Επίδραση των μακροθρεπτικών συστατικών στη ρύθμιση της γλυκόζης του αίματος

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Επίδραση των μακροθρεπτικών συστατικών στη ρύθμιση της γλυκόζης του αίματος"

Πρίσκα Ακρίδας
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Επίδραση των μακροθρεπτικών συστατικών στη ρύθμιση της γλυκόζης του αίματος ΚΟΝΤΟΠΙΔΟΥ ΕΙΡΗΝΗ ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ, M.Sc. ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΤΟΜΕΑΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑΣ, ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

2 ΜΑΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ Μακροθρεπτικά ονομάζονται τα θρεπτικά συστατικά που ο οργανισμός τα χρειάζεται σε ποσότητα μεγαλύτερη των 5 γραμμαρίων. Σε αυτά ταξινομούνται οι υδατάνθρακες, οι πρωτεΐνες και τα λιπαρά.

3 ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Χρειάζεται εξατομικευμένο διατροφικό πλάνο Βασισμένο στις ανάγκες του ασθενή Στις διατροφικές του συνήθειες Στη θέληση του για αλλαγή Στη συμμόρφωση του στη δίαιτα

ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ Ο κυριότερος βιολογικός ρόλος των υδατανθράκων είναι η παροχή ενέργειας και αποτελούν φορέα υδατοδιαλυτών βιταμινών, μετάλλων και φυτικών ινών.

4 ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ Ο κυριότερος βιολογικός ρόλος των υδατανθράκων είναι η παροχή ενέργειας και αποτελούν φορέα υδατοδιαλυτών βιταμινών, μετάλλων και φυτικών ινών. Ο μέσος άνθρωπος παίρνει από τους υδατάνθρακες σχεδόν το μισό της συνολικής ενεργειακής του πρόσληψης. Περιέχονται σε αμυλούχα τρόφιμα (αρτοσκευάσματα, πατάτες, ρύζι), σε δημητριακά, στα όσπρια, στα φρούτα, στα λαχανικά και στα γαλακτοκομικά Διακρίνονται σε απλούς και σύνθετους υδατάνθρακες

ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Κύριος ρυθμιστής της μεταγευματικής γλυκόζης 45-60% στο διαιτολόγιο ενός διαβητικού Σημαντική η ποσότητα, η ποιότητα και η

5 ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Κύριος ρυθμιστής της μεταγευματικής γλυκόζης 45-60% στο διαιτολόγιο ενός διαβητικού Σημαντική η ποσότητα, η ποιότητα και η κατανομή σε ένα διαιτολόγιο Περιορισμός <130γρ/ημ, δε συστήνεται γιατί το ΚΝΣ χρησιμοποιούν τη γλυκόζη ως ενέργεια Υψηλή πρόσληψη φυτικών ινών 14γρ/1000Kcal

6 ΜΕΤΑΓΕΥΜΑΤΙΚΗ ΓΛΥΚΟΖΗ Σε κάποιες μελέτες παρατηρείται αύξησή της μετά από κατανάλωση μεμονωμένων απλών σακχάρων Παρ όλα αυτά, ο διαιτητικός περιορισμός των απλών σακχάρων δεν αποτελεί αποτελεσματική μέθοδο ελέγχου των επιπέδων γλυκόζης ορού Ο βαθμός αύξησης της εξαρτάται από την συνολική σύσταση του γεύματος και από το αν το τρόφιμο καταναλώνεται μόνο του ή ως μέρος ενός γεύματος Η ποικιλία τροφίμων είναι αυτή που οδηγεί σε μείωση του γλυκαιμικού δείκτη των μεικτών γευμάτων Dyson PA, Kelly T, Deakin T, et al., Diabetic Medicine 2011; 28(11):

ΔΙΑΙΤΕΣ ΧΑΜΗΛΕΣ ΣΕ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ Χρησιμοποίηση 20-130γρ/ ημέρα Πολύ μικρή έως μηδενική μείωση στη γλυκόζη αίματος και καμία μείωση στην ινσουλίνη αίματος νηστείας και στη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη

7 ΔΙΑΙΤΕΣ ΧΑΜΗΛΕΣ ΣΕ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ Χρησιμοποίηση γρ/ ημέρα Πολύ μικρή έως μηδενική μείωση στη γλυκόζη αίματος και καμία μείωση στην ινσουλίνη αίματος νηστείας και στη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη Καλύτερη ρύθμιση στη μεταγευματική γλυκόζη αίματος Μελέτες με θετικά αποτελέσματα ακολουθούνται από περιορισμούς: έχουν μικρό αριθμό συμμετεχόντων έχουν μικρή διάρκεια και δεν υπάρχει ομάδα ελέγχου Shah Μ, Garg Α. Diabetes Care 1996; 19: Boden G, Sargrad K, Homko C, Mozzoli M, Stein TP. Ann Intern Med 2005; 15: 142(6):403-11

8 ΔΙΑΙΤΕΣ ΧΑΜΗΛΕΣ ΣΕ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ Δεν υπάρχουν σημαντικά στατιστικά ενδείξεις από μελέτες που να υποστηρίζουν ότι δίαιτες με χαμηλή ή πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες θα έχουν μακροχρόνιο όφελος σε άτομα με διαβήτη Δίαιτα πολύ πλούσια σε πρωτεΐνη ή λίπος Προσοχή στην επιλογή υδατανθρακούχων τροφίμων Αποφυγή όσων περιέχουν και πρόσθετα λιπαρά, γλυκαντικά και αλάτι American Diabetes Association. Diabetes Care 2015; 38 Suppl 1:S4.

9 ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ Εξίσου σημαντική Προσφέρει καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο και μειωμένα επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης Ιδανικά να τηρούνται τα ίδια ωράρια καθημερινά (ειδικά σε παιδιά και εφήβους) Overby NC, Margeirsdottir HD, Brunborg C, Andersen LF, Dahl-Jørgensen K. Diabetologia 2007; 50(10):

ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ Οι πρωτεΐνες είναι δομικά συστατικά των ιστών, ρυθμίζουν την υδατική και οξεοβασική ισορροπία στο αίμα και συμμετέχουν στη σύνθεση μιας πλειάδας βιολογικών μορίων Πρωτεΐνες περιέχονται σε

10 ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ Οι πρωτεΐνες είναι δομικά συστατικά των ιστών, ρυθμίζουν την υδατική και οξεοβασική ισορροπία στο αίμα και συμμετέχουν στη σύνθεση μιας πλειάδας βιολογικών μορίων Πρωτεΐνες περιέχονται σε όλα τα ζωικά τρόφιμα και σε κάποια φυτικά όπως τα όσπρια, κάποια λαχανικά και αμυλούχα τρόφιμα Συνιστώμενη πρόσληψη σε διαβητικούς 20-30% Σε ενδείξεις νεφροπάθειας, η πρόσληψη των πρωτεϊνών πρέπει να είναι στο κατώτερο όριο (0,8γρ/κιλό ΣΒ) αλλά όχι κάτω από 0,6γρ/κιλό γιατί μπορεί να οδηγήσει σε υποθρεψία

11 ΠΕΨΗ ΚΑΙ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ Κατά την πέψη των πρωτεϊνών απελευθερώνεται ινσουλίνη και γλυκαγόνη Στα διαβητικά άτομα, μόνο η γλυκαγόνη απελευθερώνεται Η γλυκαγόνη θα πυροδοτήσει την έναρξη της γλυκονεογγένεσης από το συκώτι, και επειδή αυτή η διαδικασία γίνεται πιο αργά από τον μεταβολισμό των υδατανθράκων, θα προκαλέσει αύξηση στη μεταγευματική γλυκόζη

12 ΠΡΩΤΕΪΝΗ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Συσχέτιση υψηλής πρόσληψης πρωτεΐνης με κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου ΙΙ. Σε υπέρβαρα άτομα βρέθηκε καλύτερος γλυκαιμικός έλεγχος και μεγαλύτερη ανταπόκριση στην ινσουλίνη Συσχέτιση κατανάλωσης πρωτεΐνης με τον γλυκαιμικό έλεγχο, εξαιτίας διαφορετικών συνθηκών μέτρησης, οι μελέτες δεν έχουν καταλήξει σε κάποιο συγκεκριμένο πόρισμα σχετικά με το διαβήτη τύπου Ι Goyenechea E, Holst C, van Baak MA, et al. Diabetes/metabolism research and reviews 2011; 27 (7), Campbell AP, Rains TM. J Nutr 2015; 145(1):164S-169S.

13 ΠΡΩΤΕΪΝΗ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΥΠΟΥ Ι Μεγαλύτερος κορεσμός σε ασθενείς με διαβήτη τύπου Ι Απαιτείται περισσότερη ινσουλίνη από ότι σε δίαιτες χαμηλής περιεκτικότητας πρωτεΐνης με σταθμισμένη την ποσότητα υδατανθράκων Μεγάλη ή επιπλέον ποσότητα πρωτεΐνης σε γεύμα οδηγεί σε σημαντική και παρατεταμένη μεταγευματική υπεργλυκαιμία που συνεχίζεται και έως μετά από 5 ώρες από το γεύμα Paterson Μ, Bell JK, O Connell SM, Smart CE, Shafat A, King B Curr Diab Rep 2015; 15(9): 61. Gannon MC, Nuttall FQ, Saeed A, Jordan K, Hoover H. American Journal of Clinical Nutrition 2013; 78:

ΠΡΩΤΕΪΝΗ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΥΠΟΥ ΙΙ Σε διαβήτη τύπου ΙΙ, διαπιστώθηκε ότι δεν επηρεάζει η ποσότητα της πρωτεΐνης σημαντικά τα επίπεδα γλυκόζης, αλλά αυξάνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη Η αυξημένη

14 ΠΡΩΤΕΪΝΗ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΥΠΟΥ ΙΙ Σε διαβήτη τύπου ΙΙ, διαπιστώθηκε ότι δεν επηρεάζει η ποσότητα της πρωτεΐνης σημαντικά τα επίπεδα γλυκόζης, αλλά αυξάνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη Η αυξημένη κατανάλωση πρωτεΐνης, οδήγησε σε καλύτερα επίπεδα γλυκόζης μεταγευματικά Campbell AP, Rains TM. J Nutr 2015; 145(1):164S-169S. Gannon MC, Nuttall FQ, Saeed A, Jordan K, Hoover H. American Journal of Clinical Nutrition 2013; 78:

ΕΙΔΟΣ ΠΡΩΤΕΪΝΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Το είδος πρωτεΐνης δε βρέθηκε να επηρεάζει το γλυκαιμικό δείκτη Σε περιπτώσεις διαβητικής νεφροπάθειας, η αντικατάσταση της ζωικής από φυτική πρωτεΐνη μείωσε το ρυθμό

15 ΕΙΔΟΣ ΠΡΩΤΕΪΝΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Το είδος πρωτεΐνης δε βρέθηκε να επηρεάζει το γλυκαιμικό δείκτη Σε περιπτώσεις διαβητικής νεφροπάθειας, η αντικατάσταση της ζωικής από φυτική πρωτεΐνη μείωσε το ρυθμό απέκκρισης λευκωματίνης Η αντικατάσταση του κόκκινου κρέατος από κοτόπουλο ή ψάρι, επέφερε τα ίδια αποτελέσματα με έρευνες με μειωμένη πρόσληψη συνολικής πρωτεΐνης Δεν υπάρχουν σαφείς οδηγίες λόγω αντικρουόμενων αποτελεσμάτων και μικρής διάρκειας ερευνών Teixeira SR, Tappenden ΚΑ, Carson L, et al. J Nutr 2004; 134: Gross JL, Zelmanovitz Μ, Moulin CC, et al. Diabetes Care 2002; 25:

ΛΙΠΑΡΑ Τα λιπαρά είναι συστατικά όλων των κυττάρων, αποτελούν την κύρια μορφή αποθήκευσης ενέργειας στον οργανισμό, και είναι πρόδρομες ουσίες πολλών σημαντικών βιολογικών μορίων.

16 ΛΙΠΑΡΑ Τα λιπαρά είναι συστατικά όλων των κυττάρων, αποτελούν την κύρια μορφή αποθήκευσης ενέργειας στον οργανισμό, και είναι πρόδρομες ουσίες πολλών σημαντικών βιολογικών μορίων. Διαχωρίζονται σε ζωικής και φυτικής προέλευσης Η συνήθης πρόσληψη τους που ανταποκρίνεται και στις ανάγκες των διαβητικών ασθενών είναι γύρω στο 30% της συνολικής προσλαμβανόμενης ενέργειας

17 ΛΙΠΑΡΑ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Σε ένα διαβητικό πλάνο διατροφής πιο σημαντική είναι η ποιότητα του προσλαμβανόμενου λίπους παρά η ποσότητά του Τα λιπαρά τρόφιμα δεν έχουν άμεση επίδραση στο γλυκαιμικό έλεγχο, γιατί δεν καταναλώνονται ως μεμονωμένη τροφή αλλά ως συστατικό ενός γεύματος, αλλά η έμμεση επίδραση τους είναι εξίσου σημαντική Pankowska, E., Błazik, M. and Groele L. Diabetes Technology and Therapeutics 2012; 14 (1) :

18 ΛΙΠΑΡΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΓΕΥΜΑΤΙΚΗ ΓΛΥΚΟΖΗ Το διατροφικό λίπος όταν συνδυάζεται με υδατάνθρακες, μειώνει τη γλυκαιμική απόκριση στις πρώτες 3 ώρες μετά την κατανάλωση, αλλά μπορεί να συνεισφέρει στην καθυστερημένη αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα μετά από ώρες Διότι η παρουσία του λίπους θα επιβραδύνει το ρυθμό της γαστρικής κένωσης Γεύματα με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος προκαλούν μια μικρότερη αύξηση και μια πιο αργή μείωση στη μεταγευματική γλυκόζη σε σύγκριση με ένα γεύμα υψηλό σε υδατάνθρακες και χαμηλό σε λίπος Freckmann G, Hagenlocher S, Baumstark A, et al. J Diabetes Sci Technol. 2007;1(5):

19 ΛΙΠΑΡΑ ΚΑΙ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ Ισχυρή συσχέτιση υπογλυκαιμίας με την κατανάλωση μεγάλης ποσότητας λίπους, ειδικά τη νύχτα Σε διαβητικούς ασθενείς τύπου Ι ο χρόνος έναρξης της ινσουλίνης ταχείας δράσης είναι πιθανό να είναι ταχύτερος από την πέψη και την απορρόφηση των υδατανθράκων που λαμβάνονται ως μέρος ενός γεύματος υψηλού λίπους Ένα γεύμα πλούσιο σε λιπαρά (50γρ) προκαλεί σημαντική υπεργλυκαιμία επί 5 ώρες σε άτομα με αντλία ινσουλίνης, ακόμα και αν έχει εγχυθεί πρόσθετη ινσουλίνη Wolpert HA, Atakov-Castillo A, Smith SA, et al. Diabetes Care. 2013;36(4):810 6 Desjardins K, Brazeau AS, Strychar I, et al. Diabetes Res Clin Pract. 2014;106(3):420 7.

20 ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΛΙΠΑΡΩΝ ΚΑΙ ΠΡΩΤΕΪΝΗΣ Η μεταγευματική γλυκόζη αυξάνεται τόσο, όσο το άθροισμα που θα είχαν οι επιπτώσεις από τα δύο θρεπτικά συστατικά μεμονωμένα Σε άλλες μελέτες στη μεμονωμένη πρόσληψη διαπιστώθηκε ότι η υψηλότερη μεταγευματική τιμή γλυκόζης επιτυγχάνεται μετά από 1 ώρα και επιστρέφει σε φυσιολογικά επίπεδα εντός 3ώρου Ενώ, σε από κοινού κατανάλωση, καθυστερεί επιπλέον μισή ώρα να φτάσει στη μέγιστη τιμή αλλά παραμένει αυξημένη για όλο το 3ωρο και δεν επιστρέφει στην αρχική της τιμή πριν το γεύμα Smart CE, Evans M, O Connell SM, et al.. Diabetes Care. 2013; 36(12): Garcia-Lopez JM, Gonzalez-Rodriguez M, Pazos-Couselo M, et al. Diabetes Technol Ther. 2013; 15(2):

ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΙΔΟΣ ΛΙΠΑΡΩΝ Συνολική αύξηση λιπαρών >35% συσχετίζεται με μία σημαντική αύξηση του λιπιδαιμικού προφίλ και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης Τα κορεσμένα και κάποια συγκεκριμένα

21 ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΙΔΟΣ ΛΙΠΑΡΩΝ Συνολική αύξηση λιπαρών >35% συσχετίζεται με μία σημαντική αύξηση του λιπιδαιμικού προφίλ και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης Τα κορεσμένα και κάποια συγκεκριμένα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα έχουν ενοχοποιηθεί για την πρόκληση της αντίστασης στην ινσουλίνη Τα πολυακόρεστα και τα ω-3 λιπαρά οξέα σε μεγάλο βαθμό δε φαίνεται να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στη δράση της ινσουλίνης Montori VM, Farmer A, Wolan PC, Dinneen SF. Diabetes Care 2000; 23: Vitale M, Masulli M, Rivellese A, et al. European journal of nutrition 2015; 1-7.

22 ΚΟΡΕΣΜΕΝΑ ΚΑΙ ΑΚΟΡΕΣΤΑ ΛΙΠΑΡΑ Γυναίκες με σακχαρώδη διαβήτη κύησης μετά από ελεγχόμενη αύξηση των πολυακόρεστων λιπαρών οξέων είδαν σημαντικά στατιστική μείωση των επιπέδων της γλυκόζης νηστείας, της μεταγευματικής γλυκόζης και της ανταπόκρισης στην ινσουλίνη Μικρές διαφορές υπάρχουν στα επίπεδα γλυκόζης όταν συγκρίνονται δίαιτες πλούσιες σε μονοακόρεστα λιπαρά (ελαιόλαδο) με δίαιτες πλούσιες σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (ηλιέλαιο) και στους δύο τύπους διαβήτη Wang H, Jiang H, Yang L, Zhang M. Asia Pacific journal of clinical nutrition 2015; 24(1), 58.

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ Συνολική περιορισμένη πρόσληψη λιπαρών Τα κορεσμένα και trans λιπαρά οξέα προκαλούν αύξηση της μεταγευματικής ινσουλιναιμίας σε παχύσαρκα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ Η αντικατάσταση

23 ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ Συνολική περιορισμένη πρόσληψη λιπαρών Τα κορεσμένα και trans λιπαρά οξέα προκαλούν αύξηση της μεταγευματικής ινσουλιναιμίας σε παχύσαρκα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ Η αντικατάσταση κορεσμένου λίπους από πολυακόρεστα φαίνεται από μελέτες ότι έχει ευεργετικές επιδράσεις στην ευαισθησία στην ινσουλίνη Η αντικατάσταση των κορεσμένων λιπαρών από μονοακόρεστα έχει μειώσει την LDL χοληστερόλη σε διαβητικά άτομα Heine RJ, Mulder C, Popp-Snijders C, van der Meer J, van der Veen. Am J Clin Nutr 1989; 49: Christiansen Ε, Schnider S, PaImvig Β, Tauber-Lassen Ε, Pedersen O. Diabetes Care 1997; 20:

24 ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ Συστήνεται η κατανάλωση λιπαρών τροφίμων (ψάρια και φυτικές πηγές) που περιέχουν ω-3 λιπαρά οξέα (ALA, EPA, DHA) και η υιοθέτηση της Μεσογειακής διατροφής με έμφαση στα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα Η επιπλέον χορήγηση ω-3 λιπαρών οξέων, δε φαίνεται να βελτιώνει την ανταπόκριση στην ινσουλίνη

25 ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ

Σχετικά έγγραφα

Η σημασία της ποσότητας και της ποιότητας των υδατανθράκων στη δίαιτα του σακχαρώδη διαβήτη

Η σημασία της ποσότητας και της ποιότητας των υδατανθράκων στη δίαιτα του σακχαρώδη διαβήτη Μελίνα Σ. Καριπίδου, MSc Κλινική Διαιτολόγος Διατροφολόγος Νοσοκομείο «ΜΗΤΕΡΑ» Εταιρεία Μελέτης Παραγόντων Κινδύνου