Επιχειρηματικό Πλάνο Δράσης 1 1
Ορισμός επιχειρηματικού πλάνου δράσης Το επιχειρηματικό σχέδιο (business plan) χαρτογραφεί την πορεία και τον προορισμό μιας επιχείρησης σε συγκεκριμένους όρους για τους πρώτους δώδεκα μήνες και σε γενικούς όρους για τον δεύτερο και τρίτο χρόνο των εργασιών της επιχείρησης. Το επιχειρηματικό πλάνο δράσης είναι μια γραπτή περιγραφή της επιχείρησης, των στόχων της και των αναγκαίων βημάτων για την επίτευξή τους. Το επιχειρηματικό σχέδιο πλάνο δράσης είναι ένα γραπτό ντοκουμέντο που βοηθάει μια επιχείρηση να κοιτάει μπροστά, να κατανέμει τους πόρους της, να επικεντρωθεί θί στην επίτευξη των στόχων της και να προετοιμαστεί για προβλήματα και ευκαιρίες. 2
Σπουδαιότητα επιχειρηματικού πλάνου δράσης Η υλοποίηση της αναπτυξιακής πορείας της επιχείρησης προϋποθέτει την πραγματοποίηση αποδοτικών επενδύσεων με ταυτόχρονη κατάλληλη χρηματοδότησή τους. Ο εντοπισμός και η πραγματοποίηση αποδοτικών επενδύσεων συνδέεται με την σύνταξη και υλοποίηση ενός επιχειρηματικού πλάνου δράσης. Η σύνταξη και υλοποίηση του επιχειρηματικού πλάνου δράσης είναι ιδιαίτερης σημασίας ενέργεια στην περίπτωση νέων επενδύσεων π.χ. στην περίπτωση ίδρυσης νέας επιχειρηματικής οντότητας, επέκταση ήδη λειτουργούσας επιχείρησης. Στην περίπτωση αυτή το επιχειρηματικό πλάνο δράσης μας επιτρέπει να προσδιορίσουμε όχι μόνο την αποδοτικότητα αλλά και το ύψος της απαιτούμενης χρηματοδότησης της νέας επιχειρηματικής δραστηριότητας. 3
Περιεχόμενο επιχειρηματικού πλάνου δράσης - Εισαγωγή Γενικά Στοιχεία (περιγραφή των προϊόντων ή των υπηρεσιών, πληροφόρηση για τους ιδρυτές και τα βασικά στελέχη της επιχείρησης κ.λπ.) - Διαμόρφωση Στρατηγικής - Λογιστική και Εσωτερικός Έλεγχος - Σχέδιο Μάρκετινγκ (πληροφόρηση για την αγορά, για τον ανταγωνισμό κ.λπ.) - Τοποθεσία και Εσωτερική Διαρρύθμιση Χώρου - Σχέδιο Παραγωγικής Διαδικασίας - Σχέδιο για το Ανθρώπινο Δυναμικό - Χρηματοοικονομικός Σχεδιασμός, Προβλέψεις και Έλεγχος - Παράρτημα με αναλυτικούς πίνακες 4
Κατευθυντήριες γραμμές Κρατείστετοεπιχειρηματικόσχέδιοόσοτοδυνατόπιοσύντομο, χωρίς βέβαια να θυσιάζεται την πλήρη περιγραφή του επιχειρηματικού τολμήματος και των δυνατοτήτων του. Μην συμπεριλαμβάνετε στην ομάδα διοίκησης άτομα, για τα οποία δεν μπορείτε να δώσετε ακριβή και ειλικρινή πληροφόρηση. Μην περιγράφετε τεχνικά προϊόντα ή διαδικασίες παραγωγής σε όρους, που μόνο ένας ειδικός μπορεί να καταλάβει. Μην περιλαμβάνετε διφορούμενες, ασαφείς και αναπόδεικτες διατυπώσεις. Η διατύπωση τέτοιων θέσεων σας κάνουν να φαίνεστε ένα άτομο με ρηχή και επιπόλαιη σκέψη. 5
Κατευθυντήριες γραμμές Αποκαλύψτε και θέστε προς συζήτηση οποιαδήποτε τρέχον ή δυνητικό πρόβλημα στο επιχειρηματικό τόλμημά σας. Στην σύνταξη του επιχειρηματικού σχεδίου προσπαθείτε να εμπλέξετε όλα τα μέλη της διοικητικής ομάδας, καθώς επίσης και άτομα με ειδικές νομικές, λογιστικές και χρηματοοικονομικές γνώσεις. Μην προσπαθείτε να υπερεκτιμήσετε ή να διογκώσετε τα έσοδα και τις αναμενόμενες επιτυχίες. Αντίθετα να είστε ρεαλιστικός και αντικειμενικός στην πραγματοποίηση εκτιμήσεων και στην προσέγγιση των κινδύνων. 6
Στρατηγικός Σχεδιασμός Η διαδικασία λήψης αποφάσεων, μέσα στο πλαίσιο του επηρεασμού των εισροών και εκροών που σχετίζονται με την επιχειρηματική οντότητα, συνεπάγεται: α) τονεπηρεασμότωνσχετικώνελεγχόμενωνμεταβλητών(controllable variables) από το μάνατζμεντ ή την διοίκηση της επιχείρησης, όπως η ποσότητα του ανθρώπινου δυναμικού, οι πηγές και το ύψος της χρηματοδότησης, οι μέθοδοι πωλήσεων κ.λπ. β) την αξιοποίηση των σχετικών μη ελεγχόμενων μεταβλητών (non- controllable variables), οι οποίες είναι δυνατόν να επηρεάσουν την μακροχρόνια επιτυχία της επιχείρησης, όπως ο πληθυσμός, το ακαθάριστο εθνικό προϊόν, οι πωλήσεις του παραγωγικού κλάδου κ.λπ. 7
Στρατηγικός Σχεδιασμός Οι λειτουργίες σχεδιασμού και ελέγχου συνήθως αντικατοπτρίζονται στις περισσότερες επιχειρήσεις στο πλαίσιο των ακόλουθων τριών διαφορετικών ειδών διαδικασιών. Στρατηγικός Σχεδιασμός (strategic planning) Έλεγχος Διοικητικής Υλοποίησης Στρατηγικής (Management Control) Λειτουργικός Έλεγχος (Operational Control) 8
Οι σκοποί του στρατηγικού σχεδιασμού Μεταβολή στην κατεύθυνση της επιχείρησης Επιτάχυνση της ανάπτυξης και βελτίωση της κερδοφορίας Τερματισμό της λειτουργίας τμημάτων με χαμηλή επίδοση (απόδοση) Επικέντρωση των πόρων της επιχείρησης σε σπουδαία πράγματα Απόκτηση του ελέγχου των λειτουργιών και εργασιών της επιχείρησης 9
Οι σκοποί του στρατηγικού σχεδιασμού Εκπαίδευση και ανάπτυξη των διευθυντικών στελεχών Καλύτερη προσαρμογή σ ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον Δημιουργία καλύτερου εσωτερικού συντονισμού των δραστηριοτήτων Δημιουργία νέων εναλλακτικών επιλογών επιχειρηματικής δράσης για εξέταση Επαναφορά στον «κανονικό» ρυθμό ανάπτυξης μιας «κουρασμένης» επιχείρησης. 10
Διαδικασία του Στρατηγικού Σχεδιασμού Η διαδικασία του στρατηγικού σχεδιασμού μπορεί να διατυπωθεί υπό την μορφή των ακόλουθων ερωτημάτων και των απαντήσεών τους Πού επιθυμούμε να βρεθούμε; (Where do we want to be?) Πού είναι πιθανό να βρεθούμε; (Where are we likely to be?) Πώς μπορούμε να φθάσουμε στον επιθυμητό στόχο; (How can we get there?) Υλοποίηση (implementation Let s go) Πώς τα πάμε; (How are we doing?) 11
Η Χρηματοοικονομική Πτυχή του Επιχειρηματικού Πλάνου Δράσης Το επιχειρηματικό σχέδιο, καθώς και η προμελέτη σκοπιμότητας, περιέχει ένα τμήμα που αναφέρεται στα χρηματοοικονομικά. Αυτό το τμήμα του επιχειρηματικού σχεδίου συγκεντρώνει (φέρνει σε επαφή) όλα τα επιμέρους σχέδια (π.χ. μάρκετινγκ, παραγωγής) του επιχειρηματία και εξετάζει την χρηματοοικονομική τους βιωσιμότητα εφικτότητα (financial feasibility). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι πολλοί επιχειρηματίες επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στους στόχους του μάρκετινγκ και της παραγωγής και θεωρούν (treat) τον χρηματοοικονομικό σχεδιασμό ως μια μεταγενέστερη σκέψη (τροποποίηση αρχικής σκέψης) (after thought). 12
Χρηματοοικονομικός Σχεδιασμός Ο χρηματοοικονομικός σχεδιασμός (financial planning) εμπερικλείει α) τις προσπάθειες της επιχείρησης να προβλέψει τις μελλοντικές χρηματοδοτικές ανάγκες της και β) να προκαθορίσει τις λεπτομέρειες οποιασδήποτε χρηματοοικονομικής συμφωνίας που μπορεί να απαιτηθεί προκειμένου να ικανοποιηθούν αυτές οι ανάγκες. 13
Διακρίσεις χρηματοοικονομικού μ σχεδιασμού Ο χρηματοοικονομικός σχεδιασμός ανάλογα με το σκοπό στον οποίο αποσκοπεί μπορεί να διακριθεί σε δύο κατηγορίες. Ο πρώτος σκοπός είναι χρηματοοικονομικός σχεδιασμός για νέα προϊόντα και επιχειρηματικές δραστηριότητες (Planning financial feasibility for new operations). Ο δεύτερος σκοπός είναι επιχειρηματικός σχεδιασμός για επιχειρηματικές δραστηριότητες σε εξέλιξη ή για συνεχιζόμενες επιχειρηματικές δραστηριότητες (financial planning for ongoing operations). 14
Διακρίσεις χρηματοοικονομικού μ σχεδιασμού Ο χρηματοοικονομικός σχεδιασμός ανάλογα με τον χρονικό ορίζοντα που καλύπτει μπορεί να διακριθεί στις ακόλουθες τρεις κατηγορίες: Βραχυπρόθεσμος χρηματοοικονομικός σχεδιασμός αναφέρεται σε χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο από μια χρονική περίοδο (η οποία συνήθως ταυτίζεται με την διαχειριστική χρήση). ) Μεσο-μακροπρόθεσμος χρηματοοικονομικός σχεδιασμός αναφέρεται σε χρονικό διάστημα που είναι μεγαλύτερο μγ απόμια διαχειριστική χρήση και δεν υπερβαίνει συνήθως την πενταετία. Μακροπρόθεσμος χρηματοοικονομικός σχεδιασμός που αναφέρεται σε χρονικό διάστημα συνήθως μεγαλύτερο της πενταετίας και επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στην μελλοντική μερισματική πολιτική και στην απόδοση της επένδυσης των κατόχων κοινών μετοχών. 15
Διακρίσεις χρηματοοικονομικού μ σχεδιασμού Ο χρηματοοικονομικός σχεδιασμός ανάλογα με το πώς εκφράζονται τα προβλεπόμενα μεγέθη του μπορεί να διακριθεί: Χρηματοοικονομικός σχεδιασμός που εκφράζεται σε επίπεδα (ύψος) μεγεθών (levels) όπως στην περίπτωση του προϋπολογιστικού ισολογισμού ή στην περίπτωση του κεφαλαίου κινήσεως όταν αναφερόμαστε στον καθορισμό και παρακολούθηση του ύψους των επιμέρους στοιχείων του. Χρηματοοικονομικός σχεδιασμός που εκφράζεται σε ροές (flows) όπως στην περίπτωση του ταμειακού προϋπολογισμού, της προϋπολογιστικής κατάστασης λογαριασμού αποτελεσμάτων χρήσεως, της κατάστασης ταμειακών ροών ή στην περίπτωση του κεφαλαίου κινήσεως όταν αναφερόμαστε στον σχεδιασμό και έλεγχο της ρευστότητας. 16
Βασικά Συστατικά Στοιχεία ενός Χρηματοοικονομικού Σχεδίου Ανάλυση της Παρούσας Χρηματοοικονομικής Θέσης της Επιχείρησης με βάση τις πιο πρόσφατες ετήσιες οικονομικές καταστάσεις Πρόβλεψη Πωλήσεων Προϋπολογισμός Επενδύσεων Πάγιου Κεφαλαίου Ταμειακός Προϋπολογισμός Σύνολο Προβλεπόμενων (proforma) Ετήσιων Οικονομικών Καταστάσεων Σχέδιο Εξωτερικής Χρηματοδότησης 17
Βασικά Συστατικά Στοιχεία ενός Χρηματοοικονομικού Σχεδίου Τα χρηματοοικονομικά σχέδια πάντοτε εμπεριέχουν εναλλακτικά σύνολα υποθέσεων (σεναρίων). Η θεωρία και η πράξη κάνει αποδεκτό την σύνταξη χρηματοοικονομικών σχεδίων που να αντιστοιχούν στα ακόλουθα σενάρια: Το σενάριο της χειρότερης περίπτωσης ή το απαισιόδοξο σενάριο (a worst case scenario). Η σύνταξη αυτού του σχεδίου θα γίνει με βάση τις χειρότερες πιθανές προβλέψεις σχετικά με την κατάσταση της οικονομίας και την ζήτηση των προϊόντων και εσόδων της επιχείρησης. Αυτό το σενάριο μπορεί να σημαίνει αποεπένδυση (divestiture) και ρευστοποίηση σε συγκεκριμένες επιχειρηματικές δραστηριότητες. 18
Βασικά Συστατικά Στοιχεία ενός Χρηματοοικονομικού Σχεδίου Το σενάριο της κανονικής περίπτωσης (a normal case scenario). Η σύνταξη αυτού του σχεδίου θα γίνει με βάση τις πιο πιθανές κανονικές προβλέψεις για την κατάσταση της οικονομίας και τα μεγέθη της επιχείρησης. Το σενάριο της καλύτερης περίπτωσης (best case scenario). Ησύνταξη αυτού του σχεδίου θα γίνει με βάση τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις σχετικά με την κατάσταση της οικονομίας και της επιχείρησης π.χ. επέκταση της δραστηριότητάς τηςσενέες αγορές καινέα προϊόντα. 19
Η αναγκαιότητα της χρησιμοποίησης του χρηματοοικονομικού σχεδιασμού Η ανάδειξη των αλληλεπιδράσεων (interactions), μεταξύ επενδυτικών και χρηματοδοτικών αποφάσεων. Η ανάδειξη των επενδυτικών και χρηματοδοτικών επιλογών (options). Η εκτίμηση της αποδοτικότητας εφικτότητας. Η σύνταξη του χρηματοοικονομικού σχεδίου μειώνει την εμφάνιση των εκπλήξεων. 20
Μακροχρόνιος χρηματοοικονομικός σχεδιασμός Ο μακροχρόνιος χρηματοοικονομικός σχεδιασμός νέων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων μπορεί να ορισθεί ως ο σχεδιασμός που αναφέρεται σε νέες επενδύσεις και άλλες δραστηριότητες που αποφέρουν οφέλη που καλύπτουν μακροχρόνιο χρονικό ορίζοντα και αποσκοπεί στην εκτίμηση της χρηματοοικονομικής αποδεκτής κερδοφορίας αποδοτικότητάς τους. Αυτού του είδους ο σχεδιασμός αναφέρεται σε νέα προϊόντα ή νέες επιχειρηματικές δραστηριότητες 21
Ορισμός και διακρίσεις επενδύσεων Επένδυση είναι η δέσμευση οικονομικών πόρων που γίνεται με την ελπίδα ότι η επιχείρηση ή ο επενδυτής θα αποκομίσει οφέλη τα οποία αναμένεται ότι θα πραγματοποιηθούν σταδιακά ή σε μια φορά πέρα από μία χρονική περίοδο στο μέλλον. Οικονομικά ανεξάρτητες Οικονομικά εξαρτημένες Επενδύσεις επέκτασης Επενδύσεις αντικατάστασης 22
Μέθοδοι προσδιορισμού της αποδοτικότητας επενδύσεων επέκτασης Απλοποιημένες Μέθοδοι Μέθοδος Χρόνου Επανείσπραξης της Αρχικής Επένδυσης Μέθοδος Λογιστικού Ποσοστού Απόδοσης Μέθοδος του Δί Δείκτη Ωφέλειας Κόστους 23
Μέθοδοι προσδιορισμού της αποδοτικότητας επενδύσεων επέκτασης Επιστημονικές Μέθοδοι ή Μέθοδοι βάσεις της προεξόφλησης της χρηματικής ροής της επένδυσης Μέθοδος Καθαράς Παρούσας Αξίας Μέθοδος του Δείκτη Αποδοτικότητας Μέθοδος του Ετήσιου Ισοδύναμου Ποσού Μέθοδος του Προεξοφλητέου (ή Εσωτερικού) ) Ποσοστού Απόδοσης 24
Απαιτούμενη πληροφόρηση για τον προσδιορισμό της αποδοτικότητας των επενδύσεων επέκτασης Ταμειακές εκροές για την πραγματοποίηση των επενδύσεων (εκροές για την απόκτηση των πάγιων περιουσιακών στοιχείων π.χ. οικόπεδα, κτίρια, μηχανήματα κ.λπ. και δέσμευση κεφαλαίων για την ύπαρξη των απαιτούμενων στοιχείων του κεφαλαίου κινήσεως). Καθαρές ταμειακές εισροές (εκροές) έ κατά την διάρκεια της ωφέλιμης ζωής λειτουργίας των επενδύσεων. Συνολικό κόστος χρήσεως κεφαλαίου για την χρηματοδότηση των επενδύσεων 25
Βραχυχρόνιος χρηματοοικονομικός σχεδιασμός Ο έλεγχος διοικητικής υλοποίησης της στρατηγικής περιλαμβάνει, πέρα από τον προγραμματισμό, και τους προϋπολογισμούς. Προϋπολογισμός (budget) είναι ένα σχέδιο που εκφράζεται σε ποσοτικούς, συνήθως χρηματικούς, όρους και που καλύπτει μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο, συνήθως μια διαχειριστική χρήση. Ο προϋπολογισμός όταν συντάσσεται από μια επιχείρηση συνήθως καλείται σχέδιο κέρδους (profit plan) αφού δείχνει το σχέδιο που αναμένεται να ακολουθήσει η επιχείρηση προκειμένου να πετύχει τον στόχο κέρδους που έχει θέσει 26
Βραχυχρόνιος χρηματοοικονομικός σχεδιασμός Ο πετυχημένος σχεδιασμός κέρδους και ελέγχου περιλαμβάνει τα ακόλουθα συστατικά στοιχεία: α) Την μηχανική πλευρά: Με αυτό εννοούμε πράγματα όπως την σύνταξη των καταστάσεων του προϋπολογισμού, γραφική δουλειά για την συμπλήρωση αυτών των καταστάσεων και υπολογισμούς ρουτίνας. β) Τις τεχνικές του σχεδιασμού κέρδους και ελέγχου. Οι τεχνικές είναι ειδικές προσεγγίσεις και μέθοδοι για την δημιουργία πληροφόρησης ρη ης για την χρησιμοποίηση από μέρους των διευθυντικών στελεχών στην διαδικασία λήψης αποφάσεων. Οι τεχνικές είναι πολλές και περιλαμβάνουν πολύ απλές μέχρι πολύ πολύπλοκες. Μεταξύ αυτών έχουμε τεχνικές πρόβλεψης του όγκου πωλήσεων, ανάλυση νεκρού σημείου κ.λπ. 27