Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα: «ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ»

Transcript

1

2 Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα: «ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ» Ενότητα IV ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Λευτέρης Παπαγιαννάκης Καθηγητής ΕΜΠ ΑΣΚΗΣΗ 1 η ΜΕΛΕΤΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ Δημήτρης Δαμίγος, Λέκτορας ΕΜΠ & Γιώργος Μαυρωτάς, Λέκτορας ΕΜΠ ΑΣΚΗΣΗ 2 η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Δημήτρης Δαμίγος, Λέκτορας ΕΜΠ, Γιώργος Μαυρωτάς, Λέκτορας ΕΜΠ & Αιμιλία Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ ΑΣΚΗΣΗ 3 η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ Γιώργος Μαυρωτάς Λέκτορας ΕΜΠ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΜΙΚΡΟ ΛΕΞΙΚΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΟΡΩΝ Λευτέρης Παπαγιαννάκης Καθηγητής ΕΜΠ Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 2

3 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η πραγματικότητα στην αγορά εργασίας των μηχανικών μεταβάλλεται με γρήγορους ρυθμούς. Από τις συστηματικές έρευνες του ΕΜΠ (στους αποφοίτους του Ιδρύματος) και του ΤΕΕ (στο σύνολο των μηχανικών της χώρας) έχουν εντοπιστεί οι συμπληρωματικές γνώσεις που είναι χρήσιμες στο σύγχρονο μηχανικό, στα πρώτα βήματα αλλά και κατά την εξέλιξή της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας. Μεταξύ άλλων η επιχειρηματικότητα -ως κουλτούρα ή/και ως σύνολο ειδικών γνώσεων- απασχολεί ή θα απασχολήσει την πλειοψηφία των μηχανικών. Η εξελισσόμενη «κοινωνία και οικονομία της γνώσης» κάνει ολοένα πιο σαφή, στενή και αναντικατάστατη τη σύνδεση τεχνολογικών γνώσεων και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Ως δυναμικά στελέχη επιχειρήσεων ή ως (μικροί ή μεγάλοι) επιχειρηματίες, πολλοί από τους νέους μηχανικούς θα αναλάβουν την ευθύνη επιχειρηματικών αποφάσεων. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Τεχνολογία & Επιχειρηματικές Αποφάσεις» δεν περιορίζεται στη δημιουργία ενός μαθήματος. Στόχος του προγράμματος είναι η δημιουργία ενός ευρύτερου και εύχρηστου περιβάλλοντος (εκπαιδευτικό υλικό, μελέτες περίπτωσης, εργαλεία προσομοίωσης, υλικό τεκμηρίωσης και υποστήριξης) το οποίο θα διευκολύνει τις Σχολές και τους διδάσκοντες του Ιδρύματος να αναβαθμίσουν υπάρχοντα ή να διαμορφώσουν νέα μαθήματα. Στο περιβάλλον αυτό, οι ενδιαφερόμενοι προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές αλλά και οι νέοι απόφοιτοι του Ιδρύματος θα βρουν την ευκαιρία να εμβαθύνουν στο αντικείμενο, να αναγνωρίσουν ευκαιρίες και περιορισμούς και να προσανατολίσουν τις αποφάσεις τους «μετα γνώσεως λόγου». Το περιβάλλον του προγράμματος «Τεχνολογία & Επιχειρηματικές Αποφάσεις» διαρθρώνεται στις ακόλουθες 6 ενότητες. Ενότητα Ι: Βασικό Εκπαιδευτικό Υλικό Ενότητα ΙΙ: Ειδικά Θέματα Εμβάθυνσης Ενότητα ΙΙ: Μελέτες Περίπτωσης Ενότητα IV: Εργαστηριακές Ασκήσεις & Οδηγοί Ενότητα V: Υλικό Τεκμηρίωσης Ενότητα VI: Υλικό Υποστήριξης Στην Ενότητα IV την ευθύνη του συντονισμού, της επιμέλειας, του προλόγου, της εισαγωγής, της διαμόρφωσης ενιαίου παραδείγματος για όλες τις ασκήσεις και της σύνταξης του Μικρού Οικονομικού Λεξικού είχε ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης, καθηγητής ΕΜΠ, επιστημονικός υπεύθυνος του προγράμματος. Την ευθύνη της συγγραφής του εκπαιδευτικού υλικού είχαν: για την 1η άσκηση οι Δημήτρης Δαμίγος και Γιώργος Μαυρωτάς, λέκτορες ΕΜΠ, για την 2η άσκηση οι Δημήτρης Δαμίγος και Γιώργος Μαυρωτάς, λέκτορες ΕΜΠ και Αιμιλία Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ, και για την 3η άσκηση ο Γιώργος Μαυρωτάς, λέκτορας ΕΜΠ, με τη συνεργασία του Παρασκευά Γεωργίου, Υποψήφιου Διδάκτορα ΕΜΠ. Το πρόγραμμα αυτό υποστηρίζεται από το Υπουργείο Παιδείας και χρηματοδοτείται από πόρους του Γ ΚΠΣ (ΕΠΕΑΕΚ, δράση «Εισαγωγή μαθημάτων ενθάρρυνσης της Επιχειρηματικότητας»). Λ.Π Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 3

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 2ης ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ «ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΉ ΜΕΛΈΤΗ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΌ ΣΧΈΔΙΟ - ΈΚΔΟΣΗ 1.0» ΓΕΝΙΚΑ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ ΕΙΣΟΔΟΥ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΥΘΥΝΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΠΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΦΟΡΕΑ ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΜΗ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΦΟΡΕΑ (ΕΞΩΓΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ) ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΕΙΣΟΔΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΡΟΗ ΠΙΝΑΚΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΡΙΣΚΟΥ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ MONTE CARLO ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ: Η DEMO AE ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΣΚΟΥΜΕΝΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΩΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (ΑΝΑΛΥΣΗ ΡΙΣΚΟΥ) Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 4

5 ΑΣΚΗΣΗ 2 η Επιχειρηματικό Σχέδιο (Business Plan) ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εργαστηριακή άσκηση επιχειρηματικό σχέδιο αποσκοπεί στην εξοικείωση των φοιτητών με τη χρήση λογισμικού που αφορά στον επιχειρηματικό σχεδιασμό και τη λήψη αποφάσεων, το οποίο αναπτύχθηκε για εκπαιδευτικούς σκοπούς από Ομάδα μελών ΔΕΠ και διδακτόρων ερευνητών και υποψήφιων διδακτόρων του Ε.Μ.Π. Ειδικότερα, το συγκεκριμένο λογισμικό εστιάζεται στη σωστή κατάρτιση του οικονομικού προγραμματισμού της επιχείρησης σε βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα χρόνου, προσφέροντας τη δυνατότητα μελέτης των οικονομικών συνθηκών που διαμορφώνονται στο μέλλον και την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων για τον ορθολογικό σχεδιασμό της επιχειρηματικής δράσης. Στο πλαίσιο της άσκησης δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη χρησιμοποίηση του προγράμματος για την κατάρτιση ενός οικονομικού σχεδίου ως αναπόσπαστο τμήμα του ευρύτερου επιχειρηματικού σχεδίου που αφορά στη διαχείριση και την υλοποίηση μιας νέας επιχειρηματική ιδέας. Αυτό κρίθηκε σκόπιμο θεωρώντας ότι ο επιχειρηματικός σχεδιασμός ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για τον αυτοαπασχολούμενο μηχανικό. Ειδικότερα, η άσκηση αυτή περιλαμβάνει: Μια συνοπτική παρουσίαση των στόχων και της διάρθρωσης ενός τυπικού επιχειρηματικού σχεδίου. Το λογισμικό και τις κύριες λειτουργίες του, εστιάζοντας στις παραμέτρους που διαμορφώνουν το τελικό αποτέλεσμα. Οι παράμετροι αυτές κωδικοποιούνται σε παραμέτρους που εμπίπτουν στην ευθύνη του μηχανικού, σε αυτές που διαμορφώνονται ως ένα βαθμό από τον ίδιο τον επιχειρηματία και σε άλλες που καθορίζονται εξωγενώς από το ευρύτερο μακροοικονομικό περιβάλλον. Ένα αναλυτικό παράδειγμα που αποσκοπεί στην κατανόηση του βραχυπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου οικονομικού προγραμματισμού μιας επιχείρησης καθώς και της επίδρασης της αλλαγής των διαφόρων παραμέτρων στο τελικό αποτέλεσμα και τη λήψη αποφάσεων. Στο Μέρος Β της εργαστηριακής άσκησης, ο φοιτητής θα εφοδιαστεί με ένα νέο πρόβλημα (σενάριο διαταραχής). Πάνω σε αυτό, θα κληθεί να προσδιορίσει τις θιγόμενες παραμέτρους, θα προβεί στις αλλαγές των τιμών, θα υπολογίσει εκ νέου τα οικονομικά αποτελέσματα του έργου και θα παράσχει απαντήσεις σε μια σειρά ερωτημάτων. Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 5

6 1 ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Σε γενικές γραμμές ένα επιχειρηματικό σχέδιο περιγράφει τη μέθοδο διαχείρισης μιας συγκεκριμένης δραστηριότητας για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (Stutely, 2003). Η συγκεκριμένη δραστηριότητα μπορεί να αναφέρεται στις λειτουργίες μιας ατομικής επιχείρησης ή ενός πολυεθνικού κολοσσού, σε όλη την επιχείρηση ή σε κάποιο μεμονωμένο τμήμα της κ.λπ. Το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα μπορεί να περιλαμβάνει τον πρώτο χρόνο λειτουργίας μιας νεοσύστατης επιχείρησης, τα τρία ή πέντε χρόνια ζωής μιας ήδη εδραιωμένης εταιρίας 1 ή ολόκληρη τη διάρκεια ζωής ενός συγκεκριμένου έργου (prject) που πρόκειται να υλοποιηθεί στο πλαίσιο λειτουργίας μιας επιχείρησης Το επιχειρηματικό σχέδιο αποτελεί ουσιαστικά ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για τον επιχειρηματία, τους δυνητικούς επενδυτές, τους πελάτες/προμηθευτές, ακόμη και για τους ανθρώπους που θα στελεχώσουν τη νέα επιχείρηση αφού: Βοηθά στην εκτίμηση της βιωσιμότητας της επιχειρηματικής ιδέας σε μια συγκεκριμένη αγορά Παρέχει στον επιχειρηματία τη δυνατότητα να προγραμματίσει καλύτερα το σχεδιασμό των λειτουργικών δραστηριοτήτων της επιχείρησης. Χρησιμεύει στη συγκέντρωση κεφαλαίου για τη χρηματοδότηση της νέας επιχείρησης. Οι πιθανοί χρηματοδότες μιας νέας επιχειρηματικής ιδέας αξιολογούν ένα επιχειρηματικό σχέδιο έχοντας συνήθως συγκεκριμένες απαιτήσεις σε σχέση με την πληροφορία που τους παρέχεται. Έτσι, αν και κάποιο ποσοστό της παρεχόμενης πληροφορίας βασίζεται σε προβλέψεις, η διαδικασία σκέψης στην οποία υποβάλλεται ο νέος επιχειρηματίας για την ολοκλήρωση του σχεδίου αποτελεί μια πολύτιμη εμπειρία αφού τον αναγκάζει να εκτιμήσει κρίσιμες χρηματοοικονομικές παραμέτρους για τη μελλοντική λειτουργία της επιχείρησης (όπως, για παράδειγμα, οι ταμειακές ροές ή οι χρηματοδοτικές απαιτήσεις). Επιπλέον η άσκηση σύνταξης του σχεδίου στο χαρτί συμβάλλει στον εντοπισμό πιθανών ευκαιριών και κινδύνων και στην αποκάλυψη λαθών βοηθώντας τον να σχεδιάσει τρόπους παράκαμψης των εμποδίων εκείνων που θα αποτρέψουν την επιτυχία του όλου εγχειρήματος. Η διάρθρωση ενός επιχειρηματικού σχεδίου για τη δημιουργία νέας επιχείρησης μπορεί ενδεικτικά να περιλαμβάνει τα εξής μέρη: Εισαγωγική σελίδα (προκαταρτικές λεπτομέρειες) Επιτελική σύνοψη (executive summary). Είναι το επιχειρηματικό σχέδιο σε μικρογραφία. Πρέπει να είναι σύντομη αλλά ταυτόχρονα να περιλαμβάνει όλα τα σημαντικά στοιχεία του σχεδίου. Ανάλυση του εξωτερικού περιβάλλοντος και της αγοράς: Ανάλυση του ευρύτερου μάκρο περιβάλλοντος Ανάλυση των ανταγωνιστών Ανάλυση αγοράς Κλαδικές προβλέψεις Περιγραφή του επιχειρηματικής ιδέας. Παρέχει μια συνολική εικόνα των προϊόντων ή των υπηρεσιών και των λειτουργιών της νέας επιχείρησης: Δήλωση αποστολής της νέας επιχείρησης (missin statement) Σαφής και ακριβής περιγραφή των προϊόντων ή/ και των υπηρεσιών Τοποθεσία εγκαταστάσεων και μέγεθος της επιχείρησης Εξοπλισμός γραφείου και προσωπικό που απαιτείται 1 Το επιχειρηματικό σχέδιο που συντάσσεται στο πλαίσιο μιας ήδη εδραιωμένης επιχείρησης αναθεωρεί συνήθως την τρέχουσα κατάσταση και διαμορφώνει μια συνολική επιχειρηματική στρατηγική για την επόμενη τριετία ή πενταετία, συμπεριλαμβάνοντας πιο αναλυτικό λειτουργικό και χρηματοοικονομικό σχέδιο για κάθε χρόνο. Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 6

7 Σχέδιο παραγωγής 2 (prductin plan). Παραγωγικές εγκαταστάσεις Μηχανολογικός εξοπλισμός Προμήθεια πρώτων υλών Κόστος παραγωγής Μελλοντικές ανάγκες κεφαλαιουχικού εξοπλισμού Σχέδιο μάρκετινγκ (marketing plan). Περιγράφει τις συνθήκες της αγοράς και τις στρατηγικές που αφορούν στη διανομή, την τιμολόγηση και την προώθηση των προϊόντων ή υπηρεσιών. Οργανωσιακό σχέδιο (Organizatinal plan). Περιγράφει το ιδιοκτησιακό καθεστώς καθώς και τις εξουσίες και τους ρόλους των μελών της νέας επιχείρησης: Ιδιοκτησιακό καθεστώς Καθορισμός των συνιδιοκτητών ή των βασικών μετόχων. Δικαιοδοσία των μετόχων Ομάδα διοίκησης Ρόλοι και ευθύνες των μελών της επιχείρησης Χρηματοοικονομικό σχέδιο (financial plan) Προϋπολογισμοί Προϋπολογιστικά αποτελέσματα χρήσης και ισολογισμοί Ανάλυση ταμειακής ροής Ταμειακός προγραμματισμός και ανάγκες κεφαλαίου κίνησης Ανάλυση αποτελεσμάτων (νεκρό σημείο, δείκτες, κ.λπ.) Ανάλυση κινδύνων (risk analysis). Εκτιμά τους πιθανούς κινδύνους και τις εναλλακτικές στρατηγικές ή σενάρια που πρέπει να ακολουθηθούν ώστε να επιτευχθούν οι αντικειμενικοί στόχοι του επιχειρηματικού σχεδίου. 2 Εάν το επιχειρηματικό εγχείρημα δεν αναφέρεται σε μεταποιητική (βιομηχανική) επιχείρηση αλλά σε επιχείρηση παροχής υπηρεσιών, η ενότητα αυτή αναφέρεται ως λειτουργικό σχέδιο (peratinal plan) και περιγράφει τα βήματα ολοκλήρωσης μιας επιχειρηματικής συναλλαγή με χρονολογική σειρά. Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 7

8 2 ΤΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ «Οικονομοτεχνική μελέτη και Επιχειρηματικό Σχέδιο - Έκδοση 1.0» 2.1. ΓΕΝΙΚΑ Το λογισμικό που θα χρησιμοποιηθεί στα πλαίσια της εργαστηριακής άσκησης είναι, σε σημαντικό βαθμό, προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις του ισχύοντος σήμερα Αναπτυξιακού Νόμου 3299/2004 για επιδότηση βιομηχανικών επενδύσεων. Το πρόγραμμα υπολογίζει, εκτυπώνει και παρουσιάζει όλους τους απαιτούμενους πίνακες της οικονομικής ανάλυσης του επενδυτικού σχεδίου με βάση το υπόδειγμα προμελέτης σκοπιμότητας του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας (πίνακες δανείων, νεκρό σημείο, αξιολόγηση της επένδυσης με χρηματοοικονομικά κριτήρια, επιπτώσεις στην εθνική οικονομία, κλπ). Ωστόσο, στο λογισμικό έχουν συμπεριληφθεί επιπρόσθετα στοιχεία (π.χ. δυνατότητα καθορισμού πολιτικής πωλήσεων, καθορισμός αποθεμάτων, μηνιαία ανάλυση ταμειακών ροών, ισολογισμοί, αριθμοδείκτες κ.ά.), με γνώμονα αφενός την πληρέστερη εκπαιδευτική λειτουργία του και αφετέρου την κάλυψη του βραχυπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου οικονομικού προγραμματισμού και της ανάλυσης κινδύνων που πραγματοποιούνται στα πλαίσια της χρηματοοικονομικής αξιολόγησης ενός επιχειρηματικού σχεδίου (Business Plan). Στο Σχήμα 1, παρουσιάζεται συνοπτικά το διάγραμμα ροής ενός επιχειρηματικού σχεδίου και η οριοθέτηση του λογισμικού. Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 8

9 Επιτελική σύνοψη Ανάλυση εξωτερικού περιβάλλοντος, αγοράς, ανταγωνισμού Περιγραφή της επιχειρηματικής ιδέας Σχέδιο παραγωγής Σχέδιο Μάρκετινγκ Οργανωσιακό σχέδιο Χρηματοοικονομικό σχέδιο Προϋπολογισμοί Προϋπολογιστικά αποτελέσματα χρήσης και ισολογισμοί Ανάλυση ταμειακής ροής Ταμειακός προγραμμματισμός και ανάγκες κεφαλαίου κίνησης Ανάλυση κινδύνου Σχήμα 1. Διάγραμμα ροής ενός επιχειρηματικού σχεδίου και τοποθέτηση του λογισμικού Οι βασικές λειτουργίες που επιτελεί το πρόγραμμα σχετίζονται με τη χρηματοοικονομική ανάλυση που πραγματοποιείται στα πλαίσια ενός επιχειρηματικού σχεδίου. Επομένως, απαιτείται μια σειρά δεδομένων, τα οποία προέρχονται από τις έρευνες αγοράς, την τεχνική μελέτη σκοπιμότητας και το οικονομικό επιτελείο της επιχείρησης. Η υπολογιστική διαδικασία, στη συνέχεια, είναι εξαιρετικά απλή. Το γεγονός αυτό επιτρέπει στο χρήστη να προβαίνει σε αλλαγές των τιμών των παραμέτρων και να εξετάζει άμεσα και γρήγορα τις επιπτώσεις στα οικονομικά μεγέθη του έργου, σε συνδυασμό με την ανάλυση ευαισθησίας και ρίσκου. Τα αποτελέσματα προσφέρουν μια ολοκληρωμένη χρηματοοικονομική εικόνα για το επιχειρηματικό σχέδιο (ταμειακές ροές, κόστη παραγωγής, απαιτήσεις κεφαλαίου κίνησης, Καθαρή Παρούσα Αξία, Εσωτερικός Βαθμός Απόδοσης, Νεκρό σημείο, ισολογισμοί, αριθμοδείκτες, κ.ά.). Το λογισμικό αποτελείται από 31 φύλλα εργασίας. Ο χρήστης καλείται να εισάγει δεδομένα στα κελιά που έχουν πράσινο χρώμα. Όλοι οι υπόλοιποι υπολογισμού εκτελούνται αυτόματα. Υπάρχουν επίσης κελιά με λευκό φόντο, που περιέχουν αποτελέσματα αυτόματων υπολογισμών (κελιά με τύπους) και κελιά με ανοικτό κίτρινο φόντο που περιέχουν κυρίως συγκεντρωτικά αποτελέσματα από υπολογισμούς (επίσης κελιά με τύπους). Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 9

10 Γενικά, υπάρχουν τρεις κατηγορίες φύλλων εργασίας: Φύλλα με πράσινο χρώμα ετικέτας. Είναι φύλλα στα οποία εισάγονται κυρίως δεδομένα από το χρήστη. Φύλλα με κίτρινο χρώμα ετικέτας. Είναι φύλλα στα οποία πραγματοποιούνται κυρίως αυτόματοι υπολογισμοί. Σε ορισμένα, όμως, από αυτά απαιτείται η εισαγωγή κάποιων παραμέτρων από το χρήστη (π.χ. επιτοκίων δανεισμού). Φύλλα με μπλε χρώμα. Είναι τα φύλλα στα οποία πραγματοποιείται η ανάλυση ευαισθησίας και η ανάλυση ρίσκου. Στα φύλλα πραγματοποιούνται αυτόματα οι απαραίτητοι υπολογισμοί και κατασκευάζονται από το λογισμικό τα αντίστοιχα διαγράμματα. Ο χρήστης πρέπει να προσδιορίσει ορισμένες παραμέτρους της ανάλυσης, όπως περιγράφεται αναλυτικότερα σε επόμενη ενότητα ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ ΕΙΣΟΔΟΥ Από το σύνολο των παραμέτρων που αναφέρονται στις επόμενες ενότητες, άλλες είναι πρωτεύουσας και άλλες δευτερεύουσας σημασίας. Επίσης, άλλες εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του μηχανικού και άλλες όχι ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΥΘΥΝΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ Ο μηχανικός είναι υπεύθυνος για το σχεδιασμό της παραγωγικής διαδικασίας για την επίτευξη ενός συγκεκριμένου ύψους παραγωγής, το οποίο καθορίζεται από τα αποτελέσματα της έρευνας αγοράς. Ο μηχανικός πρέπει να επιλέξει την τεχνολογία παραγωγής, το μηχανολογικό και λοιπό εξοπλισμό, να περιγράψει τις απαιτούμενες εγκαταστάσεις και τις διαμορφώσεις χώρων, κ.λπ. Επομένως, ο μηχανικός είναι υπεύθυνος για το σχεδιασμό και την εκτίμηση του κόστους επένδυσης. Επιπλέον, είναι υπεύθυνος και για τα στοιχεία που αφορούν στη λειτουργία της. Κατά συνέπεια, θα καθορίσει τη συνταγή της παραγωγής, το προσωπικό παραγωγής (αριθμός εργαζομένων, ειδικότητες, κ.λπ.), τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά των πρώτων και βοηθητικών υλών και τις ημέρες δέσμευσης υλικών παραγωγής και προϊόντων ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΠΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΦΟΡΕΑ Η πρώτη σημαντική παράμετρος, όπως αναφέρθηκε, είναι η δυναμικότητα της μονάδας, η οποία θα καθοριστεί από τα αποτελέσματα της έρευνας αγοράς. Από την ανάλυση της αγοράς (μέγεθος αγοράς, ανταγωνισμός, χαρακτηριστικά προϊόντος, κ.λπ.), το αρμόδιο επιτελείο θα εκτιμήσει το μερίδιο αγοράς της επιχείρησης και κατ επέκταση το αναμενόμενο ύψος των πωλήσεων σε συνδυασμό με την τιμή πώλησης. Δεύτερη σημαντική παράμετρος είναι η χρηματοδότηση του έργου. Ο φορέας επένδυσης θα εξετάσει τη μορφή του χρηματοδοτικού σχήματος (ίδια και ξένα κεφάλαια), καθώς και τις τυχόν δυνατότητες επιχορήγησης και την επιλογή της χρηματοδοτικής μίσθωσης. Έτσι, θα λάβει αποφάσεις για τον τρόπο άντλησης των ίδιων κεφαλαίων (μετοχές, ομόλογα, κ.λπ.), τα πιστωτικά ιδρύματα, από τα οποία θα δανειστεί τα απαιτούμενα κεφάλαια, κ.λπ. (λεπτομερής ανάλυση των εναλλακτικών μορφών και πηγών χρηματοδότησης βλ. Βασικό Εκπαιδευτικό Υλικό, Μέρος 2: Επιχειρηματικός Σχεδιασμός, Ενότητα 4: Κόστος και Χρηματοδότηση). Σημαντική, κατά περιπτώσεις, επίδραση μπορεί να έχουν ορισμένες παράμετροι όπως, π.χ. η πολιτική προμηθειών και πωλήσεων, τα έξοδα διοικητικής λειτουργίας, η διάθεση των κερδών, κ.λπ. Τέλος, ιδιαίτερα κρίσιμη παράμετρος, προκειμένου να ληφθεί η τελική απόφαση κατά τη φάση της οικονομικής αξιολόγησης της επένδυσης είναι η επιλογή του επιτοκίου προεξόφλησης των μελλοντικών ταμειακών ροών. Το επιτόκιο προεξόφλησης καθορίζεται από τον επενδυτικό φορέα, με υποκειμενικά Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 10

11 κατά βάση κριτήρια, και εκφράζει είτε το κόστος κεφαλαίου της επιχείρησης είτε το ελάχιστο αποδεκτό επιτόκιο για να καλυφθεί ο κίνδυνος της επένδυσης έναντι μιας πιο ασφαλούς τοποθέτησης (π.χ. κρατικά ομόλογα) ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΜΗ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΦΟΡΕΑ (ΕΞΩΓΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ) Υπάρχουν, επίσης, μια σειρά παραμέτρων, οι οποίες έχουν μικρότερη ή μεγαλύτερη επίδραση στο τελικό οικονομικό αποτέλεσμα, αλλά δεν ελέγχονται και κατά συνέπεια δεν προσδιορίζονται από τον επενδυτικό φορέα. Χαρακτηριστικά αναφέρονται οι ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων, ο συντελεστής φορολόγησης των κερδών της επιχείρησης, τα υποχρεωτικά μερίσματα και αποθεματικά, κ.λπ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΕΙΣΟΔΟΥ Στο πρώτο βήμα, ο χρήστης πατώντας στο κουμπί «Βασικά χαρακτηριστικά επένδυσης» προσδιορίζει τον αριθμό των παραγόμενων προϊόντων (από 1 έως 5) και των παραγωγικών μονάδων (από 1 έως 3), όπως φαίνεται στην Εικ. 1. Εικόνα 1. Εισαγωγή βασικών στοιχείων του επενδυτικού σχεδίου Στη συνέχεια, το λογισμικό προϋποθέτει την εισαγωγή των ακόλουθων παραμέτρων: ΚΟΣΤΟΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ Κτίρια Μηχανήματα Λοιπός εξοπλισμός Διαμόρφωση χώρων, κ.λπ. Για καθένα από τα στοιχεία, ο χρήστης πρέπει να ορίζει το κόστος αγοράς και το ύψος της χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing) εάν υπάρχει (Εικ. 2). Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 11

12 Εικόνα 2. Εισαγωγή στοιχείων του πίνακα κόστους επένδυσης ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Ίδια συμμετοχή Ξένα κεφάλαια Επιχορήγηση Το άθροισμα των πηγών χρηματοδότησης πρέπει να ισούται με το κόστος της επένδυσης. Ο χρήστης προσδιορίζει το ποσοστό της ίδιας συμμετοχής και της επιχορήγησης (εφόσον υπάρχει). Το ύψος του απαιτούμενου μακροπρόθεσμου δανεισμού υπολογίζεται αυτόματα. Επίσης, ο χρήστης καλείται να προσδιορίσει το κόστος των διαφόρων πηγών κεφαλαίου (Εικ. 3). Εικόνα 3. Εισαγωγή στοιχείων χρηματοδοτικού σχήματος του κόστους κεφαλαίου Όσον αφορά στα δάνεια, πρέπει να εισαχθούν η διάρκεια του δανείου, το επιτόκιο δανεισμού, η περίοδος χάριτος (αν υπάρχει) και η κεφαλαιοποίηση ή μη των τόκων της περιόδου χάριτος (Εικ. Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 12

13 4). Ακολούθως, το λογισμικό υπολογίζει αυτόματα τους πίνακες των δανείων είτε με ισόποσες τοκοχρεολυτικές είτε με ισόποσες χρεολυτικές δόσεις. Εικόνα 4. Εισαγωγή δεδομένων υπολογισμού του πίνακα δανείων Όσον αφορά στη χρηματοδοτική μίσθωση, πρέπει να εισαχθούν η διάρκεια της μίσθωσης και το αντίστοιχο επιτόκιο υπολογισμού των δόσεων (Εικ. 5). Στη συνέχεια, το λογισμικό υπολογίζει αυτόματα τους σχετικούς πίνακες. Εικόνα 5. Εισαγωγή δεδομένων χρηματοδοτικής μίσθωσης ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ Α ΚΑΙ ΒΟΗΘΗΤΙΚΩΝ ΥΛΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 13

14 Αρχικά, ο χρήστης καθορίζει πόσες είναι οι πρώτες και βοηθητικές ύλες, τα υλικά συσκευασίας και οι πηγές ενέργειας της παραγωγής, πατώντας το κουμπί «Εισροές παραγωγής» και το λογισμικό αυτόματα διαμορφώνει τον πίνακα (Εικ. 6). Εικόνα 6. Εισαγωγή δεδομένων για τις πρώτες και βοηθητικές ύλες, τα υλικά συσκευασίας και την ενέργεια Για κάθε μία από τις πρώτες και βοηθητικές ύλες, κλπ., προσδιορίζεται από το χρήστη το όνομα, η μονάδα μέτρησης και το κόστος ανά μονάδα. Τα δεδομένα αυτά χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση του κόστους παραγωγής, των βραχυπρόθεσμων αναγκών, κ.ά. σε επόμενους πίνακες. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΑΜΟΙΒΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ Καθορίζονται ποιες είναι οι κατηγορίες του μόνιμου, μερικής και εποχικής απασχόλησης προσωπικού. Για κάθε κατηγορία ο χρήστης εισάγει το κόστος της ετήσιας απασχόλησης και ανάλογα με την κατηγορία απασχόλησης τυχόν υπερωριακή απασχόληση (μόνιμο προσωπικό) και το ποσοστό απασχόλησης (για μερικής και εποχικής απασχόλησης) (Εικ. 7). Εικόνα 7. Εισαγωγή δεδομένων για τις αμοιβές του προσωπικού Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 14

15 Τα δεδομένα αυτά χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση του κόστους παραχθέντων, των βραχυπρόθεσμων αναγκών, κ.ά., όπως παρουσιάζεται σε επόμενους πίνακες. ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Σε σχέση με την επιλογή που έχει πραγματοποιηθεί αναφορικά με τον αριθμό των προϊόντων, ο χρήστης καλείται στη συνέχεια να προσδιορίσει ποια είναι τα παραγόμενα προϊόντα και ποιες είναι οι αντίστοιχες μονάδες μέτρησης, π.χ. τεμάχια, tn, kgr, κλπ. (Εικ. 8). Εικόνα 8. Εισαγωγή δεδομένων για τα παραγόμενα προϊόντα ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Ανάλογα με τον επιλεγμένο αριθμό των παραγωγικών ομάδων (από 1 έως 3) διαμορφώνονται αντίστοιχα φύλλα εργασίας, στα οποία ο χρήστης καλείται να προσδιορίσει τα στοιχεία της παραγωγικής μονάδας (Εικ. 9). Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 15

16 Εικόνα 9. Καθορισμός των στοιχείων της παραγωγικής μονάδας Για κάθε παραγωγική μονάδα, πρέπει να καθοριστούν τα ακόλουθα: Ημέρες εργασίας ανά έτος. Βάρδιες 8ωρες ανά ημέρα Αριθμός προσωπικού ανά κατηγορία και ειδικότητα. Μέγιστη δυναμικότητα μονάδας ανά προϊόν και απασχόληση μονάδας ανά έτος. Εικόνα 10. Υπολογισμός του αριθμού των απασχολουμένων και των ισοδύναμων θέσεων μόνιμης απασχόλησης Από τα παραπάνω δεδομένα, οι ημέρες εργασίας της μονάδας ανά έτος έχουν μόνο πληροφοριακό χαρακτήρα. Οι βάρδιες σε συνδυασμό με τον αριθμό των εργαζομένων και τον πίνακα αμοιβών προσωπικού προσδιορίζουν τις ισοδύναμες θέσεις απασχόλησης (Εικ. 10) και το εργατικό κόστος. Η μέγιστη δυναμικότητα της παραγωγικής μονάδας σε συνδυασμό με το συντελεστή απασχόλησης καθορίζουν την παραγόμενη ποσότητα των προϊόντων. Σημειώνεται Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 16

17 ωστόσο ότι ο χρήστης θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του τις εβδομαδιαίες ημέρες και ώρες απασχόλησης του προσωπικού, καθώς οι ώρες λειτουργίας της μονάδας δεν ταυτίζονται με τις ώρες απασχόλησης των εργαζομένων (για παράδειγμα, εάν μία μονάδα λειτουργεί τρεις 8ωρες βάρδιες την ημέρα επί 7 ημέρες την εβδομάδα, δεν επαρκούν τρεις βάρδιες προσωπικού, καθώς κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι οι εργαζόμενοι απασχολούνται πλέον του νόμιμου εργασιακού χρόνου). ΣΥΝΤΑΓΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΩΣΕΙΣ Για κάθε προϊόν και παραγωγική μονάδα πρέπει να προσδιοριστούν στη συνέχεια οι ειδικές καταναλώσεις (απαιτούμενη πρώτη ύλη, ενέργεια, κλπ. ανά μονάδα παραγόμενου προϊόντος (Εικ. 11). Εικόνα 11. Καθορισμός της συνταγής παραγωγής Από τα δεδομένα που εισάγει ο χρήστης υπολογίζονται αυτόματα (σε συνάρτηση με το μέγεθος της παραγωγής) οι ετήσιες αναλώσεις κάθε μονάδας καθώς και οι συνολικές (Εικ. 12). Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 17

18 Εικόνα 12. Υπολογισμός των συνολικών ετήσιων αναλώσεων Από τους πίνακες προσωπικού και αναλώσεων υπολογίζεται από το λογισμικό το κόστος παραγωγής ανά μονάδα και συνολικά (Εικ. 13). Εικόνα 13. Υπολογισμός του ετήσιου κόστους παραγωγής ΛΟΙΠΑ ΚΟΣΤΗ Ο χρήστης πρέπει ακολούθως να εισάγει τα λοιπά κόστη, όπως: έξοδα διοίκησης, έξοδα διάθεσης, συντήρηση και ασφάλιση κτιρίων, εξοπλισμού, τέλη, κλπ. (Εικ. 14). Εικόνα 14. Προσδιορισμός λοιπών εξόδων Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 18

19 ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ Ο χρήστης στη συνέχεια προσδιορίζει τους συντελεστές απόσβεσης των πάγιων στοιχείων. Το λογισμικό, βάσει της αξίας κτήσης και του συντελεστή απόσβεσης υπολογίζει τις ετήσιες αποσβέσεις και την υπολειμματική αξία. Επίσης, υπολογίζει τις αποσβέσεις στο μη επιχορηγούμενο κόστος της επένδυσης, συναρτήσει του ύψους της επιχορήγησης, οι οποίες χρησιμοποιούνται στον υπολογισμό του φορολογητέου εισοδήματος της επένδυσης. Εικόνα 15. Υπολογισμός αποσβέσεων και υπολειμματικής αξίας ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΩΛΗΣΕΩΝ Με την επιλογή αυτή καθορίζονται τα στοιχεία των πωλήσεων. Πιο συγκεκριμένα, ο χρήστης με το κουμπί «Χαρακτηριστικά πωλήσεων» δηλώνει τις κατηγορίες των πελατών (εξωτερικό εσωτερικό, χονδρική λιανική, μεγάλοι μικροί πελάτες). Μετά την επιλογή των πελατών, διαμορφώνεται αυτόματα ο πίνακας της κατανομής των πωλήσεων και των τιμών πώλησης ανά κατηγορία (Εικ. 16). Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 19

20 Εικόνα 16. Προσδιορισμός της πολιτικής πωλήσεων Κατανομή και τιμές Από τα δεδομένα που εισάγονται στο συγκεκριμένο πίνακα και το ύψος της παραγωγής, το λογισμικό προσδιορίζει στη συνέχεια τις πωλήσεις εσωτερικού και εξωτερικού, ανά παραγωγική μονάδα και συνολικά, τόσο σε μονάδες όσο και σε αξία προϊόντος (Εικ ). Εικόνα 17. Υπολογισμός πωλήσεων εξωτερικού Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 20

21 Εικόνα 18. Υπολογισμός πωλήσεων εσωτερικού Εικόνα 19. Υπολογισμός συνολικών πωλήσεων ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Με την επιλογή αυτή καθορίζονται οι απαιτήσεις σε κεφάλαιο κίνησης προσδιορίζοντας: το ποσοστό των πωλήσεων που πωλείται με πίστωση και τις ημέρες πίστωσης τις απαιτούμενες ημέρες διατήρησης αποθεμάτων (α υλών, προϊόντων, κ.λπ.) το ποσοστό των αγορών που πραγματοποιούνται με πίστωση και τις ημέρες πίστωσης τον αριθμό των ημερών για τις οποίες η επιχείρηση χρειάζεται κεφάλαια για τα διάφορα έξοδα. Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 21

22 Ο χρήστης εισάγει τα παραπάνω δεδομένα και το λογισμικό υπολογίζει αυτόματα βάσει προηγούμενων πινάκων (π.χ. κόστος παραγωγής, λοιπά κόστη, κλπ) τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις (Εικ. 20). Εικόνα 20. Υπολογισμός των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων 2.4. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΡΟΗ ΠΙΝΑΚΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ Οι μεταβλητές εισόδου θα διαμορφώσουν, τελικά, τις ταμειακές ροές της επένδυσης, από τις οποίες θα προκύψουν οι οικονομικές προοπτικές του έργου μέσα από τα κριτήρια αξιολόγησης του επιχειρηματικού σχεδίου. Πέραν των τελικών, παράγονται μια σειρά ενδιάμεσων πινάκων. Όπως αναφέρθηκε, από τα στοιχεία που εισάγονται στην επιλογή των δανείων δημιουργούνται οι αντίστοιχοι πίνακες αποπληρωμής, από το κόστος των πρώτων και βοηθητικών υλών, τη συνταγή της παραγωγής και το ύψος των πωλήσεων διαμορφώνεται το κόστος παραγωγής, κ.λπ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Α. ΒΑΣΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ Από τα παραγόμενα αποτελέσματα του λογισμικού, ιδιαίτερη σημασία έχουν οι πίνακες των «Ροών Κεφαλαίου» και «Λογαριασμού Εκμετάλλευσης - Αποτελεσμάτων Χρήσης», καθώς αποτελούν τη βάση για την έναρξη της χρηματοοικονομικής αξιολόγησης του επενδυτικού σχεδίου βάσει των πινάκων των (ετήσιων) «Ταμειακών ροών», των «Μηνιαίων Ταμειακών Ροών», των «Ισολογισμών» και των Αριθμοδεικτών». Ο πρώτος πίνακας (Εικ. 21) παρουσιάζει όλες τις πραγματικές χρηματικές εισροές και εκροές κεφαλαίου από τις οποίες υπολογίζεται η ταμειακή ροή της επένδυσης. Παρέχει, στοιχεία αναφορικά με τη λήψη δανείων και το κόστος αυτών, το λειτουργικό όφελος, κ.λπ. Με τα στοιχεία αυτά εξετάζονται διάφορες χρήσιμες παράμετροι, όπως π.χ. ο χρηματοδοτικός προγραμματισμός και κατ επέκταση το αναγκαίο κεφάλαιο κίνησης και η ορθή χρηματοδότησή του. Επιπλέον, επειδή παρέχει πληροφορίες για τις χρηματικές ροές χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό της απόδοσης της επένδυσης στη βάση Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 22

23 των κριτηρίων που αναφέρονται στη συνέχεια. Από τις ταμειακές αυτές ροές υπολογίζεται κάθε έτος το σωρευμένο ταμειακό υπόλοιπο. Αν το υπόλοιπο αυτό είναι αρνητικό (υπάρχει δηλ. έλλειμμα ρευστότητας), ο χρήστης πρέπει να αναζητήσει κεφάλαιο κίνησης για την κάλυψή του. Οι εναλλακτικές δυνατότητες που έχει είναι οι ακόλουθες: Να λάβει βραχυπρόθεσμο δάνειο. Να λάβει νέο μακροπρόθεσμο δάνειο. Να πραγματοποιήσει αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου. Να δώσει χαμηλότερο μέρισμα στους μετόχους, έτσι ώστε να καλύψει (με ίδια κεφάλαια της επιχείρησης) το έλλειμμα της συγκεκριμένης περιόδου. Κάθε μία από τις επιλογές επιδρά με διαφορετικό τρόπο στις ταμειακές ροές της επένδυσης και κατ επέκταση στα αποτελέσματα της αξιολόγησης (ΚΠΑ και ΕΒΑ). Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να αξιολογήσει την επίδραση αυτή χρησιμοποιώντας όλους τους δυνατούς τρόπους κάλυψης, ώστε να προβεί στη βέλτιστη επιλογή. Εφόσον ο χρήστης επιλέξει να καλύψει το έλλειμμα από δανειακά κεφάλαια, στο επόμενο φύλλο εργασίας καλείται να προσδιορίσει το επιτόκιο δανεισμού και το λογισμικό υπολογίζει αυτόματα τις ετήσιες εκροές (χρεολύσια και τόκους), όπως φαίνεται στην Εικ. 22. Εικόνα 21. Καθορισμός ροών και εκροών κεφαλαίου Η σημασία του κεφαλαίου κίνησης συχνά υποβαθμίζεται από τον επενδυτή, γεγονός που προκαλεί δυσχέρειες στη λειτουργία της επιχείρησης, οι οποίες, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και σε αποτυχία το επενδυτικό σχέδιο. Το ύψος του απαιτούμενου κεφαλαίου κίνησης εξαρτάται από την πολιτική αγορών και πωλήσεων της επιχείρησης και τις ιδιαιτερότητες του προϊόντος (π.χ. εποχικότητα). Εάν ο επενδυτής δεν μπορεί να μεταβάλει κάποια από τις παραμέτρους αυτές (π.χ. εξαιτίας των δεδομένων της αγοράς) θα πρέπει να δίνεται προσοχή στις πηγές χρηματοδότησης του κεφαλαίου κίνησης. Είναι προφανές ότι θα πρέπει να επιδιώκεται η ελαχιστοποίηση, κατά το δυνατόν, του βραχυπρόθεσμου δανεισμού. Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 23

24 Εικόνα 22. Υπολογισμός αποπληρωμής δανειακών κεφαλαίων για την κάλυψη του κεφαλαίου κίνησης Μετά τον προσδιορισμό των πηγών κάλυψης του αναγκαίου κεφαλαίου κίνησης, καταστρώνεται αυτόματα από το λογισμικό ο Πίνακας του Λογαριασμού Εκμετάλλευσης. Ο χρήστης καλείται να προσδιορίσει μόνο το συντελεστή φορολόγησης και τη διάθεση μερίσματος στους μετόχους (Εικ. 23). Ο πίνακας αυτός χρησιμοποιείται για να υπολογιστεί το καθαρό αποτέλεσμα (κέρδος ή ζημία) του επενδυτικού σχεδίου σε ετήσια βάση για όλη τη διάρκεια της οικονομικής ζωής του (το λογισμικό αποδίδει την εικόνα αυτή για τα πρώτα δέκα έτη λειτουργίας). Ο πίνακας δίνει χρήσιμες πληροφορίες αναφορικά με το σταθερό και μεταβλητό κόστος, την εξυπηρέτηση των δανείων, την καταβολή μερίσματος στους μετόχους, κλπ. Εικόνα 23. Πίνακας αποτελεσμάτων χρήσης Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 24

25 Από τα παραπάνω είναι εμφανές ότι ο Πίνακας Ροών Κεφαλαίου και ο Πίνακας Λογαριασμού Εκμετάλλευσης συνδέονται άμεσα και αλληλοεπηρεάζονται. Για παράδειγμα, αν ακολουθηθεί μια διαφορετική μερισματική πολιτική, π.χ. να μην δοθεί μέρισμα κάποια συγκεκριμένη χρονιά, τότε μπορεί να βελτιωθεί η ρευστότητα της επιχείρησης λόγω μείωσης των εκροών κεφαλαίου. Από την άλλη πλευρά, η χρηματοδότηση των αναγκαίων κεφαλαίων κίνησης από ξένα κεφάλαια (μακροπρόθεσμα ή βραχυπρόθεσμα) αποτυπώνεται άμεσα στο Λογαριασμό Εκμετάλλευσης. Β. ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Για την αξιολόγηση της βιωσιμότητας ενός επενδυτικού σχεδίου μπορεί να χρησιμοποιηθούν μια σειρά κριτηρίων, όπως: το κριτήριο της Καθαρής Παρούσας Αξίας (Net Present Value ΚΠΑ ή NPV) και το κριτήριο του Εσωτερικού Βαθμού Απόδοσης (Internal Rate f Return IRR ή ΕΒΑ) η ανάλυση του Σημείου Μηδενικών Κερδών ή Νεκρού Σημείου Παραγωγής ή πιο απλά ανάλυση νεκρού σημείου (Break Even Pint). Τα κριτήρια αυτά παρουσιάζονται διεξοδικά στο Βασικό Εκπαιδευτικό Υλικό (βλ. αναλυτικότερα Βασικό Εκπαιδευτικό Υλικό, Μέρος 2: Επιχειρηματικός Σχεδιασμός, Ενότητα 5: Αξιολόγηση Απόφαση), καθώς και στην Εργαστηριακή Άσκηση 1. Στα πλαίσια ενός επιχειρηματικού σχεδίου, ωστόσο, η χρηματοοικονομική ανάλυση επιβάλει τη διερεύνηση μιας σειράς επιπρόσθετων παραμέτρων, ήτοι της ρευστότητας που εξετάζεται από τις μηνιαίες ταμειακές ροές, της διάρθρωσης των ισολογισμών της επιχείρησης και της εξέλιξης ορισμένων βασικών αριθμοδεικτών. Για αποφυγή περιττών επαναλήψεων, στις επόμενες παραγράφους παρατίθενται συνοπτικά ορισμένα βασικά στοιχεία μόνο για τις υπόλοιπες παραμέτρους χρηματοοικονομικής ανάλυσης που χρησιμοποιούνται στα πλαίσια ενός επιχειρηματικού σχεδίου (για αναλυτικότερη περιγραφή βλ. Βασικό Εκπαιδευτικό Υλικό, Μέρος 2: Επιχειρηματικός Σχεδιασμός, Ενότητα Κόστος και Χρηματοδότηση). ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ Από τον πίνακα των μηνιαίων ταμειακών ροών προσδιορίζονται αφενός οι μετρητές εισπράξεις (εισροές) και πληρωμές (εκροές), καθώς και οι ανάγκες κεφαλαίου κίνησης. Δεδομένου ότι αποτυπώνει ποσότητες μετρητών, αποτελεί μέτρο της ικανότητας της επιχείρησης να καλύψει τις τρέχουσες υποχρεώσεις της και για το λόγο αυτό η εξέτασή τους είναι σημαντική για τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων. Η ρευστότητα συνδέεται άμεσα με τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη της επιχείρησης. Μέσω της διαμόρφωσης του κεφαλαίου κίνησης, η ρευστότητα επιδρά στην αποδοτικότητα της επιχείρησης. Επίσης, η ρευστότητα προσδιορίζει τις δυνατότητές πραγματοποίησης νέων επενδύσεων. Το λογισμικό παρουσιάζει αναλυτικά στους πίνακες των «Μηνιαίων Ταμειακών Ροών» τις προβλεπόμενες μηνιαίες χρηματοροές της επιχείρησης για τα δύο πρώτα έτη λειτουργίας (Εικ. 24). Το λογισμικό λαμβάνει υπόψη τους τρόπους εισπράξεων και πληρωμών της επιχείρησης, μέσω των πολιτικών πωλήσεων και αγορών, για τον ακριβή υπολογισμό των ταμειακών ροών, αξιοποιώντας στοιχεία από τους πίνακες «Αποτελεσμάτων χρήσης» και «Ροών Κεφαλαίου», καθώς και από συγκεκριμένες εισαγόμενες παραμέτρους (π.χ. την κάλυψη των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων, τα επιτόκια δανεισμού, κ.λπ.). Για να υπολογιστούν οι μηνιαίες ταμειακές εισροές και εκροές και τα ρευστά διαθέσιμα, ο χρήστης πρέπει να εισάγει την εποχικότητα των πωλήσεων και της παραγωγής. Ακολούθως, από τον υπολογισμό των στοιχείων του ταμειακού προγραμματισμού της επιχείρησης φαίνονται οι ανάγκες της επιχείρησης σε κεφάλαια κίνησης. Ο τρόπος προσδιορισμού των αναγκαίων κεφαλαίων κίνησης (που Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 25

26 στη συγκεκριμένη περίπτωση θεωρείται ότι καλύπτονται αποκλειστικά από βραχυπρόθεσμο δανεισμό) είναι αντίστοιχος με αυτόν που πραγματοποιείται στον πίνακα «Ροών Κεφαλαίου» για τη μελέτη σκοπιμότητας. Εικόνα 24. Μηνιαίες ταμειακές χρηματοροές του επιχειρηματικού σχεδίου Ο χρήστης ελέγχει το σωρευμένο ταμειακό υπόλοιπο και εφόσον υπάρχει έλλειμμα λαμβάνει βραχυπρόθεσμο δάνειο για την κάλυψή του. Όταν κατά τους επόμενους μήνες εμφανίζει πλεόνασμα μπορεί να επιστρέψει μέρος ή και το σύνολο του βραχυπρόθεσμου δανείου. Οι τόκοι που καταβάλλονται για όσο διάστημα χρησιμοποιείται το συγκεκριμένο ποσό δανεισμού υπολογίζονται αυτόματα από το λογισμικό. ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΟΙ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΙ Ο ισολογισμός αποτυπώνει τη σχέση μεταξύ των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας (ενεργητικό) και των πηγών προέλευσής τους (παθητικό) σε μια ορισμένη χρονική στιγμή. Το σύνολο των στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού είναι πάντα ίσα μεταξύ τους. Ο ισολογισμός έχει μια ιδιαίτερη αξία στη χρηματοοικονομική ανάλυση, καθώς συγκεντρώνει και ποσοτικοποιεί συνοπτικά και τυποποιημένα τα βασικά οικονομικά δεδομένα της επιχείρησης, επιτρέποντας την αξιολόγησή της με σχετικά εύκολα και γρήγορα. Το λογισμικό, βάσει των «Αποτελεσμάτων Χρήσης» και των «Ροών Κεφαλαίου» υπολογίζει και προετοιμάζει ισολογισμούς (σε απλοποιημένη μορφή) για τα έτη 0 έως και 5 (Εικ. 25). Από τους ισολογισμούς ο χρήστης μπορεί να παρακολουθεί την εξέλιξη των βασικών χρηματοοικονομικών μεγεθών της επιχείρησης (διάρθρωση χρηματοδότησης, τρέχουσες υποχρεώσεις και απαιτήσεις, πάγια και αποσβέσεις, ζημιές, αποθέματα, κ.λπ.). Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 26

27 Εικόνα 25. Οι ισολογισμοί του επιχειρηματικού σχεδίου ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΩΝ Τόσο τα στοιχεία των ισολογισμών όσο και των αποτελεσμάτων χρήσης παρέχουν μια χρήσιμη εικόνα αναφορικά με τη χρηματοοικονομική κατάσταση της επιχείρησης και είναι δύο λογιστικές καταστάσεις που αλληλοσυμπληρώνονται. Από τη μία πλευρά ο ισολογισμός δείχνει όλα τα περιουσιακά στοιχεία που κατέχει η επιχείρηση μια δεδομένη χρονική στιγμή και τις πηγές προέλευσης των κεφαλαίων που τα δημιούργησαν, αλλά δεν δίνει τι συνέβη τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο (π.χ. κατά τη διάρκεια του έτους. Από την άλλη, τα αποτελέσματα χρήσης δείχνουν τα κέρδη ή τις ζημιές της επιχείρησης σε ένα χρονικό διάστημα (συνήθως από αρχές μέχρι το τέλος ενός οικονομικού έτους) αλλά δεν παρέχουν πληροφορίες αναφορικά με τα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης, τους πόρους που χρησιμοποίησε για να επιτύχει τα συγκεκριμένα αποτελέσματα, τις απαιτήσεις, τις υποχρεώσεις, τη ρευστότητα, κ.λπ. Προκειμένου να διευκολυνθεί η εξαγωγή συμπερασμάτων αναφορικά με τη χρηματοοικονομική εικόνα και τις προοπτικές εξέλιξης της επιχείρησης, έχουν καταρτιστεί ορισμένοι αριθμοδείκτες, οι οποίοι εκφράζουν σχέσεις μεταξύ δύο ή περισσοτέρων οικονομικών μεγεθών (συνήθως από τους πίνακες των αποτελεσμάτων χρήσης και των ισολογισμών). Οι αριθμοδείκτες είναι ιδιαίτερα χρήσιμοι στο πλαίσιο της οικονομικής ανάλυσης και των προοπτικών της επιχείρησης (π.χ. ρευστότητα, δυνατότητα κάλυψης των υποχρεώσεων, αποδοτικότητα, κ.ά.), καθώς και στη συγκριτική αξιολόγηση της επιχείρησης με άλλες ομοειδείς δραστηριότητες ανεξάρτητα από το μέγεθός τους. Το λογισμικό υπολογίζει, για τα πέντε πρώτα έτη λειτουργίας της επιχείρησης, τους ακόλουθους αριθμοδείκτες: Ρευστότητας Οι αριθμοδείκτες ρευστότητας χρησιμεύουν στον προσδιορισμό τόσο της βραχυχρόνιας οικονομικής θέσης ενός οικονομικού οργανισμού, όσο και στην ικανότητα της οικονομικής μονάδας να ανταποκρίνεται στις βραχυπρόθεσμες της υποχρεώσεις. Κεφάλαιο Κίνησης (Current Rati) = Τρέχον Ενεργητικό / Τρέχουσες Υποχρεώσεις Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 27

28 Ο αριθμοδείκτης κεφαλαίου κίνησης αποτελεί μέτρο τόσο της ρευστότητας μιας επιχείρησης όσο και του περιθωρίου ασφάλειας, που διατηρεί η διοίκησή της, για να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει μια ανεπιθύμητη εξέλιξη στη ροή των κεφαλαίων κίνησης. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμοδείκτης κεφαλαίου κίνησης, τόσο καλύτερη, από πλευράς ρευστότητας, είναι η θέση της συγκεκριμένης επιχειρήσεως. Από την άλλη πλευρά, η παρακράτηση ενός μεγάλου μέρους ταμειακών ή χρηματικών διαθεσίμων, δεν αποδίδει αρκετά και δεν συνεισφέρει στην ανάπτυξη των πωλήσεων και εσόδων της εταιρίας. Γενικά, ένας αριθμοδείκτης γύρω στο 2, μπορεί να θεωρηθεί ικανοποιητικός. Όμως, επειδή το μέγεθος του αριθμοδείκτη εξαρτάται από πολλούς και ποικίλους παράγοντες, όπως το είδος της επιχείρησης, η ποιότητα των κυκλοφοριακών της στοιχείων, η αμεσότητα των τρεχουσών υποχρεώσεών της και η ευκαμψία των αναγκών της σε κεφάλαια κίνησης, ο βαθμός ρευστότητας αυτής θα πρέπει να εξετάζεται σε συνδυασμό με αυτούς τους παράγοντες. Για παράδειγμα, μια επιχείρηση παροχής υπηρεσιών, με λίγα αποθέματα στο ενεργητικό της, η οποία δε παρέχει πίστωση στους πελάτες της, θα μπορούσε να λειτουργήσει σε ικανοποιητικό βαθμό έστω και με έναν δείκτη κεφαλαίου κίνησης μικρότερο του 1. Χρηματικών Διαθεσίμων (Acid-Test Rati) = (Τρέχον Ενεργητικό Αποθέματα) / Τρέχουσες Υποχρεώσεις Ο αριθμοδείκτης χρηματικών διαθεσίμων διατηρεί σαν βάση σύγκρισης το σύνολο του βραχυπρόθεσμου παθητικού, αλλά διαφοροποιεί το αντικείμενο σύγκρισης στο πιο εξειδικευμένο υποσύνολο του τρέχοντος ενεργητικού που αναφέρεται σε μετρητά στο ταμείο, καταθέσεις σε τράπεζες και άλλες βραχυπρόθεσμες επενδύσεις οι οποίες ισοδυναμούν με χρήμα. Συνεπώς ο δείκτης αυτός (σε σχέση τον δείκτη Κεφαλαίου Κίνησης) αγνοεί τα στοιχεία του κυκλοφορούντος ενεργητικού τα οποία στην πράξη δε μετατρέπονται εύκολα σε μετρητά (αποθέματα). Μια ικανοποιητική τιμή του δείκτη αυτού, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της κάθε επιχείρησης, είναι ανάμεσα στο 1 και το 2. Δραστηριότητας Οι αριθμοδείκτες ρευστότητας εκφράζουν τη ταχύτητα ή ρυθμό χρήσης των περιουσιακών στοιχείων του οργανισμού. Μέση περίοδος είσπραξης απαιτήσεων (average cllectin perid) = (Απαιτήσεις / Πωλήσεις)*360 Η μέση περίοδος είσπραξης απαιτήσεων αποτελεί το χρονικό διάστημα κατά το οποίο η επιχείρηση περιμένει για να εισπράξει τις απαιτήσεις της, από τη στιγμή που πραγματοποιήθηκε η πιστωτική πώληση μέχρι τη στιγμή που αυτή θα μετατραπεί σε μετρητά ή αλλιώς το χρονικό διάστημα που παρέμειναν ανείσπρακτες οι απαιτήσεις στην επιχείρηση. Η τιμή του δείκτη θα πρέπει να είναι όσο το δυνατό μικρότερη, διότι αυτό συνεπάγεται και μικρότερο χρόνο δέσμευσης των κεφαλαίων της επιχείρησης, καλύτερη θέση από απόψεως χορηγούμενων πιστώσεων, καθώς και μικρότερη πιθανότητα ζημιών από επισφαλείς πελάτες. Χρήσιμα συμπεράσματα μπορούν να βγουν από τη σύγκριση του δείκτη με τους πιστωτικούς όρους τους οποίους παρέχει μια επιχείρηση στους πελάτες της. Μια τιμή κοντά στις μέρες με τις οποίες η επιχείρηση πιστώνει τους πελάτες της θεωρείται ικανοποιητική. Ταχύτητα κυκλοφορίας αποθεμάτων (Inventry turnver) = Κόστος πωληθέντων / Μέσο ύψος Αποθεμάτων Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 28

29 Η ικανότητα μιας επιχείρησης να πωλεί τα αποθέματά της γρήγορα, αποτελεί ένα ακόμη μέτρο του βαθμού χρησιμοποίησης των περιουσιακών της στοιχείων. Ο δείκτης κυκλοφορίας αποθεμάτων δείχνει πόσες φορές ανανεώθηκαν τα αποθέματα της επιχείρησης, σχέση με τις πωλήσεις της, στη διάρκεια ενός έτος (μιας χρήσης). Γενικά, όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμοδείκτης αυτός, τόσο πιο αποτελεσματικά λειτουργεί η επιχείρηση. Από την άλλη πλευρά, ένας πολύ υψηλός δείκτης μπορεί να σημαίνει ότι η επιχείρηση δε διατηρεί αρκετά εμπορεύματα στις αποθήκες της γεγονός που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τον όγκο των πωλήσεών της. Η τιμή του δείκτη καλό είναι να αξιολογηθεί συγκριτικά με τις επιχειρήσεις του κλάδου καθώς και διαχρονικά με άλλες χρονιές. Ταχύτητας εξόφλησης βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων (trade creditrs t purchases rati) = Αγορές / Μέσο ύψος βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων Ο παραπάνω αριθμοδείκτης εκτιμά την ταχύτητα εξόφλησης των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων μιας επιχείρησης. Όπως και με τον προηγούμενο δείκτη, δεν υπάρχει κάποια «ιδανική» τιμή που αναμένεται να πάρει. Τα πιο χρήσιμα συμπεράσματα μπορούν να βγουν με τη διαχρονική εξέταση του δείκτη και την ανάλυση των αιτιών που συμβάλλουν σε ενδεχόμενη μείωσή του. Μόχλευσης Ένα από τα ενδιαφέροντα των επενδυτών είναι η αξιολόγηση της επιχείρησης όσον αφορά στην ικανότητά της να ανταποκρίνεται στις μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις της και να προσφέρει το μέγιστο δυνατό βαθμό ασφάλειας στους δανειστές της από τους οποίους η επιχείρηση αντλεί κεφάλαια. Δανειακών κεφαλαίων (debt rati) = Συνολικές Υποχρεώσεις / Συνολικό Ενεργητικό Ο δανειακός αριθμοδείκτης παρουσιάζει το ποσοστό των συνολικών κεφαλαίων το οποίο χρηματοδοτείται από εξωτερικούς δανειστές. Μία τιμή του δείκτη μεγαλύτερη του 1 αποτελεί ένδειξη ότι η επιχείρηση έχει παραπάνω υποχρεώσεις από το σύνολο του ενεργητικού της, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει μελλοντικά προβλήματα εξόφλησής τους. Σε συνδυασμό με παρόμοιους δείκτες, ο δανειακός αριθμοδείκτης μπορεί να βοηθήσει του επενδυτές να προσδιορίσουν το επίπεδο κινδύνου της επιχείρησης. Δανειακά προς ίδια κεφάλαια (debt t equity rati) = Συνολικές Υποχρεώσεις / Ίδια Κεφάλαια Ο αριθμοδείκτης αυτός εκφράζει το βαθμό ισορροπίας μεταξύ εξωτερικού δανεισμού και εισφοράς κεφαλαίων από τους μετόχους της επιχείρησης. Αποτελεί επίσης ένδειξη για το ποσό των ξένων κεφαλαίων που η επιχείρηση μπορεί να αντλήσει στο μέλλον για τη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων της χωρίς να κινδυνεύει η λειτουργία της. Η τιμή του δείκτη εξαρτάται πολύ από τον κλάδο στον οποίο λειτουργεί η επιχείρηση. Έτσι, σε κλάδους υψηλής εντάσεως κεφαλαίου (π.χ. αυτοκινητοβιομηχανία) παίρνει τιμές πάνω από 2, την ίδια στιγμή που σε επιχειρήσεις ηλεκτρονικών υπολογιστών κυμαίνεται σε επίπεδα του 0,5. Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 29

30 Κερδοφορίας Α. Περιθώριο Κέρδους Μικτού περιθωρίου ή μικτού κέρδους (Grss Prfit margin) = 100* Μικτά κέρδη / Καθαρές πωλήσεις Ο αριθμοδείκτης Μικτού Κέρδους δείχνει τη λειτουργική αποτελεσματικότητα μιας επιχείρησης καθώς και την πολιτική τιμών αυτής. Όσο μεγαλύτερη τιμή παίρνει ο δείκτης, τόσο καλύτερη, από άποψη κερδών, είναι η θέση της επιχείρησης, αφού μπορεί να αντιμετωπίσει πιο εύκολα μια πιθανή μελλοντική αύξηση του κόστους των πωλούμενων προϊόντων της. Είναι όμως πιθανόν, μια επιχείρηση να έχει θέσει σκόπιμα ένα χαμηλό περιθώριο κέρδους, προκειμένου να επιτύχει αύξηση του όγκου πωλήσεων για μια χρονική περίοδο. Καθαρού περιθωρίου ή καθαρού κέρδους (Net Prfit margin) = 100*Καθαρά κέρδη / Καθαρές πωλήσεις Ο αριθμοδείκτης καθαρού περιθωρίου δείχνει το ποσοστό του καθαρού κέρδους που επιτυγχάνει μια επιχείρηση από τις πωλήσεις της ή αλλιώς τι κέρδος πραγματοποιεί από κάθε Ευρώ πωλήσεων που επιτυγχάνει. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμοδείκτης καθαρού κέρδους, τόσο πιο επικερδής είναι η επιχείρηση (εξαιρείται και εδώ η περίπτωση διαφορετικής στρατηγικής για κάποια περίοδο). Β. Αποδοτικότητας Αποδοτικότητα Ιδίων Κεφαλαίων (Return n Equity ROE) = Καθαρά κέρδη / Ίδια Κεφάλαια Ένας από τους σημαντικότερους δείκτες κερδοφορίας είναι ο δείκτης αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων, ο οποίος αποκαλύπτει την ικανότητα της επιχείρησης να μετατρέπει τα ίδια κεφάλαια της (δηλαδή των μετόχων ή ιδιοκτητών σε μη εισηγμένη επιχείρηση) σε κέρδος. Μία τιμή του δείκτη ίση με 0,4 σημαίνει ότι για κάθε 1 Ευρώ ιδίων κεφαλαίων, η επιχείρηση καταφέρνει να δημιουργήσει 0,4 Ευρώ καθαρά κέρδη. Αξίζει να σημειωθεί ότι χρήσιμα συμπεράσματα βγαίνουν από την εξέταση του δείκτη σε συνδυασμό με τους δείκτες μόχλευσης από τους οποίου και επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό. Όσο περισσότερα ξένα κεφάλαια χρησιμοποιεί η επιχείρηση, τόσο μεγαλύτερος είναι και ο δείκτης αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων. Όμως σε αυτή τη περίπτωση τα κέρδη έχουν προκύψει περισσότερο από τη χρησιμοποίηση ξένων κεφαλαίων. Αποδοτικότητας Ενεργητικού (Return n Assets- ROA) = 100* Καθαρά κέρδη / Σύνολο Ενεργητικού Ο αριθμοδείκτης αυτός μετρά την απόδοση των συνολικών περιουσιακών στοιχείων μιας επιχείρησης, καθώς και των επί μέρους τμημάτων αυτής και αποτελεί ένα είδος αξιολογήσεως και ελέγχου της διοικήσεως της. «Ιδανική» τιμή για τον δείκτη δεν υπάρχει. Φυσικά, όσο μεγαλύτερες τιμές παίρνει, τόσο καλύτερα αξιολογείται η επιχείρηση στην ικανότητά της να εκμεταλλεύεται κατάλληλα τα περιουσιακά της στοιχεία. Η διαχρονική ανάλυση του δείκτη καθώς και η σύγκρισή του με των ανταγωνιστικών επιχειρήσεων στον κλάδο, οδηγεί σε χρήσιμα συμπεράσματα. Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 30

31 Αποδοτικότητα Καθαρού Ενεργητικού (Return n Net Assets - RONA) = 100*Καθαρά Κέρδη / (Πάγια + Καθαρό Κεφάλαιο κίνησης) Μια παραλλαγή του προηγούμενου δείκτη, είναι ο δείκτης που μετράει την αποδοτικότητα του καθαρού ενεργητικού, το οποίο ορίζεται ως το άθροισμα των παγίων στοιχείων της επιχείρησης και του καθαρού κεφαλαίου κίνησης. Ο δείκτης μετράει την κερδοφορία της επιχείρησης σε σχέση με τα περιουσιακά στοιχεία τα οποία συνέβαλλαν στην παραγωγή των προϊόντων τα οποία παρήγαγε. Και σε αυτή την περίπτωση, οι μεγαλύτερες τιμές προτιμώνται, και η διαχρονική και ενδοκλαδική σύγκριση ενδείκνυται. Το λογισμικό παρέχει τα αποτελέσματα αναφορικά με τους παραπάνω αριθμοδείκτες τόσο σε μορφή πινάκων (Εικ. 26) όσο και σε μορφή διαγραμμάτων (Εικ. 27). Εικόνα 26. Οι πίνακες των αριθμοδεικτών του επιχειρηματικού σχεδίου Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 31

32 Εικόνα 27. Τα διαγράμματα των αριθμοδεικτών του επιχειρηματικού σχεδίου 2.5. ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΡΙΣΚΟΥ Για τη διαχείριση της αβεβαιότητας των τιμών των μεταβλητών εισόδου και τη βελτίωση της αξιοπιστίας των κριτηρίων αξιολόγησης των επενδυτικών σχεδίων, εφαρμόζονται τεχνικές, οι οποίες διευκολύνουν σημαντικά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Οι τεχνικές αυτές είναι: η ανάλυση ευαισθησίας (sensitivity analysis) και η πιθανολογική ανάλυση (Prbabilistic analysis) ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ Σύμφωνα με τη διαδικασία που ακολουθείται από τη συγκεκριμένη μέθοδο, αρχικά υπολογίζεται το αποτέλεσμα (απόδοση) μιας επένδυσης με συγκεκριμένες τιμές στις βασικές μεταβλητές (π.χ. τιμή πώλησης, κόστος παραγωγής, ύψος ετήσιων πωλήσεων, κ.λπ.). Στη συνέχεια, μεταβάλλεται η τιμή μιας μεταβλητής κατά διάφορα ποσοστά, διατηρώντας τις τιμές των υπολοίπων παραμέτρων αμετάβλητες, και μετράται η μεταβολή του αποτελέσματος. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται για καθεμία από τις βασικές μεταβλητές και υπολογίζονται οι επιπτώσεις στο αποτέλεσμα της επένδυσης. Ο αντικειμενικός σκοπός της ανάλυσης ευαισθησίας είναι ο προσδιορισμός των πλέον κρίσιμων για την απόδοση της επένδυσης μεταβλητών. Συχνά, η ανάλυση ευαισθησίας χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τις τιμές συγκεκριμένων μεταβλητών (π.χ. τιμή πώλησης του τελικού προϊόντος), οι οποίες αντιστρέφουν το τελικό αποτέλεσμα (δηλ. καθιστούν μια επένδυση απορριπτέα). Ένα απλό εργαλείο για την εφαρμογή της ανάλυσης ευαισθησίας είναι το επονομαζόμενο «αραχνοειδές διάγραμμα» (spider diagram). Το αραχνοειδές διάγραμμα κατασκευάζεται για να εξεταστεί το αποτέλεσμα της επένδυσης ως προς την ΚΠΑ ή τον ΕΒΑ λόγω της μεταβολής μιας ή περισσοτέρων βασικών μεταβλητών. Στην Εικ. 28 παρουσιάζεται η μεταβολή στην ΚΠΑ εξαιτίας της μεταβολής της τιμής πώλησης και του κόστους παραγωγής. Δ. Δαμίγος & Γ. Μαυρωτάς, Λέκτορες ΕΜΠ, Α. Πρωτόγερου, Διδάκτωρ ΕΜΠ Επιχειρηματικό Σχέδιο σελ. 32