Psalm 13. Van klaaglied tot loflied.

Psalm 13 Van klaaglied tot loflied. Augustus 2014

Ps-vooraf Ps 138: 1, 4 Ontmoetingsdiens. Votum. Ons slaan ons oë op na die berge: waar sal ons hulp vandaan kom? Ons hulp is van die HERE wat hemel en aarde gemaak het. Amen Seëngroet Gemeente van ons Here Jesus: Genade vir julle en vrede van God, onse Vader, en die Here Jesus Christus deur die kragvolle werking van die Heilige Gees Amen. Lofprysing Ps 135: 1, 2, 11 Geloofsbelydenis Verootmoediging en Versoeningsdiens. Ons gaan nou luister na die wet van die HERE soos ons dit vind in Eks 20. Psalm na die wet Ps 6: 1, 3, 4 1

Gebed om skuldbelydenis en verligting. Psalm na gebed Ps 59: 1, 4, 10 2

Woorddiens. Die Woord van die HERE spreek tot ons uit Ps 13 Psalm as antwoord op die Woord Ps 42: 1, 4, 5 Ons Fokus op die hele psalm Skrifverklaring Inleiding Geliefdes gryp'ie begin-woorde van Ps 13 u nie aan nie. Hier waar Dawid sê: Hoe lank, HERE, sal U my altyddeur vergeet? Hoe lank sal U vir my u aangesig verberg? Hoe lank sal ek planne beraam in my siel, met kommer in my hart oordag. Toepassing 1 En het u dit nie ook al beleef nie? Hierdie gevoel van: 'die HERE het my vergeet. 2 En my lewe is net 'n aanhoudende 3 hartseer. 4 En jy weet nie of dit ooit einde sal kry nie.' Ek dink dis iets waarmee kinders van die HERE baie worstel. Want ons leef nogal baie keer met die idee dat alles altyd voor die wind moet gaan as jy 'n christen is. 1 Vgl Boice se Ps komm vol 1 bl 105-106 2 Vgl NIDOTTE vol 4 bl 104, 1104; K&D se Ps komm bl 199-200; J Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 108; Lange se Ps komm bl 109. 3 2a נצח is hier bywoordelik by תשכחני (NIDOTTE vol 3 bl 139). עד-אנה יהוה תשכחני נצח het dan die betekenis van 'tot wanneer gaan U my altyd/vir so lank vergeet'. נצח intensifiseer vir my Dawid se krisis. Dit voel vir hom asof dit net nooit gaan ophou nie (K&D se Ps komm bl 199; J Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 108). 4 3a עצות = mv van,עצה met die betekenis van 'ongehoorsaamhede/ rebellies/ planne/ opstande' (NIDOTTE vol 3 bl 485). Dit is die goed wat Dawid aanhoudend in sy binneste plaas/sit. Dit gaan, so meen ek, nie in die eerste plek oor sondige gedagtes ens nie (sien eksegese oor vyandelike aanslag), maar oor gedagtes wat sy siel, sy binneste, sy emosies heeltemal omkrap en op hol jaag en depressief maak (vgl Calvyn se Ps komm bl 183; Boice se Ps komm vol 1 bl 109). יגון בלבבי is hier parallel met עצות בנפשי en verduidelik dit verder (HN Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 34-35; J Ridderbos se Ps komm bl 109). יגון met die betekenis van 'hartseer/ droefheid', sê dan vir my wat die opstande in Dawid se gedagtes en emosies behels... Dis vol hartseer (NIDOTTE vol 2 bl 396). 3

Maar dan beleef ons'it nie. En dan? Wel dit vang ons. Dit maak ons regtig moedeloos. Maar nou'sit juis wanneer ons so moedeloos is dat die HERE ons met Ps 13 bemoedig. En die HERE doen'it deur Dawid. Bewys 5 1Sam 13:14 vertel bv dat Dawid man na (die HERE se) hart was. Ja Dawid was regtig 'n kind van die HERE Maar hierdie einste Dawid vertel in Ps 13 van sy ontsettende moedeloosheid en hartseer sy belewenis dat die HERE hom vergeet het. En so wys die HERE vir my en u: 'Hei dis nie net jy nie. Dit het met Dawid ook gebeur. Hy't daaroor gepraat. Hy't dit vir die HERE reguit gesê. Maar Dawid het nie daarby vasgehaak nie. Want kyk wat gebeur in Ps 13. Gedagtestruktuur 6 Ps 13 begin met Dawid se klaaglied in vers 2-3. Maar hoor hoe eindig Ps 13 uiteindelik in vers 6 waar Dawid sê: my hart sal juig oor u heil. Ek wil sing tot eer van die HERE, omdat Hy aan my goed gedoen het. 5 Vgl Boice se Ps komm vol 1 bl 105-106 6 Vgl NIDOTTE vol 4 bl 1107 4

Sien u? Dawid beweeg in Ps 13 van 'n totale moedelose klaaglied tot 'n loflied. En dit gaan ook ons tema wees vanoggend. Van klaaglied tot loflied En om te sien hoe die HERE ons van klaaglied tot loflied neem gaan ons stilstaan by: Die situasie wat Dawid laat kla. Hoe die HERE hom tot 'n loflied bring. En die loflied self. 1. So kom ons begin by die situasie wat Dawid laat kla. A. En ons hoor daarvan in vers 2-3: Hoe lank, HERE, sal U my altyddeur vergeet? Hoe lank sal U vir my u aangesig verberg? Hoe lank sal ek planne beraam in my siel Hoe lank sal my vyand hom oor my verhef? En hier'sie eerste ding van Dawid se situasie. Dit gaan net aan en aan. Dit voel of'it net nooit gaan ophou nie. Bewys 7 Daarom hierdie klag van Dawid: Hoe lank, HERE... B. En dan word alles net nog erger. Want in hierdie swaarkry-situasie sonder einde voel'it vir Dawid of die HERE so ver is. En dat hy in hierdie gemors alleen is. 7 Hierdie עד-אנה is kenmerkend van klaag-psalms vgl Ps 6:4; 74:10; 80:5; 89:47; 90:13 (NIDOTTE vol 1 bl 689). Dis 'n manier om te sê: 'HERE, dit gaan nou al lank aan en ek kan nie meer nie' (Boice se Ps komm vol 1 bl 108; NIDOTTE vol 2 bl 397). 5

Opmerking En dis'ie tweede ding van Dawid se situasie. Dawid vertel daarvan as hy in vers 2 sê: Hoe lank, HERE, sal U my altyddeur vergeet? Verduidelik 8 En as Dawid beleef dat die HERE hom vergeet dan'sit baie die selfde as wanneer Dawid in Ps 22:2-3 sê: My God, my God, waarom het U my verlaat... My God, ek roep bedags, maar U antwoord nie; en snags, en ek kan nie swyg nie. Maar die HERE is nie daar nie. C. En dan word Dawid se swaarkry-situasie nog erger as hy verder aan in vers 2 vertel dat hy voel asof die HERE se seën in vloek verander het sy liefde in haat sy genade in oordeel sy vriendskap in vyandskap 9. Opmerking Dis'ie derde ding van Dawid se swaarkry-situasie. En ons hoor daarvan as Dawid verder aan in vers 2 sê: Hoe lank sal U vir my u aangesig verberg? Verduidelik 10 As Dawid praat van die HERE wat sy gesig verberg of wegsteek dan'sit 'n manier waarmee Dawid sê: 8 2a תשכחני = Qal imperf 2de ml ev van שחכח + pron suf 1ste ev, met die betekenis van 'U sal my vergeet' (NIDOTTE vol 4 bl 104). In konstruk met,עד-אנה wat 'n tot wanneer vraag aandui, het תשכחני dan die betekenis van 'tot wanneer vergeet u my?' Juis die vraag-frase עד-אנה lei my om תשכחני nie as 'n futurum te verstaan nie, maar as 'n duratiewe handeling te verstaan (A Grammer of Biblical Hebrew, bl 338-339). Hierdie vraag is nie maar sommer net 'n vraag nie. Dis werklik 'n klag/klaaglied (lament) wat opstyg tot die HERE vanuit Dawid se ontsettende nood en smart. Hy beleef dat die HERE hom vergeet het... dat hy deur die HERE verlaat is... dat die HERE hom nie meer goedgesind is nie... dat die HERE se ewige oordeel oor hom woed (NIDOTTE vol 4 bl 104, 1104; K&D se Ps komm bl 199-200; J Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 108; Lange se Ps komm bl 109). 9 Job 13:24 6

'Hei ek beleef net mooi niks meer van die HERE se seën en genade en vrede en liefde nie.' Want as'ie HERE sy gesig verberg dan'sit so anders as Num 6:25-26 wat vertel van die HERE wat sy aangesig oor jou laat skyn en jou genadig sal wees; (wat) sy aangesig oor jou sal verhef en aan jou vrede gee. Ja as'ie HERE sy aangesig verberg dan's daar nie meer genade en vrede nie. En dit beleef Dawid nou al so lank. Hoe lank, HERE, sal U my altyddeur vergeet? Hoe lank sal U vir my u aangesig verberg? D. En dis regtig angswekkend as die HERE jou vergeet en sy aangesig verberg. Bewys 11 Ons hoor'it byvorbeeld in Ps 104:29 wat sê: U verberg u aangesig, hulle word verskrik... Opmerking En dis'ie vierde ding van Dawid se swaarkry-situasie. Dawid beleef dat die HERE hom vergeet. Dawid beleef dat die HERE sy aangesig verberg. En dis vir Dawid skrikwekkend. 10 2b תסתיר = hifil imperf 2de ml ev van.סתר Die imperf verstaan ek hier as 'n duratiewe handeling vgl eksegese by עד-אנה תסתיר את-פניך het dan die betekenis van 'U steek weg/ hou geheim' (NIDOTTE vol 3 bl 301). Die frase תסתיר 2a. doen, het dan die betekenis van 'tot wanneer steek U die gesig van U weg vanaf my?'. Wanneer die HERE dit ממני beteken dit dat daar nie ware verbondsgemeenskap is tussen die HERE en Dawid nie. Hierdie verbondsgemeenskap word gewoonlik verbreek agv sonde vgl Deut 31:16-18; Jes 59:2; 64:7; Mig 3:4 (NIDOTTE vol 3 bl 301). Wanneer die HERE dan sy aangesig verberg... woed die HERE se verbondswraak... dit bring dood en nie lewe nie vgl Ps 89:47; Eseg 39:23-24 (NIDOTTE vol 1 bl 325, vol 3 bl 302, 639; TWOT vol 2 bl 727). 11 En in Ps 30:8 hoor ons'it weer: U het u aangesig verberg ek het verskrik geword! Vgl ook Lane se Ps komm vol 1 bl 73; Boice se Ps komm vol 1 bl 109. 7

Dit maak hom bang en bekommerd. Dawid vertel daarvan as hy in die eerste deel van vers 3 sê: Hoe lank sal ek planne beraam in my siel, met kommer in my hart oordag? Verduidelik 12 Sien u wat gebeur? Dawid beleef dat die HERE ver is. Dawid beleef nie die HERE se seën en vrede en liefde nie. En dan? Wel dan word sy binneste 'n warboel van planne om uit sy situasie te kom. 13 Tegelyk wil die bekommernis en depressiwiteit net nie weg gaan nie. En hierdie toestand hou net aan. Want ons planne werk nie. E. Maar wat'sie oorsaak? Wel dit sien ons in die laatste deel van vers 3 waar Dawid sê: Hoe lank sal my vyand hom oor my verhef? Opmerking En nou's ons by die laaste ding van Dawid se situasie. 12 3a אשית = Qal imperf 1ste ev van שתית. Die imperf verstaan ek hier as 'n duratiewe handeling vgl eksegese by 2a. het dan die betekenis van 'ek stel/ plaas/ lê/ stel aan/ wys aan/ gee rigting' (NIDOTTE vol 4 bl 100; J Ridderbos אשית se Ps komm vol 1 bl 109). עצות = mv van,עצה met die betekenis van 'ongehoorsaamhede/ rebellies/ planne/ opstande' (NIDOTTE vol 3 bl 485). Dit is die goed wat Dawid aanhoudend in sy binneste plaas/sit. Dit gaan, so meen ek, nie in die eerste plek oor sondige gedagtes ens nie (sien eksegese oor vyandelike aanslag), maar oor gedagtes wat sy siel, sy binneste, sy emosies heeltemal omkrap en op hol jaag en depressief maak (vgl Calvyn se Ps komm bl 183; Boice se Ps komm vol 1 bl 109). יגון בלבבי is hier parallel met עצות בנפשי en verduidelik dit verder (HN Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 34-35; J Ridderbos se Ps komm bl 109). יגון met die betekenis van 'hartseer/ droefheid', sê dan vir my wat die opstande in Dawid se gedagtes en emosies behels... Dis vol hartseer (NIDOTTE vol 2 bl 396). 13 Vgl Calvyn se Ps komm bl 183 8

Dawid het 'n vyand wat hom oor Dawid verhef. Sê die laaste deel van vers 3. Hierdie vyand is Dawid net heeltemal oor is. Dawid het geen kans teen hom nie. 14 Verduidelik In vers 5 noem Dawid sy vyand my teëstanders. En die Hebreeuse woord vir teëstanders sê dat hierdie vyand verdruk en vervolg jou uit mergel en martel. 15 En doen ons Skrif met Skrif vergelyking leer ons dat Dawid se vyand ontsettend geslepe is en geen oomblik sal aarsel om jou baie geweldadig en wreed dood te maak nie. 16 Openbaringshistories 17 Hierdie vyand was onder andere koning Saul wat vir Dawid behoorlik gejag het. Ons les daarvan van 1Sam 18-1Sam 27. En dit terwyl Dawid niks verkeerd gedoen het nie behalwe dat die HERE hom as nuwe koning oor Israel gesalf het. En Saul verwerp het. Voorbeeld Ja dit het so erg gegaan 14 3b ירום = Qal iperf 3de ml ev van ו.ם.ר Die imperf verstaan ek hier as 'n duratiewe handeling vgl eksegese by 2a. wat in mag en arrogansie איב het dan die betekenis van 'hy sal verhewe wees'. Dit gaan dan hier oor Dawid se ירום Dawid net heeltemal oor is sterker is as Dawid... alhoewel nog nie oorwinnend nie, maar hiervoor vrees Dawid vgl vers 5. waarskynlik is hierdie vyand iemand soos Saul, of Absolom, Seba Adonia (NIDOTTE vol 3 bl 1078-1079; HN Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 32, 156; J Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 109). איב laat die צר? צר uit die gebruik van die woord איב genoem. Wat leer ek nou oor sy צר ook איב 15 In 5a word Dawid se se handeling van kwelling en marteling na vore kom (TWOT vol 2 bl 779). 16 Ps 18:49; 25:3; 43:1; 55:24; 56:3; 59:3,4,6; 64:3; 92:10; 139:19. vgl ook NIDOTTE vol 1 bl 368 17 Vgl J Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 108; Lane se Ps komm vol 1 bl 73; Boice se Ps komm vol 1 bl 108. 9

dat Dawid in 1Sam 27:1 in 'n bondeltjie moedeloosheid gaan sit het en vir homself gesê het: Nou sal ek een van die dae omkom deur die hand van Saul; daar is vir my niks goeds nie... Ja Dawid se vyand vat die volheid van Dawid se lewe en seën en vrede weg. En'it hou net nie op nie. En dan? Wel dan voel'it vir Dawid soos in: 'Maar waar's die HERE? Het die HERE van my vergeet? Waar is sy seën en vrede? Het die HERE dan besluit om my te vernietig.' En dan? Wel dan sê Dawid: Hoe lank, HERE, sal U my altyddeur vergeet? Hoe lank sal U vir my u aangesig verberg? Hoe lank sal ek planne beraam in my siel, met kommer in my hart oordag? Hoe lank sal my vyand hom oor my verhef? Toepassing 18 Maar nou'sie vraag natuurlik: Wat sê hierdie situasie van Dawid vir ons? Wel baie! En hoekom? Wel omdat die HERE in Gen 3:15 uit genade alleen net na die sondeval vir Satan gesê het: Ek sal vyandskap stel tussen jou en die vrou, en tussen jou saad en haar saad. 18 Vgl Bonar se Ps komm bl 44-45; Boice se Ps komm vol 1 bl 108-109 10

Verduidelik 19 Ja die HERE sal uit genade alleen vyandskap stel in Eva en haar uitverkore-gelowige-kinders sodat hulle hul rug op Satan kan draai en die HERE weer kan begin lief hê. En toe? Wel van toe af is daar vyandskap tussen die HERE se uitverkore-gelowiges aan die een kant en aan die ander kant: Satan en die bose-wêreld en ook ons ou-sondige-natuur. Bewys 20 Daarom sê die apostel in 1Pet 5:8... julle teëstander, die duiwel, loop rond soos n brullende leeu, en soek wie hy kan verslind. Daarom sê Jesus in Joh 15:19 As julle van die wêreld was, sou die wêreld sy eiendom liefhê. Maar omdat julle nie van die wêreld is nie, maar Ek julle uit die wêreld uitverkies het, daarom haat die wêreld julle. Daarom sê Paulus in Rom 7:22-23 Want ek verlustig my in die wet van God na die innerlike mens; maar ek sien n ander wet (die ou sondige lewensbeginsel 21 ) in my wat stryd voer teen (my as nuwe mens)... 19 Vgl Reformation study Bible bl 14 20 HK Sondag 52 v/a 127 21 Vgl Bybel met verklarende aantekeninge vol 3 bl 420 11

En daarom het Dawid 'n vyand gehad. Maar daarom het elke kind van die HERE vyande. Opmerking Dis so want die HERE het ons verlos. Daarom is Satan en die wêreld en ons eie ou-sondige-mens lewensgevaarlike vyande. Dis wat die HERE ons in Gen 3:15 leer. Hulle is daarop uit om ons te vernietig. Op allerhande maniere gaan hulle aan die werk. Hulle sal ons afkraak en bespotlik maak. Hulle sal ons mooi planne om die HERE te dien probeer dwarsboom. Hulle sal verhoudings probeer bevoeter in ons huwelike in ons gesinne in die kerk. Hulle sal alles net ondraaglik moeilik maak. Hulle sal alles probeer om ons lewe in oorgawe aan die HERE onmoontlik te maak. Uiteindelik wil hulle ons regtig dood hê. En weet u: Baie maal word dit net te veel. En dan's ons waar Dawid in Ps 13 is. Dan kan ons net nie meer nie. En dan sê ons saam met Dawid: Hoe lank, HERE, sal U my altyddeur vergeet? Hoe lank sal U vir my u aangesig verberg? Hoe lank sal ek planne beraam in my siel, met kommer in my hart oordag? 12

Hoe lank sal my vyand hom oor my verhef? Oorgang Maar nou los die HERE sy kinders nie hier nie. Hy los ons nie in ons klaaglied nie. Nee! Die HERE bring ons altyd weer by 'n loflied. Maar hoe? 2. En nou's ons by ons 2de punt. Die HERE bring ons van klaaglied tot loflied. En die HERE doen'it deur ons vier bakens te wys. A. Nou by die eerste baken laat die HERE ons die werklike werklikheid raak sien. En nie net ons swaarkry-situasie wat die vyand fabriseer nie. En ons sien'it wanneer ons van vers 2-3 na vers 4 gaan. Gedagtestruktuur 22 In vers 4 hoor ons nie meer die klag van vers 2-3 nie. Want in vers 4 bid Dawid. Hy sê: Aanskou tog, verhoor my, HERE, my God! En nou'sit wanneer Dawid vir die HERE my God noem dat die HERE ons oë oop maak vir die werklikheid. En dit doen die HERE hoe dit moontlik is as ons ons self afvra 22 4a הביטה = hifil imperat 2de ml ev van.נבט Hierdie imperat is gerig tot אלהי,יהוה wat my daarop wys dat ek hier met 'n gebed/versoek/smeking te doen het (BHNG bl 114-115). Die aor imperat ἐπί βλεψον van die LXX wys my dat die LXX dit ook so verstaan (Greek grammer beyond basics bl 487-488). Dis ook die geval met ענני en האירה (vgl ook J Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 109; Lane se Ps komm vol 1 bl 73-74). 13

dat Dawid so 'n naby-verhouding met die HERE kan hê dat Dawid kan sê: my God. 23 Verduidelik 24 Wel dis alleen moontlik omdat die HERE vir sy volk in Lev 26:12 gesê het: Ek sal in jul midde wandel en vir julle n God wees, en júlle sal vir My n volk wees. En waaroor die HERE hier praat is niks anders nie as die wese die hart van sy verbond met sy uitverkore-gelowige volk. 25 Ja in die verbond geld Lev 26:12 waar die HERE sê: Ek sal in jul midde wandel en vir julle n God wees, en júlle sal vir My n volk wees. En daarom alleen kan Dawid en elke gelowige in Ps 13:4 vir die HERE sê: my God. Toepassing Maar dadelik moet dit ons soos 'n hamerhou tref. Die vyand het 'n aanslag teen ons. En sy aanslag laat ons voel voel voel asof die HERE ons vergeet het. Die vyand se aanslag laat dit vir ons voel asof die HERE se vriendelike aangesig 23 4a Wat leer ek uit die status konstruktus?אלהי Die status konstruktus אלהי bestaan uit nw אלהתי.ם + pron suf 1ste ev. het dan die betekenis van 'God van my', en dui aan dat daar 'n baie spesiale verhouding bestaan tussen die אלהי HERE en Dawid (BHNG bl 153,158; HN Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 28, 234). Hierdie verhouding hou in dat die HERE Dawid se God en Vader is Ps 89:21-27 (HN Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 87; J Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 32-33; Reformation study Bible bl 816). 24 Vgl J Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 32-33. 25 Vgl NTES 875 studiegids 14

nie meer vriendelik is nie. Maar wat is die werklikheid? Wel die HERE is en sy verbond waarin Hy sê: Ek sal in jul midde wandel en vir julle n God wees, en júlle sal vir My n volk wees. sodat elkeen van julle vir My kan sê: my God. Openbaringshistories En hierdie werklikheid van die verbond staan onbeweeglik vas. En hoekom? Wel omdat Jesus aan die kruis met Ps 22:2 uitgeroep het: My God, my God, waarom het U My verlaat? Verduidelik En heel anders as met Dawid en ons was dit nie net 'n gevoel nie. Nee! Dit was 'n verskriklike werklikheid. Want aan die kruis was Jesus tot in die hel van God verlate vir elke kind van die HERE om ons sondeskuld te betaal. 26 Want dis ons sondeskuld wat ons werklik van God verlate maak. 27 Nie die vyand nie. Maar nou het Jesus kom betaal met sy bloed. En dis Jesus se bloed wat die werklikheid van die verbond so vas maak. 26 Jes 53:5,10-12; Mark 10:45 27 Jes 59:2 15

Verduidelik Want Mat 26:27-28 sê dat Jesus se bloed die bloed van die... verbond (is), wat vir baie uitgestort word tot vergifnis van sondes. Sodat daar niks meer is wat ons van die HERE kan skei nie. 28 En dis die werklikheid. Die werklikheid van: Ek sal in jul midde wandel en vir julle n God wees, en júlle sal vir My n volk wees. Want Jesus se bloed het geloop sodat ons in die verbond kan sê: my God by my. Dit is altyd die werklikheid. Ons vyand fabriseer 'n situasie waarin dit vir ons voel asof die HERE ver is. Die werklikheid is: Daar's 'n verbond waarin Dawid en ek en u vir die HERE kan sê: my God. En dis'ie eerste baken waarlangs die HERE ons lei om van klaaglied tot loflied te beweeg. B. Maar daar's ook 'n tweede baken. Gebed. En dit wys die HERE ons ook in vers 4 waar Dawid bid: Aanskou tog, verhoor my, HERE, my God! Verduidelik 29 En wanneer Dawid so bid dan sê Dawid daarmee: 28 Rom 8:31-39 16

'HERE U is my God. Daarom kyk tog hoe lyk my situasie. Kyk tog hoe laat my vyand my swaarkry. 30 Hoor tog as ek so met U praat. Gee my genade en verlossing. 31 ' Toepassing 32 En dis so belangrik hierdie gebed. Want die HERE gee genade en verlossing net vir die wat Hom daarvoor vra. Die HERE gee nie genade en verlossing vir iemand wat dit probeer verdien nie of allerhande planne maak om self uit jou situasie van verlorenheid en swaarkry te probeer kom nie. Nee die HERE gee genade en verlossing vir elkeen wat sy ontsaglike nood besef wat altyd weer besef dat die vyand te sterk is. En dan bid. 29 4a הביטה = hifil imperat 2de ml ev van.נבט Hierdie imperat is gerig tot אלהי,יהוה wat my daarop wys dat ek hier met 'n gebed/versoek/smeking te doen het (BHNG bl 114-115). Die aor imperat ἐπί βλεψον van die LXX wys my dat die LXX dit ook so verstaan (Greek grammer beyond basics bl 487-488). Die ה uitgang aan die imperat הביטה wys my dat die versoek/gebed/smeking dat die HERE 'n נבט handeling moet uitvoer tot voordeel van die bidder Dawid moet geskied (vgl Oom Louis aantekeninge oor die lang imperatief bl 3-5; J Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 109). Wat Dawid vra wanneer hy in sy smeekbede die HERE vra om die נבט handeling tot sy voordeel uit te voer, is dat die HERE in genade teenoor hom sal optree vgl Ps 138:6; Jes 38:5 (TWOT vol 2 bl 546,823). Ja, die HERE moet tog nie sy gesig vir Dawid wegsteek nie die teken van oordeel en wraak. Nee! Die moet tog tot voordeel na Dawid kyk (J Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 109).4a ענני = Qal imperat 2de ml ev van ענה + pron suf 1ste ev. Hierdie imperat is gerig tot אלהי,יהוה wat my daarop wys dat ek hier met 'n gebed/versoek/smeking te doen het (BHNG bl 114-115). Die aor imperat εἰσάκουσό ν van die LXX wys my dat die LXX dit ook so verstaan (Greek grammer beyond basics bl bid, het dan die betekenis van 'antwoord my!' (NIDOTTE vol 3 bl 447). Wanneer Dawid so tot die HERE ענני 487-488). is dit weereens 'n gebed om genade betoon. Wanneer die HERE nie antwoord nie is dit 'n bewys van sy oordeel en wraak wat woed vgl 1Sam 14:37; 28:6; Ps 18:42 (NIDOTTE vol 3 bl 447). Wanneer die HERE dan wel antwoord, betoon Hy nie net genade nie, maar antwoord Hy ook uit genade alleen vgl Ps 69:17 (NIDOTTE vol 3 bl 447). 30 Ps 119:153; Hand 4:29 31 Ps 9:14 32 Vg; HK Sondag 45 v/a 116; vgl ook Calvyn, Institusie van die Christelike Godsdiens, boek 3 hfst 20 par 2-3 17

Ja dis hoe die HERE werk. Hy gee genade en verlossing uit genade alleen. Daarom gee Hy gebed. Sodat ons moet vra en nie moet probeer verdien nie. Daarom sê die HERE in Joël 2:32 elkeen wat die Naam van die HERE aanroep, sal gered word. En daarom bid Dawid hier in Ps 13:4 met: Aanskou tog, verhoor my, HERE, my God! Dis'ie tweede baken waarlangs die HERE ons lei. Ons moet bid. C. Maar kom ons staan nou stil by die derde baken. En hier gaan'it nou veral oor die spesifieke saak waarvoor Dawid bid. Ons hoor daarvan as Dawid verder aan in vers 4 en ook in vers 5 bid en sê: Verlig my oë, sodat ek nie in die dood inslaap nie; sodat my vyand nie kan sê: Ek het hom oorwin nie, en my teëstanders nie juig as ek wankel nie. Verduidelik 33 En waarvoor Dawid bid as hy sê: Verlig my oë, sodat ek nie in die dood inslaap nie... is vir die lig van die lewe. 33 4a האירה = hifil lmperat 2de ml ev van.אור Hierdie imperat is gerig tot אלהי,יהוה wat my daarop wys dat ek hier met 'n gebed/versoek/smeking te doen het (BHNG bl 114-115). Die aor imperat φώ τισον van die LXX wys my dat die LXX dit ook so verstaan (Greek grammer beyond basics bl 487-488). Die ה uitgang aan die imperat האירה wys my dat die versoek/gebed/smeking dat die HERE 'n אור handeling moet uitvoer tot voordeel van die bidder Dawid moet geskied (vgl Oom Louis aantekeninge oor die lang imperatief bl 3-5). האירה עיני het dan die betekenis van 'laat skyn die oë van my/ gee lig vir die oë van my/ verlig die oë van my', wat ook die betekenis kan hê van 'bewys aan my guns/ gee lewe/ hoop/ vreugde/ krag/ oorwinning' vgl 1Sam 14:27,29; Esra 9:8; Ps 6:8; 38:11 (NIDOTTE vol 1 bl 324,325; K&D se Ps komm bl 200-201; HN Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 156-157; J Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 110). 18

Ja Dawid se vyand wil hom dood hê. Dis Satan se groot doel. Hy'sie mensemoordenaar van die begin af. 34 En die wêreld en ons ou-bose-mens is sy bondgenote. Maar nou wys'ie HERE in vers 4-5 dat ons in ons altyd moet bid. En dan spesifiek vir die ware lewe in oorvloed. Openbaringshistories 35 En weet u: Wanneer Dawid en ons so bid dan bid ons vir niks anders nie as vir Christus. Ja as Dawid bid: Verlig my oë, sodat ek nie in die dood inslaap nie... dan kan ons in NT-taal sê: 'HERE gee vir ons Christus.' Bewys Want dis Christus wat in Joh 10:10 gesê het: Ek het gekom, dat (julle) lewe en oorvloed kan hê. Dis Hy so leer 1Joh 3:8 wat gekom het om die werke van die duiwel te verbreek. Daarom moet ons bid met Ps 13:4-5 Verlig my oë, sodat ek nie in die dood inslaap nie; sodat my vyand nie kan sê: Ek het hom oorwin nie, en my teëstanders nie juig as ek wankel nie. 34 So leer Jesus ons in Joh 8:44. 35 Vgl Waltke, An OT theology bl 909; TWOT vol 1 bl 132, 279-280 19

En dis'ie derde baken wat die HERE gee om uit ons klaaglied by 'n loflied te bring. Ja die HERE wys ons die baken van die werklikheid van die verbond. Hy wys ons die baken van die belangrikheid van gebed. En dan wys Hy ons ook die baken van gebed vir lewe in oorvloed. Ja die gebed om Christus. Hy is ons lewe. Hy is ons oorwinning oor die vyand. D. Maar nou's ons by die vierde baken. Ons sien hom in vers 6 waar Dawid sê: Maar ek op u goedertierenheid vertrou ek. Verduidelik 36 En hierdie is regtig belangrik. Daarom dat Dawid ons aandag trek. Kyk Dawid skryf nie net: op u goedertierenheid vertrou ek nie. Nee! Hy sit iets by. Hy skryf: Maar ek op u goedertierenheid vertrou ek. En Dawid skryf aspris so sodat dit ons aandag moet trek. So ja op u goedertierenheid vertrou ek is regtig 'n belangrik. 36 6a ואני het hier die funksie van beklemtoning, omdat dit oënskynlik oorbodig is. Immers, die subj van die sin is reeds in die ww ingesluit. Deur ואני word die subj egter 'herhaal', eksplisiet genoem en so beklemtoon (BHNG bl 204). Die klem kom val dus nou baie sterk op Dawid se optrede (vgl J Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 110). 20

Verduidelik 37 En hoekom? Wel omdat Dawid sonder vertroue op die HERE se goedertierenheid net nooit sal bid nie. Want dis uit die HERE se goedertierenheid dat die HERE ons gebede verhoor. Bewys Daarom sê Dawid byvoorbeeld in Ps 69:17 Verhoor my, o HERE, want u goedertierenheid is goed... En dis uit die HERE se goedertierenheid dat Hy genade en verlossing gee. Bewys Daarom sê die kinders van Korag byvoorbeeld in Ps 44:27 Staan op tot ons hulp en verlos ons om u goedertierenheid ontwil! So sien u? Vertroue op die HERE se goedertierenheid is net ontsettend belangrik. Maar nou'sie vraag: Wat is goedertierenheid? En wat doen ons as ons daarop vertrou? Verduidelik Wel die HERE se goedertierenheid is niks anders as die HERE se ontsaglike groot liefde nie. 38 37 Vgl NIDOTTE vol 2 bl 216; Lane se Ps komm vol 1 bl 74; Calvyn se Ps komm bl 186-187 38 Ek meen dat die ב by בחסדך hier optree as 'n objek-merker (A grammer of Biblical Hebrew bl 458; Holladay bl 32). K&D = חסדך Daaraan gryp hy vas ;חסדך Wat Dawid dus vertrou is.חסדך dui op 'vasgryp' aan ב se Ps komm bl 201 wys dat nw חסד + pron suf 2de ml ev in die status konstruk. Hierdie חסד behoort dus aan die HERE, dis eie aan die HERE, dit gaan uit vanaf die HERE (BHNG bl 153-155, 158), en dit het die betekenis van liefde. Belangrik egter is dat hierdie liefde die HERE bring tot optrede in liefde. Dis vanuit sy חסד dat die HERE sy verbond oprig en sy verbondsbeloftes waar maak (vgl J Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 57-59; TWOT vol 1 bl 306-307). 21

En dan'sit liefde wat die HERE gee sonder dat ons dit moet verdien. Die HERE gee dit verniet. En as die HERE met hierdie liefde van Hom aan die werk gaan dan verlos Hy uit genade. Bewys Dawid kon van hierdie goedertierenheid van die HERE leer byvoorbeeld uit Deut 7:7-8 waar Moses vir Israel sê: Die HERE het n welgevalle aan julle gehad en julle uitverkies, nie omdat julle meer was as al die ander volke nie, want julle was die geringste van al die volke. Maar omdat die HERE julle liefgehad... het, het die HERE julle... uit... Egipte, verlos. En ons in die NT kan nog meer leer as die apostel Johannes in 1Joh 4:8-9 sê: God is liefde. Hierin is die liefde van God tot ons geopenbaar, dat God sy eniggebore Seun in die wêreld gestuur het, sodat ons deur Hom kan lewe. Ja dit is die HERE se goedertierenheid. En as Dawid nou in Ps 13:6 sê: Maar ek op u goedertierenheid vertrou ek dan sê hy: 39 'weet julle, ek het opgehou planne maak dit werk in elk geval nie dit maak my hart net meer vol bekommernis en hartseer. 39 Vgl Reymond, A new systematic theology of the Christian faith bl 728; Horton, The Christian faith A systematic theology for Pilgrims on the way, bl 581 22

Ja ek het opgehou om self te probeer om uit my situasie van moedeloosheid te kom want my probeerslae is nie goed genoeg nie. Ek het ook opgehou met goed soos selfvertroue want in myself is ek so ontsettend onbetroubaar. Wat ek wel gedoen het is niks. Ek het bindend die HERE wat liefde is gevra om my uit sy liefde te verhoor en te verlos.' Nou dit geliefdes is vertroue in aksie. Vertroue in die HERE se goedertierenheid bid. Dit vra: Aanskou tog, verhoor my, HERE, my God!... Dit vra: 'HERE red my in u Liefde uit genade alleen uit die hand van my vyand!' Oorgang En dis'ie vier bakens. Ons het vyande. En hulle aanslag is skrikwekkend. Dit laat ons so baie maal voel dat die HERE ons vergeet het en dat sy seën en vrede en genade niet nie meer daar is nie. Maar nou'sit juis in hierdie situasie dat die HERE ons I in vers 4 wys op die werklikheid van die verbond waarin elke gelowige vir die HERE my God kan sê. Dis'ie eerste baken. II Die tweede baken is die belangrikheid van gebed. Dit wys die HERE ook in vers 4. 23

III En dan in vers 4-5 wys die HERE ons om te bid vir Christus. Dis hy vir Wie ons altyd nodig het. Want Hy gee die ware lewe en oorwinning oor ons vyande. Dis die derde baken. IV En dan in vers 6 wys die HERE ons die vierde baken. En dis dat ons moet ophou om self te probeer. Maar moet vertrou op die HERE se goedertierenheid. Weet u: Toe hierdie dinge in Dawid se lewe gebeur het. Toe Dawid in sy situasie van moedeloosheid vanuit vertroue gebid het toe kon'it nie meer anders nie. Toe sing Dawid nie meer 'n klaaglied nie. Toe sing hy 'n loflied. 3. En dis ons laaste punt waarmee ons gaan afsluit: Dawid se loflied. En van Dawid se loflied hoor ons in vers 6 as hy sê: my hart sal juig oor u heil (of verlossing 40 ). Ek wil sing tot eer van die HERE, omdat Hy aan my goed gedoen het. En nou's hier in hierdie woorde van Dawid 'n baie belangrike ding. 40 Vgl TWOT vol 416; Calvyn se Ps komm bl186-187 24

Verduidelik 41 En dis dat wanneer Dawid sê: my hart sal juig oor u verlossing... dan'sit nie iets wat in die toekoms eers sal gebeur nie. En dit sê ek omdat die Hebreeuse werkwoord wat Dawid hier gebruik eintlik wil sê: my hart sal nou juig oor u verlossing... Dawid kan selfs met hierdie werkwoord sê: my hart moet nou juig oor u verlossing... En dis die selfde met daardie wil as Dawid in vers 6 sê: Ek wil sing tot eer van die HERE... Verduidelik 42 Want die werkwoord wat Dawid hier gebruik praat van 'n wil of 'n voorneme wat op daardie oomblik in Dawid se hart is. So sien u wat hier aangaan? Nou terwyl die vyand se aanslag nog woed sal Dawid se hart juig oor die HERE se verlossing. Nou in sy situasie wil Dawid sing tot eer van die HERE. wat die vyand so haglik maak Ja nou terwyl Dawid nog allee rede het vir 'n klaaglied begin hy 'n loflied. 41 6b יגל = Qal juss 3d ev van גתיל (vgl BHNG bl 90; J Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 111). Ek verstaan dan veral in die lig van 6c se kohortatief hierdie jussief as 'n opdrag (vgl J Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 111). Dus: 'my hart moet van vreugde uitskreeu...'. שתיר = Qal Kohortatief 1ste ev van אשירה 42 25

Ja sy situasie is nog die selfde. Maar Dawid het verander. Verduidelik 43 En hoe het dit gebeur? Wel Dawid sien nou die werklikheid van die HERE en sy verbond en nie net die vyand en die situasie wat hy fabriseer nie. En vanuit vertroue op die HERE se goedertierenheid het Dawid gebid met: Verlig my oë, sodat ek nie in die dood inslaap nie. En vanuit sy vertroue op die HERE se goedertierenheid weet Dawid dat die HERE hom sal verhoor en genade en verlossing sal gee. En dan? Wel dan sê Dawid: my hart moet juig oor u heil. Ek wil sing tot eer van die HERE, omdat Hy aan my goed gedoen het. Slot Want in vertroue leef Dawid van die HERE wat liefde is. En met sy liefde aan die werk gaan by die werklikheid en verseker verlossing gee en goed aan ons doen. Geliefdes het dit al in my en u lewe gebeur? Sing ons in die aangesig van ons vyande 'n loflied oor die HERE se verlossing? en hulle aanslae 43 Vgl NIDOTTE vol 2 bl 560-561; K&D se Ps komm bl 201; J Ridderbos se Ps komm vol 1 bl 110-111; Calvyn se Ps komm bl 187 26

Hier in Ps 13 wys die HERE ons hoe Hy ons daarby uitbring. Hy wys ons dat ons vyande en ons situasie nie die enigste werklikheid is nie. Maar dat die eintlike werklikheid Hy self en sy verbond is. Hy gee vir ons gebed. En Hy wys ons hoe belangrik dit is om op te hou om self te probeer en in die plek daarvan net oor te gee aan Hom en te vertrou. Weet u: As ek en u terwyl Satan en die wêreld en ons ou-mens se aanslae woed in ons moedeloosheid op ons knieë neersak en kla en bid. Dan kan ons weet die oorwinning het begin. Want die HERE het vertroue in ons kom opwek sodat ons kon bid. Dan kan ons net daar ons hande lofprysend ophef en saam met Dawid sê: my hart sal juig oor u heil. Ek wil sing tot eer van die HERE, omdat Hy aan my goed gedoen het. Amen. Antwoorddiens Psalm as antwoord op die Woord Ps 42: 1, 4, 5 27

Gebed Kom ons vier nou die nagmaal van ons Here Ons sing Ps 23:3 by bereiding van die tafel. Barmhartigheidsdiens Psalm tydens kollekte : Ps 63: 1, 2, 3 (sittende) Slotpsalm : Ps 36: 2, 3 Wegstuurseën. Ontvang nou die seën van die HERE en gaan in vrede. Die genade van die Here Jesus Christus en die liefde van God en die gemeenskap van die Heilige Gees sy met julle almal! Amen. 28