ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΡΓΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ. Λ. Γιάνναρου, Ε. Ζέρβας Σχολή Θετικών Επιστημών & Τεχνολογίας, Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΡΓΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ Λ. Γιάνναρου, Ε. Ζέρβας Σχολή Θετικών Επιστημών & Τεχνολογίας, Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Λέξεις Κλειδιά: Διοίκηση Έργων, Διαχείριση Έργων, Λήψη Αποφάσεων, Δελφική Μέθοδος, Αναλυτική Ιεραρχική Προσέγγιση. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα μελέτη παρουσιάζει ένα μεθοδολογικό πλαίσιο αξιολόγησης των έργων στον τομέα των μεταφορών, που συνεκτιμά τη γνώμη των ειδικών και τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας, για τη σύγκριση εναλλακτικών σχεδίων. Ειδικότερα, συνδυάζεται η Δελφική Μέθοδος και η Αναλυτική Ιεραρχική Προσέγγιση για τον καθορισμό των κριτηρίων και τον προσδιορισμό της σπουδαιότητάς τους, αντίστοιχα, προκειμένου να επιλεχθεί το καταλληλότερο έργο. Για τον σκοπό αυτό, εντοπίζονται μια σειρά ερευνών και αποτυπώνονται τόσο οι περιορισμοί της χρήσης των παραδοσιακών μεθόδων αξιολόγησης (π.χ. Ανάλυση Κόστους-Οφέλους, CBA), όσο και η ανάγκη ανάπτυξης εναλλακτικών τρόπων, για την αντιμετώπιση της πολύπλοκης φύσης των κριτηρίων. Οι τελευταίες, γνωστές και ως πολυκριτηριακές μέθοδοι, υποστηρίζουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, μέσω του συνυπολογισμού ποσοτικών και ποιοτικών παραμέτρων. Ωστόσο, τα μειονεκτήματα που παρουσιάζουν απαιτούν τη χρήση συνδυαστικών μεθόδων, που στον τομέα αυτό: (i) θα διαμορφώνουν τη σπουδαιότητα των κριτηρίων, μέσω της γνώμης της τοπικής κοινωνίας και (ii) θα επιλέγουν το επικρατέστερο σχέδιο, συνεκτιμώντας την άποψη των ειδικών. Το άρθρο αυτό συνοψίζει τα οφέλη της χρήσης μικτών μεθόδων και επισημαίνει τη συνεισφορά τους στη διαδικασία σύγκρισης εναλλακτικών έργων στον τομέα των μεταφορών, διαμορφώνοντας ένα μεθοδολογικό εργαλείο για τη λήψη αποφάσεων. JEL Classification: H43, O18, O22, R42 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο τομέας των συγκοινωνιακών έργων έχει συγκεντρώσει την ιδιαίτερη προσοχή της επιστημονικής κοινότητας τα τελευταία χρόνια, καθώς η αύξηση της κινητικότητας έχει οδηγήσει σε περαιτέρω κυκλοφοριακή συμφόρηση των αστικών κέντρων και υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων τους. Κατ αυτόν τον τρόπο, γίνεται αντιληπτό ότι ο σωστός σχεδιασμός και υλοποίηση των έργων μπορεί τόσο να αυξήσει τα κοινωνικά οφέλη όσο και να περιορίσει τις εξωτερικές αρνητικές τους επιδράσεις. Η επιλογή μεταξύ εναλλακτικών συγκοινωνιακών έργων λαμβάνει εξέχοντα ρόλο στις κυβερνητικές αποφάσεις, δεδομένου ότι, σε κάθε περίπτωση, στόχος είναι η αύξηση της κοινωνικής ευημερίας. Στις περισσότερες εφαρμογές, η επιλογή αυτή υποστηρίζεται από την κοινωνικο-οικονομική ανάλυση κόστους-οφέλους (CBA Cost Benefit Analysis) και τα έργα που προκρίνονται είναι αυτά, που σε χρηματικούς όρους, παρουσιάζουν λόγο οφέλουςκόστους μεγαλύτερο της μονάδας (Μέργος, 2007). Ωστόσο, οι περιορισμοί που παρουσιάζει η εν λόγω μεθοδολογία και οι επικρίσεις που έχει λάβει κατά καιρούς, οδήγησαν στην ανάπτυξη ενός εργαλείου υποστήριξης λήψης

αποφάσεων, φέρνοντας στο προσκήνιο τις πολυκριτηριακές μεθόδους αξιολόγησης (MCDM Multicriteria Decision-Making). Το παρόν άρθρο αναπτύσσει το θεωρητικό υπόβαθρο της πολυκριτηριακής ανάλυσης και εισάγει ένα μεθοδολογικό πλαίσιο που συνδυάζει τη χρήση της Δελφικής Μεθόδου (η οποία αναπτύχθηκε από τον οργανισμό RAND το 1950) 1 και της Αναλυτικής Ιεραρχικής Προσέγγισης (η οποία σχεδιάστηκε από τον T. Saaty, το 1970) 2, για τη λήψη αποφάσεων στον τομέα των μεταφορών. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ Οι πολυκριτηριακές μέθοδοι έχουν αναπτυχθεί εξαιτίας της δυσκολίας των παραδοσιακών μεθόδων (ΚΠΑ Καθαρή Παρούσα Αξία, Εσωτερικός Συντελεστής Απόδοσης, Λόγος Ωφελειών-Κόστους, Περίοδος Ανάκτησης Κεφαλαίου) να εκφράσουν, σε χρηματικούς όρους, τους ποιοτικούς παράγοντες που υπεισέρχονται στη διαδικασία αξιολόγησης των συγκοινωνιακών έργων. Βάσει της θεωρητικής τους τάσης, διακρίνονται σε τέσσερις κατηγορίες (Siskos and Spyridakos, 1999: 236-237): - Σύστημα αξιών (Value System) ή θεωρία Χρησιμότητας, - Σχέσεις Υπεροχής (Outranking Relation), - Αναλυτική-Συνθετική Προσέγγιση (Disaggregation Aggregation Approach) και - Πολυκριτήρια Βελτιστοποίηση (Multiobjective optimisation). Ειδικότερα, η πολυκριτηριακή ανάλυση περιλαμβάνει την ταξινόμηση των μεταβλητών οφέλους ή κόστους σε μία η περισσότερες κατηγορίες και την περιγραφή τους «με ένα λιγότερο ή περισσότερο ποσοτικό τρόπο» (Πολύζος, 2011: 362). Με την ταξινόμηση των μεταβλητών σε κριτήρια και υποκριτήρια, αποδίδεται ένας συντελεστής βαρύτητας, για καθένα από αυτά και σε συνδυασμό με τη βαθμολογία τους, προκύπτει ένα τελικό άθροισμα, που οδηγεί στη βέλτιστη λύση (Προφυλλίδης, 2008: 235): Όπου, W i = η συνολική βαθμολογία του έργου, w j = ο συντελεστής βαρύτητας του κριτηρίου j και x ij = η βαθμολογία του έργου i στο κριτήριο j. Επομένως, καθίσταται σαφές ότι, λόγω της πολυμορφίας των σχεδίων αξιολόγησης, συχνά απαιτείται η υποδιαίρεση των κριτηρίων (στοιχείων) και η διαμόρφωση επιπέδων ιεραρχίας για τη λήψη αποφάσεων. Σε αυτήν την περίπτωση, ο καθορισμός των συντελεστών βαρύτητας των στοιχείων κάθε επιπέδου πραγματοποιείται σε σχέση με το στοιχείο του ανώτερου επιπέδου, διαμορφώνοντας τη σχετική σπουδαιότητα κάθε ζεύγους στοιχείων και προκρίνοντας το έργο με τη μεγαλύτερη συνολική βαθμολογία. Το πλεονέκτημα που παρουσιάζουν οι πολυκριτηριακές μέθοδοι, στην ταυτόχρονη αξιολόγηση ποιοτικών και ποσοτικών μεταβλητών, τις καθιστά όλο και πιο διαδεδομένες 1 Για περισσότερα, βλ. Kittell-Limerick, 2005: 13, 55. 2 Για περισσότερα, βλ. Saaty and Peniwati, 2012: 4-5

στον τομέα αξιολόγησης συγκοινωνιακών έργων, με εφαρμογές στη σύγκριση εναλλακτικών σχεδίων, για: - Την επιλογή της βέλτιστης λύσης, - Την επιλογή μιας ομάδας αποδεκτών λύσεων και - Την ταξινόμηση των έργων σε φθίνουσα σειρά (Πολύζος, 2011: 362). Αντίστοιχα, οι πρακτικές της εφαρμογές εντοπίζονται σε διάφορες αποφάσεις, όπως: - Επιλογή εναλλακτικών διαδρομών διέλευσης ενός έργου (Sang-Min, 1998). - Επιλογή της βέλτιστης θέσης ενός σταθμού επιβίβασης αποβίβασης (Paelinck, 1977) και - Ex-ante αξιολόγηση των στόχων ενός έργου (Rocío Cascajo, 2004). Περαιτέρω, τα στάδια που περιλαμβάνει μια τέτοια ανάλυση μπορούν να συνοψιστούν (Tsamboulas and Kopsacheili, 2012): - Στον καθορισμό του αντικειμενικού σκοπού της αξιολόγησης και την προσεκτική επιλογή των κριτηρίων και υποκριτηρίων, έτσι ώστε: (i) να είναι περιεκτικά, (ii) να μην περιλαμβάνουν διπλούς υπολογισμούς και (iii) να μην επηρεάζονται από τις αλλαγές των πολιτικών μέσων που εφαρμόζονται, - Στη διαμόρφωση συγκρίσιμων, βαθμολογικά, κριτηρίων (εφαρμογή κοινής μονάδας μέτρησης κανονικοποίηση κριτηρίων), - Στην απόδοση της σχετικής βαρύτητας κάθε κριτηρίου και - Στη σταθμισμένη συνάθροιση της βαθμολογίας των κριτηρίων. Η πιο διαδεδομένη μέθοδος πολυκριτηριακής ανάλυσης, στον τομέα των μεταφορών, είναι η Αναλυτική Ιεραρχική Προσέγγιση, η οποία διαμορφώθηκε από τον T. Saaty, το 1970. Η μέθοδος αυτή περιλαμβάνει την απόδοση των συντελεστών βαρύτητας, για κάθε κριτήριο αξιολόγησης, μέσω της διαδικασίας των διμερών συγκρίσεων (ενδεικτικά, βλ. Sang-Min, 1998 Berrittella et al., 2007 Tsuen-Ho, 2007 Khaki and Shafiyi, 2011). ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ Για την αξιολόγηση μεταξύ εναλλακτικών συγκοινωνιακών έργων είναι απαραίτητη η δημιουργία ενός μεθοδολογικού πλαισίου που θα λαμβάνει τόσο τη γνώμη των ειδικών, για την επιλογή των μεταβλητών οφέλους κόστους, όσο και τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας. Ειδικότερα, στο παρόν άρθρο προτείνεται ο συνδυασμός της Δελφικής μεθόδου και της Αναλυτικής Ιεραρχικής Προσέγγισης για την επιλογή του καταλληλότερου, από άποψη χρησιμότητας, έργου. ΔΕΛΦΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ (DELPHI METHOD) Με τη χρήση της μεθόδου αυτής επιχειρείται η επιλογή των μεταβλητών αξιολόγησης (οφέλη και κόστη των εναλλακτικών έργων), μέσω της «εκμαίευσης» της γνώμης των ειδικών. Η Δελφική μέθοδος αναπτύχθηκε από τον οργανισμό RAND το 1950, και βελτιώθηκε περί τα τέλη της δεκαετίας του 1970, για να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο επίτευξης συναίνεσης στους τομείς της δημόσιας υγείας, των δημόσιων μεταφορών, της εκπαίδευσης και επίσης σε κυβερνητικά σχέδια (Kittell-Limerick, 2005: 13,55). Πρόκειται για μια ποιοτική μέθοδο συστηματικής «συλλογής» και «αξιολόγησης» της γνώμης μιας ομάδας, που θεωρούνται «ειδικοί», ή, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Agwe (2007: 122), για έναν τρόπο

«διεξαγωγής διαλόγου χωρίς τα μειονεκτήματα της διαπροσωπικής αντιπαράθεσης». Η μέθοδος αυτή χαρακτηρίζεται από: - Ανωνυμία μεταξύ των συμμετεχόντων (και κυρίως των απαντήσεών τους), παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να εκφράζουν ελεύθερα την άποψή τους και μειώνοντας την επίδραση της γνώμης των «επικρατέστερων» υποψηφίων (δεδομένου ότι κάποια άτομα πιθανόν να έχουν μεγαλύτερη επιρροή). - Επανάληψη, επιτρέποντας στους συμμετέχοντες να βελτιώσουν την άποψή τους, βάσει της «προόδου» της ομάδας, από γύρο σε γύρο. - Επανατροφοδότηση, ενημερώνοντας τους συμμετέχοντες για τις απόψεις της ομάδας και δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αποσαφηνίσουν την άποψή τους ή και να την αλλάξουν. - Στατιστική διατύπωση των απαντήσεων, επιτρέποντας την ποσοτική ανάλυση και ερμηνεία των δεδομένων (Dalkey, 1969 Rowe and Wright, 1999 Skulmoski et al., 2007) Το πρωταρχικό ζητούμενο, ωστόσο, στη διαδικασία αυτή είναι η επιλογή της ομάδας των «ειδικών», τόσο όσον αφορά τον αριθμό των συμμετεχόντων, όσο και τα προσόντα που πρέπει να διαθέτουν. Στην πρώτη περίπτωση, συνδυάζοντας τη γνώμη των Linstone (1978: 296), Phillips (2000: 193), Mullen (2003: 41) Skulmoski et al. (2007), προτείνεται ο αριθμός αυτός να μην είναι μικρότερος από 7 ή 8 άτομα, ενώ, όταν η «ομάδα» είναι ομοιογενής, ένα δείγμα 10 15 ατόμων μπορεί να θεωρηθεί επαρκές. Επιπλέον, εξίσου σημαντική είναι και η «ποιοτική» διάσταση του δείγματος των συμμετεχόντων, υπό την έννοια ότι θα πρέπει να έχουν σχετική, με το αντικείμενο που ερευνάται, γνώση (Cantrill et al., 1996: 69). Στη συνηθέστερη μορφή της, η Δελφική μέθοδος «ζητά» από τους ειδικούς να καταθέσουν την εμπειρία τους, αξιολογώντας κάθε ερώτηση σε μια κλίμακα από 0-10 (Ishikawa et al., 1993), ενώ ο αριθμός των «ανατροφοδοτήσεων» (γύροι Δελφικής) κυμαίνονται από δύο έως τρεις (Sumsion, 1998: 153 Gallagher et al., 1996 Mullen, 2005: 46). Ο μέσος και η τυπική απόκλιση υπολογίζονται από τις απαντήσεις των συμμετεχόντων, με τη συναίνεση να επιτυγχάνεται όταν το 75% περίπου των απαντήσεων βρίσκονται δύο μονάδες πάνω και κάτω από τον μέσο (σε μια 10-βάθμια κλίμακα) 3 ή όταν η τυπική απόκλιση είναι μικρότερη του 1,5 (Christie and Barela, 2005: 112). Εναλλακτικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και το ενδοτεταρτημοριακό εύρος, λαμβάνοντας συναίνεση όταν αυτό είναι μικρότερο ή ίσο του 1 (Raskin, 1994 Rayens and Hahn, 2000: 311). Τέλος, κάθε γύρος «ανατροφοδότησης» παρουσιάζει τα αποτελέσματα αυτά, ζητώντας από όσους συμμετέχοντες βρίσκονται εκτός των υπολογιζόμενων ορίων να αιτιολογήσουν ή να αλλάξουν την άποψή τους (Mullen, 2003: 48). ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΙΕΡΑΡΧΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ (AHP ANALYTIC HIERARCHY PROCESS) Πρόκειται για μια πολυκριτηριακή μέθοδο υποστήριξης λήψης αποφάσεων που αναπτύχθηκε από τον T. Saaty το 1970, με σκοπό την ικανοποίηση των τεσσάρων κριτηρίων του Arrow: κατά Pareto βελτιστοποίηση, λήψη απόφασης για όλες τις δυνατές κατατάξεις προτιμήσεων, ανεξαρτησία άσχετων εναλλακτικών επιλογών και αποκλεισμός «δικτατορίας», για την κατασκευή της προτιμησιακής συνάρτησης μιας ομάδας (Saaty and Peniwati, 2012: 4-5). 3 Ή σε ορισμένες περιπτώσεις και το 50% των απαντήσεων (Christie and Barela, 2005: 113)

Ειδικότερα, πρόκειται για μια διαδικασία αποσύνθεσης ιεράρχησης του προβλήματος και έκφρασης της σχετικής βαρύτητας των επιμέρους στοιχείων, μέσω διμερών συγκρίσεων (Saaty and Kearns, 1991). Συγκεκριμένα, χρησιμοποιείται μια 9-βάθμια κλίμακα, όπου το 1 υποδεικνύει «ίση σπουδαιότητα», μεταξύ δύο στοιχείων, και το 9 «εξαιρετικά ισχυρή σπουδαιότητα» του ενός στοιχείου έναντι του άλλου, ενώ πραγματοποιούνται, συνολικά, n*(n-1)/2 συγκρίσεις (όπου το n είναι ο αριθμός των στοιχείων). Στη συνέχεια, τα στοιχεία αυτά εισάγονται σε μια μήτρα n x n διαστάσεων, απεικονίζοντας τις σχετικές ατομικές προτιμήσεις κάθε συμμετέχοντα: α 11 α 12 α 1j α 21 α 22 α 2j α i1 α i2 α ij όπου α ij : είναι η προτίμηση του στοιχείου i έναντι του j και όταν α ij > 1, σημαίνει ότι είναι προτιμότερο από αυτό (δηλ. i προτιμότερο του j). Στην ιδανική περίπτωση, που οι κρίσεις του συμμετέχοντα είναι απόλυτα συνεπείς, ισχύει ότι: α ij = w i / w j, δηλαδή απεικονίζει τη βαρύτητα του στοιχείου i έναντι του j. Ωστόσο, η περίπτωση αυτή είναι αρκετά σπάνια, με αποτέλεσμα οι Saaty και Kearns (1991) να εισάγουν την παράμετρο εκτίμησης της ασυνέπειας των απαντήσεων. Για τον σκοπό αυτό, υπολογίζεται ο δείκτης συνέπειας (consistency index CI) και αντίστοιχα ο λόγος συνέπειας (consistency ratio CR), με όριο CR, για την αποδοχής των ατομικών κρίσεων, το 10% (CR<10%). Ο λόγος συνέπειας υπολογίζεται ως ο δείκτης συνέπειας διαιρούμενος με τη μέση συνέπεια ενός πίνακα ίδιων διαστάσεων (Saaty and Kearns, 1991: 34). Συνεπώς, δίνεται η δυνατότητα στους συμμετέχοντες να αναθεωρήσουν τις ασυνεπείς κρίσεις τους, προκειμένου στη συνέχεια να συναθροιστούν οι ατομικές τους προτεραιότητες σε μια κοινή μήτρα, με τη χρήση του γεωμετρικού μέσου. Εναλλακτικά, η συνάθροιση μπορεί να γίνει και με τη χρήση του αριθμητικού μέσου, όμως η επιλογή αυτή εξαρτάται από το εάν οι συμμετέχοντες επιθυμούν να δράσουν ως μια μονάδα ή ως ξεχωριστά άτομα (Forman and Peniwati, 1998). Ειδικότερα, και στις δύο περιπτώσεις χρησιμοποιείται ο γεωμετρικός μέσος, με δυνατότητα συνάθροισης των ατομικών κρίσεων και με τη χρήση του αριθμητικού (μέσου) όταν πρόκειται για τη δεύτερη περίπτωση (που το άτομο δρα ξεχωριστά) (Saaty and Peniwati, 2012: 165). Η μέθοδος αυτή, εξαιτίας των σημαντικών πλεονεκτημάτων που παρουσιάζει, όπως η αποσύνθεση του προβλήματος, η ιεραρχική δόμηση, ο συνυπολογισμός ποσοτικών και ποιοτικών παραμέτρων, η εκτίμηση συνέπειας ατομικών κρίσεων, η μη απαίτηση επίτευξης συναίνεσης μεταξύ των συμμετεχόντων, η δυνατότητα «επαναδιατύπωσης» των ασυνεπών ατομικών κρίσεων, κτλ, λαμβάνει μεγάλη αποδοχή σε αρκετές μελέτες στον τομέα των μεταφορών (ενδεικτικά, βλ. Sang-Min, 1998 Khaki and Shafiyi, 2011 Hsu, 2007). Εντούτοις, περιλαμβάνει και περιορισμούς, εξαιτίας τόσο του πλήθους των συγκρίσεων που απαιτούνται, όταν ο αριθμός των μεταβλητών που αξιολογούνται είναι μεγάλος, όσο και του

ψυχολογικού ορίου της παράλληλης σύγκρισης 7 ± 2 στοιχείων (Miller, 1956 Saaty, 1996: 57). ΣΥΝΔΥΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΕΛΦΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΙΕΡΑΡΧΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Σκοπός του συνδυασμού των δύο αυτών μεθόδων είναι η διαμόρφωση ενός υποδείγματος, για την αξιολόγηση εναλλακτικών σχεδίων στον τομέα των μεταφορών και την επιλογή του καταλληλότερου, περιορίζοντας παράλληλα τα μειονεκτήματα που η κάθε μέθοδος παρουσιάζει. Συνεπώς, με τον τρόπο αυτό, η Δελφική μέθοδος χρησιμοποιείται για τον περιορισμό του αριθμού των μεταβλητών, σύμφωνα με τη φύση των υπό αξιολόγηση σχεδίων και η Αναλυτική Ιεραρχική Προσέγγιση παρέχει μια δέσμη πλεονεκτημάτων, για τη διαμόρφωση μιας «ηθικά» αποδεκτής μεθόδου λήψης αποφάσεων, που θα λαμβάνει υπόψη τις προτιμήσεις της κοινωνίας, μέσω: (i) του συνδυασμού των ατομικών προτιμήσεων, για την εξαγωγή μιας αντιπροσωπευτικής προτίμησης (συλλογικής και κοινωνικής) και (ii) του ελέγχου συνέπειας των απαντήσεων. Επομένως, δεδομένης της συμβολής των έργων αυτών στην τοπική κοινωνία, προτείνεται ο συνυπολογισμός των αναγκών της και η απόδοση σχετικής βαρύτητας, για κάθε μεταβλητή, μέσω μιας «μικτής» μεθοδολογίας, που θα περιλαμβάνει: - Την επιλογή των μεταβλητών αξιολόγησης, με τη χρήση της Δελφικής μεθόδου, λαμβάνοντας τη γνώμη των ειδικών, - Τη στάθμιση των μεταβλητών (επιλογή του συντελεστή βαρύτητάς τους, w ij ), με τη χρήση της Αναλυτικής Ιεραρχικής Προσέγγισης, λαμβάνοντας τη γνώμη της τοπικής κοινωνίας και - Την επιλογή μεταξύ των εναλλακτικών έργων, με τη χρήση της Αναλυτικής Ιεραρχικής Προσέγγισης, λαμβάνοντας (και πάλι) τη γνώμη των ειδικών. Είναι εμφανές, ότι με τον τρόπο αυτό συνδυάζεται τόσο η γνώμη των ατόμων που λαμβάνουν χρησιμότητα από ένα έργο (διαμορφώνοντας, όπως αναφέρουν οι Harvey and Gayer, 2009: 231, μια «ηθικά» αποδεκτή μέθοδο, βάσει της οποίας οι ατομικές προτιμήσεις θα μεταφράζονται σε συλλογικές), όσο και η εξειδικευμένη γνώση των ατόμων που, επαγγελματικά ή ερευνητικά, ασχολούνται με το εν λόγω αντικείμενο και συνεπώς είναι εφικτό να προσεγγίσει κάποιος, με μεγαλύτερη βεβαιότητα, την κοινωνικά «άριστη» επιλογή. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η παρούσα μελέτη συμβάλει στη δημιουργία ενός μεθοδολογικού πλαισίου συνδυάζοντας δύο εργαλεία, τη Δελφική Μέθοδο και την Αναλυτική Ιεραρχική Προσέγγιση, για την ανάδειξη μιας «ηθικά» αποδεκτής μεθόδου, ως προς τη διαμόρφωση των συλλογικών προτιμήσεων στην επιλογή ενός συγκοινωνιακού έργου. Με τον τρόπο αυτό, δύναται να αντιμετωπιστούν οι όποιες αδυναμίες των αμιγώς ποσοτικών μέτρων και η ανάδειξη ενός εναλλακτικού, ως προς την υποστήριξη λήψης μιας απόφασης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [1] Agwe, J. N. (2007). Knowledge capitalization for development: prioritizing the relative dominance of drivers for intellectual entrepreneuring in the tertiary knowledge industry. University of Maryland University College, Adelphi, Maryland. [2] Berrittella, M., Certa, A., Enea, M. and Zito, P. (2007). An Analytic Hierarchy Process for the Evaluation of Transport policies to reduce climate change impacts. FEEM Working Paper No. 12.2007. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=962379. [3] Khaki, A.M. and Shafiyi, S.M. (2011). Comparison between the output of cost benefit analysis and multi-criteria analysis in urban transportation investments. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 5(11), 667-677. [4] Cantrill, J.A., Sibbald, B. and Buetow, S. (1996). The Delphi and nominal group techniques in health services research. International Journal of Pharmacy Practice, 4(2), 67-74. [5] Christie, C. and Barela, E. (2005). The Delphi technique as a method for increasing inclusion in the evaluation process. The Canadian Journal of Program Evaluation, 20(1), 105-122. [6] Dalkey, N. C. (1969). The Delphi method an experimental study of group opinion. RM 5888-PR, The Rand Corporation, Santa Monica, CA. [7] Forman, E. and Peniwati, K. (1998). Aggregating individual judgments and priorities with the analytic hierarchy process. European journal of operational research, 108 (1), 165-169. [8] Gallagher, M., Branshaw, C. and Nattress, H. (1996). Policy priorities in diabetes care: a Delphi study. Quality in Health Care, 5, 3-8. [9] Harvey, R.S. and Gayer T. (2009). Δημόσια Οικονομική: Σύγχρονη θεωρία και ελληνική πραγματικότητα. Τόμος Α, επιμ. Ράπανος, Β. και Γ. Καπλάνογλου. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική. [10] Ishikawa, A., Amagasa, M., Shiga, T., Tomizawa, G., Tatsuta, R. and Mieno, H. (1993). The max-min Delphi method and fuzzy Delphi method via fuzzy integration. Fuzzy Sets and Systems, 55(3), 241-253. [11] Kittell-Limerick, P. (2005). Perceived barriers to completion of the academic doctorate: a Delphi study. A & M University, Texas. [12] Linstone, H. A. (1978). The Delphi technique, in Fowles, R. B. (Ed.), Handbook of Futures Research, Greenwood, Westport, CT, 271-300. [13] Miller, G.A. (1956). The magical number seven plus or minus two: some limits on our capacity for processing information. Psychological Review, 63, 81-97. [14] Mullen, P. M. (2003). Delphi: myths and reality. Journal of Health Organization and Management, 17 (1), 37-52. [15] Paelinck, J.H.P. (1977). Qualitative multiple criteria analysis: an application to airport location. Environment and Planning, 9, 883-895. [16] Phillips, R. (2000). New applications for the Delphi technique. Annual San Diego Pfeiffer and Company, 2, 191-196. [17] Raskin, M. S. (1994). The Delphi study in field instruction revisited: Expert consensus on issues and research priorities. Journal of Social Work Education, 30, 75-89. [18] Rayens, M. K. and Hahn, E. J. (2000). Building consensus using the policy Delphi method. Policy, Politics & Nursing Practice, 1(4), 308-315. [19] Rocío Cascajo, J. (2004). Assessment of economic, social and environmental effects of rail urban projects. Αvailable at: http://www.ectri.org/yrs05/papiers/session- 1ter/cascajo.pdf [08/10/2011].

[20] Rowe, G. and Wright, G. (1999). The Delphi technique as a forecasting tool: Issues and analysis. International Journal of Forecasting, 15(4), 353-375. [21] Saaty, T.L. (1996). The Analytic Hierarchy Process: Planning, Priority Setting, Resource Allocation. 2 nd ed. Pittsburgh PA: RWS Publications. [22] Saaty, T.L. and Kearns, K. (1991). Analytical Planning: The Organization of Systems. Vol. IV. 2 nd ed. Pittsburgh PA: RWS Publications. [23] Saaty, T.L. and Peniwati, K. (2012). Group Decision Making: drawing out reconciling differences. United States of America: RWS Publications. [24] Sang-Min, L. (1998) Analytic hierarchy approach for transport project appraisal: an application to Korea. The University of Leeds Institute for Transport Studies. [25] Siskos, Y. and Spyridakos, A. (1999), Intelligent multicriteria decision support: overview and perspectives, European Journal of Operational Research, 113, 236-246. [26] Skulmoski, G. J., Hartman, F. T. and Krahn, J. (2007). The Delphi method for Graduate Research. Journal of Information Technology Education, 6, 1-21. [27] Sumsion, T. (1998). The Delphi technique: an adaptive research tool. British Journal of Occupational Therapy, 61(4), 153-156. [28] Tsamboulas, A.D. and Kopsacheili, G.A. (2012). A multicriteria decision support methodological framework for the evaluation of transport policy instruments. Available at: www.civil.ntua.gr/~dtsamb/uploads/16.doc - [18/03/2012]. [29] Tsuen-Ho, H. (2007). Public transport system project evaluation using the analytic hierarchy process: a fuzzy Delphi approach. Transportation Planning and Technology, 22 (4), 229-246. [30] Μέργος, Γ. (2007). Κοινωνικο-οικονομική αξιολόγηση επενδύσεων και πολιτικών (2 η έκδοση), Τόμος Α. Αθήνα: Γ. Μπένου. [31] Πολύζος, Σ. (2011). Διοίκηση και διαχείριση έργων: μέθοδοι και τεχνικές (2 η έκδοση). Αθήνα: Κριτική Α.Ε. [32] Προφυλλίδης, Β. (2008). Οικονομική των μεταφορών (4 η έκδοση), Αθήνα: Παπασωτηρίου.