ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος 13 Κεφ. Ιο Ανάλυση και Πρόγνωση Μακροπεριβάλλοντος και Μικροπεριβάλλοντος της Επιχείρησης 1.1. Εισαγωγικές έννοιες ανάλυσης και πρόγνωσης του περιβάλλοντος της επιχείρησης 15 1.2. Ανάλυση του μακροπεριβάλλοντος της επιχείρησης 17 1.2.1. Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες 17 1.2.1.1. Οικονομικοί παράγοντες 17 1.2.1.2. Δημογραφικοί παράγοντες 18 1.2.1.3. Γεωγραφικοί παράγοντες 19 1.2.1.4. Κοινωνικοί παράγοντες 20 1.2.2. Τεχνολογικοί παράγοντες 21 1.2.3. Πολιτικοί (κρατικοί) - νομικοί παράγοντες 24 1.2.4. Διεθνείς οικονομικές σχέσεις 25 1.2.4.1. Η εξωτερική εμπορική πολιτική 25 1.2.4.2. Οι διεθνείς συμφωνίες 25 1.2.4.3. Οι οικονομικές ενοποιήσεις - συνεργασίες και συνασπισμοί των διαφόρων χωρών 25 1.3. Ανάλυση του μικροπεριβάλλοντος της επιχείρησης 27 1.3.1. Τομέας προμηθευτών - αγοραστών 27 1.3.1.1. Προσφορά και κόστος των συντελεστών της παραγωγής 27 1.3.1.2. Διαπραγματευτική δύναμη προμηθευτή 29 1.3.1.3. Διαπραγματευτική δύναμη αγοραστή 30 1.3.2. Προσφορά υποκατάστατων προϊόντων 30 1.3.3. Παράγοντες ανταγωνισμού 30 7
1.3.3.1. Είσοδος και έξοδος από το ν κλάδο των κυ ριοτέ ρων ανταγωνιστών 31 1.3.3.2. Ανταγωνισμός άμιλλας μεταξύ των επιχειρήσεων εντός του κλάδου 34 1.3.3.3. Κυριότεροι ανταγωνιστές 36 1.3.3.4. Δομική ελκυστικότητα του κλάδου (Οι πέντε ανταγωνιστικές δυνάμεις του Porter) 37 1.3.3.5 Διαμό ρφωση ανταγωνιστικών συνθηκών 43 1.4. Ανάπτυξη Profile μιας βιομηχανίας 46 1.4.1. Ιστορία της βιομηχανίας 46 1.4.2. Πολιτικές μάρκετινγκ και διάρθρωση αγοράς 46 1.4.3. Χρηματοοικονομικές συνθήκες 47 1.4.4. Ανταγωνισμός 47 1.4.5. Λειτουργικές συνθήκες 47 1.4.6. Τεχνικές - μέθοδοι παραγωγής 48 Κεφ. 2ο Ανάλυση του Εσωτερικού Περιβάλλοντος της Επιχείρησης 2.1. Γενικά 49 2.2. Οργανωτική διάρθρωση 52 2.3. Επιτελικό - διευθυντικό προσωπικό 52 2.4. Λειτουργικό προσωπικό 53 2.5. Χρηματοοικονομική λειτουργία 53 2.6. Ανταγωνιστική θέση - σειρά προϊόντος 56 2.7. Παραγωγικές εγκαταστάσεις - μηχανολογικός εξοπλισμός 57 2.8. Μάρκετινγκ - διανομή 58 2.9. Έρευνα και ανάπτυξη - μηχανική 59 2.10. Στόχοι και στρατηγικές του παρελθόντος 60 2.11. Τελικές ερωτήσεις 60 2.12. Συνδυασμός των σχετιζομένων αδυναμιών και δυνατοτήτων... 60 2.13. Προσδιορισμός συγκριτικού πλεονεκτήματος και διακριτικής ικανότητας 62 8
Κεφ. 3ο Προβλέψεις των Εξωτερικών και Εσωτερικών Συνθηκών της Επιχείρησης 3.1. Γενικά 65 3.2. Πρόβλεψη οικονομικού περιβάλλοντος 67 3.2.1. Τα οικονομικά μοντέλα 67 3.2.2. Καθοδηγητικοί δείκτες (leading indicators) 68 3.2.3. Ανάλυση εισροών-εκροών 69 3.2.4. Τεχνική στατιστικών προβλέψεων 70 3.3. Τεχνολογική πρόβλεψη 72 3.4. Κοινωνική πρόβλεψη 74 3.5. Πρόβλεψη κρατικών - νομικών παραγόντων 74 3.6. Ποιοτικές μέθοδοι πρόβλεψης 75 3.6.1. Η μέθοδος Brainstorming 75 3.6.2. Η μέθοδος των Δελφών 76 3.6.3. Η μέθοδος Σεναρίων (scenarios) 77 3.7. Προβλέψεις με τη μέθοδο του Νεκρού Σημείου 77 3.7.1. Γενικά 77 3.7.2. Ανάλυση εξόδων (δαπανών) της επιχείρησης 78 3.7.3. Υπολογισμός του Νεκρού Σημείου 81 3.7.4. Ανάλυση του μη Γραμμικού Νεκρού Σημείου 86 3.7.5. Χρησιμότητα του Νεκρού Σημείου 88 3.7.6. Ανάλυση λειτουργικής μόχλευσης 89 3.7.7. Ανάλυση του Ταμιακού Νεκρού Σημείου 95 Κεφ. 4ο Ανάλυση Δυνάμεων - Αδυναμιών και Ευκαιριών - Απειλών (Swot Ανάλυση) 4.1 Γενικά 99 4.2. Ανάλυση δυνατοτήτων - αδυναμιών (Strengths - Weaknesses analysis) 99 4.3. Ανάλυση ευκαιριών - απειλών (Opportunities - Threats analysis) 101 4.4. Παραδείγματα εφαρμογής της Swot Ανάλυσης 104 4.4.1. SWOT Ανάλυση της «Overseas National Airways Incorporation)) 104 4.4.2. SWOT Ανάλυση της Αεροπορικής Εταιρίας «Overseas National Airways» (ONA) 105 4.5. Η Swot μήτρα 107 9
Κεφ. 5ο Καθορισμός Στόχων 5.1. Αποστολή της επιχείρησης 115 5.2. Ορισμός στόχων 118 5.3. Ιεραρχία στόχων 118 5.4. Διαμόρφωση στόχων 120 5.4.1. Αναγνώριση (προσδιορισμός) των περιοχών της επιχείρησης στις οποίες πρέπει να θέσουμε στόχους... 120 5.4.2. Προσδιορισμός του χρονικού ορίζοντα των στόχων... 123 5.5. Παράγοντες που επηρεάζουν τη διαμόρφωση των στόχων 125 5.6. Χαρακτηριστικά των αποτελεσματικών στόχων 126 Κεφ. 6ο Εναλλακτικές Τεχνικές - Στρατηγικές 6.1. Γενικά 129 6.2. Κατηγορίες στρατηγικών 130 6.3. Συνεργία (synergy) 135 6.4. Στρατηγικές σε επίπεδο οργανισμού ή ομίλου επιχειρήσεων (Corporate Strategies) 137 6.4.1. Στρατηγική σταθερής ανάπτυξης 138 6.4.2. Στρατηγικές ανάπτυξης 140 6.4.2.1. Γενικά 140 6.4.2.2. Στρατηγική συγκέντρωσης σε ένα ή λίγα ομοειδή προϊόντα 142 6.4.2.3. Στρατηγική οριζόντιας ολοκλήρωσης 145 6.4.2.4. Στρατηγική διεύρυνσης (Diversification Strategy) 145 6.4.3. Στρατηγική κάθετης ολοκλήρωσης 148 6.4.4. Στρατηγική συγχωνεύσεων (mergers) 149 6.4.4.1. Γενικά 149 6.4.4.2. Λόγοι για συγχωνεύσεις 150 6.4.4.3. Κατευθυντήριες οδηγίες για μια επιτυχή συγχώνευση 153 6.4.4.4. Συγχωνεύσεις ως μέσο αναδιάρθρωσης της βιομηχανίας 154 6.4.5. Στρατηγική κοινοπραξιών 155 6.4.5.1. Γενικά 155 6.4.5.2. Υποστρατηγικές κοινοπραξιών 156 6.4.5.3. Θέματα που προκύπτουν κατά τη σύσταση κοινοπραξίας 157 10
6.4.6. Στρατηγική δημιουργίας ταμιακών διαθέσιμων (στρατηγική συγκομιδής) 157 6.4.7. Αμυντικές στρατηγικές 158 6.4.7.1. Γενικά 158 6.4.7.2. Στρατηγική ανάκαμψης 159 6.4.7.3. Στρατηγική αποεπένδυσης 161 6.4.7.4. Στρατηγική ρευστοποίησης 162 6.4.8. Στρατηγική συνδυασμού 163 6.5. Στρατηγική συνεργασίας επιχειρήσεων με το σύστημα Franchising 164 6.5.1. Το εννοιολογικό περιεχόμενο του Franchising 164 6.5.2. Βασικά χαρακτηριστικά του θεσμού Franchising 165 6.5.3. Προέλευση και ανάπτυξη του Franchising 165 6.5.4. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του franchising για τον δικαιοπάροχο (Franchisor) 166 6.5.5. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του franchising για τον δικαιοδόχο (Franchisee) 166 6.5.6. Χρηματοδότηση των δικαιοδόχων μέσω τραπεζών 167 Κεφ. 7ο Επιλογή της Στρατηγικής 7.1. Γενικά 169 7.2. Παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή της στρατηγικής 170 7.2.1. Επίδραση προηγούμενων στρατηγικών 170 7.2.2. Διαθέσεις - συμπεριφορά των επιτελικών στελεχών που αναλαμβάνουν κινδύνους 170 7.2.3. Βαθμός εξάρτησης της επιχείρησης από εξωτερικούς παράγοντες 173 7.2.4. Σχέσεις εξουσίας 175 7.2.5. Συμπεριφορά των ανταγωνιστών 175 7.2.6. Διαθέσιμος χρόνος για την επιλογή της στρατηγικής... 176 7.2.7. Επίδραση των κατωτέρων βαθμίδων στελεχών και των στελεχών υπευθύνων για το στρατηγικό προγραμματισμό 176 7.3. Επιλογή της πλέον ελκυστικής εναλλακτικής στρατηγικής 177 7.4. Συμπεριφορά των επιχειρήσεων στη διαδικασία επιλογής της στρατηγικής 179 11
Κεφ. 8ο Εφαρμογή του Στρατηγικού Προγραμματισμού 8.1. Γενικές έννοιες 181 8.2. Οργανωτική διάρθρωση και στρατηγική 182 8.3. Ηγεσία 183 8.4. Συστήματα κινήτρων για παρότρυνση των εργαζομένων στην επιχείρηση 185 8.5. Κατανομή των πόρων στις λειτουργίες - τμήματα της επιχείρησης 187 8.5.1. Γενικά 187 8.5.2. Κατανομή των πόρων μέσω προϋπολογιστικών προγραμμάτων 188 8.5.2.1. Γενικά 188 8.5.2.2. Ελαστικοί προϋπολογισμοί 189 8.5.2.3. Προϋπολογισμοί μηδενικής βάσης (Zero Base Budgeting, Ζ.Β.Β.) 189 8.5.2.4. Προϋπολογιστικό πρόγραμμα 190 8.5.3. Ανάπτυξη στρατηγικών (πολιτικών) κατά λειτουργία/τμήμα της επιχείρησης 191 8.5.3.1. Γενικά 191 8.5.3.2. Ανάπτυξη στρατηγικής μάρκετινγκ 192 8.5.3.3. Στρατηγική (πολιτική) λειτουργίας παραγωγής (τμήματος) 195 8.5.3.4. Στρατηγική χρηματοοικονομικής/λογιστικής λειτουργίας 196 8.5.3.5. Στρατηγική έρευνας και ανάπτυξης 198 8.5.3.6. Στρατηγική ανθρωπίνων πόρων 200 8.5.3.7. Συντονισμός των στρατηγικών λειτουργιών/τμημάτων της επιχείρησης 201 Βιβλιογραφία 203 12