Κοινωνικά Προβλήματα (κ.π.) ςχετικά με το θεςμό τησ Εκπαίδευςησ

Transcript

1 Κοινωνικά Προβλήματα (κ.π.) ςχετικά με το θεςμό τησ Εκπαίδευςησ Μεκοδολογία κοινωνικισ ζρευνασ & Κοινωνικά προβλιματα Διδάςκοντεσ: Χρ. Τςουραμάνθσ, Ι. Γουςζτθ Ακαδ. Ζτοσ:

2 Γιατί αποτελεί η εκπαίδευςη κοινωνικό θεςμό; Δφο εκ των κεντρικότερων λειτουργιϊν που επιτελεί θ εκπαίδευςθ ςτο πλαίςιο τθσ κοινωνίασ αφοροφν αφενόσ ςτθν κοινωνικοποίηςη των μελϊν τθσ εκτόσ του πλαιςίου τθσ οικογζνειασ και αφετζρου ςτθν κατάρτιςή τουσ μζςα από τθ μεταλαμπάδευςθ γνϊςεων διαφόρων ειδϊν. Στθ βάςθ αυτι, κακίςταται προφανζσ πωσ το εκπαιδευτικό ςφςτθμα ςυμβάλλει τόςο ςτθ μετάδοςθ αξιϊν και κανόνων ςυμπεριφοράσ, απαραίτθτων για τθ διαμόρφωςθ των κοινωνικϊν ςχζςεων όςο και ςτθ μετάδοςθ γνϊςεων, απαραίτθτων για τθ ψυχο-κοινωνικι, ςυμπερφοριςτικι και γνωςτικι εξζλιξθ του ατόμου. Υπό αυτιν τθν ζννοια, θ εκπαίδευςθ αποτελεί αναπόςπαςτο μζροσ τθσ κοινωνίασ ι κοινωνικό κεςμό. Κατά ςυνζπεια, τα παρατθροφμενα ςτο πλαίςιο τθσ εκπαίδευςθσ προβλιματα ι δυςλειτουργίεσ δεν αφοροφν αποκλειςτικά ςτουσ ανκρϊπουσ που τα υφίςτανται, αλλά και το ςφνολο τθσ κοινωνίασ, κατά τρόπο ϊςτε να μποροφν να χαρακτθριςτοφν και ωσ κοινωνικά προβλιματα (κ.π.), και εφόςον διακυβεφουν τθν αξία τθσ μάκθςθσ και θ αντιμετϊπιςι τουσ προχποκζτει ςυλλογικι δράςθ.

3 Ερμηνευτικζσ προςεγγίςεισ των κ.π. τησ εκπαίδευςησ α) Θεωρία Λειτουργιςμοφ Στο πλαίςιο αυτό, θ εκπαίδευςθ κεωρείται ωσ ζνασ κοινωνικόσ κεςμόσ, ο οποίοσ επιτελεί ςυγκεκριμζνεσ λειτουργίεσ μετάδοςθ αξιακοφ ςυςτιματοσ, κανόνων ςυμπεριφοράσ, κοινωνικοποίθςθ, μόρφωςθ, κατάρτιςθ κ.λπ., ςυμβάλλοντασ ζτςι ςτθν εφρυκμθ λειτουργία τθσ κοινωνίασ. Ωσ εκ τοφτου, οι παρατθροφμενεσ δυςλειτουργίεσ ωσ προσ τουσ προαναφερκζντεσ ςκοποφσ τθσ εκπαίδευςθσ κεωροφνται ωσ κ.π., εφόςον παρακωλφουν τθν εφρυκμθ λειτουργία του κεςμοφ, και κατ επζκταςθ διακυβεφουν τθν ομαλι λειτουργία τθσ κοινωνίασ γενικότερα.

4 Ερμηνευτικζσ προςεγγίςεισ των κ.π. τησ εκπαίδευςησ β) Θεωρία Σφγκρουςησ Εν προκειμζνω, θ εκπαίδευςθ κεωρείται ωσ μία ακόμθ εκ των κοινωνικϊν δομϊν μζςω των οποίων αναπαράγονται οι κοινωνικζσ, οικονομικζσ, πολιτιςμικζσ κ.λπ. ανιςότθτεσ, αποςκοπϊντασ βαςικά ςτθ διατιρθςθ και αναπαραγωγι των υφιςτάμενων ςχζςεων εξουςίασ. Στθ βάςθ αυτι, οτιδιποτε παρεκκλίνει από τθν «κακεςτθκυία τάξθ» ςτο πλαίςιο τθσ εκπαίδευςθσ, δθμιουργϊντασ κατ αυτόν τον τρόπο περικϊρια μεταβολισ του υφιςτάμενου ςυςτιματοσ, χαρακτθρίηεται ωσ κ.π. από αυτοφσ που ζχουν τθ δφναμθ να αποδίδουν το χαρακτθριςμό.

5 Ερμηνευτικζσ προςεγγίςεισ των κ.π. τησ εκπαίδευςησ γ) Θεωρία Κοινωνικήσ Αλληλεπίδραςησ Στο πλαίςιο αυτό, θ κοινωνιολογικι μελζτθ εςτιάηεται ςτθν αλλθλεπίδραςθ ι ςτισ κοινωνικζσ ςχζςεισ που διαμορφϊνονται ςτο πλαίςιο του κεςμοφ τθσ εκπαίδευςθσ, και κατά βάςθ ςτισ ςχζςεισ διδαςκόντων-διδαςκομζνων. Στθ βάςθ αυτισ τθσ εςτίαςθσ, ωσ κ.π. τθσ εκπαίδευςθσ κεωροφνται οι δυςλειτουργίεσ που οι άμεςα εμπλεκόμενοι χαρακτθρίηουν κατϋ αυτόν τον τρόπο και αφοροφν ςτισ μεταξφ τουσ ςχζςεισ. Ποια/εσ από τισ προαναφερθείςεσ προςεγγίςεισ θεωρείτε πωσ ερμηνεφουν επαρκζςτερα τα κ.π. τησ εκπαίδευςησ; Αιτιολογείςτε τη θζςη ςασ. Ποιεσ είναι κατά τη γνϊμη ςασ οι βαςικζσ λειτουργίεσ που επιτελεί η εκπαίδευςη ςτην Ελλάδα ςήμερα;

6 Σφγχρονεσ εξελίξεισ & μεταβολζσ του θεςμοφ τησ εκπαίδευςησ ςε παγκόςμιο επίπεδο Μία εκ των κεντρικϊν προςδιοριςτικϊν ςυνιςταμζνων τθσ εξζλιξθσ των ςφγχρονων κοινωνιϊν αφορά ςτθν τεχνολογική εξζλιξη και ςτισ επιδράςεισ τθσ ςτουσ επιμζρουσ κοινωνικοφσ κεςμοφσ. Η τεχνολογικι εξζλιξθ και θ ζνταξθ των νζων τεχνολογιϊν ςτο πλαίςιο τθσ εκπαιδευτικισ διαδικαςίασ αποτελεί ζνα εκ των βαςικϊν χαρακτθριςτικϊν τθσ ςφγχρονθσ εικόνασ τθσ εκπαίδευςθσ. Χαρακτθριςτικό παράδειγμα τθσ προαναφερκείςασ ζνταξθσ των νζων τεχνολογιϊν ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία αποτελεί θ επονομαηόμενθ «ηλεκτρονική εκπαίδευςη» (e-learning), θ οποία διακρίνεται ςε αςφγχρονθ και ςφγχρονθ, ςτθ βάςθ του τρόπου πραγματοποίθςισ τθσ. Η πρϊτθ περιλαμβάνει τθ διενζργεια τθσ εκπαιδευτικισ διαδικαςίασ μζςω Η/Υ ςε μθ πραγματικό χρόνο, ενϊ θ δεφτερθ αφορά ςτθ διενζργεια των μακθμάτων μζςω Η/Υ ςε πραγματικό χρόνο. Ποια πιςτεφετε πωσ είναι τα βαςικά πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα των προαναφερθζντων ςφγχρονων μορφϊν εκπαίδευςησ;

7 Ελληνικό εκπαιδευτικό ςφςτημα Το ελλθνικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα διαρκϊνεται ςτθ βάςθ τριϊν βακμίδων: Πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ > δθμοτικά ςχολεία / εξαετισ (υποχρεωτικι) φοίτθςθ. Δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ > γυμνάςια / τριετισ (υποχρεωτικι) φοίτθςθ, ενιαία λφκεια & τεχνικά επαγγελματικά εκπαιδευτιρια / τριετισ φοίτθςθ. Τριτοβάκμια εκπαίδευςθ > ανϊτερεσ επαγγελματικζσ ςχολζσ (π.χ. Ανϊτερεσ Δραματικζσ Σχολζσ, Ακαδθμίεσ Εμπορικοφ Ναυτικοφ κ.λπ.), ανϊτατεσ ςχολζσ (Πανεπιςτιμια, ΑΤΕΙ). Τα Ινςτιτοφτα Επαγγελματικισ Κατάρτιςθσ (ΙΕΚ) δεν υπάγονται ςτο εκπαιδευτικό ςφςτθμα, εφόςον δε κεωροφνται ωσ εκπαιδευτιρια, αλλά ωσ κζντρα κατάρτιςθσ.

8 Κ.Π. του ελληνικοφ εκπαιδευτικό ςυςτήματοσ Ι (ενδεικτικι αναφορά) Προβλιματα ςχετικά με το διδακτικό προςωπικό: ανεπαρκισ επιςτθμονικι κατάρτιςθ, ελλιπισ ποςοτικά και ποιοτικά - άςκθςθ διδακτικϊν κακθκόντων, εναςχόλθςθ με άλλεσ επαγγελματικζσ δραςτθριότθτεσ (π.χ. παραπαιδεία, ιδιωτικό επάγγελμα), ςε βάροσ των εκπαιδευτικϊν τουσ κακθκόντων, ανεπάρκεια διδακτικισ ικανότθτασ. Προβλιματα ςχετικά με τουσ διδαςκομζνουσ: δυςανάλογθ αντιμετϊπιςθ υποχρεϊςεων και δικαιωμάτων, παραμζλθςθ εκπαιδευτικϊν υποχρεϊςεων, ςυμμετοχι και αναπαραγωγι πρακτικϊν ευνοιοκρατίασ.

9 Κ.Π. του ελληνικοφ εκπαιδευτικό ςυςτήματοσ ΙΙ (ενδεικτικι αναφορά) Προβλιματα ςχετικά με το ςφςτθμα κακ εαυτό: ζλλειψθ αναγκαίων υλικοτεχνικϊν υποδομϊν, περιοριςμζνθ απορρόφθςθ αποφοίτων τριτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ ςτθν αγορά εργαςίασ, ζλλειψθ ςχεδιαςμοφ και εφαρμογισ μακροπρόκεςμων εκπαιδευτικϊν πολιτικϊν, προβλθματιςμοί ωσ προσ τθ δωρεάν λειτουργία του εκπαιδευτικοφ ςυςτιματοσ, ποιότθτα προγραμμάτων ςπουδϊν, φαινόμενο καταλιψεων εκπαιδευτικϊν εγκαταςτάςεων, δθμιουργία ιδιωτικϊν ανωτάτων εκπαιδευτικϊν ιδρυμάτων. Ποια θεωρείτε ωσ τα ςημαντικότερα κ.π. του ςφγχρονου ελληνικοφ εκπαιδευτικοφ ςυςτήματοσ;

10 Μζτρα αντιμετώπιςησ των κ.π. του θεςμοφ τησ εκπαίδευςησ Το εκπαιδευτικό ςφςτθμα ωσ κοινωνικόσ κεςμόσ διαμορφϊνει τρόπουσ λειτουργίασ και αντίςτοιχα ςθμεία δυςλειτουργίασ ςτθ βάςθ των χαρακτθριςτικϊν του κοινωνικοφ, οικονομικοφ, πολιτικοφ πλαιςίου εντόσ του οποίου υφίςταται. Κατά ςυνζπεια, δεν υπάρχουν μζτρα αντιμετϊπιςθσ γενικά, τα οποία κα μποροφςαν τα αντιμετωπίςουν τα εκπαιδευτικά προβλιματα πάντα και παντοφ. Στθ βάςθ, ωςτόςο, των προαναφερκζντων κ.π. του ςφγχρονου ελλθνικοφ εκπαιδευτικοφ ςυςτιματοσ ωσ μζτρα αντιμετϊπιςισ τουσ κα μποροφςαν να κεωρθκοφν τα εξισ: Μζτρα πρόλθψθσ > π.χ. αφξθςθ κρατικισ επιχοριγθςθσ τθσ δθμόςιασ εκπαίδευςθσ, επιςτθμονικι διερεφνθςθ των αναγκϊν τθσ αγοράσ εργαςίασ Μζτρα παρζμβαςθσ > π.χ. άμεςθ ςυνεργαςία διδαςκόντωνδιδαςκομζνων, αναβάκμιςθ τθσ ποιότθτασ του διδακτικοφ προςωπικοφ Μζτρα αντιμετϊπιςθσ αρνθτικϊν ςυνεπειϊν > π.χ. διοργάνωςθ προγραμμάτων δια βίου μάκθςθσ.

11 Ερωτήςεισ Επανάληψησ Δϊςτε τον κοινωνιολογικό οριςμό τθσ εκπαίδευςθσ; Από ποια ςτοιχεία ςυντίκεται; Γιατί οι δυςλειτουργίεσ του εκπαιδευτικοφ ςυςτιματοσ κεωροφνται ωσ κ.π.; Πότε τα προβλιματα τθσ εκπαίδευςθσ ςυνιςτοφν κ.π. ςφμφωνα με τισ κεωρίεσ του λειτουργιςμοφ, τθσ ςφγκρουςθσ και τθσ κοινωνικισ αλλθλεπίδραςθσ; Τι είναι θ «θλεκτρονικι εκπαίδευςθ»; Ποιεσ είναι οι βαςικζσ μορφζσ πραγματοποίθςισ τθσ; Ποια κεωρείται ωσ τα βαςικά πλεονεκτιματα και μειονεκτιματα τθσ «θλεκτρονικισ εκπαίδευςθσ» και των ειδικότερων μορφϊν τθσ; Σε ποιεσ βακμίδεσ διαρκρϊνεται το ελλθνικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα; Τι γνωρίηετε για κάκε μία από αυτζσ;

12 Ερωτήςεισ Επανάληψησ Σε ποια βακμίδα εκπαίδευςθσ ανικει θ επαγγελματικι κατάρτιςθ ςτθ χϊρα μασ; Ποια είναι, κατά τθ γνϊμθ ςασ, τα βαςικά προβλιματα του ελλθνικοφ εκπαιδευτικοφ ςυςτιματοσ και τι γνωρίηετε ειδικότερα για το κακζνα από αυτά; Πϊσ αξιολογείται τθν κατάλθψθ των ςχολικϊν κτιρίων ωσ πρακτικι διαμαρτυρίασ των μακθτϊν και ποια μπορεί να είναι τα αποτελζςματά τθσ; Αναφζρατε πικανά μζτρα αντιμετϊπιςθσ των κ.π. του ελλθνικοφ ςυςτιματοσ εκπαίδευςθσ. Αναφζρατε παραδείγματα υφιςτάμενων κατά καιροφσ μζτρων αντιμετϊπιςθσ των κ.π. του ελλθνικοφ εκπαιδευτικοφ ςυςτιματοσ. Πϊσ κα τα αξιολογοφςατε ωσ προσ τθν αποτελεςματικότθτά τουσ και γιατί;

13 Βιβλιογραφικζσ Πηγζσ Blackledge, D. & Hunt, B., (2000). Κοινωνιολογία τησ Εκπαίδευςησ, μτφ. Δεληγιάννη, Μ. Αθήνα: Μεταίχμιο. Καντζάρα, Β., «Εκπαίδευςη, κοινωνικέσ ανιςότητεσ και αποκλειςμόσ ςτην Ελλάδα. Μια κριτική ειςαγωγή», ςτο Οικονόμου, Χ. & Φερωνάσ, Α., (2006). Οι Εκτόσ των Τειχών. Φτώχεια και Κοινωνικόσ Αποκλειςμόσ ςτισ Σύγχρονεσ Κοινωνίεσ. Αθήνα : Εκδ. Διόνικοσ, ςς Νικολαΰδου, Σ. & Γιακουμάτου, Τ., (2001). Διαδίκτυο και Διδαςκαλία. Αθήνα: Κέδροσ. Πανούςησ, Ι., (1985). Οραματιςμοί για μιαν άλλη Ανώτατη Παιδεία (άρθρα ). Αθήνα-Κομοτηνή: Εκδ. Αν. Ν. Σάκκουλα. Sullivan, J.T., (2000). Introduction to Social Problems. 5 η έκδ. Boston: Allyn & Bacon. Τςουραμάνησ, Χρ., (2003). Σύγχρονα Κοινωνικά Προβλήματα. Η ελληνική πραγματικότητα. Αθήνα: Εκδ. Παπαζήςη, σσ Φραγκουδάκη, Α., (1995). Κοινωνιολογία τησ Εκπαίδευςησ. Αθήνα: Εκδ. Παπαζήςη

14 Κοινωνικά Προβλήματα (κ.π.) ςχετικά με το θεςμό τησ Εκπαίδευςησ Μεκοδολογία κοινωνικισ ζρευνασ & Κοινωνικά προβλιματα Διδάςκοντεσ: Χρ. Τςουραμάνθσ Ι. Γουςζτθ Ακαδ. Ζτοσ: