Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Νοσηλευτικής Τρίτη 19 Μαρτίου 2019 12.00 14.00 6 η Θεματική Ενότητα Μάθημα: ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ Ακαδ. Έτος: 2018 2019 Δέσμες Μέτρων για την Πρόληψη Λοιμώξεων Ουροποιητικού Δρ. Ευτυχία Σ. Ευαγγελίδου ΠΕ Νοσηλεύτρια, MSc, MHSc, PhD, Νοσηλεύτρια Επιτήρησης Λοιμώξεων, Γ.Ν.Νέας Ιωνίας «Κωνσταντοπούλειο Πατησίων» E-mail: efeva@nurs.uoa.gr efievaggelidou@gmail.com
Εκπαιδευτικοί Στόχοι Ι, ΘΕ 6 Μετά την ολοκλήρωση της θεματικής ενότητας οι φοιτητές θα γνωρίζουν: πώς ορίζεται η λοίμωξη του ουροποιητικού, ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωσή της, ποια είναι η παθογένεση αυτής γιατί είναι σημαντική η πρόληψη των λοιμώξεων του ουροποιητικού γιατί κρίνεται απαραίτητη η εφαρμογή δέσμης μέτρων για την πρόληψη των λοιμώξεων του ουροποιητικού ποια είναι η δέσμη μέτρων για την πρόληψη των ουρολοιμώξεων που σχετίζονται με καθετήρες κύστεως (ενδείξεις τοποθέτησης, διαχείριση και αφαίρεση του καθετήρα κύστεως) πως επιτηρείται η συμμόρφωση στη δέσμη μέτρων για τη πρόληψη λοιμώξεων του ουροποιητικού με λίστα ελέγχου (check list) για επιτήρηση εφαρμογής της δέσμης
ρουτίνας Η πλειονότητα τους (70 80%) σχετίζεται με τη χρήση ουροκαθετήρων, CAUTI= catheter-associated urinary tract infections 12-16% των νοσηλευόμενων θα καθετηριαστούν κατά τη διάρκεια της νοσηλείας 9% 24% των καθετηριασμένων ασθενών: βακτηριουρία (χρονοεξαρτώμενη) 21% 31% των ασθενών που φέρουν ουροκαθετήρα: δεν πληρούν τα αποδεκτά κριτήρια για καθετηριασμό
Γενικά... Οι ουρολοιμώξεις σχετίζονται κυρίως με την ύπαρξη ουροκαθετήρων (80%) ή ουρολογικών χειρισμών (20%) Τα παθογόνα που ενοχοποιούνται είναι: 1. εντεροβακτηριακά (Klebsiella spp, Enterobacter spp, Proteus spp, Escherichia coli) 2. Pseudomonas aeruginosa 3. Acinetobacter spp 4. Εντερόκοκκοι Σπάνια Corynebacterium urealyticum, σταφυλόκοκκοι και μύκητες Συχνά απομονώνονται ενδημικά ή επιδημικά, πολυανθεκτικά ή πανανθεκτικά στελέχη Klebsiella spp, Acinetobacter spp και Pseudomonas spp Ιατρικός Οδηγός, Ελληνική Εταιρεία Χημειοθεραπείας, 2017
Κατανομή των Καταγεγραμμένων Νοσοκομειακών Λοιμώξεων στην ΕΕ, PPS 2011-2012 Column1 500.000 νέα επεισόδια το χρόνο Λ.Αναπνευστικού 6,2% 7,7% 10,7% 13,3% 19% 23,5% 19,6% Λ. Χειρουργικού πεδίου Λ. Ουροποιητικού Μικροβιαιμίες Λ.Γαστρεντερικού Συστηματικές λοιμώξεις Άλλες λοιμώξεις www.ecdc.europa.eu
ΕΛΛΑΔΑ: ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ, PPS 2011-2012 www.ecdc.europa.eu
Ορισμός 1. Νοσοκομειακή ουρολοίμωξη 2. Ουρολοίμωξη αποδιδόμενη σε καθετήρα 3. Ασυμπτωματική βακτηριουρία ουροκαθετήρα Ιατρικός Οδηγός, Ελληνική Εταιρεία Χημειοθεραπείας, 2017
1. Νοσοκομειακή Ουρολοίμωξη Αφορά λοίμωξη του ουροποιητικού που αποκτάται κατά τη νοσηλεία του ασθενούς: α) σε <48 ώρες από την εισαγωγή εφόσον προηγείται ιατρονοσηλευτικός χειρισμός ουροποιητικού β) σε διάστημα 48 ωρών από την εισαγωγή ή και έως 5 μέρες μετά το εξιτήριο από την κλινική Ιατρικός Οδηγός, Ελληνική Εταιρεία Χημειοθεραπείας, 2017
2. Ουρολοίμωξη αποδιδόμενη σε ουροκαθετήρα Αφορά κλινική σημειολογία και συμπτωματολογία ουρολοίμωξης: I. με βακτηριουρία 10 3 cfu/ml II. από 1 παθογόνο, III. σε καλλιέργεια ούρων ασθενούς στον οποίο ο ουροκαθετήρας έχει αφαιρεθεί τις προηγούμενες 48 ώρες Ιατρικός Οδηγός, Ελληνική Εταιρεία Χημειοθεραπείας, 2017
3. Ασυμπτωματική βακτηριουρία ουροκαθετήρα I. 10 5 cfu/ml σε καλλιέργεια ούρων II. με 1 παθογόνο, III. σε ασθενή που φέρει ουροκαθετήρα απουσία κλινική συμπτωματολογίας ουρολοίμωξης σε ασθενή με ουροκαθετήρα Πυουρία και δύσοσμα/θολά ούρα, ως μοναδικά ευρήματα, δε συνηγορούν υπέρ ουρολοίμωξης σε ασθενή με ουροκαθετήρα Ιατρικός Οδηγός, Ελληνική Εταιρεία Χημειοθεραπείας, 2017
Παθογένεση CAUTI O ουροκαθετήρας παρέχει πυλη εισόδου στο ουροποιητικό Maki DG, Tambyah PA.Emerg Infect Dis 2001;7:1-6
Παθογένεση CAUTI O ουροκαθετήρας παρέχει πυλη εισόδου στο ουροποιητικό Τα βακτήρια εισέρχονται μέσω δύο οδών: ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ και ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ Η προέλευση των μικροοργανισμών: Ενδογενής: χλωρίδα περιουρηθρική, εντερική και κολπική Εξωγενής: -χέρια προσωπικού κατά την εισαγωγή ή τους χειροσμούς -εξοπλισμός Maki DG, Tambyah PA.Emerg Infect Dis 2001;7:1-6
Παθογένεση CAUTI
Υπεύθυνοι Παθογόνοι Μικροοργανισμοί Hidron Al., et al. Infect Control Hosp Epidemiol.2008 Nov;29(11):996-1011
Παράγοντες κινδύνου για ουρολοίμωξη σχετιζόμενη με καθετήρα κύστεως ΛΟΙΜΩΞΗ Μεγάλη διάρκεια καθετηριασμού Θήλυ φύλο Μεγαλύτερη ηλικία Ανοσοκαταστολή Gould CV., et al. Infect Control Hosp Epidemiol.2010;31(4):319-26 Lo E et al., Infect Control Hosp Epidemiol.2014;35(5):464-79 ΒΑΚΤΗΡΙΟΥΡΙΑ Παραβίαση κλειστού κυκλώματος Ανεπαρκής κατάρτιση του ατόμου που κάνει τον καθετηριασμό Ακράτεια ΣΔ Νεφρική Ανεπάρκεια Αποικισμός περιουθρηθρικής περιοχής
Είναι σημαντική η πρόληψη; Europe all countries: 17,2% ECDC. Point prevalence survey of healthcare-associated infections and antimicrobial use in European acute care hospitals. Stockholm: ECDC; 2013.
Γιατί είναι σημαντική η πρόληψη Καθετηριασμός της κύστης: η συχνότερη παρεμβατική πράξη Δυστυχώς... Συχνά χρησιμοποιούνται χωρίς να είναι απαραίτητοι Παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς ο θεράπων να «γνωρίζει» την παρουσία τους Δεν αφαιρούνται όταν δεν είναι πλέον απαραίτητοι Saint S & Meddings J. Annals of Internal Medicine, 2009;150(12):877-884
Γιατί είναι σημαντική η πρόληψη Καθετηριασμός της κύστης: η συχνότερη παρεμβατική πράξη ΠΑΡΑΤΕΙΝΟΜΕΝΟΣ ΚΑΘΕΤΗΡΙΑΣΜΟΣ Δυστυχώς... Συχνά χρησιμοποιούνται χωρίς να είναι απαραίτητοι Παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς ο θεράπων να «γνωρίζει» την παρουσία τους Δεν αφαιρούνται όταν δεν είναι πλέον απαραίτητοι #1 ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΑΠΟ ΟΥΡΟΚΑΘΕΤΗΡΑ (CATHETER- ASSOCIATED URINARY TRACT INFECTIONS, CAUTI) Saint S & Meddings J. Annals of Internal Medicine, 2009;150(12):877-884
Γιατί είναι σημαντική η πρόληψη Μείωση νοσηρότητας και θνητότητας Μείωση του χρόνου νοσηλείας Μείωση του κόστους Lo E et al., Infect Control Hosp Epidemiol.2014;35(5):464-79
Το πρόβλημα των λοιμώξεων από ουροκαθετήρα. Ο κύκλος ζωής του ουροκαθετήρα Τοποθέτηση Επανατοποθέτηση Διαχείριση Αφαίρεση 3 ο ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ, 2018 Meddings J, Saint S. Disrupting the life cycle of the urinary catheter. Clin Infect Dis. 2011; 52(11):1291-3.
Το πρόβλημα: η λύση Διακοπή του κύκλου ζωής του ουροκαθετήρα. Τοποθέτηση Τεκμηριωμένες ενδείξεις τοποθέτησης Επανατοποθέτηση Αποτροπή επανατοποθέτησης Διαχείριση Επίγνωση της παρουσίας του Ορθή φροντίδα Άμεση αφαίρεση Αφαίρεση 3 ο ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ, 2018 Meddings J, Saint S. Disrupting the life cycle of the urinary catheter. Clin Infect Dis. 2011; 52(11):1291-3.
4. Δέσμη μέτρων για την πρόληψη λοιμώξεων ουροκαθετήρα ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ Επιβεβαίωση ανάγκης τοποθέτησης Χρήση αποστειρωμένου υλικού (γάντια, πεδίο, γάζες) Εφαρμογή άσηπτης τεχνικής Καθαρισμός του στομίου της ουρήθρας με φυσιολογικό ορό πριν την τοποθέτηση Χρήση αποστειρωμένου λιπαντικού ή αναισθητικής γέλης μιας χρήσης Ορθή στερέωση του ουροκαθετήρα μετά την τοποθέτηση για την αποτροπή μετακίνησης/έλξης και τραυματισμού της ουρήθρας Εφαρμογή της υγιεινής των χεριών πριν και μετά την κάθε επαφή με τον ασθενή ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ, 2014
4. Δέσμη μέτρων για την πρόληψη λοιμώξεων ουροκαθετήρα Αν ο καθετήρας επιμολυνθεί κατά λάθος, απορρίπτεται και χρησιμοποιείται νέος στείρος καθετήρας
4. Δέσμη μέτρων για την πρόληψη λοιμώξεων ουροκαθετήρα Αν ο καθετήρας επιμολυνθεί κατά λάθος, απορρίπτεται και χρησιμοποιείται νέος στείρος καθετήρας
4. Δέσμη μέτρων για την πρόληψη λοιμώξεων ουροκαθετήρα ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ/ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ Χρήση αποστειρωμένου συστήματος κλειστού κυκλώματος Εφαρμογή της υγιεινής των χεριών και χρήση μη αποστειρωμένων γαντιών πριν από τον οποιοδήποτε χειρισμό στο σύστημα του ουροκαθετήρα Τοποθέτηση του ουροσυλέκτη πάνω από το επίπεδο του πατώματος και κάτω από την ουροδόχο κύστη για την αποφυγή επιμόλυνσης και παλινδρόμησης των ούρων Αποφυγή έκπλυσης του ουροκαθετήρα και της ουροδόχου κύστης με αντιμικροβιακά ή αποστειρωμένο ορό Αποφυγή χρήσης ουροκαθετήρων με αντιμικροβιακή επένδυση ως διαδικασία ρουτίνας ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ., 2014
ΚΛΕΙΣΤΟ ΚΥΚΛΩΜΑ ΑΝΟΙΚΤΟ ΚΥΚΛΩΜΑ
ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ/ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ Κένωση του ουροσυλέκτη σε τακτά χρονικά διαστήματα αποφεύγοντας το σημείο αποστράγγισης με το δοχείο Διατήρηση πάντοτε ανεμπόδιστης της ροής των ούρων (αποφυγή clamping) Καθημερινός καθαρισμός του στομίου της ουρήθρας με σαπούνι και νερό Αποφυγή συνεχούς κλειστής έκπλυσης του ουροκαθετήρα και της ουροδόχου κύστης ως διαδικασία ρουτίνας εκτός αν αναμένεται απόφραξη (αιματουρία μετά από ουρολογικές επεμβάσεις) Αφαίρεση του ουροκαθετήρα το συντομότερο δυνατό ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ, 2014
ΚΛΕΙΣΤΟ ΚΥΚΛΩΜΑ
Κένωση του ουροσυλέκτη σε τακτά χρονικά διαστήματα αποφεύγοντας το σημείο αποστράγγισης με το δοχείο ΚΛΕΙΣΤΟ ΚΥΚΛΩΜΑ
Σε νοσοκομεία και ιδρύματα αυξημένης φροντίδας επιβάλλεται η επιδημιολογική επιτήρηση αποικισμού του ουροκαθετήρα με ανθεκτικά ουροπαθογόνα
Επιτήρηση συμμόρφωσης Χρήση CHECK LIST (λίστα ελέγχου) Επιλογή τμήματος στο οποίο θα πραγματοποιηθεί η επιτήρηση Ενημέρωση διευθυντή και προϊσταμένης Συμπλήρωση λίστας ελέγχου για όλους τους ασθενείς που φέρουν ουροκαθετήρα Σύγκριση αποτελεσμάτων με στοχοθεσία Κοινοποίηση αποτελεσμάτων Εφαρμογή Συστημάτων Επιβράβευσης ώστε να βελτιωθεί η συμμόρφωση
Ενδείξεις και Τεχνική τοποθέτησης Συμπλήρωση της φόρμας τοποθέτησης του ουροκαθετήρα
Λίστα Ελέγχου Εισαγωγής Καθετήρα κύστεως
Πολλές κατευθυντήριες οδηγίες... First edition, April 2014 Nurse, get on the internet, go to Surgery.com and click on just about to insert a catheter and totally lost? Το ζητούμενο είναι η μεταφορά της τεκμηρίωσης στην κλινική πράξη
Preventing CAUTI is a team sport