ΥΝΔΡΟΜΑ ΠΟΝΟΥ 1) Συνϊνυμα Συνδρόμου Ινομυαλγίασ Η ινομυαλγία ανικει ςτθν ομάδα του «ςυνδρόμου του γενικευμζνου ιδιοπακοφσ μυοςκελετικοφ πόνου». Η ινομυαλγία είναι μία νόςοσ που χαρακτθρίηεται από μακροχρόνιο εκτεταμζνο μυοςκελετικό πόνο, ευαίςκθτεσ περιοχζσ ςτθν ψθλάφιςθ των μαλακϊν μορίων (μυϊν και τενόντων) και ζντονθ κόπωςθ. Συχνότθτα Η ινομυαλγία παρουςιάηεται κυρίωσ ςτουσ ενιλικεσ. Η παρουςία τθσ αναφζρεται ςπάνια ςε παιδιά, κατά κφριο λόγο ςε εφιβουσ. Τα κορίτςια προςβάλλονται πιο ςυχνά από ότι τα αγόρια. Τα παιδιά μ αυτι τθ νόςο ζχουν πολλά κοινά χαρακτθριςτικά με παιδιά που πάςχουν από ςφνδρομο τοπικοφ ιδιοπακοφσ μυοςκελετικοφ πόνου. Τυπικά κλινικά χαρακτθριςτικά Οι αςκενείσ διαμαρτφρονται για εκτεταμζνο πόνο βακιά ςτουσ ιςτοφσ. Η βαρφτθτα του πόνου είναι υποκειμενικι. Ο πόνοσ εμφανίηεται και ςτισ δφο πλευρζσ του ςϊματοσ, και ςτα άνω και κάτω άκρα. Ο φπνοσ είναι κακόσ και τα πρωινά οι αςκενείσ νιϊκουν ότι ξφπνθςαν από ζναν φπνο που δεν τουσ ξεκοφραςε, δεν τουσ τόνωςε. Μία άλλθ κφρια ενόχλθςθ είναι θ ζντονθ κόπωςθ, που ςυνοδεφεται από τθ μείωςθ των ςωματικϊν ικανοτιτων. Οι αςκενείσ με τθ νόςο αυτι ςυχνά αναφζρουν και άλλα γενικά, μθ ειδικά ςυμπτϊματα όπωσ πονοκεφάλουσ, αίςκθμα διόγκωςθσ των άκρων (όχι εμφανζσ) και μοφδιαςμα.
Τα ςυμπτϊματα αυτά προκαλοφν ανθςυχία (άγχοσ), κατάκλιψθ και αποχι από το ςχολείο. Διάγνωςθ Το ιςτορικό γενικευμζνου πόνου ςε 4 περιοχζσ του ςϊματοσ, που διαρκεί πάνω από 3 μινεσ, μαηί με πόνο ςε 11 από τα 18 ευαίςκθτα ςθμεία κατά τθ ςωματικι εξζταςθ οδθγοφν ςτθ διάγνωςθ. Τα ευαίςκθτα ςθμεία αξιολογοφνται κλινικά με τθν πίεςθ του αντίχειρα του γιατροφ ςτα ςθμεία αυτά, και ο τρόποσ αυτόσ είναι εξίςου αξιόπιςτο κριτιριο με τθν αξιολόγθςθ με «αλγθςίμετρο», ζνα ειδικό εργαλείο που μετρά τον πόνο. Θεραπεία Ζνα ςθμαντικό κζμα είναι να μειϊςουμε τθν ανθςυχία που προκαλείται εξ αιτίασ τθσ νόςου, εξθγϊντασ ςτον αςκενι και ςτθν οικογζνειά του ότι παρόλο που ο πόνοσ είναι ζντονοσ και πραγματικόσ, δεν υπάρχει πραγματικι βλάβθ ςτισ αρκρϊςεισ οφτε βαριά ςωματικι νόςοσ. Η αντιμετϊπιςθ γίνεται από επιςτιμονεσ διαφόρων μία ειδικοτιτων και βαςίηεται ςε τρία ςθμεία. Το πιο ςθμαντικό είναι να ξεκινιςει το παιδί ςταδιακά ζνα πρόγραμμα άκλθςθσ για τθ ςωςτι καρδιοαγγειακι λειτουργία και θ πιο καλι γυμναςτικι είναι θ κολφμβθςθ. Το δεφτερο ςθμείο είναι να ξεκινιςει μία ειδικι παρζμβαςθ για ψυχολογικι υποςτιριξθ που ονομάηεται γνωςτικι ςυμπεριφορικι κεραπεία, ατομικά ι ομαδικά. Τζλοσ, κάποιοι αςκενείσ μπορεί να χρειαςτεί να αρχίςουν φαρμακευτικι αγωγι με ςτόχο τθν αποκατάςταςθ του φπνου. Η χριςθ ειδικοφ μαξιλαριοφ που υποςτθρίηει τον αυχζνα κατά τθ διάρκεια του φπνου μπορεί να βοθκιςει.
Πρόγνωςθ Δεν είναι εφκολο να αναρρϊςει ο αςκενισ πλιρωσ από τθ νόςο, δεδομζνου ότι απαιτοφνται μεγάλεσ προςπάκειεσ από τον ίδιο και ουςιαςτικι υποςτιριξθ από τθν οικογζνειά του. Γενικά, θ ζκβαςθ τθσ νόςου είναι πολφ καλφτερθ από ότι ςτουσ ενιλικεσ και τα περιςςότερα παιδιά κα αναρρϊςουν πλιρωσ. Η ςυμμόρφωςθ με το πρόγραμμα τακτικισ ςωματικισ άςκθςθσ είναι ο πιο ςθμαντικόσ παράγοντασ τθσ ανάρρωςθσ. 2) Σφνδρομο του Τοπικοφ Ιδιοπακοφσ Μυοςκελετικοφ Πόνου Συνϊνυμα Η Αντανακλαςτικι Συμπακθτικι Δυςτροφία ι Αλγοδυςτροφία ι Εντοπιςμζνο (περιοχικό) ςφνδρομο πόνου Τι είναι; Εξαιρετικά ζντονοσ πόνοσ των άκρων άγνωςτθσ αιτίασ, που ςχετίηεται ςυνικωσ με δερματικζσ αλλοιϊςεισ. Συχνότθτα Δεν υπάρχουν αξιόπιςτα δεδομζνα ςχετικά με τθ ςυχνότθτά του. Είναι, όμωσ, γνωςτό ότι είναι πιο ςυχνό ςε εφιβουσ (μζςοσ όροσ θλικίασ ζναρξθσ τθσ νόςου περίπου τα 12 χρόνια) και ςε κορίτςια. Συμπτϊματα Συνικωσ υπάρχει μακροχρόνιο ιςτορικό με πολφ ζντονο πόνο των άκρων, που δεν ανταποκρίνεται ςτισ διάφορεσ κεραπείεσ και που αυξάνεται με τον καιρό. Συχνά οδθγεί ςε ανικανότθτα να χρθςιμοποιιςουμε το προςβεβλθμζνο άκρο. Κάποια ερεκίςματα που
δεν προκαλοφν πόνο ςτουσ περιςςότερουσ ανκρϊπουσ, όπωσ ζνα ελαφρφ άγγιγμα, είναι εξαιρετικά επϊδυνα γιϋαυτοφσ και αυτό ονομάηεται αλλοδυνία. Ο ςυνδυαςμόσ αυτϊν των ςυμπτωμάτων δθμιουργεί προβλιματα ςτισ κακθμερινζσ δραςτθριότθτεσ των προςβεβλθμζνων παιδιϊν, που ςυνικωσ κάνουν πολλζσ απουςίεσ από το ςχολείο. Μία κατθγορία παιδιϊν αναπτφςςει με τον καιρό αλλοιϊςεισ ςτο χρϊμα του δζρματοσ (χλωμι ι πορφυρι διάςτικτθ εμφάνιςθ), ςτθ κερμοκραςία (ςυνικωσ ελαττωμζνθ) ι ςτθν αναπνοι. Μερικζσ φορζσ το παιδί κρατά το άκρο ςε αςυνικιςτεσ ςτάςεισ, αρνοφμενο να κάνει άλλεσ κινιςεισ. Διάγνωςθ Μζχρι πριν από λίγα χρόνια, αυτά τα ςφνδρομα είχαν διαφορετικζσ ονομαςίεσ, παρόλο που τα περιςςότερα από αυτά είναι άγνωςτθσ αιτίασ και θ κεραπεία τουσ είναι θ ίδια. Η ςθμερινι τάςθ είναι να τα βάλουμε κάτω από τθν ίδια «ομπρζλλα», δθλαδι τα ςφνδρομα τοπικοφ μυοςκελετικοφ πόνου. Μία ομάδα κριτθρίων χρθςιμοποιείται για τθ διάγνωςθ τθσ νόςου. Η διάγνωςθ είναι κλινικι, βαςιηόμενθ ςτα χαρακτθριςτικά του πόνου (που είναι ζντονοσ, παρατεταμζνοσ, περιορίηει τθ δραςτθριότθτα, δεν ανταποκρίνεται ςτθ κεραπεία και υπάρχει το φαινόμενο τθσ αλλοδυνίασ) κακϊσ και ςτθν κλινικι εξζταςθ. Ο ςυνδυαςμόσ των ενοχλιςεων και των κλινικϊν ευρθμάτων αποβαίνει αρκετά χαρακτθριςτικόσ. Η διάγνωςθ απαιτεί τον αποκλειςμό άλλων νόςων, οι οποίεσ, είχαν ιδθ απορριφκεί πριν ο αςκενισ επιςκεφκεί ζνα παιδορευματολόγο. Οι εργαςτθριακζσ εξετάςεισ είναι φυςιολογικζσ. Θεραπεία Η πιο αποτελεςματικι προςζγγιςθ είναι να ξεκινιςει ο αςκενισ ζνα κεραπευτικό πρόγραμμα ουςιαςτικισ ςωματικισ άςκθςθσ που κα
εποπτεφεται από φυςιοκεραπευτζσ και εργαςιοκεραπευτζσ, με ι χωρίσ ψυχοκεραπεία. Η κεραπεία είναι δφςκολθ για όλουσ όςουσ εμπλζκονται, τα παιδιά, τθν οικογζνεια και τθ κεραπευτικι ομάδα. Η ψυχολογικι παρζμβαςθ είναι ςυνικωσ επίςθσ απαραίτθτθ εξαιτίασ του άγχουσ που προκαλείται από τθ νόςο. Πρόγνωςθ Αυτι θ νόςοσ ζχει καλφτερθ πρόγνωςθ ςε παιδιά από ότι ςε ενιλικεσ. Σχεδόν όλα τα παιδιά κα αναρρϊςουν τελικά. Κακθμερινι ηωι Τα παιδιά πρζπει να ενκαρρφνονται ςτο να διατθροφν ζνα φυςιολογικό επίπεδο δραςτθριότθτασ, δθλαδι να πθγαίνουν κανονικά ςτο ςχολείο και να ςυναναςτρζφονται με τουσ ςυνομθλίκουσ τουσ. 3) Ερυκρομελαλγία Είναι επίςθσ γνωςτι ωσ ερυκερμαλγία. Η νόςοσ ονομάςτθκε ζτςι από τρεισ αυτό-ερμθνευόμενεσ λζξεισ: Ερυκρόσ (κόκκινοσ), Μζλοσ (άκρα), Άλγοσ (πόνοσ). Είναι εξαιρετικά αςυνικιςτθ, παρόλο που μπορεί να εμφανίηονται και άλλεσ περιπτϊςεισ μζςα ςτθν οικογζνεια. Τα περιςςότερα παιδιά όταν παρουςιάηουν τθ νόςο είναι περίπου θλικίασ 10 ετϊν. Είναι πιο ςυχνι ςτα κορίτςια. Η νόςοσ χαρακτθρίηεται από αίςκθμα καφςεωσ με ηεςτά, κόκκινα και διογκωμζνα πόδια ι, λιγότερο ςυχνά, χζρια. Τα ςυμπτϊματα επιδεινϊνονται με τθν ζκκεςθ ςτθ ηζςτθ και ανακουφίηονται με το να ψφχουμε τα άκρα, μζχρι το ςθμείο που κάποια παιδιά αρνοφνται να απομακρφνουν τα πόδια τουσ από το παγωμζνο νερό. Η νόςοσ δεν βελτιϊνεται με τθν πάροδο του χρόνου. Το να
αποφεφγει το παιδί τθ ηζςτθ και τθν ζντονθ άςκθςθ φαίνεται να είναι το πιο χριςιμο κεραπευτικό μζτρο. Η νόςοσ ςτα παιδιά δεν απαντά ςυνικωσ ςε μθ ςτεροειδι αντιφλεγμονϊδθ φάρμακα (ΜΣΑΦ), που ζχουν αποδειχκεί χριςιμα ςε ενιλικεσ. Τα αγγειοδιαςταλτικά μπορεί να βοθκιςουν. 4) Πόνοι αφξθςθσ Οι πόνοι αφξθςθσ είναι ζνα καλόθκεσ ςφνδρομο που αναφζρεται ςε ζνα χαρακτθριςτικό τφπο πόνου ςτα άκρα, που ςυνικωσ παρουςιάηουν παιδιά μικρότερα των 10 ετϊν. Πόςο ςυνθκιςμζνοι είναι; Οι πόνοι ςτα άκρα είναι από τισ κφριεσ αιτίεσ που οδθγοφν τουσ γονείσ να ηθτιςουν τθ ςυμβουλι του παιδιάτρου. Από αυτοφσ, οι πόνοι αφξθςθσ είναι οι πιο ςυνθκιςμζνοι. Το 10-20% των παιδιϊν παγκοςμίωσ βιϊνει πόνουσ αφξθςθσ, κυρίωσ ςτθν θλικία μεταξφ 3-12 ετϊν. Τα αγόρια και τα κορίτςια προςβάλλονται εξίςου. Συμπτϊματα Οι πόνοι εντοπίηονται κυρίωσ ςτα πόδια (ςτο δζρμα, ςτισ γάμπεσ, πίςω από τα γόνατα ι ςτο μθρό) και είναι ςυνικωσ αμφοτερόπλευροι. Ο πόνοσ εμφανίηεται αργά τθν θμζρα ι το βράδυ, ξυπνϊντασ ςυχνά το παιδί. Οι γονείσ αναφζρουν ςυνικωσ ότι ο πόνοσ εμφανίηεται ςε μζρεσ αυξθμζνθσ ςωματικισ δραςτθριότθτασ των παιδιϊν τουσ. Η διάρκεια του πόνου είναι ςυνικωσ 10 ζωσ 30 λεπτά, αλλά μπορεί και να κυμαίνεται από λεπτά μζχρι ϊρεσ. Η ζνταςι του μπορεί να είναι ιπια ι πολφ βαριά.
Οι πόνοι αφξθςθσ είναι περιοδικοί, με διαςτιματα χωρίσ πόνο που διαρκοφν από μζρεσ μζχρι μινεσ. Σε μερικζσ περιπτϊςεισ ο πόνοσ μπορεί να είναι κακθμερινόσ. Διάγνωςθ Οι χαρακτθριςτικζσ εκδθλϊςεισ του πόνου ςε ςυνδυαςμό με μία φυςιολογικι κλινικι εξζταςθ οδθγοφν ςτθ διάγνωςθ. Δε χρειάηεται να κάνει εργαςτθριακζσ εξετάςεισ και ακτινογραφίεσ, που είναι όλεσ φυςιολογικζσ. Θεραπεία Το να εξθγιςουμε τθν καλοικθ φφςθ τθσ εξζλιξθσ μειϊνει τθν ανθςυχία ςτο παιδί και ςτθν οικογζνεια. Κατά τθ διάρκεια των επειςοδίων πόνου μπορεί να βοθκιςουν το τοπικό μαςάη και τα ιπια αναλγθτικά. Σε παιδιά με ςυχνά επειςόδια μία δόςθ ιμπουπροφζνθσ το απόγευμα μπορεί να μειϊςει ι να προλάβει τον πόνο. Πρόγνωςθ Οι πόνοι αφξθςθσ δε ςχετίηονται με καμία ςοβαρι οργανικι νόςο, και ςυνικωσ υποχωροφν πλιρωσ προσ το τζλοσ τθσ παιδικισ θλικίασ. Στο 100% των παιδιϊν ο πόνοσ εξαφανίηεται κακϊσ μεγαλϊνουν. 5) Σφνδρομο καλοικουσ υπερκινθτικότθτασ Το Σφνδρομο καλοικουσ υπερκινθτικότθτασ (ΣΚΥ) αναφζρεται ςτον πόνο των άκρων εξαιτίασ τθσ αυξθμζνθσ κινθτικότθτασ (εφροσ κινθτικότθτασ) των αρκρϊςεων, χωρίσ να ςχετίηεται με κάποια ςυγγενι νόςο ι νόςο του ςυνδετικοφ ιςτοφ. Επομζνωσ, το ΣΚΥ δεν είναι μία νόςοσ αλλά περιςςότερο ζνα φυςιολογικό εφρθμα.
Συχνότθτα Το ΣΚΥ είναι ιδιαίτερα ςυνθκιςμζνο ςε παιδιά, αφοφ ζχει αναφερκεί ςε 25-50% αυτϊν που είναι κάτω των 10 ετϊν. Η ςυχνότθτά του μειϊνεται με τθν θλικία. Συνικωσ υπάρχουν και άλλεσ περιπτϊςεισ ΣΚΥ ςτθν ίδια οικογζνεια. Κφρια ςυμπτϊματα Η υπερκινθτικότθτα οδθγεί ςυχνά ςε διαλείποντεσ, βακείσ, περιοδικοφσ πόνουσ κατά το τζλοσ τθσ θμζρασ ι τθ νφχτα ςτα γόνατα, ςτα πόδια και/ι ςτουσ αςτραγάλουσ. Σε παιδιά που παίηουν πιάνο, βιολί, κλπ μπορεί να προςβάλει τα χζρια αντί τα πόδια. Η ςωματικι δραςτθριότθτα και άςκθςθ μπορεί να πυροδοτιςει ι να αυξιςει τον πόνο. Σπάνια μπορεί να παρουςιάηεται ιπια αρκρικι διόγκωςθ. Διάγνωςθ Βαςίηεται ςε ζνα προκακοριςμζνο ςφνολο κριτθρίων που προςδιορίηουν και βακμολογοφν τθν υπερκινθτικότθτα των αρκρϊςεων. Θεραπεία Η κεραπεία πολφ ςπάνια είναι απαραίτθτθ. Αν το παιδί ςυμμετζχει ςε ςυγκεκριμζνα ακλιματα όπωσ το ποδόςφαιρο ι τθ γυμναςτικι, και αναπτφςςει κατά περιόδουσ διαςτρζμματα ι και χαλάρωςθ των αρκρϊςεων λόγω διάταςθσ των γειτονικϊν τενόντων, πρζπει να χρθςιμοποιοφνται τεχνικζσ ενδυνάμωςθσ των μυϊν (όπωσ φυςικοκεραπεία) και προςτατευτικά των αρκρϊςεων (λειτουργικοί νάρκθκεσ). Κακθμερινι ηωι
Η υπερκινθτικότθτα είναι μία καλοικθσ κατάςταςθ που μειϊνεται με τον καιρό. Οι οικογζνειεσ πρζπει να ζχουν υπόψθ τουσ ότι ο βαςικόσ τθσ κίνδυνοσ προζρχεται από το να αποτρζπουμε τα παιδιά να ηουν φυςιολογικι ηωι. Τα παιδιά πρζπει να ενκαρρφνονται ςτο να διατθροφν ζνα φυςιολογικό επίπεδο δραςτθριότθτασ, πράγμα που περιλαμβάνει το να αςκοφν όποιο άκλθμα τουσ ενδιαφζρει. 6) Παροδικι υμενίτιδα Τοξικι υμενίτιδα, Ευερζκιςτο (επϊδυνο) ιςχίο Συλλογι υγροφ ςτθν άρκρωςθ του ιςχίου λόγω άγνωςτθσ αιτίασ, που υποχωρεί από μόνθ τθσ χωρίσ να αφιςει βλάβθ. Συχνότθτα Είναι θ πιο γνωςτι αιτία πόνου του ιςχίου ςτθν παιδικι θλικία. Προςβάλλει 2-3% των παιδιϊν μεταξφ 3-10 ετϊν. Είναι πιο ςυχνι ςε αγόρια, ςε βακμό που ςε κάκε κορίτςι που προςβάλλεται αντιςτοιχοφν 3 ι 4 αγόρια. Κφρια ςυμπτϊματα Πόνοσ ςτο ιςχίο που κάνει το παιδί να κουτςαίνει. Συνικωσ ο πόνοσ ςτο ιςχίο ζρχεται ξαφνικά και μπορεί να παρουςιάηεται ωσ πόνοσ ςτθ βουβωνικι χϊρα, ςτον άνω μθρό ι περιςταςιακά να αντανακλά ςτο γόνατο. Η πιο ςυχνι εκδιλωςθ είναι να ξυπνά ζνα παιδί και να κουτςαίνει ι να αρνείται να περπατιςει. Διάγνωςθ
Η κλινικι εξζταςθ είναι χαρακτθριςτικι. Παρατθρείται χωλότθτα (δθλαδι το παιδί περπατά κουτςαίνοντασ) με μειωμζνθ και επϊδυνθ κινθτικότθτα του ιςχίου κατά τθν εξζταςθ. Στο 5% των περιπτϊςεων προςβάλλονται και τα δφο ιςχία. Οι ακτινογραφίεσ είναι φυςιολογικζσ και γι αυτό το λόγο ςυνικωσ δε γίνονται. Θεραπεία Η κεραπεία ςτθρίηεται ςτθν ξεκοφραςθ, που πρζπει να προςαρμόηεται ανάλογα με το μζγεκοσ του πόνου. Τα μθ ςτεροειδι αντιφλεγμονϊδθ φάρμακα βοθκοφν ςτθ μείωςθ του πόνου. Σε πολφ ςοβαρά επειςόδια μπορεί να εφαρμοςτεί ζλξθ του ποδιοφ. Το επϊδυνο ιςχίο υποχωρεί ςυνικωσ χωρίσ κεραπεία μετά από 6-8 θμζρεσ κατά μζςο όρο. Πρόγνωςθ Είναι άριςτθ, με πλιρθ ανάρρωςθ ςε περιςςότερο από το 99% των παιδιϊν. Είναι ςυνθκιςμζνθ θ ανάπτυξθ νζων επειςοδίων παροδικισ υμενίτιδασ, που είναι ςυνικωσ πιο ιπια και πιο ςφντομα από το πρϊτο επειςόδιο. 7) Πόνοσ επιγονατιδο-μθριαίοσ ι Πόνοσ του γόνατοσ Ειςαγωγι Ο επιγονατιδο-μθριαίοσ πόνοσ είναι το πιο ςυνθκιςμζνο παιδικό ςφνδρομο- υπζρχρθςθσ (καταπόνθςθσ) των αρκρϊςεων. Αυτι θ ομάδα διαταραχϊν προκφπτει από επαναλαμβανόμενθ κίνθςθ ι παρατεινόμενο τραυματιςμό που ςχετίηεται με τθν άςκθςθ ςε ζνα ςυγκεκριμζνο μζροσ του ςϊματοσ.
Αυτζσ οι ανωμαλίεσ είναι πολφ πιο ςυνθκιςμζνεσ ςε ενιλικεσ (καταπονθμζνοσ αγκϊνασ από το τζνισ ι το γκολφ,και ςφνδρομο καρπιαίου ςωλινα, κλπ) από ότι ςε παιδιά. Συνϊνυμα Το Επιγονατιδο-μθριαίο ςφνδρομο, θ χονδρομαλάκυνςθ τθσ επιγονατίδασ, χονδρομαλάκυνςθ, πόνοσ του οπιςκίου γόνατοσ. Τι είναι; Ο επιγονατιδο-μθριαίοσ πόνοσ αναφζρεται ςτθν ανάπτυξθ πόνου του οπιςκίου γόνατοσ με δραςτθριότθτεσ που προςκζτουν επιπλζον φόρτο ςτθν επιγονατιδο-μθριαία άρκρωςθ (άρκρωςθ που ςχθματίηεται από τθν ζνωςθ τθσ επιγονατίδασ, οςτοφ που καλφπτει το γόνατο, με το χαμθλότερο τμιμα του μθριαίου οςτοφ). Όταν ο πόνοσ ςυνοδεφεται από αλλοιϊςεισ ςτον εςωτερικό επιφανειακό ιςτό (χόνδρο) τθσ επιγονατίδασ χρθςιμοποιείται ο όροσ χονδρομαλάκυνςθ τθσ επιγονατίδασ ι επιγονατιδικι χονδρομαλάκυνςθ. Συχνότθτα Είναι πολφ αςυνικιςτοσ ςε παιδιά κάτω των 8 ετϊν και γίνεται ςταδιακά πιο κοινόσ ςε εφιβουσ. Ο επιγονατιδο-μθριαίοσ πόνοσ είναι πιο ςυχνόσ ςε κορίτςια. Μπορεί επίςθσ να είναι πιο ςυνθκιςμζνοσ ςε παιδιά με ςθμαντικι γωνίωςθ των γονάτων, όπωσ βλαιςςά γόνατα ι ραιβά πόδια, κακϊσ επίςθσ και ςε αυτά που πάςχουν από νόςουσ τθσ επιγονατίδασ ( περιοδικι αςτάκεια και κακι ευκυγράμμιςθ). Κφρια Συμπτϊματα Το χαρακτθριςτικό ςφμπτωμα είναι πόνοσ ςτο οπίςκιο γόνατο που επιδεινϊνεται με δραςτθριότθτεσ όπωσ το τρζξιμο, το ανζβαςμα ι το
κατζβαςμα ςκάλασ, το κάκιςμα οκλαδόν ι τα άλματα. Ο πόνοσ επιδεινϊνεται επίςθσ και με το παρατεταμζνο κάκιςμα με το γόνατο λυγιςμζνο. Διάγνωςθ Ο επιγονατιδο-μθριαίοσ πόνοσ ςε υγιι παιδιά διαγνϊςκεται κλινικά (οι εργαςτθριακζσ ι απεικονιςτικζσ εξετάςεισ δεν είναι απαραίτθτεσ). Ο πόνοσ μπορεί να αναπαραχκεί με τθν πίεςθ τθσ επιγονατίδασ, ι με τον περιοριςμό τθσ κινθτικότθτασ τθσ επιγονατίδασ προσ τα επάνω όταν ο μθριαίοσ μυσ (τετρακζφαλοσ) είναι ςε ςφςπαςθ. Θεραπεία Συνικωσ δεν απαιτείται κεραπεία. Στα περιςςότερα παιδιά που δεν ζχουν άλλεσ ςυνοδοφσ νόςουσ (όπωσ διαταρραχζσ τθσ κάμψθσ των γονάτων ι επιγονατιδικι αςτάκεια) είναι μία καλοικθσ κατάςταςθ που υποχωρεί από μόνθ τθσ. Εάν ο πόνοσ εμποδίηει τθν άκλθςθ ι τισ κακθμερινζσ τουσ δραςτθριότθτεσ, μπορεί να βοθκιςει το παιδί ζνα πρόγραμμα φυςικοκεραπείασ που δυναμϊνει τον τετρακζφαλο μφ. Ο πάγοσ μπορεί να ανακουφίηει από τον πόνο μετά τθν άςκθςθ. Κακθμερινι ηωι Τα παιδιά πρζπει να ηουν μία φυςιολογικι ηωι. Η ςωματικι δραςτθριότθτα πρζπει να προςαρμόηεται ζτςι ϊςτε να μθν πονοφν. Τα παιδιά με ζντονθ ακλθτικι δραςτθριότθτα μπορεί να χρθςιμοποιοφν μία επιγονατίδα με επιγονατιδικό ιμάντα. 8) Ολιςκαίνουςα επίφυςθ τθσ κεφαλισ του μθριαίου οςτοφ
Είναι θ μετατόπιςθ, άγνωςτθσ αιτίασ τθσ κεφαλισ του μθριαίου οςτοφ κατά μικοσ του ςυηευκτικοφ χόνδρου (ηϊνθ ανάπτυξθσ). Η ηϊνθ αυτι είναι ζνα ςτρϊμα χόνδρου που περιβάλλει το άκρο του οςτοφ. Είναι το πιο αδφναμο ςθμείο του οςτοφ και όταν εναποτεκοφν ς αυτό άλατα και γίνει ςτερεό οςτό, ςταματάει θ ανάπτυξθ των οςτϊν. Συχνότθτα Είναι μία ςπάνια νόςοσ που προςβάλλει 3-10 ςτα 100.000 παιδιά. Είναι πιο ςυχνι ςε ζφθβουσ και ςε αγόρια. Η παχυςαρκία φαίνεται ότι είναι ζνασ προδιακετικόσ παράγοντασ. Κφρια ςυμπτϊματα Το παιδί πονά ςτο ιςχίο και κουτςαίνει. Τα ςυμπτϊματα αυτά επιδεινϊνονται με τθ ςωματικι άςκθςθ, με αποτζλεςμα να μειϊνεται θ κινθτικότθτα του ιςχίου. Ο πόνοσ μπορεί να είναι αιςκθτόσ ςτο ανϊτερο (δφο τρίτα) ι ςτο κατϊτερο (ζνα τρίτο) τμιμα του μθροφ και να αυξάνεται με τθ δραςτθριότθτα του παιδιοφ. Στο 15% των παιδιϊν, θ νόςοσ προςβάλλει και τα δφο ιςχία. Διάγνωςθ Είναι χαρακτθριςτικι θ κλινικι εξζταςθ και ο περιοριςμόσ τθσ κινθτικότθτασ του ιςχίου. Η διάγνωςθ επιβεβαιϊνεται με ακτινογραφίεσ, κατά προτίμθςθ ςε όρκια κζςθ ι ςε κζςθ ςαν του «βατράχου». Θεραπεία Χειρουργικι ακινθτοποίθςθ με ςφινεσ (ςτακεροποίθςθ τθσ κεφαλισ του μθριαίου οςτοφ με τθν τοποκζτθςθ ςφθνϊν για να τθν κρατοφν ςτθ κζςθ τθσ).
Πρόγνωςθ Εξαρτάται από το χρονικό διάςτθμα που μεςολάβθςε πριν τθ διάγνωςθ τθσ μετατόπιςθσ τθσ κεφαλισ του μθριαίου οςτοφ και το βακμό τθσ μετατόπιςθσ. 9) Οςτεοχονδρϊςεισ (Συνϊνυμα Οςτεονεκρϊςεισ, Άςθπτεσ νεκρϊςεισ). Ειςαγωγι Η λζξθ «οςτεοχόνδρωςθ» ςθμαίνει «νζκρωςθ του οςτοφ». Είναι μία ομάδα διαφόρων νόςων άγνωςτθσ αιτίασ που χαρακτθρίηεται από διακοπι τθσ ροισ του αίματοσ ςτο πρωτογενζσ και δευτερογενζσ κζντρο οςτεοποίθςθσ των οςτϊν που ζχουν προςβλθκεί. Τα οςτά κατά τθ γζννθςθ είναι κυρίωσ φτιαγμζνα από χόνδρο, ζνα μαλακότερο ιςτό που αντικακίςταται με τον καιρό από ζνα πιο ςκλθρό και ανκεκτικό ιςτό πάνω ςτον οποίο γίνεται εναπόκεςθ αλάτων, το οςτό. Αυτι θ αντικατάςταςθ ξεκινάει από ςυγκεκριμζνα ςθμεία μζςα ςτο κάκε οςτό, τα λεγόμενα «κζντρα οςτεοποίθςθσ», και από εκεί απλϊνεται ςτο υπόλοιπο μζροσ του οςτοφ με τον καιρό. Τι είναι; Η οςτεοχόνδρωςθ αναφζρεται ςτθ διαδικαςία που ςχετίηεται με τθ διακοπι παροχισ αίματοσ ςτο κζντρο οςτεοποίθςθσ των οςτϊν και τθ μετζπειτα αντικατάςταςθ από επανορκωτικό οςτίτθ ιςτό. Ο πόνοσ είναι το κφριο ςφμπτωμα αυτϊν των διαταραχϊν. Η διάγνωςθ επιβεβαιϊνεται με εξετάςεισ απεικόνιςθσ. Οι ακτινογραφίεσ αποκαλφπτουν διαδοχικι κατάτμθςθ («νθςιά» μζςα ςτο οςτό), ςφνκλιψθ (κατάρρευςθ), ςκλιρυνςθ (αυξθμζνθ πυκνότθτα, το οςτό εμφανίηεται «λευκότερο» ςτισ ακτινογραφίεσ) και ςυχνά επανοςτεοποίθςθ (ςχθματιςμόσ νζου οςτοφ) με επαναδόμθςθ του
οςτεϊκοφ περιβλιματοσ. Παρά το γεγονόσ ότι μπορεί να ακοφγεται ςοβαρι νόςοσ, είναι αρκετά ςυχνι ςτα παιδιά και ζχει καλι πρόγνωςθ, με τθν πικανι εξαίρεςθ τθσ εκτεταμζνθσ προςβολισ του ιςχίου. Κάποιεσ μορφζσ οςτεοχόνδρωςθσ είναι τόςο ςυχνζσ που κεωροφνται ωσ «φυςιολογικζσ παραλλαγζσ» τθσ ανάπτυξθσ του οςτοφ (νόςοσ Sever). Στα ςφνδρομα υπζρχρθςθσ μποροφν να προςτεκοφν και άλλα (νόςοσ Osgood-Schlatter, νόςοσ Sinding-Larsen-Johansson). 9.1) Νόςοσ Legg-Calvé-Perthes Μθ αγγειακι (άςθπτθ) νζκρωςθ τθσ μθριαίασ κεφαλισ (μζροσ του μθριαίου οςτοφ, που είναι το πιο κοντινό ςτο ιςχίο). Συχνότθτα Δεν είναι μία ςυνθκιςμζνθ νόςοσ, εμφανίηεται ςε 1 ανά 10.000 παιδιά. Είναι πιο ςυχνι ςτα αγόρια (4 ι 5 αγόρια για κάκε κορίτςι) μεταξφ των 3 και 12 ετϊν, ιδίωσ ςε παιδιά 4 εωσ 9 ετϊν. Κφρια ςυμπτϊματα Τα περιςςότερα παιδιά κουτςαίνουν και πονοφν (λίγο ι πολφ) ςτο ιςχίο. Μερικζσ φορζσ δεν παρουςιάηουν κανζνα ςφμπτωμα. Συνικωσ προςβάλλεται το ζνα μόνο ιςχίο αλλά ςτο 10% περίπου των περιπτϊςεων προςβάλλονται και τα δφο. Διάγνωςθ Η κινθτικότθτα του ιςχίου είναι μειωμζνθ και επϊδυνθ. Οι ακτινογραφίεσ μπορεί να είναι φυςιολογικζσ ςτθν αρχι αλλά αργότερα αποκαλφπτουν τθν εξζλιξθ που παρουςιάςτθκε ςτο κεφάλαιο «ειςαγωγι». Το ςπινκθρογράφθμα οςτϊν και θ μαγνθτικι τομογραφία εντοπίηουν τθ νόςο νωρίτερα από τισ απλζσ ακτινογραφίεσ.
Θεραπεία Τα παιδιά με νόςο Legg-Calvé-Perthes πρζπει να παραπζμπονται πάντα ςε Παιδιατρικι Ορκοπεδικι Μονάδα. Η κεραπεία εξαρτάται από τθ βαρφτθτα τθσ νόςου. Σε πολφ ιπιεσ περιπτϊςεισ θ παρακολοφκθςθ να είναι αρκετι. Σε πιο ςοβαρζσ περιπτϊςεισ θ κεραπεία αποςκοπεί ςτθ διατιρθςθ τθσ προςβεβλθμζνθσ μθριαίασ κεφαλισ μζςα ςτθν ιςχιακι άρκρωςθ, ζτςι ϊςτε όταν αρχίςει ο ςχθματιςμόσ του νζου οςτοφ, να επανακτιςει θ μθριαία κεφαλι τθ ςφαιρικι τθσ μορφι. Αυτόσ ο ςτόχοσ μπορεί να επιτευχκεί ςε μεγάλο βακμό φορϊντασ ζνα νάρκθκα απαγωγισ (μικρότερα παιδιά) ι με χειρουργικι ανάπλαςθ του μθριαίου οςτοφ (οςτεοτομία), ι ςε άλλα παιδιά κόβοντασ ζνα τμιμα του οςτοφ για να κρατιςουμε τθν κεφαλι ςε καλφτερθ κζςθ. Πρόγνωςθ Εξαρτάται από το πόςο εκτεταμζνθ είναι θ προςβολι τθσ κεφαλισ του μθριαίου (όςο μικρότερθ τόςο καλφτερθ) κακϊσ και από τθν θλικία του παιδιοφ (είναι καλφτερθ ςε παιδιά κάτω των 6 ετϊν). Η όλθ διαδικαςία (από τθν κατάτμθςθ μζχρι τθν ανάπλαςθ) χρειάηεται 12-18 μινεσ για να ολοκλθρωκεί. Γενικά, τα δφο τρίτα των ιςχίων ζχουν καλό μακροχρόνιο ακτινογραφικό αποτζλεςμα. Κακθμερινι ηωι Εξαρτάται από τθ κεραπεία που εφαρμόηεται. Τα παιδιά που βρίςκονται υπό παρακολοφκθςθ κα πρζπει να αποφεφγουν τθν ιςχυρι πίεςθ ςτο ιςχίο (άλματα, τρζξιμο). Ωςτόςο κα πρζπει να ακολουκοφν μία κατά τα άλλα φυςιολογικι μακθτικι ηωι και να ςυμμετζχουν ςε όλεσ τισ δραςτθριότθτεσ που δεν επιβαρφνουν ςθμαντικά τθν άρκρωςθ.
9.2) Νόςοσ του Osgood-Schlatter Προκφπτει από επαναλαμβανόμενο τραφμα ςτο κζντρο οςτεοποίθςθσ του κνθμιαίου κυρτϊματοσ (μικρι οςτζϊνθ περιοχι ςτο ανϊτερο τμιμα τθσ κνιμθσ) από τθν ιςχυρι ζλξθ που προκαλεί ο επιγονατιδικόσ τζνοντασ. Υπάρχει περίπου ςτο 1% των εφιβων και είναι πιο ςυχνι ςτα άτομα που ακλοφνται. Ο πόνοσ επιδεινϊνεται με δραςτθριότθτεσ όπωσ το τρζξιμο, τα άλματα, το ανεβοκατζβαςμα ςκάλασ και το γονάτιςμα. Η διάγνωςθ γίνεται με τθ κλινικι εξζταςθ, ςτθν οποία διαπιςτϊνεται μία πολφ χαρακτθριςτικι ευαιςκθςία ι πόνοσ, που μερικζσ φορζσ ςυνοδεφεται και από διόγκωςθ ςτο ςθμείο πρόςφυςθσ του επιγονατιδικοφ τζνοντα ςτθν κνιμθ. Οι ακτινογραφίεσ μπορεί να είναι φυςιολογικζσ ι να αποκαλφπτουν μικρά κραφςματα του οςτοφ ςτθν περιοχι του κνθμιαίου κυρτϊματοσ. Η κεραπεία βαςίηεται ςτθν προςαρμογι τθσ δραςτθριότθτασ ζτςι ϊςτε να μθν πονοφν, ςτο να βάηουν πάγο μετά τα ακλιματα και ςτθν ξεκοφραςθ. Υποχωρεί με τον καιρό. 9.3) Νόςοσ Sever Ονομάηεται επίςθσ και «Φλεγμονι τθσ Πτερνιαίασ Απόφυςθσ». Είναι μία οςτεοχόνδρωςθ του οςτοφ τθσ πτζρνασ, που ςχετίηεται ενδεχομζνωσ με τθν ζλξθ που προκαλείται από τον Αχίλλειο τζνοντα. Είναι μία από τισ πιο ςυνθκιςμζνεσ αιτίεσ του πτερνιαίου πόνου ςτα παιδιά. Η νόςοσ Sever ςχετίηεται με τθ δραςτθριότθτα και είναι πιο ςυχνι ςτα αγόρια. Εμφανίηεται ςυνικωσ ςτθν θλικία μεταξφ 6-10 ετϊν περίπου, με πτερνιαίο πόνο και περιςταςιακι χωλότθτα (το παιδί κουτςαίνει) μετά τθν άςκθςθ. Η διάγνωςθ γίνεται με κλινικι εξζταςθ. Δε χρειάηεται άλλθ κεραπεία εκτόσ από τθν προςαρμογι τθσ δραςτθριότθτασ, ϊςτε να μθν πονοφν τα παιδιά, και αν δεν πετφχει, τθ χριςθ ενόσ ορκοπαιδικοφ «μαξιλαριοφ» για τον αςτράγαλο. Υποχωρεί με τον καιρό.
9.4) Νόςοσ Freiberg Είναι θ οςτεοχόνδρωςθ τθσ κεφαλισ του δεφτερου μετατάρςιου οςτοφ ςτα πόδια. Η αιτία τθσ είναι πικανϊσ τραυματικι. Δεν είναι ςυνθκιςμζνθ και ςτισ περιςςότερεσ περιπτϊςεισ προςβάλλονται κορίτςια ςτθν εφθβεία. Ο πόνοσ αυξάνει με τθ δραςτθριότθτα. Η κλινικι εξζταςθ αποκαλφπτει ευαιςκθςία ςτο πζλμα ιςοχψϊσ με τθν κεφαλι του δεφτερου μετατάρςιου και περιςταςιακά διόγκωςθ. Η διάγνωςθ επιβεβαιϊνεται με ακτινογραφίεσ, παρόλο που μπορεί να χρειαςτοφν δφο εβδομάδεσ από τθν ζναρξθ των ςυμπτωμάτων για να είναι εμφανείσ οι αλλοιϊςεισ. Η κεραπεία περιλαμβάνει ξεκοφραςθ και ζνα ορκοπαιδικό «μαξιλαράκι» ςτα μετατάρςια. 9.5) Νόςοσ Scheuermann Η νόςοσ Scheuermann ι «νεανικι κφφωςθ (κυρτι πλάτθ)» είναι μία οςτεονζκρωςθ τθσ δακτυλιοειδοφσ απόφυςθσ του ςπονδυλικοφ ςϊματοσ. Είναι πιο ςυνθκιςμζνθ ςε αγόρια ςτθν εφθβεία. Πολλά παιδιά εξ αιτίασ αυτισ τθσ πάκθςθσ ζχουν κακι ςτάςθ, με ι χωρίσ πόνο ςτθν πλάτθ. Ο πόνοσ ςχετίηεται με τθ δραςτθριότθτα και μπορεί να ανακουφιςτεί με ξεκοφραςθ. Η υποψία τθσ διάγνωςθσ μπορεί να τεκεί με τθν εξζταςθ (οξεία γωνίωςθ ςτθν πλάτθ) και επιβεβαιϊνεται με ακτινογραφίεσ. Για να κεωρθκεί ότι πρόκειται για τθ νόςο Scheuermann, το παιδί πρζπει να ζχει ανωμαλίεσ των ςπονδυλικϊν δίςκων και οπίςκια κάμψθ κατά 5 μοίρεσ ςε 3 τουλάχιςτον διαδοχικοφσ ςπονδφλουσ. Η νόςοσ Scheuermann δεν απαιτεί ςυνικωσ άλλθ κεραπεία εκτόσ από τθν προςαρμογι τθσ δραςτθριότθτασ του παιδιοφ ϊςτε να μθν πονάει, τθν παρακολοφκθςθ και, ςε ςοβαρζσ περιπτϊςεισ τθν τοποκζτθςθ ειδικϊν ναρκικων-κθδεμόνων.