ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Ηεξατοµίκευση της διδασκαλίας: Μέθοδος του µη αποκλεισµού ιγγελίδης Νικόλαος Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ Περιεχόµενα της διάλεξης Κύρια χαρακτηριστικά της µεθόδου του µη αποκλεισµού Προϋποθέσεις επιτυχίας, συνέπειες και βασικά συµπεράσµατα για τη µέθοδο Παραδείγµατα εφαρµογής στην πράξη και σχεδιασµός δραστηριοτήτων Εισαγωγή Όλοι οι µαθητές µας είναι ίδιοι µεταξύ τους, όσον αφορά τις ικανότητες και τα ενδιαφέροντά τους; Πώς θα πρέπει να οργανώσουµε το µάθηµα, ώστε ο καθένας να επωφελείται κατά το µέγιστο δυνατό; Πώς αυτό θα υλοποιηθεί, όταν ταυτόχρονα υπάρχει µια έµφαση για περισσότερη αυτονοµία στο µαθητή; Εφόσον δεν είµαστε συνεχώς δίπλα στους µαθητές, πώς θα γνωρίζουµε αν ο καθένας εκτελεί το καλύτερο που µπορεί και θα επωφελείται της διδασκαλίας µας στο µέγιστο βαθµό; Τι σηµαίνει εξατοµίκευση; Πώς εξατοµικεύεται η άσκηση; ίνω προσωπικό χαρακτήρα στη διδασκαλία ίνω τη δυνατότητα προσαρµογής κάποιων παραµέτρων του µαθήµατος στους µαθητές
Τι είδους επιλογές; Με άλλα λόγια ΙΝΩ ΕΠΙΛΟΓΕΣ! Εξαρτάται από τον τρόπο ή τη µέθοδο διδασκαλίας Εξατοµίκευση κι επιλογές στο µαθητή. Γιατί; Το µάθηµα προσαρµόζεται στις ανάγκες, τα ενδιαφέροντα και τις ιδιαιτερότητες του κάθε µαθητή Το βάρος της διδασκαλίας εστιάζεται στο πώς ο µαθητής µαθαίνει, παρά στο πώς ο εκπαιδευτικός διδάσκει ιατήρηση του ενδιαφέροντος σε υψηλά επίπεδα Έµφαση στη συµµετοχή όλων Χρήσιµο όταν έχουµε να κάνουµε µε χαρισµατικούς µαθητές ή µαθητές µε ειδικές ανάγκες Ενίσχυση της αυτό-αποτελεσµατικότητας Ποιος παίρνει τις αποφάσεις στο µάθηµα; Μέθοδοι διδασκαλίας (teaching styles) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 άσκαλος Προσαρµογή του ατόµου στο σύνολο Μαθητής Εξατοµίκευση ΣΤΟΧΟΣ Η µέθοδος του µη αποκλεισµού Να µάθει ο µαθητής να επιλέγει ένα επίπεδο δυσκολίας στο οποίο µπορεί να εκτελέσει την άσκηση µε επιτυχία.
Ο ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΣ Προετοιµάζει την άσκηση µε διαφορετικά επίπεδα δυσκολίας. Προετοιµάζει τα κριτήρια µε τα επίπεδα δυσκολίας της άσκησης Απαντά σε ερωτήσεις που θα υποβάλλει ο µαθητής. Ο ΜΑΘΗΤΗΣ Παίρνει µερικές ή όλες από τις 9 αποφάσεις που αναφέρονται στην πρακτική µέθοδο διδασκαλίας. Αξιολογεί τα διαφορετικά επίπεδα δυσκολίας της άσκησης και επιλέγει το κατάλληλο επίπεδο για τον εαυτό του. Εκτελεί την άσκηση. Συγκρίνει την εκτέλεση της άσκησης µε βάση τα κριτήρια που έχει προετοιµάσει ο εκπαιδευτικός. Υποβάλλει ερωτήσεις για διευκρινίσεις. Πότε χρησιµοποιείται η µέθοδος του µη αποκλεισµού Όταν ο στόχος είναι η συµµετοχή όλων των παιδιών, ανεξάρτητα από το επίπεδο των ικανοτήτων του καθενός. Όταν στόχος είναι η εξατοµίκευση του µαθήµατος στα επίπεδα του κάθε µαθητή. Παραδείγµατα εφαρµογής Ο καθηγητής προετοιµάζει ένα φύλλο µε παραµέτρους που µπορεί ο µαθητής να τροποποιήσει, προκειµένου να κάνει την άσκηση πιο εύκολη ή πιο δύσκολη. Ο µαθητής επιλέγει ποια παράµετρο της άσκησης θα τροποποιήσει ή ποια άσκηση θα εκτελέσει και στη συνέχεια εκτελεί. Ένα παράδειγµα στη σκοποβολή Στο σερβίς στο βόλεϊ Τι µπορούµε να επιτρέψουµε στους µαθητές να διαφοροποιήσουν; ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΜΕΓΕΘΟΣ ΣΤΟΧΟΥ Με ποιο τρόπο θα σερβίρεις; Σε ποια περιοχή θα σηµαδέψεις; Από ποια απόσταση; Από ποιο σηµείο; 1 2
Κάµψεις Επέλεξε µε ποιο τρόπο θα κάνεις κάµψεις; Πόσες κάµψεις θα κάνεις; 5 10 15 Κάµψεις οκίµασε να κάνεις 5 κάµψεις αλλάζοντας τον τρόπο τοποθέτησης των χεριών το πόσο ανοιχτά θα είναι τα πόδια το ύψος της λεκάνης από το έδαφος τον τρόπο στήριξης του σώµατος την γωνία των γονάτων ΕΓΙΝΕ Πάσα µε δάχτυλα σε ζευγάρια Παίζουµε 5 πάσες δοκιµάζοντας διαφορετικές αποστάσεις µεταξύ µας ΕΓΙΝΕ Σηµείωσε από ποιο σηµείο θα κάνεις σερβίς. Σηµείωσε πόσα στα 5 θα πετύχεις Α Β Γ διαφορετικές τροχιές διαφορετικές αρχικές θέσεις προετοιµασίας διαφορετικές στάσεις του σώµατος κατά την επαφή µε τη µπάλα Ε Ζ Η Θ ευτέρα, 5 εκεµβρίου 2005 Πέτυχα.. στα 5 σερβίς. Την επόµενη φορά θα προσπαθήσω να πετύχω.. στα 5 σερβίς. Τι επιλογές δεν µπορούν να δοθούν; Επιλογές που έχουν να κάνουν µε κανόνες ασφαλείας! Σηµαντική υπενθύµιση Ι Ο µαθητής επιλέγει µόνος του το βαθµό δυσκολίας της άσκησης. Ο καθηγητής δεν επεµβαίνει, δεν υποδεικνύει!
Σηµαντική υπενθύµιση ΙΙ Οεκπαιδευτικός χρειάζεται να τονίζει την ιδέα της διαφοροποίησης µέσα στην τάξη Να αποφεύγεται η έµφαση σε ανταγωνιστικούς στόχους (π.χ. ποιος θα κάνει τα περισσότερα, ποιος θα κερδίσει τους περισσότερους πόντους κλπ) ιαφοροποίηση του βαθµού δυσκολίας και καθορισµός στόχων Καθορισµός στόχων και διαφοροποίηση βαθµού δυσκολίας µέσα στην ίδια άσκηση Το δικαίωµα απόφασης στο µαθητή: επιλογή ανάµεσα από διαφορετικές ασκήσεις Προϋποθέσεις επιτυχίας Να έχουν προετοιµαστεί και γραφτεί µε απλά λόγια οι παράµετροι που µπορεί να διαφοροποιήσει το παιδί. Ο µαθητής επιλέγει µόνος του το βαθµό δυσκολίας της άσκησης. Ο καθηγητής δεν επεµβαίνει, δεν προτείνει. Τόσο ο καθηγητής όσο και οι µαθητές θα πρέπει να έχουν αποδεχθεί την ιδέα της διαφοροποίησης µέσα στο µάθηµα Χρήσιµες συµβουλές Ο εκπαιδευτικός να είναι διαθέσιµος για διευκρινήσεις σε όλη τη διάρκεια του µαθήµατος Ο εκπαιδευτικός να µοιράζει το χρόνο του σε όλους τους µαθητές
Συνέπειες από την εφαρµογή Κάθε µαθητής, ανεξάρτητα από το επίπεδο ικανότητας που έχει, θα µπορεί να νιώσει την ικανοποίηση ότι τα καταφέρνει. Μειώνεται το άγχος κι ενισχύεται το ενδιαφέρον των µαθητών για το µάθηµα και την άσκηση. Τι έχουν δείξει έρευνες µέχρι τώρα... Η µέθοδος της διαφοροποίησης του βαθµού δυσκολίας, σε σύγκριση µε αυτό του παραγγέλµατος: αύξησε την παρακίνηση των µαθητών µείωσε το άγχος Από τη θεωρία στην πράξη Με ποια διαδικασία σχηµατίζουµε µια κάρτα ασκήσεων; 1. Επιλογή της άσκησης. 2. Ανάλυση και καταγραφή των παραµέτρων που αφορούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της άσκησης. 3. Αποφασίστε ποιες παραµέτρους απ αυτές θα επιτρέψετε στους µαθητές να διαφοροποιήσουν, εφόσον το κρίνετε κατάλληλο. Πρακτική άσκηση Επιλέξτε 3 ασκήσεις ή δραστηριότητες από το σχέδιο µαθήµατος που έχετε ήδη φτιάξει. Φτιάξτε µια κάρτα για την κάθε άσκηση µε βάση τη µέθοδο διαφοροποίησης του βαθµού δυσκολίας της άσκησης Βιβλιογραφία ιγγελίδης Ν. (2006). Το φάσµα των µεθόδων διδασκαλίας στη φυσική αγωγή: από τη θεωρία στην πράξη. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Χριστοδουλίδη (Κεφάλαιο 5). Mosston M. & Ashworth S. (2002). Teaching physical education (5th edition). San Fransisco, CA: Benjamin Cummings (Κεφάλαιο 10).