Η εξάρτηση της κατασκευής των εννοιολογικών εργαλείων και του σώματος της έρευνας από τις ερευνητικές προθέσεις

Transcript

1 Γ.Παρμενίδης, 6/3 /2014 Μεθοδολογικές προσεγγίσεις της Έρευνας στην Αρχιτεκτονική Η Αρχιτεκτονική ως Αντικείμενο Έρευνας I: B. Περί της κατασκευής των εννοιολογικών εργαλείων και του σώματος της έρευνας Η εξάρτηση της κατασκευής των εννοιολογικών εργαλείων και του σώματος της έρευνας από τις ερευνητικές προθέσεις Από την ασυνέχεια του αξιολογικού χώρου με τη μνήμη της ερμηνείας, στη συνέχεια του τελεολογικού χώρου με την αμνησία της πρόθεσης και τη μεταλλαγή του φυσικού αντικειμένου. Δ ενότητα: Το θέμα της διαπραγμάτευσης και η διαδικαστική λογική. Εννοιολογικά εργαλεία, που προσδιορίζουν χωροχρονικές φάσεις/μεταβάσεις. Η αντιμετώπιση του σώματος της έρευνας όσον αφορά στις διαδικαστικές σχέσεις, που αναπτύσσονται κατά τη διάδραση του υποκειμένου με το αντικείμενο, βασίζεται - σε σχήματα σχέσεων διαπραγμάτευσης, - που προσδιορίζουν χωροχρονικές φάσεις/μεταβάσεις - ανάλογα με τον κατηγορηματικό προσδιορισμό των όρων της διαπραγμάτευσης (σχήματα διαφορισμού), ανάλογα με τον συναρτησιακό προσδιορισμό της σχέσης της διαπραγμάτευσης (σχήματα ισορροπίας), ανάλογα με τον διαδικαστικό προσδιορισμό της διάδρασης μεταξύ των συσχετιζόμενων όρων της διαπραγμάτευσης (σχήματα αμοιβαίας αλληλεπίδρασης). Ο Μοντερνισμός και οι διαδικαστικές σχέσεις ομοιότητας/ετερότητας, ισοτροπίας/ανισοτροπίας, συμμόρφωσης/συμμετοχής Στον Μοντερνισμό και μέσα στα πλαίσια της Ιστορίας της Μεγάλης Συμφιλίωσης: - Οι διαδικαστικές σχέσεις ομοιογένειας και ανομοιογένειας (το εγώ και το άλλο, η ομοιότητα και η ετερότητα) αποτελούν τις ορίζουσες των σχημάτων διαφορισμού κατά τον κατηγορηματικό προσδιορισμό των όρων της διαπραγμάτευσης. - Οι διαδικαστικές σχέσεις ισοτροπίας και ανισοτροπίας (η συσσωμάτωση και η αλλοτροπία) αποτελούν τις ορίζουσες των σχημάτων ισορροπίας κατά τον συναρτησιακό προσδιορισμό της σχέσης της διαπραγμάτευσης. - Οι διαδικαστικές σχέσεις συμμόρφωσης και συμμετοχής (η καταπίεση, αλλοτρίωση και η οικειοποίηση, συμφιλίωση) αποτελούν τις ορίζουσες των σχημάτων αμοιβαίας αλληλεπίδρασης κατά τον διαδικαστικό προσδιορισμό της διάδρασης μεταξύ των συσχετιζόμενων όρων της διαπραγμάτευσης. ως την Op Art : Ο διαδικαστικός χώρος από την ουτοπία της αναλλοίωτης φύσης στην ουτοπία της τεχνολογικής δημοκρατίας. Ο χώρος ως απόσπασμα του φυσικού χώρου Ο χώρος ως ενιαίο τεχνητό υπόβαθρο και η αναίρεσή του. Ο χώρος ως απόσπασμα του φυσικού χώρου - Ο χώρος της φυσικής ιστορίας. (Η ιστορία της Μεγάλης Συμφιλίωσης: Η ουτοπία της αμόλυντης κοινωνίας και φύσης, από τον Νεοκλασικισμό ως τον Πραγματισμό) Κατά το πέρασμα από την αγροτική/χειροτεχνική κοινωνία στην αστική/βιομηχανική το αντικείμενο καθημερινής χρήσης διατηρεί έναν εργαλειακό χαρακτήρα με σύμβολα καταξίωσης της νέας κοινωνικής θέσης.

2 Η εξέλιξη των εργαλείων στην χειροτεχνία, των συμβόλων στην ιστορία, αλλά και του ανθρώπου στην κοινωνική ιστορία προσομοιάζεται με την εξέλιξη των ανομοιογενών ειδών στη φυσική ιστορία, όπου ο άνθρωπος θεωρείται ως το τελειότερο είδος. Χαρακτηριστικά του διαδικαστικού χώρου και των αντικειμένων που συγκροτούνται είναι: Η ανομοιογένεια: Η κοινωνική ταυτότητα αντιπαρατίθεται με τη φυσική. Το υποκείμενο ως 'φύση' αποσπά μέρος του 'φυσικού χώρου'. Ο χώρος ως 'φύσει περιβάλλον', ως 'δάσος', περιλαμβάνει την πολυπλοκότητα των 'ειδών'. Μέσα στο 'δάσος' ορίζονται επιμέρους χώροι ως 'φωλιές'. Η ανισοτροπία: Αυτόνομα στοιχεία / 'είδη' συγκροτούν αυτόνομα αντικείμενα / 'είδη'. Οι 'φωλιές' συγκροτούνται ως προς τη διάκριση χωρικών χαρακτηριστικών του 'δάσους' (περιοχές φωτεινές, ή θερμαινόμενες), με τη 'συλλογή των ειδών' / αυτόνομων στοιχείων. Η συμμόρφωση: Οι σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες εξυπηρετούνται με 'είδη' που έχουν εξελιχθεί σύμφωνα με τη δική τους κοινωνική ιστορία. Η 'συλλογή των ειδών' γίνεται από καταλόγους. Τα 'είδη' εξυπηρετούν τις νέες ανάγκες με τη 'συλλογή ειδών' / συμβατικών στοιχείων. Οι κατάλογοι συγκροτούνται ως 'συλλογές ειδών'. Ο χώρος ως ενιαίο τεχνητό υπόβαθρο και η αναίρεσή του - Ο χώρος της οικονομικοπολιτικής ιστορίας, ο χώρος της τεχνολογικής δημοκρατίας. (Η ιστορία της Μεγάλης Συμφιλίωσης: Η ουτοπία της βιομηχανικής κατασκευής του μέλλοντος, από τον Πραγματισμό ως την Op Art) 1. Ο χώρος ως ενιαίο τεχνητό υπόβαθρο. Ο χώρος της τεχνολογικής δημοκρατίας είναι ισότροπος και παρέχει ίσες δυνατότητες για την ανάπτυξη των δράσεων. Η κοινωνική ταυτότητα προσδιορίζει τις επιλογές από το 'φύσει' περιβάλλον. (Οι 'φωλιές' ως πυρήνες δήλωσης της κοινωνικής ταυτότητας του χρήστη.) Το αντικείμενο αναφέρεται σε γενικότερες αρχές οργάνωσης του κελύφους: Η ομοιογένεια: Η κοινωνική ταυτότητα και η φυσική είναι ομοούσιες. Το 'δάσος' και ο κοινωνικός χώρος συμπίπτουν. Η κοινωνική ταυτότητα σημασιοδοτεί τη φυσική. Ο τεχνητός χώρος ως υπόβαθρο εξομοίωσης των 'ειδών'. Η αναφορά στο χωρικό υπόβαθρο ως διά-κοσμος (o διά-κοσμος είναι 'αρχιτεκτονικός'). Η ισοτροπία: Τα στοιχεία συγκροτούνται ως προς τα ενιαία χαρακτηριστικά του υποβάθρου, ανεξάρτητα κλίμακας. Τα αντι-κείμενα ως κατά περίπτωση υλοποιήσεις του ενιαίου υποβάθρου. Το υποκείμενο αποσπά μέρος του 'τεχνητού' χώρου. Η συμμόρφωση: Η επιβίωση του 'ισχυρότερου είδους'. Αντικείμενα που έχουν εξελιχθεί σύμφωνα με τη δική τους οικονομικοπολιτική ιστορία, αλλά και τυπικές οργανώσεις τους 'φωλιές', συνεχίζουν να εξελίσσονται ως 'εργαλειακά' αποτυπώματα των δράσεων. Η 'φυσική' εξέλιξη του 'είδους'. Το υποκείμενο ως αλλοτριωμένος 'πρωταγωνιστής', ή ως μέλος μιας μαζικής κοινωνίας με μια τυπική ταυτότητα. Η καταπίεση του υλοποιημένου αποτυπώματος. 2. Η αμφισβήτηση του ενιαίου χωρικού υποβάθρου η εισαγωγή του ανισότροπου χώρου. Ομοιογένεια ή/και ανομοιογένεια: Εμείς, ή Εγώ και Εσύ, ή Εγώ και το Άλλο. Το Εγώ και το Άλλο είναι ομοούσια, ή το Άλλο δεν είναι αποτύπωμα του Εγώ, αλλά αυθύπαρκτη οντότητα. Ισοτροπία ή/και ανισοτροπία: Η συσσωμάτωση με το Άλλο ή η αποδοχή της αλλοτροπίας του Άλλου.

3 Το Εγώ και το Άλλο συμβρίσκονται στον ισότροπο χώρο και συσσωματώνονται ως ομοούσιες, αυτόνομες οντότητες. Κατά τη συσσωμάτωσή τους παράγονται ανισότροπα πεδία. Συμμόρφωση ή/και μη: Τα στοιχεία του χώρου εξυπηρετούν 'είδη', ή συγκροτούν νέες χωρικές δομές. Το υποκείμενο ως 'στοιχείο' του χώρου ορίζει τον βιωματικό χώρο. Τα εργαλειακά αποτυπώματα του βιωματικού χώρου ή/και τα προσωπικά αποτυπώματα στο χωρικό πεδίο. 3. Η αναίρεση του ενιαίου χωρικού υποβάθρου που με τις ορίζουσές του συγκροτούνται τα αντικείμενα. Το αντικείμενο συγκροτείται με τη συσσωμάτωση ετεροτήτων, τα οποία παράγουν ανισότροπα πεδία ανάλογα με την ιδιότυπη σχέση τους, και καλούν το υποκείμενο να συμμετάσχει στην ερμηνεία τους: Η ανομοιογένεια: Η αυτόνομη οντότητα του Άλλου εισάγει στον χώρο και απρόσμενες ιδιότητες/αναφορές. Η αποδοχή της ετερότητας. Η ανισοτροπία: Η αυτόνομη συγκρότηση του Άλλου εισάγει ανισότροπα πεδία. Η αποδοχή της αλλοτροπίας του Άλλου. Η συμμετοχή: Η αυτόνομη συγκρότηση του Άλλου, ο μη-εργαλειακός χαρακτήρας του, επιτρέπει την πολυλειτουργικότητα, και την ερμηνεία/οικειοποίηση της χρήσης. Μετά την Pop Art - : Ο διαδικαστικός χώρος στην ουτοπία της διαχείρισης της κοινωνικής πολυπλοκότητας. Ο χώρος ως συναρμογή αποσπασμάτων του πολιτισμικού περιβάλλοντος - Ο χώρος ως διαδικασία μετάβασης από το φυσικό στο εννοιολογικό αντικείμενο. 1. Ο χώρος ως συναρμογή αποσπασμάτων του πολιτισμικού περιβάλλοντος - Ο χώρος της κοινωνικής ιστορίας των σημαινόντων. (Η ιστορία της Μεγάλης Συμφιλίωσης: Η ουτοπία της διαχείρισης του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, από την Pop Art ως σήμερα ) Η μέγιστη ανομοιογένεια με τη μέγιστη ανισοτροπία και συμμετοχή: Τα αποσπάσματα ενός πολιτισμικού περιβάλλοντος- η σημασιολογική / εννοιολογική ανισοτροπία. Ο χώρος ως συναρμογή πολιτισμικών αποσπασμάτων (Η αποδόμηση ως διαχείριση του συναρτησιακού χώρου). Το αντικείμενο ως συναρμογή πολιτισμικών αποσπασμάτων / αυτόνομων στοιχείων / τάξεων οργάνωσης (Η συνάρτηση σημείων με ένα γενικότερο σημαινόμενο). Αυθύπαρκτες πολιτισμικές οντότητες εν αναμονή της συμμετοχικής διάδρασής μας. Η ανομοιογένεια: Η προσωπική (φυσική/κοινωνική) ταυτότητα αντιπαρατίθεται στην κοινωνική (μαζική). Δεν είμαστε όλοι ίδιοι, και ως εκ τούτου εισάγουμε στον χώρο τους προσωπικούς επιμέρους χώρους. Η έξαρση της ανομοιογένειας εξάρει την ανισοτροπία: Η αναζήτηση του ιδιότυπου προσωπικού χώρου ('φωλιά') αλλοτροπία ή/και αταξία. Η έξαρση της ανομοιογένειας εξάρει τη συμμετοχή: Το αντικείμενο είτε είναι ευμετάβλητο στη συμμετοχή του χρήστη για τον ορισμό του ανομοιογενούς / ανισότροπου χώρου, είτε το ίδιο είναι ανισότροπο και καλεί τον χρήστη να συμμετάσχει στην ερμηνεία χρήσης του. 2. Ο χώρος ως διαδικασία μετάβασης από το φυσικό στο εννοιολογικό αντικείμενο - Ο χώρος της κοινωνικής ιστορίας των σημαινόμενων. (Η ιστορία της Μεγάλης Συμφιλίωσης: Η ουτοπία της διαχείρισης του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, από την Pop Art ως σήμερα ) Ο χώρος της κοινωνικής πολυμορφίας: Το υποκείμενο/ αντικείμενο αυτά καθαυτά δεν υπάρχουν παρά μόνο ως κόμβοι ενός συστήματος σχέσεων. Ομοιογένεια/ανομοιογένεια ως προς τι; Το ίδιο το Εγώ δεν είναι ομοιογενές αλλά περιλαμβάνει πολλές οντότητες, πολλές κοινωνικές ταυτότητες, ως απόρροια

4 πολλαπλών φυσικών/εννοιολογικών αλληλεπιδράσεων. Το Άλλο ως πυκνωτής των πολλαπλών ταυτοτήτων του Εγώ. Ισοτροπία/ανισοτροπία ως προς τι; Το α-μορφικό αντικείμενο. Ο 'βαθμός μηδέν' της μορφής - The Existenzmaximum: Μια μορφή καθορισμένη μια για πάντα αντιστοιχεί σε τάφο Προτιμώ τον σχεδιασμό κάποιων 'τούβλων' που ο καθένας μπορεί ελεύθερα να μετατρέπει ανάλογα με τη δική του εξέλιξη Ένα 'τούβλο' δεν μπορεί παρά να είναι τόσο βασικό που να επιτρέπει κάθε τύπο σύνθεσης Δεν πρέπει να θεωρηθεί ποτέ εκτός μόδας: είναι το απόσταγμα από εκατομμύρια πειράματα εκατοντάδων ετών Ο χώρος δεν πρέπει ποτέ να τελειώνει / ολοκληρώνεται, ώστε κάθε φορά να είναι δυνατόν να φανταστούμε την πραγματοποίηση ενός διαφορετικού χώρου. (: Enzo Mari, 1997) Η μεγιστοποίηση της συμμετοχής / οικειοποίησης του χώρου: Ο χώρος ως διαδικασία μετάβασης από το φυσικό στο εννοιολογικό αντικείμενο (Less + More). Η διαδικασία ως διά-κοσμος : Η εννοιολογική οικειοποίηση του αντικειμένου, των τύπων πολιτισμικών αντικειμένων. Το τραγικό ύφος ως παράδειγμα μεταλλαγής της αντικειμενικής οντότητας κατά τον προσδιορισμό της διαπραγμάτευσης. μετατόπιση των κατηγορημάτων από την αντιπαράθεση της φυσικής / κοινωνικής ταυτότητας, στην αντιπαράθεση της 'πολλαπλής προσωπικής / μαζικής κοινωνικής ταυτότητας, μεταλλάσσεται η αντικειμενική οντότητα: από τη διάκριση της μορφής από τον περίγυρο, και την εξομοίωσή τους, στη διττή παρουσία. μετατόπιση των συναρτήσεων από τη συγκρότηση αυτόνομων αντικειμένων/ειδών με αυτόνομα στοιχεία/είδη, στο α-μορφικό αντικείμενο: ο βαθμός μηδέν της μορφής, μεταλλάσσεται η αντικειμενική οντότητα: από την κυριαρχία της μορφής, και το ατονικό σώμα, στην κυριαρχία του κενού. μετατόπιση των διαδικασιών από το αντικείμενο εργαλείο/αποτύπωμα των συμβατικών δράσεων, στο αντικείμενο που η ερμηνεία του προκαλεί τη φυσική/εννοιολογική δράση, μεταλλάσσεται η αντικειμενική οντότητα: από την επιβολή και εκμάθηση του σημείου, στην παραγωγή της σημασίας.

5 Βιβλιογραφία: Arnheim (Art and Visual Perception, 1956), Arnheim (The Dynamics of Architectural Form, 1977), Barthes (Writing Degree Zero, 1977), Bourriaud (The Radicant, 2009), Francastel (La Realite Figurative, 1965), Frankl (Principles of Architectural History, 1968), Harpham (On the Grotesque, 1982), Klee (Η Εικαστική Σκέψη, 1971), Panofsky (Perspective as Symbolic Form, 1991), Ranciere (The Politics of Aesthetics,2004), Shepherdson (Lacan and the Limits of Language, 2008), Van de Ven (Space in Architecture, 1980), Worringer (Abstraction and Empathy, 1908) Masterpieces, Vitra Design Museum (1996), - 20 th century Photography, Museum Ludwig Cologne (Taschen, 2001), Amic (Interieurs: Le Mobilier Francais: , 1983), - Architectural Drawings, Clarendon Gallery (Shepherd Gallery, 1987), Barry-King (Maples, 1992), - Italy, Contemporary Domestic Landscapes, ed. Bosoni, 2001, Fiell (1000 Chairs, 1997), Fiell (Decorative Art , 2000), Fiel (Industrial Design A-Z, 2006), Gere (Nineteenth- century Decoration, 1989), Gere (Nineteenth-century interiors, 1992), Greenberg (Op to Pop, 1999), Gregory (The Intelligent Eye, 1970), Hanks and Hoy (Design for Living, 2000), Heimann (American Ads 60s, 2003), Holl (Parallax, 2000), - International Design Year Book (2000, 2003, 2005), Kron and Slesin (High-Tech, 1978), Lasdun (Victorians at Home, 1981), Leslie (Designs for 20th century Interiors, 2000), Levi (The Dali Universe, 2000), McDermott (20th century Design, 1997), ed. Massin (Mobilier ), - Museum of Modern Art (MoMA, 1985), - Modern Contemporary (MoMA, 2001), Noblet (Design, 1988), - Ornament and Abstraction, ed. Burderlin, Beyeler (2001) - Paris-Berlin, Centre Pompidou (1978), Parissien (Interiors, the Home since 1700, 2009), Pina (Graphic Herman Miller, 2001), Ramakers (Less + More, 2002), Rowlands (Prouve, 2002), Selle (Design in Deutschland, 1978), Seale (The Tasteful Interlude, 1975), Thornton (Authentic Décor, The Domestic Interior , 1984), Vanlaethem (Gaetano Pesce, 1989), Weston (Modernism, 1996)