Κοινωνική Οικονομία Συνεταιριστική Επιχειρηματικότητα Ενότητα 6: Κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις Δρ. Ανδρονίκη Καταραχιά Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Να κατανοήσει ο φοιτητής τα βασικά στοιχεία των κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων. 4
Περιεχόμενα ενότητας Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (Κοιν.Σ.Επ.). Κατηγορίες Κοιν.Σ.Επ. Γενικά χαρακτηριστικά των Κοιν.Σ.Επ. 5
Τι είναι Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση Η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (Κοιν.Σ.Επ.) είναι αστικός συνεταιρισμός κοινωνικού σκοπού με περιορισμένη ευθύνη των μελών του και διαθέτει εκ του νόμου την εμπορική ιδιότητα. Η Κοιν.Σ.Επ. είναι επιχείρηση η οποία διοικείται ισότιμα από τα μέλη της και η λειτουργία της βασίζεται στην επιδίωξη συλλογικού οφέλους ενώ το κέρδος της προκύπτει από δράσεις που εξυπηρετούν αποκλειστικά το κοινωνικό συμφέρον. 6
Κατηγορίες Κοιν.Σ.Επ. Οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις διακρίνονται σε τρείς κατηγορίες ανάλογα με τον ειδικό σκοπό που έχουν: Ένταξης. Κοινωνικής Φροντίδας. Συλλογικού και Παραγωγικού Σκοπού. 7
Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης Αποσκοπούν στην ένταξη στην οικονομική και κοινωνική ζωή των ατόμων που ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού (ΑμεΑ, εξαρτημένοι, απεξαρτημένοι, οροθετικοί, φυλακισμένοι, αποφυλακισμένοι, ανήλικοι παραβάτες). Σε μια Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης, 40% κατ ελάχιστον των εργαζομένων θα πρέπει να ανήκει υποχρεωτικά στις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού. 8
Κοιν.Σ.Επ. Κοινωνικής Φροντίδας Αποσκοπούν στην παραγωγή προϊόντων και παροχή υπηρεσιών κοινωνικού προνοιακού χαρακτήρα που απευθύνονται σε ομάδες πληθυσμού όπως ηλικιωμένοι, βρέφη, παιδιά, ΑμεΑ και άτομα με χρόνιες παθήσεις. 9
Κοιν.Σ.Επ. Συλλογικού και παραγωγικού Σκοπού Αποσκοπούν στην προαγωγή του τοπικού και συλλογικού συμφέροντος, στην απασχόληση, στην ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής και της τοπικής ή περιφερειακής ανάπτυξης. Ενδεικτικά, μπορούν να δραστηριοποιούνται σε τομείς όπως ο πολιτισμός, το περιβάλλον, η οικολογία, η εκπαίδευση, οι παροχές κοινής ωφέλειας, η αξιοποίηση τοπικών προϊόντων, η διατήρηση παραδοσιακών δραστηριοτήτων και επαγγελμάτων, κ.α. 10
Γενικά χαρακτηριστικά των Κοιν.Σ.Επ (1) Μια Κοιν.Σ.Επ πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον πέντε μέλη ή επτά μέλη για τις Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης. Τα μέλη της Κοιν.Σ.Επ μπορεί να είναι είτε φυσικά πρόσωπα, είτε φυσικά και νομικά πρόσωπα. Η συμμετοχή των νομικών προσώπων στην Κοιν. Σ.Επ δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσοστό του 1/3 των μελών της. Δεν μπορούν να συμμετέχουν ως μέλη Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Δεν μπορούν να συμμετέχουν ως μέλη ΝΠΔΔ που υπάγονται σε ΟΤΑ με εξαίρεση τις Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης και υπό την προϋπόθεση ύπαρξης προηγούμενης έγκρισης από το φορέα που εποπτεύει το ΝΠΔΔ. Κάθε μέλος πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον μία υποχρεωτική συνεταιριστική μερίδα και έως πέντε προαιρετικές συνεταιριστικές μερίδες. 11
Γενικά χαρακτηριστικά των Κοιν.Σ.Επ (2) Όλα τα μέλη έχουν δικαίωμα μιας ψήφου ανεξάρτητα από τον αριθμό των συνεταιριστικών μερίδων που διαθέτουν. Κάθε μέλος της Διοικούσας Επιτροπής να είναι υποχρεωτικά και μέλος της επιχείρησης. Μόνη η συμμετοχή ενός φυσικού προσώπου με την ιδιότητα μέλους εταίρου, σε Κοιν.Σ.Επ., δεν του προσδίδει εμπορική ιδιότητα και δεν δημιουργεί ασφαλιστικές ή φορολογικές υποχρεώσεις. Μέλος μίας Κοιν.Σ.Επ δεν μπορεί να μετέχει σε άλλη Κοιν.Σ.Επ που έχει έδρα στην ίδια Περιφερειακή ενότητα και τον ίδιο καταστατικό σκοπό. Τα κέρδη της Κοιν.Σ.Επ. δεν διανέμονται στα μέλη της, εκτός αν τα μέλη αυτά είναι και είναι εργαζόμενοι σε αυτή. 12
Διανομή κερδών των Κοιν.Σ.Επ Η διανομή των κερδών διατίθεται ποσοστιαία, ετησίως, ως ακολούθως: 5% για το σχηματισμό αποθεματικού έως 35% διανέμεται στους εργαζομένους ως κίνητρο παραγωγικότητας το υπόλοιπο (τουλάχιστον 60%) διατίθεται για τις δραστηριότητες της επιχείρησης και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. 13
Παράδειγμα Κοινωνικής επιχείρησης στη Γερμανία Στην Ευρώπη, περισσότερα από 1 στα 5 άτομα δυσκολεύονται να ταξιδέψουν λόγω ηλικίας, αναπηρίας ή μειωμένης κινητικότητας. Απλές λειτουργίες, όπως ο έλεγχος των αποσκευών ή η επιβίβαση σε αεροσκάφος μπορούν να αποτελέσουν ανυπέρβλητα εμπόδια για κάποιο άτομο με αναπηρία. Ένα γερμανικό ταξιδιωτικό πρακτορείο ασχολείται για περισσότερο από δέκα χρόνια με άτομα με ειδικές ανάγκες. Προσφέρουν οργανωμένες ξεναγήσεις σε άτομα με μειωμένη κινητικότητα, όπως αυτά σε αναπηρικές πολυθρόνες καθώς και σε άτομα με μειωμένη όραση. Το πρακτορείο συντονίζει τη μεταφορά και βοήθεια και κλείνει διαμονή σε χώρους που προσφέρουν εύκολη πρόσβαση και ειδικές διευκολύνσεις. Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2010. 14
Πίνακας καταχωρημένων επιχειρήσεων στο γενικό μητρώο κοινωνικής οικονομίας έως 1.11.2012 Κατηγορία Σύνολο επιχειρήσεων Σύνολο μελών ΚΟΙΝΣΕΠ ΕΝΤΑΞΗΣ (Α) 3 30 ΚΟΙ ΣΠΕ (Β) 2 100 ΚΟΙΝΣΕΠ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ (Γ) ΚΟΙΝΣΕΠ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΣΚΟΠΟΥ (Δ) ΕΙΔΙΚΟ ΜΗΤΡΩΟ ΑΛΛΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ 21 166 80 711 9 182 ΣΥΝΟΛΟ 115 1189 15
Βιβλιογραφία Διαδικασίες Ίδρυσης-Σύστασης Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης (Κοιν.Σ.Επ.) (2012), Ανάκτηση Νοέμβριος 18, 2012, από http://www.startupgreece.gov.gr/el/content/διαδικασίες-ίδρυσηςσύστασης-κοινωνικής-συνεταιριστικής-επιχείρησης-κοινσεπ Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2010, Η δική σας ενιαία αγορά; Ανάκτηση Νοέμβριος 18, 2012, από http://ec.europa.eu/internal_market/smact/docs/brochureweb_el.pdf. 16