JULIANI. Mag Ρ Ε T R O EKER MAN, bissertatio* gradualis; APOSTAT, FURORE IN. pralside, CHRIS TIAN. uteris argendos, QUAM,

Transcript

1 bissertatio* gradualis; DE JULIANI APOSTAT, FURORE IN CHRIS TIAN uteris argendos, QUAM, SUFFRAG. AMPLISS. FACULT. PHILOSOPH. AD REG1AM ACAD. UPSAUENSEM, pralside, V1R0 CELEBERRIMO, Mag Ρ Ε T R O EKER MAN, Eloo. PROFESS. jequiorj BONORUM Reg. et Ordin. CENSURS SUBM17T1?, nesselianus alumnus, andreas betulin, SUDERMANNUS, IN AUDIT. CAROL. MAJ. D. XV. OCTOB. ANN1 MDCCLX. HORIS HN7EMERIDIANIS. u r 8 a l 1 ie.

2 * * * Jnterdixit Apoßata Julianus ufum fcholarum Chrißtanis 9 ratus nuuam acerbiorem fore perfecutiancm,y neque expeditiorem viam tvertenda Re~ ligionis, quam fi a ßudiis literarum Chrißiani arcerentur. Nimirwn acutus ac perfpicax Impe rator fatis videbaty quo paüo rnaxime pojjet nocere Religioni Chrißian VofT. de Philolog. p. 7. Julianum Apofiatam quidam noßro feculo docli viri nen fine vituperatione fanclißiinorum Ratrum ac Chrißiani nominis injuria, magnis laudibus extulerurrt, dum Julianmn, natura ovmibus ornatum rebus excellere; majoris if altiuris Jpiritus virum, quam ut cu?n cetera bnpsratorum plebe cogi in ordinem pojfit; non civibus tantum, fed omnium mortalium feculis venerandum, da mitant contendutitque. Pudeat Chrißianwn hominem tam bruti adfeclus! Majorem fidem ad bibebo uni Nazianzeno, uni Cyrillo, qua?n mille Zoiimis, Libanns, Eunapiis, Eutropiis. Ruperti Obfervat. in SynopL Befoidi C. 15.

3 A. D.. i. Iteras gener! humano commodum adferre Ionge maximum, politiorf, quo jam vivltur, feculo inficias ibit nemo. Gaudet quidem homo, natura, facultatibus, prse a- nimantibus brutis, exccllentiifimisf at per ilias tarnen ab his parum differt & dignofcitur, nlfi ea, qua decet,ratione excolantur.idvero melius, quam perfolertem literarum cuituram» mihi crede, non obtinetur, neque obtlnebitur. Literis enim rite pertra&atis, apti advaria in Republica munia cum laude obeunda» ejusque felicitatem ac lecuritatem ftahillendam reddimur. Sic mu nifteria, haud vulgaria prsébent liter«doélrin«coeleili,fivé illam addifcere, five contra ejus hoftes defenfitare & munire discupis. Naturall porro vi res percipiendi de iisque judicandi, atque mente verum a falfo difcernendi adfuefaidus, veritati divin«, rationi utpote nonadverfae, A faöl-

4 φ. ) β (, vulgo tribuitur, natus eil Cojiftantinopoli, feculoaborx fagliiorem dat confenfum. Hortes refufare & convincere nee poflumus, nifi in ipforum argumenta, qu e Philofophise armario promunt, & ex principiis ejus nedunt, penitus introfpiciamus, & ßmul debita rätiocinandi ac dicendi arte gaudeamus) id vero quia fine literis fieri nequit, vel fumma earum in propatuio eil utiiitas. Hinc bonae frugis Principe*, ut illse propagarentur & invalefcerent, fuerunt foliiciti > & Scholis publicis, tanquasn rei praeclariflimae adminiculis optimis» conilituendis, fuftentandisque iuam confecrare non dedignati funt curam; unde & riomen & honorem immortalem fjbi peperere. Omni contra dedecore & convicio digoum fe reddidit $ulianus Imperator, tanto furore ac rabie incenfus, ut, Chriftianis literas plane pleneque interdixerit. Quem in finem nefarium iftud negotium fufceperit & fuerir exfeeutus, dum perpendere conamur, Tuam, L. C. benigniorem ea> qua par eft. obiervantia nobis expetimus ceniuram.. II. Flavias Claudius ^ulianus, cui cognomen Äpoftat<e )?{ >e reitituto IV, & anno 332,vpatre Conflantio, Conftan" tini Magni fratre, & matre Bafilina. Septennis, patre quidem orbatus, cura Conftantii Imperaroris, bonis artibus a prseceptoribus Chriftianis eil Imbutusf Schoiis vero Sophiftarum prohibebatur, ne a religione vera de- * fcifceret ad fuperftitionemque gentilium transiret. Ergo graviter conqueritur Libanius Sophifta a) in tali ariima> tonquam in agro jmundo fementem fibi facere non licuiße: pefftmo en\m cuidam rhetori, mcrcedis loeo, pro o, quo Deos malediclis affidue profequeretur > juvenem teßiße, ipjum quoque ejusmodi de Diis opinione innutritum, magißrorumque in dieendo imperitiam^ ob indiffum> fib iis altaribus bellum ferre non recufajße. Tarnen nihilo minus cum variis poftmodum pcrfamiliariter congres-

5 ) 5 ( # greftus eil Philofophis, a qmfeus rot faifa & noxia combiblt dogmata, ut verae fidei vale diceret & ad gentillum, tamquan) faxum, adhserefceret non dico difciplinam, fedinfanfam. Hinc tandem, omine fat inaufpicato, Phi iofophantiumquisquijiis & fuperftitionibus implicatus,taneo, Γι fides eidem Libanio eft habenda, eorum iibros ardore evolvit, ut, ne in armorum quidem ftrepitu, ils carere poflet. Isa enlm ex verfione Latina loquitur b)t Atque ex mediis libris ad pugnam procedens, immo po t ins una cum Itbris adverfus bofies profeäus eft, Sem per enim vet libros manibus tenebal, velarma: hello ma ximam a literis utilitatem pr βari majusque rebus momentum pofte bnperantem adferret (t conßltis, quam fi armis valeaty perfuafus. Quanti fecerit gentiiium monumenta s quoquo ftudio & (umtu illa fibi comparaverit, indicaf epiftola ejus ad Ecdieium> i^gypti Praefeétum» data: c). Quiåam equis, alii avibus, nonnulli jeris de leuantitv: ego vero, inde a pueritia, librorum cupidita te arß* Quare abfurdum eft bas opes tis relinqueve % quorum avaritia nequit auro expleri, pr ertim cum fa cile videar eas Ulis po/fe detrahere. Quocirca hoc mihi privatim beneficium dabis, ut Georgii J'cripta omnia reperienda eures. Multa erant apud illum Philojophica, Rhetorica, multa de impiorum Galilieorum, ita adpellabat Chriftianos, doffrina, qu<z velim penitus exftinäa ejje; fed > ne cum bis illa quoque pereant, omnia diligenter exquiri volo, Literatura: gentilis ipfe licet tanta flagraretcupiditate, omni tarnen, qua potuit arte & ratione, Chriftianos ab ea arcere eft annifus. Cujus rei teftimonia In medium jam adferamus, necefle eft* a) Grat, parental. in Julian, Jf, f. p. 223, in Fa hrich. Vid, Drucker, in Hiß, Crit, Pbilofopb. ρ, igq. b) Bruch 34' 2ö0t c) Epiß, 9, apud EztSpanbemiuin, A t. XU-

6 ) 4( # ( III. Primus, hac in caufla,qui audiatur, dlgnus eft Amenianus Marcellinus, homo gentilis, qui fub ipfo Jullano non folum miiitavit, fed etjam res ejus geftas memori prodidit. Is, in virtutibus ejus defcribendis occupatus, haec fa t ur a): Poß multa etjam jura, qu&dam correxit in melius, ambagtbus civcumctfis, inåicantia liquide quid juberent fieri, vel vetarent lllud autem erat intlemens obruendum perpetuo filentio» quod arcebat docere magißros Kbetorieos tf Grammaticos ritus Chrißiani cuu tores. Eadem fere verba repetit paulo infra b), dicendo: lllud inclemens, quod docere vetuit magißros Rbetoricos tf Grammaticos Chrißianos, ni transtßent ad Nu* minumcultum» Turpifiimam veroaudire übet Juliani ta gemf quam ut homo aftutus, compofitis tamen quibusdaoi > ut verbis utar Baronii, de induftria pigmentis delinivit, &, tanqtiam phiiofophica impofita larva, decoram, promulgari juiteraf» Latine verfa habetur illa apud Spanhernium c)*" Dodfrinam redarn efte arbirramur, non verborum lingvaeve magnificum & exquificum fonum > fed mentis bene conftituise fanam affedionem, & veras certasque de bonis & malis, honeftis & turpibus, fen- tentias. Quare qutsquis aliud fentit, aliud iuos difcipu-,»los döcet, is tantum videtur a fcientia, quantum a pro state, abefle. Ac fi de parva re fit iingvse animique diffenfio» in hoc ipfo etjam eft improbus, tametfi mo* dum non excedat iceieris magnitudo: fin vero in maxi ste rebus aliud fentitf contraque ac fentit, docet, non- ne hsec cauponum, non dico bonorum, fed nequiffi- morum, vita eft? quippe cum id maxime doceant, quod r^naxime malum exiftimant, fallentes atque inefcantes eos laudibus, quibuscum fua, ut arbitror, mala commu- tare volunt Quamobrem omnes, qui quldvis docere profitentur, bosiis mor 1 bus eite debent, neque opinio- nes

7 # ) 5 ( nes novas, & a fenfu populari abhorrentes, adferre,<c fed inprimis tales eite debent, qui adolefcentes in vete-'4 rum fcriptis inftituunt, Π ve fint Rhetores, five Gram-44 rnatici, & praccipue Sophiftaj, qui non folum verborum,44 fed etjam morum magiftrosfe eile volunt, & id fe Phl-4' lofophiam de adminiftrandis rebus publicis pertinere con 44 tendunt. Hoc verum fit, nec ne, in prsefentia omltto:" Laudo eos, quod do&rlnam tam praeftantem expetant}<% plus certe laudaturus, Γι non mentirentur, neque fi ipii*4 refellerent, dum aliud fentiunt, aliud.difcipulis tradunt.44 Qtiid? Homerus, Heiiodus, Demofthenes, Herodotus,44 Thucydides, Ifocrates, Lvfias, Dcos habent doétrinse44 fiise duces & au&ores. Nonne eorum alii Mercurlo,44 alii Mufis, iacros fe effe arfcitrabantur? Quare abfur 44 dum eit, qui borum libros exponunt, Deos vituperare,44 quos illi coluerunt. Neque tamen quia id abfurdum pu-4c to, idcirco eos difcipulorum cauffa iententiam mutaretc jubeo: verum do optionem * ut ne doceant, quae non4' bona eite cenfent» fin docere malunt, doceant re ipfa44 prlmum & periuadeant difcipulis, neque Homerum, ne-" que Hefiodum, neque quernquam eorum, quos inter-44 pretati funt * quosque impietatis, amentiae, & erroriser-" ga Deos condemnarunt, talem effe. Nam alloqui cum44 ex eorum fcriptis alancur, mercedemque capiantf ava-44 riflimos plane & fordidiffimos fe fatentur, fi paucis dra-'4 chmis id facere fuftineant. Atque haélenus quiden^ mul 44 ta erant, qux eos templorum aditu prohiberent, & tl-4c mor undique impendens excufabat, quo minus de Diis4t veriffimse fententiae explicarentur. Nunc autem cum De-44 orum munere atque conceffu libertaie potiamur, abfur-4' dum mihi videtur, ea homines docere» quee non bona4* eite arbitrentur. Quod fi in iit, quse docent, & quo-44 rum quafi interpretes fedent, fapientlam effe> ullam ar-44 bitrantur f ftudeant primum illorum erga Deos pietatem44 A ι ira»«*

8 ψ ) 6 ( $ iitilfarh Sin ία Deos fanéliffirnos pufant ab Ulis au$o-,,ribus peccatum effe? eans in Galilseorum ecclefias, i-,,bique Matthéum & Lucam interpretenturs quiboi vos obtemperantes, a facris abffinere jubetis. Cupio ego&,,aures & lingvam veilram, (ficut vos loqueremini) re- 3,nafci in his rebus, quarum utinam & ego fini femper,,particeps & omnes, qui me diligunt. Doftoribus quidem & prasceptoribus communis h&c lex ftatuatur. Ådole- fcentes enim, qui ire volent, minime prohibentur; ini- qvum fiquidem fuerit, pueros adhucignaros quo fe ver- fant, ab optima via rejicere, ac metu coa&os ad pairia inftituta deducere. Quamquam autem verum erat, i- itos tanquam impotentes & infanos, eijam invitos ac repugnantescurare t attamen iiceat omnibus per nos,,ifto morbo detineri: docere enim amentes, non punire, oportet.,, Chriilianis hac fanétione ademlt Julianus docendi libertärem, cauitis, cur illam fanxerit, fufficientibus, ut ei»efl vifum, additis. Liberis autem eorum dodtores gentiles audiendi facuitatem & veniam vlderur conceflifte: an revera ita fuerit, vel an h&c conceilio perpetuo obtinuerit, jamjam disquiremus. ά) üb. XXII. c. ιο. ρ b) Lib. XXV* e. 4. p. Aiy. c) Epili, 42, p. 423, feq * IV. Veteres Hiitorise Eccleiiafticse fcriptores fi confulimus, totidem fatentur illi verbis, Julianum Chriftianos literarum ftudiis In genere prohibuifte, adeoque iilis non minus difcendi, quam docendi, licentiam denegaffe. Ruf«finus hunc in modum ait a): ftudia Auäorum gentilium Chriftianos audire prohibens, luåos literarum iiiis folis9 qui deos deasque venerarentur, patere decernit» idem fere habet Socrates b): fcribens, lege fancrnt, nechriftiani literis bumanioribus inßituerentur. Ab eo nec dis«fentit Thfrod^retus, dicendo c): Galikorum liberis in terdi*

9 # ) 7 ( & teräixit ufu Poeticee, Rbetoricesque ας Philofopbicarum artium. Sozomeni teftimonium d) eft item dignum, quod adferatur: vetuit, inquic, ne Gbriftianorum liberi Poetas & alios jcriptores gentiles perdifcerent, neqne ho* rum doilores cidirent, At Auétores hosce Baronius, in Annal. Eccl. e) erroris arguit, ea potiffimum indu&us ratione, quod lex ipfius Iinperatoris, quam. prsec. ad duximus, poteftatem praeceptorum gentiiium Scholas frequentandi > ibique artes liberales addifcendi Chriftianorum liberis non denegat, fed potius permittit. Ve rum enimvero, an haec ratio labefaétandse piorum virorum fidei fit fuffeélura» valde ego dubitaverim. Nihil e- nim obftat, quominus utrumque Edi&um a JuIiano9 diverfo quidem tempore, fuifie promulgatum credamus/j; vel fieri poteft, utj quemadmodum M. Tob. Eckhardus In MifeelL Li ρ Γ g) habet, quod in epidola Julianus adofeicentibus Ciirifiianorum infidiofe permiferit, quo feil, inefcarentur, id in lege haud dubie prohibitum fuerit. A Juliano aliena hsc non videntur, cum eilet homo verfutiffimus & omni artium generi deditus, diitenferitque* fatente Moshemio hj, iecum ipfeseque vehementer, atque cum Chriftianis, quemadmodum, tefti oculato, Gregor. Nazianzeno vifus fuit mirabili ingenii inconiiantia, oculis errantibus & circumdu&is, pedibus inftabilibus, rifus immoderati, percontationibus & refponfionibus ineptis/) Frceterea allegat Baronius A) aéla Artemii marfyris, quse teftantur, Julianum Eugenio, Antiochte Presbytero, qui roagnam in dieendo & confutando falfam Deorum religionem vim callebat, iratum jurafie, & hisquidem conceptis verbis: per folem mihi clarißmum non amplius feram Grcecis dijtiplinis inßitui maxime impium genus Chriftianorum, Adjungimus Auguftini teftimonium /): quid refpondent de ßuliano, quem non numerant in decem? icil, perfecutoribus ChriAiaoorujm. An ipje non eft Ectiefiam

10 ; 8 ( # tlefiam perfecutus, qni Chriftianos liberales literas DO CERE ac DISCERE vetuit? Ad quem locum in) hsec enarrat Joh. Lud. Vlves: Probierefius, C&jarienßs Sophtfla, qvum maxima qloria venijet Atbenas» exceptus ingenti multitudinis plaufut frequentifftmo tbeatro orationem habuit extemporalem : cui $ulianus conceßtt, ut ipfe folus Cbriflianos docere poßet: eo, fine dubio, nixus fundamento» quod illum Chriftianls & refellendis & convincendis (ufficere credidit. Sed erudttus ille bomo inäignatus tam atrox & iniqvum Principis editfum, fcbo* lam rejecit, non fine ßudioforum permaqno dolore. Si Julianus Proserefio foli veniam Chriftianos docendi dederit, fequitur, reliquos dolores gentiles ab hoc munere fuifie remotos, adeoque Chriftianos iiteris tarn difcendis, quam docendis, fuifie prohibitos. Quid multa? Eftor nullum exiiiterit difcendi interdi&um, jure tarnen dici poteft Julianus, Chriftianos a cathedris arcendo, fcholas liberis eorum!occlufiite; nam pia cohors merito judicatur teneriori & ar&iori prolem fuam amplexata amore,quam ut eam improbis gentilium praeceptoribus erudiendam atque docendam commltteret. Atque in Julianea haecce artificia quodammodo quadrare videtur Judicium Melchioris Inchoferl Jefuit«de [gnatio Lojola, qui Eloquentiam in regulis Societatis, a fe inftitutse, tantopere commendandam, juberet, (cui tarnen colori Jefuitico nimium nos non credimus)ubi ita fcribit: MAJOR DEI GLORIA» quam fundator Sanélus Ignatius tibi prefixit, unica hujus milltise teflera eft; fiftudiis Eloquentia,»comes iviftet» fädle erat & cum difceptantibus pro re- >,ligione fidenter congredi & congrefios arguta iritftire facundia, & irnjtitos laxato belle animo ad fidem adduce- re, idque non Ioquendo folum, fed & Latine fcribendo,»praeftare, quando Iis, qui errores prsefra&e tuentur,non aliud fortius praefidium eft, quam eloquenter adverfari; ut

11 # ) Ρ C & cit hee propfer parlbus armis, numero, fit decertamfum &6 veritas eleganti di&ione armanda, ne fortiter tantura,** fed decore etjarn vincat. Itaque fi pierisque antea re-c* ligionum Ordinibus, pro vetere infhtuto, 6ommuneCi fuit, cioäam Philofophis Theologiseque navare operam,< hoc etjam, pro rei nafcentis ilatu, fuls inftitutis adjunxiti Ignatius, ne iitera humaniores, publice docendsab ilsc duhtaxat requirerentur, qui prceter religionem duce*ic fcant his occupari exercitiis eos, qui fe majoribus devo-cc viltenf. PerneceiTarium fuit mukös inveniri, quipuerosc piefati morum educatos ad Kioquentiam quoque Lata-<e nam in Ecclefia Latina Catholice formarenf, ne matu- * riores fadli meliitis impiae doctrinse venenis procliye ca-^ perentur, fed ipfi redditi eloquentiores & veritatem fva*w dere potenter valerent, & in dignitatibus conrtituti, ia-" cram Latins Ecelefis majeftafem eonftanter uerenfur/i).< Alibi idem ille Inchoierus : non femel indidlo nornini Chrifti exitio, profana gentilitas invidebat EIoquentiami iis, quos religiofa Philofophia pridem fuperiores efiece-" rat, &, ne eilet argumentum, quo Eioquentia fe arma-tc vim ad csedendara fuperftitionem compararet." Omnino exoleverat Tullianum illud: Cedant årmatogae^ concedat laurea lingva, & invaiuerat militäre di&um: iu-u tev arma dient leges, qusarma, fi quis unquam, maxlme" ret, & Julianus promovit, Chriftianis gentilium feholis Rheto~" ris interdicens, ne,uf ipfius habet fymbolum, futs pen nis feviretur o). Alibi: J ulianus, p&iam iratus, Cfrriftia- t norum feholas e medio fuftullt p). a) Hiß. Eccl. üb. I. e. 32. b) Hiß. Eccl. üb. IJL fc) Hiß. Ecci Lib. III c. 8 d) Hiß. Eccl. üb. V. c, /7. edit. Latin. Bafilez A. MDLXX. e) Tom. IV. p.h 112. f) Vid. Cmtnent. Gotl. Frid. Gudii de Artibus 3-uliant Apofiata paqanam fuperßitionem inßaurandi, edit JL i&. g) Gbf. LXXXVIL jf. 6. h) Infi. Hiß. B Eccl.

12 t ) ro ( φ Eccl ρ. 2$q. i) Cfr Rüperti Obf. in Befold. p. 4f$. k) l. c. 1) De Civ. Dei Lib. XVIII. c. p. m) Not. n, n) Hiß. β er. Latinitatis p. 441!. & feq. o) Ibidem ρ, 6ι Cfr Hieron. Megijeri Ίheatrum Coefarenm Hiflcrico Fot' ticum p. 14s Ρ) Inckofer.Hiß. f. Latinit. ρ. ioj/. $ V» CaufiTa periniqui hujus Juliane! aufi praecipua fult ardens fuperfiitionem paganam in/iaurandl & renovandi ftudium, quod el fubminiftraffe videntur partim Philofophorum, quib^is intime utebatur 9 confilia & (uafione$$ partim odium in acerbiifirnum patruelem Conilantium, quem cavillari * at nulla in re imitari voluit j parcimque Intemperans laudis & memorise, ad pofteros transfundendas!adpetitio, atque adeo paganse religionis fi non auélor, inftaurator tarnen & patronus falutari praegeftiit. Quantum operx oteique in hunc orci factum fufeitandum infumferit, Gonvincit ipfiui ad Arfacium, Galatiae Pontificem, epiftola a). >9Quod quidem, nondum religio gentilium ex noftra procedat fententia, impedimento funt hi, qui eam profitentur. Quae autem a Diis nobis donata fünf* ea fplendida funt, magna funt, excelien- tiora funt, quam qux omnino vel opeari, vel fperari poterant. Nam in tam exiguo temporis fpatio (fit qui- dem Nemefis noftris verbis propitia) tantam ac talem re- rum mutationen* paulo ante ne optare quidem quisquam audebat«sed quid eft cauitse, cur in hisce, perinde ac fi nihil atnplius opus eflet, conquiefcamus, ac noti potius convertamus oculos ad ea, quibus impia Chriftia- norum religio creverit j id eft, ad benignitatem in per- 9»egrkios, ad curam ab Üiis In mortui«fepeliendis poft- tam, & ad fantfimoniam vltas, quam fimulant? Quorum )?fingula a nobis vere exfequenda effe cenfeo. Neque fa- tis eft iftud folum inftitutum obfervari: Ted velim o mnes noftros facerdotes omnino, qui Galatlam inco, 1 s.iun»,

13 & ) ** c Jun t* vel minis impellas^vel ratione perfvadess, ut fint" honeiii: vel facerdotali roinifterio abdices, fi non unatt cum uxoribus, liberis & famulis, Dlis colendic fedulo<c animos attendanr: & ne patiantur fervos, aut filios, autec conjuges Galilseorum impie dn Deos fe gerere & impie '* tatem pietati praeponere &c. &c." Porro religio genti- Iis fi crefceret, necefte fuit, ut Chriitiana, utpote Uli inimica, decreiceret & tolleretur, in eaque re contendit julianus nervös ingenii omnes. Ergo ait Baronius b)i ver[are conftlia, meditari vias, excogitare modes, adhibere conatus & pingere (ludiay quibus Cbrißianam re~ ligionem funditus poftet evertere, Julianus non prester* mißt. At compertum habuit homa fubdolus, veram religionem non poite ferro & igne, quibus perfecutores anteillum fuerant ufi, reprimij cum Ecciefia Inde majors cepiflet incrementa : ideo omifit plerumque hane faeviendl vlarn, utut, fatente Eutropio, ipfius συγχςανω, nimiusre» Ilgionis ChriiHanae fuit infedator, perinde tarnen ut cru* ore abltineret, unde nos, cum Theodoreto facimus, qui Julianum conniviife fcribit in audaciflimorum fceleribut contra Chriftianos editis}&crudelitatem fuperiorum tempo» rum prope excedentibus r), &, ejus loco, artes Chriftianis iiterarum ftudia eripiendi excogitavit; fpe nifus, fö re, ut, fublata ex orbe Chrißiano literatura, & barbarie pro ea introduda, felutaris religio fuccumberet & corruere«tota. Inter alias itaque calumniasquibus veros Dei eultores laceffere eft folitus referuntur infantia» & barbaries, quas illis tribuebat, unde Baronius hane e- jus Chriftianos deridendi adfert formulam: c) nofiri funt fermones & noflrum Greecari\ quippe qui Deos queque colamus: veßra autem eft tnfantta (f barbaries, nec qvic~ quam aliud, quam CRΕDE, japientise veßra eß. ö) Epiß. 4P. apud Spanbem. b) Ί. IV. ρ. γ* e) Eutrop* LX c.q. edit. CeUar. d) Amalium low. 1Κ ρ. Bi &VL

14 # ) 13 ( $ t.*v4. Verebatur pr«teria Julianus, ne Chriiliani, fi Hie ras Gr«corum nofcerent, & dieendi perfuadendique fa«cultatem fibi compararent, qulppe, referente Ammiano Marcellino, praefagiorum Xjcifcitationi nimium erat deditus t fuperftitionum magis, quam facrorum legitimus obfervator a), malitiam as impietatera, cui tantopere ftudebat, infrdngerent ejusque abfurditatem ex iis demonftrarent, quod & hepe eft expertus. Confultum itaque duxlt, omnem ad eas aditurn illis obftruere. Et hane iniquiilimas hujus legis cauitam conftituunt Hiftorici Ecclefiaftici, quos. IV. citavlmus. Quorum innumero Socrates Julianum ita loquentem introducit b)s nam cum fint lingva ad åicendum exercitata, facile Dialecticorum% qui (unt apud gentes ^ argutiis occurrere potuerunt Theodorefus vero ejus rationem, hoc quidem modo, exprimit c): prepriis, ut in proverbio eß, pennis configtmur: ex no* (Iris enim libris arma capiunt, quibus in hello adverjus nos utantur. Non meäiocriter, ait Sozomenus d), ejus animum offendebat non folum Apoüinarius Syras ^ vir omni doetrin* genere orationis formis inßruffus, verum Baßlius & Gregorius Cappadoccs, qui omnibus illius éttatis Khetoribus laudem prxripicbant, atque ahi eodem tempore qnamplurimi diferti viri. Hinc iqitur fo* lum, quoniam magnam ad perfuadendum facultatem ρosfe parari cenfehat, vetuit, ne Cbriftiani difciplinis inftruerentur. Gregorius vero Nazianzenus ^ qui Athenis Juliani fuerat itudiorwm focius, hujus interdhfti cauitam EuiiTe autumat, quod falfo putaverit Julianus, fermonem Grsecum non iingvse, fed religionis eite, adeoque Chriftianos, velut alieni bonl fures, a fermone Graeco eite arcendos» Sic enim in Orat. cj adverfui illum arguraentatur. Sed iili, nempe Julian,quoque h$c pcena pul- chre convenit, ut fermone crucietur pro eo fceiere,quod jiin

15 ) 13 ( # in fermones admifit: qui, cum cmnium ratione prcedi«:i forum communee fint; iis tarnen, tanquam proprio ad" fe pertinerent» Chrifüanis per invidiam interdixit: itul " tiflime fane de fersmonibus cogitans homo omnium, ut" fibi videbatut, facundifficnus. Primum quia fubdole &{C veteratorie nomen ad opinionem traduxit: quafi fermo" Graecus non Iingvce, fed religionis fit: atque ob eam" cauitam, velut alieni boni furreptores» a fermonibus4' nos arcere inftituit: perinde bc fi ncs quoque artibus qua* apud Grcecos inventse funt, uti proliibuifiet, eas-4t que propter ejusdern nominis appeliacionem fuas eife di-44 xififct ac vindicaffet. Tum quia nobis obfcurum eile pu-44 tavit, id fe nequaquam eo confilio facere, ut infigni*4 quodam & primario bono nos fpoiiaret, quippe qui hos4' fermones admodum etjaro adfpernemur: verum quia im-" pletatis confutationes extimefcebat, velut in diftionis e-'{ legantia verborumque lenocinio robur habentes, ac non4' in veritatis cognitione & argumentis. Infra ita difierit: Unde tibi in mentem venit, hoino omnium Ieviflime," & maxime inexplebilis, ut fermones & dottrince huma-" nioris ftudia Chriftianis auferres? Hoc enim ex eorum" numero erat, quse non in minis pofita, fed etjam decre ^ ta & promulgata erant«unde & qua ex caufla? Quis'1 Meröurius Logius, (ut ipfe dixeris) hoc tibiin mentem" induxit, qui Corybantes perverfi & invidi dsemones?" Quod fi ita placet, hujus quoque rei cauflam in medium" adferemus. Te enim oportebat, cum multa & nefaria'4 flagitia tentafles, huc tandem impelli, atque in te ipfum'4 perfpicue incurrere ac devolvl, ut qua in re tibi maxi-" tne gloriandum exiftimabas, in eadern maxime impru-" dens ineptires, ftoliditatisque & vecordise notam fubi«44 res. Quaero enim ex te, quid tibi hoc dogmate velis quscque te ratio moveat, ut literarum & Eloquentiae flu-44 diis, flullo exemplo, nobis interdicas? Quod fi juftarn44 aliquam caufiam proferre vifus fueris, doiebimus qui 44 B 3 dem44

16 $ ) 14 C # dem, ceterum non conqueremur. Quemadmodum e- nim cum ratione vincere, Tic etjam rede vinci & cede- re didlclmuf.,, Neque aliter Rupertus/): in Juliani E- piftolis duo funt Edida, quorurn alterura fcholis interdicit, alterum bonis & fortunis. In eo fimul irnprobiflime Chriftlanos cavillatus fe id agere, quo facilius in regnum ccelorum veniant. Agmen denique claudat e noftratibus Reverendiifim. Archi-Ep. Eric Benzelius Pater, ad manifeßam, (cribit, infidelitatem funt quidam relapii, in quibus eminet Julianus > qui prohibuit, ne Cbrißiani fcbolas baberent, aut bona Eccleßaßtca, catumniando ad" firmans pauperum ejje regnum DEL g) Quicquid eft: tyrannidem Phalartdis, Leontinos, ne novas res rnolirentur, convivils & vislentlse disperdendos relinquentis#), nec non Dionyfil, qui fillum Dionis Tic educari juffit, ut indulgendo turpiifimis imbueretur cupiditatibus i), imitarl cenfendus erit Julianus Üle, in Paganorum caftra trans» fuga, Chriftianceque dodrinae defertor ac proditor, dum Chriftianorum liberos a fcriptis, ingenia eorum mirifice, fi occafio ferret, perpolituris, plusquam inhumaniter arceret, quo literis, quse vice cotls funguntur, prohibitl, obbrutefcerent, & in ccenum ignorantise toti, quanti, demerfi, altiora cogitare, 8t meüora fspere intermitterent. Ceterum de Jullano, homine mirabili & portentofo, ut a Moshemio adpeüatura),ejusque adverfuschriftianos, qui~ bus Ισοπολιτεία» i. e. jus civium invidic honorumque aditum claufit /), artibus ac calliditatum generibus pluraadducere non licet. S. D. G. a)l.xxv.p.294 b)l>tfc.cit. c)l.&c*cit. tiu e)orata.injul. Vid. Ännal.Baron.T-IV.p.ijö. f)obj. in Bc/old.p.ajg. q) Hifl-EccLp Cfr.FalßeriCogit.Ρbil jf. 4.8*fq kmeum.c0nfp.reilitip.7s. b) Ab Alex. Part4^*363. i) Nep.vit.Dionis t.4. k) Lc. I) Eutrop.L X c<x* cd. Cedur. % & s