À Àƒ π øƒ π π π ƒ ªª π ƒ ƒ ªª π ª À π º ƒª ø π ª π π π À ƒ π π à πƒπ.. «ƒ π À - À ƒ À π ƒ À» ( - À) Y OYP EIO EøP IA EYPø A KH ENø H Y HPE IA IAXEIPI H E.. A POTIKH ANA TY H-ANA Y KPOTH H TH Y AI POY 2000-2006 π ª π E πã πƒ π À ƒ ƒ ªª «ƒ π À - À ƒ À π ƒ À ( - À) 2000-2006» øµƒπ 2003 Y OYP EIO EøP IA EYPø A KH ENø H Y HPE IA IAXEIPI H E.. A POTIKH ANA TY H-ANA Y KPOTH H TH Y AI POY 2000-2006
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΕΙ ΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ Γ ΚΠΣ ΕΙ ΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε.Π. «ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ» (ΕΠΑΑ-ΑΥ) ΕΝ ΙΑΜΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ (ΕΠΑΑ-ΑΥ) 2000-2006» ΕΝ ΙΑΜΕΣΗ ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ OKTΩΒΡΙΟΣ 2003 ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ: ΚΟΙΝΟΠΡΑΞΙΑ «ΟΜΑΣ ΑΕ SPEED AE» ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ (ΕΠΑΑ-ΑΥ) 2000-2006" ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ / ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σελίδα Ι 1. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 1 1.1 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ, Α ΥΝΑΜΙΕΣ ΚΑΙ ΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ 3 1.2 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ 44 2. ΠΟΣΟΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ 64 2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ / ΓΕΝΙΚΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 64 2.2 ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΩΝ ΕΙΚΤΩΝ 65 2.3 ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΙΚΤΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΟΡΙΖΟΝΤΙΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ 67 2.4 ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΠΟΣΟΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ 70 2.5 ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΛΕΓΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΕΙΚΤΩΝ 74 2.6 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙ ΟΣΗΣ 77 2.7 ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΑΙΡΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΩΝ ΙΑ ΙΚΑΣΙΩΝ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ 79 3. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΠΑΑ-ΑΥ 81 3.1 ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 81 3.2 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΒΑΣΕΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕΝΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ 83 3.3 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΒΑΣΕΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΝΑ ΑΞΟΝΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕΝΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ 87 3.4 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΒΑΣΕΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΑΝΑ ΜΕΤΡΟ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕΝΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ 99 3.5 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΠΙ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 138 3.6 ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΚΑΝΟΝΑΣ ν + 2 140 4. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟ ΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 141 4.1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ 141 4.2 ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΜΕΣΟΥ ΜΟΝΑ ΙΑΙΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΝΤΑΓΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΕΡΓΩΝ ΑΝΑ ΜΕΤΡΟ 143 Κοιν/ξία ΟΜΑΣ Α.Ε. - SPEED A.E. i
ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ (ΕΠΑΑ-ΑΥ) 2000-2006" 5. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΣΜΩΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ, ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ 149 5.1 ΒΑΣΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ 149 5.2 ΣΑΦΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ, ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ 150 5.3 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΑΞΕΩΝ ΓΙΑ ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥΣ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 152 5.4 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ 154 5.5 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΛΕΓΧΩΝ 156 5.6 ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ 157 6. ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΟ ΕΠΙ ΟΣΗΣ 159 6.1 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 159 6.2 ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ 162 6.3 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ 163 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: Α. ΠΙΝΑΚΕΣ (1.1-1.9β) ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ (ΑΡΧΙΚΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ) Β. ΙΣΤΟΓΡΑΜΜΑΤΑ (1.1-1.3) ΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗΣ ΒΑΡΥΤΗΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: ΠΙΝΑΚΕΣ (2.1-2.4) ΕΙΚΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΟΧΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3: Α. ΠΙΝΑΚΕΣ (3.1-3.6.β) ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Β. ΠΙΝΑΚΕΣ (3.7-3.11) ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Γ. ΠΙΝΑΚΕΣ (3.12-3.14) ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ. ΠΙΝΑΚΕΣ (3.15-3.16) ΕΚΤΙΜΗΣΕΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΙΑΓΡΑΜΜΑ (3.1) ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΑ V+2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4: ΠΙΝΑΚΑΣ (4.1) ΑΠΟ ΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΜΟΝΑ ΙΑΙΟ ΚΟΣΤΟΣ Κοιν/ξία ΟΜΑΣ Α.Ε. - SPEED A.E. ii
ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ (ΕΠΑΑ-ΑΥ) 2000-2006" ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5: ΠΙΝΑΚΕΣ (5.1-5.3) ΕΙΚΤΩΝ ΕΠΙ ΟΣΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 6: ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΕΣ ΠΟΣΟΤΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΙΚΤΩΝ 6.1 ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 6.2 ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΕΙΓΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ 1.1, 2.1 & 2.2 (ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ > 5.900 ΕΥΡΩ) ΤΟΥ ΕΠΑΑ-ΑΥ 6.3 ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙ ΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ 2.2 (ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ >5.900 ΕΥΡΩ) ΤΟΥ ΕΠΑΑ-ΑΥ ΣΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΑ ΟΥ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΞΥΛΟΥ 6.4 ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΜΑΚΡΟΙΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ ΤΟΥ ΚΛΑ ΟΥ ΤΩΝ ΑΓΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α 6.5 ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΑΝΑ ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΟΜΑ Α ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ 2002-2006 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 7: ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ CASE STUDIES 7.1 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΕΝ ΥΝΑΜΕΙ ΤΕΛΙΚΟΥΣ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥΣ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΟΠΑΑΧ) ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑΣ 7.2 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΕΠ ΑΑ-ΑΥ - ΕΙ ΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠ ΑΑ-ΑΥ 7.3 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΕΠ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΥΠΑΙΘΡΟΥ (ΕΠ ΑΑ- ΑΥ) ΤΕΛΙΚΟΙ ΙΚΑΙΟΥΧΟΙ ΕΠ ΑΑ- ΑΥ Κοιν/ξία ΟΜΑΣ Α.Ε. - SPEED A.E. iii
ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΝ ΙΑΜΕΣΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ "ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ" (ΕΠΑΑ-ΑΥ), 2000-2006 ΠΡΟΛΟΓΟΣ / ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το παρόν τεύχος αποτελεί την Τελική Έκθεση της Ενδιάµεσης αξιολόγησης του ΕΠΑΑ-ΑΥ 2000-2006, το οποίο, σύµφωνα µε το άρθρο 7 και 8 της σχετικής σύµβασης µεταξύ του Ελληνικού ηµοσίου (ΥΠ. ΓΕΩΡΓΙΑΣ) και της Αναδόχου Κοινοπραξίας. Όσον αφορά στην εκτίµηση της αποτελεσµατικότητας και της αποδοτικότητας του Προγράµµατος για την πρώτη τριετία εφαρµογής του, θα πρέπει να αναφερθεί ότι το εγχείρηµα αυτό είχε πολλές δυσκολίες, ιδίως προκειµένου να τεκµηριωθούν επαρκώς, οι όποιες εκτιµήσεις, µε ποσοτικά στοιχεία. Οι δυσκολίες αυτές οφείλονται σε τρείς αλληλοσυνδεόµενους κύριους παράγοντες. Ο πρώτος παράγοντας ήταν ο πολύ πιεστικός χρόνος για µια τέτοια εργασία, ο δεύτερος παράγοντας αφορά στη δυσκολία άντλησης των απαραίτητων αξιόπιστων και επεξεργάσιµων στοιχείων από το σύστηµα παρακολούθησης της υλοποίησης του Προγράµµατος, το οποίο δεν ήταν σε ετοιµότητα να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της αξιολόγησης, σε συνδυασµό µε τον τεράστιο όγκο / πλήθος στοιχείων που προκύπτουν από την υλοποίηση / διαχείριση των κυριότερων Μέτρων του Προγράµµατος και ο τρίτος παράγοντας ήταν ο υπερβολικός φόρτος / όγκος εργασίας που "επιβλήθηκε" στο µικρό αυτό χρονικό διάστηµα στα στελέχη των αρµόδιων υπηρεσιών ( ιαχειριστική Αρχή του ΕΠΑΑ-ΑΥ και τις υπηρεσίας ΟΠΣ του ΥΠ.ΟΙ.Ο.), προκειµένου να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες της αξιολόγησης από πλευράς αξιοποιήσιµων στοιχείων και πληροφοριών. Ως εκ τούτων τα στοιχεία τα οποία παρουσιάζονται στην παρούσα έκθεση στην πλειονότητα τους είναι στοιχεία ΟΠΣ, ενώ ορισµένα είναι στοιχεία της ιαχειριστικής Αρχής του ΕΠΑΑ-ΑΥ, κάνοντας αναφορά επί της πηγής των στοιχείων. Παρ' όλα αυτά και παρά τις όποιες αναγκαστικές ελλείψεις έχει η παρούσα έκθεση, η προσπάθεια σύνταξης αυτής της έκθεσης, µπορεί να θεωρηθεί ως η αφορµή / το ερέθισµα για την επιτάχυνση των ήδη δροµολογηµένων διαδικασιών διευθέτησης των θεµάτων για την αποτελεσµατικότερη διαχείριση και παρακολούθηση της υλοποίησης του Προγράµµατος. Με βάση τα παραπάνω, όλα τα µέλη της οµάδας αξιολόγησης του ΕΠΑΑ-ΑΥ και κυρίως ο ΥΣΑ και η βοηθός του, θέλουν να εκφράσουν τις ειλικρινείς ευχαριστίες τους προς όλα τα στελέχη της Ειδικής Υπηρεσίας ιαχείρισης του ΕΠΑΑ-ΑΥ και ιδιαίτερα στον Προϊστάµενο της Μονάδας Α, προς τα στελέχη της Ειδικής Κοιν/ξία ΟΜΑΣ Α.Ε. - SPEED Α.Ε. I
ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΝ ΙΑΜΕΣΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ "ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ" (ΕΠΑΑ-ΑΥ), 2000-2006 Υπηρεσίας ΟΠΣ του ΥΠ.ΟΙ.Ο. και ιδιαίτερα τον Προϊστάµενό της και προς τον Προϊστάµενο της Μονάδας Αξιολόγησης της ΕΥΣΑΠΠ για την αµέριστη συµπαράστασή τους και πολύτιµη βοήθεια που προσέφεραν µε την παροχή στοιχείων, διευκρινήσεων, συµβουλών, απόψεων, αναγκαίων για τη διεκπεραίωση του έργου του Συµβούλου Αξιολόγησης. Κοιν/ξία ΟΜΑΣ Α.Ε. - SPEED Α.Ε. II
"ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ (ΕΠΑΑ-ΑΥ), 2000-2006 1. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ Όπως έχει αναφερθεί στην Ειδική Έκθεση Εξειδίκευσης της µεθοδολογίας αξιολόγησης, σύµφωνα µε την παράγραφο 7.1.1 της σχετικής σύµβασης µεταξύ του ΥΠ.ΟΙ.Ο. και της Αναδόχου Κοινοπραξίας, στην Ενότητα αυτή της Ενδιάµεσης Αξιολόγησης εξετάζονται, αφ' ενός η διατήρηση της εγκυρότητας της ανάλυσης για τα πλεονεκτήµατα, τις αδυναµίες και τις δυνατότητες του Τοµέα, αφ' ετέρου η καταλληλότητα και επικαιρότητα της Αναπτυξιακής Στρατηγικής του Τοµέα, όπως εκφράζεται από τη δοµή και τα περιεχόµενα του ΕΠΑΑ-ΑΥ. Ως εκ τούτου η επαναθεώρηση του προγραµµατικού σχεδιασµού που επιχειρείται στην παρούσα έκθεση Ενδιάµεσης Αξιολόγησης επικαιροποιεί και, όπου απαιτείται, εµπλουτίζει και εµβαθύνει τις στατιστικές και ποιοτικές αναλύσεις της ex ante Αξιολόγησης, σε µία προσπάθεια να αναδειχθούν πιθανές κρίσιµες αλλαγές που θα µπορούσαν να αµφισβητήσουν τις υποθέσεις του σχεδιασµού για τα πλεονεκτήµατα, αδυναµίες και δυνατότητες του τοµέα, βάσει των οποίων: επελέγησαν οι Προτεραιότητες που θα µπορούσαν, ταυτόχρονα, να καλύψουν τις ανάγκες του τοµέα και να υπηρετήσουν την επίτευξη των Γενικών και Ειδικών Στόχων, µέχρις εκείνων της Οικονοµικής και Κοινωνικής Συνοχής και της Πραγµατικής Σύγκλισης, διαµορφώθηκε η στρατηγική και ορίστηκαν οι Επιχειρησιακοί Στόχοι, κατανεµήθηκαν οι πόροι και ποσοτικοποιήθηκαν οι Φυσικοί είκτες Στόχοι εκροών, αποτελεσµάτων και πρώτων επιπτώσεων. Σε δεύτερη προσέγγιση, διερευνάται το κατά πόσον η εσωτερική δυναµική της υλοποίησης, λαµβάνοντας υπόψη και την πρόσφατη τροποποίηση του Προγράµµατος, έχει διαταράξει τη λογική και τις ισορροπίες της στρατηγικής και, αν αυτό συµβαίνει, τίνος είδους επεµβάσεις απαιτούνται για την ανάταξή τους. Σύµφωνα µε τις απαιτήσεις της Σύµβασης, σε συνδυασµό µε την προταθείσα µεθοδολογία, στο παρόν Κεφάλαιο εξετάζονται, µε χρήση αξιόπιστων ποσοτικών και ποιοτικών εργαλείων αξιολόγησης, τα ακόλουθα: Το εξωτερικό περιβάλλον του σχεδιασµού του ΕΠΑΑ-ΑΥ και οι συγκεκριµένοι εξωγενείς παράγοντες που είναι δυνατόν να το επηρεάζουν, Τα χαρακτηριστικά του ελληνικού αγροτικού τοµέα, Οι ενδογενείς συνιστώσες της υλοποίησης, στο βαθµό που µπορούν να σχετίζονται µε ενδεχόµενη αλλοίωση του προγραµµατικού σχεδιασµού. Κοιν/ξία ΟΜΑΣ Α.Ε. - SPEED Α.Ε. 1
"ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ (ΕΠΑΑ-ΑΥ), 2000-2006 Η προτεινόµενη προσέγγιση του προγραµµατικού σχεδιασµού διαφέρει από εκείνη της ex ante αξιολόγησης, καθώς, αφενός, ο στόχος εκάστης είναι διαφορετικός και, αφετέρου, γιατί στη διάρκεια των ετών από την έναρξη του Γ ΚΠΣ έχει συσσωρευθεί πλήθος πληροφοριών που πρέπει να ληφθούν υπόψη για την αποτίµηση της ευστοχίας τόσο της Rationale του Προγράµµατος όσο και της στρατηγικής που στηρίχτηκε σε αυτήν. Σηµειώνεται εκ προοιµίου ότι το χρονικό διάστηµα από την εκπόνηση του Προγράµµατος µέχρι σήµερα είναι πολύ περιορισµένο για να έχουν επέλθει στη διάρκεια του ουσιώδεις µεταβολές στα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά του αγροτικού τοµέα, τα οποία χρονολογούνται από δεκαετιών. Αντίθετα, το εξωτερικό περιβάλλον του σχεδιασµού έχει µεταβληθεί κυρίως εξ αιτίας µεταβολών σε εξωγενείς παράγοντες, οι οποίοι κυρίως θα επηρεάσουν τη χρηµατοδοτική βαρύτητα των επιµέρους Αξόνων και Μέτρων του Προγράµµατος, παρά την καταλληλότητα και επικαιρότητα της στρατηγικής. Η πρώτη σηµαντική µεταβολή, η οποία θα µπορούσε να επηρεάζει το πλαίσιο εφαρµογής του ΕΠΑΑ-ΑΥ είναι η πρόσφατη ενδιάµεση αναθεώρηση της ΚΓΠ, η οποία επισηµοποιήθηκε στις 26 Ιουνίου 2003. Το νέο πλαίσιο προοιωνίζεται δραστική και µακροχρόνια µεταβολή όσον αφορά τόσο στην άσκηση της γεωργικής δραστηριότητας, όσο και, γενικότερα, στη δοµή και την ανταγωνιστικότητα του ευρωπαϊκού γεωργικού τοµέα. Σηµειώνεται εκ προοιµίου ότι οι αλλαγές του θεσµικού πλαισίου της ΚΓΠ έχουν αποτελέσει αντικείµενο µακρών διεργασιών και διαβουλεύσεων, µε αποτέλεσµα να υπάρχει πλέον σαφής αντίληψη του περιεχοµένου και της εµβέλειας τους. Πέρα από τις όποιες επιπτώσεις που θα έχει η νέα αναθεωρηµένη ΚΓΠ στην Ευρωπαϊκή και κατ ακολουθία στην Ελληνική Γεωργία, η αναθεώρηση αυτή καθ αυτή δεν επηρεάζει σε παρόντα χρόνο την υλοποίηση του ΕΠΑΑ-ΑΥ, αφού κατά τον σχεδιασµό του είχαν ληφθεί υπόψη οι κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αναµόρφωση της ΚΓΠ. Τονίζεται όµως ιδιαιτέρως ότι οι παρεµβάσεις του παρόντος Ε.Π οφείλουν να είναι οι καταλληλότερες δυνατές προκειµένου να προετοιµάσουν τον τοµέα και τους παραγωγούς για τις αναγκαίες προσαρµογές στις νέες συνθήκες. Η δεύτερη µεταβολή που επήλθε και επηρεάζει τη σηµασία παρέµβασης του ΕΠΑΑ- ΑΥ στο γεωργικό τοµέα της χώρας είναι η αποκλειστικότητα παρέµβασης στον τοµέα της πρώτης µεταποίησης και εµπορίας αγροτικών προϊόντων από το ΕΓΤΠΕ, σε αντίθεση µε την προηγούµενη προγραµµατική περίοδο κατά την οποία επενδυτικά σχέδια εκσυγχρονισµού, επέκτασης, ίδρυσης και µετεγκατάστασης Κοιν/ξία ΟΜΑΣ Α.Ε. - SPEED Α.Ε. 2
"ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ (ΕΠΑΑ-ΑΥ), 2000-2006 τέτοιου είδους µονάδων χρηµατοδοτήθηκαν, είτε και από εθνικούς πόρους, είτε και µε την συµµετοχή του ΕΤΠΑ, παρά τα προβλήµατα επιλεξιµότητας που αντιµετωπίζουν κατά τον απολογισµό της δεύτερης προγραµµατικής περιόδου. Ως εκ τούτου κατά τη τρέχουσα προγραµµατική περίοδο το σύνολο των επενδυτικών σχεδίων στην αγροβιοµηχανία και κατ αναλογία το µεγαλύτερο µέρος των επενδύσεων του κλάδου της βιοµηχανίας τροφίµων θα καλυφθεί µε συγχρηµατοδότηση από το ΕΓΤΠΕ. Η εξέλιξη αυτή δηµιουργεί αυξηµένη ζήτηση για ενίσχυση επενδυτικών σχεδίων από το ΕΠΑΑ-ΑΥ, το οποίο αποκλειστικά χρηµατοδοτεί τέτοιου είδους επενδύσεις. Η τρίτη παράµετρος ως εξωγενής παράγοντας που επηρεάζει το πλαίσιο σχεδιασµού του Προγράµµατος είναι ένα συγκυριακό γεγονός το οποίο αναφέρεται στις καταστροφές που υπέστη ο γεωργικός τοµέας, στην αγροτική παραγωγή, στο φυτικό και ζωικό κεφάλαιο, στις υποδοµές και στο εξοπλισµό, από τις ακραίες καιρικές συνθήκες της περιόδου 2001-2002. Με δεδοµένες τις σοβαρές αρνητικές κοινωνικο-οικονοµικές επιπτώσεις που προκάλεσαν στον αγροτικό πληθυσµό οι ζηµιές αυτές µεταβάλλουν την αναγκαία κλίµακα παρέµβασης του ΕΠΑΑ-ΑΥ για την αντιµετώπιση αυτής της κατάστασης, τόσο διορθωτικά, όσο και προληπτικά για την αποκατάσταση, αλλά και την προστασία του κεφαλαίου επί του οποίου στηρίζεται η απασχόληση του γεωργικού πληθυσµού. 1.1 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ, Α ΥΝΑΜΙΕΣ ΚΑΙ ΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ 1.1.1 ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ α) Το νέο πλαίσιο της ΚΓΠ Σύντοµο ιστορικό Η µεταρρύθµιση του Προγράµµατος ράσης της ΚΓΠ που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο στο Βερολίνο (1999), υπήρξε σηµείο καµπής για τη διαδικασία προσαρµογής της ευρωπαϊκής γεωργίας στα νέα δεδοµένα των ανοιχτών αγορών και του ανταγωνισµού. Στο νέο Πρόγραµµα ράσης 2000, διαγραφόταν ένα προσαρµοσµένο στα νέα ευρωπαϊκά δεδοµένα πρότυπο Γεωργίας και µία στοχοθέτηση, οργανωµένη, γύρω από τις εξής βασικές Κοιν/ξία ΟΜΑΣ Α.Ε. - SPEED Α.Ε. 3
"ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ (ΕΠΑΑ-ΑΥ), 2000-2006 προτεραιοτήτες: (i) διατήρηση της ποικιλοµορφίας των αγροτικών συστηµάτων, (ii) µεγαλύτερο προσανατολισµό προς την αγορά και αύξηση της ανταγωνιστικότητας, (iii) ασφάλεια και ποιότητα των προϊόντων, (iv) σταθεροποίηση των γεωργικών εισοδηµάτων, (v) βελτίωση της βιωσιµότητας των αγροτικών περιοχών, (vi) ενσωµάτωση των οριζόντιων προτεραιοτήτων, ειδικά όσον αφορά στην περιβαλλοντική παράµετρο (vii) απλούστευση των διαδικασιών και προώθηση της αποκέντρωσης. Το πνεύµα που διαπνέει τις παραπάνω προτεραιότητες αντανακλάται, τόσο στη γενική στρατηγική περί αειφόρου ανάπτυξης που υιοθετήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο στο Γκέτεµπουργκ το 2001, όσο και στην καινοτοµική αντίληψη περί συντονισµένης θεώρησης των κοινωνικοοικονοµικών και περιβαλλοντικών αποτελεσµάτων των ευρωπαϊκών πολιτικών και, συναφώς, περί αντίστοιχης ολοκληρωµένης θεώρησης κατά τη λήψη των αποφάσεων. Νέα εξέλιξη επέφερε η ιστορική πλέον ανακοίνωση της Ευρ. Επιτροπής, τον Ιούλιο του 2002, σχετικά µε την Ενδιάµεση Επανεξέταση της διαδικασίας µεταρρύθµισης της ΚΓΠ από το 1992. Η Ευρ. Επιτροπή εκτιµούσε ότι υπήρξαν σηµαντικά αποτελέσµατα στους τοµείς της εξισορρόπησης των αγορών, της θετικής εξέλιξης των εισοδηµάτων και της διαµόρφωσης κοινών ευρωπαϊκών θέσεων στο πλαίσιο της ΠΟΕ, ωστόσο είχαν εντοπιστεί αποκλίσεις ως προς την προώθηση των προτεραιοτήτων της απόφασης του Βερολίνου. Παράλληλα, νέες πραγµατικότητες είχαν µεταβάλει το πλαίσιο του στρατηγικού σχεδιασµού της ΚΓΠ, µε κορυφαία την επικείµενη (τότε) ένταξη νέων Κρατών στην Ε.Ε. και την προκύπτουσα ανάγκη για αύξηση των πόρων. Οι µεταβολές του πλαισίου, σε συνδυασµό µε τους δηµοσιονοµικούς περιορισµούς που διατρέχουν οριζόντια το σύνολο των πολιτικών - εθνικών και ευρωπαϊκών - από την εποχή της Συνθήκης του Μάαστριχ, καθιστούσαν πλέον αναγκαία την αναµόρφωση της ΚΓΠ προς συγκεκριµένες κατευθύνσεις, σχετικές µε τα καθεστώτα άµεσης στήριξης, τα καθεστώτα στήριξης της παραγωγής ορισµένων προϊόντων και το γενικότερο πρόβληµα της αγροτικής ανάπτυξης. Οι επισηµάνσεις της Ευρ. Επιτροπής προοιωνίζονταν δραστική στροφή στη φιλοσοφία της ΚΓΠ, επιπρόσθετα δε διατυπώθηκαν στο κλίµα αβεβαιότητας και ανατροπής των οικονοµικών προσδοκιών για ανάκαµψη της διεθνούς οικονοµίας που επικράτησε από το δεύτερο ήµισυ του 2002, ως αποτέλεσµα µιας σειράς δυσµενών συγκυριών (βλ. λεπτοµερέστερα παρακάτω, παρ. 1.1.1.β). Για τους λόγους αυτούς, οι θέσεις της Ευρ. Επιτροπής προκάλεσαν έντονες διαφωνίες και αµφισβητήσεις στο πλαίσιο, τόσο των Ευρωπαϊκών Κοιν/ξία ΟΜΑΣ Α.Ε. - SPEED Α.Ε. 4
"ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ (ΕΠΑΑ-ΑΥ), 2000-2006 Οργάνων και των συµβουλευτικών τους Επιτροπών (Ευρωπαϊκό Συµβούλιο, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Οικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή, Επιτροπή Περιφερειών, κ.λπ.), όσο και των Εθνικών Κοινοβουλίων και των Οργανώσεων κοινωνικών οµάδων (κυρίως του αγροτικού κόσµου). Το νέο µακροπρόθεσµο πλαίσιο εστιάζεται στη διαγραφή σαφών προοπτικών για την ανάπτυξη της ΚΓΠ, µε εργαλείο τη σταθεροποίηση των γεωργικών δαπανών και την αποσύνδεση των καθεστώτων ενίσχυσης από την παραγωγή. Η υπέρβαση της αβεβαιότητας για το ύψος των δαπανών θεωρείται ως πρωταρχική προϋπόθεση για την ανάληψη, µε σχετική ασφάλεια, περαιτέρω πρωτοβουλιών όσον αφορά στη συνέχιση της µεταρρυθµιστικής προσπάθειας στον αγροτικό τοµέα. Η σταθεροποίηση των γεωργικών δαπανών επιτυγχάνεται µε τον προσδιορισµό «ανωτάτου ορίου» για τη στήριξη των αγορών και τις άµεσες ενισχύσεις στη διευρυµένη Ένωση, ύψους ικανού να διασφαλίσει µικρότερη αύξησή τους από τον πληθωρισµό. (1) Η αγροτική ανάπτυξη συνδέεται µε την προώθηση µέτρων στήριξης της ανταγωνιστικότητας µέσω της ποιότητας και της αειφορίας. Ωστόσο, δεν αγνοείται η ανάγκη και η σηµασία της στήριξης «των ευαίσθητων περιοχών που θα αντιµετωπίσουν ειδικά προβλήµατα στο µέλλον». Παράλληλα, η διαχείριση της πολιτικής της αγροτικής ανάπτυξης στο πλαίσιο του δεύτερου πυλώνα απλουστεύεται, (2) σύµφωνα και µε σχετικά αιτήµατα των Κ-Μ. Η απλούστευση αποκτά πρόσθετη σηµασία στο πλαίσιο των προτάσεων για επέκταση του πεδίου εφαρµογής και της χρηµατοδοτικής εµβέλειας της αγροτικής ανάπτυξης. Οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εξασφάλισαν τελικά ευρεία συναίνεση σε πολιτικό επίπεδο, µετά από πολύπλευρες διαβουλεύσεις µε τους αµέσως και εµµέσως εµπλεκοµένους στην αναµόρφωση της ΚΓΠ. Στόχοι και αναµενόµενες επιπτώσεις της µεταρρυθµιστικής προσπάθειας Οι στόχοι της µεταρρύθµισης της ΚΓΠ αναφέρονται στα εξής: - Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, µε στόχο τόσο τη µεγαλύτερη προσέγγιση των τιµών των ευρωπαϊκών γεωργικών προϊόντων στις πραγµατικές τιµές της διεθνούς αγοράς, όσο και της καλύτερης ανταπόκρισης των παραγωγών στις συνθήκες της αγοράς. (1) Οι προτάσεις της Ευρ. Επιτροπής σχετίζονται και µε την συµφωνία των αρχηγών των Κρατών Μελών στις Βρυξέλλες (Οκτώβριος 2002) για παροχή άµεσων ενισχύσεων στις δέκα υποψήφιες χώρες, η οποία συνέβαλε κατά πολύ στην θετική εξέλιξη των διαπραγµατεύσεων για την ένταξή τους (2) Η Επιτροπή παρουσίασε στα τέλη εκεµβρίου 2002 σηµαντικές προτάσεις για τη διευκόλυνση της διαχείρισης του προγραµµατισµού αγροτικής ανάπτυξης στο επίπεδο των εκτελεστικών αρµοδιοτήτων της Κοιν/ξία ΟΜΑΣ Α.Ε. - SPEED Α.Ε. 5
"ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ (ΕΠΑΑ-ΑΥ), 2000-2006 - Το καθεστώς στήριξης θα αποσυνδεθεί από την παραγωγή και θα αφορά ευθέως στον παραγωγό, θα στηρίζεται σε ιστορικά στοιχεία αναφοράς και θα υπόκειται στον έλεγχο της τήρησης των απαιτήσεων για το περιβάλλον, την καλή διαβίωση των ζώων και την ποιότητα των τροφίµων. - Παράλληλα µε τον προσανατολισµό προς την αγορά, επιδιώκεται η βελτίωση της αειφορίας, τόσο µέσω των προαναφεροµένων δεσµεύσεων των παραγωγών, όσο και µέσω της υιοθέτησης περισσότερο εκτατικού τρόπου παραγωγής για τις κτηνοτροφικές εκµεταλλεύσεις, µε θετικές επιπτώσεις στην περιβαλλοντική παράµετρό της. - Η αποσύνδεση θα συνεπιφέρει αυξηµένη ευχέρεια επιλογών για τους κατόχους γεωργικών εκµεταλλεύσεων, γεγονός που θα ευνοήσει εκείνους που θα σπεύσουν να προσαρµοστούν στο ανταγωνιστικό καθεστώς. - Η αποκέντρωση της παραγωγής από τους πόλους εντατικής γεωργίας, σε συνδυασµό µε την προαναφερόµενη ευχέρεια επιλογών, διαµορφώνει ευνοϊκές προϋποθέσεις προσαρµογής για τους παραγωγούς των ευαίσθητων περιοχών. - Οι ενισχύσεις θα χορηγούνται µόνον στους γεωργούς που θα αναπτύσσουν πράγµατι παραγωγικές δραστηριότητες και θα διατηρούν πραγµατικούς δεσµούς µε τη γη. Για το λόγο αυτό, προβλέπεται µεταφορά µεταβίβασης λήψης δικαιωµάτων ενισχύσεων προς τους εκµισθωτές. - Η µεταφορά χρηµατικών πόρων από τον πρώτο στο δεύτερο πυλώνα της ΚΓΠ θα συµβάλει στην αποτελεσµατικότερη κατανοµή των ενισχύσεων µεταξύ πολιτικής αγορών και πολιτικής αγροτικής ανάπτυξης. Η µεταφορά στο δεύτερο πυλώνα και η κάλυψη των νέων χρηµατοδοτικών αναγκών που απορρέουν από τις µεταρρυθµίσεις των αγορών θα επιτευχθούν µέσω ενός νέου συστήµατος προοδευτικής µείωσης της ενίσχυσης. Το προτεινόµενο σύστηµα εισάγει την αρχή της προοδευτικής συµµετοχής ανάλογα µε το συνολικό ποσό άµεσων ενισχύσεων που λαµβάνει η γεωργική εκµετάλλευση, προκειµένου να διασφαλιστεί η ισορροπία στις µειώσεις των άµεσων ενισχύσεων και να απλουστευθεί η εφαρµογή τους. - Ενθάρρυνση της ποιοτικής γεωργίας θα επιτευχθεί µέσω ενός συστήµατος διαφοροποίησης που θα εφαρµόζεται στο σύνολο της Ε.Ε. και της επέκτασης του πεδίου εφαρµογής των ήδη διαθέσιµων µέσων αγροτικής ανάπτυξης για τη βελτίωση της ποιότητας των τροφίµων, των προτύπων παραγωγής και της διαβίωσης των ζώων. Οι αναµενόµενες επιπτώσεις από τις προτεινόµενες προσαρµογές της ΚΓΠ, θα εξασφαλίσουν: Κοιν/ξία ΟΜΑΣ Α.Ε. - SPEED Α.Ε. 6
"ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ (ΕΠΑΑ-ΑΥ), 2000-2006 - Μέγιστη δυνατή ευελιξία όσον αφορά στις αποφάσεις για το µέγεθος και το είδος της παραγωγής - ιασφάλιση σταθερότητας εισοδηµάτων στους πράγµατι παραγωγούς - Ουσιαστική απλοποίηση της ΚΓΠ - Απλούστευση του τρόπου παροχής της στήριξης στους παραγωγούς - Εξάλειψη κινήτρων µε αρνητικές επιπτώσεις για το περιβάλλον, στο πλαίσιο του ισχύοντος καθεστώτος ενισχύσεων - Ενθάρρυνση των πλέον ανταγωνιστικών, αλλά και των πλέον αειφόρων γεωργικών πρακτικών - ιευκόλυνση της διαδικασίας διεύρυνσης - Βελτίωση της διαπραγµατευτικής δυνατότητας της ΚΓΠ στο πλαίσιο του ΠΟΕ - ιασφάλιση του µέγιστου δυνατού οφέλους από την ανάπτυξη του παγκόσµιου εµπορίου για τις αναπτυσσόµενες χώρες, µε παράλληλη διαφύλαξη της επισιτιστικής ασφάλειας - Μικρότερες στρεβλώσεις στις εµπορικές συναλλαγές, - Μείωση των διαθέσιµων προς εξαγωγή προϊόντων και βελτίωση των τιµών στην παγκόσµια αγορά, µε θετικές επιπτώσεις για το γεωργικό τοµέα των αναπτυσσόµενων χωρών Ως τελικό αποτέλεσµα, αναµένεται να δηµιουργηθούν οι προϋποθέσεις διαµόρφωσης ενός βιώσιµου και προβλέψιµου πλαισίου πολιτικής για τον αγροτικό τοµέα. Η δραστικότερη, όµως, µεταβολή αφορά στη διαγραφή ενός νέου πρότυπου κατόχου γεωργικής εκµετάλλευσης µε σηµαντικές οµοιότητες προς εκείνο των αυτοαπασχολουµένων και των Μ.Μ.Ε, δηλαδή: ανταγωνιστικές συνθήκες, µεγαλύτερη γκάµα επιλογών, περισσότερες ευκαιρίες, αναπτυξιακά κίνητρα, απλούστερες διαδικασίες, αλλά και µεγαλύτερη επιχειρηµατική ευθύνη, περισσότερη εισοδηµατική ανασφάλεια και απαιτήσεις εξειδικευµένων ατοµικών προσόντων. Όσον αφορά στον καθαρά οικονοµικό αντίκτυπο από τη µεταρρύθµιση της ΚΓΠ, εκτιµάται από την Επιτροπή ότι δεν θα υπάρξει σηµαντική µεταβολή στο συνολικό µέγεθος της στήριξης. (3) Ωστόσο, θα υπάρξει βελτίωση της κατανοµής (3) Σε επίπεδο προϊόντων θα προκληθούν λιγότερο η περισσότερο σηµαντικές ανακατατάξεις ως προς τις παραγόµενες ποσότητες, λόγω της αποσύνδεσης, της µείωσης της στήριξης, της πίστωσης άνθρακα, κ.λπ. Αναµένεται επίσης µικρή µείωση της παραγωγής σιτηρών, ιδίως των δευτερευόντων και λιγότερο του σίτου για τον οποίο οι προοπτικές τιµών της διεθνούς αγοράς είναι ευνοικές. ιαφοροποιηµένη θα είναι η επίπτωση επί των ελαιούχων σπόρων, µε αύξηση της παραγωγής των ενεργειακών καλλιεργειών (σε βάρος των σιτηρών) και µείωση της παραγωγής ελαιούχων σπόρων για διατροφή. Στην Κοιν/ξία ΟΜΑΣ Α.Ε. - SPEED Α.Ε. 7
"ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ (ΕΠΑΑ-ΑΥ), 2000-2006 των πόρων µεταξύ των προϊόντων και µεγαλύτερη αποτελεσµατικότητα των µηχανισµών µεταφοράς εισοδήµατος. Συνάγεται ότι θα υπάρξουν σηµαντικές ανακατατάξεις µεταξύ περιοχών, αν και οι επιπτώσεις των προτάσεων φαίνεται ότι θα είναι µάλλον περιορισµένες για το γεωργικό τοµέα της Ε.Ε., στο σύνολό του. Από δηµοσιονοµικής πλευράς, εκτιµάται ότι θα εξοικονοµηθούν πόροι για την Ευρώπη των 15, της τάξης των 337 εκατ. ευρώ (2006) και των 186 εκατ. ευρώ (2010), καθώς η εξοικονόµηση πόρων από τα µέτρα ρύθµισης των αγορών υπεραντισταθµίζει τις επιπτώσεις από τις προτάσεις επί των αµέσων ενισχύσεων. Ωστόσο, ο δηµοσιονοµικός αντίκτυπος από τις νέες εντάξεις χωρών αναφέρεται στην αύξηση των δαπανών του Κοινοτικού προϋπολογισµού, λόγω του αυξανόµενου µεριδίου των άµεσων ενισχύσεων στο σύνολο των δαπανών. Για να παραµείνουν οι δαπάνες κάτω του νέου ανώτατου ορίου που αποφασίστηκε στις Βρυξέλλες για τη χρηµατοδότηση των µέτρων στήριξης των αγορών και των άµεσων ενισχύσεων στη διευρυµένη Ευρώπη των 25 Κρατών Μελών, είναι αναγκαία η µείωση των άµεσων ενισχύσεων για την Ευρώπη των 15, από το οικονοµικό έτος 2007 και µετά. Η απόφαση για την αναµόρφωση της ΚΓΠ ελήφθη από το Συµβούλιο των Υπουργών στο Λουξεµβούργο, στις 26 Ιουνίου 2003, βάσει της συµβιβαστικής πρότασης που κατέθεσε η Ελληνική Προεδρία. Είχαν προηγηθεί επίπονες εξάµηνες διαπραγµατεύσεις. Οι περιστάσεις που επηρέασαν άµεσα τις αποφάσεις ήταν οι εξής: 1. Η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ο τρόπος προσαρµογής της ΚΓΠ στα νέα Κ-Μ. 2. Οι διαπραγµατεύσεις για τη νέα Γεωργική Συµφωνία στον ΠΟΕ που επέβαλαν προσαρµογές των καθεστώτων στήριξης 3. Η απαίτηση των ευρωπαίων πολιτών για παραγωγή ασφαλών και ανταγωνιστικών από άποψη τιµής / ποιότητας τροφίµων. 4. Το αίτηµα της προστασίας του περιβάλλοντος. 5. Η ανάγκη για βιώσιµη ανάπτυξη της υπαίθρου. κτηνοτροφία, η αποσύνδεση των άµεσων ενισχύσεων θα επιφέρει σχετική µείωση της παραγωγής βοείου και αιγείου κρέατος εφόσον ευνοεί την εκτατικοποίηση των συστηµάτων παραγωγής, ωθώντας σε αύξηση των τιµών της αγοράς, µε θετικές επιπτώσεις στα εισοδήµατα για τις κτηνοτροφικές εκµεταλλεύσεις. Κοιν/ξία ΟΜΑΣ Α.Ε. - SPEED Α.Ε. 8
"ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ (ΕΠΑΑ-ΑΥ), 2000-2006 Η αναµόρφωση θα επηρεάσει «τους ευρωπαίους πολίτες» στους οποίους συγκαταλέγονται τόσο οι καταναλωτές, όσο και οι παραγωγοί, αλλά και οι δύο συλλήβδην ως φορολογούµενοι που διασφαλίζουν τους πόρους άσκησης της ΚΓΠ. β) Εξελίξεις της διεθνούς οικονοµίας Παρά τις θετικές προβλέψεις των ιεθνών Οργανισµών, στις αρχές του 2001 που προοιωνίζονταν βελτίωση του κλίµατος της παγκόσµιας οικονοµίας, η ανάκαµψη αποδείχτηκε, τελικά, λιγότερο ισχυρή και εκτεταµένη από ότι αναµενόταν, έχασε γρήγορα το δυναµισµό της και εξασθένησε στο τέλος του 2002. (4) Οι προβλέψεις του ΝΤ είναι ιδιαίτερα συγκρατηµένες για το παγκόσµιο προϊόν του 2003, ο ρυθµός αύξησης του οποίου αναµένεται να ανέλθει στο 3,2%, ενώ για το 2004 προβλέπεται επιτάχυνση (4,1%). Ωστόσο, παρατηρούνται µεγάλες διαφοροποιήσεις µεταξύ των πλουσιοτέρων χωρών ως προς τον χρόνο και την ταχύτητα ανάκαµψης, καθώς αυτή εξαρτάται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της οικονοµίας κάθε µίας από αυτές. Στο πλαίσιο αυτό, οι προβλέψεις για ανάκαµψη της ευρωπαϊκής οικονοµίας δεν επαληθεύθηκαν, µε αποτέλεσµα να εξακολουθεί να βρίσκεται αυτή στην καθοδική φάση του κύκλου, στην οποία έχει εισέλθει από το δεύτερο τρίµηνο του 2001. Η εµµονή της κρίσης της ευρωπαϊκής οικονοµίας εκδηλώνεται µε σταδιακή υποχώρηση των ρυθµών ανάπτυξης και των τιµών των µετοχών, διεύρυνση των ελλειµµάτων του ηµοσίου και άνοδο της ανεργίας. Ο ρυθµός ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονοµίας για το 2002 διαµορφώθηκε στο 1,1%, δηλαδή σε ποσοστό αρκετά χαµηλότερο από εκείνο που αναµενόταν αρχικά. Κύριες αιτίες υπήρξαν η οικονοµική αβεβαιότητα, λόγω της αδυναµίας των πλουσιοτέρων χωρών να τονώσουν τις οικονοµίες τους, του κλίµατος αναµονής για τον Περσικό Κόλπο και της συνακόλουθης αστάθειας στην τιµή του πετρελαίου, της υψηλής ισοτιµίας του ευρώ έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, και της νευρικότητας που επικράτησε στις χρηµατιστηριακές αγορές. (4) Μεταξύ των παραγόντων που συντέλεσαν στην αρχική αναζωπύρωση της δραστηριότητας της παγκόσµιας οικονοµίας, ιδιαίτερο ρόλο έπαιξαν, αφενός, η ολοκλήρωση της διαδικασίας ρευστοποίησης των αποθεµάτων των επιχειρήσεων και, ως εκ τούτου, η ανάκαµψη της παραγωγής προκειµένου να αποκατασταθεί το ύψος τους σε επιθυµητά επίπεδα και, αφετέρου, η χαλάρωση της νοµισµατικής και δηµοσιονοµικής πολιτικής στις προηγµένες οικονοµίες, η οποία ήταν ιδιαίτερα σηµαντική στις Η.Π.Α. και το Ηνωµένο Βασίλειο. Κοιν/ξία ΟΜΑΣ Α.Ε. - SPEED Α.Ε. 9
"ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ (ΕΠΑΑ-ΑΥ), 2000-2006 Ανάκαµψη της ευρωπαϊκής οικονοµίας δεν φαίνεται να επιτυγχάνεται ούτε το έτος 2003 (προβλέψεις Μαρτίου 2003 της Ευρ. Επιτροπής). Η έκθεση για την παγκόσµια οικονοµία του ιεθνούς Νοµισµατικού Ταµείου (Σεπτέµβριος 2003), προβλέπει ρυθµό ανάπτυξης της Ε.Ε της τάξης του 0,8%, δηλαδή βραδύτερο απ όσο αναµενόταν. Η πρόβλεψη αυτή επιβεβαιώνεται και από τα τριµηνιαία στοιχεία. Οι περισσότερες χώρες µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύµφωνα µε το ΝΤ, προβλέπεται να σηµειώσουν χαµηλούς ρυθµούς ανάπτυξης για το 2003, ενώ θα σηµειώσουν επιτάχυνση το 2004. Επισηµαίνεται ότι παρά τις φιλόδοξες προβλέψεις της Λισσαβόνας, η ανταγωνιστικότητά της Ε.Ε, χάνει συνεχώς έδαφος, γεγονός που επιδεινώνεται από την επίµονη ανατίµηση του Ευρώ έναντι του δολαρίου, µε αποτέλεσµα να δυσχεραίνονται οι εξαγωγές. Για τις περισσότερες χώρες µέλη της ευρωζώνης προβλέπεται αύξηση του δηµοσιονοµικού ελλείµµατος ως ποσοστό του ΑΕΠ για τρίτη συνεχή χρονιά µε τάση όµως οριακής µείωσης το 2004. Τους υψηλότερους ρυθµούς οικονοµικής ανάπτυξης ανάµεσα στις χώρες µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα επιτύχουν: η Ελλάδα (4,0% το 2003 και 3,9% το 2004), η Ισπανία (2,2% το 2003 και 2,8% το 2004), η Βρετανία (1,7% το 2003 και 2,4% το 2004), η Φινλανδία (1,3% το 2003 και 2,6% το 2004) και η Ιρλανδία (1,0% το 2003 και 3,8% το 2004). Η αµερικανική οικονοµία εµφανίζει καλύτερες επιδόσεις, µε αναµενόµενο ρυθµό ανάπτυξης 2,6% το 2003 και 3,9% το 2004. Το ποσοστό ανεργίας είναι αισθητά µικρότερο από εκείνο των χωρών της Ε.Ε. (6,0% για το τρέχον έτος και 5,7% το 2004 έναντι 5,8% του 2002). Ο πληθωρισµός για το έτος 2003 αναµένεται κατά το ΝΤ να ανέλθει στο 2,1% και να υποχωρήσει το 2004 στο 1,3%. γ) Εξελίξεις της ελληνικής οικονοµίας Η Ελλάδα εντάχθηκε στην ΟΝΕ, κατά το διάστηµα που επικρατούσε διεθνώς δυσµενές οικονοµικό κλίµα, λειτουργώντας έκτοτε σε νέο, κοινό, νοµισµατικό περιβάλλον που καθορίζεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ενώ παράλληλα συντονίζει την οικονοµική της πολιτική µε την Ε.Ε., στο πλαίσιο του «Προγράµµατος Σταθερότητας και Ανάπτυξης» και των «Γενικών Προσανατολισµών της Οικονοµικής Πολιτικής». Από τα µέσα της δεκαετίας του 90 µέχρι και της αρχές του 2001, η ελληνική οικονοµία, µε την εφαρµογή του Προγράµµατος Σύγκλισης για την είσοδό της στην ΟΝΕ, σηµειώνει καλύτερες επιδόσεις σε σχέση µε τις χώρες της Ε.Ε, καθώς Κοιν/ξία ΟΜΑΣ Α.Ε. - SPEED Α.Ε. 10
"ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ (ΕΠΑΑ-ΑΥ), 2000-2006 στο σηµείο εκκίνησης εµφάνιζε ιδιαίτερα υψηλές µακροοικονοµικές ανισορροπίες. Λόγω δε των έργων των Oλυµπιακών Aγώνων και της υποχώρησης των επιτοκίων διατηρεί εύρωστη εγχώρια καταναλωτική και επενδυτική ζήτηση επιτυγχάνοντας µέχρι και σήµερα υψηλούς ρυθµούς ανάπτυξης άνω του 4%. Ταυτόχρονα, επιχειρείται πραγµατική σύγκλιση της οικονοµίας, µε διαρθρωτικές αλλαγές στο νοµοθετικό και κανονιστικό καθεστώς των αγορών, βελτίωση των γενικών συνθηκών της προσφοράς µε τη δηµιουργία νέων - γενικών και ειδικών - υποδοµών και υπηρεσιών και αναβάθµισης των υφισταµένων, εκσυγχρονισµού και επέκτασης των παραγωγικών κλάδων της οικονοµίας και βελτίωσης της ποιότητας των παραγοµένων αγαθών και υπηρεσιών. Αυτό το πολύπλευρο αλλά συνεκτικό φάσµα πολιτικών κατατείνει στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Στην προσπάθεια για πραγµατική σύγκλιση εντάσσονται και οι προτεραιότητες του παρόντος Ε.Π, το οποίο αποβλέπει στην αγροτική ανάπτυξη και την ανασυγκρότηση της υπαίθρου, στο πλαίσιο των µεταβαλλόµενων όρων της ΚΓΠ, ανεξάρτητα από το αν εξωγενείς παράγοντες επιτάσσουν προσαρµογές στους επί µέρους στόχους του. Η µικρή και ανοιχτή ελληνική οικονοµία επηρεάζεται αναπόφευκτα από τις οικονοµικές εξελίξεις στην Ε.Ε και το διεθνές οικονοµικό περιβάλλον. Εν τούτοις, η αναπτυξιακή τροχιά της, χωρίς να µείνει αλώβητη, δεν υπέστη σηµαντικούς κραδασµούς από την επιβράδυνση της παγκόσµιας οικονοµικής δραστηριότητας, της περιόδου 2001-2002. Αυτό διαπιστώνεται, αµέσως, από τη συνοπτική εικόνα των ετήσιων µεταβολών των βασικών µεγεθών της που παρουσιάζονται στον επόµενο Πίνακα. ΒΑΣΙΚΑ MΕΓΕΘΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟMΙΑΣ (% ΕΤΗΣΙΕΣ MΕΤΑΒΟΛΕΣ) Σταθερές τιµές 2001 2002 2003 1. Ιδιωτική κατανάλωση 3,2 3,0 3,1 2. ηµόσια κατανάλωση 0,5 1,5-1,5 3. Επενδύσεις 5,9 7,7 9,5 4. Εξαγωγές -1,3 1,4 4,6 5. Εισαγωγές -1,9 1,9 4,9 6. Α.Ε.Π. 4,1 3,8 3,8 7. Αποπληθωριστής ιδιωτικής κατανάλωσης 3,1 3,1 2,7 8. Γ. Τ.Κ. (αρχή, τέλος έτους) 3,0 3,3 2,5 9. Πραγµατικός µέσος µισθός 2,3 3,0 2,1 10. Ποσοστό ανεργίας 10,4 10,0 9,1 Πηγή: Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισµού 2003, σελ. 11. Στοιχεία 2001 ΕΣΥΕ, ιεύθυνση Εθνικών Λογαριασµών / 2002-03 Εκτιµήσεις και Προβλέψεις, Υπ.Οικ.& Οικ., /νση Μακρο/ικής Ανάλυσης και Προβλέψεων. Κοιν/ξία ΟΜΑΣ Α.Ε. - SPEED Α.Ε. 11