ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ & ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΑΣ Ε Εξαµήνου σπουδών: «Αναψυχή Ανοικτών Χώρων, ραστηριότητες Βουνού» 4η η ιάλεξη: «αναψυχής. Σχεδιασµός» Ι ΑΣΚΩΝ: ρ. Κουθούρης Χαρίλαος, Λέκτορας στην ιοίκηση ραστηριοτήτων Αναψυχής Θέµατα που θα αναπτυχθούν στην παρούσα διάλεξη: Ορισµός των υπαίθριων δραστηριοτήτων αναψυχής Κατηγορίες δραστηριοτήτων αναψυχής Σχεδιασµός και στάδια σχεδιασµού Οµάδες στόχοι των ΟΤΑ για τον σχεδιασµό Συνθήκες οργάνωσης Χρηµατοδότηση Αξιολόγηση Οι Υ..Α. περιλαµβάνουν όλα εκείνα τα στοιχεία που προάγουν µια έµφυτη και παράλληλα πολύ σηµαντική ανθρώπινη εµπειρία, που συνδέεται άµεσα µε ένα από τα ακόλουθα φυσικά στοιχεία του περιβάλλοντος: αέρας, άνεµος, νερό, βουνά και λόφοι, βράχια, δάση, ποτάµια, χείµαρροι, λίµνες, πάγος, χιόνι, σπήλαια. Οι παραπάνω δραστηριότητες είναι βέβαιο ότι σχετίζονται µε ένα συγκεκριµένο επίπεδο επικινδυνότητας, περιπέτειας, εξερεύνησης και µετακίνησης, που εξαρτάται από τις δεξιότητες και ικανότητες των συµµετεχόντων καθώς και την ιδιαίτερη φύση της δραστηριότητας. Στις Υ..Α. νόρµα είναι ο ανταγωνισµός ανάµεσα στον ανθρώπινο παράγοντα και τα στοιχεία της φύσης και όχι, ως συνήθως, ο ανταγωνισµός µεταξύ των συµµετεχόντων, σε ατοµικό ή οµαδικό επίπεδο. εν πρέπει να δίνεται έµφαση στο ποιος θα κερδίσει ή θα χάσει, αλλά στον τρόπο αντιµετώπισης των προκλήσεων του φυσικού περιβάλλοντος χαµηλής επικινδυνότητας Στην κατηγορία αυτή εµπεριέχονται δραστηριότητες που δεν περικλείουν κανένα κίνδυνο για την ζωή του συµµετέχοντα και ελάχιστες πιθανότητες σωµατικών βλαβών ή τραυµατισµού. Ατυχήµατα µπορεί να συµβούν από εντελώς ασυνήθιστα και µη προβλέψιµα γεγονότα. Περιλαµβάνονται δραστηριότητες όπως: ψάρεµα, κατασκήνωση, φωτογράφηση, συλλογή πεταλούδας, προσανατολισµός, περίπατοι, παρατήρηση πουλιών κλπ. µεσαίας επικινδυνότητας Εδώ περιλαµβάνονται δραστηριότητες που κατά την διεξαγωγή τους εµπεριέχουν κινδύνους µετρίας δυσκολίας για την ζωή των συµµετεχόντων, ενώ πλέον η πιθανότητα τραυµατισµού είναι αυξηµένες και συχνά αναµενόµενες. ια τον λόγο αυτό οι συµµετέχοντες οφείλουν να είναι γνώστες των ενδεχόµενων κινδύνων πριν από την συµµετοχή τους σε αυτές. Επίσης, θα πρέπει να είναι ικανοί να αντιδρούν θετικά στους αυξηµένες φυσικές δυσκολίες και πολλές φορές αντιξοότητες. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν δραστηριότητες όπως: ιππασία, κολύµβηση, σκι ανωµάλου δρόµου, περπάτηµα στο χιόνι, κυνήγι κλπ. 1
υψηλής επικινδυνότητας Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν δραστηριότητες που εµπεριέχουν υψηλό βαθµό κινδύνου και πιθανότητα ενδεχόµενης απειλής της ατοµικής ασφάλειας και ύπαρξης. Οι συµµετέχοντες πρέπει να είναι καλά εκπαιδευµένοι. Πρέπει να κατέχουν τις απαραίτητες ικανότητες και δεξιότητες και πρέπει να είναι πολύ καλά προετοιµασµένοι στο να αντιδρούν γρήγορα και θετικά σε φυσικούς κινδύνους υψηλού βαθµού. Σε αυτήν την κατηγορία περιλαµβάνονται δραστηριότητες όπως αναρρίχηση, κανό καγιάκ, rafting, υποβρύχιες καταδύσεις και ελεύθερη πτώση (Darst & Armstrong 1980). Σκοπός των Αναψυχής Ο βασικός σκοπός της αναψυχης είναι ο εµπλουτισµός της ζωής του ατόµου µε δραστηριότητες και συµµετοχή σε προγράµµατα ώστε να βρει την ευεξία και την ευχαρίστηση. Μέσα από τα προγράµµατα αναψυχής, οι άνθρωποι αναπτύσσουν ενδιαφέροντα και δεξιότητες οι οποίες τους επιτρέπουν να αξιοποιήσουν δηµιουργικά τον Ελεύθερο χρόνο τους, να συνεισφέρουν στην κοινωνική - φυσική - και πνευµατική τους υγεία, ασφάλεια, αυτοπεποίθηση και χαρακτήρα. (Αµερικάνικη Ένωση Υγείας, 1983). Υπάρχουν δυο προσεγγίσεις δηµιουργίας και σχεδιασµού Αναψυχής & Ε.Χ. Οι Edginton,Crompton and Hanson (1980), αναφέρουν: Παρεµβατικά προγράµµατα Προγράµµατα κοινωνικής ενεργοποίησης Στάδια διαδικασίας Σχεδιασµού Προγραµµάτων Αναψυχής (Carpenter & Howe, 1985) 4. Αξιολόγηση του 5. Αναθεώρηση βελτίωση του Φιλοσοφία Στόχοι Φορέα 3. Υλοποίηση του 1. Συγκέντρωση Στοιχείων 2. Ανάπτυξη του 1. Συγκέντρωση στοιχείων Ανάγκες πελατών Επιθυµίες πελατών Κίνητρα Προσδοκίες (ΜΜΕ) Στρατηγική προσέγγισης Τµηµατοποίηση της αγοράς (Market segmentation) Οµάδα στόχος (Target group) 2. Οµάδες στόχοι των δηµοτών που δυνητικά συµµετέχουν στα προγράµµατα Τρίτη ηλικία Παιδιά Έφηβοι Νέοι Γυναίκες: µητέρες, Νοικοκυρές, Εργαζόµενες ΑΜΕΑ ιαφορετικές κουλτούρες, εθνότητες. 2
Ερωτήσεις σχετικές µε το προφίλ των υποψηφίων συµµετεχόντων Ηλικία, φύλο, αριθµός, εθνικότητα.. Ποιο είναι το εισόδηµά τους; Ποιες είναι οι εµπειρίες τους; Το επίπεδό τους; ( ΦΚ., συνεργασίας) Ποια είναι τα πιθανά εµπόδια/ κωλύµατα; Επικοινωνία; Τι και ποιος θα επηρεάσει την τελική τους απόφαση για συµµετοχή; 2. Ανάπτυξη του Φορείς ανάπτυξης Προγραµµάτων Αναψυχής ηµόσιες Υπηρεσίες ή φορείς: Υπουργεία, Οργανισµοί, Οργανισµοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης Εθελοντικές Οργανώσεις ή φορείς : Εκκλησία, Προσκοπισµός - Οδηγισµός, Ερυθρός Σταυρός, Σωµατεία, Σύλλογοι, κλπ. Εµπορικές εταιρίες: Τουριστικές (Γραφεία ταξιδιών - Ξενοδοχειακές µονάδες- Εστιατόρια - Καζίνο ), Εταιρίες Υπαιθρίων ραστηριοτήτων Αναψυχής, Κατασκηνώσεις, Γυµναστήρια Όραµα και Φιλοσοφία του φορέα ηµόσιοι οργανισµοί. Προώθηση γενικών αρχών όπως Υγεία - Εθνική συνείδηση, Κοινωνικοποίηση των ατόµων, Ασφάλεια, κλπ Εθελοντικοί οργανισµοί. Προώθηση ιδιαίτερων ή χαρακτηριστικών αρχών όπως: Ιδέες - Τρόπος ζωής - Ηθικοπλαστικές διαδικασίες - θρησκευτικό αίσθηµα και γενικότερα εµπλουτισµός των µε την φιλοσοφία του οργανισµού. Εµπορικές εταιρίες Κερδοφορία Στόχος η Ικανοποίηση των πελατών. Εστιασµός στο εσωτερικό περιβάλλον του φορέα παροχής Εγκαταστάσεις Προσωπικό - εκπαίδευση προσωπικού Προηγούµενα προγράµµατα Άλλοι πιθανοί ανταγωνιστές-πιθανές συνεργασίες; Προυπολογισµός - Χρηµατοδότηση Πολιτική βούληση του φορέα.. Στην περίπτωση ενός ΟΤΑ Ποσότητα ή ποιότητα; Επιλογή των κοινωνικών οµάδων προτεραιότητας. Κριτήρια ;;;; Προγράµµατα για όλους; & προγράµµατα για συγκεκριµένες οµάδες; Κατευθύνσεις Ανάπτυξης Προγραµµάτων, Στόχοι;;; 1.Προγράµµατα βελτίωσης της ΦΚ 2.Αθλοπαιδιές αναψυχής 3.Χορός, ρυθµική, παραδοσιακοί κλπ 4.Υπαίθριες ραστηριότητες αναψυχής 5. ραστηριότητες παιγνιώδους µορφής 6.Indoor αθλητικές δραστηριότητες 7.Παροχή συµβουλών για υγιεινό τρόπο ζωής 3
Τα προγράµµατα άσκησης & αναψυχής βοηθούν Το άτοµο Ανάπτυξη ταυτότητας Κοινωνικοποίησης Πολύπλευρης βελτίωσης της υγείας Την κοινωνία ιατήρηση της κοινωνικής συνοχής Θετική ενεργοποίηση των πολιτών Βελτίωση της ποιότητας ζωής Προγράµµατα µεγάλης χρονικής διάρκειας (έτους) σε αντιπαράθεση µε Προγράµµατα µικρής διάρκειας (µερικών( µηνών ή εβδοµάδων) Φιλοσοφία παρεµβατισµού ύσκολη η ολοκλήρωση του Προβληµατική ή χαµηλή χρηµατοδότηση Παρακίνηση συµµετέχοντα Υψηλότερα και µεγαλύτερης διάρκειας αποτελέσµατα (σωµατική βελτίωση) Φιλοσοφία ικανοποίησης αναγκών συµµετέχοντα υνατότητα ολοκλήρωσης Άµεση χρηµατοδότηση Ειδικευµένοι συνοδοί Έντονο ενδιαφέρον συµµετέχοντα Ανάγκη για συµµετοχή και σε άλλα προγράµµατα 3. Υλοποίηση του ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ Εύρεση του προσωπικού (εθελοντές, αµειβόµενοι συνοδοί) Εκπαίδευση του προσωπικού Συνεννόηση µε τους υπόλοιπους φορείς, που Έµεσα συµµετέχουν στο πρόγραµµα Πληροφόρηση του κοινού για την ύπαρξη των 3. Υλοποίηση του ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΙΑΡΚΕΙΑ Risk management - Πρώτες βοήθειες Τρόποι ελέγχου και παρακολούθησης των, του προσωπικού Παρακολούθηση των αντιδράσεων των συµµετεχόντων Κανάλια επικοινωνίας µεταξύ της διοίκησης, του προσωπικού, Οφέλη από την εφαρµογή νέων άθλησης & αναψυχής Ενισχύεται η εικόνα του ήµου προς τρίτους Αναδεικνύεται ο δήµος σε τουριστικής σηµασίας «προορισµό», σε εθνικό ή και διεθνές επίπεδο Εξυπηρετώντας το ιδιαίτερο ενδιαφέρον ξένων επισκεπτών, ενισχύεται η τοπική οικονοµία Ευνοείται η συνεργασία µε τον ιδιωτικό φορέα Οφέλη από την εφαρµογή νέων άθλησης & αναψυχής Ενισχύονται τα έσοδα του ήµου επιτρέποντας έµµεση χρηµατοδότηση άλλων µαζικών υνατότητα για ικανοποίηση περισσότερων οµάδων στόχων δηµοτών Βελτιώνεται η ποιότητα ζωής της τοπικής κοινωνίας 4
3. Χρηµατοδότηση Χρηµατοδότηση Επιχορήγηση Ίδια, ή ποσοστιαία συµµετοχή συµ/των Χορηγία ηµιουργία πόρων & Αυτοχρηµατοδότηση Παραδείγµατα για εφαρµογή Τα προγράµµατα πρέπει να αποφεύγουν την: «Άσκηση για την άσκηση» Να Να αναγνωρίζουν τις καθηµερινές δυσκολίες που αντιµετωπίζει ο δηµότης και την απροθυµία του για συµµετοχή Να Να εφαρµόζουν το: «Τρώγοντας έρχεται ή όρεξη» Να γίνουν περισσότερο «προκλητικά» Παραδείγµατα για εφαρµογή Μελέτη του µοντέλου «αθλητισµός για όλους» στην κοινωνία της Ελλάδος πριν από 20 χρόνια. Προσπάθεια τροποποίησης του, ώστε να αντιµετωπίσει τις απαιτήσεις του σύγχρονου Έλληνα / δας. Υπάρχει προοπτική; Ποια η γνώµη σας; Σχετική βιβλιογραφία 1. Peter Bromley (1994), Countryside Recreation, E& FN Spon, London. 2. Jim Daly (2000), Recreation and Sport Planning and Design, Human Kinetics, USA 3. John J. Pigram & John M. Jenkins (1999). Outdoor Recreation Management. Routledge, Taylor & Francis Group, London & N.Y. 4. Tim Goodhead (1996). Coastal Recreation Management.E & FN SPON, London Θέµατα για συζήτηση, προβληµατισµό Προγράµµατα υπαίθριων δραστηριοτήτων αναψυχής Θέµατα για συζήτηση, προβληµατισµό Πάρκα µε µηχανοκίνητο αθλητισµό Οικολογικού χαρακτήρα, προγράµµατα ανάδειξης & αξιοποίησης της χλωρίδας και πανίδας της περιοχής 5
Θέµατα για συζήτηση, προβληµατισµό Προγράµµατα µε εντελώς ιδιαίτερο περιεχόµενο Επίλογος Προϋποθέσεις για επιτυχία των : Χάραξη «πολιτικής στον αθλητισµό και την αναψυχή» Στελέχωση των γραφείων Αθλητισµού µε Μάνατζερς του Αθλητισµού και της Αναψυχής Τόλµη για επένδυση 6