Ορθολογική διαχείριση των υδάτων- Το παράδειγμα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας Δρ. Νικόλαος Τσοτσόλης Γεωπόνος-μέλος του ΓΕΩΤΕΕ, με ειδίκευση στη διαχείριση των εδαφοϋδατικών πόρων (MSc, PhD) Γενικός Διευθυντής 4 ο Business ECO FORUM /Δημόσιες αρχές και περιβάλλον- ΔΕΘ, 7-9 Σεπτεμβρίου 2008
Τι σημαίνει ορθολογική διαχείριση των υδάτων? Ορθολογική διαχείριση των υδάτων σημαίνει εξασφάλιση καλής οικολογικής κατάστασης (ποσοτικής και ποιοτικής) σε όλα τα υδάτινα σώματα προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Πως επιτυγχάνεται? Με διαρκή και συστηματικό έλεγχο της ποσότητας και της ποιότητας των επιφανειακών και των υπογείων υδάτων και εφαρμογή εξειδικευμένων διαχειριστικών σχεδίων ανά λεκάνη απορροής ποταμού. 4 ο Business ECO FORUM /Δημόσιες αρχές και περιβάλλον ΔΕΘ, 7-9 Σεπτεμβρίου 2008
Που μπορεί να οδηγήσει η μη ορθολογική διαχείριση των εδαφοϋδατικών πόρων? 4 ο Business ECO FORUM /Δημόσιες αρχές και περιβάλλον- ΔΕΘ, 7-9 Σεπτεμβρίου 2008 3
Έχουμε χρόνο? 4 ο Business ECO FORUM /Δημόσιες αρχές και περιβάλλον- ΔΕΘ 7-9 Σεπτεμβρίου 2008
Ηπρόκληση ΗΟδηγία-Πλαίσιο 60/2000 για την αειφορική διαχείριση των υδάτων καθώς και η υπό ψήφιση οδηγία για την προστασία και ορθολογική διαχείριση των εδαφών δίνουν την ευκαιρία: Ανάπτυξης μακροπρόθεσμου σχεδιασμού Αποκέντρωσης αρμοδιοτήτων και ενίσχυσης των περιφερειακών δομών Υλοποίησης διαχείρισης εδαφοϋδατικών πόρων σε περιφερειακό επίπεδο
Νέο θεσμικό πλαίσιο στη διαχείριση των υδάτων 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23 Οκτωβρίου 2003. «Θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων» Ν. 3199/2003 «Προστασία και διαχείριση των υδάτων-εναρμόνιση με την οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000» ΠΔ 51/2007 «Προσαρμογή της Οδηγίας 60/2000 στα Ελληνικά δεδομένα».
Τι εισάγει το νέο θεσμικό πλαίσιο Ολοκληρωμένη προσέγγιση της προστασίας των υδατικών πόρων με: Διαχείριση ανά λεκάνη ή ομάδα λεκανών απορροής Ενιαία θεώρηση όλων των τύπων υδατικών συστημάτων Σχεδιασμό και υλοποίηση προγραμμάτων διαχείρισης Αποκεντρωτικός χαρακτήρας με: Θέσπιση Περιφερειακών Διαχειριστικών Αρχών Διασφάλιση και ενίσχυση της συμμετοχής του κοινού στη λήψη αποφάσεων 4 ο Business ECO FORUM /Δημόσιες αρχές και περιβάλλον- ΔΕΘ 7-9 Σεπτεμβρίου 2008
Που εστιάζει η Ευρωπαϊκή Οδηγία 60/2000 και ο Νόμος 3199/2003 Στην έλλειψη επάρκειας νερού λόγω των κλιματικών αλλαγών αλλά και στη μη ορθολογική διαχείριση των εδαφοϋδατικών πόρων Στην περιβαλλοντική υποβάθμιση εξαιτίας κυρίως των επεμβάσεων του ανθρώπου επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων της οδηγίας οι διάφορες χρήσεις ύδατος να συμβάλουν στην ανάκτηση του κόστους των υπηρεσιών ύδατος 4 ο Business ECO FORUM /Δημόσιες αρχές και περιβάλλον ΔΕΘ, 7-9 Σεπτεμβρίου 2008
Διαφοροποιήσεις ως προς προηγούμενα δεδομένα Προσδιορισμός των προδιαγραφών των Σχεδίων Διαχείρισης και των Προγραμμάτων Μέτρων κατά της ρύπανσης, τα οποία θα εκπονούνται από τις Περιφέρειες. Ορισμός των οικονομικών ρυθμίσεων του νερού και εισαγωγή των εννοιών του περιβαλλοντικού και κοινωνικού κόστους στην κοστολόγηση και τιμολόγηση των χρήσεων και υπηρεσιών νερού. Πρόβλεψη για διοικητικές και ποινικές κυρώσεις στη λογική «ο ρυπαίνων πληρώνει».
Ιδιαιτερότητες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας στον τομέα της διαχείρισης των υδάτων Διασυνοριακές εξαρτήσεις (Αξιός, Στρυμόνας) Άνιση κατανομή των πόρων και του πληθυσμού Εποχικότητα της ζήτησης (Άνοιξη & Καλοκαίρι) Γεωργία- Άρδευση (>85% της συνολικής χρήσης) Έλλειψη διαχειριστικών σχεδίων στις διασυνοριακές λεκάνες απορροής Έλλειψη δεδομένων παρακολούθησης υδατίνων σωμάτων και χαρακτηρισμού της οικολογικής κατάσταση αγροτικού χώρου 4 ο Business ECO FORUM /Δημόσιες αρχές και περιβάλλον- ΔΕΘ 7-9 Σεπτεμβρίου 2008
Ιδιαιτερότητες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας στον τομέα της διαχείρισης των υδάτων (συνέχεια) Έλλειψη επαρκών υγροτοπικών λειτουργιών αποθήκευσης επιφανειακών νερών και μετασχηματισμού θρεπτικών στις λεκάνες απορροής της ΠΚΜ Υπερεκμετάλλευση και υφαλμύρινση των υπόγειων υδροφορέων Υποβάθμιση των βασικών λιμναίων οικοσυστημάτων λόγω ανεξέλεγκτων ανθρωπογενών δραστηριοτήτων Μικρή εμπειρία σε συμμετοχικές διαδικασίες (Διαβούλευση-Ανθεμούντας) 4 ο Business ECO FORUM /Δημόσιες αρχές και περιβάλλον ΔΕΘ, 7-9 Σεπτεμβρίου 2008
Στρατηγικός Σχεδιασμός της ΠΚΜ κατά τη διάρκεια της Γ Προγραμματικής Περιόδου Ο σχεδιασμός των δράσεων της ΠΚΜ κατά τη διάρκεια της Γ προγραμματικής περιόδου περιελάμβανε : Άμεση προσαρμογή στις απαιτήσεις της Οδηγίας 60/2000 και του Νόμου 3199/2003 με τη δημιουργία και την εξασφάλιση της εύρυθμης λειτουργία τηςδιεύθυνσηςυδάτων. Συντονισμό των δράσεων στον τομέα των υδάτων και των εφαρμογών τους με συμμετοχή όλων των συναρμόδιων υπηρεσιών της ΠΚΜ (ΔΔΕ, Δάση, ΔΙΠΕΧΩ, Υδάτων, ΔΙΣΑ, Δ/νση Γεωργικής Ανάπτυξης, Πολιτική Προστασία). Ένταξη δράσεων για την εφαρμογή της Οδηγίας 60/2000 στη λεκάνη απορροής του διασυνοριακού ποταμού Στρυμόνα (οι δράσεις αυτές σχεδιάσθηκαν στα πλαίσια του INTERREG IIIA, Ελλάδα-Βουλγαρία). 4 ο Business ECO FORUM /Δημόσιες αρχές και περιβάλλον ΔΕΘ, 7-9 Σεπτεμβρίου 2008
Στρατηγικός Σχεδιασμός της ΠΚΜ κατά τη διάρκεια της Γ Προγραμματικής Περιόδου-Συνέχεια Ένταξη πιλοτικών δράσεων για την εφαρμογή της Οδηγίας 60/2000 στη λεκάνη απορροής του διασυνοριακού ποταμού Αξιού (οι δράσεις αυτές σχεδιάσθηκαν στα πλαίσια του INTERREG IIIA, Ελλάδα-ΠΓΔΜ). Παρακολούθηση της υλοποίησης των έργων του αναθεωρημένου σχεδίου αποκατάστασης της λίμνης Κορώνεια και υλοποίηση δράσεων αποκλειστικής αρμοδιότητας ΠΚΜ, όπως έργα συλλογικού αρδευτικού δικτύου στο Λαγκαδά και ορεινής υδρονομίας στους χειμάρρους Μπογδάνα και Κολχικού. Ανάληψη υλοποίησης περιβαλλοντικών έργων και λοιπών δράσεων σχετικών με τη διαχείριση των υδάτων για λογαριασμό των φορέων διαχείρισης των λιμνών Κορώνειας και Βόλβης και Δέλτα Αξιού. 4 ο Business ECO FORUM /Δημόσιες αρχές και περιβάλλον ΔΕΘ 7-9 Σεπτεμβρίου 2008
Στοχευμένες δράσεις της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας κατά την περίοδο 2006-2008 Εγκατάσταση και λειτουργία δικτύου τηλεμετρικών υδρολογικών σταθμών μέτρησης της ποιότητας και της ποσότητας των επιφανειακών και υπογείων υδάτων στην Κεντρική Μακεδονία Εγκατάσταση και λειτουργία δικτύου μετεωρολογικών σταθμών Λειτουργία πλήρως εξοπλισμένου εργαστηρίου χημικών αναλύσεων (υπό διαπίστευση)-προμήθεια κινητού εργαστηρίου Ορθολογική διαχείριση του αρδευτικού νερού Έκδοση ειδικού τεύχους με στοιχεία για την ποιότητα του νερού στην Κεντρική Μακεδονία για το έτος 2007 Ενίσχυση περιφερειακών δομών-δημιουργία του Διαβαλκανικού Κέντρου Περιβάλλοντος
Προμήθεια υπηρεσιακού αυτοκινήτου τύπου jeep από τη Δ/νση Υδάτων ΠΚΜ μέσω του προγράμματος INTERREG IIIA/ΕΛΛΑΔ ΕΛΛΑΔ-ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ
Εργαστήριο Χημικών Αναλύσεων Δ/νσης Υδάτων ΠΚΜ
Χρήση της τεχνολογίας στη διαχείριση των υδάτων
Στρατηγικός Σχεδιασμός της ΠΚΜ κατά τη διάρκεια της Γ Προγραμματικής Περιόδου-Συνέχεια Παρακολούθηση των ποιοτικών και ποσοτικών παραμέτρων του ποταμού Στρυμόνα για την οικολογική ταξινόμηση των υδάτινων σωμάτων. Ανάλυση των πιέσεων και εγκατάσταση συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης για την προστασία του Ποταμού Βουλγαρία Μπέλιτσα Αγγίτης Στρυμόνας Km 0 4.5 9 18 27 ΥΠΟΜΝΗΜΑ Λεκάνη Απορροής Στρυμόνα 18
Υδρολογικός-Μετεωρολογικός σταθμός μετάδοσης δεδομένων με τηλεμετρία στολιθότοποσερρων(λίμνη Κερκίνη) 20
Υδρολογικός σταθμός μέτρησης στον ποταμό Στρυμόνα
«Ορθολογική διαχείριση των χρήσεων νερού στη λεκάνη απορροής του ποταμού Στρυμόνα με τη χρήση δικτύου μετεωρολογικών σταθμών»-περιοχή Νιγρίτας
«Ορθολογική διαχείριση των χρήσεων νερού στη λεκάνη απορροής του ποταμού Στρυμόνα με τη χρήση δικτύου μετεωρολογικών σταθμών»
Ενίσχυση περιφερειακών δομών- Διαβαλκανικό Κέντρο Περιβάλλοντος Δημιουργία του Διαβαλκανικού Κέντρου Περιβάλλοντος με έδρα το Λαγκαδά και με συμμετοχή στο εταιρικό σχήμα της ΠΚΜ/ΠΤΑ, του ΑΠΘ και του Δήμου Λαγκαδά. Στόχος του Κέντρου αυτού είναι η υλοποίηση περιβαλλοντικών δράσεων δια μέσω ενός ευέλικτου σχήματος, η προώθηση της συνεργασίας με τις βαλκανικές χώρες με την από κοινού υποβολή προτάσεων και υλοποίηση δράσεων σε θέματα περιβάλλοντος με έμφαση τη διαχείριση των υδάτων 24
Στρατηγικός Σχεδιασμός της ΠΚΜ κατά τη διάρκεια της Δ Προγραμματικής Περιόδου (2007-2013) Ενόψει της έναρξης της Δ Προγραμματικής Περιόδου, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας έχει αρχίσει ήδη να σχεδιάσει την περιβαλλοντική περιφερειακή πολιτική στον τομέα της διαχείρισης των εδαφοϋδατικών πόρων και όχι μόνο. Έτσι οι βασικοί άξονες, στους οποίους θα κινηθεί ο περιφερειακός σχεδιασμός την περίοδο 2007-2013, είναι: Η διερεύνηση της εξασφάλισης οικονομικών πόρων μέσα από τα επιχειρησιακά προγράμματα τομεακά και περιφερειακά (ΠΕΠ, ΕΠΠΕΡ, προγράμματα εδαφικής συνεργασίας, ΕΠΑΑ, κλπ) αλλά και μέσα από Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες (LIFE) Η ολοκλήρωση της εφαρμογής της Οδηγίας 60/2000 στους διασυνοριακούς ποταμούς Στρυμόνα και Αξιό με την έκδοση των διαχειριστικών σχεδίων τα οποία θα πρέπει να συνδυασθούν και με το Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο του ΥΠΕΧΩΔΕ. Η ολοκλήρωση και η ομογενοποίηση του συστήματος παρακολούθησης των υδατίνων σωμάτων σε όλη την περιοχή ευθύνης της ΠΚΜ. 4 ο Business ECO FORUM /Δημόσιες αρχές και περιβάλλον ΔΕΘ, 7-9 Σεπτεμβρίου 2008
Στρατηγικός Σχεδιασμός της ΠΚΜ κατά τη διάρκεια της Δ Προγραμματικής Περιόδου (2007-2013)-Συνέχεια Η εκπόνηση διαχειριστικού σχεδίου εδαφικών οικοσυστημάτων σε όλους τους νομούς ευθύνης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και υλοποίηση της Οδηγίας των εδαφών. Η δράση αυτή αποτελεί την απαραίτητη προϋπόθεση για τον σχεδιασμό των χρήσεων γης και την αειφόρο ανάπτυξη της αγροτικής γης. Συνεπώς πρέπει άμεσα να ενταχθεί στον περιφερειακό σχεδιασμό καθώς δρα συνδυαστικά με την οδηγία 60/2000, το Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο και την αειφόρο ανάπτυξη του αγροτικού χώρου. Η εφαρμογή ολοκληρωμένου σχεδίου διαχείρισης των παράκτιων περιοχών αλλά και του ίδιου του Θερμαϊκού κόλπου και τη δημιουργία δικτύου παρακολούθησης της κατάστασης του κόλπου με συμμετοχή και συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων (ΥΜΑΘ, ΠΚΜ, ΝΑΘ, ΟΡΘ, Φορέας διαχείρισης Δέλτα Αξιού, Δήμοι, της περιοχής κ.λπ). 4 ο Business ECO FORUM /Δημόσιες αρχές και περιβάλλον ΔΕΘ, 7-9 Σεπτεμβρίου 2008
Στρατηγικός Σχεδιασμός της ΠΚΜ κατά τη διάρκεια της Δ Προγραμματικής Περιόδου (2007-2013)-Συνέχεια Η υλοποίηση δράσεων για τη διασύνδεση και τη συνεργασία της Πολιτικής Προστασίας με τις λοιπές υπηρεσιακές δομές της ΠΚΜ σε θέματα περιβάλλοντος (πλημμύρες, βιομηχανική ρύπανση ποταμών, καταστροφές φυτικού και ζωικού κεφαλαίου, κλπ). Η ενεργό συμμετοχή του Διαβαλκανικού Κέντρου Περιβάλλοντος στην υλοποίηση του σχεδιασμού αυτού. Κατά τη Δ προγραμματική περίοδο το Διαβαλκανικό Κέντρο Περιβάλλοντος μπορεί και πρέπει να αποτελέσει το βασικό μοχλό για την υλοποίηση της περιβαλλοντικής πολιτικής στην Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας. 4 ο Business ECO FORUM /Δημόσιες αρχές και περιβάλλον- ΔΕΘ, 7-9 Σεπτεμβρίου 2008
Συμπεράσματα Η ορθολογική διαχείριση των υδάτων είναι ένα θέμα υψίστης σημασίας και προτεραιότητας, που εφεξής θα μας απασχολεί όλο και περισσότερο. Το νέο θεσμικό πλάισιο για την ορθολογική διαχείριση των υδάτων υπάρχει, με την οδηγία 2000/60 να δείχνει με ακρίβεια τα βήματα που πρέπει να γίνουν σε Εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς, ΕΣΠΑ 2007-2013 έχει σαφή στόχευση στους βασικούς του άξονες, την αειφόρο ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας ως η κατεξοχήν δημόσια αρχή με θεσμική αρμοδιότητα στην ορθολογική διαχείριση των υδάτων απέδειξε ότι μπορεί να σχεδιάσει και να εφαρμόσει την περιφερειακή πολιτική σε θέματα περιβαλλοντικά. Στο χέρι λοιπόν όλων των εμπεκόμενων φορέων δημόσιων και ιδιωτικών είναι να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στις προκλήσεις των καιρών. 4 ο Business ECO FORUM /Δημόσιες αρχές και περιβάλλον- ΔΕΘ, 7-9 Σεπτεμβρίου 2008
Ευχαριστώ για την προσοχή σας Τελικό συνέδριο του έργου RIVER SHIELD, Θεσσαλονίκη 11-4-2008