταν πολύ υψηλός (r=.89), το ίδιο και ανάμεσα στο MABC και MABCC, που έφτασε το.88 για τον πρώτο τομέα,.84 για τον δεύτερο,.77 για τον τρίτο και.76 για τον τέταρτο. Τα παραπάνω αποτελέσματα ήταν στατιστικά σημαντικά (p<.001) και ως εκ τούτου υποστηρίζουν την αξιοπιστία του MABCC. Σε έρευνα του Κουρτέσση και των συνεργατών του (2003) από ένα συνολικό δείγμα 200 παιδιών από σχολεία της Θεσσαλονίκης, αξιολογήθηκαν μέσω του MABCC, δέκα παιδιά 7 ετών και δέκα 11 ετών, από τους καθηγητές τους στη φυσική αγωγή. Δυο εβδομάδες αργότερα με τη μέθοδο της σταθερότητας από μέτρηση σε μέτρηση οι καθηγητές φυσικής αγωγής συμπλήρωσαν εκ νέου το ερωτηματολόγιο. Από τα αποτελέσματα φάνηκε πως η αξιοπιστία του MABCC ήταν αποδεκτή, καθώς οι τιμές στους δείκτες αξιοπιστίας ήταν υψηλές - της τάξης του.87 ως και

27 Τα ψυχομετρικά χαρακτηριστικά του MABCC, καθώς και την χρησιμότητα-καταλληλότητά του ως όργανο αξιολόγησης διερεύνησαν οι Schoemaker, Smits-Engelsam και Jongmans (2003). Στην έρευνα συμμετείχαν και αξιολογηθήκαν δύο ομάδες: μια ομάδα 120 τυχαία επιλεγμένων παιδιών, 6-11 ετών, και μια δεύτερη 64 παιδιών, 6-9 ετών, τα οποία αναφέρθηκαν ως παιδιά με κινητικές δυσκολίες. Οι παράγοντες του ερωτηματολογίου φάνηκαν να έχουν ικανοποιητική εσωτερική συνοχή και το συνολικό ερωτηματολόγιο να παρουσιάζει ακρίβεια σε όλες τις ηλικίες, εκτός αυτής των 6 ετών, ενώ η αξιοπιστία πρόβλεψης ήταν γενικά αποδεκτή εκτός της ηλικίας των 7 ετών. Τέλος, σύμφωνα με το εγχειρίδιο του MABC, σε έρευνα στην Αυστραλία, 460 γονείς συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο MABCC. Από τα αποτελέσματα της εν λόγω έρευνας, 57 παιδιά αξιολογήθηκαν ως άτομα με κινητικές δυσκολίες και στη συνέχεια εξετάστηκαν και με το κινητικό τεστ MABC. Η συνολική αποτίμηση των αποτελεσμάτων έδειξε πως το ερωτηματολόγιο υποστηρίχθηκε πως είναι αξιόπιστο και έγκυρο καθώς η εσωτερική συνοχή του ήταν πολύ υψηλή (r=.88). Συνοψίζοντας, το ερωτηματολόγιο MABCC παρουσιάζει υψηλή αξιοπιστία από μέτρηση σε μέτρηση και ικανοποιητική μέσω διαφορετικών αξιολογητών. Η σύμφωνη εγκυρότητά του σε σχέση με το κινητικό τεστ MABC χαρακτηρίζεται ικανοποιητική και τέλος η θετική προγνωστική του αξία υψηλή, με εξαίρεση τις πολύ μικρές ηλικίες όπου χαρακτηρίζεται οριακή. 2.3 Αξιοπιστία και εγκυρότητα της δέσμης αξιολόγησης MABC-2 Αν και το MABC-2 αποτελεί την αναμενόμενη έκδοση του MABC, ελάχιστες είναι οι έρευνες που ασχολήθηκαν με τα ψυχομετρικά 24

28 χαρακτηριστικά της δέσμης αυτής και περιορίζονται κυρίως σε μελέτες της πειραματικής έκδοσής της και σε μελέτες στάθμισης του ερωτηματολογίου και κινητικού τεστ, που αναφέρονται στο εγχειρίδιο Κινητικό τεστ Movement ABC-2 (MABC-2) Το MABC-2 αποτελεί ένα καινούριο εργαλείο στο χώρο της αναπτυξιακής διαταραχής της συναρμογής, ελάχιστα όμως έχει αξιολογηθεί. Ως εξέλιξη και νέα έκδοση του MABC στηρίζει πολλές από τις ιδιότητές του στην προηγούμενη δέσμη αξιολόγησης και συνεπώς το κύρος και η αξιοπιστία του ενισχύεται από αυτό. Σύμφωνα με τους κατασκευαστές, τα στοιχεία αξιοπιστίας και εγκυρότητας που αναφέρθηκαν για το MABC γενικεύονται στο MABC-2. Ερευνητές όμως αντικρούουν την παραπάνω άποψη τονίζοντας πως το MABC και το MABC-2 μπορεί να αξιολογούν το ίδιο φαινόμενο σε παρόμοια μορφή, αλλά δεδομένου ότι στο MABC-2 έχουν προστεθεί τέσσερα νέα σημεία, αποτελεί ένα νέο και διαφορετικό όργανο μέτρησης με τις δικές του συγκεκριμένες ιδιότητες και θα πρέπει να αξιολογείται ξεχωριστά (Brown & Lalor, 2009). Περιορισμένες είναι και οι πληροφορίες σχετικά με την αξιοπιστία που αναφέρονται στο εγχειρίδιο του MABC-2. Συγκεκριμένα, οι συγγραφείς αναφέρουν την αξιολόγηση της σταθερότητας του MABC-2 από μέτρηση σε μέτρηση σε 20 παιδιά προσχολικής ηλικίας (τριών ετών). Τα αποτελέσματα που βρέθηκαν κυμάνθηκαν από.86 έως.91 (Henderson, Sugden & Barnett, 2007), ενώ σε μια άλλη μελέτη που διενεργήθηκε από τους συντάκτες του εγχειριδίου και αφορούσε την αξιοπιστία του, ελέγχθηκαν η δομική εγκυρότητα και η αξιοπιστία μέσω επανεξέτασης του συνολικού τεστ, με τη 25

29 συμμετοχή και των τριών ηλικιακών κατηγοριών με εξήντα παιδιά (20 από κάθε ηλικιακή ομάδα). Συγκρίνοντας τα αποτελέσματα των τριών κατηγοριών δεξιοτήτων (επιδεξιότητα χεριών, πέταγμα και υποδοχή μπάλας και ισορροπία) με τα προτεινόμενα σκορ του τεστ, βρέθηκαν συσχετίσεις.77,.84,.73 και.80 αντίστοιχα (Henderson, Sugden & Barnett, 2007). Τα παραπάνω αποτελέσματα των επαναλαμβανόμενων μετρήσεων, φανερώνουν αξιοπιστία του MABC-2. Παρόμοια αποτελέσματα βρήκαν οι Chow, Chan,Chan και Lau (2002) σε έρευνα για την πειραματική - μέχρι τότε - έκδοση του MABC-2 η οποία διεύρυνε τα ηλικιακά όρια στις ηλικίες ετών. Συμμετέχοντες ήταν 31 έφηβοι (μέσος όρος ηλικίας 13 ετών) από σχολεία τριών γεωγραφικών περιοχών του Hong Kong. Τέσσερις εξεταστές, ειδικά εκπαιδευμένοι, βαθμολόγησαν ξεχωριστά την ίδια προσπάθεια του κάθε παιδιού συμβάλλοντας έτσι στην αξιολόγηση μεταξύ διαφορετικών εξεταστών (interrater reliability), ενώ η μέτρηση επαναλήφθηκε μετά από δύο εβδομάδες (testretest). Όσον αφορά στην αξιοπιστία μεταξύ διαφορετικών αξιολογητών ήταν πολύ υψηλή (r=.94) σε αντίθεση με την αξιοπιστία μέσω επαναλαμβανόμενων μετρήσεων που ήταν μέτρια (r=.72). Την αξιοπιστία του MABC-2 μέσω επαναλαμβανόμενων μετρήσεων εξέτασε και ο Van Vaelvende και οι συνεργάτες του σε 37 παιδιά ηλικίας τεσσάρων και πέντε ετών, που είχαν χαρακτηριστεί από τους δασκάλους τους «ως παιδιά που είχαν τις χειρότερες κινητικές δεξιότητες». Κάθε παιδί εξετάστηκε τρεις φορές σε διάστημα 21 ημερών από τους εξεταστές. Τα αποτελέσματα φανέρωσαν αξιοπιστία του τεστ. 26

30 Τέλος, παράλληλα με την κύρια έρευνα της προσαρμογής του κινητικού τεστ στα βρετανικά δεδομένα, μια μικρή μελέτη ερεύνησε τη σταθερότητα των αποτελεσμάτων των παιδιών. Η έρευνα εξέτασε 60 παιδιά - 20 από κάθε ηλικιακή κατηγορία (3-6 ετών, 7-10 ετών και ετών). Όλα τα παιδιά εξετάστηκαν δυο φορές με ένα ελάχιστο διάστημα μιας εβδομάδας. Οι συσχετίσεις Pearson s έδειξαν πως για το συνολικό σκορ των παιδιών και με κριτήριο αποδοχής >.70 ο δείκτης αξιοπιστίας ήταν.80 (Henderson, Sugden & Barnett, 2007). Παρά τα θετικά, ως προς την αξιοπιστία, αποτελέσματα υπάρχουν ερευνητές που τονίζουν πως οι έρευνες όσο αφορά την αξιοπιστία του τεστ, τόσο κατά την κατασκευή του ΜΑBC όσο και αργότερα, έχουν εφαρμοστεί σε μικρό αριθμό ατόμων και προτείνουν μελλοντικές έρευνες με μεγαλύτερο αριθμό (Chow, Chan, Chan, and Lau, 2000; Faber and Nijhuis, 2004; Visser and Jongmans, 2004). Οι κατασκευαστές του τεστ παραθέτουν εκτενείς πληροφορίες σχετικά με το κύρος και την εγκυρότητα του MABC, αλλά πολύ περιορισμένες για το MABC-2 και συγκεκριμένα για την εγκυρότητα περιεχομένου, τη φανερή εγκυρότητα και την εγκυρότητα κριτηρίου (Barnett & Henderson, 1998;Henderson et al., 2007). Η εγκυρότητα περιεχομένου αξιολογήθηκε από μια ομάδα ειδικών - σε μια προσπάθεια των κατασκευαστών να το αξιολογήσουν - των οποίων οι αναλύσεις συμφώνησαν για την αντιπροσωπευτικότητα και εγκυρότητα του κινητικού τεστ MABC-2, (Henderson, Sugden & Barnett, 2007). 27

31 2.3.2 Ερωτηματολόγιο Movement ABC-2 (MABCC-2) Λίγες έρευνες έχουν διερευνήσει την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του ερωτηματολογίου MABC-2 (MABCC-2). Όσον αφορά στην αξιοπιστία, οι κατασκευαστές αναφέρουν πως αφενός η αξιοπιστία του MABCC-2 δεν έχει εξεταστεί επαρκώς και αφετέρου τονίζουν πως επειδή το ερωτηματολόγιο του MABC-2 βασίστηκε στο ερωτηματολόγιο MABC, η αξιοπιστία του MABCC -2 είναι ισχυρή βάση της αξιοπιστίας του MABCC (Henderson, Sugden & Barnett, 2007). Ωστόσο, η άποψη αυτή αμφισβητείται, δεδομένου ότι το πρώτο ερωτηματολόγιο έχει σημαντικές διαφορές από το δεύτερο (Brown & Lalor, 2009). Οι Henderson, Sugden και Barnett (2007) παραθέτουν εκτενείς πληροφορίες σχετικά με το κύρος και την εγκυρότητα του MABC, αλλά πολύ περιορισμένες για το MABC-2 και συγκεκριμένα για την εγκυρότητα περιεχομένου, την φανερή εγκυρότητα και την εγκυρότητα κριτηρίου. Η φανερή εγκυρότητα ελέγχθηκε από ένα ευρύ φάσμα των επαγγελματιών που είχαν χρησιμοποιήσει το MABC και συμπεριλάμβανε ψυχολόγους, θεραπευτές, εκπαιδευτικούς, επαγγελματίες, και γιατρούς. Ωστόσο τα θετικά αποτελέσματα, σύμφωνα με τους Brown & Lalor (2009), φαίνεται να βασίστηκαν στο MABC και όχι το MABC-2. Επίσης, αποδείξεις εγκυρότητας κριτηρίου που σχετίζονται με το κύρος και την αξιοπιστία του MABC-2 αναφέρονται σε τρεις μελέτες που παρατίθενται στο εγχειρίδιο του MABC-2. Η πρώτη χρησιμοποίησε ένα δείγμα 31 παιδιών από την Κύπρο (Kavazi, 2006) και εξέτασε τη σχέση μεταξύ MABC-2 και του Goodenough και Harris Draw-a- Man Test (Goodenough & Harris, 1963), όπου η συσχέτιση βρέθηκε.66. Η δεύτερη πραγματοποιήθηκε από τους κατασκευαστές και αφορούσε την 28

32 επαναμέτρηση με το MABC-2, 20 παιδιών, τα οποία νωρίτερα είχαν αξιολογηθεί μέσω του MABC ως άτομα με κινητικές δυσκολίες. Τέλος, η τρίτη μελέτη (Siaperas, Holland, & Ring, 2006) ανέφερε τα αποτελέσματα από μια άλλη έρευνα στην οποία συμμετείχαν 25 αγόρια - που πριν είχαν διαγνωστεί με το σύνδρομο Asperger - τα οποία επαναξιολογήθηκαν από το κινητικό τεστ του MABC-2. Από τα αποτελέσματα χαρακτηρίστηκαν ως άτομα με κινητικές δυσκολίες μόλις τα 21. Συμπερασματικά, διαπιστώνεται έλλειψη επαρκών ερευνών για αξιοπιστία και εγκυρότητα της κινητικής δέσμης αξιολόγησης του MABC-2. Παρά τις έρευνες των κατασκευαστών, η αξιοπιστία και η εγκυρότητα της συγκεκριμένης δέσμης, θα πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω, καθώς αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για την ανίχνευση και αξιολόγηση παιδιών και εφήβων που παρουσιάζουν αναπτυξιακές διαταραχές του κινητικού συντονισμού (Brown & Lalor, 2009). 2.4 Σημασία της έρευνας Από την παραπάνω ανασκόπηση προκύπτει πως: Η διερεύνηση των ψυχομετρικών χαρακτηριστικών της δέσμης αξιολόγησης Movement Assessment Battery for Children-2 κρίνεται απαραίτητη με σκοπό την εξαγωγή ορθών συμπερασμάτων που θα βοηθήσουν στην έγκαιρη ανίχνευση παιδιών που παρουσιάζουν αναπτυξιακές διαταραχές συντονισμού των κινήσεων και συνεπώς στην πρόωρη αντιμετώπιση τους. 29

33 2.5 Σκοπός Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση της αξιοπιστίας και της εγκυρότητας της δέσμης Movement Assessment Battery for Children-2 (Henderson & Sugden, 2007) για χρήση στο ελληνικό σχολικό περιβάλλον. 2.6 Υποθέσεις Οι παρακάτω υποθέσεις θα εξετασθούν στη παρούσα έρευνα: Ερευνητικές: Η δέσμη αξιολόγησης Movement Assessment Battery for Children-2 (Sugden & Sugden, 2007) είναι αξιόπιστη και έγκυρη για χρήση στο ελληνικό σχολικό περιβάλλον. Στατιστικές: 1) Δεν θα υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά όσον αφορά το συνολικό κινητικό σκορ του κινητικού τεστ ανάμεσα στην αρχική και τελική μέτρηση 2) Δεν θα υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά για κάθε έναν από τους τομείς του κινητικού τεστ ανάμεσα στην αρχική και τελική μέτρηση.. 3) Δεν θα υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά για κάθε μια από τις δεξιότητες του κινητικού τεστ ανάμεσα στην αρχική και τελική μέτρηση 4) Δεν θα υπάρχει στατιστικά σημαντική αλληλεπίδραση μεταξύ φύλου και ηλικίας όσον αφορά το συνολικό σκορ του τεστ. 5) Δεν θα υπάρχει στατιστικά σημαντική αλληλεπίδραση μεταξύ αγοριών και κοριτσιών όσον αφορά το συνολικό σκορ του τεστ. 30

34 6) Δεν θα υπάρχει στατιστικά σημαντική αλληλεπίδραση μεταξύ των τριών ηλικιών (τριών, τεσσάρων και πέντε ετών) όσον αφορά το συνολικό σκορ του τεστ. 7) Δεν θα υπάρξει στατιστικά σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στο σκορ κάθε δεξιότητας και το συνολικού κινητικού σκορ. 8) Δεν θα υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά όσον αφορά το τελικό συνολικό σκορ του ερωτηματολογίου ανάμεσα στην αρχική και τελική μέτρηση. 9) Δεν θα υπάρξει στατιστικά σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στα σκορ από το ερωτηματολόγιο και το κινητικό τεστ, όσον αφορά τις κινητικές επιδόσεις των παιδιών. Μηδενικές: 1) Θα υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά όσον αφορά το συνολικό κινητικό σκορ του κινητικού τεστ ανάμεσα στην αρχική και τελική μέτρηση. 2) Θα υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά για κάθε έναν από τους τομείς του κινητικού τεστ ανάμεσα στην αρχική και τελική μέτρηση. 3) Θα υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά για κάθε μια από τις δεξιότητες του κινητικού τεστ ανάμεσα στην αρχική και τελική μέτρηση. 4) Θα υπάρχει στατιστικά σημαντική αλληλεπίδραση μεταξύ φύλου και ηλικίας όσον αφορά το συνολικό σκορ του τεστ. 31

35 5) Θα υπάρχει στατιστικά σημαντική αλληλεπίδραση μεταξύ αγοριών και κοριτσιών όσον αφορά το συνολικό σκορ του τεστ. 6) Θα υπάρχει στατιστικά σημαντική αλληλεπίδραση μεταξύ των τριών ηλικιών (τριών, τεσσάρων και πέντε ετών) όσον αφορά το συνολικό σκορ του τεστ. 7) Θα υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά όσον αφορά το τελικό συνολικό σκορ του ερωτηματολογίου ανάμεσα στην αρχική και τελική μέτρηση. 8) Θα υπάρξει στατιστικά σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στο σκορ κάθε δεξιότητας και το συνολικού κινητικού σκορ. 9) Θα υπάρξει στατιστικά σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στα σκορ από το ερωτηματολόγιο και το κινητικό τεστ, όσον αφορά τις κινητικές επιδόσεις των παιδιών. 2.7 Περιορισμοί 1. Τα παιδιά και οι εκπαιδευτικοί που θα αποτελέσουν το δείγμα της συγκεκριμένης έρευνας περιορίζονται γεωγραφικά στην πόλη της Θεσσαλονίκης. 2. Θα θεωρηθεί πως τα παιδιά θα καταβάλουν το μέγιστο της προσπάθειάς τους, κατά την κινητική τους αξιολόγηση, χωρίς όμως αυτό να μπορέσει να ελεγχθεί αντικειμενικά. 3. Καθ όλη τη διάρκεια της έρευνας, δεν θα μπορέσει να ελεγχθεί και να αξιολογηθεί ο έλεγχος των καθημερινών κινητικών δραστηριοτήτων των παιδιών τόσο στο σχολικό όσο και στο εξωσχολικό περιβάλλον. 32

36 4. Παρά την αδυναμία ελέγχου της ορθής συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου από τους εκπαιδευτικούς, όσο αφορά την ειλικρίνεια των απαντήσεων που θα δοθούν, θα θεωρηθεί πως κατέβαλλαν το μέγιστο της προσπάθειας τους. 5. Η δυνατότητα γενίκευσης των συμπερασμάτων που θα προκύψουν από την παρούσα έρευνα θα αφορούν το συγκεκριμένο πληθυσμό από τον οποίο προέρχεται το δείγμα της έρευνας. 6. Η ετερογένεια του δείγματος αποτελεί ακόμη ένα περιορισμό της έρευνας (Hoare, 1994). Εξαιτίας της ετερογένειας, είναι δυνατόν πολλά παιδιά να μην αναγνωριστούν από τη δέσμη αξιολόγησης που θα χρησιμοποιηθεί, αφού πολλές φορές οι δέσμες αξιολόγησης αποτυγχάνουν να μετρήσουν αποτελεσματικά (Maeland, 1992). 2.8 Οριοθετήσεις 1. Η αξιολόγηση του κάθε παιδιού θα γίνει ατομικά. 2. Οι παιδαγωγοί που θα πάρουν μέρος στην έρευνα δεν έχουν προηγούμενη ειδική γνώση του θέματος της αναπτυξιακής διαταραχής συντονισμού των κινήσεων (για παράδειγμα από εκπαιδευτικά σεμινάρια ή συνέδρια) 3. Κατά τη διαδικασία συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου, οι εκπαιδευτικοί δεν θα γνωρίζουν αν τα παιδιά που θα αξιολογηθούν με το ερωτηματολόγιο παρουσιάζουν κάποια δυσκολία κινητικής συναρμογής. 4. Θα επιλεχθούν 8 παιδικοί σταθμοί από τους 16 του Δήμου Θεσσαλονίκης όπου θα επιλεγούν και θα αξιολογηθούν 200 παιδιά προσχολικής ηλικίας. 33

37 5. Λαμβάνεται υπόψη πως το αναλυτικό πρόγραμμα, μιας και είναι ενιαίο για όλα τα τμήματα προσχολικής αγωγής της Ελλάδας, εφαρμόζεται κανονικά σε όλους τους παιδικούς σταθμούς Ορισμοί Για τους σκοπούς της συγκεκριμένης έρευνας οι όροι που θα χρησιμοποιηθούν ορίζονται ως εξής: Παιδιά με κινητική αδεξιότητα: Θεωρητικός ορισμός: Είναι παιδιά που δεν παρουσιάζουν νευρολογικά, νοητικά ή μυοσκελετικά προβλήματα, που αποτυγχάνουν να εκτελέσουν με αποδεκτή απόδοση, κινητικές δεξιότητες, ανάλογες με το περιβάλλον στο οποίο ζουν (Wall, 1982). Λειτουργικός ορισμός: Θα οριστούν τα παιδιά εκείνα των οποίων η κινητική τους απόδοση στο κινητικό τεστ Movement Assessment Battery for Children-2 (Henderson & Sugden, 2007) θα βρίσκεται κάτω της 15 ης ποσοστιαίας θέσης, σε σχέση με τις νόρμες του τεστ που έχουν οριστεί για την συγκεκριμένη ηλικία. Ικανότητα αναγνώρισης της αναπτυξιακής δυσλειτουργίας της συναρμογής των κινήσεων: Θεωρητικός ορισμός: Η επιτυχημένη κρίση των εκπαιδευτικών σχετικά με τον εντοπισμό των παιδιών με ΑΔΣ των κινήσεων (Taylor 1984). Λειτουργικός ορισμός: Θα θεωρηθεί όταν και εφόσον η υποκειμενική αξιολόγηση των εκπαιδευτών για την κινητική κατάσταση των εξεταζόμενων παιδιών (μέσω της συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου ΜABC-2-Checklist), 34