Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων
Διάλεξη 3.2 : Νομοθεσία για τον έλεγχο της παραγωγής βιολογικών τροφίμων Εργαστήριο Πληροφορικής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών http://infolab.aua.gr
Εισαγωγή Η νομοθεσία για την κατοχύρωση βιολογικών προϊόντων κρίνεται απαραίτητη: Για να μην εκμεταλλεύεται κανείς τους καταναλωτές βιολογικών προϊόντων Για να προσδιορίζονται και να πιστοποιούνται με αυστηρές προδιαγραφές τα προϊόντα αυτά Για την προστασία και καθοδήγηση των παραγωγών
Δομή παρουσίασης Εισαγωγή Νομοθεσία για τον έλεγχο παραγωγής τροφίμων Ιστορική αναδρομή της νομοθεσίας των βιολογικών προϊόντων Κατοχύρωση των βιολογικών προϊόντων Ο Ο Κανονισμός 2092/91 Διαδικασία ελέγχου Σύνοψη
Νομοθεσία για τον έλεγχο παραγωγής τροφίμων 1/7 Σκοπός: Καλύπτει όλους τους τύπους τροφίμων Καλύπτει όλη την αλυσίδα παραγωγής τροφίμων Καλύπτει και την πρωτογενή παραγωγή Καλύπτει τις ζωοτροφές για ζώα παραγωγής τροφίμων
Νομοθεσία για τον έλεγχο παραγωγής τροφίμων 2/7 Νόμοι τροφίμων 1: Παρέχουν υψηλό επίπεδο προστασίας της ανθρώπινης ζωής Υπερασπίζονται τα συμφέροντα του καταναλωτή Αποτελούν το πλαίσιο για την ανάλυση της επικινδυνότητας και για την ιχνηλασιμότητα
Νομοθεσία για τον έλεγχο παραγωγής τροφίμων 3/7 Νόμοι τροφίμων 2: Καθορίζουν την υπευθυνότητα των επιχειρήσεων Παρέχουν συμβουλές στους καταναλωτές Αποτελούν αρχή προστασίας Ρυθμίζουν την ελεύθερη διακίνηση τροφίμων & ζωοτροφών
Νομοθεσία για τον έλεγχο παραγωγής τροφίμων 4/7 Αρχή προστασίας: Αξιολόγηση διαθέσιμων πληροφοριών για πιθανές επιβλαβείς για την υγεία τροφές Συνεργασία με επιστημονικούς φορείς Λήψη προσωρινών μέτρων για τη διαχείριση της επικινδυνότητας
Νομοθεσία για τον έλεγχο παραγωγής τροφίμων 5/7 Υπευθυνότητα επιχειρήσεων: Διάθεση στην αγορά μόνο μη επικίνδυνων τροφίμων ή ζωοτροφών Πλήρης έλεγχος της παραγωγικής διαδικασίας Ανάκληση ελαττωματικών προϊόντων Ενημέρωση των αρχών σε περιπτώσεις υπόνοιας κινδύνου
Νομοθεσία για τον έλεγχο παραγωγής τροφίμων 6/7 Ιχνηλασιμότητα: Στα τρόφιμα, τις ζωοτροφές, τα ζώα που προορίζονται για διατροφή του ανθρώπου Σε όλα τα στάδια της αλυσίδας παραγωγής & διάθεσης τροφίμων Σε όλα τα συστήματα και τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία
Νομοθεσία για τον έλεγχο παραγωγής τροφίμων 7/7 Προστασία καταναλωτών: Συμβουλευτικές ομάδες για όλα τα θέματα της νομοθεσίας των τροφίμων Νομική προστασία καταναλωτών σε περιπτώσεις ακατάλληλων ή επιβλαβών για την υγεία τροφίμων Λάζος,Ε., 2006
Κανονισμός 852/2004 Ε.Ε. Κανονισμός για την υγιεινή παραγωγή τροφίμων «Από τη φάρμα στο τραπέζι» Αρχές HACCP Καταγραφή επιχειρήσεων τροφίμων Οδηγοί ορθής πρακτικής κατά την παραγωγή τροφίμων
Κανονισμός 882/2004 Ε.Ε. Κανονισμός για τον έλεγχο τροφίμων & ζωοτροφών Κάθε έλεγχος από αρμόδιες αρχές στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης Κανόνες για την παρεμπόδιση, την εξάλειψη ή τη μείωση της επικινδυνότητας των τροφίμων Προστασία των συμφερόντων του καταναλωτή
Πραγματοποίηση ελέγχων Με συχνότητα βασιζόμενη στην πιθανότητα ύπαρξης κινδύνου Χωρίς προηγούμενες προειδοποιήσεις Σε όλα τα στάδια παραγωγής, επεξεργασίας και διάθεσης Σε δραστηριότητες εισαγωγών και εξαγωγών
Πραγματοποίηση ελέγχων από τα κράτη μέλη Συνεχής κατάρτιση προσωπικού Διαφάνεια ελέγχων Καταγραφή στοιχείων & αναφορών Δειγματοληψία και ανάλυση Εργαστήρια αναφοράς Πιστοποιημένες μέθοδοι ελέγχων
Γενικός έλεγχος: Κοινοτικοί έλεγχοι Για την εφαρμογή της νομοθεσίας Για την αποτελεσματικότητα των ελέγχων των κρατών μελών Για την έρευνα των προβλημάτων ή των επειγουσών καταστάσεων
Αρμόδιες αρχές ελέγχου Καθορίζονται από τα κράτη μέλη Αποτελεσματικοί & κατάλληλοι έλεγχοι με ειδικευμένο & έμπειρο προσωπικό Επάρκεια εργαστηρίων με κατάλληλες εγκαταστάσεις & εξοπλισμό Έχουν τη νομική εξουσία να διεξάγουν επίσημους ελέγχους Διαθέτουν σχέδια αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης
Ιστορική αναδρομή της νομοθεσίας των βιολογικών προϊόντων 1/3 1930 - τα πρώτα βήματα προς τη βιολογική γεωργία (βιοδυναμικά κτήματα Γερμανίας): Μικρή παραγωγή, μικρός κύκλος καταναλωτών Περιττή η ανάγκη για σύστημα ελέγχου Προσωπική επαφή & εμπιστοσύνη ανάμεσα σε παραγωγό & καταναλωτή
Ιστορική αναδρομή της νομοθεσίας των βιολογικών προϊόντων 2/3 1970 πολλές οργανώσεις βιολογικής γεωργίας στην Ευρώπη και τις Η.Π.Α.: Ενοποίηση όλων των οργανώσεων Δημιουργία της I.F.O.A.M. (Διεθνής Ομοσπονδία για τα Κινήματα της Βιολογικής Γεωργίας)
Ιστορική αναδρομή της νομοθεσίας των βιολογικών προϊόντων 3/3 Σήμερα η βιολογική γεωργία αποτελεί κοινωνικό κίνημα, επιστημονικό και παραγωγικό κλάδο: Μεγάλη παραγωγή Ανώνυμη αγορά Ανάγκη για σύστημα ελέγχου που κατοχυρώνει τα βιολογικά προϊόντα Κανονισμός 2092/91 Ε.Ε.
Κατοχύρωση των βιολογικών προϊόντων 1/2 Μέσω ενός ή πολλών φορέων Μέσω διαδικασιών ελέγχου 3 επίπεδα κατοχύρωσης: Δημιουργία προδιαγραφών Έλεγχος & επιθεώρηση Πιστοποίηση
Κατοχύρωση των βιολογικών προϊόντων 2/2 Δημιουργία προδιαγραφών: Ορισμός κριτηρίων που καθορίζουν ένα βιολογικό προϊόν Οδηγίες που καθορίζουν τις μεθόδους & τα μέσα παραγωγής ώστε να χαρακτηρισθεί ο τρόπος παραγωγής βιολογικός Ορισμός ελάχιστων προϋποθέσεων για το χαρακτηρισμό «βιολογικό»
Κανονισμός 2092/91 Ε.Ε. 1/5 Προέκυψε έπειτα από πιέσεις βιοκαλλιεργητών και των οργανώσεών τους Ψηφίστηκε το 1991 από το Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας της τότε Ε.Ο.Κ. σήμερα Ε.Ε. Τέθηκε Τέθηκε σταδιακά σε εφαρμογή στα διάφορα κράτη μέλη
Σκοπός 1: Κανονισμός 2092/91 Ε.Ε. 2/5 Περιγράφει τους διάφορους όρους & ενδείξεις στα προϊόντα Καθορίζει τις μεθόδους παραγωγής των προϊόντων Διασφαλίζει την τήρηση των όρων
Σκοπός 2: Κανονισμός 2092/91 Ε.Ε. 3/5 Αποσκοπεί στην προστασία του καταναλωτή από μη αυθεντικά βιολογικά προϊόντα Προστατεύει τον παραγωγό βιολογικών προϊόντων από τον αθέμιτο ανταγωνισμό των μη αυθεντικών βιολογικών προϊόντων
Κανονισμός 2092/91 Ε.Ε. 4/5 Αποτελέσματα 1: Ενοποιημένο πλαίσιο λειτουργίας για όλους τους παραγωγούς βιολογικών προϊόντων Διασφάλιση υγιούς ανταγωνισμού χωρίς την επίδραση των μη αυθεντικών βιολογικών προϊόντων Ανάπτυξη εμπορικών δραστηριοτήτων (εγχώριων αλλά και εισαγωγών - εξαγωγών)
Κανονισμός 2092/91 Ε.Ε. 5/5 Αποτελέσματα 2: Κατοχύρωση & αναγνώριση της βιολογικής γεωργίας από επίσημους φορείς, οργανισμούς και δημόσιες υπηρεσίες κάθε κράτους Ενσωμάτωση της βιολογικής γεωργίας στο σχεδιασμό της αγροτικής ανάπτυξης
Διαδικασία ελέγχου βιολογικής παραγωγής Τομείς της διαδικασίας ελέγχου: Ένταξη στο σύστημα πιστοποίησης Επιθεώρηση Χημικές αναλύσεις
Ένταξη στο σύστημα πιστοποίησης Κάθε παραγωγός βιολογικής γεωργίας: Έρχεται σε επαφή με έναν Οργανισμό Ελέγχου & Πιστοποίησης Πληροφορείται για τις προδιαγραφές παραγωγής, τυποποίησης & σήμανσης και υπογράφει συμβόλαιο με τον Οργανισμό Ενημερώνεται για τις υποχρεώσεις του & την οικονομική επιβάρυνση από τις παραπάνω διαδικασίες
Επιθεώρηση 1/4 Επίσκεψη στον τόπο παραγωγής ή επεξεργασίας Πραγματοποιείται από ελεγκτή του Οργανισμού Ελέγχου & Πιστοποίησης Σύνθετη, λεπτή και εξειδικευμένη διαδικασία Απαιτεί σχετική τεχνογνωσία από τον ελεγκτή (γεωπόνος, κτηνίατρος)
Στάδια επιθεώρησης 1: Επιθεώρηση 2/4 1.Βασική περιγραφή της γεωργικής εκμετάλλευσης (έκταση, αγροτεμάχια, αποθήκες, αγροτικός εξοπλισμός, κ.τ.λ.) 2.Εξέταση των καλλιεργητικών μεθόδων και των μεθόδων εκτροφής 3. Προσδιορισμός των κρίσιμων χρονικών στιγμών κάθε παραγωγικής διαδικασίας
Στάδια επιθεώρησης 2: Επιθεώρηση 3/4 4.Χρόνος επίσκεψης στις κρίσιμες στιγμές της παραγωγικής διαδικασίας 5.Μακροσκοπική εξέταση σε όλα τα στάδια της παραγωγής 6.Συνέντευξη με τον παραγωγό, εκτίμηση κινήτρων, γνώσεων και δεξιοτήτων
Στάδια επιθεώρησης 3: Επιθεώρηση 4/4 7.Εκτίμηση της κατάστασης του εδάφους 8.Καταγραφή λιπαντικών πρακτικών έπειτα από έλεγχο των αποθηκών 9.Καταγραφή αποδόσεων και ποσοτήτων βιολογικών προϊόντων που διατίθενται προς πώληση
Χημικές αναλύσεις Πραγματοποίηση χημικών αναλύσεων για την έρευνα της χρήσης χημικών Κυρίως Κυρίως όταν υπάρχουν υπόνοιες για χρήση χημικών Συνήθως τα δείγματα εξετάζονται από περισσότερα του ενός εργαστήρια Βλοντάκης,, Γ., Δεσύλλας,, Μ., Μπίστη,, Μ., 1999
Στη διάλεξη 3.3 : Σύνοψη Αναλύσαμε τη νομοθεσία για τον έλεγχο παραγωγής τροφίμων Είδαμε τον τρόπο κατοχύρωσης των βιολογικών προϊόντων Παρουσιάσαμε τον Κανονισμό 2092/91 Ε.Ε. Είδαμε τους τρόπους διεξαγωγής ελέγχων για την τήρηση της νομοθεσίας για τη βιολογική γεωργία
Στην επόμενη διάλεξη «3.4 Συστήματα διασφάλισης ποιότητας βιολογικών προϊόντων» Θα παρουσιαστούν: Τρόποι παραγωγής και επεξεργασίας για την διασφάλιση της ποιότητας των βιολογικών προϊόντων Συστήματα εξασφάλισης της ποιότητας που εφαρμόζονται σε όλη την αλυσίδα παραγωγής βιολογικών προϊόντων