ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Ανάπτυξη της δηµιουργικότητας: Η µέθοδος της αποκλίνουσας παραγωγικότητας ιγγελίδης Νικόλαος Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα Περιεχόµενα της διάλεξης Κύρια χαρακτηριστικά της µεθόδου της αποκλίνουσας παραγωγικότητας Προϋποθέσεις επιτυχίας, συνέπειες και βασικά συµπεράσµατα για τη µέθοδο Παραδείγµατα εφαρµογής στην πράξη και σχεδιασµός δραστηριοτήτων Ποια είναι η λύση στο πρόβληµα; Ας υποθέσουµε ότι έχουµε δυο οµάδες: η µια αποτελούµενη από 5 παίκτες και η άλλη αποτελούµενη από 4 παίκτες παίζουν ένα παιχνίδι µπάσκετ µεταξύ τους και το σκορ, µετά από 20 λεπτά παιχνιδιού, είναι 20-30 υπέρ της οµάδας µε τους λιγότερους παίκτες. Μπορείτε να υπολογίσετε ποιο θα µπορούσε να είναι το αποτέλεσµα του αγώνα, µετά από 20 λεπτά, αν προστεθεί ένας ακόµη παίκτης και οι οµάδες είναι ισάριθµες; ιδασκαλία και µάθηση Στο σχολείο βασικά παρέχεται διδασκαλία και παράγεται µάθηση. Συνήθως την διδασκαλία παρέχει ο δάσκαλος. Ποιος όµως παράγει τη γνώση; Ποιος παράγει το καινούργιο; Ποιος παίρνει τις αποφάσεις; Μέθοδοι διδασκαλίας 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Η µέθοδος της αποκλίνουσας παραγωγικότητας άσκαλος Μαθητής
ΣΤΟΧΟΣ Να προτρέψει ο εκπαιδευτικός το µαθητή να δηµιουργήσει πολλαπλές απαντήσεις σε µια συγκεκριµένη ερώτηση Ο ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΣ Αποφασίζει για το ποια ερώτηση θα υποβάλλει. Αποφασίζει για το ποιες λύσεις γίνονται αποδεκτές. Λειτουργεί ως πηγή επιβεβαίωσης σε µερικές αθλητικές δραστηριότητες. Ο ΜΑΘΗΤΗΣ Παίρνει µερικές ή όλες από τις 9 αποφάσεις που αναφέρονται στην πρακτική µέθοδο διδασκαλίας. Προσπαθεί να δηµιουργεί αποκλίνουσες απαντήσεις (πολλαπλές απαντήσεις στην ίδια ερώτηση). Προσπαθεί να εξακριβώσει αν η απάντηση είναι αξιόπιστη. Προσπαθεί να επιβεβαιώσει ο ίδιος τις λύσεις σε ορισµένες ασκήσεις. Πότε χρησιµοποιείται Όταν στόχος του µαθήµατος είναι η ανάπτυξη της δηµιουργικότητας του µαθητή. Όταν στόχος είναι η επίγνωση απ' τη µεριά των µαθητών των δυνατοτήτων τους. Όταν στόχος του εκπαιδευτικού είναι να ανακαλύψει κι εκείνος καλύτερα τι έχουν µάθει πραγµατικά οι µαθητές του λόγω της διδασκαλίας του Παραδείγµατα εφαρµογής Με πόσους διαφορετικούς τρόπους µπορείς να κάνεις κυβίστηση; Με ποιο τρόπο µπορείς να κάνεις σουτ όταν έχει µπροστά σου έναν ψηλό παίκτη; Με πόσους διαφορετικούς τρόπους µπορείς να ισορροπήσεις σε τρία σηµεία του σώµατός σου; ιδακτικός στόχος. Ερώτηση-πρόβληµα. Να είναι σε θέση ο µαθητής να κάνει Με πόσους διαφορετικούς τρόπους πάσα κάτω από δύσκολες συνθήκες παιχνιδιού. µπορείς να πασάρεις την µπάλα, όταν σε κλείνουν 3 παίκτες στο κέντρο του γηπέδου; Τι είδους πάσες µπορείς να χρησιµοποιήσεις; Να είναι σε θέση να ανακαλύψει πιθανούς τρόπους ανάπτυξης της Ποιες ασκήσεις βοηθούν στην ευκαµψία του κορµού και των ισχίων; ευκαµψίας του κορµού και των ισχίων. Να είναι σε θέση να εκµεταλλευτεί ένα αδύναµο σερβίς στο τένις. Να είναι σε θέση να παράγει µια νέα χορογραφία πάνω σε έναν ήδη γνωστό χορό (π.χ. στο τανγκό). Με ποιους διαφορετικούς τρόπους µπορείς να αντιδράσεις, όταν ο αντίπαλός σου έχει αδύναµο σερβίς; Τι είδους χορευτικές κινήσεις µπορείς να συνδυάσεις στο ρυθµό του τανγκό;
Προϋποθέσεις επιτυχίας Τα παιδιά έχουν κάποιο βασικό επίπεδο γνώσεων πάνω στο πρόβληµα που τους τίθεται. Ο δάσκαλος θα πρέπει να αποδέχεται όλες τις πιθανές λύσεις που παράγουν οι µαθητές, εκτός από αυτές που θέτουν σοβαρό πρόβληµα ασφάλειας των µαθητών. Ποιος παράγει τη γνώση; Όταν έχουµε µπροστά µας ένα δυσεπίλυτο ή άγνωστο πρόβληµα και καταβάλλουµε προσπάθεια να φθάσουµε σε µια λύση, είναι βέβαιο ότι θα χρειαστεί να παράγουµε πολλές και διαφορετικές λύσεις, µέχρι να επιλέξουµε την καταλληλότερη (Guilford, 1950). Στη µέθοδο του παραγγέλµατος η γνώση ή η επίλυση του προβλήµατος παρέχεται άµεσα από τον εκπαιδευτικό, καθώς ο µαθητής είναι, ως επί το πλείστον, παθητικός δέκτης των ερεθισµάτων που δέχεται από τον εκπαιδευτικό, ενώ στη µέθοδο της αποκλίνουσας παραγωγικότητας αυτός που παράγει τη γνώση ή τις απαντήσεις σε ένα πρόβληµα είναι πλέον ο µαθητής. Συνέπειες από την εφαρµογή Ηεφαρµογή της µεθόδου µπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη της δηµιουργικότητας Πόσο σηµαντική είναι η ανάπτυξη της δηµιουργικότητας; Ηφαντασία είναι µια δύναµη παραγωγής µέσα σε κάθε άνθρωπο και µε αυτό τη µέθοδο η δύναµη αυτή ενεργοποιείται. Η χαρά της ανακάλυψης είναι µεγάλη. Η χαρά της δηµιουργίας είναι µεγάλη. Συνέπειες για την αξιολόγηση του µαθητή Ο εκπαιδευτικός µπορεί να αξιολογήσει το αν είναι σε θέση ο µαθητής να φθάσει στην παραγωγή λύσεων κατάλληλων για την επίλυση του προβλήµατος που τίθεται. Από τη θεωρία στην πράξη
Βήµατα για την προετοιµασία για διδασκαλία µε αυτήν τη µέθοδο: Καθορίστε ένα διδακτικό στόχο ή ένα πρόβληµα ή µια δραστηριότητα που θέλετε να διδάξετε. Καθορίστε τις σωστές λύσεις ή απαντήσεις στο πρόβληµα. Καθορίστε ποιες απαντήσεις θα απορριφθούν εκ των προτέρων (π.χ. λόγω παραβίασης κανόνων ασφαλείας). Καθορισµός 1 ο Βήµα προβλήµατος. Χωρίς Μετά από προετοιµασία. προετοιµασία. Παραγωγή 2 ο Βήµα ιδεών. Σε ατοµικό Σε οµάδες. επίπεδο. 3 ο Βήµα Επιλογή και εκτέλεση ιδεών. Εκτέλεση όλων των Εκτέλεση ορισµένων παραγόµενων λύσεων. λύσεων. Ο καθένας θα εκτελέσει όλες τις δικές του λύσεις. Εκτέλεση ορισµένων λύσεων από όλους ή τον καθένα. Όλοι θα εκτελέσουν όλες τις λύσεις. Προσπαθήστε να βρείτε Προσπαθήστε να σκεφθείτε τι Προσπαθήστε να σκεφθείτε τι συνδέσεις του προκάλεσε το πρόβληµα. προηγήθηκε του προβλήµατος. προβλήµατος µε άλλα θέµατα. Να προτείνουµε απευθείας Προσπαθήστε να αποδείξετε ότι το λύσεις και ιδέες. πρόβληµα δεν έχει λύση. Σκεφθείτε πάνω σε ένα δυσκολότερο πρόβληµα, σχετικό όµως µε αυτό που θέλετε να λύσετε. Να κάνουµε έρευνα µήπως κάποιος άλλος έχει ήδη βρει τη Το πρόβληµα. λύση. Αν το πρόβληµα αφορά σε αφηρηµένες ιδέες, δοκιµάστε να τις αντικαταστήσετε µε Να θεωρήσουµε ότι το Φτιάξτε ένα µοντέλο πράγµατα. πρόβληµα είναι λυµένο µε το πρόβληµα. και να κοιτάξουµε προς τα «πίσω». Συνδυασµοί µεθόδων και στρατηγικών Με ποιες µεθόδους µπορεί να συνδυαστεί αυτή η µέθοδος; Μπορείτε να δώσετε κάποιο παράδειγµα; ιασπάστε το πρόβληµα σε µικρότερα ή απλούστερα οκιµάστε να προβλήµατα. ζωγραφίσετε το Να σκεφτούµε µε τι µοιάζει αυτό το πρόβληµα! πρόβληµα Να ζητήσουµε βοήθεια από κάποιον τρίτο ή Να το ξεχάσουµε! οκιµή και λάθος. «Παίξιµο ρόλων». ειδικό. Συζήτηση Υπάρχουν κοινά σηµεία προσοχής ή σηµεία-κλειδιά για την επιτυχή διδασκαλία µε τις έµµεσες µεθόδους διδασκαλίας που έχετε γνωρίσει µέχρι τώρα; Πρακτική άσκηση Φτιάξτε 3 κάρτες δραστηριοτήτων ή καθορίστε τουλάχιστον τρία ερωτήµατα, µε βάση τη µέθοδο της αποκλίνουσας παραγωγικότητας, προσαρµόζοντας όσα έχετε σχεδιάσει ως τώρα. Κάθε ερώτηση είναι απαραίτητο να οδηγεί σε πολλές διαφορετικές λύσεις.
Βιβλιογραφία ιγγελίδης Ν. (2006). Το φάσµα των µεθόδων διδασκαλίας στη φυσική αγωγή: από τη θεωρία στην πράξη. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Χριστοδουλίδη (Κεφάλαιο 8). Mosston M. & Ashworth S. (2002). Teaching physical education (5th edition). San Fransisco, CA: Benjamin Cummings (Κεφάλαιο 14).