ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Αναστασία Μπαντή Αιματολόγος Αιματολογικό Τμήμα-Μονάδα Αιμόστασης Νοσ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ Θεσσαλονίκη
Αθηροθρόμβωση και ΣΔ ØΗ καρδιαγγγειακή νόσος είναι η κύρια αιτία νοσηρότητας και θνητότητας στους ασθενείς με Σ.Δ τύπου Ι και ΙΙ. Παρουσιάζουν ολική θνητότητα έως 50% σε 40 έτη από τη διάγνωση σε σύγκριση με 10% του πληθυσμού ελέγχου. 1 ØΗ αυξημένη θνητότητα οφείλεται σε καρδιαγγειακά επεισόδια2,3 και εγκεφαλικά επεισόδια με επίπτωση 2-5 φορές μεγαλύτερη από το γενικό πληθυσμό. 4 ØΑσθενείς με περιφερική αρτηριακή νόσο (ΠΑΝ), συμπτωματική ή όχι, έχουν αυξημένο κίνδυνο για έμφραγμα μυοκαρδίου και ΑΕΕ και 6πλάσια πιθανότητα να πεθάνουν από καρδιαγγειακό επεισόδιο σε 10 έτη σε σχέση με μη πάσχοντες.5 11 Howard BV, Best LG, Galloway JM,HowardWJ, Jones K, Lee ET, et al. Coronary heart disease risk equivalence in diabetes depends on concomitant risk factors. Diabetes Care 2006:29;391-7. 2 Abraira C, Colwell J, Nuttall F, Sawin CT, Henderson W, Comstock JP, et al. Cardiovascular events and correlates in the veterans affairs diabetes feasibility trial: veterans affairs cooperative study on glycemic control and complications in type II diabetes. Arch InternMed 1997;157:181-8. 3 Diabetes Control and Complications Trial Research Group. Effect of intensive diabetes management on macrovascular events and risk factors in the diabetes control and complications trial. Am J Cardiol 1995;75:894-903. 4 Antithrombotic Trialists Collaboration. Collaborative meta-analysis of randomised trials of antiplatelet therapy for prevention of death, myocardial infarction, and stroke in high risk patients. BMJ 2002;324:71-86. 5.CriquiMH, LangerRD, FronekA, FeigelsonHS,KlauberMR,McCannTJ, et al. Mortality over a period of 10 years in patients with peripheral arterial disease.n Engl J Med 1992;326:381-6.!
Αθηροθρόμβωση και ΣΔ Στους ασθενείς με ΣΔ παρατηρούνται πληθώρα διαταραχών στην πήξη και την ινωδόλυση που οδηγούν σε υπερπηκτική κατάσταση : vwf ινωδογόνου PAI-1 FVII/FVIIa αιμοπεταλιακών μικροσωματίων συμπλόκων λευκών αιμοπεταλίων ενεργοποίηση αιμοπεταλίων
Πολλά μονοπάτια ενεργοποίησης των αιμοπεταλίων Pignone M, Williams CD. Nature Review Endo, November 2010
Αιμοπεταλιακές Διαταραχές στο ΣΔ Αυξημένη παραγωγή TXA2 από το αραχιδονικό Αυξημένη έκφραση επιφανειακών μορίων προσκόλλησης :CD31, CD49b, CD62P και CD63, που οδηγούν σε αυξημένη ενεργοποίηση Αυξημένη παραγωγή θρομβίνης εξαρτώμενη από τα αιμοπετάλια Αυξημένη έκφραση υποδοχέων επιφανείας: P-selectin, GP Ib και GP IIb/IIIa, πιθανόν λόγω της μη ενζυματικής γλυκοζυλίωσης των πρωτεϊνών των υποδοχέων. Ο GP Ib δεσμεύει τον vwf και ο GP IIb/IIIa δεσμεύει το ινωδογόνο
Αιμοπεταλιακές Διαταραχές στο ΣΔ Μειωμένη σύνθεση αντι-συσσωρευτικών ουσιών PGI2 και NO, με την ισορροπία προς την συσσώρευση και αγγειοσύσπαση και τα αιμοπετάλια λιγότερο ευαίσθητα σε PGI2 και NO Διαταραχές στην ομοιόσταση του ασβεστίου στα αιμοπετάλια (αλλαγή μορφής, έκκριση, συσσώρευση και παραγωγή TXA2) Μειωμένος αριθμός υποδοχέων ινσουλίνης και συγγένειάς τους προς αυτή (η ινσουλίνη μειώνει την απάντηση των αιμοπεταλίων σε ADP, collagen, thrombin, arachidonate και PAF) Τροποποίηση της LDL, αύξηση του ασβεστίου και της παραγωγής ΝΟ από τα αιμοπετάλια και αναστολή της μεμβρανικής Κ+/Να+ ΑΤΡάσης
Το 80% όλων των θανάτων σε ασθενείς με ΣΔ τύπου ΙΙ οφείλονται σε θρομβωτικές επιπλοκές της αθηροσκλήρυννσης Calles-Escandon J, et al Coron Artery Dis 1999; 10: 23 30.
Πρωτογενής πρόληψη και ΣΔ ØΗ χρήση των αντιαιμοπεταλιακών μειώνει τα δευτεροπαθή καρδιαγγειακά επεισόδια σε ασθενείς με ΣΔ 1,2και σε ασθενείςμε ΠΑΝ. 2,3 ØΗ δύναμη των ενδείξεων για τη χρήση των αντιαιμοπεταλιακών στη δευτερογενή πρόληψη αυτών των ασθενών οδήγησε στην υπόθεση ότι η ασπιρίνη θα ήταν χρήσιμη στην πρωτογενή πρόληψη των ασθενών με ΣΔ και ΠΑΝ ØΟι συστάσεις περιλήφθησαν σε διεθνείς οδηγίες (the joint societies guidelines and national guidelines) παρά τα στοιχεία από μετα-ανάλυση 1 (Antithrombotic Trialists Collaboration) που δεν έδειξαν όφελος από τη χρήση των αντιαιμοπεταλιακών στη πρωτογενή πρόληψη ασθενών με ΣΔ. 1. Antithrombotic Trialists Collaboration. Collaborative meta-analysis of randomised trials of antiplatelet therapy for prevention of death, myocardial infarction, and stroke in high risk patients. BMJ 2002;324:71-86. 2. Sivenius J, Laakso M, Riekkinen P Sr, Smets P,Lowenthal A. European stroke prevention study: effectiveness of antiplatelet therapy in diabetic patients in secondary prevention of stroke. Stroke 1992;23:851-4 3. CAPRIE steering committee. A randomised, blinded, trial of clopidogrel versus aspirin in patients at risk of ischaemic events (CAPRIE). Lancet 1996;348:1329-39.
Πρωτογενής πρόληψη και ΣΔ Στην πρωτογενή πρόληψη της αθηροθρόμβωσης, η σχέση οφέλους από την πρόληψη θρομβωτικού επεισοδίου ως προς τον κίνδυνο κλινικά σημαντικής αιμορραγίας βελτιώνεται όταν η αντιαιμοπεταλιακή αγωγή χορηγείται σε άτομα με προφίλ υψηλού κινδύνου αθηροθρόμβωσης Σε άτομα χαμηλού ή μέσου βαθμού κινδύνου το όφελος που προκύπτει από την πρόληψη ενός θρομβωτικού επεισοδίου εξουδετερώνεται εξαιτίας της πρόκλησης ισάριθμων επεισοδίων κλινικά σημαντικών αιμορραγιών Αναφορικά με το ΣΔ, η μελέτη Primary Prevention Project έδειξε ότι η αποτελεσματικότητα της ασπιρίνης ήταν ελαττωμένη στους διαβητικούς σε σχέση με ομάδες πληθυσμού που παρουσιάζουν άλλους παράγοντες αθηροθρόμβωσης
Αντιαιμοπεταλιακά Αναστολείς του αραχιδονικού Aspirin Indobufen Flurbiprofen Triflusal Ridogrel Picotamide S 18886 Cilostasol Ανταγωνιστές ADP υποδοχέα Ticlopidin Clopidogrel Prasugrel ticagrelor Cangrelor Ανταγωνιστές GP IΙb/IIIa Abciximab Tirofiban Eptifibatide
Μηχανισµός δράσης της ασπιρίνης αιµοπετάλιο Ενδοθηλιακό κύτταρο COX-1 Ñ Aspirin Ñ COX-1 Ñ COX-2 Thromboxane (TxA2) Προάγει τη συσσώρευση των αιµοπεταλίων Prostacyclin (PGI2) Αναστέλλει τη συσσώρευση των αιµοπεταλίων Αιµόσταση θρόµβωση McAdam et al, Proc Natl Acad Sci USA 1999;96:272
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΣΠΙΡΙΝΗΣ Η χρήση της ασπιρίνης έχει ως αποτέλεσμα: 12% μείωση των σοβαρών αγγειακών επεισοδίων 18% μείωση της επίπτωσης των σοβαρών στεφανιαίων επεισοδίων Αλλά το μεγαλύτερο όφελος προέρχεται από την μείωση κατά 23% των μη θανατηφόρων ΕΜ
ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΛΗΨΗ ΤΗΣ ΑΣΠΙΡΙΝΗΣ Γνωστή αλλεργία Αιµορραγική προδιάθεση: Θροµβοπενία. Αιµορροφιλία. Νόσος von Willebrand. Λήψη αντιπηκτικής αγωγής για άλλα νοσήµατα. Πρόσφατη γαστρορραγία ή εντερορραγία. Κλινικά ενεργός ηπατική νόσος. Χρήστες αλκοόλ.
ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΛΗΨΗ ΤΗΣ ΑΣΠΙΡΙΝΗΣ Αιμορραγία από το γαστρεντερικό ακόμη και με μικρές δόσεις Ρινορραγίες, εκχυμώσεις, αιματουρίες, υποσφάγματα Αιμορραγικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Ο απόλυτος κίνδυνος είναι 1 συμβάν ανά 1000 ασθενείς που παίρνουν ασπιρίνη κάθε 3-5 χρόνια. Ο κίνδυνος δεν φαίνεται να εξαρτάται από την δόση της ασπιρίνης.
Μηχανισµός δράσης των ανταγωνιστων του υποδοχέα του ADP ADP P2Y12 - Ticlopidine Clopidogrel prasugrel ticagrelor PGI2 PGE1 P2Y1 G1 PLCP Ca++ AMPc AMPc - ATP VASP VASP-P ATP + Gs AC AMPc AMPc R-PGI1 + - Συσσώρευση Fg GPIIb/IIIa Aleil B and Gachet C Arch Mal Coeur 2005 ; 98 :
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΛΟΠΙΔΟΓΡΕΛΗΣ μείωση των σοβαρών αγγειακών επεισοδίων μείωση της επίπτωσης των σοβαρών στεφανιαίων επεισοδίων μείωση των μη θανατηφόρων ΕΜ Εμφάνισε καλύτερη αποτελεσματικότητα συγκριτικά με την ασπιρίνη (CAPRIE study) ενώ ο συνδυασμός με την ασπιρίνη σε ασθενείς υψηλού κινδύνου είναι πιο αποτελεσματικός έναντι της μονοθεραπείας
ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΛΗΨΗ ΚΛΟΠΙΔΟΓΡΕΛΗΣ Γνωστή αλλεργία, ηπατική ανεπάρκεια Αιμορραγική προδιάθεση: Θρομβοπενία. Αιμορροφιλία. Νόσος von Willebrand. Λήψη αντιπηκτικής αγωγής για άλλα νοσήματα. Πρόσφατη γαστρορραγία ή εντερορραγία. ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΛΗΨΗ ΤΗΣ ΚΛΟΠΙΔΟΓΡΕΛΗΣ Αιμορραγικές εκδηλώσεις (γαστρεντερικό, ρινορραγία, εκχυμώσεις, αιματουρία, αιμορραγικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια) Θρομβωτική θρομβοπενική πορφύρα
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ PRASUGREL μείωση των σοβαρών αγγειακών επεισοδίων μείωση της επίπτωσης των σοβαρών στεφανιαίων επεισοδίων μείωση των μη θανατηφόρων ΕΜ μείωση επαναστένωσης της ενδοπρόθεσης (stent) Εμφάνισε καλύτερη αποτελεσματικότητα συγκριτικά με την κλοπιδογέλη (TRITON TIMI 38 study, TRITON TIMI 44 study)
ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΛΗΨΗ PRASUGREL Ηλικία > 75 ετών Ιστορικό ΑΕΕ Σωματικό βάρος < 60 kg ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΛΗΨΗ PRASUGREL αυξημένο ποσοστό μείζονων και θανατηφόρων αιμορραγικών εκδηλώσεων
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ TICAGRELOR Καλύτερη αποτελεσματικότητα συγκριτικά με την κλοπιδογρέλη σε: μείωση των σοβαρών αγγειακών επεισοδίων μείωση της επίπτωσης των σοβαρών στεφανιαίων επεισοδίων μείωση των μη θανατηφόρων ΕΜ μείωση επαναστένωσης της ενδοπρόθεσης (stent) Ο συνδυασμός με ασπιρίνη εμφάνισε καλύτερη αποτελεσματικότητα συγκριτικά με το συνδυασμό κλοπιδογέλης και ασπιρίνης (PLATO study)
ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΛΗΨΗ TICAGRELOR Ενεργή αιμορραγία Ιστορικό εγκεφαλικής αιμορραγίας Ηπατική ανεπάρκεια ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΛΗΨΗ TICAGRELOR αυξημένο ποσοστό αιμορραγικών εκδηλώσεων δύσπνοια ασυμπτωματική βραδυκαρδία αύξηση ουρικού οξέος
Cilostazol: μοναδικός τρόπος δράσης Αντιστρεπτός αναστολέας των camp και phosphodiesterase III Cilostazol camp αιµοπετάλια Λείες µυϊκές ίνες Λιποπρωτεϊνική λιπάση σύνθεσης τριγλυκεριδίων Συσσώρευση αιµοπεταλίων και ενεργοποίηση αγγειοδιαστολή µείωση πολλαπλασιασµού TG HDL Ann Pharmac 2001;49:48-
Cilostazol Βελτιώνει τη λειτουργικότητα των κάτω άκρων και τη ποιότητα ζωής Cilostazol for peripheral arterial disease (Review) Copyright 2008 The Cochrane Collaboration. Published by JohnWiley & Sons, Ltd. Μειώνει την ανάγκη για bypass στα κάτω άκρα κατά 45% 14th Annual Meet of Soc for Vasc Med & Biol, June 2003 Πρόληψη επαναστένωσης σε αγγειοπλαστική στεφανιαίων ή περιφερικών αρτηριών Thompson PD, Zimet R, Forbes WP, Zhang P. Meta-analysisof results from eight randomized, placebo-controlled trials on the effect of cilostazol on patients with intermittent claudication. Am J Cardiol. 2002
Γαστρεντερικές επιπλοκές (διάρροια) Κεφαλαλγία, ζάλη Αίσθημα παλμών ΑΝΕΠΙΘ'ΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗ CILOSTAZOL ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΣΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ CILOSTAZOL Καρδιακή ανεπάρκεια (κίνδυνος κοιλιακής ταχυκαρδίας)
Πρωτογενής πρόληψη Οδηγίες
Χορήγηση ασπιρίνης (75 162 mg/day) για πρωτογενή πρόληψη σε ασθενείς με ΣΔ τύπου Ι ή ΙΙ που βρίσκονται σε αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο (10-year risk >10%). Περιλαμβάνει άντρες >50 ή γυναίκες >60 ετών που έχουν τουλάχιστον ένα επιπρόσθετο μείζονα παράγοντα κινδύνου Ø οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου, Ø υπέρταση, Ø κάπνισμα, Ø δυσλιπιδαιμία, Ø λευκωματουρία). (C)
Ø Ø Η ασπιρίνη δε θα πρέπει να συστήνεται για πρόληψη καρδιαγγειακής νόσου σε ενήλικες με ΣΔ και χαμηλό κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο (10-year CVD risk <5%, όπως άντρες<50 και γυναίκες <60 ετών χωρίς μείζονα παράγοντα καρδιαγγειακής νόσου), γιατί οι πιθανές επιπλοκές από την ασπιρίνη μηδενίζουν τα πιθανά οφέλη. (C) Στους άνω ασθενείς με ποικίλους παράγοντες κινδύνου (10-year risk 5 10%), απαιτείται εξατομίκευση. (E)
Δευτερογενής πρόληψη Οδηγίες
ACCP 2012 Για ασθενείς με επιβεβαιωμένη ΣΝ (1 χρόνο μετά από οξύ στεφανιαίο σύνδρομο και /ή στοιχεία καρδιακής ισχαιμίας) συστήνεται χορήγηση ασπιρίνης 75-100mg/ημερησίως ή κλοπιδογρέλης 75mg/ημερησίως (επίπεδο 1 Α) Για ασθενείς στον πρώτο χρόνο μετά από οξύ στεφανιαίο σύνδρομο και αγγειοπλαστική συστήνεται διπλή αντιαιμοπεταλιακή αγωγή με: ticagrelor 90mg x2 και ασπιρίνη 75-100mg/ημερησίως(1 Α) ή κλοπιδογρέλη 75mg και ασπιρίνη 75-100mg/ημερησίως(1 Α) ή prasugrel 10mg και ασπιρίνη 75-100mg/ημερησίως (1 Α)
Περιφερική Αρτηριακή Νόσος Οδηγίες
Ø!λοι οι συμπτωματικοί ασθενείς με ή χωρίς ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου πρέπει να λαμβάνουν αντιαιμοπεταλιακή αγωγή ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος καρδιαγγειακής θνητότητας και θνησιμότητας [A]. Ø η ασπιρίνη είναι αποτελεσματική σε ασθενείς με ΠΑΝ εφόσον έχουν κλινικές ενδείξεις άλλων εντοπίσεων καρδιαγγειακής νόσου (στεφανιαία, καρωτίδες) [A]. Ø Η χρήση ασπιρίνης σε ασθενείς με ΠΑΝ χωρίς κλινικές ενδείξεις άλλων εντοπίσεων καρδιαγγειακής νόσου με σκοπό τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου θα πρέπει να εξετάζεται [C]. Ø Η κλοπιδογρέλη είναι αποτελεσματική στη μείωση καρδιαγγειακών συμβαμμάτων στην υποομάδα των ασθενών με συμπτωματικά ΠΑΝ, με ή χωρίς κλινικές ενδείξεις άλλων εντοπίσεων καρδιαγγειακής νόσου [B]
ACCP 2012 Για ασθενείς με ασυμπτωματική ΠΑΝ προτείνεται χορήγηση ασπιρίνης 75-100mg/ημερησίως (2 Β) Στα πλαίσια δευτερογενούς πρόληψης σε συμπτωματική ΠΑΝ συστήνεται ασπιρίνη 75-100mg/ημερησίως(1 Α) ή κλοπιδογρέλη 75mg/ημερησίως (1 Α) προτείνεται απλή έναντι της διπλής αντιαιμοπεταλιακής αγωγής (2 Β)
ACCP 2012 Για ασθενείς με διαλείπουσα χωλότητα προτείνεται cilostazol και ασπιρίνη 75-100mg/ημερησίως (επίπεδο 2 C) ή cilostazol και κλοπιδογρέλη 75mg/ημερησίως (επίπεδο 2 C) Για ασθενείς με συμπτωματική ΠΑΝ (κρίσιμη ισχαιμία άκρου/ πόνο ηρεμίας) προτείνεται προσταγλανδίνη και ασπιρίνη 75-100mg/ημερησίως (2 C) ή προσταγλανδίνη και κλοπιδογρέλη 75mg/ημερησίως (2 C)
Παρά την τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητα των αντιαιμοπεταλιακών στην πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη των καρδιαγγειακών επεισοδίων, ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών παρουσιάζει νέο θρομβωτικό επεισόδιο υπό αντιαιμοπεταλιακή αγωγή
HIGH ON-TREATMENT PLATELET REACTIVITY ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ Εμφάνιση νέου θρομβωτικού επεισοδίου σε ασθενείς που βρίσκονται υπό αντιαιμοπεταλιακή αγωγή ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ Αδυναμία της αντιαιμοπεταλιακής αγωγής να προκαλέσει αναστολή της λειτουργικότητας των αιμοπεταλίων όπως αυτή ανιχνεύεται In vitro με μία ή περισσότερες μεθόδους
ΣΔ και αντίσταση στην ασπιρίνη Οι ασθενείς με ΣΔ παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά αντίστασης στην ασπιρίνη συγκριτικά με άλλες ομάδες πληθυσμού. Με βάση την μη αποτελεσματική αναστολή της συσσώρευσης των αιμοπεταλίων με διάφορες μεθόδους το ποσοστό αυτό κυμαίνεται από 10-40%. Ασθενείς με μη ικανοποιητική απάντηση έχουν 2-4 φορές αυξημένο κίνδυνο για ΟΕΜ, ΑΕΕ ή θάνατο 1.Fateh-Moghadam S, Plöckinger U, Cabeza N, Htun P, Reuter T, Ersel S, et al. Prevalence of aspirin resistance in patients with type 2 diabetes. Acta Diabetol 2005; 42: 99-103. 2.Mehta SS, Silver RJ, Aaronson A, Abrahamson M, Goldfine AB. Comparison of aspirin resistance in type 1 versus type 2 diabetes mellitus. Am J Cardiol 2006; 97: 567-70.
ΣΔ και αντίσταση στην κλοπιδογρέλη Οι ασθενείς με ΣΔ παρουσιάζουν μειωμένη απάντηση στην κλοπιδογρέλη, σε σύγκριση με τους μη διαβητικούς. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε μια κατάσταση «υπερ-ενεργοποίησης» του υποδοχέα P2Y12. Στη θεωρία αυτή, αύξηση της δόσης της κλοπιδογρέλης ή χρήση πιο αποτελεσματικού ανταγωνιστή θα μπορούσε να εξουδετερώσει την αυξημένη δραστηριότητά του Ασθενείς με μη ικανοποιητική απάντηση στην κλοπιδογρέλη παρουσιάζουν 1,5-5 φορές υψηλότερο κίνδυνο για θρόμβωση 1.Angiolillo DJ, Fernandez-Ortiz A, Bernardo E, Ramirez C, Sabate M, Jimenez-Quevedo P, Hernandez R, Moreno R, Escaned J, Alfonso F, Banuelos C, Costa MA, Bass TA, Macaya C. Platelet function profiles in patients with type 2 diabetes and coronary artery disease on combined aspirin and clopidogrel treatment. Diabetes. 2005;54:2430 2435. 2.. Angiolillo DJ, Bernardo E, Ramirez C, Costa MA, Sabate M, Jimenez- Quevedo P, Hernandez R, Moreno R, Escaned J, Alfonso F, Banuelos C, Bass TA, Macaya C, Fernandez-Ortiz A. Insulin therapy is associated with platelet dysfunction in patients with type 2 diabetes mellitus on dual oral antiplatelet treatment. J Am Coll Cardiol. 2006;48:298 304 3.Kastrati A, von Beckerath N, Joost A, Pogatsa-Murray G,Gorchakova O,Schomig A. Loading with 600 mg clopidogrel in patients with coronary artery disease with and without chronic clopidogrel therapy. Circulation. 2004;110:1916 1919
Συμπερασματικά : Η αθηροθρόμβωση είναι πολυπαραγοντική διαδικασία και η αναστολή της ενεργοποίησης των αιμοπεταλίων αποτελεί ένα μόνο μονοπάτι για την πρόληψή της. Η χρήση της ασπιρίνης και της κλοπιδογρέλης ως μονοθεραπεία ή ο συνδυασμός τους ανάλογα με τις κλινικές ενδείξεις μειώνουν τα καρδιαγγειακά επεισόδια. Τα νεότερα αντιαμοπεταλιακά είναι πιο αποτελεσματικά στην πρόληψη νέων θρομβωτικών επεισοδίων με αύξηση όμως του αιμορραγικού κινδύνου.
Συμπερασματικά : Η «αντίσταση» στην ασπιρίνη και την κλοπιδογρέλη σχετίζεται με αύξηση του ποσοστού καρδιαγγειακών συμβαμάτων στους ασθενείς Μελλοντικές μελέτες θα καθορίσουν αν η εξατομίκευση της δόσης των αντιαιμοπεταλιακών φαρμάκων με βάση τον εργαστηριακό έλεγχο θα είναι ωφέλιμη για την αντιμετώπιση των ασθενών