Κεφάλαιο 7 ο ΟΥΟΡΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΑΙΑ ΣΗΦΑΚΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 1

Transcript

1 Κεφάλαιο 7 ο ΟΥΟΡΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΑΙΑ ΣΗΦΑΚΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 1

2 Το ουροποιθτικό ςφςτθμα Χρθςιμεφει για τθν παραγωγι και αποβολι οφρων από τον οργανιςμό Με τα οφρα αποβάλλονται άχρθςτα προϊόντα του οργανιςμοφ Ζχει δφο μοίρεσ: Τθν εκκριτικι Αποτελείται από τουσ δφο νεφροφσ Με αυτοφσ γίνεται θ απζκκριςθ των οφρων Τθν αποχετευτικι που αποτελείται από Τουσ νεφρικοφσ κάλυκεσ Τισ νεφρικζσ πυζλουσ Τουσ ουρθτιρεσ Τθν ουροδόχο κφςτθ και Τθν ουρικρα Σε επαφι με τουσ νεφροφσ βρίςκονται και τα επινεφρίδια Είναι ςθμαντικοί ενδοκρινείσ αδζνεσ Δεν ςχετίηονται με τθ λειτουργία του ουροποιθτικοφ ςυςτιματοσ ΜΑΙΑ ΣΗΦΑΚΗ 2

3 Οι νεφροί Είναι δφο δεξιόσ και αριςτερόσ Βρίςκονται ςτο πίςω μζροσ τθσ κοιλιάσ, δεξιά και αριςτερά από τθν ςπονδυλικι ςτιλθ Στο φψοσ 12 ου κωρακικοφ και 3 ου οςφυϊκοφ ςπονδφλου Ο δεξιόσ νεφρόσ βρίςκεται λίγο πιο χαμθλά από τον αριςτερό Ριζηεται από το ιπαρ Κάκε νεφρόσ ηυγίηει150 γρ. και ζχει ςχιμα φαςολιοφ ΜΑΙΑ ΣΗΦΑΚΗ 3

4 Κάκε νεφρόσ εμφανίηει: Δφο επιφάνειεσ: - πρόςκια και οπίςκια Δφο άκρα: - άνω και κάτω πόλο Δφο χείλθ: - ζςω και ζξω Το ζςω χείλοσ του νεφροφ ζχει ςχιμα κοίλο και είναι ςτραμμζνο προσ τθν ςπονδυλικι ςτιλθ Στο μζςο του υπάρχει μια εντομι θ πφλθ του νεφροφ Από τθν πφλθ του νεφροφ: Μπαίνουν θ νεφρικι αρτθρία Βγαίνουν θ νεφρικι φλζβα και θ νεφρικι πφελοσ Η πφλθ του νεφροφ οδθγεί ςε κοιλότθτα τθν νεφρικι κοιλία Σε αυτιν υπάρχουν: Οι νεφρικοί κάλυκεσ Οι νεφρικοί πφελοσ και Νεφρικά αγγεία ΜΑΙΑ ΣΗΦΑΚΗ 4

5 Σχζςεισ με τα γείτονα όργανα. Η πίςω επιφάνεια του νεφροφ ζρχεται ςε επαφι με τθν 12 θ πλευρά Χωρίηεται ζτςι ςε δφο μοίρεσ τθν άνω που είναι πιο μικρι και τθν κάτω που είναι πιο μεγάλθ Η μπροςτινι επιφάνεια του δεξιοφ νεφροφ ζρχεται ςε επαφι με το ιπαρ και το 12/λο Η μπροςτινι επιφάνεια του αριςτεροφ νεφροφ ζρχεται ςε επαφι με το ςτομάχι, το ςπλινα και το πάγκρεασ Ο άνω πόλοσ κάκε νεφροφ ακουμπά ςτο αντίςτοιχο επινεφρίδιο Ο κάτω πόλοσ κάκε νεφροφ ζρχεται ςε επαφι με τθν δεξιά και αριςτερι κολικι καμπι αντίςτοιχα Καταςκευι του νεφροφ Ο νεφρόσ αποτελείται από δφο ουςίεσ με διαφορετικό χρϊμα, υφι, όψθ και λειτουργία: Τθν μυελϊδθ βρίςκεται ςτο κζντρο Τθν φλοιϊδθ βρίςκεται ςτθν περιφζρεια ΜΑΙΑ ΣΗΦΑΚΗ 5

6 Καταςκευι του νεφροφ Η μυελϊδθσ μοίρα αποτελείται: Από 7 με 20 κωνικοφ ςχιματοσ περιοχζσ νεφρικζσ πυραμίδεσ Η βάςθ των πυραμίδων ςτρζφεται προσ τθν φλοιϊδθ μοίρα Η κορυφι τουσ προσ τθν νεφρικι κοιλία Οι κορυφζσ των νεφρικϊν πυραμίδων μπαίνουν ςτουσ μικροφσ κάλυκεσ κθλζσ πυραμίδων Κάκε κθλι παρουςιάηει μικρά τριματα για τθν ζξοδο των οφρων ςτο μικρό κάλυκα Η φλοιϊδθσ ουςία Ρεριβάλλει τθν μυελϊδθ ουςία και δίνει προςεκβολζσ ανάμεςα ςτισ νεφρικζσ πυραμίδεσ Εντόσ φλοιϊδουσ αλλά και μυελϊδουσ μοίρα βρίςκονται τα ουροφόρα ςωλθνάρια Ξεκινοφν από τθν φλοιϊδθ μοίρα και καταλιγουν ςτθν κορυφι τθσ νεφρικισ πυραμίδασ Κάκε ουροφόρο ςωλθνάριο ζχει μικοσ 5,5 εκ. περίπου Εμφανίηει τα εξισ μζρθ: Ζλυτρο του Bowman Εγγφσ εςπειραμζνο ςωλθνάριο Αγκυλωτό ςωλθνάριο ι αγκφλθ του Henle Εμβόλιμο ι άπω εςπειραμζνο ςωλθνάριο Ακροιςτικό ςωλθνάριο ΜΑΙΑ ΣΗΦΑΚΗ 6

7 Ζλυτρο του Bowman και νεφρικό ςωμάτιο Είναι το πρϊτο τμιμα του ουροφόρου ςωλθναρίου Βρίςκεται ςτθ φλοιϊδθ μοίρα Μζςα ςε αυτό μαηεφεται το προοφρο Ζρχεται ςε επαφι με το αγγειϊδεσ ςπείραμα προςαγωγό και απαγωγό αρτθρίδιο και τριχοειδι αγγεία Μαηί με το αγγειϊδεσ ςπείραμα αποτελοφν το νεφρικό ςωμάτιο ΜΑΙΑ ΣΗΦΑΚΗ 7

8 Νεφρϊνασ Ρρόκειται για τθν λειτουργικι και ανατομικι μονάδα του νεφροφ Αποτελείται από Το νεφρικό ςωμάτιο Το εγγφσ εςπειραμζνο ςωλθνάριο Το εγγφσ εςπειραμζνο αποτελεί τθν ςυνζχεια τθσ Βωμανείου κάψασ Ξεκινά από τθν φλοιϊδθ μοίρα και ςυνεχίηει τθν πορεία ςτθν μυελϊδθ μοίρα Το αγκυλωτό ςωλθνάριο Το αγκυλωτό ςωλθνάριο βρίςκεται ςτθν μυελϊδθ μοίρα και Το άπω εςπειραμζνο ςωλθνάριο Χρθςιμεφει για τθν απζκκριςθ των οφρων Λειτουργία του ακροιςτικοφ ςωλθνάριου είναι θ παροχζτευςθ των οφρων ΜΑΙΑ ΣΗΦΑΚΗ 8

9 Νεφρικοί κάλυκεσ και νεφρικι πφελοσ Αποτελοφν τθν αρχι τθσ αποχετευτικισ μοίρασ Οι νεφρικοί κάλυκεσ διακρίνονται ςε Μικροφσ Είναι ζνασ ςωλινασ που περιβάλλει μια ι δφο νεφρικζσ κθλζσ Είναι 9 με 10 Μεγάλουσ Δθμιουργοφνται από τθν ζνωςθ των μικρϊν Είναι 2 με 3 Από τθν ζνωςθ τουσ ςχθματίηεται θ νεφρικι πφελοσ Η νεφρικι πφελοσ ςυνεχίηεται προσ τα κάτω ωσ ουρθτιρασ Η νεφρικι πφελοσ ςυνεχίηεται προσ τα κάτω ωσ ουρθτιρασ ΜΑΙΑ ΣΗΦΑΚΗ 9

10 Ο ουρθτιρασ Είναι ελαςτικόσ ςωλινασ μικουσ 30 εκ. Βρίςκεται ςτα πλάγια τθσ ςπονδυλικισ ςτιλθσ Αρχίηει από τθν νεφρικι πφελο και καταλιγει ςτθν ουροδόχο κφςτθ Εμφανίηει 3 μοίρεσ: Τθν κοιλιακι Τθν πυελικι και Τθν κυςτικι Κατά τθν πορεία τουσ εμφανίηουν 2 με 3 ςτενϊματα Νεφρολικίαςθ Πταν ςχθματιςτεί λίκοσ ςτουσ νεφρικοφσ κάλυκεσ μπορεί να μετακινθκεί ςτουσ ουρθτιρεσ και να ςφθνϊςει ςε ζνα ςτζνωμα Κάκε μετακίνθςθ του λίκου προκαλεί ιςχυρό πόνο κωλικόσ του νεφροφ ι του ουρθτιρα Πταν ο λίκοσ ςφθνϊςει δεν προωκοφνται τα οφρα που παράγονται από τουσ νεφροφσ προσ τθν ουροδόχο κφςτθ και υπάρχει κίνδυνοσ καταςτροφισ του νεφροφ ΜΑΙΑ ΣΗΦΑΚΗ 10

11 Ουροδόχοσ κφςτθ Κυςτικι μοίρα του ουρθτιρα Κατά τθν κυςτικι μοίρα ο ουρθτιρασ ζχει λοξι πορεία Πταν ο κφςτθ γεμίςει με οφρα το τοίχωμα τθσ τεντϊνει και πιζηει τον ουρθτιρα Με τον μθχανιςμό αυτό Δεν γίνεται αντίςτροφθ πορεία των οφρων από τθν ουροδόχο κφςτθ προσ τον ουρθτιρα Δεν γίνεται κάκοδοσ των οφρων από τον ουρθτιρα ςτθν κφςτθ Βρίςκεται μζςα ςτθν μικρι πφελο και πίςω από τθν θβικι ςφμφυςθ Συγκεντρϊνει τα οφρα που ζρχονται από τουσ δφο ουρθτιρεσ Χωράει περίπου 1,5 ζωσ 2 κιλά οφρα Συνικωσ γρ. προκαλοφν επικυμία για οφρθςθ Πταν θ ουροδόχοσ κφςτθ είναι άδεια ζχει ςχιμα κωνικό, ενϊ όταν είναι γεμάτθ ζχει ςχιμα ςφαιρικό Στθν ουροδόχο κφςτθ διακρίνουμε: Βάςθ ι πυκμζνα Βρίςκεται προσ τα κάτω και από αυτι ξεκινά θ ουρικρα Σϊμα Χωρίηεται από τθ βάςθ με τισ εκβολζσ των ουρθτιρων Κορυφι Βρίςκεται προσ τα πάνω και μπροςτά ΜΑΙΑ ΣΗΦΑΚΗ 11

12 Γυναικεία και ανδρικι ουρ. Κφςτθ και ουρικρα Η κζςθ τθσ ουροδόχου κφςτθσ Στθν γυναίκα είναι μεταξφ θβικισ ςφμφυςθσ και μιτρασ Στον άνδρα είναι ανάμεςα ςτθν θβικι ςφμφυςθ και ςτο ορκό Στον άνδρα κάτω από τθν ουροδόχο κφςτθ βρίςκεται ο προςτάτθσ ΜΑΙΑ ΣΗΦΑΚΗ 12

13 Η ουρήθρα Είναι ο ςωλινασ που μεταφζρει τα οφρα από τθν ουροδόχο κφςτθ προσ τα ζξω κατά τθν οφρθςθ Διαφζρει ςε άνδρεσ και γυναίκεσ Στθν γυναίκα μεταφζρει μόνο οφρα Ζχει μικοσ περίπου 4 εκατοςτά Αρχίηει από το ςτόμιο τθσ ουρικρασ ςτθν ουροδόχο κφςτθ ζςω ςτόμιο τθσ ουρικρασ Εκβάλλει ςτα μικρά χείλθ του αιδοίου, κοντά ςτο ςτόμιο του κόλπου ζξω ςτόμιο τθσ ουρικρασ. Το ζξω ςτόμιο τθσ ουρικρασ περιβάλλεται από μυϊκζσ ίνεσ που ρυκμίηουν τθν ζξοδο των οφρων Στον άνδρα μεταφζρει και ςπζρμα, δθλαδι εξυπθρετεί και το γεννθτικό ςφςτθμα και το ουροποιθτικό ΜΑΙΑ ΣΗΦΑΚΗ 13

14 Ανδρικι ουρικρα Ζχε μικοσ 20 περίπου εκατοςτά Αρχίηει από το ςτόμιο τθσ ουροδόχου κφςτθσ ζςω ςτόμιο τθσ ουρικρασ, και αφοφ περάςει μζςα από τον προςτάτθ και το ζδαφοσ τθσ πυζλου περνά από το ςθραγγϊδεσ ςϊμα τθσ ουρικρασ που βρίςκεται ςτο πζοσ. Καταλιγει ςτθ βάλανο του πζουσ ζξω ςτόμιο ουρικρασ Ζχει τρεισ μοίρεσ: Τθν προςτατικι Βρίςκεται μζςα ςτον προςτάτθ Σε αυτι εκβάλλουν οι εκςπερματικοί πόροι Μεταφζρουν ςπζρμα και εκκρίματα άλλων αδζνων ςτθν ουρικρα Τθν υμενϊδθ Ρερνά από το ουρογεννθτικό τρίγωνο, ςτο ζδαφοσ τθσ μικρισ πυζλου Τθν ςθραγγϊδθ Βρίςκεται ςτο ςθραγγϊδεσ ςϊμα τθσ ουρικρασ, ςτο κάτω μζροσ του πζουσ Καταλιγει ςτθ βάλανο ΜΑΙΑ ΣΗΦΑΚΗ 14

15 Νεφροί και τα υγρά του ςϊματοσ Απαραίτθτθ προχπόκεςθ για τθν ηωι και τθν καλι λειτουργία των κυττάρων θ διατιρθςθ ιςοηυγίου νεροφ και θλεκτρολυτϊν ςε ςτακερά επίπεδα Το νερό προςλαμβάνεται Αυτοφςιο Με τισ τροφζσ Με τθν καφςθ διαφόρων ςυςτατικϊν τθσ τροφισ υδατανκράκων Το νερό χάνεται από τον οργανιςμό Με τθν άδθλο αναπνοι από το δζρμα Με τθν μορφι ιδρϊτα Με τα κόπρανα Με τα οφρα Η πρόςλθψθ νεροφ ρυκμίηεται από το αίςκθμα τθσ δίψασ Σε περίπτωςθ αρνθτικοφ ιςοηυγίου νεροφ Είναι αντανακλαςτικό του κζντρου τθσ δίψασ ςτον υποκάλαμο Κάτω από φυςιολογικζσ ςυνκικεσ θ απϊλεια νεροφ Με τθν άδθλο αναπνοι και τα κόπρανα είναι λίγο ι πολφ ςτακερι Με τον ιδρϊτα κατά τθν κερμορφκμιςθ παρατθροφνται μεγαλφτερεσ διακυμάνςεισ Με εμζτουσ ι διάρροια παρατθροφνται επίςθσ μεγάλεσ διακυμάνςεισ Με τουσ νεφροφσ γίνεται κυρίωσ θ ρφκμιςθ τθσ ιςορροπίασ του νεροφ ςτον οργανιςμό Οι νεφροί ζχουν τθν ικανότθτα να ςυμπυκνϊνουν ι να αραιϊνουν ςε μεγάλο βακμό τα οφρα που αποβάλλουν Αποτελοφν τον κφριο ρυκμιςτικό παράγοντα ςτθν ιςορροπία των υγρϊν του ςϊματοσ ΜΑΙΑ ΣΗΦΑΚΗ 15

16 Μθχανιςμόσ παραγωγισ οφρων Με τθν παραγωγι οφρων από τουσ νεφροφσ υκμίηεται το ιςοηφγιο των υγρϊν του ςϊματοσ Γίνεται θ κάκαρςθ του πλάςματοσ Αποβάλλονται διάφορα ιόντα και άχρθςτα προϊόντα του μεταβολιςμοφ Ουρία, κρεατινίνθ, ουρικό οξφ, ουρικά άλατα Η παραγωγι των οφρων πραγματοποιείται: Με τθν διικθςθ μεγάλθσ ποςότθτασ πλάςματοσ από τθν ςπειραματικι μεμβράνθ ςτα ουροφόρα ςωλθνάρια Με τθν επαναρρόφθςθ νεροφ και θλεκτρολυτϊν από τα ουροφόρα ςωλθνάριο προσ το αίμα Τα οφρα Αποτελοφνται κυρίωσ από νερό, που περιζχει οργανικζσ ουςίεσ και ανόργανα άλατα Το ποςό τουσ είναι περίπου 1500ml ςτον άνδρα και 1200 ςτθν γυναίκα ανά 24ωρο Το ποςό αυτό ποικίλλει μζςα ςε ευρφ πλαίςια Σε περιπτϊςεισ αυξθμζνθσ πρόςλθψθσ νεροφ το ποςό των οφρων αυξάνεται ανάλογα Αυτό γίνεται με μεταβολι τθσ ποςότθτασ τθσ αντιδιουρθτικισ ορμόνθσ Το ποςό των οφρων μπορεί να αυξθκεί ι να μειωκεί μζχρι και 400 ml το 24ωρο Το ειδικό βάροσ των οφρων κυμαίνεται από 1,015 1,020. Είναι βαρφτερα από το νερό περιζχουν διαλυμζνεσ ουςίεσ Το ειδικό βάροσ ελαττϊνεται ςτθν πολυουρία και αυξάνεται ςτθν ολιγουρία Τα οφρα τθσ νφχτασ είναι πυκνότερα και πιο ςκοφρα από τθσ θμζρασ Κατά τθν διάρκεια τθσ νφχτασ παράγονται λιγότερα οφρα και άρα πιο ςυμπυκνωμζνα ΜΑΙΑ ΣΗΦΑΚΗ 16

17 Σφςταςθ οφρων Τα οφρα είναι ζνα διάλυμα που αποτελείται από : Νερό Οργανικά ςυςτατικά Ουρία Κρεατινίνθ Ουρικό οξφ Ιππουρικό οξφ Λεφκωμα, αμινοξζα, οξαλικό οξφ, γαλακτικό οξφ, ουροχολίνθ Ανόργανα ςυςτατικά Νάτριο, χλϊριο, κάλιο, μαγνιςιο, αμμϊνιο, ανκρακικά ιόντα, φωςφορικά ιόντα και κειικά ιόντα ΜΑΙΑ ΣΗΦΑΚΗ 17

18 Ερωτιςεισ κεωρίασ κεφαλαίου -1 Εξθγείςτε ςε τι χρθςιμεφει το ουροποιθτικό ςφςτθμα Απαρικμιςτε τα μζρθ του ουροποιθτικοφ ςυςτιματοσ Εξθγείςτε τι ςχζςθ ζχουν τα επινεφρίδια με τθν λειτουργία του ουροποιθτικοφ ςυςτιματοσ Ρεριγράψτε τθν μακροςκοπικι ανατομικι των νεφρϊν Ρεριγράψτε τθν τοπογραφικι ςχζςθ των νεφρϊν με τα γφρω όργανα Ρεριγράψτε τθν καταςκευι των νεφρϊν Ρεριγράψτε τα μζρθ του ουροφόρου ςωλθναρίου Εξθγείςτε ποια θ λειτουργία του νεφρϊνα και αναφζρετε τα μζρθ αυτοφ Εξθγείςτε που βρίςκονται και περιγράψτε τισ νεφρικζσ πυραμίδεσ Αναπτφξτε τθν ανατομία των νεφρικϊν καλφκων και τθσ νεφρικισ πυζλου Εξθγείςτε τι είναι ο ουρθτιρασ, ποια θ πορεία που ακολουκεί και ποιεσ είναι οι μοίρεσ αυτοφ Εξθγείςτε τθν ςθμαςία τθσ κυςτικισ μοίρασ του ουρθτιρα Εξθγείςτε τθν τοπογραφία τθσ ουροδόχου κφςτεωσ ςε γυναίκεσ και άνδρεσ Ρεριγράψτε το ςχιμα και τα μζρθ τθσ ουροδόχου κφςτεωσ Αναφζρετε τθν λειτουργία τθσ ουρικρασ και εξθγείςτε τι διαφορζσ διακρίνουμε ςτθν ουρικρα ανδρϊν και γυναικϊν Ρεριγράψτε τισ μοίρεσ τθσ ανδρικισ ουρικρασ Εξθγείςτε που βρίςκονται τα ζςω και ζξω ςτόμια τθσ ουρικρασ ςτουσ άνδρεσ και ςτισ γυναίκεσ Εξθγείςτε ποιοι παράγοντεσ επθρεάηουν το ιςοηφγιο νεροφ και θλεκτρολυτϊν ςτο ανκρϊπινο ςϊμα Ρεριγράψτε τον μθχανιςμό παραγωγισ των οφρων Ρεριγράψτε τισ ιδιότθτεσ των οφρων Αναφζρετε τα ςυςτατικά των οφρων ΜΑΙΑ ΣΗΦΑΚΗ 18