Χρηματοοικονομική Διάλεξη 1: Εισαγωγή

Χρηματοοικονομική Διάλεξη 1: Εισαγωγή

Είδη Εταιριών Ατομική ή προσωπική Επιχείρηση Εταιρική Επιχείρηση Ομόρρυθμη Εταιρία (ΟΕ, Unlimited Company) Ετερόρρυθμη Εταιρία (ΕΕ, Unlimited Company) Εταιρία Περιορισμένης Ευθύνης (ΕΠΕ, Limited Liability Company) Ανώνυμη Εταιρία (ΑΕ, Public Limited Liability Company, Société Anonyme) Πηγή: Γενική Γραμματεία Εμπορίου

Χρηματοοικονομική Διοίκηση στο Οργανόγραμμα Source: Bringham & Ehrhardt (2002)

Χρηματοοικονομική Διοίκηση και Επενδυτές Source: Brealey & Myers (2000) (1) Μετρητά από πώληση περιουσιακών στοιχείων σε επενδυτές (2) Μετρητά επενδυμένα σε δραστηριότητες επιχείρησης και αγορά περιουσιακών στοιχείων (3) Μετρητά από δραστηριότητες επιχείρησης (4a) Επαναεπενδυμένα μετρητά (4b) Μετρητά επιστρέφουν σε επενδυτές

Απλοποιημένη Εικόνα Εταιρίας

Το πάζλ...?

Χρηματοοικονομικές Αποφάσεις Απόφαση Επένδυσης (Investment) Που θα επενδύσω; Απόφαση Χρηματοδότησης (Financial) Πως θα χρηματοδοτήσω την επένδυση; Απόφαση Μερίσματος (Dividend) Πόσα κέρδη πρέπει να διανείμω στους μετόχους; Μεγιστοποίηση Αξίας της εταιρίας

Ερωτήματα Επιμερισμού Αν υπάρχει η δυνατότητα επένδυσης σε δυο διαφορετικές επενδύσεις πως θα κάνουμε την βέλτιστη επιλογή; Ποια πρέπει να είναι η απόδοση μιας νέας επένδυσης ώστε να είναι δικαιολογημένη; Πως μετρώνται οι αποδόσεις επενδύσεων; Ποιος είναι ο άριστος συνδυασμός επενδύσεων που πρέπει να έχει κάποιος;

Ερωτήματα Χρηματοδότησης Πως θα αγοράσει και χρηματοδοτήσει η εταιρία τα αποθέματα, εξοπλισμό και άλλα περιουσιακά στοιχεία; Πρέπει να δανειστεί ή να χρησιμοποιήσει ίδια κεφάλαια; Ποια είναι η πιο κατάλληλη πηγή χρηματοδότησης; Είναι καλύτερη η αγορά ή το ενοίκιο; Πως θα επηρεαστεί η κερδοφορία αν αυξηθεί ο δανεισμός;

Ερωτήματα Μερίσματος Πρέπει να διανεμηθούν τα κέρδη στους μετόχους της εταιρίας αφού πληρωθούν όλες οι υποχρεώσεις; Πόσα από τα κέρδη πρέπει να διανεμηθούν; Με τι μορφή πρέπει να διανεμηθούν τα κέρδη; Τι επιθυμούν οι μέτοχοι; Πως μπορεί να επηρεαστεί μέσω των μερισμάτων η σύνθεση των μετόχων, η διοίκηση της εταιρίας και το κόστος χρηματοδότησης;

Βασικά Εργαλεία Χρηματοοικονομικής Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων Χρηματοοικονομικά Μαθηματικά Ανάλυση Κινδύνου

Εταιρικοί Στόχοι Α. Μεγιστοποίηση Αξίας Εταιρίας B. Μεγιστοποίηση πλούτου μετόχων Χαρακτηριστικά εταιρίας Γ. Μεγιστοποίηση τιμής μετοχής Όλοι οι άλλοι στόχοι είναι ενδιάμεσοι και οδηγούν στην μεγιστοποίηση της αξίας της εταιρίας ή λειτουργούν σαν περιορισμοί που τίθενται στην μεγιστοποίηση αξίας.

Γιατί επικεντρωνόμαστε στην μεγιστοποίηση αξίας μετοχής; Η τιμή μετοχής είναι εύκολα και συνεχώς μετρήσιμη Αν οι επενδυτές είναι ορθολογικοί, οι μετοχές αντανακλούν άμεσα την συσσωρευμένη πληροφόρηση και συλλογική «σοφία» των αγορών για το μέλλον. Η μεγιστοποίηση της τιμής της μετοχής επιτρέπει την ανάπτυξη μιας εξαιρετικά κομψής θεωρίας για να μπορέσουμε πρακτικά να: Επιλέγουμε επενδυτικά σχέδια Προσδιορίζουμε το άριστο μίγμα χρηματοδότησης Να καθορίζουμε το βέλτιστο επίπεδο μερισμάτων

Ο κλασικός στόχος μιας εταιρίας σε ιδανικές συνθήκες ΜΕΤΟΧΟΙ Εκλέγουν την διοίκηση ΔΣ Ετήσια Συνέλευση Μεγιστοποίηση αξίας εταιρίας ΔΑΝΕΙΣΤΕΣ Δανείζουν χρήμα Προφυλάσσουν τα συμφέροντά τους Διοίκηση Δεν υπάρχει κοινωνικό κόστος ΚΟΙΝΩΝΙΑ Τα κόστη μπορούν να επιμεριστούν στις εταιρίες Οι αγορές/διοίκηση παρέχουν έγκαιρη και σωστή πληροφόρηση Οι αγορές λειτουργούν αποτελεσματικά ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ

Απάντηση στην κριτική Η μεγιστοποίηση της τιμής της μετοχής δεν είναι ασύμβατη με την ικανοποίηση των αναγκών των εργαζομένων. Συχνά οι εργαζόμενοι είναι μέτοχοι Γενικά, εταιρίες που μεγιστοποιούν την τιμή της μετοχής τους φέρονται και καλά στους εργαζόμενους Η μεγιστοποίηση της τιμής της μετοχής δεν σημαίνει ότι οι πελάτες δεν είναι σημαντικοί. Συνήθως, η ικανοποίηση των πελατών οδηγεί σε μεγιστοποίηση τιμής μετοχής.

Ότι κάνουν όλοι οι άλλοι Ποιος είναι ο στόχος της Χρημ/κής Διοίκησης; Επιβίωση Αποφυγή οικονομικής δυσχέρειας & πτώχευσης Επικράτηση επί των ανταγωνιστών Μεγιστοποίηση Πωλήσεων και μεριδίου αγοράς Ελαχιστοποίηση κόστους Μεγιστοποίηση κερδών Διατήρηση σταθερής κερδοφορίας Μεγιστοποίηση απολαβών διοίκησης Ικανοποίηση εργαζομένων Κοινωνική ωφέλεια

Ολίγη Ιστορία Βαβυλόνιοι (1800 πχ): Χρηματοοικονομικά Προβλήματα Αρχαία Ελλάδα: Πυθαγόρειοι, Αριστοτέλης, Θαλής ο Μιλήσιος Ρωμαϊκή Περίοδος: Νομικό Πλαίσιο και Οργανωμένες Αγορές Μεσαίωνας και Αναγέννηση: Εμπόριο και Τράπεζες Lucca Pacioli (1494): Διπλογραφική Λογιστική Galileo (1597 1705): Μηχανή Συνεχούς ανατοκισμού N. Bernoulli (1687 1759), D. Bernoulli (1700 1782), A. de Moivre (1667 1754): Εφαρμογές πιθανοτήτων σε χρηματοοικονομικά και ασφαλιστικά προβλήματα. L. Bachelier (1900): Ορισμός κίνησης Brown και εφαρμογή στην περιγραφή τιμών μετοχών και παραγώγων Charles Dow (1900): Τεχνική/Θεμελιώδης Ανάλυση Markowitz (1970): Σύγχρονη Θεωρία Χαρτοφυλακίου Sharpe (1970): Υπόδειγμα Αποτίμησης Αγοράς (CAPM) Black, Scholes & Merton (1970): Θεωρία Παραγώγων

Δομή Συζήτησης Συμμετέχοντες Χρηματοοικονομικά Προϊόντα Χρηματοοικονομικές Αγορές Πρακτικές Συναλλαγών Κανονιστικό Πλαίσιο Αυτά είναι τα βασικά συστατικά ενός ανεπτυγμένου χρηματοοικονομικού συστήματος

Συμμετέχοντες Τελικοί Χρήστες Αρχικοί Δανειστές Τελικοί Δανειζόμενοι Οι συμμετέχοντες είναι οι βασικοί παίκτες του συστήματος Γενικοί Ενδιάμεσοι Τραπεζικοί Οργανισμοί Μη Τραπεζικοί Οργανισμοί Ειδικοί Ενδιάμεσοι Αrbitrageurs Αντισταθμιστές Κερδοσκόποι Ειδικοί Διαπραγματευτές

Μια βασική οικονομική λογιστική ταυτότητα Αποταμίευση Επένδυση = Αύξηση Ενεργητικού Αύξηση Παθητικού = Καθαρή Θέση = Πλεόνασμα ή Έλλειμμα Για το σύνολο της οικονομίας η ταυτότητα αυτή δίνει μηδέν. Για επιμέρους οικονομικούς τομείς μπορεί να εμφανίζει πλεόνασμα ή έλλειμμα. Ποιοι μπορεί να είναι αυτοί οι τομείς;

Νοικοκυριά: Πλεόνασμα & Ρευστότητα Ο απώτερος σκοπός των νοικοκυριών είναι να μεγιστοποιήσουν την ωφελιμότητα ή χρησιμότητα από κατανάλωση κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Αν δεν καταναλώνεται αμέσως όλο το εισόδημα, απαιτείται ένα προσωρινό αποθετήριο για τις αποταμιεύσεις μέχρι να απαιτηθούν για την χρηματοδότηση μελλοντικής κατανάλωσης. Αυτό απαιτεί αγορά χρηματοοικονομικών αγαθών. Συνήθως, τα νοικοκυριά εμφανίζουν πλεόνασμα και είναι καθαροί δανειστές. Καθώς τα νοικοκυριά εμφανίζουν αποστροφή στον κίνδυνο και δεδομένης της αβεβαιότητας της μελλοντικής κατανάλωσης αλλά και των χρηματοοικονομικών αγαθών, τα νοικοκυριά έχουν σαφή προτίμηση προς την ρευστότητα.

Επιχειρήσεις: Μακροχρόνιο Έλλειμμα Ο απώτερος σκοπός των επιχειρήσεων είναι να μεγιστοποιήσουν την αναμενόμενη χρησιμότητα από την εισροή κερδών. Για την χρηματοδότησή των φυσικών επενδυτικών δραστηριοτήτων τους πωλούν χρηματοοικονομικά αγαθά ή μέρος της επιχείρησης, ή ανακυκλώνουν κέρδη. Συνήθως οι επιχειρήσεις είναι ελλειμματικές και έτσι είναι καθαροί δανειζόμενοι. Υποθέτοντας ουδέτερη στάση έναντι του κινδύνου μπορεί να δειχθεί ότι αυτό ισοδυναμεί με την μεγιστοποίηση της μακροχρόνιας αξίας της επιχείρησης. Αυτή πραγματοποιείται με επενδύσεις και ενέχει σημαντική αβεβαιότητα και μακροχρόνιο προσανατολισμό.

Ένα Θεμελιώδες Πρόβλημα της Χρηματοοικονομικής Πως θα συμβιβαστούν οι προτιμήσεις του πλεονασματικού τομέα να δανείζει βραχυχρόνια (lend short) και του ελλειμματικού τομέα να δανείζεται μακροχρόνια (borrow long); Βασική αποστολή των χρηματαγορών είναι να ταιριάξουν τα πλεονάσματα δανειστών με τις ανάγκες δανειζομένων μέσω του μηχανισμού των τιμών και των ενδιαμέσων (intermediaries).

Οι ενδιάμεσοι μπορούν να λύσουν το πρόβλημα! Αρχικοί Δανειστές Τελικοί Δανειζόμενοι Με απλή μεσιτεία και δημιουργία νέων χρηματοοικονομικών αγαθών, οι ενδιάμεσοι μπορούν να επιλύσουν τα προβλήματα συμβιβασμού προτιμήσεων.

Βασικοί Ρόλοι Ενδιάμεσων Μεσιτεία Υπαρχόντων Χρηματοοικονομικών Αγαθών Δημιουργία Νέων Χρηματοοικονομικών Αγαθών

Αποστολή Ενδιαμέσων Μετασχηματισμός Κινδύνου: Επικίνδυνες υποχρεώσεις των δανειζομένων σε ασφαλείς αξίες δανειστών Μετασχηματισμός Ρευστότητας: Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις σε ρευστοποιήσιμες αξίες Μετασχηματισμός Κόστους Συναλλαγών: Υψηλό κόστος απευθείας συναλλαγών σε χαμηλό κόστος συναλλαγών με ενδιάμεσους Για τις υπηρεσίες τους οι ενδιάμεσοι κερδίζουν έμμεσα από την διαφορά κόστους χρήματος δανεισμού δανειζομένου ή/και άμεσα από χρέωση προμήθειας επί συναλλαγών.

Μετασχηματισμός Ειδικού Κινδύνου Οι ενδιάμεσοι μπορούν να μειώσουν τον λεγόμενο ειδικό (specific) κίνδυνο μέσω: Διασποράς Κινδύνων (risk spreading). Για παράδειγμα, ο κίνδυνος και οι επιπτώσεις από την πτώχευση ενός δανειζόμενου μειώνεται μοιράζοντας τα διαθέσιμα κεφάλαια σε μεγάλο αριθμό σχετικά μικρών δανείων Ομαδοποίησης Κινδύνων (risk pooling). Για παράδειγμα, ο κίνδυνος επένδυσης μπορεί να μειωθεί μοιράζοντας τα διαθέσιμα κεφάλαια σε πολλές διαφορετικές όσο το δυνατό ανεξάρτητες (ή αντίθετα εξελισσόμενες) επενδύσεις όπου οι επιμέρους κίνδυνοι θα αλληλο εξουδετερώνονται.

Συστηματικός Κίνδυνος Υπάρχει ένα είδος κινδύνου, ο κίνδυνος της αγοράς (market risk), που δεν μπορεί να μειωθεί με αυτούς τους τρόπους. Αυτοί οι κίνδυνοι απαιτούν ειδικές τεχνικές Διαχείρισης Κινδύνου (Risk Management).

Κατηγορίες Γενικών Ενδιαμέσων Τραπεζικοί Οργανισμοί Καταναλωτικές Τράπεζες Επενδυτικές Τράπεζες Εξειδικευμένες Τράπεζες Μη Τραπεζικοί Οργανισμοί Ασφαλιστικές Εταιρείες Συνταξιοδοτικά Κεφάλαια Αμοιβαία Κεφάλαια Επενδυτικά Κεφάλαια

Master in Accounting & Finance Καταναλωτικές Τράπεζες Οι Καταναλωτικές Τράπεζες (retail, high street banks) συναλλάσσονται κυρίως με νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις και παρέχουν προϊόντα όπως: Λογαριασμούς καταθέσεων Δάνεια (καταναλωτικά, στεγαστικά, κλπ) Υπηρεσίες μεταφοράς κεφαλαίων, κ.λ.π. Οι εισροές τους (καταθέσεις) μεταφέρονται σε ελλειμματικούς τομείς. 45

Επενδυτικές Τράπεζες Οι Επενδυτικές Τράπεζες (investment, wholesale or merchant banks) συναλλάσσονται κυρίως με μεγάλες επιχειρήσεις, θεσμικούς επενδυτές, δημόσιους οργανισμούς, και παρέχουν υπηρεσίες όπως: Εταιρική Χρηματοοικονομική (corporate finance). Δραστηριότητες εύρεσης (origination) και αναδοχής (underwriting) κεφαλαίων: εταιρικά δάνεια, έκδοση μετοχικού κεφαλαίου, έκδοση ομολόγων, Μ & Α s, κ.α. Διαχείριση Διαθεσίμων (asset management) Διαχείριση Εξαγωγών/Εισαγωγών Διεθνή Χρηματοοικονομική Διαχείριση Κινδύνου, κ.λ.π.

Εξειδικευμένες Τράπεζες Υπάρχει μια σειρά από τραπεζικούς οργανισμούς οι οποίοι παρέχουν εξειδικευμένες καταναλωτικές, επενδυτικές ή άλλες τραπεζικές υπηρεσίες: Κεντρικές Εθνικές ή Διεθνείς Τράπεζες (ΤτΕ, ΕCB, ΔΝΤ,κλπ) Τραπεζικοί αντιπρόσωποι (correspondent banking) Τράπεζες μικρο δανείων (microfinance) Εξειδικευμένες Καταναλωτικές Τράπεζες (πχ, Coutts) Yπεράκτιες (overseas) Τράπεζες Μικτές Τράπεζες