ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ Β ΚΥΚΛΟΥ ΤΕΕ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 03 / 05 / 2010 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΟ: Μέλλον Γ. ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ, Η Ελληνική γλώσσα, Παρελθόν-Παρόν- ΕΝΟΤΗΤΑ Α Α1. Πρώτη μορφή αλλοίωσης της γλώσσας που επισημαίνει ο συγγραφέας στη 2 η παράγραφο του κειμένου είναι η αλόγιστη, άκριτη, αβασάνιστη και αθρόα εισβολή ξένων λέξεων σε αυτήν, φαινόμενο που συνιστά κατά την ίδιο μορφή γλωσσικής ρύπανσης, καθώς δημιουργεί την εντύπωση μιας ανάμικτης γλώσσας. Για αυτήν την μορφή αλλοίωσης αναφέρει ως παραδείγματα τις ξένες λέξεις μπίζνεσμαν, μπάρμαν, σπόρτσμαν, κάμεραμαν, μπούμαν. Ως δεύτερη μορφή αλλοίωσης εντοπίζει τη μαζική παρουσία στην ελληνική γλώσσα λέξεων που συνιστούν ξενικές μιμήσεις. Για αυτήν την μορφή αλλοίωσης αναφέρει ως παραδείγματα τους τύπους πλυντηρέξ και αφρολέξ. Α2. Τρόποι και μέσα πειθούς της 2 ης παραγράφου Ο συγγραφέας επικαλείται ως τρόπο πειθούς τη λογική. Χρησιμοποιεί ως μέσο πειθούς ένα τεκμήριο, επικαλούμενος την καθημερινή εμπειρία του καθενός μας, προκειμένου να αναφερθεί στους κινδύνους που απειλούν την ελληνική γλώσσα. Στη συνέχεια διατυπώνει την εξής συλλογισμό: Είναι αυτονόητο πως, όταν μεγαλώσουν οι ανάγκες και οι ευκαιρίες επικοινωνίας των Ελλήνων με ξένους λαούς και τις γλώσσες τους, η εισβολή ξένων λέξεων στην ελληνική γλώσσα θα γίνει ακόμα μαζικότερη, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα αλλοίωσής της. Σελίδα 1 από 5
Προκείμενου να εξηγήσει την αλλοίωση της γλώσσας επικαλείται ως τεκμήριο ξένες λέξεις που κατακλύζουν την ελληνική γλώσσα. Επίσης, επικαλείται και το συναίσθημα. Αναφέρει την προφητεία του ποιητή Γ. Σεφέρη σύμφωνα με την οποία, αν συνεχιστεί η κακοποίηση της ελληνικής γλώσσας στο μέλλον θα λεγόμαστε Ελληνέξ. Σε αυτήν τη φράση παρατηρείται έκδηλη ειρωνεία, η οποία δείχνει αγανάκτηση και οργή. ΕΝΟΤΗΤΑ Β Β1. Πλαγιότιτλοι 4η παράγραφος: Όπως επανειλημμένως, γραπτά και προφορικά μέσα ενημέρωσης κ.τ.λ. Πλαγιότιτλος: Σύσταση συμβουλευτικού σώματος για τον εξελληνισμό ξένων λέξεων και όρων. 5η παράγραφος: Ένα δεύτερο μέτρο οποιαδήποτε έννοια. Πλαγιότιτλος: Συστηματική εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας στο σχολείο. Β2. Συνώνυμες λέξεις αποφασιστική: καίρια αλλοίωση: παραχάραξη προτερήματα: αρετές Αντώνυμες λέξεις κακοποίηση, αντων. φροντίδα, θεραπεία διαφορά, αντων. ομοιότητα ΕΝΟΤΗΤΑ Γ Γ1. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στους κινδύνους που ενδεχομένως θα αντιμετωπίσει η ελληνική γλώσσα με την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν για την αντιμετώπιση αυτών αναφέρεται το κείμενο αυτό. Ο συντάκτης επισημαίνει ότι η γενικευμένη χρήση των ισχυρότερων ευρωπαϊκών γλωσσών απειλεί να αλλοιώσει τη φυσιογνωμία της ελληνικής γλώσσας μέσα από την παρουσία-εισβολή στο λεξιλόγιο αυτής πλήθους ξενικών στοιχείων. Προτείνει τη σύσταση συμβουλευτικού σώματος με τη συμμετοχή πανεπιστημιακών διδασκάλων για την αντικατάσταση ή την προσαρμογή των ξενόγλωσσων στοιχείων στην ελληνική γλώσσα, τη βελτίωση της διδασκαλίας της νεοελληνικής γλώσσας στο σχολείο, την εμπέδωση του σεβασμού σε κάθε γλώσσα της ενωμένης Ευρώπης και την απόρριψη για επιστημονικούς αλλά και για πρακτικούς λόγους της πρότασης για τη δημιουργία μίας ενιαίας ευρωπαϊκής γλώσσας. Σελίδα 2 από 5
Γ2. Επικοινωνιακό πλαίσιο: άρθρο Τίτλος: Ελληνική γλώσσα ώρα ευθύνης! Αφόρμηση από την επικαιρότητα: αποτελέσματα έρευνας με θέμα το περιορισμένο λεξιλόγιο μεγάλου ποσοστού μαθητών του Λυκείου. ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ 1. Λεξιπενία - Συρρίκνωση του λεξιλογίου Ο περιορισμός του λεξιλογίου, και όσον αφορά την ποσότητα, το πλήθος των λέξεων αλλά και την ποιότητα τους, είναι γεγονός. Ενδεικτική είναι η χρήση τυποποιημένων και στερεότυπων φράσεων - λέξεων. Η τυποποίηση της γλώσσας, η μεταμόρφωση της από σύνθετο εργαλείο επικοινωνίας σε μηχανισμό στοιχειώδους συνεννόησης προκάλεσε τον περιορισμένο τρόπο εκφοράς της. Και ο γραπτός όπως και ο προφορικός λόγος είναι περιορισμένης δυναμικότητας. Οι σύγχρονοι Έλληνες τείνουν να γράφουν περίπου όπως μιλούν. Έτσι, το γλωσσικό όργανο δεν επαρκεί για μια ουσιώδη έκφραση του διανοητικού και συναισθηματικού κόσμου του ομιλούντος. 2. Λάθη στη χρήση της γλώσσας Οι ελλιπείς γνώσεις των γραμματικών, συντακτικών και ορθογραφικών κανόνων της γλώσσας οδηγούν σε σοβαρά λάθη με αποτέλεσμα την κακοποίηση της. 3. Σημασιολογική κακοποίηση Οι λέξεις κατήντησαν "προσωπεία", σημειώνει ο δοκιμιογράφος Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος. Είτε εξαιτίας ελλιπούς γνώσης είτε εξαιτίας μιας διάθεσης πρωτοτυπίας οι λέξεις χάνουν σήμερα το αρχικό τους νόημα. Ο καθένας ερμηνεύει με το δικό του τρόπο τις λέξεις. Το αποτέλεσμα είναι η ανακρίβεια και η ασάφεια των λεγομένων, καθώς και η ασυνεννοησία που έπεται. Αρκετοί επίσης είναι εκείνοι που επιθυμώντας να επιδείξουν τη γλωσσική τους δεινότητα επιδίδονται σ' έναν βερμπαλισμό, σε μια μεγαλόστομη κενολόγο γλωσσική επιδειξιομανία, χωρίς να κατορθώνουν να κερδίζουν τίποτα, παρά μόνο την ασυνεννοησία με τους ακροατές ή αναγνώστες τους ή την απόκρυψη της πνευματικής τους ρηχότητας. Σελίδα 3 από 5
4. Υιοθέτηση και άκριτη αποδοχή ξενικών λέξεων Ίσως αποτελεί την κυριότερη μορφή ρύπανσης της ελληνικής γλώσσας. Συνίσταται κυρίως στα: - άκριτη λεξιλογική δανειοληψία (π.χ. βίντεο, σίριαλ...) - μορφολογικός και φωνητικός εξελληνισμός ξένων λέξεων (π.χ. κομφορμισμός) - ξενόγλωσσα συντακτικά σχήματα (π.χ. του νόμου-πλαίσιο) 5. Δημοτική και καθαρεύουσα Στην κοινή νέα ελληνική γλώσσα επιβιώνουν αρκετά αρχαιοπρεπή, καθώς και πολλά δημοτικιστικά στοιχεία. Ο εσφαλμένος χειρισμός και η άγνοια οδηγούν σε αποτυχημένη χρήση διαφόρων τύπων κυρίως της καθαρεύουσας. 6. Γλώσσες "αργκό": των περιθωριακών, των νέων, των φιλάθλων, διαφόρων επαγγελματιών κ.τ.λ. Ποικίλες κοινωνικές ομάδες διαμόρφωσαν έναν ιδιαίτερο εσωτερικό κώδικα επικοινωνίας. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τέτοιων γλωσσών είναι το περιορισμένο τους λεξιλόγιο, η σημασιολογική κακοποίηση, η ανάμειξη ξένων γλωσσικών στοιχείων, η συνθηματολογία. Ιδιαίτερη μνεία μπορεί να γίνει στον λόγο των δημόσιων προσώπων ο οποίος εμφανίζει τα παραπάνω ελαττώματα και τις αδυναμίες που περιγράψαμε σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Ο λόγος των δημοσιογράφων, των τηλεπαρουσιαστών αλλά και πολλών καλλιτεχνών, ειδικά αυτών που αποτελούν μέρος της μαζικής κουλτούρας. Ο λόγος των πολιτικών, οι οποίοι στο όνομα του λαϊκισμού οδηγούνται στην υπεραπλούστευση, στον ρητορισμό, στην εριστικότητα και αποδεικνύεται έτσι άστοχος και ανεπαρκής. ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΜΒΑΛΛΕΙ ΣΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΤΩΝ ΝΕΩΝ Αναθεώρηση της σκοπιμότητας και της αποτελεσματικότητας της απομνημονευματικής μάθησης που δεν επιτρέπει την πλήρη κατανόηση της εννοιολογίας της γλώσσας. Διαμόρφωση σχεδίου και συνειδητής πολιτικής γύρω από το γλωσσικό ζήτημα. Για παράδειγμα συχνά οι προβληματισμοί εγκλωβίζονται στην παρουσία ή στην απουσία αρχαίων ελληνικών στο σχολικό πρόγραμμα. Τα γλωσσικά μαθήματα είναι ανάγκη να διδάσκονται με επεξεργασμένες διδακτικές μεθόδους ικανές να κινήσουν το ενδιαφέρον των μαθητών, και να γίνεται συστηματική προσπάθεια χρήσης οπτικοακουστικών μέσων και ενσωμάτωσης αυτών στη γλωσσική διδασκαλία. Σελίδα 4 από 5
Το σύγχρονο ελληνικό σχολείο πρέπει να βοηθήσει στην σωστή εκμάθηση της νέας ελληνικής γλώσσας, παρέχοντας ένα ολοκληρωμένο βιβλίο γραμματικής, συντακτικού κι ένα λεξικό που ν' ανταποκρίνονται πλήρως στη Νέα Ελληνική γλώσσα. Ενδυνάμωση του ενδιαφέροντος των μαθητών για το βιβλίο και ενθάρρυνση της εξωσχολικής ανάγνωσης. Οργάνωση και λειτουργία σχολικών βιβλιοθηκών και συστηματικές συναντήσεις των μαθητών με λογοτέχνες, ανθρώπους των γραμμάτων και του πολιτισμού στους χώρους του σχολείου. Οι εκπαιδευτικοί, επαρκώς εκπαιδευμένοι και επιμορφωμένοι, μπορούν να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο, ενώ παράλληλα απαιτείται ενιαία εκπαιδευτική πολιτική, χωρίς αποσπασματικές λύσεις και συνεχείς αναθεωρήσεις. Γενικότερα, είναι αναγκαία η επανιεράρχηση του τεχνοκρατικού πνεύματος και της χρησιμοθηρικής νοοτροπίας της εποχής στο χώρο της εκπαίδευσης και η υποστήριξη των ανθρωπιστικών επιστημών μαθημάτων. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελούν τα Νέα Ελληνικά τα οποία πρέπει να αναβαθμιστούν ως γενικότερο μορφωτικό αγαθό, ως στοιχείο του πολιτισμού. Η σωστή διδασκαλία της τυπολογίας της γλώσσας δεν επαρκεί. Μόνο αν ο Νεοέλληνας συνειδητοποιήσει την αξία αυτής της γλώσσας θα την αγαπήσει. Τότε είναι βέβαιο πως θα τη σέβεται και θα τη φροντίζει σαν ένα πολύτιμο αγαθό. Σελίδα 5 από 5