Διαθεµατική Διδασκαλία 1 1
Ενιαιοποίηση του Α.Π. Μαθητοκεντρικές προσεγγίσεις, αυθεντικότητα της γνώσης, ρεαλιστικές καταστάσεις, εφαρµοσιµότητα Σχολεία εργασίας αντιαυταρχική εκπαίδευση Dewey Διεπιστηµονικές προσεγγίσεις στην πανεπιστηµιακή έρευνα και προσέγγιση της γνώσης Διαθεµατικότητα ως αποτελέσµα διδακτικής πρακτικής παρά θεωρία/έρευνα 2
Εννοιoλογικές Διασφηνίσεις: Integrated curriculum (ενιαιοποίηση- ολοκληρωση): σχεδιασµός και οργάνωση του Α.Π. ώστε να συνδέονται οι διαφορετικές προσεγγίσεις των διδακτικών αντικειµένων Προσέγγιση της µάθησης µε θεµατικούς άξονες (thematic unit) Interdisciplinary (διεπιστηµονική, διαθεµατική προσέγγιση στη διδασκαλία) Διεπιστηµονικότητα: πώς προσεγγίζει κάθε επιστηµονικός κλάδος ένα αντικείµενο παράθεση διαφορετικών οπτικών Διαθεµατικότητα: εστίαση στο θέµα και προσπάθεια να χρησιµοποιηθούν διάφορες προσεγγίσεις, όχι απαραίτητα επιστηµονικές και όχι απαραίτητα όλες, για πλήρη κατανόηση Σε βάθος αλληλεπίδραση µε στόχο την καλύτερη κατανόηση του θέµατος 3
Project Based Learning: µια προσέγγιση που ενέχει συλλογική δράση και σχεδιασµό από τους µαθητές, είναι βιωµατικό, σκόπιµο, ενδιαφέρον, ελεύθερο, πραξιακό - ως εκ τούτου είναι συνήθως διαθεµατική Πώς µαθαίνει ο άνθρωπος ως µια αυθεντική δράση στο περιβάλλον του Σχέση Διαθεµατικής Μονοθεµατικής προσέγγισης Ολιστική προσέγγιση, διαρκής αλληλεπίδραση Διαθεµατική προσέγγιση θέτει ερωτήµατα για εστιασµένη µονοθεµατική διερεύνηση Υπάρχουσες µονοθεµατικές προσεγγίσεις δίνουν τα εργαλεία για διαθεµατική επεξεργασία 4
Συνθήκες Εφαρµογής (Jacobs, 1989) Open ended ωρολόγιο πρόγραµµα Ύλη; Διδακτική ώρα; Χρόνος οργάνωσης συνεργασία εκπαιδευτικών Χώρος - υποδοµή Κίνδυνοι (Ackerman, 1989) Πόλωση ανάµεσα στις µονοθεµατικές vs διαθεµατικές προσεγγίσεις Λίγο απ όλα, όλα µέσα 5
Κριτήρια για επιλογή διαθεµατικής προσέγγισης: Εγκυρότητα µέσα στους γνωστικούς κλάδους: να έχει σηµασία για το ίδιο το γνωστικό αντικείµενο Εγκυρότητα για τους γνωστικούς κλάδους: να έχει σηµασία για τη διαθεµατικότητα Εγκυρότητα πέρα από τους γνωστικούς κλάδους: το αποτέλεσµα να ξεπερνά το άθροισµα των µερών µεταγνώση Συµβολή σε ευρύτερα αποτελέσµατα: ανάπτυξη µεταγνωστικών δεξιοτήτων αλλαγή στάσεων (Ackerman, 1989) 6
Διαθεµατική διδασκαλία ως συνθήκη δια βίου µάθησης και αυτορύθµισης Θεωρεία πολλαπλής νοηµοσύνης Gardner Γλωσσική: κατανόηση και χρήση γλώσσας Λογικοµαθηµατική: µαθηµατική αντίληψη Χωρική: χρήση οπτικών συµβόλων, αισθήσεων καλλιτεχνικές και χειρωνακτικές εργασίες Κιναισθητική: αίσθηση του σώµατος, κίνηση Διαπροσωπική: κατανόηση της θέσης του άλλου - συνεργασία Ενδοπροσωπική: αυτογνωσία - αυτορύθµιση Φυσική- οικολογική: σχέση αλληλεπίδρασης µε το φυσικό περιβάλλον Μουσική: χρήση µουσικών σχηµάτων Υπαρξιακή: φιλοσοφική και ηθική διάσταση της ύπαρξης 7
Ερευνητικά δεδοµένων από νευροεπιστήµες Συνδέσεις συνάψεις, σχήµατα σενάρια, νόηµα, προϋπάρχουσα γνώση/εµπειρία Κονστρουκτιβισµός Μάθηση: αναδιοργάνωση αρχικών γνωστικών δοµών µε τη ενεργή συµµετοχή των µαθητών µάθηση µε ανακάλυψη η διαθεµατική διδασκαλία ενισχύει: µάθηση µε κατανόηση, συνάφεια/σύνδεση µε καθηµερινή εµπειρία ενεργητική έρευνα/ανώτερες γνωστικές λειτουργίες όπως ανάλυση-σύνθεση συνεργασία: µε συµµαθητές και άλλα µέλη της κοινότητας Διαφοροποιηµένη διδασκαλία (Campell & Harris, 2001) 8
Κατανόηση σε βάθος Αύξηση της ποιότητας της µάθησης σε σχέση µε την ποσότητα Αυτόνοµη/εξατοµικευµένη µάθηση Αυξηµένα κίνητρα/εσωτερική ενίσχυση Οµαδοσυνεργατική µάθηση: κοινωνικές δεξιότητες Μεταγνωστικές δεξιότητες Εµπλοκή συνόλου των µαθητών: ατοµικές διαφορές/δυνατότητες Σύνδεση µε εµπειρία, αυθεντική συνθήκη 9
Αυξηµένο ενδιαφέρον: σχέση µε µαθητές/ συναδέλφους, αύξηση της δηµιουργικότητας, µείωση του άγχους Ευελιξία & Έλεγχος: σχετική ανεξαρτησία από το Α.Π, δυνατότητα προσαρµογής στα δεδοµένα κάθε τάξης Συνεργασία, διεπιστηµονική σύνδεση, αλληλοεπιµόρφωση Συνεχής κατάρτιση: χρήση νέων εργαλείων, τεχνικών 10
Με κριτήριο τη σχέση των γνωστικών έργων Με επίκεντρο έναν γνωστικό κλάδο Εστίαση στη µελέτη από ένα γνωστικό κλάδο Οι προσεγγίσεις από άλλους κλάδους λειτουργούν επικουρικά Δεν λειτουργεί η ολιστική συνθήκη Εύκολο στην εφαρµογή χωρίς πολλές αλλαγές στο υπάρχον πρόγραµµα/ύλη Πολυθεµατική προσέγγιση Παράλληλες διδασκαλίες του ίδιου θέµατος από διαφορετικούς κλάδους Αλλαγή µόνο στο χρονοδιάγραµµα του Α.Π. Όχι άµεσες συνδέσεις απαραίτητα Π.χ., κύκλος, κυκλική κίνηση, γυµναστική, καλλιτεχνικά 11
Διακλαδική η θεµατική προσέγγιση Διερεύνηση θέµατος από διαφορετικούς κλάδους Ουσιαστικότερη µορφή διαθεµατικής διδασκαλίας Χωρίς χρονικό περιορισµό, Ελεύθερη επιλογή θέµατος από τους µαθητές που να υποστηρίζει και να υποστηρίζεται από την εφαρµογή της διαθεµατικότητας Άµεσες συνδέσεις, σε βάθος κατανόηση, µεταγνώση Πολλή προετοιµασία, κίνητρα για δασκάλους/ µαθητές Ενιαιοποιηµένη προσέγγιση Διερεύνηση ενός θέµατος µέσα από όποιους κλάδους προκύψουν, χωρίς προσχεδιασµό Εξατοµικευµένη - oµαδοσυνεργατική 12
Με κριτήριο το κεντρικό προσανατολισµό του θέµατος της διδασκαλίας Έννοιες, π.χ., χρόνος, δίκαιο, πυκνότητα δεξιότητες, π.χ., επικοινωνία, έρευνα Ερευνητικές µεθόδους: σχεδίαση ερευνητικής µεθόδου για την επίλυση προβλήµατος, αιτιακών σχέσεων κτλ. Μεικτά θέµατα Αλλαγές που επιφέρει Αλλαγές στη συµπεριφορά του δάσκαλου Παραδίδω-εξετάζω Αλλαγές στους µαθητές έχουν αναπτύξει τις απαραίτητες δεξιότητες; Σχέση του σχολείου µε την οικογένεια-κοινότητα, µεγάλυτερη εµπλοκή, νόηµα, ουσιαστική και δηµιουργική βοήθεια στους µαθητές 13
Από Σ. Καλδή 14
Πλαίσιο εφαρµογής: Όχι ως αυτοσκοπό ή κανόνα αλλά ως διαδικασία αυθεντικής επικοινωνίας µε το περιβάλλον Όχι προσαρµογή στο µέσο (διαθεµατικότητα) αλλά στο στόχο (αυθεντική µάθηση) όχι πανάκεια Εξατοµικευµένη διδασκαλία/ αναδιαµόρφωση Α.Π Στις µικρές τάξεις γίνεται έτσι κι αλλιώς αφού δεν έχουν αναπτυχθεί οι µονοθεµατικές Διαθεµατική προσέγγιση ως σύνθεση µονοθεµατικών τεχνικών και όχι κάτι νέο και διαφορετικό σύστηµα Προϋποθέτει: Καλή µονοθεµατική γνώση αντικειµένων Εµπειρία και γνώση διαθεµατικών εφαρµογών 13
Κριτική; Γιατί διαθεµατικά προγράµµατα αφού και τα µονοθεµατικά λειτουργούν; Αν ξέρεις κάτι καλά δε θα κάνεις τις συνδέσεις; Γιατί τα σχολεία και τα προγράµµατα εργασίας εφαρµοζόντουσαν σε σχολεία χαµηλού βιοτικού επίπεδου σε εργατικές περιοχές; Μήπως η ερφαρµοσµένη γνώση είναι για αυτούς που προβλέπεται να παραµείνουν εργάτες Δια βίου µάθηση; Δεν θα έχουµε µάθει ποτέ αρκετά; Φταίνε πάντα οι εργατές που δεν ξέρουν αρκετά; 13
Επιλογή του θέµατος Καταιγισµός ιδεών / διαθεµατικές διασυνδέσεις Έρευνα πηγών / αναδιαµόρφωση ιδεών Ερωτήσεις καθοδήγησης Οργάνωση µαθησιακών δράσεων και διδακτικών στόχων Εισαγωγική, καταληκτική δραστηριότητα Οργάνωση συνθηκών εφαρµογής Μέθοδοι αξιολόγησης Σηµεία διασύνδεσης και προσανατολισµού κατά την εφαρµογή 15
Επιλογή του θέµατος Θέµα που απαιτεί έρευνα: π.χ., η αποταµίευση, η ραδιενέργεια Πρόβληµα που απαιτεί λύση: φαινόµενο θερµοκηπίου Διερεύνηση φαινοµένου, γεγονότος, θεσµού ή έννοιας: ο χρόνος, η δηµοκρατία Αναζήτηση σε θεµατικές κατηγορίες Λογοτεχνία, φυσικές επιστήµες, αντικείµενα, καθηµερινότητα, ερεθίσµατα από την τοπική κοινωνία, περιβάλλον, χόµπι των µαθητών, ενδιαφέροντα καθηγητών,... Ανάγκες του τρέχοντος Α.Π. Με βάση τους στόχους, µαθησιακές δυσκολίες, κενά, ή θέµατα που προτείνονται από το Α.Π. 16
Επιλογή του θέµατος Βάσει κριτηρίων Τα ενδιαφέροντα των µαθητών Οικειότητα Κατάλληλο µε βάση την γν. ανάπτυξη των µαθητών Η ευρύτητα των προοπτικών προσέγγισης Πολλαπλή νοηµοσύνη Η διαθεσιµότητα και πρόσβαση στις πηγές Οι στόχοι του προγράµµατος σπουδών για κάθε τάξη Βλ. & προηγούµενα κριτήρια Ενδιαφέροντα καθηγητή Μεγαλύτερη δυνατότητα διαρκούς υποστήριξης 17
Καταιγισµός ιδεών Διαθεµατικές συνδέσεις Τί γνωρίζουν ήδη οι µαθητές Τί θα ήθελαν να γνωρίζουν πρόκληση ενδιαφέροντος Καταιγισµός ιδεών για στόχους, δράσεις, τρόπους Ιστογράµµατα: καλύτερη οργάνωση/αξιολόγηση των ιδεών που θα προκύψουν Εννοιολογικό ιστόγραµµα Διαφορετικοί τρόποι εννοιολογικών συνδέσεων, π.χ., τί, πώς, γιατί, Ιστόγραµµα διαπλοκής κλάδων Ιστόγραµµα διδακτικών στρατηγικών Ιστόγραµµο βασισµένο στις πολλαπλές νοηµοσύνες 18
19
20
21
21
22
Έρευνα Πηγών Αναδιαµόρφωση Ιδεών Ρόλος του δασκάλου να κατευθύνει και να είναι προετοιµασµένος αυτοµόρφωση Συµµετοχή µαθητών στην αναζήτηση πηγών Ατοµικές διαφορές/ενδιαφέροντα/δυνατότητες Επιλογή Πηγών: Βιβλία: λογοτεχνία, ιστορία, λεξικά, εγκυκλοπαίδειες,... Περιοδικά: ειδικευµένα και πρόσφατες πληροφορίες Ηλεκτρονικά µέσα: web, e-books, wiki Φωτογραφικό υλικό εικόνες Χάρτες, artifacts, αντικείµενα, µοντέλα, παιχνίδια Πρωτογενής πηγές: ντοκουµέντα, µουσεία, επαγγ. Χώροι Ζωντανές πηγές: πρόσωπα, οµάδες 23
Έρευνα Πηγών Αναδιαµόρφωση Ιδεών Αξιολόγηση των πηγών Ποιες νοητικές λειτουργίες εµπλέκονται Ποιες δεξιότητες απαιτούνται Πως συνδέονται µε τους µαθησιακούς στόχους Ρόλος του δασκάλου: να εστιάζει την προσοχή να καθοδηγεί το τρόπο χρήσης της πηγής Πώς εξυπηρετούν τους µαθησιακούς στόχους Αν είναι συµβατές µε τις δυνατότητες των µαθητών Ποικιλία, κάλυψη διαφορετικών δυνατοτήτων/ ενδιαφερόντων Βλ. κριτήρια Ackerman 24
Καθοδηγητικά ερωτήµατα Προσανατολίζουν τις δράσεις, ενοποιούν τις διάφορες θεµατικές, δίνουν στόχο, καθοδηγούν την πορεία Π.χ., που βρίσκεται το πόσιµο νερό, τι ρυπαίνει το νερό, πως µπορούµε να κάνουµε οικονοµία σε αυτό, γιατί είναι σηµαντικό, που υπάρχει περίσσεια και που έλλειψη Να έχουν ευρύτητα και να είναι λίγες σε αριθµό Οµπρέλες, υποερωτήµατα, Να προσανατολίζουν στις προτεραιότητες του θέµατος Να κινητοποιούν, να προκαλούν ενδιαφέρον Να είναι εύκολα κατανοητές Να γίνεται διαρκής αναφορά σε αυτές 25
Οργάνωση µαθησιακών δράσεων & διδακτικών στόχων - Στόχοι Δράσεις & στόχοι οργανώνονται γύρω από τις ερωτήσεις καθοδήγησης Ταξινοµία στόχων ώστε να ενισχύονται και οι ανώτερης τάξης δεξιότητες Βλ. Στοχοθεσία Bloom: Θέµα Γνώση Κατανόηση Εφαρµογή Ανάλυση Σύνθεση Αξιολόγη ση 1 η Ερ. Στόχοι Δράσεις 2 η Ερ Στόχοι Δράσεις Στόχοι Δράσεις Στόχοι Δράσεις Στόχοι Δράσεις Στόχοι Δράσεις Στόχοι Δράσεις Στόχοι Δράσεις Στόχοι Δράσεις Στόχοι Δράσεις Στόχοι Δράσεις Στόχοι Δράσεις 26
Γνώση Πληροφοριών & Αποµνηµόνευση Γνώση επιµέρους δεδοµένων Γνώση ορολογίας (π.χ., λογάριθµος) Γνώση επιµέρους γεγονότων & στοιχείων (π.χ., θερµοκρασία βρασµού του νερού) Γνώση µέσων & µεθόδων για τη χρήση των δεδοµένων Γνώση συµβατικών τρόπων παρουσίασης, συµβόλων & άλλων σχετικών πληροφοριών (π.χ., Α>Β) Γνώση τάσεων & ακολουθιών (ο ελλαδικός χώρος στο πέρασµα των αυτοκρατοριών) Γνώση κριτηρίων (ίσα & όµοια τρίγωνα) Γνώση µεθοδολογίας (µελέτη ηλεκτρικού κυκλώµατος) Γνώση αφηρηµένων εννοιών και γενικών αρχών Γνώση νόµων & αρχών (π.χ., βαρύτητα) Γνώση θεωριών (θεωρία της εξέλιξης των ειδών)
Κατανόηση Μετατροπή Μετάφραση Μεταφορά µεταφορές, αναλογίες, περιλήψεις, µε άλλα λόγια Ερµηνεία Νοηµατοδότηση (π.χ. ποίηµα) Προέκταση Επέκταση Στη χρονική τους διάσταση / Στο αντικείµενο-τοµέα Γενίκευση εξειδίκευση Εφαρµογή Μεταφορά της γνώσης, εφαρµογή Ανάλυση Στοιχείων / σχέσεων / αρχών
Σύνθεση Νέο, πρωτότυπο αποτέλεσµα θεωρίες - µοντέλα Σχέδιο δράσης πλάνο µαθήµατος Αξιολόγηση (ανάπτυξη κριτικής σκέψης) = αποδίδω σε κάτι την αξία που του αναλογεί, άρα κρίνω συγκρίνω και αποφαίνοµαι. Κριτήρια αξιολόγησης: ατοµικά ή συλλογικά / εσωτερικά ή εξωτερικά Ανώτατη γνωστική δεξιότητα αλλά δεν σηµατοδοτεί το τέλος, αλλά µάλλον την αρχή µιας νέας µαθησιακής αναζήτησης Κοινωνικές δεξιότητες, συναισθηµατικές, κινητικές, κτλ.
Οργάνωση µαθησιακών δράσεων & διδακτικών στόχων - Δραστηριότητες Δοµή: Αρχή: σύνδεση µε προηγούµενη γνώση, ορισµός των στόχων από τους µαθητές, πλάνο εργασίας, συνθήκες και κριτήρια που θα σηµάνουν το τέλος, οδηγίες, διευκρινίσεις Κυρίως δράση: αλληλεπίδραση µε τις πηγές, τους συµµαθητές, το δάσκαλο, πάντα σε σχέση µε το στόχο, Τέλος: Επίδειξη της παραχθείσας γνώσης, έκθεση, παραδοτέα, αξιολόγηση, αναστοχασµός Μορφή: Ποικιλία ανάλογα τους στόχους, τις δυνατότητες, τα ενδιαφέροντα, τις ιδιαιτερότητες των πηγών: οµαδοσυνεργατική, ατοµική εργασία, κτλ, ίδιο αντικείµενο, διαφορετικό/συνεργασία-ανταγωνισµός 30
31
Οργάνωση µαθησιακών δράσεων & διδακτικών στόχων Δραστηριότητες Είδος: Ποικιλία για ενίσχυση ενδιαφέροντος, δυνατοτήτων Να ξεφεύγουν από το καθιερωµένο Να οργανώνονται σε βάθος χρόνου µε συστηµατική επαφή Παραδείγµατα: εκδήλωση/ανοιχτή συζήτηση, θεατρικό, χορός, στρογγυλή τράπεζα, έκθεση, εκποµπή, πρόσκληση προσώπων Εκδροµή, επίσκεψη, ορειβασία, περιήγηση στο web, Δηµιουργία: αντικειµένων, τεχνολογία, χάρτης, διάγραµµα, ταινία, ιστοσελίδα, παιχνίδι, λεξικό, εγχειρίδιο, χαρτογράφηση, αποτύπωση, ανασκαφή, αφίσα, flyer, Συλλογή: φυτολόγιο, γραµµατόσηµα, εικόνες, ποιήµατα, ντοκουµέντα, Λύση: οικολογικά προβλήµατα, µαθηµατικά, κοινωνικά 32
Οργάνωση µαθησιακών δράσεων & διδακτικών στόχων Δραστηριότητες Χρονικός Προσδιορισµός Χρονική διάρκεια Διάθεση συγκεκριµένου χρόνου σε κάθε δραστηριότητα ανάλογα µε τις ανάγκες της δραστηριότητας και το διαθέσιµο χρόνο, πρόβλεψη για καθυστερήσεις, µέσα στα σχολικά ή µη περιθώρια Αλληλουχία Γραµµική ή παράλληλες δράσεις 33
Οργάνωση µαθησιακών δράσεων & διδακτικών στόχων Δραστηριότητες Φύλλα Εργασίας: Οδηγίες για τη δράση, πηγές, τρόπος οργάνωσης των ευρηµάτων, αξιολόγηση Κριτήρια που πρέπει να τηρούνται: ως προς το περιεχόµενο Να καλύπτουν το φάσµα των στόχων Ναι είναι κατάλληλα για το επίπεδο των µαθητών Άµεση σύνδεση µε τους στόχους κάθε δραστηριότητας Αξιολόγηση που να είναι σε άµεση αντιστοίχησης µε τους στόχους και το περιεχόµενο της δράσης Να µπορούν να χρησιµοποιηθούν πλήρως στο διαθέσιµο χρόνο ως προς τη δοµή Γραµµική αλληλουχία χωρίς επικαλύψεις Διακριτότητα στις δράσεις και στα επιµέρους βήµατα Πληροφορίες αρχειοθέτισης (όνοµα, ηµερωµηνία, βήµα) 34
Οργάνωση µαθησιακών δράσεων & διδακτικών στόχων Δραστηριότητες ως προς τη µορφή: Ακριβής πρόβλεψη του χώρου απαντήσεων Αισθητική επιµέλεια: γραµµατοσειρές, εικόνες, δοµή Ποικιλία δράσεων (συµπλήρωση κενών, εικόνας, χαρτοκοπτική, κτλ.) αποφυγή της πλήξης, Δυνατότητα δηµιουργίας τους από τους ίδιους τους µαθητές Έλεγχος επιλογής δραστηριοτήτων Με βάση τους στόχους, τις δυνατότητες που προσφέρουν στην ανάπτυξη περισσότερων δεξιοτήτων, στην σχέση τους µε την αυθεντικότητα παρά µε την διάθεση να καλυφθούν όλοι οι κλάδοι 35
Οργάνωση µαθησιακών δράσεων & διδακτικών στόχων Εισαγωγική/καταληκτική Δραστηριότητα Εισαγωγική Δραστηριότητα Παρουσίαση του θέµατος Θέτει το ζήτηµα, τις απορίες, τη σηµασία Ανασύρει προϋπάρχουσα γνώση, γνωστικά κενά Προκαλεί ενδιαφέρον Ενισχύει τις διασυνδέσεις Εσωτερικά κίνητρα Κινητοποιεί Θέτει ερωτήσεις Μπορεί να ορίσει το τέλος 36
Οργάνωση µαθησιακών δράσεων & διδακτικών στόχων Εισαγωγική/καταληκτική Δραστηριότητα Καταληκτική δραστηριότητα Συνθέτει, ενοποιεί τις γνώσεις που παράχθηκαν, προτείνει νέες εφαρµογές, µεταφορά σε άλλα πεδία, συγκεντρώνει, δοµεί, δίνει το τελικό παραδοτέο, δεν είναι συνθήκη απόκτησης νέας γνώσης αλλά σύνθεσης των προηγούµενων, έκφραση νέων προβληµάτων, νέων προοπτικών, αναστοχασµός 36
Οργάνωση συνθηκών εφαρµογής Οργάνωση χρόνου Οργάνωση του χρόνου για το σύνολο της δραστηριότητας Οργάνωση του χρόνου για επιµέρους δράσεις Συνεργασία/συνεννόηση δασκάλων Οργάνωση χώρου/υλικών Διαρρύθµιση αίθουσας/άλλων χώρων ανάλογα µε τη δραστηριότητα Υλικά/πηγές, οργάνωση εκ των προτέρων από δάσκαλο ή µαθητές 37
Οργάνωση συνθηκών εφαρµογής Οργάνωση κέντρων µάθησης Καθορισµός του στόχου Επιλογή κεντρικού θέµατος, ίδιο ή διαφορετικό από τη δραστηριότητα Προσδιορισµός ειδικών δράσεων: κατασκευές, πειράµατα, αναζήτηση Κάρτες µε ειδικές οδηγίες/βήµατα Συγκέντρωση του εξοπλισµού στο κέντρο/πρόβλεψη χώρου, άµεση πρόσβαση Κατάλογος αυτών που χρησιµοποιούν το χώρο Φύλλα αξιολόγησης της χρήσης του κέντρου, επισήµανση προβληµάτων Προσδιορισµός του σηµείου που θα δίνονται τα παραδοτέα Κανόνες χρήσης και κατευθύνσεις για το διαθέσιµο χρόνο 38
Στόχοι αξιολόγησης: Διάκριση της προσπάθειας από το επίτευγµα Αυτορύθµιση, αυτοαντίληψη, αυτογνωσία να µαθαίνω πώς να µαθαίνω Αυθεντική αξιολόγηση: δεν διακρίνεται από τη διαδικασία µάθησης, δεν είναι εξωτερική, στρέφεται στον κάθε µαθητή και δεν γίνεται µε σύγκριση µε σταθερά πρότυπα ή µε άλλους µαθητές Κριτήρια αξιολόγησης ανάλογα: Την αυθεντική µαθησιακή κατάσταση, τις δραστηριότητες, τις πηγές, τους κλάδους που συµµετέχουν Τους αρχικούς διδακτικούς στόχους 38
Τρία στάδια αξιολόγησης Διαγνωστική, αρχή της διδασκαλίας για έλεγχο προϋπάρχουσας γνώσης Διαρκής: Κατά τη διδασκαλία για ανατροφοδότηση, εστιασµένη βοήθεια και ολοκλήρωση των δράσεων Αθροιστική: τελική δραστηριότητα, παραδοτέο, εξεταστικές δοκιµασίες και αναστοχασµός από µαθητές Μορφές Αξιολόγησης Τυπική-άµεση ή Άτυπη-έµµεση, γραπτή ή προφορική, ατοµική ή οµαδική, ανοιχτή ή κλειστή, ετεροαξιολόγιση ή αυτοαξιολόγιση, κτλ. 36
Τεχνικές Αξιολόγησης Ερώτηση: για έλεγχο, µεταγνώση, παρώθηση, ενίσχυση, κτλ. Συζήτηση/συνέντευξη: αµεσότητα, σε βάθος αξιολόγηση, οικειότητα, εξατοµίκευση Δοµηµένη & µη-δοµηµένη συνέντευξη Γραπτή εξέταση: ερωτήσεις ανάπτυξης, σωστό/ λάθος, αντιστοίχησης, κατηγοριοποίηση, συµπλήρωση κενών, οµαδοποίηση, εύρεση λάθους Παραστάσεις Αξιολόγησης: δραστηριότητες στις οποίες οι µαθητές καλούνται να δείξουν τις γνώσεις/ δεξιότητες που απέκτησαν κατά τη διαθεµατική διδασκαλία, πχ., φτιάξε ένα ιστόγραµµα 36
Τεχνικές Αξιολόγησης Φάκελος Εργασίας: Portfolio Αντιπροσωπευτικές εργασίες, υλικό από πηγές, κρίσεις, ερωτήσεις Απολογητικές κρίσεις του µαθητή/δασκάλου Εξατοµικευµένο, χρονική καταγραφή της εξέλιξης, αυξάνει την αυτορύθµιση, µεταγνώση, αυτο-αξιολόγηση Βήµατα Εφαρµογής: Σκοπός: η παρακολούθηση προόδου του µαθητή, επίδειξη επιδόσεων, µελλοντική αξιοποίηση, αξιολόγηση του δασκάλου, κτλ. Τύπος Φακέλου/τι περιέχει: ανάλογα µε τους στόχους και τις δραστηριότητες, ορισµός κριτηρίων για το τι µπαίνει στο φάκελο Σε ποιον απευθύνεται: µαθητή, δάσκαλο ή γονείς Μορφή: χάρτινος, πλαστικός, ηλεκτρονικός, χωρητικότητα, αρχειοθέτιση 36
Τεχνικές Αξιολόγησης Λίστα Ελέγχου (check list): αξιολόγηση βάσει προαποφασιαµένων κριτηρίων 36
Τεχνικές Αξιολόγησης Οδηγός Αξιολόγησης Τα κριτήρια περιγράφονται σε διαβαθµίσεις για να επιλέξει ο µαθητής (π.χ., λίγο περισσότερο, αρκετά, πολύ ή ακόµα πιο αναλυτικές) Κριτήρια ορισµένα συλλογικά από δάσκαλο και µαθητές Ηµερολόγια Σηµειώσεις σε τακτά χρονικά διαστήµατα, κείµενα, συναισθήµατα, ερωτήσεις, προσωπικές κρίσεις Μορφή επικοινωνίας µε το δάσκαλο Διερευνητικές καθοδηγούµενες σκέψεις (reflections) Αξιολόγιση σε µετα-γνωστικό επίπεδο: τι απόλαυσα, τι θα µπορούσα να είχα κάνει αλλιώς, πως συνεργάστηκα, τι ήταν βαρετό, αξιολόγιση πηγών, δραστηριοτήτων, συνεργασιών, 36
Σηµεία διασύνδεσης και προσανατολισµού κατά την εφαρµογή Ανακεφαλαιώσεις µεταγνωστικού χαρακτήρα Ανακεφαλαίωση, σύνοψη, µικρές αυτο-αξιολογήσεις, ανάκληση πληροφοριών, συνδέσεις Επαναφορά στόχων-σύνδεσή του Υπενθύµιση των καθοδηγητικών ερωτηµάτων, διασύνδεση επιµέρους στόχων στο όλον, Ρόλος της καταληκτικής δραστηριότητας Πρακτικά σταθερά σηµεία αναφοράς Ιστόγραµµα, ερωτήσεις, αποτελέσµατα προηγούµενων δράσεων 36
Η παρούσα παρουσίαση βασίστηκε σε υλικό που υπάρχει στο βιβλίο Σχεδιασµός & Εφαρµογή Διαθεµατικής Διδασκαλίας, Φ. Κούσουλας και σε υλικό που βρέθηκε στο διαδίκτυο 51 1