ΟΡΙΣΜΟΣ - ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Αδυναµία σύλληψης µετά από ένα έτος ελεύθερων επαφών. Αφορά το 10 15% όλων των ζευγαριών αναπαραγωγικής ηλικίας. Η συχνότητα της υπογονιµότητας εξαρτάται από την ηλικία της γυναίκας.
ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ 4% στις γυναίκες 15-24 ετών. 13% στις γυναίκες 25-34 ετών. 30% στις γυναίκες 35-44 ετών.
ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ Μείωση αριθµού ωοθυλακίων. Παραµονή των κατώτερης ποιότητας ωοθυλακίων. Αυξηµένος κίνδυνος αποβολών µε ή χωρίς χρωµοσωµικές ανωµαλίες. Μικρότερη επίδραση στην επάρκεια της µήτρας.
ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΩΟΘΗΚΙΚΩΝ ΕΦΕ ΡΕΙΩΝ Μέτρηση της FSH την 3η ηµέρα του κύκλου
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ ιαταραχές ωοθυλακιορηξίας (40%). Παθήσεις σαλπίγγων ή πυέλου (40%). Ασυνήθη προβλήµατα (10%). Ανεξήγητη υπογονιµότητα (10%).
ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ Έλεγχος ωοθυλακιορηξίας. Έλεγχος επάρκειας εκκριτικής φάσης. Έλεγχος τραχηλικής βλέννας. Έλεγχος ενδοµήτριας κοιλότητας, σαλπίγγων, πυέλου.
ΕΛΕΓΧΟΣ ΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑΣ Ιστορικό εµµήνου ρύσεως Μέτρηση βασικής θερµοκρασίας σώµατος. Ανίχνευση της µεσοκυκλικής αιχµής της LH Μέτρηση προγεστερόνης. Υπερηχογράφηµα.
Η ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΚΗΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΣΩΜΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΗΣ ΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑΣ Γίνεται πριν την πρωινή έγερση. Η ωοθυλακιορρηξία αντιστοιχεί στο ναδίρ της θερµοκρασίας. Μια δυο µέρες µετά την ωοθυλακιορρηξία παρατηρείται σταθερή αύξηση της θερµοκρασίας. Η µέθοδος παρέχει αναδροµική επιβεβαίωση της ωοθυλακιορηξίας.
Η ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ LH ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΗΣ ΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑΣ Στο αίµα ή τα ούρα. Καθηµερινά λίγες ηµέρες πριν την αναµενόµενη ωοθυλακιορρηξία. Η αιχµή της LH ανιχνεύεται την ηµέρα πριν την ωοθυλακιορρηξία.
Η ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΓΕΣΤΕΡΟΝΗΣ ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΗΣ ΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑΣ Στο µέσον της εκκριτικής φάσης (6-8 ηµέρες πριν την αναµενόµενη εµµηνορρυσία). Τιµές > 6 ng/ml επιβεβαιώνουν την ωοθυλακιορρηξία. Σφυγµική έκκριση Πιθανές ψευδώς χαµηλές τιµές.
ΤΟ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΗΜΑ ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΗΣ ΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑΣ Χρήσιµο όταν παρακολουθεί την ανάπτυξη του κυρίαρχου ωοθυλακίου και τη µετατροπή του σε ωχρό σωµάτιο. Χρήσιµο στη διάγνωση του συνδρόµου ωχρινοποιηθέντος µη ραγέντος ωοθυλακίου (LUF).
ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΡΙΤΙΚΗΣ ΦΑΣΗΣ Μπορεί να οφείλεται σε µειωµένη παραγωγή προγεστερόνης ή ελαττωµένη απάντηση του ενδοµητρίου. Ελέγχεται µε: ιάρκεια «υψηλής» θερµοκρασίας. Επίπεδα προγεστερόνης µεσοεκκριτικά (>10-12ng/ml). Βιοψία ενδοµητρίου.
Η ΒΙΟΨΙΑ ΤΟΥ ΕΝ ΟΜΗΤΡΙΟΥ ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΗΣ ΕΚΚΡΙΤΙΚΗΣ ΦΑΣΗΣ Γίνεται στο µέσον ή προς το τέλος της εκκριτικής φάσης. Συγκρίνει την ιστολογική εικόνα του ενδοµητρίου µε την αναµενόµενη για τη συγκεκριµένη ηµέρα του κύκλου (παθολογική διαφορά > 2 ηµέρες). Χαµηλή ευαισθησία και ειδικότητα στη διάκριση γόνιµων και υπογόνιµων γυναικών.
ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΤΗΣ ΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑΣ Αυξηµένη FSH Ελαττωµένα οιστρογόνα (πρώιµη ωοθηκική ανεπάρκεια) Φυσιολογική ή µειωµένη FSH - Ελαττωµένα οιστρογόνα Φυσιολογική FSH - Φυσιολογικά οιστρογόνα Υπερπρολακτιναιµία
ΑΙΤΙΑ ΠΡΩΙΜΗΣ ΩΟΘΗΚΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ Χρωµοσωµικές ανωµαλίες. Εξωγενείς παράγοντες (ακτινοβολία, χηµειοθεραπεία, κάπνισµα). Αυτοάνοση ωοθηκίτιδα. Μεταβολικά (γαλακτοζαιµία). Αντίσταση των ωοθηκών στις γοναδοτροπίνες.
ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΓΟΝΑ ΟΤΡΟΠΙΚΟΥ ΥΠΟΓΟΝΑ ΙΣΜΟΥ Συγγενής έλλειψη GnRH. ιαταραχές σίτισης απώλεια βάρους. Έντονη άσκηση. Ψυχολογικό ή σωµατικό stress. Χωροκατακτητικές ή φλεγµονώδεις παθήσεις υποθαλάµου ή υπόφυσης.
ΑΙΤΙΑ ΑΝΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑΣ ΜΕ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΓΟΝΑ ΟΤΡΟΠΙΝΕΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΑ PCOS. Λειτουργικές διαταραχές του άξονα υποθάλαµος υπόφυση ωοθήκες. ιαταραχές της θυρεοειδικής λειτουργίας. Επινεφριδιακή υπερανδρογοναιµία.
ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑΣ ΠΡΩΙΜΗ ΩΟΘΗΚΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ υνατή µόνο στο σύνδροµο της αντίστασης των ωοθηκών στις γοναδοτροπίνες. Σε έλλειψη ωοθυλακίων χρήση ωαρίου δότριας.
ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑΣ ΣΕ ΥΠΟΓΟΝΑ ΟΤΡΟΠΙΚΟ ΥΠΟΓΟΝΑ ΙΣΜΟ Παλµική χορήγηση GnRH υποδόρια ή ενδοφλέβια. Χορήγηση γοναδοτροπινών.
ΟΙ ΓΟΝΑ ΟΤΡΟΠΙΝΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑΣ ΣΤΟΝ ΥΠΟΓΟΝΑ ΟΤΡΟΠΙΚΟ ΥΠΟΓΟΝΑ ΙΣΜΟ Χορηγούνται γοναδοτροπίνες ούρων εµµηνοπαυσιακών γυναικών (hmg). Ποσοστό επιτυχίας 90% σε 5 κύκλους. Πολλαπλή κύηση στο 20 30%
ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑΣ ΣΕ ΝΟΡΜΟΓΟΝΑ ΟΤΡΟΠΙΚΗ ΑΝΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑ Κιτρική κλοµιφένη. Γοναδοτροπίνες. εξαµεθαζόνη. Ευαισθητοποιητές ινσουλίνης (µετφορµίνη, θειαζολιδινεδιόνες). Λαπαροσκοπικός ηλεκτροκαυτηριασµός των ωοθηκών.
Η ΚΙΤΡΙΚΗ ΚΛΟΜΙΦΕΝΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑΣ Αντιοιστρογονική δράση σε υποθάλαµο υπόφυση. ιέγερση έκκρισης γοναδοτροπινών. όση 50-150mg ηµερησίως για 5 ηµέρες. Έναρξη από τη 2η έως 5η ηµέρα του κύκλου. Χορηγείται για 6-12 κύκλους. Επίτευξη ωοθυλακιορηξίας στο 80%. Επίτευξη κύησης στο 40%. Πολλαπλή κύηση στο 6-12%
ΟΙ ΓΟΝΑ ΟΤΡΟΠΙΝΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑΣ ΣΕ PCOS Ενδείκνυνται σε αποτυχία πρόκλησης ωοθυλακιορηξίας µε κιτρική κλοµιφένη. Προτιµάται η χορήγηση αµιγώς FSH. Μικρές δόσεις. Επιτυγχάνεται ωοθυλακιορρηξία στο 85-95% και κύηση στο 55%. Υψηλό ποσοστό αποβολών.
Ο ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΙΚΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΚΑΥΤΗΡΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ ΣΤΟ PCOS Αντικατέστησε τη σφηνοειδή εκτοµή. Επιτυγχάνεται ωοθυλακιορρηξία στο 77%. Επιτυγχάνεται κύηση στο 49%. Χαµηλή συχνότητα πολλαπλής κύησης (2,5%).
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΡΙΤΙΚΗΣ ΦΑΣΗΣ Κιτρική κλοµιφένη. Χορήγηση προγεστερόνης στην εκκριτική φάση.
Ο ΤΡΑΧΗΛΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ Αίτια: Ανεπαρκής οιστρογονική επίδραση. Φλεγµονές. Ανατοµικές ανωµαλίες. Αντισώµατα έναντι των σπερµατοζωαρίων. ιερεύνηση: οκιµασία σπέρµατος τραχηλικής βλέννας
ΟΚΙΜΑΣΙΑ ΣΠΕΡΜΑΤΟΣ ΤΡΑΧΗΛΙΚΗΣ ΒΛΕΝΝΑΣ Γίνεται περί την ωοθυλακιορρηξία. Λαµβάνεται τραχηλική βλέννα 2-8 ώρες µετά επαφή ή γίνεται in vitro ανάµιξή της µε το σπέρµα του συζύγου. Μικρή ευαισθησία και ειδικότητα στη διάκριση γόνιµων και υπογόνιµων ζευγαριών.
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΟΚΙΜΑΣΙΑ ΣΠΕΡΜΑΤΟΣ ΤΡΑΧΗΛΙΚΗΣ ΒΛΕΝΝΑΣ Τράχηλος σε διαστολή. Βλέννα άφθονη, διαυγής, λεπτόρρευστη, µε εκτασιµότητα >8cm. Σπερµατοζωάρια στη βλέννα: >5 ΚΟΠ µε προωθητική κίνηση.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΙΚΟΥ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ Ενδοµητρική σπερµατέγχυση (IUI) για 4-6 κύκλους.
ΟΙ ΣΑΛΠΙΓΓΕΣ ΚΑΙ Η ΠΥΕΛΟΣ ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ Αίτια: Φλεγµονώδης νόσος της πυέλου. Προηγηθείσα περιτονίτιδα. Προηγηθείσα έκτοπη κύηση. Ενδοµητρίωση. Συγγενείς ανωµαλίες. ιερεύνηση: Υστεροσαλπιγγογραφία. Λαπαροσκόπηση.
Η ΥΣΤΕΡΟΣΑΛΠΙΓΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ Γίνεται 2-5 ηµέρες µετά το τέλος της εµµηνορρυσίας. Αντενδείκνυται σε ενεργό πυελική φλεγµονή. Ελέγχει την ενδοµήτρια κοιλότητα, τον αυλό των σαλπίγγων και τη βατότητά τους. Ίσως αυξάνει την πιθανότητα κύησης όταν γίνεται µε ελαιώδες σκιαστικό.
Η ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΗΣΗ ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ Η εξέταση εκλογής για τη διερεύνηση παθήσεων της πυέλου. υνατότητα θεραπευτικών χειρισµών. Ενδείξεις: παθολογική σαλπιγγογραφία, ιστορικό υψηλού κινδύνου για πυελική νόσο, συµπτώµατα ενδοµητρίωσης, ανεξήγητη υπογονιµότητα.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΝ ΟΜΗΤΡΙΩΣΗ Σαλπιγγική απόφραξη. Τοξική δράση του φλεγµονώδους πυελικού περιβάλλοντος σε σπερµατοζωάρια και έµβρυο. Αρνητική επίδραση του φλεγµονώδους πυελικού περιβάλλοντος στην κινητικότητα των σαλπίγγων, ωοθυλακιογένεση, λειτουργία ωχρού σωµατίου. Μειωµένη υποδεκτικότητα του ενδοµητρίου.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΝ ΟΜΗΤΡΙΩΣΗ Λαπαροσκοπική καταστροφή ή εξαίρεση των εστιών ενδοµητρίωσης. Σε σαλπιγγική απόφραξη εξωσωµατική γονιµοποίηση (IVF).
Ο ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΜΗΤΡΑ ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ Αίτια: Φλεγµονές, συµφύσεις, συγγενείς ανωµαλίες, ινοµυώµατα, πολύποδες. ιερεύνηση: Υστεροσαλπιγγογραφία, υστεροσκόπηση. Αντιµετώπιση: Χειρουργική αποκατάσταση της ενδοµήτριας κοιλότητας.
ΑΝΕΞΗΓΗΤΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ 10% των υπογόνιµων ζευγαριών. Η πρόγνωση εξαρτάται από τη διάρκεια της υπογονιµότητας και την ηλικία της γυναίκας. Ποσοστά εγκυµοσύνης ανά κύκλο: χωρίς αγωγή 1,5 3% µε κιτρική κλοµιφένη + IUI 9% µε γοναδοτροπίνες + IUI 15% µε IVF 25%