Αναστάσιος Βαμβάκης Κλινικός - Αθλητικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος (MSc) Επιστημονικός Συνεργάτης Β Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής (Διαβητολογικό Κέντρο), Γ.Ν. Ιπποκράτειο, Θεσσαλονίκη
Διαβητική Νεφροπάθεια Η διαβητική νεφροπάθεια είναι μια κατάσταση για την οποία δεν υπάρχει ειδική θεραπεία H νεφροπάθεια εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα σε διαβητικούς ασθενείς με υπέρταση, σπειραματική υπερδιήθηση και κακή ρύθμιση του σακχάρου H τροποποίηση των ανωτέρω παραγόντων αποτελεί τους βασικούς θεραπευτικούς στόχους για την πρόληψη ή την καθυστέρηση της εξέλιξης της νόσου Αυξάνει τις πιθανότητες για καρδιαγγειακό νόσημα
Θεραπευτική Αντιμετώπιση ΔΝΑ Παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής Φαρμακευτικές παρεμβάσεις
Παρεμβάσεις στο τρόπο ζωής Διακοπή καπνίσματος (κύριος καρδιαγγειακός παράγοντας κινδύνου) Απώλεια βάρους Αύξηση φυσικής δραστηριότητας Διαιτητικές παρεμβάσεις
ΣΤΑΔΙΑ ΧΝΑ Στάδιο 1ο: νεφρική βλάβη με μειωμένο ή αυξημένο GFR > 90 ml/min/1,73 m 2 Στάδιο 2ο: μικρή μείωση του GFR: 60-89 ml/min/1,73 m 2 Στάδιο 3ο: μέτρια μείωση του GFR: 30-59 ml/min/1,73 m 2 Στάδιο 4ο: σημαντική μείωση του GFR: 15-29 ml/min/1,73 m 2 Στάδιο 5ο: νεφρική ανεπάρκεια - με τιμή του GFR < 15 ml/min/1,73 m 2 Am J Kidney Dis 2002;39:Suppl 1:S1-S266
Στάδια ΧΝΑ 1 & 2 Ενίοτε η μικρολευκωματινουρία μπορεί να είναι αναστρέψιμη (αν εμφανιστεί) Στόχοι Η καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου του αίματος Εντατικοποίηση της διαιτητικής θεραπευτικής αντιμετώπισης Φυσιολογικό σωματικό βάρος Εξισορρόπηση των λιπιδίων του αίματος (υπερλιπιδαιμίες)
Ρύθμιση του σακχάρου αίματος Ι Όταν γίνεται από αρχικά στάδια της νόσου μειώνει σημαντικά την σπειραματική υπερδιήθηση και υπερτροφία μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης μικροαλβουμινουρίας σταθεροποιεί ή/και μειώνει την απέκκριση λευκώματος μετά την εμφάνιση της μικροαλβουμινουρίας Δεν είναι τόσο εμφανή τα πλεονεκτήματα όταν η διαβητική νεφροπάθεια έχει εξελιχθεί και εκδηλώνεται με σημαντική πρωτεϊνουρία ή/και με έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας
Ρύθμιση του σακχάρου του αίματος ΙΙ Προτείνεται σε κάθε στάδιο της διαβητικής νόσου, η αυστηρή ρύθμιση του σακχάρου με στόχο γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) <7% στο αρχικό στάδιο 7-7,5% σε προχωρημένα στάδια ή/και σε ενήλικες (υπογλυκαιμίες) Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στην ενημέρωση των ασθενών για την έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση της υπόυπεργλυκαιμίας
Εντατικοποίηση της διαιτητικής θεραπευτικής αντιμετώπισης Ποιοτικές διατροφικές συνήθειες Έλεγχος πρόσληψης υδατανθράκων Κατανομή υδατανθράκων σε πολλά μικρά γεύματα Σύνθετοι υδατάνθρακες Δίαιτα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη Εξατομίκευση στον ασθενή American Diabetes Association, Diabetes Care 2009; 32 (Suppl 1): S13-S61
Προσαρμογή Διαιτητικής Παρέμβασης Προσεκτικός χειρισμός τροφών περιεκτικότητας σε λίπος και απλά σάκχαρα Αποφυγή κορεσμένου λίπους, ζαχαρούχων τροφίμων, fast food, γλυκά, τηγάνισμα, μπισκότα Βελτίωση της διατροφικής συμπεριφοράς μέσω εντατικοποιημένης εκπαίδευσης Μοντέλο Μεσογειακής Διατροφής
Αυξημένο ΒΣ και ΔΝΑ Αρκετές επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει συσχέτιση αύξησης του ΒΜΙ Διαβήτης Υπέρταση Υπερλιπιδαιμία και εμφάνισης ΧΝΑ Nephron Clin Pract 2009;112:c121 c127 Συμμόρφωση των ασθενών στις υγιεινοδιαιτητικές οδηγίες, όπου επετεύχθη και μείωση ΒΣ έδειξε μείωση λευκωματουρίας και μικρολευματινουρίας Nephrol Dial Transplant. 2010;25(4):1173-1183
Φυσιολογικό σωματικό βάρος Μείωση προσλαμβανόμενων θερμίδων σε περίπτωση αυξημένου ΔΜΣ Αύξηση φυσικής δραστηριότητας (3-4 φορές την εβδομάδα 45-60 ) Διατήρηση του προφίλ δραστηριότητας και διατροφικής συμπεριφοράς με στόχο την συντήρηση του φυσιολογικού ΒΣ
Στάδια ΧΝΑ 1, 2, 3 Στόχος είναι η καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου Πιθανόν δίαιτα χαμηλή σε λευκώματα μετά το 3 ο στάδιο Αντιμετώπιση της υπέρτασης Εξισορρόπηση πρόσληψης ηλεκτρολυτών (Κ, Να, Ρ, Ca)
Ενεργειακή πρόσληψη 30-35Kcal/kg ΒΣ μέχρι 60 ετών και 30Kcal για >60 (χαμηλότερο μεταβολισμό) 50-60% Υδατάνθρακες (σύνθετοι: αλεύρι, ζυμαρικά κλπ) 20-30% λίπη (αποφυγή κορεσμένου λίπους) 10-20% λευκώματα (υψηλό δείκτη πρωτεϊνικού σκορ)
Δίαιτα χαμηλού λευκώματος Ο περιορισμός στο λεύκωμα της τροφής σε 0,6-0,8 gr/kg σωματικού βάρους φαίνεται ότι μειώνει την σπειραματική υπερδιήθηση και καθυστερεί την εξέλιξη της νεφρικής νόσου (μελέτη MDRD) 60% πρωτεΐνών να είναι υψηλής βιολογικής αξίας (αυγό, κρέας) Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη σωστή ενημέρωση του ασθενούς και την αποφυγή διαιτητικών υπερβολών Kidney Int 1997;52:778-791
Περιορισμοί Δίαιτας Χαμηλού Λευκώματος Συνήθως σε διαβητικούς περιορίζονται οι ποσότητες υδατανθράκων και διαιτητικού λίπους Ο παράλληλος περιορισμός και σε πρωτεΐνες σε ΔΝΑ μπορεί να οδηγήσει είτε σε κακή συμμόρφωση είτε σε υποσιτισμό (δεν οφείλεται πάντα σε διαιτητικούς παράγοντες) Πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας
Ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης Μείωση πρόσληψης Να Επιτραπέζιο αλάτι Κρυφό αλάτι στις τροφές (αρτοσκευάσματα, συσκευασμένεςτυποποιημένες τροφές, fast food) Αρχικά<5-6gr/day ½-1κγ/ημέρα Χρήση εμφιαλωμένου νερού χαμηλό σε περιεκτικότητα Να
Περιορισμοί Διαιτητικής Αντιμετώπισης Υπέρτασης Προσοχή στα υποκατάστατα Να που είναι πλούσια σε Κ Αύξηση πρόσληψης φυτικών ινών (φρούτα & λαχανικά) Προσοχή στην πρόσληψη πρωτεϊνών χαμηλής βιολογικής αξίας από φυτικές πηγές (επιβάρυνση νεφρικής λειτουργίας) Προσοχή στα προχωρημένα στάδια για την συνολική πρόσληψη καλίου (υπερκαλιαιμία)
Στάδια 4, 5 ΧΝΑ Προσοχή στην πρόσληψη Κ και Ρ Προϊόντα ολικής άλεσης Εάν πρέπει να μειωθεί η διαιτητική πρόσληψη των ηλεκτρολυτών μειώνονται οι επιλογές πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας (συνήθως υψηλή περιεκτικότητα σε φώσφορο)
Εξισορρόπηση πρόσληψης ηλεκτρολυτών Δίαιτα χαμηλή σε κάλιο και φώσφορο (αποφυγή) υπερκαλιαιμίας Υπερφωσφαταιμίας Στα άτομα με διαβήτη συστήνονται τροφές πλούσιες σε φυτική ίνα, (ολικής άλεσης, φρούτα, δημητριακά) Αναπροσαρμογή της δίαιτας Παρατεταμένος βρασμός-απώλεια Κ από την τροφή Πρόσληψη φωσφόρου 0,8-1,1gr/ημέρα Επιλογή πηγών πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίαςχαμηλής περιεκτικότητας σε φώσφορο
Δίαιτα χαμηλή σε πρόσληψη Κ Χαμηλής περιεκτικότητας (0-100mg) Φασολάκια, λάχανο, αγγούρι χωρίς φλούδα, αντίδια, μαρούλι,, ροδάκινο,αχλάδι, λεμόνι Υψηλής περιεκτικότητας (201-350mg) παντζάρια, μανιτάρια, μπάμιες, πατάτα, τομάτα, κολοκυθάκια
Δίαιτα πτωχή σε Ρ Πλούσιες Σκόνη κακάο, αλεύρι από βαμβακόσπορο, ψάρια, φυστίκια, σπόροι από κολοκύθια, φλοιός ρυζιού, αποφλοιωμένο ρύζι, αλεύρι σόγιας, ηλιόσποροι, πίτυρο σιταριού Καλές Μοσχάρι, τυριά, βάρια, αρνί, συκώτι, ξηροί καρποί, φυστικοβούτυρο, χοιρινό, πουλερικά, αλεύρι και δημητριακά ολικής άλεσης Φτωχές Ψωμιά και δημητριακά, μυζήθρα, αποξηραμένα φρούτα, αυγά, παγωτό, νεφρά, γάλα, τα περισσότερα λαχανικά, σάλτσες από κρέατα, μανιτάρια, λευκό αλεύρι, γιαούρτι Πολύ φτωχές Λίπη και λάδια, χυμοί και αναψυκτικά, φρούτα, ορισμένα λαχανικά, μαρούλι, σέλινο, καρότα, ντομάτα) ζάχαρη
Πίνακες Σύστασης Τροφίμων
Σας ευχαριστώ Αναστάσιος Βαμβάκης Κλινικός - Αθλητικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος (MSc) Επιστημονικός Συνεργάτης Β Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής (Διαβητολογικό Κέντρο), Γ.Ν. Ιπποκράτειο, Θεσσαλονίκη