Αυτοκτονία και αυτοκτονική συμπεριφορά στην επιληψία

Transcript

1 Η Δ Ι Α Σ Υ Ν Δ Ε Σ Η Τ Η Σ Ε Π Ι Λ Η Ψ Ι Α Σ Μ Ε Σ Υ Σ Τ Η Μ Α Τ Ι Κ Α Ν Ο Σ Η Μ Α Τ Α Κ Α Ι Ψ Υ Χ Ι Α Τ Ρ Ι Κ Ε Σ Ε Κ Δ Η Λ Ω Σ Ε Ι Σ Αυτοκτονία και αυτοκτονική συμπεριφορά στην επιληψία, Νευρολόγος Α Νευρολογική Κλινική ΕΚΠΑ Aιγινήτειο Νοσοκομείο

2 Επιδημιολογικά δεδομένα Gail.S. Bell et al, Epilepsia 2009

3 Αυξημένος κίνδυνος αυτοκτονίας ιδεασμού Bills 2009, Jones 2003, Telez Zenteno 2007

4

5 Αυτοκτονία και επιληψία Τα φάρμακα; Η ψυχιατρική συννοσηρότητα ; Η νόσος ;

6 Αυτοκτονία και επιληψία Τα φάρμακα Η ψυχιατρική συννοσηρότητα Η νόσος

7 Η ιστορία με τα φάρμακα ξεκίνησε κάπως έτσι Μετανάλυση 199 κλινικών RCT μελετών 11 ΑΕΦ, περίπου ασθενείς και μάρτυρες. (αρκετές βέβαια αφορούσαν ψυχιατρικά περιστατικά) Σε διπλάσιο περίπου κίνδυνο οι ασθενείς που ελάμβαναν αντιεπιληπτικά σε σχέση με τους μάρτυρες

8 Ελαφρά αύξηση του σχετικού κινδύνου

9 Οι άνδρες σε ελαφρώς μεγαλύτερο κίνδυνο

10 Η μέση ηλικία πιο επικίνδυνη

11 Η έναρξη της θεραπείας (1ο έως 2οτρίμηνο): πιο επικίνδυνη περίοδος

12 Χωρίς συσχέτιση με το μηχανισμό δράσης

13 Σχετικός κίνδυνος σε σχέση με το λόγο χορήγησης των ΑΕΦ

14 και κατέληξε σε black box από τον FDA (2008) The following antiepileptic drugs are required to add warnings about the risk of suicidality: Carbamazepine (marketed as Carbatrol, Equetro, Tegretol, Tegretol XR) Clonazepam (marketed as Klonopin) Clorazepate (marketed as Tranxene) Divalproex sodium (marketed as Depakote, Depakote ER) Ethosuximide (marketed as Zarontin) Ethotoin (marketed as Peganone) Felbamate (marketed as Felbatol) Gabapentin (marketed as Neurontin) Lamotrigine (marketed as Lamictal) Lacosamide (marketed as Vimpat) Levetiracetam (marketed as Keppra) Mephenytoin (marketed as Mesantoin) Methosuximide (marketed as Celontin) Oxcarbazepine (marketed as Trileptal) Phenytoin (marketed as Dilantin) Pregabalin (marketed as Lyrica) Primidone (marketed as Mysoline) Rufinamide (marketed as Banzel) Tiagabine (marketed as Gabitril) Topiramate (marketed as Topamax) Trimethadione (marketed as Tridione) Valproic Acid (marketed as Depakene, Stavzor Extended Release Tablets) Zonisamide (marketed as Zonegran) Some of these medications are also available as generics. Μικρός ο απόλυτος κίνδυνος (0,43%) vs placebo (0,24%) καθως η διαφορά αντανακλά σε 1/500 ασθενείς με ΑΕΦ ενω 4/ ασθενείς εκτέλεσαν αυτοκτονία (πολύ μικρός αριθμός για εκτιμήσεις) Κάποιες προειδοποιήσεις περίεργες : 1. προειδοποίηση στην χρήση (υπάρχει εναλλακτική λύση;) 2. η προειδοποίηση αφορά συνολικά σε όλα τα ΑΕΦ με επέκταση και στα νεότερα 3. ακόμα και όταν αυτά χρησιμοποιούνται σε άλλες νόσους εκτός της επιληψίας

15 Αυτοκτονίες και προσπάθειες αυτοκτονίας σε ασθενείς που λαμβάνουν ΑΕΦ Alexandro Arana et al, NEJM 2010

16 Επανέλεγχος των ΑΕΦ TPM & LEV Pili Ferrer et al,neuroepidemiology 2014 Χωρίς επαρκή δεδομένα για την ασφάλεια των ΑΕΦ λογω μεγάλης ετερογένειας των μελετων

17 H απάντηση από την ILAE Ο ακριβής κίνδυνος κάποιων ΑΕΦ μένει ακόμα ακαθόριστος αλλά φαίνεται να είναι μικρός

18 Αυτοκτονία και επιληψία Τα φάρμακα Η ψυχιατρική συννοσηρότητα Η νόσος

19 Επιδημιολογικά δεδομένα A.Singhal et al, Journal of the Royal Society of Medicine; 2014 Αυξημενος σχετικός κίνδυνος αυτοκτονίας/αυτοτραυματισμού σε ασθενείς με ψυχιατρικές παθήσεις και επιληψία

20 Η συννοσηρότητα Κίνδυνος αυτοκτονίας στην επιληψία σε σχέση με την ύπαρξη ή όχι ψυχιατρικής συννοσηρότητας Συνολο Ψυχιατρική νόσος + Ψυχιατρική νόσος _ Σχετικός κίνδυνος Χ 3 Χ 4,3 Χ 2 Christensen J et al,. Epilepsy and risk of suicide: a population-based case-control study. Lancet Neurol 2007;

21 Aλληλεπίδραση νευροενδοκρινικών ορμονών, νευροδιαβιβαστών και φλεγμονωδών μηχανισμών σε κατάθλιψη και επιληψία Kanner AM et al, Biomarkers of epileptogenesis: psychiatric comorbidities?, Neurotherapeutics 2014 Πειραματικά αλλά και επιδημιολογικά δεδομένα υποστηρίζουν την αμφίδρομη σχέση επιληψίας και κατάθλιψης μέσω ποικίλων μηχανισμών που μπορούν να οδηγήσουν σε κάθε μια χωριστά

22 Αυτοκτονία και επιληψία Τα φάρμακα Η ψυχιατρική συννοσηρότητα Η νόσος

23 Μια εγκεφαλική διαταραχή που μπορεί να προκαλεί επιληπτικές κ ρ ί σ ε ι ς θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε κ ά λ λ ι σ τ α ν α π ρ ο κ α λ ε ί κ α ι ψ υ χ ι κ έ ς διαταραχές αυτοκτονικό ιδεασμό και αυτοκτονία ειδικά αν εμπλέκονται ο μετωπιαίος ή ο κροταφικός λοβός.

24

25 Προσπάθεια αυτοκτονίας πριν την εμφάνιση κρίσεων Dale Hesdorffer et al, Occurence and reccurence of attemted suicide among people with epilepsy, JAMA Psychiatry 2016 Αυξημένος κίνδυνος ανάπτυξης επιληψίας ακόμα και απουσίας ψυχικής νόσου και λήψης ΑΕΦ

26

27 Παθοφυσιολογικές ιστορίες? Guiard and Di Giovanni, Frontiers in Pharmacology 2015

28 Μπορεί να φταίει η νόσος ; (ιδιαίτερα χαρακτηριστικά;)

29 Επιβαρυντικοί παράγοντες Σχετικός κίνδυνος Κροταφική επιληψία Μεγάλη συχνότητα κρίσεων Απουσία αύρας LEV Αντικαταθλιπτικά Park et al, Epilepsia 2015

30 Aμφίδρομη, πολύπλοκη και παραγοντική η σχέση επιληψίας αυτοκτονίας 1. Η ίδια η επιληψία (τύπος) Ψυχιατρικό ιστορικό Ιατρογενείς παράγοντες (φάρμακα, χειρουργείο) Περικρισικά φαινόμενα Περιβάλλον Andress Kanner, Epilepsy Currents 2015

31 Πρακτικά συμπεράσματα Screening Φάρμακα Συννοσηρότητα

32 Ευχαριστώ πολύ Νευρολόγος