Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ

Transcript

1 Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ

2 Η θεωρία των Συστημάτων Η θεωρία των συστημάτων αποτελεί μια interdisciplinary προσέγγιση στην επιστήμη Βασικοί θεωρητικοί ήταν ο βιολόγος Ludwig von Bertalanffy, ο τιμημένος με Nobel χημικός Ilya Prigogine και οι οικονομολόγοι Peter Checkland, Margaret Mead, Gregory Bateson,

3 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Το σύστημα ορίζεται ως ένα σύμπλεγμα στοιχείων με συγκεκριμένες σχέσεις και αλληλεπιδράσεις μεταξύ των στοιχείων και μεταξύ των χαρακτηριστικών ιδιοτήτων των στοιχείων που το αποτελούν. (Hall,A.D and Fagen, R.E,1956) The Lorenz attractor is an example of a non-linear dynamical system. Studying this system helped give rise to Chaos theory.

4 Απεικόνιση ενός ανοικτού συστήματος

5 Γνωστά «Συστήματα» Ηλιακό Σύστημα Πληροφοριακό σύστημα Αμυντικό Σύστημα μιας χώρας Περιβαλλοντικό σύστημα

6 H ΦΥΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Σύμφωνα με την συστημική προσέγγιση, η αλλαγή παίρνει την μορφή "προσαρμογής" και εμφανίζεται σαν το προϊόν εξωγενών διαφοροποιήσεων και μεταβολών του περιβάλλοντος. Ένας "ζωντανός" οργανισμός θα πρέπει να εκλαμβάνει, να επεξεργάζεται και να απαντά σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον και να προσαρμόζεται, επαναπροσδιορίζοντας εσωτερικές οργανωσιακές δομές για την διασφάλιση της επιβίωσης ή της αποτελεσματικότητας

7 Με βάση την θεωρία των συστημάτων η ουσία της διοίκησης έγκειται στην κατανόηση βασικών χαρακτηριστικών στοιχείων (configurations) τα οποία υπάρχουν ανάμεσα στα διάφορα υποσυστήματα και στο περιβάλλον. Σύμφωνα με τον Ξουρή,(1977, σελ,144) «μια απαραίτητη συνθήκη για κάθε ζωντανό (έμψυχο) σύστημα είναι το περιβάλλον του.

8 Θεωρητικό Μοντέλο Συστημικής Θεωρίας Simple System Model. Source: Littlejohn (1999)

9

10 ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ - ΜΕΡΗ-ΥΠΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΥΝΟΡΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΙΣΡΟΕΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ/ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΕΚΡΟΕΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΕΠΑΝΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ

11 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ - ΚΛΕΙΣΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (αλληλεπίδραση ή όχι με το περιβάλλον) ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ - ΣΤΑΤΙΚΟΤΗΤΑ (συχνότητα και σπουδαιότητα των αλλαγών) ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ (ποσότητα των μερών ή υποσυστημάτων και η ποσότητα των σχέσεων μεταξύ αυτών) ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ ( βαθμός αρμονίας και συνεργασίας) ΕΝΤΡΟΠΙΑ ( διαδικασία φθοράς και εξαφάνισης)

12 Παράδειγμα Εφαρμογής θεωρίας των Συστημάτων (Βούζας,1998) Σχήμα 1. Η Συστημική Προσέγγιση της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας Στάδιο Ι Στάδιο ΙΙ Στάδιο ΙΙΙ ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΑΛΛΑΓΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ & ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤ. ΕΠΑΝΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ

13 Επιχ/ση και Περιβάλλον Για να συναλλάσσονται όμως αποτελεσματικά με το περιβάλλον τους οι οργανώσεις θα πρέπει να έχουν σωστές και έγκυρες πληροφορίες τόσο για το εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον τους, όσο και για τις μεταβολές του και τις μελλοντικές του τάσεις. Με βάση τα παραπάνω θεωρούμε ότι μια επιχείρηση βρίσκεται σε μια διαδικασία επικοινωνίας με το περιβάλλον όταν αντιλαμβάνεται, μεταφράζει, καταγράφει, ολοκληρώνει, οργανώνει, αντικειμενοποιεί και τυποποιεί ροές από ακατέργαστες πληροφορίες τόσο της επιχείρησης όσο και του εξωτερικού περιβάλλοντος. Αυτό επιτυγχάνεται με την προσφορά μιας αδιάκοπης ενημερότητας για τους πραγματικούς και πιθανούς περιορισμούς, ζητήσεις, απειλές και ευκαιρίες του περιβάλλοντος

14 «Χάρτης» των stakeholders στο ειδικό περιβάλλον ή περιβάλλον εργασίας μιας τυπικής επιχείρησης.

15 Ποια είναι τα βασικά ζητήματα στις σχέσεις οργανισμού-περιβάλλοντος; Αποτελεσματικότητα των οργανισμών διαχρονική, υψηλή απόδοση στη χρήση πόρων για την εκπλήρωση της αποστολής και την επίτευξη των στόχων. Η προσέγγιση των πόρων του συστήματος επικεντρώνεται στην απόκτηση πόρων. Η προσέγγιση των εσωτερικών διαδικασιών επικεντρώνεται στην αποδοτικότητα των λειτουργιών. Η προσέγγιση του στόχου επικεντρώνεται στην επίτευξη βασικών στόχων. Η προσέγγιση των στρατηγικών συστατικών επικεντρώνεται στην επίδραση στους stakeholders,

16 Το Περιβάλλον της Επιχείρησης/Οργανισμού Εσωτερικό Περιβάλλον Εξωτερικό Περιβάλλον

17

18 Κοινωνιολογικοί Παράγοντες Δημογραφική Κατάσταση και Τάσεις (συνολικός πληθυσμός, μετακινήσεις, αγορά εργασίας, κτλ) Ηθική της εργασίας και Προσωπικές Αξίες (αφοσίωση και παραμονή, εξέλιξη, ανάπτυξη, σύνδεση με οικογένεια κτλ) Πολιτιστικές Αξίες (ήθη, έθιμα, παραδόσεις, κτλ)

19

20 Πολιτικοί Παράγοντες Νόμοι (τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό, παγκόσμιο επίπεδο) Κρατικές Υπηρεσίες Επαγγελματικές οργανώσεις Μη κυβερνητικές οργανώσεις

21 Οικονομικοί Παράγοντες Οικονομία ( ΑΕΠ, πληθωρισμός, τιμάριθμος, βιοτικό επίπεδο, δανεισμός, κτλ) Ανταγωνιστές και προμηθευτές Πελάτες (CRM)

22 Τεχνολογικοί Παράγοντες Καινοτομία Μεταφορά Τεχνολογίας Management and Development Corporation of Technological Park of Thessaloniki S.A. (TTP/MDC S.A.) Τεχνολογία αιχμής

23

24 Οικονομικοί Πόροι Αποθεματικό Κεφάλαιο Δανειακό Κεφάλαιο Μετοχικό Κεφάλαιο Συνδυασμός των παραπάνω

25 Ανθρώπινοι Πόροι Οι εργαζόμενοι αποτελούν βασικό πόρο και κεφάλαιο για την επιχείρηση-οργανισμό Αξιοποίηση για απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος Ικανότητες Δεξιότητες (προγραμματισμός, στρατολόγηση, επιλογή, πρόσληψη) Αμοιβές αξιολόγηση απόδοσης Εκπαίδευση, κατάρτιση, μάθηση Υποκίνηση

26 Τεχνολογικοί Πόροι Υποδομές Μηχανήματα και εξοπλισμός Τεχνογνωσία Δικτύωση Virtual enterprise

27 Διαστάσεις του Περιβάλλοντος

28 Προσαρμογή Οι επιχειρήσεις ως ζωντανοί οργανισμοί προσαρμόζονται και πρέπει να προσαρμόζονται στο περιβάλλον. Για παράδειγμα επιχειρήσεις οι οποίες αντιμετωπίζουν περίπλοκα, δυναμικά περιβάλλοντα πχ. πολυεθνικές, συχνά διαφοροποιούνται με σκοπό να λύσουν το πρόβλημα με λύσεις όπως μείωση προσωπικού, συγχώνευση τμημάτων, πώληση εργοστασίων ή κλείσιμο μονάδων κτλ. Επίσης απο χώρα σε χώρα το περιβάλλον αλλάζει, για παράδειγμα οι Ιαπωνικές επιχειρήσεις λειτουργούν σε ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον από ότι οι Αμερικάνικες ή η ελληνικές.

29 Φυσική επιλογή Οι δομές των επιχειρήσεων οι οποίες δεν προσαρμόζονται στο περιβάλλον είναι συχνά καταδικασμένες να αποτύχουν είτε λόγω του ανταγωνισμού είτε λόγω των εσωτερικών προβλημάτων. Σε σταθερό περιβάλλον οι αλλαγές είναι λίγες και γίνονται με αργούς ρυθμούς ενώ το αντίθετο συμβαίνει σε ασταθή περιβάλλοντα.

30 Εξάρτηση Η οικονομία είναι ένα τεράστιο δίκτυο (network) από επιχειρήσεις και οργανισμούς οι οποίοι συνδέονται μεταξύ τους από σχέσεις συναλλαγής (αγοράς και πώλησης). Κάθε επιχείρηση έχει τους προμηθευτές της (εισροές) και τους πελάτες της (εκροές). Κάθε επιχειρηματική μονάδα εξαρτάται άμεσα από τους προμηθευτές και τους πελάτες για πόρους και χρήματα αντίστοιχα. Το στοιχείο της συναλλαγής δημιουργεί αυτόματα το αίσθημα της εξάρτησης και της δύναμης και επιρροής του ενός στον άλλο. Πολλές επιχειρήσεις έχουν μια μεγάλη δυνατότητα άσκησης δύναμης σε άλλες επιχειρήσεις όπως πχ. η Τζένεραλ Μότορς στους προμηθευτές της σε θέματα όπως διασφάλιση ποιότητας, υπολογισμός κόστους, τεχνικές παραγωγής, κτλ. Οι μέτοχοι πάλι αποτελούν μια πηγή εξάρτησης, δύναμης και πίεσης για τις επιχειρήσεις. Η θέληση ενός μεγάλου μέρους μετόχων μπορεί να διαφοροποιήσεις όλα εκείνα τα στοιχεία που διέπουν την οργανωτική δομή μιας επιχείρησης, όπως ιεραρχικές δομές, διαστρωμάτωση, εύρος ελέγχου, στρατηγικές επιλογές κτλ.

31 Assignments 2o Assignment Α. Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα πως πιστεύεται ότι έχει επηρεάσει την οργάνωση και διοίκηση επιχειρήσεων και οργανισμών? Τεκμηριώστε την απάντησή σας λαμβάνοντας υπόψη την θεωρία για το περιβάλλον των επιχειρήσεων Β. Πόσο καλά πιστεύεται ότι θα τα καταφέρει ένας Ιάπωνας μάνατζερ στην Ελλάδα, αν προσπαθήσει να εφαρμόσει ιαπωνικές τεχνικές διοίκησης και γιατί? Τεκμηριώστε την απάντησή σας λαμβάνοντας υπόψη την θεωρία για το περιβάλλον των επιχειρήσεων Οδηγίες Πρέπει οι απαντήσεις στα ερωτήματα να είναι τεκμηριωμένες και να υποστηρίζονται από βιβλιογραφικές παραπομπές (τουλάχιστον 20 επιστημονικά άρθρα, άρθρα σε εφημερίδες-περιοδικά, links, ή άλλες αναφορές)