Επιχειρηματικότητα Δρ. Γεώργιος Θερίου

Τι κάνουμε;

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Στοιχεία επικοινωνίας: gtheriou@teiemt.gr Αξιολόγηση: τελικές εξετάσεις (ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής) προαιρετική εργασία μέχρι + 3 μονάδες Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-5

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σκοπός του μαθήματος Είναι να βοηθήσει τους φοιτητές να αποκτήσουν τις γνώσεις εκείνες που υποστηρίζουν την επιβίωση και επιτυχία μιας νέας επιχείρησης στη νέα εποχή. Πολλοί υποστηρίζουν ότι ο επιχειρηματίας γεννιέται. Όμως το επιχειρηματικό περιβάλλον εξελίσσεται, η εκπαίδευση στα θέματα επιχειρηματικότητας δεν σταματά ποτέ. Τις περισσότερες φορές είναι αυτή που γεννά επιχειρηματίες. Προτεινόμενο Σύγγραμμα Mariotti, S. και Glackin C. (2014), Επιχειρηματικότητα και Διοίκηση Μικρών Επιχειρήσεων, Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Τζιόλα. Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 59382671 Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-6

Εργασία: ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η εργασία θα διανεμηθεί στα πλαίσια του μαθήματος των Ασκήσεων Πράξης. Αφορά την κατάρτιση ενός επιχειρηματικού σχεδίου (αναλυτική επεξήγηση μιας επιχειρηματικής ιδέας και του τρόπου με τον οποίο θα υλοποιηθεί - βλέπε κεφάλαιο 4) για μια νεοσύστατη επιχείρηση. Η νεοσύστατη επιχείρηση μπορεί να αφορά οποιοδήποτε δραστηριότητα, κλάδο ή αγορά. Σημειώσεις: Οι σημειώσεις θα αναρτώνται στο e-class. Επιπλέον Απαιτήσεις: Κατά την επικοινωνία των φοιτητών μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου απαιτείται η χρήση της ελληνικής γλώσσας. Οποιαδήποτε άλλη μορφή επικοινωνίας (greeklish) δεν αναγνωρίζεται. Οι φοιτητές θα επιτύχουν στο μάθημα μέσω της συστηματικής μελέτης και παρακολούθησης των μαθημάτων. Άλλες μορφές αναζήτησης της επιτυχίας (λογοκλοπή, δικαιολογίες πάσης φύσεως για τη μη τήρηση απαιτήσεων του μαθήματος κ.λπ.) δεν θα επιφέρουν κανένα αποτέλεσμα. Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-7

Μαθησιακοί στόχοι Αναφέρετε τα βασικά χαρακτηριστικά ενός επιχειρηματία. Περιγράψτε τον τρόπο λειτουργίας μιας ελεύθερης οικονομίας. Ποια η θέση των επιχειρηματιών σε αυτό το πλαίσιο; Εντοπίστε και αξιολογήστε ευκαιρίες, με σκοπό να δημιουργήσετε τη δική σας επιχείρηση. Εξηγήστε με ποιον τρόπο το κέρδος λειτουργεί ως ένδειξη για έναν επιχειρηματία. Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-9

Τι αφορά μια επιχείρηση; Επιχείρηση Οντότητα μέσω της οποίας επιτυγχάνεται η αγορά και πώληση αγαθών και υπηρεσιών. Προϊόντα υλικά αγαθά, τα οποία παράγονται μέσω συγκεκριμένης διαδικασίας. Υπηρεσίες άυλες εργασίες, οι οποίες αφορούν τη διάθεση χρόνου, δεξιοτήτων και γνώσεων. Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-10

Οι επιχειρηματίες δημιουργούν προστιθέμενη αξία σε πόρους που δεν βρίσκονται σε αφθονία Οι πόροι που δεν βρίσκονται σε αφθονία (scarce resources) έχουν αξία και χρησιμοποιούνται για την κάλυψη αναγκών ή τη δημιουργία αγαθών. Οι επιχειρηματίες δημιουργούν προστιθέμενη αξία μέσω του τρόπου με τον οποίο αξιοποιούν τους πόρους. Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-12

Τα βασικά οικονομικά ερωτήματα Τι θα πρέπει να παραχθεί; Πότε θα πρέπει να παραχθεί; Με ποιο τρόπο θα παραχθεί; Από ποιους θα παραχθεί; Ποιος θα αποκτήσει αυτό που θα παραχθεί; Ως οικονομία ορίζουμε την οικονομική διάρθρωση μιας χώρας, δηλαδή του συστήματος παραγωγής και διανομής πλούτου. Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-13

Σύστημα ελεύθερης αγοράς Επιτρέπει τον έλεγχο των επιχειρήσεων από ιδιώτες. Είναι γνωστό και ως καπιταλισμός. Βασίζεται στην εθελούσια ανταλλαγή. Ενθαρρύνει τον ανταγωνισμό μεταξύ επιχειρηματιών. Οι τιμές προσδιορίζονται μέσω των δυνάμεων της ελεύθερης αγοράς. Επιτρέπει τη συγκέντρωση πλούτου και ατομικής ιδιοκτησίας. Αφορά την επένδυση κεφαλαίου. Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-14

Μικρές επιχειρήσεις Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης μια επιχείρηση θεωρείται μικρή: Εάν απασχολεί λιγότερους από 50 υπαλλήλους και Εάν οι ετήσιες πωλήσεις της δεν υπερβαίνουν τα 10 εκατομμύρια. Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-15

Για ποιους λόγους θα ήθελε κάποιος να γίνει επιχειρηματίας; Έλεγχος ως προς το χρόνο εργασίας Αίσθημα αυτοεκπλήρωσης Δημιουργία / Ιδιοκτησία Έλεγχος επί των εισοδημάτων Έλεγχος επί των συνθηκών εργασίας Η επιθυμία για κέρδος δεν αποτελεί από μόνη της ικανό λόγο για τη δημιουργία μιας επιχείρησης. Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-17

Κόστος και όφελος από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας Οφέλη Ανεξαρτησία Αίσθημα ικανοποίησης Οικονομικές απολαβές Αυτοεκτίμηση Κοινωνική συνεισφορά Κόστος ; ; ; Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-18

Κόστος και όφελος από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας Οφέλη Ανεξαρτησία Αίσθημα ικανοποίησης Οικονομικές απολαβές Αυτοεκτίμηση Κοινωνική συνεισφορά Κόστος Αποτυχία Εμπόδια Μοναχικότητα Οικονομική ανασφάλεια Φορτωμένο ωράριο / Σκληρή δουλειά Ένταση στις προσωπικές σχέσεις Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-19

Ανάλυση οφέλους / κόστους Ανάλυση οφέλους/κόστους - μια διαδικασία λήψης αποφάσεων, όπου το κόστος εκτέλεσης μιας ενέργειας συγκρίνεται με τα οφέλη που θα προκύψουν από αυτή. Οφέλη - χρήματα, γνώσεις και εμπειρία που αποκομίζει ο επιχειρηματίας Κόστος - επένδυση σε χρήματα και χρόνο Κόστος ευκαιρίας το κόστος που προκύπτει από την πραγματοποίηση μιας επένδυσης σε σχέση με το διαφυγόν κέρδος που θα προέκυπτε από μία άλλη επένδυση (στενότητα πόρων). Προκειμένου μια ανάλυση οφέλους/κόστους να είναι ακριβής θα πρέπει να λαμβάνει υπ όψιν της το κόστος ευκαιρίας. Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-20

Αποφυγή λανθασμένων χειρισμών Προβείτε σε συστηματική και εμπεριστατωμένη ανάλυση των διαθέσιμών επιλογών Έρευνα Προγράμματα κατάρτισης Διδαχθείτε από τις εμπειρίες των άλλων Επίσημοι μέντορες Ανεπίσημοι σύμβουλοι Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-21

Επιχειρηματικές επιλογές Παραδοσιακή κερδοσκοπική επιχείρηση Κοινωνική επιχειρηματικότητα Συνδυασμός κοινωνικής συνεισφοράς και εξασφάλισης κέρδους Κοινωνική επιχείρηση Επιχειρηματική φιλανθρωπία Πράσινη επιχειρηματικότητα Μη κερδοσκοπικός οργανισμός Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-22

Πηγές ευκαιριών σύμφωνα με τον Schumpeter Χρησιμοποίηση μιας νέας τεχνολογίας για την παραγωγή ενός νέου προϊόντος. Χρησιμοποίηση μιας υφιστάμενης τεχνολογίας για την παραγωγή ενός νέου προϊόντος. Χρησιμοποίηση μιας υφιστάμενης τεχνολογίας για την παραγωγή ενός υφιστάμενου προϊόντος, μέσω μιας νέας διαδικασίας. Αναγνώριση μιας νέας πηγής προμήθειας πόρων, η οποία θα οδηγήσει σε αποδοτικότερη παραγωγή. Ανάπτυξη μιας νέας αγοράς για ένα υφιστάμενο προϊόν. Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-23

Με ποιο τρόπο οι επιχειρηματίες δημιουργούν επιχειρηματικές ιδέες; Ακούν Παρατηρούν Αναλύουν Peter Drucker: «Αναζητούν συνεχώς την αλλαγή, αντιδρούν σε αυτή και την αντιμετωπίζουν ως ευκαιρία, προβαίνοντας στην αξιοποίηση της». Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-24

Μια ιδέα δεν αποτελεί απαραίτητα και ευκαιρία Ευκαιρία είναι μια ιδέα, η οποία βασίζεται στις ανάγκες και τις επιθυμίες των καταναλωτών. Οι καταναλωτές θα πρέπει να είναι πρόθυμοι να προβούν σε αγορά των συγκεκριμένων αγαθών σε τιμή και σε συχνότητα, η οποία θα εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα της επιχείρησης. Οι ευκαιρίες είναι περιστασιακές: είναι βασισμένες σε μεταβαλλόμενες καταστάσεις. Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-25

Επιχειρηματική ευκαιρία σύμφωνα με τον Timmons = Ιδέα + Τέσσερα χαρακτηριστικά 1. Ελκυστική προς τους πελάτες. 2. Δύναται να λειτουργήσει στο πλαίσιο του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. 3. Δύναται να υλοποιηθεί εφόσον εκμεταλλευτούμε το «ανοικτό παράθυρο» στην ευκαιρία. 4. Η υλοποίηση της από την κατάλληλη ομάδα εξασφαλίζει τη διάρκεια της. Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-26

Χρησιμοποιήστε την ανάλυση SWOT για την αξιολόγηση των επιχειρηματικών ιδεών Δυνατότητες (Strengths) Αδυναμίες (Weaknesses) Ευκαιρίες (Opportunities) Απειλές (Threats) Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-27

Οι πέντε πηγές ευκαιριών 1. Προβλήματα 2. Αλλαγές 3. Ανάπτυξη 4. Ανταγωνιστικό πλεονέκτημα 5. Τεχνολογικά επιτεύγματα Οι καλύτερες επιχειρηματικές ευκαιρίες συνήθως αφορούν έναν συνδυασμό εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων. Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-28

Στοιχεία των γενικών στρατηγικών του Porter Μοναδικότητα προϊόντος - ικανότητα επίτευξης διαφοροποίησης του προϊόντος ή της υπηρεσίας ως προς τα ανταγωνιστικά προϊόντα ή υπηρεσίες. Χαμηλό κόστος ικανότητα μείωσης του κόστους και διατήρησης του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Εστίαση - επικέντρωση σε συγκεκριμένο τμήμα της αγοράς. Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-29

Τα μονοπάτια της επιχειρηματικότητας Δημιουργία και ανάπτυξη νέας επιχείρησης. Κληροδότηση επιχείρησης. Εξασφάλιση δικαιωμάτων δικαιόχρησης. Εξαγορά υφιστάμενης επιχείρησης. Απόκτηση δικαιωμάτων χρήσης τεχνολογίας. Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-30

Τα μονοπάτια της επιχειρηματικότητας (συνέχεια) Επιχειρηματικές παράμετροι Δημιουργία νέας επιχείρησης Εξαγορά υφιστάμενης επιχείρησης Πελάτες Δεν υπάρχουν Υφίστανται Θέση Απαιτείται Υφίσταται Διοικητικός έλεγχος Ιδιοκτήτης Ιδιοκτήτης Λειτουργικός έλεγχος Ιδιοκτήτης Ιδιοκτήτης Μάρκετινγκ Απαιτείται Υφίσταται (+/-) Φήμη Δεν υπάρχει Υφίσταται (+/-) Καταβολή δικαιωμάτων/τελών Χρηματοδότηση Δεν συνηθίζεται Απαιτείται Ενδέχεται να απαιτηθεί Ενδεχομένως να παρέχεται από τον προηγούμενο ιδιοκτήτη Εξασφάλιση δικαιωμάτων δικαιόχρησης Δεν υπάρχουν Ενδεχόμενη προσέλκυση πελατών λόγω αναγνωρισιμότητας Ενδεχόμενη υποστήριξη δικαιοπάροχου Ιδιοκτήτης (εντός του πλαισίου που καθορίζει η σύμβαση) Ιδιοκτήτης (εντός του πλαισίου που καθορίζει η σύμβαση) Ενδεχόμενη υποστήριξη καθορισμός πλαισίου από δικαιοπάροχο Εάν δεν υπήρχε, δεν θα είχε νόημα η δικαιόχρηση Συνεχής Ενδεχόμενη υποστήριξη δικαιοπάροχου Εξασφάλιση δικαιωμάτων χρήσης τεχνολογίας Δεν υπάρχουν Απαιτείται Ιδιοκτήτης (εντός συμφωνημένου πλαισίου) Ιδιοκτήτης Απαιτείται Ενδέχεται να υπάρχει Είναι πιθανή Απαιτείται Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-31

Τα είδη των επιχειρήσεων Τυπική μορφή επιχείρησης (αποσκοπεί στη μεγιστοποίηση του κέρδους) Ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις (Γαζέλες) Πολύ μικρές επιχειρήσεις (περιλαμβάνονται και οι επιχειρήσεις τρόπου ζωής) Συμβατικές μικρές επιχειρήσεις Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-32

Τα κέρδη ως ένδειξη επιτυχημένης πορείας Κέρδη Το υπόλοιπο που προκύπτει εάν από τα έσοδα μιας επιχείρησης αφαιρέσουμε το σύνολο των εξόδων. Τα κέρδη αποτελούν ένδειξη ότι ο επιχειρηματίας καταφέρνει να προσθέσει αξία στους πόρους που χρησιμοποιεί. Οι επιχειρηματίες προσπαθούν να αυξήσουν τα κέρδη μέσω των αποφάσεων (αντισταθμίσεων) τους. Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-33

Επτά κανόνες για τη δημιουργία μιας επιτυχημένης επιχείρησης 1. Αναγνώριση ευκαιρίας 2. Αξιολόγηση της ευκαιρίας (SWOT) 3. Συγκρότηση ομάδας 4. Κατάρτιση ρεαλιστικού επιχειρηματικού σχεδίου 5. Συγκέντρωση πόρων 6. Μορφή επιχείρησης 7. Δημιουργία πλούτου Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-34

Το ελληνικό επιχειρηματικό Υφιστάμενη κατάσταση περιβάλλον Ανεργία (λίγο πάνω από 20% / νέοι - λίγο πάνω από 39%) Μετανάστευση 500.000 στο εξωτερικό (το μεγαλύτερο ποσοστό μέχρι 35 ετών με υψηλή εξειδίκευση) Μειωμένες δημόσιες δαπάνες Πολιτική αστάθεια Φορολόγηση (ατομικές επιχειρήσεις από 22% έως 45% / Ομόρρυθμες ΟΕ και ετερόρρυθμες επιχειρήσεις ΕΕ 29%, φόρος μερισμάτων 15%) Έντονη γραφειοκρατία Υψηλό κόστος ενέργειας Παγκόσμια αλλαγή στην οικονομία (π.χ. BRIC) Υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης / Τεχνογνωσία Αναγκαιότητα επιχειρηματικότητας Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-35

Το ελληνικό επιχειρηματικό Χαρακτηριστικά περιβάλλον Τομείς: Ναυσιπλοΐα, αγροτική παραγωγή, υπηρεσίες, μεταποίηση μικρής κλίμακας, [κατασκευαστικό κλάδος]. Μεγάλες Καλλιέργειες: Βαμβάκι, καπνός, ντομάτες/πορτοκάλια/ροδάκινα/ελιές, κτηνοτροφία, ιχθυοκαλλιέργειες. Μικρές καλλιέργειες: Οργανικές, σαλιγκάρια, Ακτινίδια, Φασόλια, σιτηρά. Υπηρεσίες: Τουρισμός (εξωστρεφής), Υγεία (εσωστρεφής), Εκπαίδευση (εσωστρεφής), Επαγγελματικές υπηρεσίες (εσωστρεφής), Λογισμικό/Marketing (εξωστρεφής). Μεταποίηση: Αλουμίνιο, Επεξεργασία τροφίμων, προϊόντα διύλισης πετρελαίου, Φαρμακευτικά προϊόντα, Βασικά μέταλλα. 99% Μικρομεσαίες επιχειρήσεις (λιγότεροι από 250 εργαζόμενοι). 4 εργαζόμενοι ανά επιχείρηση ο μέσος όρος (στην Ευρώπη 15 εργαζόμενοι). Η ύφεση επηρεάζει περισσότερο τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις επειδή υστερούν σε πόρους και διαδικασίες. Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-37

Το ελληνικό επιχειρηματικό Χαρακτηριστικά (συνέχεια) Χαμηλό επίπεδο καινοτομίας. περιβάλλον Περιορισμένοι σύνδεσμοι ανάμεσα σε σημαντικούς τομείς όπως τουρισμός- βιομηχανία τροφίμων και τουρισμός-αγροτική παράγωγή. Εσωστρέφεια και έμφαση σε μη εμπορεύσιμους κλάδους. Περιορισμός σε διεθνώς εμπορεύσιμους κλάδους: Τουρισμός, μικρή μερίδα μεταποίησης και αγροτικής παραγωγής. Αλλά Απόθεμα ταλέντων. Νέος τρόπος σκέψης («ώρα να σοβαρευτούμε» / συνεργασία / εξωστρέφεια). Επαναπροσδιορισμός παραδοσιακών κλάδων, νεοφυείς επιχειρήσεις, νέες γενιές στο τιμόνι οικογενειακών επιχειρήσεων. Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-38

Το ελληνικό επιχειρηματικό περιβάλλον Doxiadis A. (2013). The invisible rift: Institutions and conducts in the Greek economy. Athens: Ikaros (in Greek). Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-39

Άσκηση για το σπίτι Σε ομάδες των 2 αναζητήστε πληροφορίες για μια από τις παρακάτω ελληνικές επιχειρήσεις και κάντε μια σύντομη παρουσίαση 5-10 λεπτών αναφορικά με το πεδίο δραστηριότητας τους και την επιχειρηματική τους πορεία / ανάπτυξη. Hotel Brain (http://hotelbrain.com/) Hrysafi SA (http://hrysafi.gr/) Epsa (http://epsa.gr/) Eurodrip (http://www.eurodrip.gr/gr/ ) Raycap (https://www.raycap.com/ ) Attiki-Pittas (http://www.attiki-pittas.gr/ ) Workable (https://www.workable.com/ ) Upstream (http://www.upstreamsystems.com/ ) Ergon (https://www.ergonfoods.com/ ) Fereikos (https://www.fereikos.com/el/home_gr/ ) Kefalonia fisheries (http://kefish.gr/ ) Copyright 2015 Pearson Education, Inc. publishing as Prentice Hall 1-40